ledenbulletin JAARGANG 5 - NR. 21 - SEPTEMBER 2007
Voorwoord Met dit nieuwste nummer van het ledenbulletin heeft u de eerste uitgave in handen van de nieuwe redactie van het ledenbulletin. Zoals u wellicht weet zijn er plannen om het ledenbulletin te vernieuwen zoals ook al aangekondigd in de vacaturetekst voor nieuwe redactieleden begin dit jaar. De redactie is druk bezig met het uitwerken van een nieuwe vorm van het ledenbulletin. Maar dat vergt een goede voorbereiding en daarna een hoop werk voor de redactie. Het is daarom nog niet mogelijk om te komen met een nieuwe vorm. Tot die tijd handhaven we de oude lay-out. We houden u op de hoogte.
Verschijnt 4 x per jaar
In dit nummer P1 - Wie is onze nieuwe voorzitter? Een interview van Rik Zakee met Annemarie Goedmakers, P2 - Milieubeweging tussen verlichting en romantiek. Door Patrick Hoetink, P3 - Cartoon P4 - Hoe milieuvriendelijk zijn de acties van Milieudefensie? Door René Verbeek. P5 - Democratie in de vereniging? Door Rix Kijne, P6 - Stop de geldschepping. Door Micha Kuiper. P7 - Mobiliteit een lastige horzel voor de milieubeweging. Door Roland Haffmans, P8 - Reactie stuk n.a.v. artikel Koen Vink in Milieudefensie Magazine. Door Bram van Reemst, P9 - Mededelingen van het bestuur. P10 - Agenda, aankondiging ALV en colofon
Interview van Rik Zakee met Annemarie Goedmakers.
Wie is onze nieuwe voorzitter? Sinds 2 juni heeft Milieudefensie een
betekent dat ze boegbeeld, aanjager,
nieuwe voorzitter: Annemarie Goed-
ambassadeur en zo nu en dan ook
makers. De meeste leden zal deze
vertrouwenspersoon moet zijn.
naam weinig hebben gezegd, maar het is wel iemand, die haar sporen op
Het bestuur moet volgens Annemarie
milieugebied ruimschoots heeft
zorg dragen voor het formuleren van
verdiend (zie bestuursmededelingen)
een lange termijnvisie, die vervolgens
Daardoor is ze goed thuis in zowel
door de leden wordt vastgesteld. Dat
gentech als het groene milieu en
kan wat haar betreft tijdens een ALV
voldoende kennis opgedaan om
maar dat kan ook door een schriftelijke
Wat vindt ze van het optreden van
voorop te lopen in het toepassen van
ledenraadpleging. Het bureau vertaalt
Milieudefensie naar buiten? Bij veel
energie besparende technologie in
zo'n visie in concrete plannen en acties
mensen blijkt Milieudefensie een
haar eigen huis. Deskundigheid
voor de middellange en korte termijn.
drammerig imago te hebben, is haar
genoeg dus en als karaktereigen-
Het bestuur moet er op toe zien dat de
gebleken uit reacties op haar benoe-
schappen voegt ze daaraan toe, dat ze
organisatie met alle inzet van
ming. Zelf vindt ze dat soms te lang
geen blad voor haar mond neemt en er
vrijwilligers en het geld van donateurs,
veel energie gestoken wordt in acties
niet omheen kletst. Ze hecht eraan ook
leden en subsidiegevers, voldoende
waarbij het milieuresultaat beperkt is.
te zeggen, dat je moet waarmaken wat
effectief werkt en de beoogde natuur-
Ze geeft Schiphol als voorbeeld. De
je beloofd hebt. Als voorzitter is ze
en milieuresultaten bereikt. Wat dat
uitspraak van de Raad van State dat
eindverantwoordelijk is voor het reilen
betreft kan de visie nog wel wat
Rijkswaterstaat de A4 bij Leiden niet
en zeilen van de organisatie. Dat
concreter zegt ze.
zomaar mag verbreden is een duidelijk 1
voorbeeld van een succesvolle actie
meer daar het een van de best scoren-
zoals ze die ook hebben over
van Milieudefensie. Nu is het wel zaak
de bedrijven in de sector is. Dit kan tot
economie en sport?
dit succes vast te houden tegen de
gevolg hebben dat de rest van de
enorme druk die op gang komt vanuit
sector denkt: ''wat je doet maakt toch
Voor de buitenwacht vindt ze het
VNO-NCW.
niet uit, want zelfs de koplopers wor-
imago van Milieudefensie onduidelijk.
Daarentegen verleent MD te weinig
den aangepakt door de milieubewe-
Mensen kennen de acties van MD,
steun aan bedrijven en overheden die
ging''.
maar hebben geen beeld bij Milieudefensie als organisatie. MD biedt een
op milieugebied voorop lopen. Als voorbeeld noemt ze een bedrijf, dat
Biomassa is volgens haar een belang-
platform voor iedereen die zich zorgen
milieuvriendelijke autolakken produ-
rijk thema waar Milieudefensie het de
maakt over de achteruit-gang van
ceert. De grote verffabrikanten
komende tijd druk mee zal hebben. Ze
natuur en milieuwaarden en daar ook iets aan wil doen. Dat beleid en actie
zorgden dat de norm te lang op een
vindt dat de milieubeweging heeft
achterhaald niveau bleef, omdat zij niet
zitten slapen bij het vaststellen van de
aan elkaar worden gekoppeld is een
zo makkelijk hun productieprocessen
percentages agrobrandstoffen in
belangrijk onderscheidend kenmerk
konden aanpassen. Het moet b.v. met
benzine. Op mijn opmerking dat MD
t.o.v. veel andere milieuorganisaties.
zonne-energie niet net zo gaan als met
zich in eerste instantie concentreerde
Maar ook de salarisstructuur, het feit
windenergie. Ooit liep Nederland
op vervuilingen bij de toepassing van
dat Milieudefensie veel vrijwilligers
daarin voorop, maar door EZ, sommige
biomassa voor elektriciteitsopwekking
mobiliseert, en haar inbedding in een
energiebedrijven en niet te vergeten
zoals zware metalen in sloophout,
internationaal netwerk zijn heel
controverses in de milieuwereld is die
antwoordt ze, dat daar nu juist geen
aansprekend. Het is duidelijk dat
industrietak in Nederland de grond in
probleem mee hoeft te zijn mits ze in
Milieudefensie worstelt met de vraag
geboord. De standpunten die MD naar
een kolenvergasser gaan. En sloophout
hoe inhoud te geven aan het feit dat ze
buiten brengt, onder andere over
is er nu eenmaal, palmolieplantages
een vereniging is. Daar moeten leden en bestuur samen aan werken.
Shell, verdragen regelmatig de toets
komen regelmatig in de plaats van
der kritiek niet. MD past niet altijd
tropisch regenwoud. Naar de pers toe
goed hoor- en wederhoor toe, en waar
ziet ze het als een belangrijke opdracht
milieuzonde is, antwoordt ze dat ze
ze dat wel doet, houdt MD te weinig
duidelijk te maken, dat milieu bij
een auto heeft. Toen ze in Amsterdam
rekening met de antwoorden van Shell.
gewone mensen niet 'uit' is en ook niet
woonde, kon ze best zonder, maar in
Strategisch vindt ze het niet handig om
is geweest. Waarom hebben kranten
Kesteren, waar ze inmiddels woont,
jaar in jaar uit met Shell bezig te zijn, te
niet standaard een pagina over milieu ,
lukt dat niet.
Verlichting Vóór de verlichting zag de mens zich als
Op mijn vraag wat haar grootste
Door PATRICK HOETINK
Het natuurbeeld van de Romantiek, Romantiek schilderij Caspar David Friedrich De Romantiek is een protest tegen het
deel van de natuur en de natuur als iets
materialisme en rationalisme van de
heiligs. Tijdens de verlichting stelde de
verlichting. De Romantiek had een ander
mens zichzelf steeds meer centraal als
beeld op mens, natuur, en de verhouding
norm voor alle waarde. De natuur daaren-
daartussen. De mens werd niet centraal
tegen, verloor haar heilige status, en
en boven de natuur gesteld. De natuur
werd meer en meer gezien als niet meer
heeft een intrinsieke waarde, een waarde
dan dode materie. Hiermee veranderde
op zich, los van het nut voor de mens
ook de verhouding tussen mens en
(ecocentrisme, biocentrisme). Men
natuur. De mens is een waarde in zichzelf,
streefde naar een eenheid van mens en
de natuur niet, zij is louter nuttig voor de
natuur. De mens is onderdeel van de
mens (antropocentrisme). De mens is
natuur, alle levensvormen zijn gelijk.
alleenheerser met de natuur onder zich,
Romantici streefden naar een ongerepte
gezien als een hulpbron voor de mens. De natuur wordt gezien als een materiële en productieve kracht, een consumptiegoed, beheerst door
en schone natuur. Romantici waren dan ook de eersten die zich
wetenschap en technologie. De mens mag de natuur naar believen
druk maakten over de natuurverstoring door de
behandelen. De Verlichting staat voor rationalisering en vooruitgang
industriële revolutie die destijds plaatsvond.
door wetenschap en techniek. Dit leidde tot milieuverontreiniging en
Vervreemding van en uitbuiting van de natuur
gebruik van hulpbronnen. De verlichting wordt dan ook geregeld als
moesten vermeden worden. De romantiek ligt
één van de belangrijkste bronnen van de milieucrisis gezien.
hiermee aan de wortels van het milieudenken. 2
Verlichting en milieuproblemen
Politiek, economie en technologie moeten grote verande-
Wanneer verlichtingsdenkers milieuproblemen signaleren,
ringen ondergaan. Men streeft naar een minder industriële
zien zij vooral problemen voor de mens, en werken zij aan
maatschappij, naar minder materialisme, minder consump-
een oplossing met het oog op de mens. De menselijke
tie, naar krimp. Technologie moet de natuur respecteren in
overleving heeft prioriteit. De mens moet zodanig met de
plaats van haar te domineren. Men vertrouwt niet op
natuur omgaan dat hij de kwaliteit van zijn eigen leven niet in
technische oplossingen.
gevaar brengt. De mens blijft over de natuur heersen en blijft de natuur gebruiken, maar gaat tegelijkertijd beseffen dat hij
Milieubeweging
van haar afhankelijk is, en begrijpt dat uitbuiting van de
De milieubeweging is zowel verlicht als romantisch. Bij
natuur uit den boze is. Hierbij is er vooral aandacht voor
milieuproblemen is het bijna onvermijdelijk heen en weer
hulpbronnen en minder voor biodiversiteit en het landschap,
te springen tussen beide visies. Uit het feit dat het
deze zijn immers minder nuttig voor de mens.
grootste deel van de milieubeweging vooral vanuit de
De ''rationele beheersing van de natuur'' waarvoor de
mens redeneert en vooral bezorgd is over hulpbronnen, is
verlichting staat, is praktisch en optimistisch. Men hoopt
af te leiden dat de verlichting hierbij de overhand heeft.
milieuproblemen rationeel en met behulp van techniek
Daarmee is duidelijk, dat het grootste deel van de
(schonere technologie) op te lossen.
milieubeweging minder om het milieu (als waarde op zich) geeft dan je op het eerste gezicht zou denken!!
Romantiek en milieuproblemen
Ook Milieudefensie is meer verlicht dan
Romantici wensen een andere grondhouding naar de natuur,
romantisch, maar door beide denkwijzen geïnspireerd.
waarbij de natuur opnieuw als iets heiligs of bezields met
Omdat beide kanten complementair kunnen zijn, is dat
intrinsieke waarde wordt gezien. Daarbij wil men de eenheid
niet altijd een dilemma. We kunnen romantische
tussen mens en natuur herstellen. De oplossing van de
(landschap, streekproducten) en verlichte (Green4sure)
milieuproblemen geschiedt dan ook vooral met het oog op
acties combineren. Maar dit sluit geen tegenstellingen uit,
het milieu zelf. Denkende vanuit het milieu zelf, legt men
en dat verklaart veel van de discussies binnen MD.
hierbij minder nadruk op (voor de mens nuttige) hulpbronnen, maar meer op het (in zichzelf waardevolle) landschap en
Zelf zou ik graag een meer romantische milieubeweging
de biodiversiteit. Men plaatst milieuwaarden boven de aan
zien. Verlichte oplossingen doen zich weliswaar voor als
het menselijke nut verbonden waarden, zoals economische
rationeel, maar wat rationeel lijkt is dat vaak niet. Verlichte
groei. Binnen de milieubeweging zijn de ''Radicale ecologie'',
oplossingen blijven uitgaan van een verkeerde visie op
de ''Deep ecology'', en in Nederland GroenFront! romantisch
mens en natuur. Daarbij is de verlichting zó optimistisch,
geïnspireerd. Zij stellen de natuur centraal en zeggen dat de
dat de ernst van de situatie niet ten volle wordt ingezien,
mens minder moet ingrijpen in de natuur, meer terug moet
er te veel op technische oplossingen wordt vertrouwd, en
naar de natuur. Die natuur mag alleen benut worden voor
er slechts te beperkte maatregelen worden getroffen. ¦
vitale menselijke behoeften. De bevolking moet krimpen.
voeren het klimaatdebat op feiten ze moeten die C02....
3
Hoe milieuvriendelijk zijn de acties van Milieudefensie? Door RENÉ VERBEEK
snelweg. In Amsterdam is er een
voetafdruk voor het woon-werkverkeer
Bedrijven en overheden moeten eerst
probleem met fijnstof. Dit project is
van de beoogde bewoners als ze
een milieueffectreportage maken
uitermate geschikt om juridisch actie
forensen kan worden geschat op 213
voordat ze tot actie mogen overgaan.
op te ondernemen in de hoop dat
ton CO2 per jaar. De beoogde
Waarom Milieudefensie niet?
Amsterdam actiever tegen fijnstof gaat
bewoners krijgen niet de mogelijkheid om verwarming te nemen gebaseerd
optreden. Milieudefensie is een organisatie die
Echter wat is de consequentie van
op restwarmte. Ze blijven hierdoor hun
tot doel heeft het milieu te bescher-
de juridische actie? Het bouwproject
woning stoken op gas. Dit komt neer
men voor de schadelijke invloeden van
wordt vertraagd. Het bouwproject
op een gezamenlijk jaarlijks gebruik
menselijke activiteiten. Zij doet dit
betreft echter een woningbouwproject
van 360 duizend m3 aardgas resulte-
door gebruik te maken van onder
met een paar honderd woningen. De
rend in 640 ton CO2 per jaar.
andere juridische middelen en het
woningen zouden goed worden
beïnvloeden van beslissingen via de
geïsoleerd en zouden worden aan-
woningbouwproject in Amsterdam met
media. In de praktijk komt het erop
gesloten op de stadsverwarming die
één jaar te vertragen is dus 825 ton
neer dat Milieudefensie bedrijven en
functioneert op restwarmte van een
CO2 per jaar meer dan zonder vertra-
overheden aanspreekt hun wettelijke
afvalverbrandingsinstallatie. Verder zijn
ging. Is dit veel? Voor deze hoeveel-
verplichtingen om het milieu te
in Amsterdam te weinig woningen in
heid CO2 moet je een jaar lang 41.000
beschermen bij haar activiteiten. Vaak
verhouding tot de hoeveelheid
bomen laten groeien ter compensatie.
Het netto milieueffect van een
worden ook juridische procedures
arbeidsplaatsen. Dit betekent dat dit
gestart om de wettelijke verplichtingen
woningbouwproject waarschijnlijk het
Negatieve gevolgen
af te dwingen. Bedrijven en overheden
aantal forensen aanzienlijk kan terug-
Dit voorbeeld is uit de praktijk.
moeten bij hun activiteiten milieueffec-
brengen en dus ook hun autokilome-
Milieudefensie heeft samen met
trapportages opmaken om aan te
ters. Is dit een acceptabele consequen-
Vrienden van het Rembrandtpark
tonen wat de invloeden zijn van hun
tie? Om hier een gefundeerde uit-
gekozen voor het vertragen van de
activiteiten op het milieu. Met zulke
spraak over te kunnen doen, zul je
bouw vanwege het fijnstof. Zij heeft
rapportages kan worden aangetoond
eerst een milieueffectrapportage
daardoor ook gekozen voor de
of bepaalde menselijke activiteiten
moeten maken. Ik heb uitgerekend wat
negatieve gevolgen van de CO2-
negatieve, dan wel positieve effecten
de consequentie is van een woning-
uitstoot. Maar hoe kan het dat
hebben. Milieudefensie kijkt zeer
bouwproject in Amsterdam te vertra-
Milieudefensie kiest voor negatieve
kritisch naar zulke rapportages. Dit
gen met één jaar. Het gaat hierbij om
milieuconsequenties?
neemt zij mee in de stappen die zij
een ruwe schatting.
Deze milieuschade was waarschijnlijk niet gebeurd als Milieudefensie dat
daarna zet om haar doelen te bereiken. Nu is Milieudefensie zelf geen bedrijf
Voetafdruk
had gedaan wat ze van overheden en
of overheid. Zij hoeft geen milieueffec-
Wat is de jaarlijkse CO2-voetafdruk van
bedrijven ook verlangt. Ten eerste had
trapportages op te stellen voor haar
de beoogde vijfhonderd bewoners als
zij zelf een milieueffectrapportage
activiteiten. Zij heeft echter wel invloed
ze in Amsterdam kunnen gaan wonen?
moeten maken voorafgaand aan haar
op beslissingen die worden genomen
De CO2-voetafdruk wordt voor een
eigen actie. Daaruit was gebleken dat
door bedrijven en overheden. Dit uit
groot deel bepaald door woon-werk-
het zinvol zou zijn geweest om naar
zich vaak in het uitstellen, afstellen, of
verkeer en verwarming. De CO2-
alternatieven te zoeken voor vertra-
veranderen van menselijke activiteiten.
voetafdruk voor het woon-werkverkeer
ging. Binnen Milieudefensie is genoeg
Nu is dit op zich niet erg, behalve als
van deze beoogde bewoners kan
kennis om zulke rapportages op te
dit negatieve gevolgen voor het milieu
worden geschat op 27 ton CO2 per
zetten. Ten tweede zou Milieudefensie
heeft. Met andere woorden als de
jaar. De verwarming is gebaseerd op
niet alleen een juridisch handboek
activiteiten van Milieudefensie
restwarmte. De beoogde bewoners
moeten hebben, maar ook een milieu-
milieuschade in stand houdt.
hoeven dus geen gas te verstoken en
effecthandboek voor eigen acties.
hebben dus ook geen CO2-uitstoot
Helaas is het eerste wel beschikbaar,
voor verwarming.
maar het tweede niet. Niets binnen
Fijnstof Laat ik een voorbeeld geven. Een
Wat is de jaarlijkse CO2-voetafdruk
Milieudefensie waarborgt dus dat er
projectonwikkelaar wil in het Amster-
van de beoogde bewoners als ze
wordt nagedacht over de milieuconse-
damse Rembrandtpark gaan bouwen.
blijven forensen, omdat ze buiten de
quenties van de eigen acties. ¦
Het bouwproject ligt naast een
stad moeten blijven wonen? De CO24
Democratie in de vereniging ? Door RIX KIJNE
De bijlage “Letter en Geest” van Trouw zaterdag 9 juni
was dan de laatste, gezamenlijke vergadering van 4
opent met een recensie op het nieuwe boek van Al Gore
campagneraden had geadviseerd. In de wederom slecht
getiteld “The assault on reason”. Als ik het goed begrepen
bezochte ALV waren weinig leden die de campagneraadbij-
heb beargumenteert het boek dat voor echte democratie de
eenkomsten hadden bijgewoond. Het merendeel van de
stemgerechtigden goed geïnformeerd zouden moeten zijn
aanwezige leden was dus niet op de hoogte van de gevoer-
voordat zij een stem uitbrengen.
de discussie tussen leden en hun meerderheidsadviezen over
Milieudefensie prijst veelvuldig de eigen democratie: “de
de inhoud van de biomassavisie. Wordt er dan verwacht van
leden kunnen stemmen in de ALV en de ALV neemt beslui-
leden van campagneraden, deskundig op bepaalde deelon-
ten, dus is er een goede democratie”. Maar zijn de stemge-
derwerpen, dat zij ALV's bezoeken om daar opnieuw hun
rechtigden bij Milieudefensie wel goed geïnformeerd? Hoe
mening naar voren te brengen? Die mogelijkheid biedt het
is de informatie aan de leden bij Milieudefensie geregeld?
tijdsschema van de vergadering niet. En is het aantrekkelijk
De deelnemers krijgen vooraf aan de ALV de door het
voor leden naar de ALV te gaan? Misschien als je in de buurt
bureau geschreven en door het bestuur gefiatteerde stukken
van de vergaderplaats woont. Voor een landelijke vereniging
thuis gestuurd. Is er vervolgens een debat tijdens de ALV
is dat voor veel leden niet het geval. Zeker niet als het een
waar argumenten voor en tegen geuit en gehoord kunnen
“actie-ALV” betreft, een ALV gekoppeld aan een actie. Dan
worden voordat er gestemd wordt? Helaas: discussie tijdens
kan de reistijd de tijd die uitgetrokken wordt voor de
de ALV ontbreekt. Neem de bespreking van bijvoorbeeld het
vergadering verre overtreffen. Bovendien blijkt uit de ALV op
agendapunt “Jaarverslag” een stuk van 84 pagina's. De
2 juni jl dat er op geen enkel moment tijd voor een discussie
agenda trekt 35 minuten uit voor het jaarverslag en het
was uitgetrokken over welk onderwerp dan ook tussen leden
schema loopt al 20 minuten achter na de
onderling of tussen leden en
openingswoorden van bestuursvoorzitter
bestuur/directie. In het jaarverslag las ik
en directeur.
dat het verloop van leden binnen campagneraden groot is. Geen wonder:
Hoe gaat de bespreking? Het presidium
discussies en discussieuitkomsten van
vraagt: “Wie willen het woord voeren
campagneraden die geen enkele invloed
over het jaarverslag?” Vingers gaan de
hebben op het beleid van de vereniging
lucht in. De leden mogen om de beurt
zullen door velen niet beschouwd worden
hun opmerking maken of vraag stellen.
als nuttige tijdsbesteding.
Nadat alle leden met opgestoken vinger aan het woord zijn geweest komt van bestuur of directie een
Democratie is meer dan”de meeste stemmen gelden”. Een
reactie op alle opmerkingen en vragen, achter elkaar. Daarop
stem uitbrengen zou moeten plaatsvinden na gedegen
kan nog kort gereageerd worden door het lid dat de
informatie over de plaatsgevonden discussies. Dat is niet
opmerking maakte. Het is blijkbaar niet de bedoeling dat
gebeurd. Het bestuur heeft zelfs helemaal niet gediscus-
een ander lid dan de vraagsteller reageert op opmer-
sieerd met de campagneraden. Tijdens de laatste, op zich
king/vraag van het eerste lid en de reactie van
zeer constructieve vergadering van de 4 campagneraden
bestuur/directie. Een discussie is dus nooit mogelijk op deze
vergaderde het bestuur elders in hetzelfde gebouw over
manier. Zo gaat het bij alle agendapunten.
andere onderwerpen. Ook heeft er nooit enige reactie vanuit het bestuur plaatsgevonden op kritische artikelen over
Maar, hoor ik bestuur/directie zeggen: “dialoog kan
biomassa in het ledenbulletin.
plaatsvinden in de campagneraden”. Inderdaad, maar de
En ten slotte. De ALV heeft tegen het negatieve bestuurs-
resultaten van de dialogen die in campagneraden gevoerd
advies in een amendement aangenomen, maar op de MD-
worden bereiken niet de overige leden (waaronder de
website is dat twee maanden later nog steeds niet terug te
bezoekers van de ALV). Dit speelde erg sterk bij de recente
vinden. Daar staat nog steeds een stuk, “zoals vastgesteld
discussies over de te formuleren visie op de het gebruik van
door het bestuur van Milieudefensie in januari 2007”. ¦
biomassa als brandstof. Het bestuur bracht tijdens de ALV uitsluitend een conceptvisie naar voren die minder kritisch 5
Waarom zijn milieuproblemen zo moeilijk op te lossen? Volgens Micha Kuiper ligt een mogelijke verklaring in ons geldsysteem met rente over geschapen geld.
Door MICHA KUIPER
Stop de geldschepping Tweeduizend jaar geleden bewaarden
van de schuldenaar met 90 euro erop,
Economische groei
goudsmeden goud voor rijkaards als
in ruil voor de schuldbekentenis en de
Het gevolg is dat veel Amerikanen
middel tegen diefstal; de bewaarders
wettige belofte het geld terug te
schulden hebben, en dat de overheid
ontvingen bewaarloon. Later gingen
betalen in termijnen met rente. De
ook een enorme staatsschuld heeft.
de mensen hun bewaarbewijzen
totale geldhoeveelheid is nu 90 euro
Over die schulden moet rente worden
onderling ruilen in plaats van het goud.
groter geworden. Als de schuld aan de
betaald. De te betalen rente moet
Als iemand goud wilde lenen, leende
bank is afbetaald, is de situatie weer bij
weer ergens worden geleend, want
deze geen goud maar een goud-
het oude, lijkt het. Met één verschil: de
anders zou de economie tot stilstand
bewijs, dat was minder zwaar om te
schuldenaar heeft rente moeten
komen door geldgebrek. En over die
dragen. Het gevolg was dat goud-
betalen. Dit is betaald met echt geld,
extra leningen moet ook weer rente
smeden meer geld konden uitlenen
en de bank die het ontvangen heeft,
worden betaald: dit is een neerwaartse
dat ze in kas hadden. Dit ging
hoefde er nauwelijks kosten voor te
spiraal van steeds grotere schulden. Je
natuurlijk af en toe mis, maar
maken en heeft geen noodzaak de
kunt iemand alleen geld lenen als deze
uiteindelijk is dit wettelijk gereguleerd
winst (rente) uit te geven. Ze kan er wel
het redelijkerwijs kan terugbetalen.
en de huidige situatie is dat banken
bijvoorbeeld onroerend goed voor
Daarom moet het inkomen van de
geld kunnen uitlenen dat ze niet in kas
aanschaffen en op die manier haar
schuldenaren (alle Amerikanen en hun
hebben. Dit heet: geld scheppen. In
invloed vergroten. De bevolking heeft
regering) evenredig meegroeien. Dit is
1907 was er een stormloop op de
nu minder geld in omloop, en de kans
dus de verklaring voor de almaar
banken, omdat het gerucht verspreid
dat een volgende Amerikaan geld
toenemende consumptie en productie.
werd dat een grote bank niet aan zijn
moet lenen is groter geworden. Sterker
verplichtingen kon voldoen. Die moest
nog: als het Amerikaanse Congres
De oplossing
toen leningen aan andere banken
meer contante dollars in omloop wil
De oplossing is simpel: er moet net
intrekken, en de ene na de andere
brengen, geven zij opdracht aan de
zoveel geld in omloop zijn als er
bank ging failliet. Als een resultaat is
Federal Reserve Bank die de dollars
mensen zijn die ervoor willen werken.
de Federal Reserve Bank opgericht,
drukt.
Banken moeten geen geld mogen
die in tegenstelling tot wat de naam
scheppen, althans niet zonder demo-
doet vermoeden particulier bezit is en
cratische controle. De eerste stap is dat
geen werkelijke reserves bezit.
wij wakker worden uit de vele sprookjes die zijn bedacht. De prijs voor deze
Rente
sprookjes is oorlog, honger en milieu-
Wat is het gevolg van dit alles? Stel,
verwoesting. We hoeven alleen maar
300 miljoen Amerikanen hebben
wakker te worden. Maar dat zal niet
allemaal 10 dollar. Dan is er 3.000
makkelijk zijn, want wij hebben een
miljoen dollar in omloop. Als elke
cultuur van oordelen en angst; het is
Amerikaan elke maand 1000 dollar wil
niet makkelijk om daaruit te stappen. Ik
besteden, moet dat ene tientje 100
sta er ook nog steeds met één been in.
keer per maand worden uitgegeven. In
Met frisse tegenzin. Ik wil daarom
werkelijkheid is de omloopsnelheid van
Een dollarbiljet is een soort schuldbe-
oproepen verder te werken aan de
geld natuurlijk lager. Als een
kentenis, en in ruil wil de Fed een
visie van Milieudefensie op economi-
Amerikaan nu een uitgave wil doen van
schuldbekentenis van het Congres
sche groei, waaraan het bestuur al een
100 euro, moet er 90 euro geleend
waarover het Congres (de belastingbe-
begin gemaakt heeft door twee
worden. Dit kan geleend worden bij
taler) rente betaald aan de Fed terwijl
bijeenkomsten erover te organiseren. ¦
een bank die het geld zelf niet heeft,
de Fed geen rente betaalt over de
maar een rekening opent ten gunste
dollarbiljetten. 6
Mobiliteit el ng i z r eg o w h be
n ee
Auto Bij Natuur en Milieu lijkt een beperking van het autoverkeer voorbij. "We hebben het wel gehad met het openbaar vervoer" kopte hun blad het blad van Natuur en Milieu in mei 2007 en: "Ooit gold het openbaar vervoer, ook bij de milieubeweging, als milieuvriendelijk alternatief voor de auto. Maar net als de overheid koesteren milieuclubs steeds minder idealen over bus- en treinvervoer." Begrijpelijk voor een groepering met een stand op de jongste autoRAI, om hun nieuwe automodel te tonen. Een voertuig met een hoog oplopende vorm, niet echt gestroomlijnd. De makers verwachten dat de toekomstige automobilist vaak in een file rijdt, en de vorm past bij het te verwachten colonne rijden gelijk een trein.
e g eu i i l t s mi a e l d or o v
Door ROLAND HAFFMANS
Jaarlijks groeit de mobiliteit in Europa met zo'n 3%. Mobiliteit vergt zo'n 70% van het Europese oliegebruik. Met een stevige jaarlijkse verbetering van techniek, kun je een winst halen van zo'n 1 tot 2 % per jaar. Ook dan blijf je achter bij de groei en ook bij de milieubeweging lijkt die groei onaantastbaar en blijft de keuze beperkt tot de auto of het openbaar vervoer.
Ov
Welk openbaar vervoer? Vooral het snelle met snufjes als de zweeftrein, de HSL, de superbus of andere flitsvoertuigen? Met het milieu heeft dat niet zo veel te maken. Een verdubbeling van de snelheid betekent grofweg een verdubbeling van het energieverbruik en uitstoot van vervuilende stoffen. De geluidsoverlast neemt zelfs nog meer toe. Vergeleken per reizigerskilometer doen deze snelle voertuigen niet onder voor de auto. Maar is dat een juiste vergelijking? Voor de gebruiker is de reistijd belangrijker dan de afstand. De HSL zorgt met de hoge snelheid dat de Presentatie van de auto van SNM verplaatsingsafstanden veel groter worden. Vergeleken (de c,mm,n) op de AutoRAI per reisuur is voor het milieu de auto veel minder De presentie werd begeleid door een "autospecial" belastend dan de HSL. Daarnaast vergt zo'n snel van hun blad Terra. Met zinnen als: "Zonder de systeem natuurlijk veel milieubelastende voorzieningen individuele vrijheid op te geven die gepaard gaat met voor veiligheid en landschap. het autorijden, kunnen we toch het milieu sparen!" Zo'n 10 jaar terug stond Greenpeace op diezelfde Bij het proces over de Veerkade - een van de vuilste autoRAI met hun zeer zuinige auto. Dat model dook, wegen in Den Haag – vraagt Milieudefensie het aantal na een kwijnend bestaan, onlangs op in Hamburg. Een bussen op de route te verminderen om daarmee de veeg teken? Welnee, Natuur en Milieu pakt het luchtkwaliteit te verbeteren. Dat is een uitzondering; gewoon beter aan, zo zei men. vaker vraagt de milieubeweging om meer ritten of spoorverdubbeling. Met meer ritten daalt al vlug de Conclusie bezettingsgraad als er onvoldoende vraag is. Na de spoorverdubbeling tussen Boxtel en Eindhoven blijkt het De milieubeweging moet vooral inzetten op vermindering van de mobiliteit. Het OV moet de auto aantal treinen gedaald en als het aan de NS ligt zal tussen Breda en Amsterdam met de komst van het snelle vervangen in plaats van aanvullen. Het OV moet dan ook pas worden uitgebreid als daar voldoende vraag HSL spoor het aantal treinen op het oude spoor voor is, door het vervangen van autoritten. De verminderen. Uitbreidingen die gericht zijn op groei en bezettingsgraad van het OV dient tenminste behouden het milieu meer belasten, zeker als er niet een evenredige daling van het autogebruik tegenover staat. te blijven en zomogelijk vergroot te worden. Verhoging van de topsnelheid van het OV is zeer milieubelastend. Ook OV aanbod moet vraagvolgend zijn en die vraag Niet alleen per reizigerskilometer, doch ook door de ontstaat juist door belemmering voor de auto in prijs vergroting van de mobiliteit. ¦ maar vooral in reistijd en parkeeromvang. 7
Reactie op artikel Koen Vink in Milieudefensie Magazine
Door BRAM VAN REEMST (actief lid van JMA en een beetje actief bij Milieudefensie)
Het stuk waar het onderstaande stuk een reactie op is staat in het Milieudefensie Magazine van juni 2007 en is ook te vinden op; http://www.milieudefensie.nl/publicaties/magazine/2007/juni/opinie.pdf
Milieudefensie is via 'Keer het Tij' en het Nederlands Sociaal Forum (NSF) actief onderdeel van de andersglobaliseringsbeweging. Ik vind dit een belangrijk pluspunt van Milieudefensie in vergelijking met andere milieuorganisaties als Greenpeace en WNF. Het geeft aan dat Milieudefensie ook het sociale aspect van duurzaamheid belangrijk vindt. De bekendste leus van de andersglobaliseringsbeweging is 'Een andere wereld is mogelijk'. Daaruit blijkt dat de beweging kritiek heeft op het huidige maatschappelijk bestel als geheel en niet op een bepaald detail ervan. Ook de slogan van de door NSF in mei georganiseerde 'Top van Onderop' wijst hierop: "Mens en milieu boven winst." Hoe radicaal deze kritiek is, verschilt nogal per deelnemer, maar de deelnemers hebben terecht besloten dat het niet productief is om je af te zonderen in je eigen gelijk, maar dat je beter kunt samenwerken, ook al ben je het niet helemaal eens.
Het is goed als het Nederlands Sociaal Forum meer is dan een plaats waar verschillende groeperingen zichzelf presenteren, maar als er ook onderlinge discussie is over de te volgen weg en over elkaars ideeën. Het is dan ook prima dat Koen Vink in Milieudefensie Magazine nr. 6 (juni) kritiek uit op de radicalere vleugel van de beweging. Dat de Internationale Socialisten wel erg uitbundig zijn in hun steun aan moslimorganisaties als Hamas en Hezbollah, dat moet gezegd kunnen worden. Maar Vink doet ook enkele nogal curieuze uitspraken: -De samenwerking binnen het NSF met 'extreemlinkse clubs' vindt Vink 'opmerkelijk', want we werken toch ook niet samen met 'extreemrechts'. Radicaliteit wordt hier als iets verkeerds op zichzelf voorgesteld, terwijl je zoiets van geval tot geval moet bekijken. Het probleem met extreemrechts is niet dat het radicaal is, maar dat het radicaal is in het discrimineren van mensen en daarmee in mensenrechtenschendingen. -De oproep tot één democratische staat voor Joden én Arabieren wordt afgedaan met 'exit Israël
8
dus'. Ik kan het me voorstellen als Vink het geen realistisch idee vindt dat Palestijnen en Israëli's na zestig jaar onderlinge strijd nog vreedzaam kunnen samenleven. Maar in zijn formulering lijkt het erop dat hij het al verwerpelijk vindt als er Arabieren wonen op Israëlisch grondgebied. Nochtans wonen die er wel. -De IS was zeker de enige niet die de golf van anti-moslimuitingen de laatste jaren (culminerend in negen kamerzetels voor een partij die dit als hoofdthema heeft) heeft betiteld als een 'hetze'. Ik vind het onbegrijpelijk dat Vink een campagne met de titel 'Stop de hetze – samen tegen racisme' ziet als het 'opstoken' van de gemoederen. Sommige kritici (op internet) van Vinks artikel wilden niet geloven dat het op persoonlijke artikel geschreven was en namen meteen maar heel Milieudefensie op de korrel. Ik ben blij dat Kees Kodde deze verdenking in het volgende nummer heeft ontkracht. ¦
Mededelingen van het bestuur Rood project najaar 2007 Het bestuur heeft een projectvoorstel van de campagne Ruimte en Landschap over bedrijventerreinen vastgesteld als rood (=hoog geprioriteerd qua middelen en menskracht) project voor het najaar 2007. Het project richt zich tegen de opmars van bedrijventerreinen in de open groene ruimte en beoogd om de ruimteclaim voor bedrijventerreinen fors naar beneden te halen en herstructurering van bestaande bedrijventerreinen te bevorderen. Dit wil de campagne bewerkstelligen door invloed uit te oefenen op het landelijke beleid ten aanzien van bedrijventerreinen en te komen met alternatieven voor nieuwe bedrijventerreinen. De komende tijd worden belangrijke politieke besluiten genomen op het gebied van ruimtelijke ordening en bedrijventerreinen.
Het bestuur is na het verschijnen van het laatste nummer van het ledenbulletin drie maal bijeengekomen. Uit deze bestuursvergaderingen wil het bestuur de volgende mededelingen doen:
Nota vrijwilligersbeleid Het bestuur heeft een nota over vrijwilligersbeleid vastgesteld. In deze nota staat beschreven welke groepen vrijwilligers voor Milieudefensie actief zijn en welke regelingen voor welke groepen vrijwilligers gelden. Hierbij gaat het om zaken als begeleiding, rechten en plichten en vergoedingen. Nieuwe portefeuilleverdeling Met de komst van de nieuwe bestuursleden is de portefeuilleverdeling in het bestuur aangepast. De portefeuilleverdeling in het bestuur heeft met name betrekking op het fungeren als contactpersoon voor de campagneraden. De verdeling is als volgt geregeld: Globalisering en Milieu Ruimte en Landschap Energie en Klimaat Verkeer Landbouw en Voedsel
-
Peer de Rijk en Patrick Hoetink Ruud Bouter Willemien Troelstra Alex Kaat Ad de Kort en Hans Mandjes
Patrick Hoetink maakt tevens als niet stemgerechtigd lid namens het bestuur deel uit van de redactie van het Ledenbulletin. Nota acties en risico's Het bestuur heeft een nota over acties en de risico's die hierbij een rol kunnen spelen vastgesteld. In deze nota staat beschreven hoe Milieudefensie omgaat met acties waarbij (grote) risico's spelen. Benoemd worden de uitgangspunten van Milieudefensie bij acties en de wijze waarop risico's zoveel als mogelijk van tevoren ingeperkt worden. Benoeming voorzitter Het bestuur heeft Annemarie Goedmakers, door de Algemene Ledenvergadering in het bestuur gekozen, benoemd als voorzitter van het bestuur. Annemarie werkt als zelfstandig gevestigd natuurprojectontwikkelaar aan projecten in Nederland en Afrika. Zij heeft o.a. gewerkt als hoofd van de afdeling Internationale Multilaterale Betrekkingen van het ministerie van WVC, als senior consultant milieu en projectdirecteur Zuid -Afrika bij DHV, als directeur duurzame energie en als directeur duurzaamheid bij Nuon. In haar politieke carrière is Annemarie lid geweest van de Provinciale Staten van Noord Holland, tweede vice-voorzitter van de PvdA en lid van het Europees Parlement. Annemarie vond het een eer om voorgedragen te worden als voorzitter van Milieudefensie en ze wil er graag aan bijdragen de kwaliteit van het werk van Milieudefensie aan dezelfde hoge eisen te laten voldoen als de organisatie terecht van bedrijven en overheden verwacht. Ledenpeiling Het bestuur heeft zich de afgelopen tijd beziggehouden met een mogelijk onderwerp voor een ledenpeiling. Het idee was om een ledenpeiling te houden waarin de thema’s globalisering en regionalisering tegenover elkaar zouden worden geplaatst, maar het bleek niet mogelijk om hier een eenduidige vraagstelling aan te verbinden. De thema's bleken te breed invulbaar en te verschillend voor de diverse campagnethema's. 9
Agenda
25 september campagneraad Verkeer
13 oktober Actieve Ledendag
29 september campagneraad Landbouw en Voedsel
17 november Algemene Ledenvergadering
17 november 2007 Algemene Ledenvergadering Zaterdag 17 november vindt de Algemene Ledenvergadering van Milieudefensie plaats bij Akantes aan de Nieuwe Herengracht in Amsterdam. Komt u ook? Op deze ledenvergadering wordt vooruitgeblikt op de activiteiten van de campagnes voor het komende jaar. Het Activiteitenplan en de hoofdlijnen van de Begroting voor 2008 worden besproken en vastgesteld. De conclusies naar aanleiding van de evaluatie van het Ledenbulletin worden behandeld. Tevens doet het bestuur verslag van de evaluatie van de structuurwijzigingen waartoe de ledenvergadering in november 2005 besloot. In het huishoudelijk deel vinden verkiezingen plaats voor diverse vacatures in verenigingsorganen. Tevens ligt er een voorstel tot statutenwijziging voor aan de ledenvergadering. De wijziging heeft betrekking op het in functie benoemen van de voorzitter en de penningmeester door de Algemene Ledenvergadering. De tekst met de voorgestelde wijziging is vanaf 17 september beschikbaar om te worden ingezien. U kunt de teksten op werkdagen van 09.00 uur tot 17.00 uur inzien bij de receptie op het kantoor van Milieudefensie, zij zijn tevens opvraagbaar via de Servicelijn (zie adres hieronder) of via het secretariaat, per mail:
[email protected] Amendementen op deze tekst kunnen worden ingediend tot en met 2 oktober 12.00 uur. U kunt deze sturen aan het secretariaat, per mail:
[email protected] of per post gericht aan het secretariaat, Vereniging Milieudefensie, Postbus 19199, 1000 GD, te Amsterdam. U kunt zich aanmelden voor de ledenvergadering bij onze Servicelijn, via telefoonnummer 020 6262 620, per mail
[email protected] of per post aan Vereniging Milieudefensie, t.a.v. Servicelijn, Postbus 19199, 1000 GD, te Amsterdam. Kijk voor actuele informatie over de ALV op onze website: www.milieudefensie.nl
COLOFON ISSN-nummer 1572-1078 Het ledenbulletin is een uitgave van de Vereniging Milieudefensie en is bedoeld als discussieplatform voor, door en met leden. De redactie van het bulletin bestaat uit Marco van Zelderen (eindredactie), Patrick Hoetink (vormgeving), Wil Klaassen, Freek Kallenberg, Auke van der Wielen, en Rik Zakee. Bijdragen en reacties kunnen worden gestuurd aan
[email protected] of per post aan Milieudefensie Ledenbulletin, Antwoordnummer 8391, 1000 RA Amsterdam. De lengte van artikelen blijft bij voorkeur beperkt tot 700 woorden. De redactie houdt zich het recht voor langere stukken in te korten of te weigeren. Bijdragen die op de man spelen in plaats van op de bal, worden terzijde gelegd. De inzendtermijn voor nr. 22 sluit op Maandag 6 januari 2008 om 23.59 uur. 10
