in gesprek IN DE VOETSPOREN VAN MOZES MET OPEN HANDEN AAN DE SLAG KERSTLITURGIE: VAN MOZES NAAR JEZUS

in gesprek

2

nummer seizoen 2014-2015 jaargang 72, november 2014

werk- en informatieblad van de protestantse vrouwen organisatie

IN DE VOETSPOREN VAN MOZES MET OPEN HANDEN AAN DE SLAG KERSTLITURGIE: VAN MOZES NAAR JEZUS

In dit nummer

Colofon In Gesprek werk- en informatieblad van de Protestantse Vrouwen Organisatie Postadres PVO: Postbus 3185, 3760 DD Soest Telefoon 085-8771009 (ma., di. en do. 11.00-13.00 uur) e-mail: [email protected], internet: www.pvo-nederland.nl Bank: PVO: NL38 INGB 00005 15473 Kruis en Munt: NL15 INGB 00033 36259, t.n.v. PVO Soest

Dagelijks Bestuur PVO: Voorzitter: Tiny van de Biezen-Kamphorst Albert van Meerveldstraat 5, 3785 LP Zwartebroek Tel. 0342-462095 Secretaris: Gré Popping-Hoekzema Veerstraat 45, 8181 VV Heerde Tel. 0578-697069, e-mail: [email protected] Penningmeester: Tjitske Rinsma-Kuperus Marktweg 81/13, 8444 AC Heerenveen Tel. 0513-632284

Redactie In Gesprek: Tiny van de Biezen-Kamphorst, eindredactie Genoveva Bikker-Bosch Jopie van de Kleut-Waanders Heleen Koekoek-Dethmers Jubileumrubriek en Kringberichten: Jopie van de Kleut, Rondweg 25, 3785 LB Zwartebroek e-mail: [email protected] Overlijdensberichten: bureau PVO, zie boven Overige kopij: 6 weken voor verschijnen van het blad bij de eindredactie: Tiny van de Biezen, Albert van Meerveldstraat 5, 3785 LP Zwartebroek Tel. 0342-462095. e-mail: [email protected]

Lidmaatschap van de PVO: € 18 per jaar. Daarbij is het abonnement op dit blad inbegrepen. Opzeggen alleen schriftelijk voor eind december bij het bureau van de PVO. Gesproken cd: In Gesprek verschijnt ook op cd als een uitgave van de CBB, Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden te Ermelo, tel. 0341-565499 Druk: Mailfors Amersfoort ISSN: 0921-447

Doelstelling De Protestantse Vrouwen Organisatie heeft als doel: - lokale gespreksgroepen en de leden daarvan te stimuleren, te adviseren en toe te rusten. - Krachten te bundelen en stem te geven. - Dit alles om landelijk en plaatselijk te komen tot ontmoeting en gesprek, bezinning op Bijbel en persoonlijk geloof, en een bewuste inzet voor een rechtvaardige en veelkleurige samenleving. 2

nummer 2, seizoen 2014-2015

In de voetsporen van Mozes Met open handen aan de slag Mozes ziet op tegen zijn roeping, maar God legt een staf in zijn hand, als een teken van geestelijke autoriteit. Als Mozes vervolgens op weg gaat, wordt hij geconfronteerd met oude zonden en wonden. Dan is Mozes klaar voor de confrontatie met de machten van Egypte. Elke plaag symboliseert de overwinning over een van de vele Egyptische goden. Uiteindelijk is het de Heer die overwint en het volk bevrijdt. Het oordeel gaat aan de Israëlieten voorbij omdat het bloed van het lam bij elk huis waarin een dier gegeten wordt, aan de beide deurposten en aan de bovendorpel is gestreken. Juichend mogen ze op weg naar het Beloofde Land. 2

Colofon Doelstelling van de PVO In dit nummer, inhoudsopgave

3

Meditatie, door Jopie van de Kleut

4 5

Een staf om mee te gaan bijbelstudie door ds. Anne-Meta Kobes-Gerritsen te Heerenveen Terzijde: Exodus 4: 1-17

6 7

In het reine komen met je verleden bijbelstudie door ds. Judith Visser-Sonneveld te Barneveld Terzijde: Exodus 4:18-31

8 9

De machten ontwapend bijbelstudie door ds. Frans van Velzen te Harderwijk Terzijde: Exodus 7: 8-25

10 Beschermd door het bloed van het lam bijbelstudie door ds. Erika Dibbets-van der Roest te Schipluiden 11 Terzijde: Exodus 12: 1-13 en 21-36 12 Kerstliturgie: Van Mozes naar Jezus door: Henny de Graaf, Nelie Rijkers en Berry Wijnans illustraties: Martin Kwak 16 Kerstpuzzel Advent 17 Nieuws uit de Regio’s Oplossing Zomerpuzzel Inhoudsopgave In Gesprek 2014 18

Achterklap Het volgende nummer Wij herdenken Laten wij bidden, suggesties voor gebeden

19 Kruis en Munt Stichting Sviatoslav en Stichting Waridi 20 Ga dan op weg Naast veel leesplezier en goede bijeenkomsten op uw groep, wensen wij u allen een goede Advent, gezegende Kerstdagen en een fijne jaarwisseling! Tiny van de Biezen

Meditatie Vertroosting verwachten Er woonde toen in Jeruzalem een zekere Simeon. Hij was een rechtvaardig en vroom man, die uitzag naar de tijd dat God Israël vertroosting zou schenken, en de heilige Geest rustte op hem. (Lukas 2: 25) Hoe zal het kerstfeest dit jaar weer verlopen? U kent dat gevoel vast wel. We verwachten weer van alles, misschien wel een echte witte Kerst. Bezoek van familie of kinderen, gezellig samen eten met de kaarsen aan, mooie kerkdiensten met koorzang. Misschien wel wat cadeautjes. Tja, het zal vast weer gezellig zijn met Kerst, echt een feest om naar uit te zien, verwachting dus op korte termijn. Maar wat verwachten we op de lange termijn, en dan niet alleen voor onszelf, maar ook voor de wereld? Simeon, een rechtvaardig en vroom man, zag uit naar de tijd dat God Israël vertroosting zou schenken door de Messias. Het was hem door de heilige Geest geopenbaard dat hij niet zou sterven voordat hij de messias van de Heer zou hebben gezien. Maria en Jozef brachten hun kind in de tempel om met hem te doen wat volgens de wet gebruikelijk is. Hun eerstgeboren zoon moest aan de Heer worden toegewijd en ze wilden het offer brengen dat de wet van de Heer voorschrijft: een koppel tortelduiven of twee jonge gewone duiven. Gedreven door de Geest kwam Simeon naar de tempel toen Jezus’ ouders hun kind binnenbrachten. En Simeon nam hun zoon in zijn armen en hij loofde God met de woorden: ‘Nu laat u, Heer, uw dienaar in vrede heengaan, zoals u hebt beloofd. Want met eigen ogen heb ik de redding gezien die u bewerkt hebt ten overstaan van alle volken: een licht dat geopenbaard wordt aan de heidenen en dat tot eer strekt van Israël, uw volk.’ (Lucas 2: 29-32) Het leven van Simeon is voltooid, het is uitgelopen op dit geweldige hoogtepunt. Simeon mag de Heiland, de Christus in zijn armen nemen: zichtbaar en tastbaar. In de persoon van dit kind Jezus verschijnt het heil op aarde. Wij hebben ons in de adventsweken geoefend in verwachting, de vervulling van de tijd van wachten is voorbij, een kind is ons geboren. We mogen dankbaar zijn dat Jezus Christus is gekomen, de vertroosting van Israël, het heil voor de wereld! Laten we nu des te meer uitzien naar vrede op aarde.

Vrede ‘Ik laat jullie vrede na; mijn vrede geef ik jullie, zoals de wereld die niet geven kan. Maak je niet ongerust en verlies de moed niet’ Johannes 14: 27 Jopie van de Kleut, werkgroep Redactie 3

Ds. Anne-Meta Kobes-Gerritsen

Een staf om mee te gaan In jouw eigen handen Hier, in het vierde hoofdstuk van Exodus, zien we het beeld van een man op een berg, in gesprek met zijn God. Mozes spreekt met Adonai. De eerste schrik van een brandend, maar niets verterend vuur in een braambos is voorbij en God heeft gezegd: Mozes, bevrijd jouw volk, in mijn naam. De opdracht is duidelijk, de heiligheid voelbaar, maar de mens weet nog niet hoe hij deze taak in hemelsnaam voltooien zal. Daar, op die berg die Horeb genoemd wordt, vraagt hij zijn God om moed en ondersteuning. En God? Die laat zijn mens niet in de steek!

To do!

Wat is jouw of uw opdracht voor deze week? Wat staat er in de agenda, om te doen of aan te denken? Wat moet er af? Er zijn veel mensen die met to-do-lijstjes werken, geschreven in de agenda, op een mooi kladblok of gewoon op een oude envelop. Een lijstje met dingen om te doen, kleine opdrachten aan jezelf die je af kunt vinken als ze voltooid zijn. Niet vergeten: een kaart op de bus voor…, of: de rekeningen betalen, of: de uitnodigingen voor de gespreksgroep versturen. Het zijn opdrachten die je jezelf geeft, omdat je vindt dat het belangrijk is dat deze dingen gedaan worden. Kleine opdrachten, maar toch: ze moeten niet vergeten worden. Naast de kleine opdrachten in het leven kun je zeggen dat er grote opdrachten zijn. Taken die het leven ons geeft, belangrijk om te doen. Misschien heb je kinderen mogen krijgen en ontving je daarmee ook de opdracht hen op te voeden en groot te brengen. Misschien kwam je een levenspartner tegen en ontving je met hem of haar de opdracht om in liefde samen te leven en om te zien naar elkaar. Of misschien werd de gezondheid van je ouders zwakker en heb je nu de opdracht om voor hen te zorgen terwijl hun wereld kleiner wordt. Dat zijn de grote opdrachten van het leven, ingegeven door situaties die op ons pad komen. Opgeroepen door hoe het leven loopt en door anderen die een beroep op ons doen. Grote opdrachten zijn het, waar je misschien van wakker kunt liggen, maar die ook zin aan het leven geven. Richting en reden.

Ds. Anne-Meta KobesGerritsen werkt binnen de Protestantse Gemeente Heerenveen, wijk Oost. Ze vertelt over haar belevenissen als predikant op Twitter (@DomineeKobes) en Facebook (AMKobes)

4

Mozes bij het brandende braambos in gesprek met God

Haalbaar?

Een opdracht voor het leven. Mozes kreeg er ook één: bevrijd jouw volk, mijn volk, uit het land waar ze lichamelijk en geestelijk gevangen zitten, zegt God. Ik heb gezien hoe erg zij lijden en daarom stuur ik jou: jij moet mijn volk uit Egypte wegleiden (Exodus 3: 10). Deze opdracht komt zomaar op Mozes’ pad. Ja, je kunt in zijn levensverhaal, in retroperspectief, de aanloop naar dit bijzondere moment zien. Je kunt weten dat hij door zijn redding uit de Nijl en door zijn jeugd aan het hof als het ware klaargestoomd

werd voor deze belangrijke raak. Maar Mozes zag die verbanden niet zo snel. Hoe eervol hij het ook vond om met God te spreken, direct ook heeft hij twijfels over de haalbaarheid van deze opdracht.

Speelruimte

In de passage die wij vandaag lazen, zien we hoe Mozes het ene na het andere bezwaar opwerpt: de mensen om mij heen zullen niet geloven dat ik werkelijk met u gesproken heb. En: ik ben geen goede spreker, ik kan nooit de juiste woorden vinden – hoe moet ik het

dan opnemen tegen een Farao en een talrijk volk? Stuur toch iemand anders, want deze opdracht is mij te groot. Als we denken dat de personages in de Bijbel in vol ontzag en met nederige buigzaamheid de opdrachten die God hen geeft klakkeloos aannemen, dan hebben we het mis. Dat zien we hier in Mozes, een mens met een sterk karakter. Dat zien we ook bij de profeet Jona als hij zo zijn twijfels heeft over het succes van de boodschap die hij aan Nineve brengen moet en dat zien we bij de jonge Maria die na de gloedvolle woorden van de engel hem vraagt: hoe zal het gebeuren dat ik de zoon van de allerhoogste baren zal? Mozes, Jona en Maria plaatsen hun eigen gedachten naast de woorden van God. En God? Hij geeft hen speelruimte. Ruimte voor een weerwoord. Maar ook: ruimte om in handen te krijgen dát wat een mens nodig heeft om zijn of haar opdracht goed te kunnen vervullen.

Waar het begint

God laat Mozes niet alleen staan, daar op die berg. Hij geeft hem tekenen waarmee Mozes vertrouwen krijgt in zijn kunnen en waarmee hij voor de buitenwereld zichtbaar aannemer is van Gods plan. Of eigenlijk moeten we dit anders formuleren: God gééft Mozes geen tekenen, hij néémt iets van Mozes en maakt van dat eigene van hem een teken van God. Mozes’ eigen herdersstaf, bijvoorbeeld. Een dierbaar instrument, één van de weinig zaken die een hoeder van een kudde met zich meedraagt. Het is van hem, die staf, maar God vraagt Mozes om de staf even los te laten en zo ruimte te scheppen voor het handelen van God. God vraagt Mozes iets van zichzelf te geven, om een wonder te laten gebeuren. En evenzo met Mozes’ hand: steek je hand eens in je kleed, zegt God. En als Mozes hem weer tevoorschijn haalt, is de hand plots sneeuwwit. Mozes’ eigen hand tot wonderteken van Gods verbondenheid met de mens. En alsof dat nog niet wonderlijk genoeg is belooft God dat door Mozes’ eigen handelen water uit de Nijl veranderen zal in bloed. Een reeks tekenen geeft God hier en het zijn tekenen die niet als een bliksemflits uit de hemel komen vallen, maar die beginnen bij Mozes zelf. Dat is waar het succes van Gods opdracht voor de mens begint: bij wat de mens reeds in handen heeft, letterlijk.

In jouw eigen handen

God geeft Mozes een opdracht voor zijn leven. Het is de opdracht waar hij tot aan zijn sterven aan toe druk mee zal zijn, met ups en downs, met verlies en winst. Hier op het beginpunt van die opdracht vraagt Mozes zich af of Gods plan wel haalbaar is. Kritisch is hij op wat hij hoort, afhoudend misschien in wat hij doen zal: want is het

Terzijde Begin de bijbelstudie met een rondje ‘handen’. Iedere deelnemer laat haar handen zien en geeft daarbij antwoord op de vraag: wat vertellen deze handen over jou? Is er bijvoorbeeld een (trouw)ring, een litteken, zijn ze verweerd of zacht? Zingen: Lied 685 Om zingend te bidden: Geest van God, vul mijn hart en ziel met jou. Bijbellezing bij de bijbelstudie: Exodus 4: 1-17 Handen heb je om te geven Handen heb je om te geven van je eigen overvloed en een hart om te vergeven wat een ander jou misdoet. Ogen heb je om te zoeken naar wat mensen nog ontbreekt en een hart om uit te zeggen wat een ander moed inspreekt. Schouders heb je om te dragen zorg en pijn van alleman en een hart om te aanvaarden wat een ander beter kan. Voeten heb je om te lopen naar de mens die eenzaam is en een hart om waar te maken dat geen mens een eiland is. Oren heb je om te horen naar de mens die vrede is en een hart om te geloven in een God die liefde is. Open je ogen en je oren open je hart voor iedereen. Anne-Meta Kobes niet een veel te grote opdracht, reikt het niet te ver boven hem, te ver buiten zijn macht? God bemoedigt zijn mens door te laten zien dat juist dicht bij de eerste stap op weg naar het slagen van de opdracht gelegen is: in Mozes’ eigen handen, in de steun van zijn eigen staf. En ook in de hulp van zijn eigen bloed, zijn broer Aäron. God bemoedigt zijn mens door hem te zeggen: wees niet bang dat de opdracht die ik aan jou geef te groot is, of te zwaar, in jouw eigen handen ligt de kracht om waar te maken wat mijn opdracht voor jou is in het leven. Om over door te spreken: Beantwoord deze vragen eerst voor jezelf. Deel je antwoorden daarna in de groep. 1. Wat spreekt je aan in deze passage uit het levensverhaal van Mozes? Wat is herkenbaar, wat roept weerstand op, wat heeft je verbaasd?

2. Heb je het idee dat jij een opdracht in je leven hebt? Zo ja: hoe zou je die opdracht formuleren? 3. Heb je het idee dat God iets te maken heeft met een opdracht in jouw leven? Om in een beeld te verwerken: God gebruikte Mozes’ eigen staf en eigen handen om een wonder te laten zien. Beeld uit wat God van jou zou kunnen gebruiken om tot een wonder te komen. Werk hiervoor bijvoorbeeld driedimensionaal in klei of tweedimensionaal met ecoline. Stal na afloop de kunstwerken uit, plaats bij ieder kunstwerk een beschrijving in twee zinnen waarin je vermeldt wat er te zien is en wie het werk gemaakt heeft. Bekijk daarna samen deze minitentoonstelling. 5

Ds. Judith Visser-Sonneveld

In het reine komen met je verleden ‘Er ligt wat werk voor je…’, zei een begeleider toen ik, in het staartje van mijn theologische opleiding, in tranen bij haar aanklopte. Ik had, in het kort, mijn verhaal gedaan en daarmee uitgelegd dat ik het eigenlijk niet meer zag zitten om verder te gaan op de weg om dominee te worden. Er lag inderdaad werk voor me. Gelukkig geen problematisch verleden om een plek te geven, maar wel een ontdekkingstocht naar mijn verleden, naar de manier waarop ik gevormd ben en mijzelf gevormd heb tot de mens die ik nu was. Blijkbaar had ik dat op dat moment nodig om verder te kunnen gaan en weer opnieuw gehoor te geven aan de opdracht van God die ik ervaren had. Om God werkelijk te kunnen dienen is het zo nu en dan nodig om schoon schip te maken. Struikelblokken uit het verleden kunnen soms in het heden weer opnieuw voor problemen zorgen. Het worden dan zogenaamde energiezuigers, ze vragen al je aandacht en ontnemen je alle energie om nog iets te ondernemen. Soms gaat het dan om kleine voorvallen uit het verleden, maar het kan ook om grotere zaken gaan die duisternis in je eigen ziel veroorzaken. Groot of klein, deze struikelblokken kunnen je je behoorlijk ellendig laten voelen. Je kunt er soms letterlijk van wakker liggen.

Mozes en Aäron voor de Farao

Mozes en zijn verleden

In Exodus 4: 18-31 lezen we van Mozes’ tocht terug naar Egypte. Jaren geleden was hij daar vandaan weggevlucht voor de Farao. Die wilde hem namelijk laten doden toen bekend was geworden dat Mozes een Egyptenaar had doodgeslagen. Mozes’ tocht bracht hem in Midjan alwaar hij trouwde met Sippora. Jaren gingen voorbij en toen werd Mozes door God geroepen om het volk Israël uit Egypte te halen en te brengen naar het beloofde land. Mozes zag deze roeping niet zitten en haalde allerlei bezwaren aan om maar niet naar Egypte te hoeven gaan. Deze bezwaren hadden stuk voor stuk met vertrouwen te maken. Zouden ze hem wel vertrouwen en volgen? Zouden ze wel geloven dat God hem gestuurd heeft? Opvallend 6 is het dan dat de Heer tijdens Mozes’

tocht naar Egypte hem de bemoediging gaf dat hij zijn verleden niet hoefde te vrezen, want allen die wisten van zijn moord op een Egyptenaar waren niet meer in leven. Dit was het enige bezwaar dat Mozes niet noemde, maar wat er logischerwijs wel was.

gaan. Maar God zou ervoor zorgen dat de Farao hardnekkig zou weigeren het volk te laten gaan. De prijs voor deze hardnekkigheid was de dood van de eerstgeboren zoon van de Farao. Wat vind ik dit moeilijk en wreed! Opvallend is echter dat de ene keer de koppigheid van de Farao neergezet wordt als iets waar God voor zorgt, en de andere keer als iets dat aan de Farao zelf kan worden toegeschreven. Beide situaties komen even vaak voor. Bij de tweede verklaring wordt de nadruk gelegd op de vrijheid en de verantwoordelijkheid van de mens, bij de eerste verklaring op de goddelijke almacht. Allebei de verklaringen hebben hun plek en nergens wordt duidelijk gemaakt hoe deze twee in elkaar grijpen. Het volgende raadselachtige stuk is daar waar Mozes, onderweg, met zijn gezin ergens overnacht. We lezen hoe de Heer op Mozes afkwam met het doel hem te doden. En dat terwijl Mozes hier gehoorzaam was aan Gods roeping! Sippora zag dit blijkbaar aankomen en besneed daarop hun zoon en raakte daarmee Mozes’ voeten aan. Hierop laat de Heer hen met rust. Over het algemeen denkt men dat God Mozes wilde doden, omdat hij zijn zoon niet had besneden volgens het gebod aan Abraham gegeven (Genesis 17: 9-14 en 25-26). De besnijdenis was een teken dat men deel uitmaakte van

Raadsels

Met zijn wonderen overtuigde God Mozes en zo gaat hij met zijn gezin op weg naar Egypte. Dan volgen er twee stukjes die mij wat raadselachtig overkomen. Allereerst lezen we hoe de Heer onderweg tot Mozes sprak. Mozes hoefde zijn verleden niet te vrezen, de aanklacht daarover zou uitblijven, omdat iedereen die hem naar het leven had gestaan, gestorven was. En hij kreeg de opdracht de Farao met woorden en wonderen te overreden Israël te laten

Ds. Judith Visser-Sonneveld is predikante van de GK Kootwijkerbroek en woont met haar gezin in Barneveld.

Mozes werd geroepen door God, dat maakt hem in onze ogen bijzonder. Maar hij is ook maar een mens. Hij moet terugkeren naar Egypte, het land dat hij ontvlucht was vanwege een grove fout die hij had begaan (de moord op een Egyptenaar). Mozes aarzelt om gehoor te geven aan Gods roeping. We lezen over de tocht naar Egypte, die is nodig voor Mozes om zich op de juiste manier met God te verhouden. Met deze tocht komt hij tegenover God in het reine met zijn verleden en durft hij daadwerkelijk terug te gaan naar Egypte. Mozes was ook maar een mens, met zijn eigen fouten, net als wij. En net als Mozes dragen wij ook ballast uit het verleden met ons mee: wonden en zonden. De Bijbel spreekt daar heel stellig over! ‘Als we zeggen dat we de zonde niet kennen, misleiden we onszelf en is de waarheid niet in ons’ (1 Johannes 1: 8). Schulden hebben we allemaal, als je maar eerlijk naar jezelf durft te kijken. Als je die schulden eenmaal in het vizier hebt, dan kun je er schoon schip mee maken, zodat God nieuwe wegen voor jou kan openen. Maar hoe doe je dat? Hoe laat je God de zonden en wonden in je leven genezen? Hoe geef je hem daartoe de gelegenheid? Vaak zijn we geneigd hierover in veel te grote stappen te denken. Denk juist in kleine stapjes, nooit groter dan je zelf kunt bevatten. God vraagt niet het onmogelijke van je. In gebed mag je het bij hem neerleggen, benoemen en hem bidden om vergeving, reiniging en heiliging. Maar soms is dit al een

Verwerking: Een onderwerp als dit, ‘in het reine komen met je verleden’, vraagt om oog voor elkaar en voorzichtig omgaan met wat een ander met jou hierover deelt. Mijn ervaring met onderwerpen als deze is dat een creatieve verwerking een heel bijzondere uitwerking kan hebben. Je maakt iets en daarvan kun

je met elkaar delen. In het maken ga je een weg met God. Jouw werkstuk hoeft niet een hele bijeenkomst besproken te worden. Je kunt een stukje delen en er blijft een stukje bij jou en de Heer. Maak een tekening of een schilderij van een kruis, geef dit vorm zoals het bij jou past, denk aan de kleuren van het kruis en van de omgeving van het kruis. Aan de voet van het kruis plak je een opgerold papiertje met daarop geschreven of gedacht waarmee jij in het reine moet komen. Naderhand kun je met elkaar delen waarom jij jouw kruis op deze manier vorm gegeven hebt, wat de betekenis daarvan voor jou is. Wanneer de groep veilig genoeg is, kun je delen wat er op jouw opgerolde papiertje staat.

Terzijde Bijbellezing bij de bijbelstudie: Exodus 4: 18-31 Om God werkelijk te kunnen dienen en zijn weg te kunnen gaan, moeten we de duisternis in onze eigen ziel onder ogen zien. Dat gaat veelal gepaard met strijd en ‘doorwaakte nachten’. Wij kunnen onszelf niet genezen, maar als we oprecht voor God staan en hem al het verkeerde uit en in ons leven voorleggen, dan wil hij ons reinigen door het bloed van zijn Zoon. Dan kunnen we met een blij en vrij gemoed verder! Zingen: Doorgrond mijn hart Doorgrond mijn hart en ken mijn weg, o Heer. Beproef m’ en zie wat niet is tot uw eer. Is soms de weg die ’k ga niet goed voor mij: leid m’ op de eeuw’ge weg, Heer, maak mij vrij! O, Heer, heb dank, ’k mag toch de uwe zijn. Uw dierbaar bloed wast mij van zonden rein. Doop mij met vuur, opdat ’k mij niet meer schaam: ’k Wil leven Heer, tot eer van uwen Naam. Zie Heer, hier ben ik; maak mij een vat voor U; Woon in mijn hart, vernieuw het, doe het nu! Verbreek mijn wil, maak me ook van hoogmoed vrij; ’k Wil in U blijven, Heer, blijf Gij in mij. (

In het reine komen met je verleden

veel te moeilijke en veel te grote stap. Een allereerste stap zou kunnen zijn te bidden: ‘Heer, maak mij bereid om door uw ogen naar mijzelf te kijken.’ Met dit gebed kun je werkelijk ontdekken waar de wonden en zonden zich bevinden. En dan kun je bidden: ‘Heer, maak mij bereid om U en uw genezing te ontvangen.’ En dit gebed mag je bidden in de wetenschap dat het bloed van Jezus ons reinigt van alle zonde (1 Johannes 1: 7).

(

het volk dat uit Abraham was ontstaan; mensen die dit gebruik niet toepasten, moesten uit het volk worden gestoten. Mozes kan geen leiding geven aan het volk Israël en bijdragen aan het goddelijke plan ten aanzien van het volk zonder dat zijn zoon het teken van het verbond droeg, het teken dat aangaf dat hij tot het volk Israël behoorde. God vraagt volledige gehoorzaamheid, ook van Mozes. Ook Aäron, Mozes’ broer, had de stem van God gehoord. Gehoorzaam aan die stem ging hij de woestijn in, Mozes tegemoet en ze ontmoetten elkaar bij de berg van God. Mozes vertelde Aäron van de opdracht die hij van God gekregen had. Samen gingen ze naar Egypte en riepen allereerst de oudsten van Israël bij elkaar. Ze lieten eerst hen weten dat Mozes door God geroepen was om hen uit Egypte te bevrijden. Ze overtuigden hen met de wonderen die God aan Mozes had laten zien. De oudsten geloofden hen en wetend dat God hun ellende zag, knielden ze en bogen ze voor Hem.

O, heil’ge Geest, kom tot uw heerschappij. Schenk een herleving en begin bij mij. Zegen Uw volk, maak ’t als een bruid bereid, wachtend op Jezus’ komst in heerlijkheid. Evangelische Liedbundel, Lied 308 Tiny van de Biezen 7

Ds. Frans van Velzen

De machten ontwapend God doet nog wonderen! Meriam Ibrahim, een Sudanese christin, hoorde op 15 mei 2014 als vonnis van de rechter: ‘U krijgt drie dagen de tijd om u te bekeren tot de islam of u zult ter dood gebracht worden.’ Wat zou jij doen? Stel je dat eens voor. Meriam is hoogzwanger, maar weigert zich te bekeren. De doodstraf wordt niet meteen uitgevoerd. Op 27 mei brengt ze een dochter ter wereld. In de gevangenis nota bene. Moet je eens nagaan. Na internationale druk wordt ze 24 juni vrijgelaten. De dag erna weer opgepakt op het vliegveld. Zogenaamd omdat ze geen geldig reisdocument heeft. De dag daarna weer vrijgelaten. Op 24 juli arriveert ze met haar gezin in Rome. Eindelijk vrijheid! Wereldwijd dankten we als christenen God. Wat een wonder! Na alle verontwaardiging. En… je gaat weer over tot de orde van de dag.

Twee kikkertjes zijn leuk, maar zoveel dat je niet kunt lopen zonder ze te vertrappen?

De farao ziet ook de tekenen

Zo ziet de farao de wonderbaarlijke tekenen die de Heer doet. En… hij draait zich om en keert terug naar zijn paleis (Exodus 7: 23). De farao gaat over tot de orde van de dag. En dat terwijl hij gezien heeft hoe het water van de Nijl en al het water in Egypte veranderde in bloed. Hoe de vissen stierven. Hoe zijn volk wanhopig op zoek ging naar drinkwater. En terwijl hij ook gezien heeft hoe de staf van Aäron veranderde in een slang. En hoe die staf die van zijn Egyptische tovenaars verslond. Dat is trouwens niet mis. Niet alleen de Heer doet wonderen, ook de tegenmachten van deze wereld kunnen er wat van. Farao’s magiërs veranderen ook water in bloed en hun staven in slangen!

hem een onrustig gevoel? Nee, het brengt hem niet tot andere gedachten. Hij draait zich om en keert terug naar zijn paleis. Hij gaat over tot de orde van de dag. Hij blijft onverzettelijk (Exodus7: 22, vergelijk vers 13-14). Letterlijk staat er iets als ‘zijn hart werd hard’. Hij wilde het helemaal niet tot zich door laten dringen. Geen denken aan. En jij? Zie je de tekenen van de Heer, zoals de vrijlating van Meriam? En zijn er zegeningen in je eigen leven? Je hoort van Gods grote daden in de kerk. Je zingt er vrolijk over. Dan ga je weer terug naar huis, zoals de farao naar zijn paleis. En dan… ga je weer over tot de orde van de dag? In je hart onveranderd?

Van harte de Heer erkennen

Terwijl de Heer juist daar, in je hart, iets teweeg wil brengen. In Exodus 7: 17 zegt hij het zo: ‘Daarom zal hij u (farao) laten zien wie hij is.’ Of om precies te zijn nog directer: ‘Daarom zal ik u laten zien wie ik ben.’ Hier kijken we de Heer in het hart.

Toch blijft de farao onverzettelijk

Hoe zou de farao het hebben gevonden dat Aärons staf die van zijn tovenaars verslindt? Een veeg teken? Geeft het

ds. Frans (F.A.) van Velzen is hervormd predikant te Harderwijk

8

Duisternis over Egypte

Hij wil dat iedereen tot de erkenning komt: ‘U bent de Heer.’ En dat liefst van harte, uit jezelf. Eens zal iedereen dat moeten erkennen, of je dat wilt of niet. Nu heb je nog de gelegenheid om met heel je hart te erkennen: U bent de Heer – mijn Heer.

Waarom blijft de farao zo onverzettelijk?

Maar de farao weigert dat consequent. Hij maakt zijn hart hard. Waarom eigenlijk? Omdat hij bang is dat het volk Israël te talrijk wordt en het zich tegen hem en het Egyptische volk zal keren (zie hoofdstuk 1). Vanuit die angst laat hij het volk Israël ook niet gaan als Mozes en Aäron de eerste keer voor hem verschijnen. Geen haar op zijn hoofd die daaraan denkt! En hij laat ze nog harder werken. Dan hebben ze geen energie meer om te vertrekken (zie hoofdstuk 5). Anders raak ik mijn macht kwijt, denkt de farao. En mijn positie, mijn bezit. Dan stort onze economie volledig in. Geen sprake van!

Waar onverzettelijkheid op uitloopt

En zo blijft de farao onverzettelijk. Niet alleen hier bij de eerste plaag. Ook bij de tweede tot en met de vijfde. En bij de zevende ook nog een keer. Bij de zesde staat al: ‘Maar de HEER zorgde ervoor dat de farao hardnekkig bleef weigeren’ (Exodus 9: 12). Bij de achtste en negende plaag kun je dat ook lezen. Het is alsof de HEER daar zegt: ‘Ik heb je vijf, zes keer de kans gegeven om je hart te veranderen. Nu is de maat vol. Als je consequent tegen mij blijft kiezen, dan neem ik dat ook serieus en aanvaard ik je ook niet meer.’ En jij? Dit is een voorbeeld waar een ernstige waarschuwing vanuit gaat. De Heer heeft ons zoveel tekenen en wonderen laten zien. Dat hij mens geworden is. Dat hij aan het kruis gestorven is. Dat hij is opgestaan van de doden. Dat hij zijn heilige Geest heeft uitgestort. Dat zijn gemeente van de grond is gekomen, tegen de verdrukking in vaak. En nog altijd voort bestaat. En in je eigen leven de tekenen van de doop en van het avondmaal. En zoveel zegeningen. ‘Al wat ik nodig had, hebt Gij gegeven’ (Opwekking 123). De Heer vraagt je: ‘Je hebt je hart toch niet zo hard laten worden als de farao? Omdat je bang bent dat je je macht en bezit kwijtraakt, je tijd en energie aan mij moet afstaan? Omdat je bang bent dat je dan geen grip meer hebt op je eigen leven? Of kom je van je troon af? Erken je mij van harte als Heer?’

Maar ik geloof toch in Jezus?

Nu zou je daar tegenin kunnen brengen: maar ik geloof toch in Jezus Christus? In tegenstelling tot de farao. Die stond vijandig tegenover Gods volk. Maar ik toch niet, ik hoor toch juist bij zijn gemeente?! De Heer vindt dat uiteraard geweldig, als je – van harte – in hem gelooft! Daar ben je mee te feliciteren, want als je dat gelooft, ben je gered. Maar is daarmee alles gezegd? Red je het dan als je, net als Meriam Ibrahim, van een rechter te horen krijgt: ‘Als je niet binnen drie dagen je geloof in Jezus Christus afzweert, dan brengen we je ter dood’? Heb je dan het geloof, de kracht, de moed om staande te blijven? ‘Nee,’ zegt de Heer, ‘er is inderdaad meer over te zeggen. Hoe leid je je leven als christen? Toch nog zelf op de troon, zelf bepalen wat je wilt en wat niet, wat je goed vindt en wat niet? Maar ik heb een plan met je leven. Dat je mijn getuige bent, vol van mijn Geest. Daarvoor is nodig dat je van je troon afkomt. Ik verlang ernaar dat je alles wat je hebt in mijn handen legt: je tijd, je energie, je talenten, je werk, je relaties, je geld, je bezit – alles! Dat je niet weer naar huis gaat en tot de orde van de dag overgaat. Dat je niet weer je eigen plannen vaststelt en probeert te realiseren. Als je mijn volle kracht wilt leren kennen, is het nodig dat je je volledig aan mij toevertrouwt.’

Terzijde Bijbellezing bij de Bijbelstudie: Exodus 7: 8-25 en Kolossenzen 2: 8-10, 14-15

Één sprinkhaan is mooi om te zien, maar zoveel dat je niets meer ziet?

Jezus heeft de machten ontwapend

‘Bedoelt u echt totaal? Alles? Niets meer in eigen hand?’ ‘Ja,’ zegt de Heer. ‘Je ziet waar het met de farao op uitloopt. Uiteindelijk moet hij erkennen, maar dan absoluut niet van harte, dat ik sterker ben. En loopt het uit op zijn ondergang in een zee, die even daarvoor nog kurkdroog was. ‘Het paard en zijn ruiter stortte Hij in zee’ (Evangelische Liedbundel 44). Verzet je niet zoals de farao. Omdat je bang bent jezelf te verliezen. Ja, ik vraag je jezelf te verloochenen, je kruis op te nemen en mij te volgen. Maar daarmee vind je je ware ik pas echt! Wees maar niet bang. Ik ben betrouwbaar. Ik heb de machten al ontwapend, toen ik aan het kruis mijn leven gaf en drie dagen later opstond van de doden. Wat ik je wil en kan geven, is zoveel mooier dan als je alles zelf krampachtig probeert vast te houden. Toe maar, zet die stap nu maar. Zeg maar tegen mij: ‘Jezus, alles geef ik U. Wat ik ben en heb, en wat ik ooit zal zijn’ (Opwekking 582).’

Zingen: Psalm 105: 9, 10 en 17 Om over door te praten: De machten ontwapend Door de plagen over Egypte ontmaskert en ontwapent God de totalitaire macht van de farao en zijn zogenaamde goden. Maar we ontdekken dat er ook hedendaagse goden en machten zijn. Wat denkt u van handlezen, glaasje draaien, bepaalde stenen dragen enzovoort. Kunt u zelf ook machten noemen die u bij God vandaan trekken?

1. Welke wonderen zie jij nog gebeuren? 2. Wat werken die uit in jouw hart? Wat gebeurt er dan? 3. Farao is hard omdat hij bang is alles te verliezen. Waar ben jij wel eens bang voor? 4. In hoeverre heb je Jezus heel je leven toevertrouwd? Wat betekent dat voor jou? Wat doet dat met je leven?

Zingen: (LvdK) Gezang 427: 1, 5 en 8 Gebed: Grote God, Leer ons in alles op U te vertrouwen. Ook als het moeilijk is en de wereld in brand lijkt te staan en we zoveel vragen hebben. Ontferm U, grote God en ga met ons mee elke dag van ons leven en geef ons uw zegen.

5. Hoe ga jij nu naar huis – over tot de orde van de dag? Of wat neem je mee in je hart?

Jopie van de Kleut 9

Ds. Erika Dibbets-van der Roest

Beschermd door het bloed van het lam Bloed is leven. Als bloeddonor denk ik nog weleens na over het belang van bloed voor ons leven. Het is letterlijk van levensbelang, maar heeft in bijbelse zin ook bijzondere betekenis. Volgens de Bijbel zit in het bloed het leven, ook wel de ziel genoemd. Volgens oudtestamentische regels mag men geen vlees eten waar het bloed nog in zit. Dat wil zeggen, dat het dier eerst fatsoenlijk geslacht moet zijn, voordat je er je tanden in zet. Een mens is immers geen beest. Bloed betekent leven. Bloed betekent ook bescherming. In ons bloed zitten afweerstoffen, die ons beschermen tegen ziekte en dood. Als we ziek worden, is dat meestal direct te zien in het bloed. Als het bloed niet goed is, kan het moeilijk worden om op eigen kracht te genezen. Het geeft daarom veel voldoening om iemand die ziek is te kunnen helpen met een beetje levenskracht. In de Bijbel lezen we over de geestelijke bescherming die bloed kan bieden.

Voorbijgaan

Als het volk Israël op het punt staat om bevrijd te worden van het slavenbestaan in Egypte, deelt God de laatste, beslissende slag uit. Een gruwelijke nacht wordt het waarin veel bloed vloeit. De dood waart rond in alle huizen, maar gaat voorbij aan de huizen waar zichtbaar is dat er al bloed gevloeid heeft. In die huizen wordt (tussen angst en hoop) voor de eerste keer in de geschiedenis de maaltijd van het voorbijgaan gegeten, de pesachmaaltijd. Als de deurposten gekleurd zijn door het bloed van een offerlam, vormen zij de eerste letter van het hebreeuwse woord voor ‘leven’ (chaj). Daar gaat de dood voorbij. Niet omdat het volk Israël beter zou zijn dan het volk van Egypte. Maar omdat het teken van het verbond hen beschermt. In de NBG-vertaling van 1951 staat in Exodus 12: 22 dat men het bloed van het lam aan de deur moet smeren met een bundel takjes van hysop. Hysop, een kruid dat sinds de oudheid bekend staat om een zuiverende, ontsmettende werking, lijkt wat uiterlijk betreft op lavendel. In de NBV (2004) staat in plaats van hysop: een bundel majoraantakken. Majoraan of marjolein is een kruid dat onder andere ijzer zou bevatten en kan dus goed zijn voor iemand met aanleg tot bloedarmoede. Beide soorten kruiden zouden gebruikt kunnen zijn; de één met verwijzing naar de reiniging, de ander met een verwijzing naar de kracht van het bloed. (Zie ook psalm 51: 9: Ontzondig mij met hysop (NBG-vertaling 1951.)

Het lam

Dat Israël beschermd wordt door het bloed van het lam is om meerdere redenen een krachtig teken. Het lam mocht geen gebrek vertonen. Het moest dus gezond zijn. Een praktische reden kan geweest zijn dat een gezond lam goed vlees oplevert. De betekenis erachter kan geweest zijn dat voor het offer geen afdankertje gebruikt werd, maar kwaliteit. Het gaat immers om een heilige opdracht. In de dienst aan God mag je niet zuinig zijn. Voor een feest of een belangrijke gelegenheid zoek je toch ook het beste van het beste uit? Ieder huisgezin kiest een lam uit. Het is niet de bedoeling om te schransen en er mag ook niets verspild worden. Er wordt niet gesleept met kadavers van hot naar her. Waar het dier geslacht wordt, daar wordt het ook gegeten. Alles getuigt van respect voor de schepping. Tegenwoordig worden er geen offers meer gebracht. Het Ds. Erika Dibbets-van der Roest is gemeentepredikant in pesachoffer de Protestantse Gemeente Schipluiden, ook gaat zij voor in wordt herdacht diensten met doven. in de gebeden Ds. Dibbets maakt deel uit van de regionale werkgroep en als herinnevan het Evangelisch Werkverband, werkt als docent mee ring eraan ligt aan de Bouwstenen Bijbelschool en begeleidt plaatselijk de op de seiderGemeente Groei Groepen. schotel van nu een gebraden 10 botje.

Een nieuwe tijd

Mozes ontvangt de opdracht tot de pesachviering terwijl het de nieuwe maan is. Zodra het eerste begin van de maansikkel zichtbaar wordt, wordt nog steeds in het Jodendom de nieuwe maan gevierd. Het is telkens weer een verwijzing naar de eerste van de maanden van het jaar, Nieuwjaar dus, de dag waarop de bevrijding van Israël werd ingezet. Pesach wordt in de lente gevierd, zeg in de maand maart. Dat ooit 1 maart nieuwjaarsdag geweest is, kunnen we nog terugvinden in de namen van de maanden september, oktober, november, december (de zevende, achtste, negende en tiende maand). Opvallend is dat deze opdracht ook geduld vraagt. Pas veertien dagen later mag het lam geslacht worden. De praktische kant ervan was dat het twee weken na de nieuwe maan volle

maan werd en dus zou het volk licht hebben om in de nacht te kunnen vertrekken.

Ondertussen

Twee weken lang leeft men in voorbereiding op de verlossing. Er zit tijd tussen de belofte en de vervulling ervan. Die tussentijd kennen wij ook. Soms is het moeilijk om geduld te hebben en te blijven vertrouwen op de vervulling van de belofte. Toch mogen we elkaar ook bemoedigen in de verwachting, dat onze hoop werkelijkheid wordt. In de avondschemering wordt het lam geslacht, dat wil zeggen: als de dag, de tijd van verdrukking ten einde loopt en de nieuwe dag, de dag van de bevrijding begint. Volgens de Joodse beleving begint een volgende dag in de avond zodra je de eerste drie sterren aan de hemel kunt zien. Het doet ons eraan denken dat er eerst nog een donkere nacht kan komen, voordat het licht volop doorbreekt. Maar vergeet niet: hoe donker ook de nacht, het licht van Gods genade schijnt overal.

Terzijde Bijbellezing bij de bijbelstudie: Exodus 12: 1-13 en 21-36 ‘Beschermd door het bloed van het lam.’ Hoe kun je zo’n raadselachtige zin je gelovig eigen maken? Het verhaal van het bloed op de deurposten kun je je nog voorstellen. De reden waarom is adembenemend. Prachtig voor het Joodse volk, maar hoe luguber voor de Egyptenaren. Is dat onze God? Misschien staan wij er te ver vanaf, en moeten we het gewoon aannemen. Waar ik ziels dankbaar voor ben is het bloed van het Lam met een hoofdletter. Hij heeft ons voorgoed vrijgekocht met zijn schuldeloze bloed dat voor ons gevloeid heeft. Hij kocht ons vrij van Gods tegenstander, de verleider, die alles wat fout is zo aantrekkelijk maakt. En wie van ons is daar ongevoelig voor? Zelf zijn wij niet bij machte los te komen. Zwaan kleef aan. Maar Jezus heeft dat offer voor ons gebracht. Dank zij hem kunnen we verlost worden, van alles. Welk een Vriend is onze Jezus. Laten we dat met elkaar zingen. Ik wens u allen een hele mooie bijeenkomst toe, mijn eigen groep ook.

Zegen

De Egyptenaren wisten niet hoe snel ze het volk Israël moesten wegjagen. Ze hadden er schatten voor over. ‘Verdwijn,’ riep de farao, ‘en bid voor mij om zegen.’ Hier raken we een belangrijk punt. Israël moest zich losmaken van de afgoderij en de slavernij in Egypte. Gemakkelijk zou men de Egyptenaren kunnen haten vanwege al het leed dat hen was aangedaan. Maar Israël weet zich geroepen om betrokken te blijven op het leed in de wereld, niet ongevoelig te zijn voor de tranen van de tegenstander. Je kunt vastbesloten zijn om te winnen en vechten om te overleven zonder te haten. Hierbij passen de woorden van Jezus: ‘Zegen wie jullie vervloeken, bid voor wie jullie slecht behandelen’ (Lucas 6: 28).

Een nieuw verbond

Toen Jezus met zijn leerlingen voor het laatst de pesachmaaltijd vierde, gaf hij er een nieuwe betekenis aan (zie: Lucas 22: 7-20). Spoedig zou hij als een lam naar de slacht geleid worden. Zijn

Heleen Koekoek bloed zou een nog krachtiger teken worden. Het zou niet alleen bescherming bieden voor Israël, maar voor allen die in hem geloven. Bescherming in de zin dat het rechtvaardig oordeel van God hen niet meer dodelijk treffen zal, omdat alle schuld van hen weggenomen wordt door het offer van Jezus Christus. Door zijn bloed gaat God aan de schuld voorbij en krijgt men toegang tot het eeuwig leven. Opnieuw sluit God een verbond met mensen. Nu niet door een ritueel offer, maar door het offer van zijn Zoon Jezus Christus. Opnieuw is bloed een teken van genade. In Exodus zien we de verschrikking van Gods toorn. Je zou er bang van worden. Er valt niet te spotten met Gods heiligheid. Naast de verschrikking zien we tegelijk ook Gods genade. Hij beschermt en hij bevrijdt een volk dat dikwijls ongehoorzaam is. Toch blijft het zijn oogappel. Als wij in de kerk het Heilig Avondmaal vieren, ontvangen we het teken en zegel van het verbond van genade. We hoeven, ondanks onze ongehoorzaamheid, niet meer bang te zijn voor het oordeel. Hij beschermt ons en daar mogen we een beroep op doen.

men tegen kwade machten. Ook aan het teken van het kruis worden nogal eens bijzondere krachten toegedacht. Hoe denkt u daarover? 2. Ervaren wij dat iets of iemand tegen ons is? Kennen we vijanden, de macht van het kwaad, verleiding, bedriegers? Tegen wie of wat hebben we Gods bescherming nodig? Kunt u voorbeelden geven? Kunnen we elkaar hierbij helpen of bemoedigen? 3. Is het u wel eens gelukt om voorbij te gaan aan onrecht dat u was aangedaan? Wat heeft u dat gekost? 4. Hoe beleeft u de viering van het Heilig Avondmaal? Wat betekent het voor u? Ervaart u het ook als een (teken van) bevrijding? Kunt u dat uitleggen? Doe-ideeën:

Gespreksvragen:

1. Deel zaad uit van hysop en/of majoraan/marjolein om thuis in het voorjaar te zaaien en dan nog eens terug te denken aan de geschiedenis erachter. Of laat iedereen ruiken aan een plant, aan de kruiden of de olie die ervan gemaakt wordt.

1. Het bloed aan de deurposten was een teken dat bescherming bood. Er zijn mensen die amuletten dragen of andere tekens om zich te bescher-

2. Een maaltijd brengt mensen bij elkaar. Organiseer eens een open maaltijd of nodig eens iemand bij u thuis uit voor het eten.

11

Kerstliturgie

Van Mozes naar Jezus In deze liturgie willen we twee belangrijke personen uit de Bijbel naar voren halen: Mozes en Jezus. Zij hebben veel paralellen, overeenkomsten, maar wij kennen ook de verschillen.

Meestal komt dat voor in de combinatie met de naam van een Egyptische godheid. En wat is Jezus? Zoon van de levende God. Mozes ging onder protest terug naar Egypte, naar de Farao om met Gods hulp het volk Israël te bevrijden. De Here Jezus is, geheel vrijwillig, naar deze aarde gekomen om de wereld te bevrijden. Gebed Heer onze God, U ziet naar ons om. U zendt uw Zoon, het dierbaarste om een onverdraagzame wereld te redden. Uw oogappel, als een weerloos mensenkind in een dolgedraaid bestaan.

Om te beginnen mochten deze twee baby’s er niet zijn. Ze mochten er niet zijn en dat nog wel van vreemde overheersers. Misschien mogen we die wel de antichrist noemen! Ze worden allebei als baby wonderlijk uit de handen van brute geweldenaars gered. Hun jonge leven begint min of meer van allebei in Egypte en van daaruit staat hen een taak te wachten. Hierbij denken we aan de tekst uit Matteüs 2:15b: ‘Uit Egypte heb ik mijn zoon geroepen.’ - Mozes wordt leider en bevrijder van zijn volk en is vaak bemiddelaar tussen God en het volk Israël. Jezus is middelaar tussen God en de gehele wereld. - Mozes verblijft een tijdlang in de woestijn, als voorbereiding op deze taak, de Here Jezus verblijft ook in de woestijn, maar dan om de macht van Satan in te tomen, maar ook dat is als voorbereiding op zijn taak. - Mozes redt zijn volk uit handen van de Farao, hun onderdrukker, de Here Jezus redt de wereld uit handen van de grote onderdrukker. Zo zijn er nog wel een aantal parallellen te noemen. Het grote verschil is echter dat Mozes een zoon is van mensen, maar de Here Jezus is Zoon van God én Zoon van mensen. Ook wat betreft hun namen zien we overeenkomsten en eigenlijk ook verschillen. Uit het Koptisch, de oude taal van Egypte betekent Mozes ‘uit het water gered’, de naam Jezus betekent ‘Redder’. Mozes is in ieder geval ook een Egyptische naam, die ‘zoon van’ betekent.

Wat was het dat U tot ontferming bewoog? Wij kunnen geen reden vinden, geen verdienste opnoemen. Het ligt niet aan U dat de wereld teloorgaat: de schuld ligt bij ons. Het moet genade zijn dat U naar ons omziet. U geeft niet op; U blijft wie U was: de Eeuwige die wegen maakt, waar geen wegen zijn een spoor door de wildernis, een pad door de zee, een weg op U aan. Waarop U ons tot staan brengt voor de ommekeer naar onze oorsprong terug een kind wijst de weg. Amen. De boodschap aan Maria Ik sta in de jonge morgen in een open deur, genietend van het wuiven van de bomen en hun geur: de vogels en de zon, de bloemen om mij heen en plotseling besef ik: ik ben niet alleen want zonder dat iets langs mij is gegaan, voel ik dat iemand achter mij moet staan. Mijn hart bonst zware slagen en een ogenblik ben ik bevangen door een grote schrik. Ik zoek naar steun, mijn knieën knikken, mijn keel knijpt dicht als ik wil slikken – een wezen Gods… Een engel blinkend wit! Ik hervind mijzelf pas als ik naast hem zit. Zijn woorden klinken zacht, maar zo diep door, zij vallen in mijn hart nog meer dan ik ze hoor. Zijn stem vertelt mij wonderlijke dingen, het is alsof zijn spreken overgaat in zingen! Mijn angst ebt weg en even is het stil. Dan kan ik enkel zeggen: mij geschiede naar uw wil.

12

Nu duizelt het in mij van steeds meer vragen. Heeft hij gezegd dat ik Gods Zoon zal dragen? Ik ben alleen, een vreemde eenzaamheid. Ik vouw mijn handen: Heer ik ben bereid. Als op een golf ontvoeren mij zijn woorden, deel ik de plannen die bij God behoorden.

Lezen: Micha 5: 1a Uit jou, Betlehem in Efrata, te klein om tot Juda’s geslachten te behoren, uit jou komt iemand voort die voor mij over Israël zal heersen.

Zingen: Gezang 132

Gedicht: Een opzienbarend licht Een opzienbarend licht is onder ons verschenen. Een nieuw uitzicht is geboren voor allen die zoeken naar het onvergankelijk licht. Een opzienbarend licht is onder ons verschenen. Een nieuw uitzicht is geboren voor allen op wie wordt neergezien zonder aanzien. Een opzienbarend licht straalt ons in het gezicht. Een kindergezicht doet ons de mensenliefde van God zien. Het verlicht ons levenspad. Het troost ons in de nacht. Het schittert aan de hemel als een ster voor ons allen die uitzien naar een nieuwe dag. Die baadt in het licht van de liefde, vrede en gerechtigheid.

Er is een roos ontloken uit barre wintergrond, zoals er was gesproken door der profetenmond. En Davids oud geslacht is weer opnieuw gaan bloeien in ’t midden van de nacht. Die roos van ons verlangen, dat uitverkoren zaad, is door een maagd ontvangen uit Gods verborgen raad. Maria was bereid, toen Gabriël haar groette in ’t midden van de tijd. Die bloem van Gods behagen heeft, naar Jesaja sprak, de winterkou verdragen als allerdorste tak. O roos als bloed zo rood, God komt zijn volk bezoeken in ’t midden van de dood. Lezen: Lucas 2: 1-7 De geboorte van Jezus In die tijd kondigde keizer Augustus een decreet af dat alle inwoners van het rijk zich moesten laten inschrijven. Deze eerste volkstelling vond plaats tijdens het bewind van Quirinius over Syrië. Iedereen ging op weg om zich te laten inschrijven, ieder naar de plaats waar hij vandaan kwam. Jozef ging van de stad Nazaret in Galilea naar Judea, naar de stad van David die Betlehem heet, aangezien hij van David afstamde, om zich te laten inschrijven samen met Maria, zijn aanstaande vrouw, die zwanger was. Terwijl ze daar waren, brak de dag van haar bevalling aan, en ze bracht een zoon ter wereld, haar eerstgeborene. Ze wikkelde hem in een doek en legde hem in een voederbak, omdat er voor hen geen plaats was in het nachtverblijf van de stad. Stem:

dan het geheim van Kerst? Wordt Gods Naam Is zichtbaar, wil God in ons midden wonen?

Zingen: Gezang 124 Nu daagt het in het oosten, het licht schijnt overal: Hij komt de volken troosten, die eeuwig heersen zal. De duisternis gaat wijken van de eeuwenlange nacht. Een nieuwe dag gaat prijken met ongekende pracht. Zij, die gebonden zaten in schaduw van de dood, van God en mens verlaten – begroeten ’t morgenrood. De zonne, voor wier stralen het nacht’lijk duister zwicht, en die zal zegepralen, is Christus, ’t eeuwig licht! Reeds daagt het in het oosten, het licht schijnt overal: Hij komt de volken troosten, die eeuwig heersen zal.

13

Mozes… op weg (Een lied uit een muziekproject van Gospelkoor ’El Shaddai’) Wat leert God ons op deze levensreis. Luister naar Hem, Hij is ontzettend wijs. Trouw is belangrijk, zo belangrijk. Het helpt je door de diepe dalen heen. Trouw is belangrijk, is zo belangrijk. Het houdt je staande, je bent nooit alleen. Blijf ook jij, net als Hij, trouw aan mij, trouw aan mij. Want door elkaar te steunen staan wij sterk. Wij vormen samen schakels in Gods werk. Trouw is belangrijk, is zo belangrijk. Het houdt je staande, je bent nooit alleen. Lezen: Matteüs 2: 1-11 De vlucht voor Herodes en Archelaüs Toen Jezus geboren was in Betlehem in Judea, tijdens de regering van Herodes, kwamen er magiërs uit het Oosten in Jeruzalem aan. Ze vroegen: ‘Waar is de pasgeboren koning van de Joden? Wij hebben namelijk zijn ster zien opgaan en zijn gekomen om hem eer te bewijzen.’ Koning Herodes schrok hevig toen hij dit hoorde, en heel Jeruzalem met hem. Hij riep alle hogepriesters en schriftgeleerden van het volk samen om aan hen te vragen waar de messias geboren zou worden.‘In Betlehem in Judea,’ zeiden ze tegen hem, ‘want zo staat het geschreven bij de profeet: “En jij, Betlehem in het land van Juda, bent zeker niet de minste onder de leiders van Juda, want uit jou komt een leider voort die mijn volk Israël zal hoeden.”’ Daarop riep Herodes in het geheim de magiërs bij zich; hij wilde precies van hen weten wanneer de ster zichtbaar geworden was, en stuurde hen vervolgens naar Betlehem met de woorden: ‘Stel een nauwkeurig onderzoek in naar het kind. Stuur mij bericht zodra u het gevonden hebt, zodat ook ik erheen kan gaan om het eer te bewijzen.’ Nadat ze geluisterd hadden naar wat de koning hun opdroeg, gingen ze op weg, en nu ging de ster die ze hadden zien opgaan voor hen uit, totdat hij stil bleef staan boven de plaats waar het kind was. Toen ze dat zagen, werden ze vervuld van diepe vreugde. Ze gingen het huis binnen en vonden het kind met Maria, zijn moeder. Ze wierpen zich neer om het eer te bewijzen. Daarna openden ze hun kistjes met kostbaarheden en boden het kind geschenken aan: goud en wierook en mirre.

Blijf ook jij, net als Hij, trouw aan mij, trouw aan mij. Trouw is een band die nooit vergaat. Trouw is weten dat iemand naast je staat, je vecht niet meer alleen, vindt vrienden om je heen. En dan heel onbewust komt alles weer tot rust. Een last valt van je af, omdat je zeker weet

Gedicht: De weg is vrij De deur is los en langzaam wijkt hij open. De weg is vrij, je mag naar binnenlopen ook zonder goud en wierook in je handen. Ook als je bent van hier en niet uit verre landen. De weg is vrij Je moet hem enkel gáán de drempel over; niet buiten blijven staan. Hier binnen ligt het Kind door God gezonden dat jou zag zoeken jou zelf al had gevonden. De weg is vrij 14 je moet hem enkel gáán.

dat God je nooit vergeet, want trouw is wat God en mensen bindt. Trouw is weten dat Hij je altijd vindt en leidt Dat leert God ons op onze levensreis. Luister naar Hem Hij is oneindig wijs! Stem:

Het volk trok door de Jordaan naar de overkant. Eindelijk, na een lange tragische, moeilijke en leerzame reis van 40 jaar, waren ze dan toch in het Beloofde Land aangekomen.

Zingen: Gezang 141 Ik kniel aan uwe kribbe neer, o Jezus, Gij mijn leven! Ik kom tot U en breng U, Heer, wat Gij mij hebt gegeven. O, neem mijn leven, geest en hart, en laat mijn ziel in vreugd en smart bij U geborgen wezen.

Voor ik als kind ter wereld kwam, zijt Gij voor mij geboren. Eer ik een woord van U vernam, hebt Gij mij uitverkoren. Voor dat uw hand mij heeft gemaakt, werd Gij een kindje, arm en naakt, hebt Gij U mij gegeven. Te midden van de nacht des doods zijt Gij, mijn zon, verrezen. O zonlicht, mild en mateloos, uw gloed heeft mij genezen. O zon die door het water breekt en ’t ware licht in mij ontsteekt, hoe heerlijk zijn uwe stralen. Zingen: Ere zij God Lezen: Johannes 1: 1-5 Het Woord is vlees geworden In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Het was in het begin bij God. Alles is erdoor ontstaan en zonder dit is niets ontstaan van wat bestaat. In het Woord was leven en het leven was het licht voor de mensen. Het licht schijnt in de duisternis en de duisternis heeft het niet in haar macht gekregen. Gebed: Dat in uw Licht, God, en met uw ogen, wij onszelf zien, en anderen zien als kostbare mensen Dat wie twijfelt aan zichzelf bevestigd wordt in uw en onze zegen. Dat wie angstig is en eenzaam geborgen wordt in uw en onze armen. Dat Hij oplicht in ons, Jezus Christus, die met U en de Heilige Geest leeft en liefde geeft in eeuwigheid. Amen.

Het Hoofdbestuur en de werkgroep

Redactie van de Protestantse Vrouwen

Organisatie wensen al haar leden en lezers gezegende Kerst en een fijne jaarwisseling

Ere zij God, ere zij God in den hoge, in den hoge, in den hoge! Vrede op aarde, vrede op aarde, in de mensen een welbehagen. Ere zij God in den hoge, ere zij God in den hoge. Vrede op aarde, vrede op aarde, vrede op aarde, vrede op aarde, in de mensen, in de mensen, een welbehagen, in de mensen, een welbehagen, een welbehagen. Ere zij God, ere zij God in den hoge, in den hoge, in den hoge! Vrede op aarde, vrede op aarde in de mensen een welbehagen. Amen. Amen.

Verantwoording Voorwoord: Henny de Graaf Liederen: Gezangen, uit het Liedboek voor de Kerken, 1971 Gedichten: Joke Verweerd: De boodschap aan Maria, uit de bundel ‘Opluisteren’; Marinus van den Berg: Een opzienbarend licht, Uitgeverij Ten Have Kampen; Joke Verweerd: De weg is vrij, uit de bundel ‘Opluisteren’; Mozes… op weg, een lied uit een muziekproject van ‘EL Shaddai’ te Lopik; Stem 1 en 2, uit In Gesprek, Kerstliturgie 2010 ‘Licht dat met ons meegaat’ Gebeden: Joke Verweerd: Heer onze God, uit de bundel ‘Opluisteren’; Anja A. de Fluiter: Dat in uw Licht, uit ‘Woord op Zondag’ Liturgie samengesteld door: Henny de Graaf, Nelie Rijkers en Berry Wijnans Illustraties: Martin Kwak

15

Kerstpuzzel Deze puzzel staat in het novembernummer en wordt daarom geassocieerd met Kerst, maar ditmaal mag het eigenlijk de naam Kerstpuzzel niet dragen. We nemen u namelijk mee door het winterseizoen dat aanstaande is. We gaan op zoek naar allerlei zaken die specifiek met de winter te maken hebben. U krijgt een omschrijving van de woorden die we zoeken en vult deze in de fillippine (= een bepaalde puzzelvorm, waarbij u in bepaalde vakjes een cijfer aantreft. In vakjes met hetzelfde getal komt dezelfde letter te staan. Zo krijgt u door een woord in te vullen meteen een aantal letters voor andere woorden in de puzzel.) De oplossing wordt gevormd door de letters die u onder elkaar in de dik omrande hokjes vindt. Wilt u meedoen? Stuur de gevonden zin vóór 15 december a.s. naar: Jopie van de Kleut, Rondweg 25, 3785 LB Zwartebroek. Onder de goede inzendingen worden drie cadeaubonnen t.w.v. € 10,- verloot. De oplossing en de winnaars worden in het januarinummer vermeld. De redactieleden wensen u allen veel succes, maar ook plezier met het oplossen van de puzzel!

16

1 2 3 4 5 6 7

Met deze vrije tijd begint de winter meestal Een romantisch ritje achter een paard Feestdag op 6 januari Onze gevederde vriendjes zijn er dol op Snipperdagje van school bij strenge vorst Met spek en worst erbij, heerlijk Veel lichteffecten en harde knallen

8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

Iedere Nederlanders wacht erop, maar vooral de Friezen Een man gemaakt van neerslag Drankje, vooral lekker met slagroom erop Straks worden we wel weer wakker, nu houden we... Mij eet je met klapstuk Wij zijn uit de kast gehaald, want het is koud Draait overuren om het warm te krijgen Brengt niet alleen boodschappen, maar siert ook de top Deze neerslag is een gevaar op de weg Heerlijk winters soepje

18 19 20 21 22 23 24

Sierlijke, natuurlijke versiering aan de dakrand Vooral met de feestdagen komen ze een keertje vaker Van oud naar nieuw Herbergje langs de ijsbaan Hiervan steken we er vier van aan Sportieve bezigheid op hard water Stekelig blad met rode bes als decoratie

5

5

1 4

4

1 6

6

2 1 6 5 3 5

1 7

6 3

7

5 3 7

5

4

2 2

4

Laat komen, Heer, uw rijk, uw koninklijke dag, toon ons uw majesteit, Messias, uw gezag!

Zal ooit een dag bestaan dat oorlog, haat en nijd voorgoed zijn weggedaan, in deze wereldtijd?

Uw schapen zijn in nood, uw naam wordt niets geacht… men breekt uw volk als brood, men heeft ons opgejaagd.

Waar blijft het overlang beloofde land van God, waar liefd’ en lofgezang verdrijven leed en dood?

Dat alle tyrannie eens zal geleden zijn? O sabbat Gods! En zie, dan zal er vrede zijn!

Dat land, het ons vanouds vertrouwde Kanaän, waar God zijn stad herbouwt; Sion, waar zijt ge dan?

Wij bidden, Heer, sta op en kom in heerlijkheid! Op U staat onze hoop die onze Herder zijt!

De nacht is als het graf, ontij heerst in het rond. Kom van de hemel af, o Ster van Gods verbond! LvdK, Gezang 294

Het volk dat in duisternis ronddoolt ziet een schitterend licht. Zij die in het donker wonen worden door een helder licht beschenen. Jesaja 9: 1

Nieuws uit de Regio’s Regio Noord Het bestuur van Regio Noord wil proberen om voor de Ledenontmoetingsdag op 23 april 2015 in Ermelo weer genoeg leden bij elkaar te krijgen om, net als afgelopen jaren, gezellig met elkaar in de bus ernaar toe te gaan. U kunt zich – liefst als leden per groep, maar ook als particulier lid – vóór 1 maart 2015 schriftelijk opgeven bij: Tiny Kooi-Wiersinga, Jonkerslaan 65, 9351 JJ Leek, of via e-mail: [email protected]. Net als de vorige keren betekent opgeven ook betalen! De kosten bedragen € 18,- per persoon, dit bedrag dient u op de dag zelf, liefst per groep en gepast, te betalen. Van onze groep in Castrolande in Brazilië ontvingen we een uitnodiging om daar de 62e Christenvrouwendag bij te wonen op 22 oktober jl. in Carambei. Tijdens het morgenprogramma had ds. Roberto Verburg het woord n.a.v. het thema van die dag ‘Leven met de Psalmen’. Het middagprogramma kreeg als titel mee ‘Creatief leven met de Psalmen’. Na een inleiding op de presentaties werd er een keur van psalmen gezongen van psalm 1 tot en met psalm 150, dat als afsluiting door het koor uit Carambei gezongen werd. We hopen dat ‘onze’ vrouwen op een fijne en gezegende dag met elkaar terug kunnen kijken – helaas was het toch een beetje te ver weg om er een afvaardiging naartoe te sturen… Voor wie het volledige programma wil bekijken, u kunt dit vinden op onze website: www.pvo-nederland.nl.

Inhoudsopgave In Gesprek 2013 Het Zonnelied januari:

- Ds. Gert M. Landman: De wind in de Bijbel - Ds. Bert J. Kruit: Een nieuwe wind…

februari:

- Ds. Siebe S. Hiemstra: Water in de Bijbel - Ds. Jolanda Paans: Zuster water

maart:

- Ds. Huub Smeets: Vuur in de Bijbel - Ds. Henk Eendebak: Vuur, oordeel of voordeel? - Liturgie voor Passie en Pasen: Zon van mijn bestaan

april:

- Ds. Jacques (J.P.) Helder: De aarde is des Heren - Ds. Henriëtte (H.W.) Bouwman: Geworteld zijn - Jaaroverzicht PVO 2013

mei:

- Ds. Ab Haaima: De mens: kroon op Gods schepping - Mevr. Thea Groenveld: ‘Geheime Missie’

juni, juli, augustus:

Oplossing Zomerpuzzel

- Ds. Kees Bregman: Het leven met de dood verruimen - Ds. Wilbert van Iperen: Meerstemmige lofzang, maar niet zonder kyrie! - Ledenontmoetingsdag 2014

In de voetsporen van Mozes

Voor de laatste keer krijgt u de oplossing van een Zomerpuzzel, voortaan moeten we het met twee puzzels per seizoen doen. Toch wel jammer want ook deze puzzel werd met veel plezier gemaakt. Er waren weer gezellige en mooie kaarten bij, zelfs het bloemetje ontbrak niet. Dank u wel, voor alle (brief)kaarten met een oplossing.

Nummer 1, seizoen 2014-2015 (september 2014):

De woorden die gezocht werden, zijn: 1. Kikkers. 2. Mozes. 3. Mara. 4. Rietzee. 5. Gersom. 6. Vuurzuil. 7. Sinai. 8. Bloed. 9. Wolkkolom. 10. Steekvliegen. 11. Levi. 12. Kwartels. 13. Jozef. 14. Duisternis. 15. Jochebed. 16. Veepest. 17. Manna. 18. Amram. 19. Farao. 20. Aaron. 21. Sprinkhanen. 22. Honingkoeken. 23. Jetro. 24. Jacob. 25. Pesach. 26. Nijl. 27. Sukkot. 28. Sippora. 29. Stierkalf. 30. Refidim. 31. Horeb. 32. Hagel. 33. Miriam. 34. Tabernakel. 35. Midjan. Van boven naar beneden luidde de oplossing: Kom Israëlieten, op naar het beloofde land! De volgende dames feliciteren wij, zij kunnen een geschenkbon van € 10,- tegemoet zien: mevr. H. Koopman-Hogeveen uit Nijkerk, mevr. T. van Andel-de Kreij uit Bilthoven en mevr. A. Gjaltema-Zijp uit Marum. Met een hartelijke groet, Jopie van de Kleut

- Ds. Astrid (A.J.C.) van Waard-Pieterse: Tegen de stroom in… - Ds. Dick (D.J.) Deuzeman: Nu is het afgelopen! - Ds. Hanneke (H.J.) Paas: Gods trainingsschool - Ds. Marianne van Amerongen: Gewone mensen in Gods dienst!

Nummer 2, seizoen 2014-2015 (november 2014): - Ds. Anne-Meta Kobes-Gerritsen: Een staf om mee te gaan - Ds. Judith Visser-Sonneveld: In het reine komen met je verleden - Ds Frans van Velzen: De machten ontwapend - Ds. Erika Dibbets-van der Roest: Beschermd door het bloed van het lam - Kerstliturgie: Van Mozes naar Jezus

17

Achterklap Vakantie Vanwege allerlei dierbare verplichtingen konden wij pas eind september met vakantie gaan. We gunden ons maar een weekje, maar het was goed zo. We maakten een reis met de mogelijkheid van excursies. Want dan kun je alle hoogtepunten van een stad gemakkelijk te zien krijgen. Dat was ook zo, maar wie bepaald wat een hoogtepunt is? Juist, de reisorganisatie. Na enkele moskeeën te hebben bezocht, gingen we naar een leerfabriek. Interessant hoe het leer behandeld wordt en hoe er zo efficiënt mogelijk stukjes uit een vacht worden gesneden om er zoveel mogelijk van te gebruiken. Ze doen plakrandjes op de stukken en zo kunnen ze het vrij gemakkelijk aan elkaar naaien. De mantels werden bijna allemaal zo gemaakt dat je het bont aan de buitenkant en aan de binnenkant kon dragen, niet tegelijk natuurlijk. Maar wel gemakkelijk als je in een land woont waar bont dragen niet in is. Toen mochten we ook in een showroom kijken en daar passen en ook kopen. Niet verplicht maar wel voordelig. U voelt het wel aankomen. Er zwermden verkopers om ons heen en die verleidden ons om iets te passen. Ik moet zeggen dat het heerlijk zat en prachtig stond, maar ik wilde niet, ook niet met heel veel korting. O, er waren wel regelingen mogelijk... Nee, ook dat wilde ik niet. We werden er een beetje beroerd van want je gaat je zo schuldig voelen. We gingen maar bij de bus wachten. En verdraaid daar kwam de een na de ander stralend met een tasje naar buiten. Sommigen kregen nog iets over de post toegestuurd. En ik bleef maar tegen mezelf zeggen dat ik niet zo’n dure jas wil. Dat heb ik niet nodig. Wat een rakkers zijn het toch. Maar het was toch wel grappig om zo bewonderd te worden, om de wille van de smeer.

Het volgende nummer van

In Gesprek verschijnt omstreeks 3 januari Het thema van dit nummer is: Er loopt een weg door de woestijn 18

Wij herdenken Mevrouw J.F. Berger

- Nunspeet

Mevrouw Willy van Dijk-Hoekstra

- Metslawier

Mevrouw I. Engberts-v.d. Deen

- Schoonebeek

Mevrouw Susan Haan

- Oldehove

Mevrouw C. Voshart-Hoogendoorn - Zevenhoven

Maar ik vertrouw op u, Heer, ik zeg, U bent mijn God, in uw hand liggen mijn lot en mijn leven. Psalmen 31: 15-16a

Laten wij bidden suggesties voor gebeden

Hij zei tegen hen: ‘Neem niets mee voor onderweg, geen stok, geen reistas, geen brood en geen geld, en ook geen extra kleren. (Lucas 9: 3) In Lucas 9: 1-6 komen we de geschiedenis tegen van Jezus die zijn leerlingen op pad stuurt om in de eerste plaats het koninkrijk van God te verkondigen. Maar ze mogen niets meenemen voor onderweg. In Exodus 4 komen we eenzelfde geschiedenis tegen. Hier is het Mozes die eropuit gestuurd wordt om in Egypte de grootheid van God te verkondigen. In feite ook met lege handen… Tja, Mozes mag zijn staf en zijn broer meenemen, maar is dat genoeg om het op te nemen tegen die overmacht van het Egyptische hof? Ook wij zien ons soms geplaatst tegen de overweldigende overmacht van ‘de wereld’. Ook wij voelen ons dan met lege handen staan… Of toch niet? De leerlingen wagen het erop, net als Mozes. Wellicht met lood in de schoenen, maar ze gaan! Bidt, dat ook wij gaan wanneer God ons op pad stuurt. Bidt, dat ook wij ‘met lege handen’ mogen staan, om die door God zelf gevuld te zien worden met geloof en vertrouwen.

Kruis en Munt Stichting Sviatoslav

Stichting Waridi

Kankerpatiëntjes uit SintPetersburg op vakantie in Nederland

Muziek aan de Ee Om geld voor het tehuis bij elkaar te krijgen, organiseerde Stichting Waridi op 30 augustus jl. Muziek aan de Ee. Ons doel was een gevarieerd muzikaal programma aan te bieden op een bijzondere locatie, namelijk mijn eigen zorgboerderij. Een concert organiseren en daarbij 250 gasten ontvangen, is voor ons geen dagelijks werk, dus de voorbereidingen waren leerzaam op velerlei gebied. We moesten ons verdiepen van toegangsprijzen en artiesten tot aan vrijwilligers en sponsoring toe. Tegelijkertijd moest de stal schoongemaakt en het erf mooi gemaakt worden. Mijn eigen ‘hulpboeren’ werden intensief betrokken bij het project en hielpen allemaal op hun eigen manier zo goed mogelijk mee.

Afgelopen augustus kwam een groep van dertien zieke Russische kinderen naar Nederland voor een korte vakantie. De kinderen zijn afkomstig uit Hospitaal 31, een ziekenhuis in Sint-Petersburg voor kinderen met kanker. In 2003 kwamen wij als stichting Sviatoslav in contact met kinderen uit dit ziekenhuis. De schrijnende situatie waarin deze kinderen zich bevonden, heeft ons doen besluiten om een hulpprogramma op te zetten. Onze voornaamste manier van hulp bieden is eigenlijk om er te zijn voor de kinderen en hun families. Door de band die je opbouwt met deze families is het heel dankbaar werk, je staat gezinnen bij in de moeilijkste tijd van hun leven. Dankzij onze sponsoren hebben we de afgelopen jaren ook op financieel gebied veel kunnen betekenen, zo hebben we onder andere kunnen helpen met operaties, medicijnen, een nieuwe keuken en douche, ziekenhuismeubels en -apparatuur. Ook beheren we al jaren de speelzaal waar we zingen, spelen en knutselen met de kinderen zodat ze hun ziekte even kunnen vergeten. Samen met een Rotary Club uit Amsterdam, die al jaren sponsor is van onze stichting, hebben wij het mogelijk gemaakt dat er dertien kankerpaDe spontane bereidheid van velen om mee de schouders tiëntjes met hun onder deze avond te zetten heeft me werkelijk ontroerd. begeleiders afgeHet feest zelf was buitengewoon geslaagd. Na een periode lopen zomer voor met wisselvallig en soms onstuimig weer, werd het op een vakantie naar zaterdagmiddag gelukkig droog en rustig. Zo konden de Nederland konden bezoekers in het licht van de ondergaande zon genieten komen. In Amsterdam werd een groep van de openingsact: het popkoor Opus 3 dat al zingend aan Kankerpatiëntjes uit kwam varen over de Dokkumer Ee. Bij het licht van fakkels werd vervolgens Afrika naar Friesland gebracht door de Nederland aan de djembegroep Nunya, hun prachtige, ritmische tromgeroffel groep toegevoegd. was tot ver in de omtrek te horen. De avond werd vervolgd De vakantie was in de stal, waar zangeres Nadieh met pianiste Laura tussen echt een succes. Vlakbij Amsterdam hebben we een grote de koeien Franse chansons ten gehore bracht. Tot ver in de villa gehuurd waar we met de groep verbleven. Van daaruit nacht werd er daarna gedanst in de stal op de trompet- en hebben we leuke uitstapjes met elkaar gemaakt. saxofoonklanken van Folkert-Hans. Tussendoor konden menWe hebben onder andere een bezoek gebracht aan de Hersen een bezoek brengen aan de stand van Waridi die stond mitage voor Kinderen waar de kinderen schilderles kregen. In een muziekschool kregen de kinderen muziektherapie en opgesteld in de kantine van de zorgboerderij. ook bezochten we een sportschool voor gehandicapte kinde- De volgende dag konden we, nadat de meeste rommel was opgeruimd, beginnen met het tellen van de opbrengst. Na ren De vakantie werd afgesloten met een rondvaart door de aftrek van de kosten bleek er e€3500,- over te blijven, een Amsterdamse grachten en een gezellige barbecue. prachtig bedrag waar heel wat bouwmateriaal voor het Tijdens de barbecue waren er emotionele dankwoorden tehuis van gekocht kan worden. Samen met mijn eigen van de kinderen uit Sint-Petersburg. Door onze hulp in ‘hulpboeren’ heb ik het geld de volgende het ziekenhuis, waar wij een psychologe en een creatieve ochtend naar de bank gebracht, waar ze medewerkster hebben, is hun verblijf er iets mintrots uit konden leggen dat dit geld voor der zwaar. Dan ook nog een echte hun collega-zorgboerderij in Oeganda vakantie, even kunnen vergeten dat je bestemd was en dat ze zelf ook meegeziek bent... Helaas moesten sommige werkt hadden aan het bijzondere feest. kinderen direct na hun vakantie weer 1-10-2014 Naast het mooie financiële resultaat heeft met de chemokuur beginnen. Muziek aan de Ee ook veel publiciteit voor 1 ,0 e 3.374 het werk van Stichting Waridi opgeleverd Tjitze Walinga en voor het lopende project in Oeganda. Christien Schneider 19

Ga dan op weg Ga dan op weg en laat hoop en verwachting je leiden. Ook al zijn pijn en verdriet door geen mens te vermijden. Wees niet bevreesd! Ga en vetrouw op de Geest die je van angst zal bevrijden. Ga dan op weg en ontmoet op de reis medemensen. Geef aan een ieder al wat jij jezelf toe zou wensen. Dan, onder ’t gaan, zul je de ander zien staan en overschrijd je je grenzen. Ga dan op weg en schud af al je twijfels en zorgen. Ga en ontdek wat vandaag nog voor jou is verborgen. Houd op het Licht altijd je ogen gericht. Dat zal je kracht zijn voor morgen. (Te zingen op de melodie van Lied 868:

Lof zij de Heer, de almachtige koning der ere)