In dit nummer: Ruimte voor Anderszijn

Vakblad voor diakenen / 21e jaargang, nummer 6 / december 2008

In dit nummer: Ruimte voor Anderszijn Beleggen in een goed doel / Landelijke Diaconale Dag 2008 in beeld / De wereld één huis / inzetten voor Gods Schepping / fatsoenlijk werk voor Kinderen in de Knel

Colofon

4

DIAKONIA, 21E JAARGANG, NO. 6, december 2008 Tijdschrift voor hen die plaatselijk actief zijn op diaconaal gebied.

UITGEVER Diakonia verschijnt zesmaal per jaar en is een uitgave van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland voor het diaconale programma van Kerk in Actie. Kerk in Actie is het missionaire en diaconale werk in binnen- en buitenland van de Protestantse Kerk in Nederland. Delen van dit werk worden uitgevoerd mede namens tien oecumenisch georiënteerde kerken en organisaties in Nederland.

REDACTIERAAD Sjon Donkers, Cor van Groningen, Teus Hubert, Henk van IJken, Henny Nagelhout (eindredacteur), Jan Ritman, Corinth van Schaik, Ruud Slabbertje (voorzitter), Irene Stok, Carla van der Vlist.

13

20

OPMAAK EN DRUK Opmaak: Interface Communicatie, Ede Druk: Koninklijke BDU, Barneveld

ADMINISTRATIEADRES Adressen- en periodiekenadministratie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, tel. (030) 880 17 25, fax (030) 880 15 84, e-mail: [email protected]

REDACTIEADRES Postbus 456, 3500 AL Utrecht, tel. (030) 880 17 90, fax (030) 880 14 57, e-mail: [email protected]

ABONNEMENTEN De abonnementsprijs bedraagt bij: - de eerste vier abonnementen à € 12,70; - vijf t/m negen abonnementen à € 9,62 (25% korting); - tien abonnementen en meer à € 7,52 (40% korting). Losse nummers kosten € 2,50 per stuk.

10

GESPROKEN DIAKONIA Diakonia is ten behoeve visueel gehandicapten ook verkrijgbaar in gesproken vorm op daisy-cd's. Voor een abonnement of een proef-cd kunt u terecht bij de CBB, Postbus 131, 3850 AC Ermelo, tel. (0341) 56 54 99. Daar kunt u ook informatie krijgen over de uitgave in brailleschrift.

WEBSITE www.kerkinactie.nl ISSN 0167 - 1472

2

Diakonia - december 2008

Van de redactie

Inhoud Van de redactie

3

De Verbinding: Beleggen in een goed doel

5

Antenne: Brief aan de staatssecretaris

7

Kleurrijk: Landelijke Diaconale Dag in beeld

8

Actueel: De wereld één huis

10

Zo zit dat!

11

DiaKoos

11

Op de stoep bij: Els van Rooij in Uithoorn

12

Uit de praktijk: “Boeiend om je voor Gods schepping te mogen inzetten”

14

1 vraag, 3 diakenen: Heeft jullie diaconie een beleidsplan? Hoe komt dat tot stand? 16 Minicursus: Ruimte voor anderszijn

17

Collecte: Werken aan een betere toekomst

20

Berichten

22

Toos

24


Zorgvuldigheid geboden De media berichten ons dagelijks over rampen en noodsituaties. Ook structurele oorzaken van maatschappelijke problemen worden belicht. Hoe ga je als diaken om met deze stroom van informatie? In deze Diakonia leest u over diaconale initiatieven, waar mensen onmacht omzetten in het zoeken naar beter perspectief. Zorgvuldigheid en samenwerking met betrokkenen is daarbij randvoorwaarde. Voor Els van Rooij is het een uitgemaakte zaak. Ze gelooft in de zachte krachten waarbij je de mensen die het het slechtste hebben in de wereld, de armen, de mensen die honger hebben, de vertrapten, de vernederden een ereplaats geeft in de kerk. Wakker geschud en geïnspireerd zet zij zich in Uithoorn in voor een duurzame aarde, voor wakes bij het uitzetcentrum in Schiphol, voor vrede en voor liturgie waar volgens haar niet nonchalant mee omgegaan mag worden. Dezelfde drive en zorgvuldigheid komen we tegen bij een diaconaal initiatief van de Protestantse Diaconie in Amsterdam. In het nieuwe Wereldhuis kunnen mensen zonder geldige verblijfsvergunning elkaar ontmoeten en advies krijgen. De persoonlijke verhalen tekenen hoe ingewikkeld en hard een illegaal bestaan is. En het verhaal van Aurea is nog maar één verhaal. Deze inzet voor mensen zonder rechten is iets wat ze delen met partnerorganisaties wereldwijd. De komende collectedoelen van Kerk in Actie staan hierbij stil. Met Kerst staat centraal hoe in Guatemala door scholing wordt voorkomen dat meisjes zware kinderarbeid moeten verrichten. Ook in Birma wordt door samenwerking een beter boerenbestaan opgebouwd. Dit alles met het oog op bestaanszekerheid. Een woord dat ook van toepassing is op het verhaal van Anja. Via Tikvah Woonbegeleiding in Lelystad durft ze weer zelf dingen te regelen en is ze geslaagd voor haar opleiding. Hiermee is er een basis gelegd om te werken aan een eigen zelfstandige toekomst. Investeren in mensen en diaconale projecten is volgens de diaconie van een vijftal dorpen in Noord-Holland een vorm van directe hulp. Via het Protestants Diaconaal Krediet Nederland hebben ze de opbrengst van verkocht land ingezet om het werk van Tikvah mogelijk te maken. Benieuwd zijn we naar uw reacties op het rapport Ruimte voor Anderszijn waarin kerkelijke initiatieven voor mensen met psychische aandoeningen en hun naastbetrokkenen zijn geïnventariseerd. Volgens Henk de Roest komt dit onderzoek als geroepen. De huidige inzet van kerken voor deze groep is bemoedigend. Het kan verder ontwikkeld worden door de inzet beleidsmatig te verankeren. En door wederkerigheid en samenwerking de boventoon te laten voeren. Klinken deze woorden u als diaken niet vertrouwd in de oren? Carla van der Vlist, projectmanager Kerk in Actie en lid redactieraad Diakonia Bij de voorpagina

Veel protestantse kerken blijken betrokken te zijn bij mensen die ‘anders zijn’, zoals mensen met psychische problemen. Dat staat in het rapport Ruimte voor anderszijn. ‘Anders zijn’ is overigens heel relatief, omdat iedereen in dit opzicht breekbaar is en psychische problemen kan krijgen. Lees meer over ‘Ruimte voor anders-3 zijn’ op pagina 17.

4

De Verbinding

In beeld: Jan Zwagerman is veehouder en diaken

Beleggen in een goed doel Geld lenen bij de kerk. Kan dat? Ja dat kan. Het Protestants Diaconaal Krediet Nederland verstrekt leningen aan landelijke projecten met een diaconaal doel. Diaconieën kunnen op deze manier geld investeren in diaconale projecten. Eén van die diaconale doelen is Tikvah Woonbegeleiding en een van de diaconieën die daarin investeert is de diaconie van de HOSOH-gemeente. Tekst Ellen van der Kemp Foto’s Ellen van der Kemp en Tikvah

“Kijk”, zegt Jan Zwagerman, “dit is grond van de diaconie.” Jan wijst naar het weiland waarop een kudde schapen graast. Jan Zwagerman (65) is veehouder. Hij heeft 600 Texelse schapen en 85 koeien. Met name op zijn schapen is hij bijzonder trots. In de woonkamer staan rijen bekers die zijn schapen gewonnen hebben bij de ‘missverkiezing’ voor Texelse schapen. Iets verderop hangt een foto van zijn televisieoptreden met zijn schapen in het programma van Paul de Leeuw. Naast zijn dagelijkse werk als veehouder bekleedt Jan diverse bestuurlijke functies. Onder andere in de gemeenteraad en bij LTO Noord, de ondernemers- en werkgeversorganisatie voor agrarisch Nederland in de provincies boven de grote rivieren.

Het PDKN voor diaconieën Het Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN) is door Kerk in Actie opgezet om diaconieën de mogelijkheid te geven hun diaconaal vermogen te beleggen in verantwoorde diaconale projecten in Nederland. Diaconieën kunnen hun geld al langer beleggen in projecten in het buitenland via Oikocredit. Sinds twee jaar kunnen diaconieën dus ook beleggen in Nederlandse diaconale doelen. Andersom kunnen beginnende diaconale initiatieven en diaconieën of stichtingen die een diaconaal project in gedachten hebben maar nog op zoek zijn naar financiering ook bij het PDKN aankloppen. Meer weten? Meld u dan aan voor de mailingen van de PDKN, Postbus 147, 2800 AC Gouda, e-mail: [email protected], tel. (0182) 58 80 77, www.pdkn.nl.


“De diakonie kreeg 50 procent van die stukken grond van het melkquotum. Dat bedrag wilden we goed besteden.” Daarnaast is hij regisseur van een toneelvereniging en voorzitter van de diaconie van de HOSOH-gemeente. HOSOH staat voor Hensbroek, Opdam, Spanbroek, Opmeer en Hoogwoud, vijf dorpen in de kop van Noord-Holland.

Beleggen “Toen mijn buurman stopte als diaken, vroeg hij of ik het van hem over wilde nemen”, vertelt Jan. “De diaconie hier heeft veel landerijen. Als veehouder heb ik kennis van hoe daarmee om te gaan. Veel diaconieën laten hun laten de financiële zaken afhandelen door rentmeesters, maar wij doen het zelf. De meeste landerijen zijn in het bezit van de diaconie gekomen door erfenis. Met de opbrengst daarvan gaan we niet beleggen op de beurs, dat is te risicovol, het blijft geld van een ander. We beleggen het op een andere manier. Niet zo lang geleden hebben we een stuk land verkocht aan een gemeente die wilde uitbreiden. Van het geld dat we daarvoor kregen, hebben we andere stukken land gekocht. De pacht die dit land opbrengt geven we weg. Als diaken moet je bezittingen goed beheren. Het bezit moet niet minder worden, maar je moet het ook niet oppotten. En je moet rekening houden met de inflatie.”

Goede doelen “Voor de schenkingen hebben we een verdeelsleutel. Eenderde is voor het plaatselijk

werk, eenderde voor landelijk werk en eenderde van wereldwijd. En we vullen speciale collectes aan tot 500 euro, ongeacht hoeveel er is gegeven.” De diaconie van de HOSOH-gemeente is door goed beheer van haar bezit vrij fortuinlijk. Terwijl de kerkvoogdij in diezelfde gemeente niet genoeg geld heeft om de predikant te betalen. “Dat is soms wel lastig uit te leggen”, zegt Jan. “De diaconie mag niet zomaar geld overmaken naar de kerkvoogdij volgens de kerkorde. We mogen het wel aan goede doelen schenken. We proberen dat zo goed mogelijk te doen. En dat is vaak best een uitzoekklus.” “Als een boer zijn bedrijf verkoopt, dan komt het melkquotum vrij”, legt Jan uit. “Daarvan gaat 50 procent naar de pachter en 50 procent naar de verpachter. Onlangs waren we in de situatie dat een paar stukken grond van de diaconie verkocht werden. De diaconie kreeg toen 50 procent van die stukken grond van het melkquotum. Dat bedrag wilden we goed besteden. Dit keer hebben we er geen nieuwe grond van gekocht en het ook niet op een bank gezet. We ontvingen een brief van de PDKN, het Protestants Diaconaal Krediet Nederland. Via dit fonds kunnen diaconieën geld investeren in diaconale projecten. Het geld ben je dus niet kwijt, want het is een lening, maar de rente is heel laag. Bij een bank is de rente hoger. Dat verschil in rente kun je zien als een gift. In de brief werden twee

5

De Verbinding projecten genoemd die gesteund worden: De Hezenberg en Tikvah. Het leek de diaconie een goed idee om deze doelen met het geld te helpen. Zo hoefden we zelf geen project te zoeken. Het is een goed bedachte constructie. Je kunt er als diaconie makkelijk instappen, je hebt zekerheid en je helpt direct.” Van de lening via het PDKN heeft Tikvah Woonbegeleiding een kantoor betrokken in een woonwijk in Lelystad. Anja Bakker (23)

het fijn om nu zelfstandig te wonen. Mijn huis staat nog op naam van Tikvah en ik krijg gelukkig ook nog begeleiding, maar op den duur komt het huis op mijn naam te

staan.” De wens van Anja is om volledig zelfstandig te wonen, sociale contacten te kunnen onderhouden en betaald werk te hebben. “Ik doe nu vrijwilligerswerk, omdat ik volledig afgekeurd ben en omdat dagbesteding verplicht is bij Tikvah. Soms zie ik het helemaal

“Je zit allemaal in een ander schuitje, maar wel op dezelfde zee” heeft op het moment van dit interview net haar eerste begeleidingsgesprek gehad in het nieuwe pand dat sinds twee weken in gebruik is. “Zonder kantoor was het behoorlijk behelpen. Er was geen plek waar we rustig konden praten. Dat kan hier wel.”

niet zitten om naar mijn werk te gaan, dan zou ik het liefst thuis blijven, maar ze willen hier niet dat we de hele dag op de bank zitten en dat is maar goed ook, want daar word je ook niet vrolijker van.”

Anja heeft al lange tijd begeleiding van Tikvah (hoop in het Hebreeuws). “De stichting is opgericht door een aantal leden van de kerk waar ik bij hoor. Zodoende kende ik de stichting. Mijn ouders zijn gescheiden toen ik achttien was. Eerst ben ik bij mijn vader gaan wonen, maar dat ging niet goed, bij mijn moeder kon ik ook niet wonen vanwege haar ziekte. Omdat ik nog niet zelfstandig kon wonen, heb ik me ingeschreven bij Tikvah.”

“Het verschil tussen Tikvah en andere hulpverleners is dat Tikvah net een stapje verder gaat. Ik kan met alles bij ze terecht. Ze zeggen niet, we zijn alleen maar ingehuurd om met instanties te bellen, ik kan met alle problemen bij ze aankomen. Bovendien is Tikvah een christelijk stichting. Dat betekent dat de begeleiders een christelijke levensovertuiging hebben, maar de cliënten hoeven niet gelovig te zijn. Voor mij is mijn geloof wel erg belangrijk. Het helpt me ook. Natuurlijk heb ik wel eens gedacht als God almachtig is, waarom zorgt hij er dan niet

Kleine stapjes

Een stapje verder

voor dat ik beter functioneer? Maar ik heb geleerd dat ik door de problemen die ik heb situaties meemaak waarin ik kan oefenen, waardoor ik leer om het zelf te doen, het vormt me in positieve zin. En ik heb nooit het gevoel gehad dat Hij er niet was. Ik probeer een beter leven op te bouwen en daar gaat veel werk in zitten, maar van elk dal leer ik weer. Ik doe het voor mezelf en dat is het vechten wel waard.” Anja Bakker is een gefingeerde naam. Ellen van der Kemp is freelance journaliste.

“Eigenlijk heb ik al mijn hele leven problemen”, vertelt Anja openhartig als ter sprake komt waarom ze begeleiding nodig heeft. “Bij Tikvah zijn we gaan uitzoeken waar ik precies tegenaan loop. Eén van mijn problemen is dat ik niet durf te bellen met instanties, zoals het CWI of de belastingdienst. De begeleiders zijn er elke keer dat ik moest bellen bij gaan zitten en namen het over als het echt niet meer ging. Nu regel ik het zelf. Zo ga ik in kleine stapjes steeds vooruit. Ik kreeg ook mijn opleiding niet af en ik had zelf het bijltje er al bij neergegooid, maar door de begeleiding van Tikvah ben ik toch doorgegaan en ben ik uiteindelijk geslaagd.” Bij Tikvah wonen ook jongeren met andere problemen dan die van Anja. “Toch is het fijn om met elkaar op te trekken”, vindt Anja. “Je zit allemaal in een ander schuitje, maar wel op dezelfde zee. Ik heb hier veel vrienden gemaakt, terwijl ik daar helemaal niet zo goed in ben. Ik heb ook een tijd met een andere cliënt samengewoond. Toen heb ik veel ervaring opgedaan, maar ik vind

6


Antenne

Brief aan de staatssecretaris Vorige maand ontving Kerk in Actie de jaarlijkse beleidsbrief van de Interkerkelijke Commissie Integratie Gehan-dicapten (ICIG). Met deze brief wil de ICIG aandacht vragen voor de moeilijkheden waarin mensen met een beperking terecht kunnen komen naar aanleiding van wijzigingen in de financiële situatie. Kerk in Actie wil de brief onder de aandacht van de diaconieën brengen. Wilt u signalen doorgeven over dit onderwerp, dan kunt u dat doen bij Willy Meijnhardt, projectmanager Kerk in Actie WMO/zorg, [email protected]. De Chronisch Zieken en Gehandicapten Raad (CG-Raad) heeft het Nibud gevraagd om de fiscale plannen voor 2009 rondom de aftrek van de ‘bijkomende ziektekosten’ door te rekenen. De opwinding was groot toen het Nibud voorrekende dat er een koopkrachtdaling van 9 procent zou ontstaan voor sommige gehandicapten. Gelukkig droeg de Tweede Kamer de regering op de regeling dusdanig aan te passen dat voor mensen met een chronische ziekte of met een handicap de ergste gevolgen zouden worden teruggedraaid, maar volgens het Centraal Planbureau zouden groepen uitkeringsgerechtigden niet voldoende compensatie krijgen waardoor zij er in koopkracht op achteruit zouden gaan. Het gevolg is dat er voortdurend verwarring in kringen van mensen met een chronische ziekte of handicap ontstaat.

Scherp blijven De CG-Raad heeft op 12 september met minister Donner overleg gevoerd over de kabinetsplannen. Dit gesprek heeft de zorg dat ook in de nieuwe regeling de belangen van chronisch zieken en gehandicapten zijn veilig gesteld, niet weggenomen, integendeel, de kans op koopkrachtdaling voor deze mensen duurt voort. Staatssecretaris Bussemaker, die ook aan het overleg deelnam, gaf te kennen dat het de regering niet lukt op korte termijn de werkelijk rechthebbenden nauwkeurig te traceren. In oktober deelde de regering mee dat zij voor arbeidsongeschikten, chronisch zieken en gehandicapten (acg’s) 280 miljoen euro extra inzet om de koopkracht op peil te houden. Zij heeft ook geld uitgetrokken om uit te zoeken hoe men precies de grenzen kan trekken tussen wie wel en wie niet tot de groep van acg’s gerekend mag worden. De CG-raad is er bijzonder alert op of door een ‘papieren’ grensafbakening mensen met een beperking toch buiten de groep van acg’s komen te vallen en daardoor in financiële problemen raken. Het is zaak hier scherp te blijven. De ICIG vraagt daarom aan de plaatselijke kerken of zij erop toe


willen zien dat mensen met een chronische ziekte of handicap niet financieel in problemen zullen raken ten gevolge van een bezuinigingsdrang van de regering. De ICIG hoopt dat kerkelijke gemeenten deze mensen wil betrekken bij wat met hen gedaan kan worden om te voorkomen dat ze slachtoffer worden van een overheidsmaatregel.

Verklaring De Landelijke Diaconale Dag op 15 november had als motto Zorg voor elkaar; zorg voor de Schepping. Bijna duizend diakenen en diaconale vrijwilligers waren die dag bij elkaar en hebben vanuit deze bijeenkomst een verklaring verstuurd naar staatssecretaris Bussemaker.

De verklaring luidt als volgt:

Wij beseffen dat wij bevoorrecht zijn, omdat we wonen in een land met een kwalitatief goede zorg die voor iedereen voor een redelijke prijs beschikbaar en bereikbaar is. We zien dat de ontwikkelingen op allerlei terreinen van de zorg snel gaan. Een groeiend aanbod aan technische mogelijkheden en de stijgende vraag door vergrijzing en door allerlei nieuwe gezondheidsrisico’s, stelt zowel de zorgsector als de overheid voor grote problemen in de sfeer van organisatie en financiering. Wij hebben er begrip voor dat er in deze situatie soms ombuigingen en bezuinigingen nodig zijn. Door een stijgend beroep op de zelfredzaamheid van burgers en op de vrijwillige inzet van naasten en familieleden wordt een groter beroep gedaan op mantelzorgers. Maar wij maken ons ook grote zorgen. Signalen uit de praktijk geven aan dat er in de zorgsector geregeld sprake is van een enorme werkdruk. Zorgverleners en mantelzorgers voelen zich geregeld overvraagd. Door efficiency- en bezuinigingsmaatregelen wordt een aanslag gepleegd op de mentale en financiële weerbaarheid van mensen met een chronische ziekte, lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking. Een opeenstapeling van deze bezuinigingen brengt hen al te vaak in acute problemen.

Wij vragen u met klem om in uw beleid met deze problemen bij zorgvragers en zorgverleners rekening te houden en uw uiterste best te doen om bij lastige financieeleconomische beslissingen de belangen van beiden centraal te stellen. Door uw voornemen om meer nadruk te leggen op het aanbod van ‘gebruikelijke zorg’ en mantelzorg denkt u wellicht op professionele hulp te kunnen besparen maar dreigt de belasting van zorgontvangers, hun naasten en hun mantelzorgers nog verder op te lopen. Nu al blijkt dat bij overbelasting van mantelzorgers ondersteuning door een Steunpunt Mantelzorg vaak niet toereikend is. In dit verband maken we u ook attent op de groeiende aandacht, vanuit allerlei delen van onze samenleving, voor de motieven en waarden die aan goede zorg verbonden zijn. In de afgelopen jaren lijken waarden als barmhartigheid en solidariteit door financieeleconomische en beleidstechnische waarden te zijn overschaduwd. Van allerlei kanten klinkt nu weer de roep om herstel van aandacht voor compassie, voor relationele en menslievende zorg. Als diakenen, werkend in een oeroude traditie van barmhartigheid en gerechtigheid, willen wij deze pleidooien uit de samenleving van harte onderschrijven.

7

Kleurrijk

Dagvoorzitter Elsbeth Gruteke in gesprek met Anne Meta Gerristen

Landelijke Diaconale Dag in beeld Op 15 november werd in de Jaarbeurs in Utrecht de 113e Landelijke Diaconale Dag gehouden. Het thema was dit jaar: zorg voor elkaar, zorg voor de schepping. Foto’s Jaap de Jager

8


Evert-Jan Hazeleger, adjunct-programmamanager Kerk in Actie

Sjon Donkers, diaconaal adviseur en tekstschrijver

Op de website van Kerk in Actie kunt u een uitgebreid verslag lezen: www.kerkinactie.nl/terugblikldd

prof. dr. Herman Noordegraaf, docent Diaconaat aan de Protestantse Theologische Universiteit

Martin Kamminga begeleidt het koor


9

Actueel

De wereld één huis Als je een goede opleiding hebt gehad, maar door slechte economische omstandigheden in je land niet aan werk kunt komen, dan is dat een regelrechte ramp. Sommigen kiezen ervoor hun familie achter te laten en in Nederland te komen werken. Dat is een moeilijke beslissing, want vaak gaan ze hier een onzekere tijd tegemoet. Tijdens de 40dagentijdcampagne staan we stil bij mensen die na een ramp een nieuw leven proberen op te bouwen. Eén van de projecten die tijdens de campagne centraal staan is het Wereldhuis in Amsterdam.

Nodig een jongere uit tijdens de 40dagentijdcampagne! Eind december gaan acht jongeren op reis naar Sierra Leone om met eigen ogen te zien hoe mensen verder gaan met hun leven na een ramp. De jongeren zijn tussen de 16 en 24 jaar, komen uit alle delen van het land en zijn allemaal op hun eigen manier bezig met geloof en ontwikkelingssamenwerking. Tijdens de reis maken ze foto’s en er wordt gefilmd. U kunt tijdens de 40dagentijdcampagne een jongere uitnodigen om in uw gemeente te komen vertellen over Sierra Leone. Op www.kerkinactie.l/40dagentijd stellen ze zich aan u voor.

Tekst Evelyn Schwarz Foto Peter de Bie

Aurea komt regelmatig in het Wereldhuis in Amsterdam. Ze werkt veertig uur in de week, twintig uur als oppas en twintig uur als schoonmaaktser van meerdere Amsterdamse huishoudens. Met haar inkomsten onderhoudt ze haar twee dochters van acht en veertien en haar werkloze man die duizenden kilometers verderop wonen in een dorpje in de buurt van Manilla. Ze heeft hen nu al zes jaar niet meer gezien. Elke zaterdagochtend bellen ze elkaar.

Gratis kaarten Op zondag 15 maart, de derde zondag van de 40dagentijdcampagne, staat het Wereldhuis centraal. Via de webwinkel van Kerk in Actie kunt u gratis dubbele ansichtkaarten bestellen om uit te delen in de gemeente. Kijk voor meer informatie op www.kerkinactie.nl/40dagentijd.

Vermoeiend Het profiel van de arbeidsmigrant in Nederland is veranderd. Waren het vroeger vooral de gastarbeiders uit het Middellandse Zeegebied, nu komen migranten uit de hele wereld. Er is een kleine groep kennismigranten die via officiële regeringsprogramma’s geworven wordt. De overige migranten komen via niet-officiële routes naar Nederland om laaggeschoold werk te verrichten. Onder hen zijn veel vrouwen die hoog opgeleid zijn, maar in particuliere huishoudens werken omdat ze geen werk konden vinden in hun thuisland. Arbeid is een mondiale aangelegenheid geworden. Niet alleen goederen reizen over de hele wereld, maar ook mensen die hun arbeidskracht aanbieden op de plaatsen waar werkgelegenheid is. Die beweging is door wetten en regels nauwelijks tegen te houden. In landen waar het heel lastig is om aan een werkvergunning te komen, zoals in de EU-landen, werken de meeste arbeidsmigranten illegaal. De kans op uitbui-

ting is daardoor groot. Bovendien is het leven als illegale arbeidsmigrant vermoeiend. Aurea is net als veel andere arbeidsmigranten zonder geldige verblijfspapieren in Nederland. Ze is dagelijks bang om opgepakt en uitgewezen te worden. Ook al zijn haar werkgevers doorgaans heel vriendelijk en welwillend, haar onderhandelingspositie is slecht en ze kan zich niet verzekeren tegen ziekte of arbeidsongeschiktheid.

Op adem komen De Protestantse Diaconie Amsterdam wil omzien naar mensen zonder een geldige verblijfsvergunning. In samenwerking met Kerk in Actie, de Lutherse Diaconie van Amsterdam en een aantal fondsen is op 12 september het Wereldhuis geopend. Het Wereldhuis is een ontmoetingscentrum voor mensen zonder een verblijfsvergunning. Naast arbeidsmigranten zoals Aurea gaat het ook om uitgeprocedeerde vluchtelingen, slachtoffers van mensenhandel of een mislukte huwelijksmigratie. Naast de noodhulp in individuele crisissituaties zijn er inmiddels activiteiten gestart. Er zijn taallessen en computercursussen, een dansgroep uit Ecuador oefent wekelijks en een drietal groepen schoonmakers uit Ghana, Nigeria en de Filipijnen ontmoeten elkaar bij informatieavonden en etentjes. De wereld komt elkaar tegen in het Wereldhuis. Voor de bezoekers uit alle windstreken betekent dit: even op adem kunnen komen, gemeenschap ervaren en samen met anderen ontdekken waar persoonlijke toekomstperspectieven kunnen liggen. Aurea leert nu internetbankieren op de computercursus. Daarmee kan zij straks direct geld overmaken naar de school van haar kinderen in de Filipijnen. Evelyn Schwarz is projectleider van het Wereldhuis.

10


Zo zit dat!

Wat leverde het op? Rondgaan met de collectezak in de kerkdienst voor Kerk in Actie is een dankbare taak. De euromunten en -briefjes voor (wereld)diaconaat, zending en noodhulp van kerkgangers tellen ruim tweederde van alle giften aan Kerk in Actie. We blikken terug op drie collectes van het afgelopen jaar.

Een terugblik op collectes in 2008

Tekst Alie Toonstra

Wederopbouw Liberia

Noodhulp Bangladesh De verwoestende cycloon Sidr trof op 15 november 2007 het Zuid-Aziatische schiereiland Bangladesh. Ondanks voorzorgsmaatregelen in de vorm van waarschuwingssystemen en schuilplaatsen, veroorzaakte de ramp veel schade. Duizenden mensen verloren het leven en twee miljoen huizen werden weggevaagd. In februari werden kerken opgeroepen om een extra collecte te houden voor de slachtoffers. Veel kerken deden mee en brachten samen 278.813 euro op, waarmee het werk van Bengaalse partnerorganisaties werd ondersteund. Een klein deel ging naar de lokale partner Krishok voor de aanschaf van irrigatiepompen voor landloze boeren. Aan veel vrouwen werd een visnet gegeven om in voedsel te kunnen voorzien. Andere partners van Kerk in Actie gaven steun op het gebied van onderwijs, gezondheidszorg en hygiëne, landbouw, microkredieten en watervoorziening.

DiaKoos


De collecteopbrengst voor wederopbouw in februari telde 355.825 euro. De collecte zoomde in op de situatie in Liberia. Sinds het einde van de burgeroorlog in 2003 bouwen de Liberianen aan een nieuwe toekomst. Samen met partnerorganisatie YMCA werkt Kerk in Actie hier aan een beter bestaan voor jongeren. Tijdens de oorlog konden ze nauwelijks naar school, waardoor er nu geen werk voor hen is. Bovendien spelen de ervaringen uit de oorlogsjaren de jongeren parten. YMCA ondersteunt onder meer bij traumaverwerking en mobiliseert gemeenschappen voor naschoolse activiteiten, de bouw van nieuwe scholen en sportfaciliteiten. Met de opbrengst van deze collecte voor werelddiaconaat, worden wereldwijd lokale organisaties gesteund in de strijd tegen armoede.

Diaconaat in eigen land Ook in eigen land is Kerk in Actie actief. In

het voorjaar collecteerden 835 kerken voor diaconale projecten In Nederland. 161.009,50 euro werd opgehaald. Stichting Inlia stond als voorbeeldproject centraal. De stichting biedt hulp aan asielzoekers in Nederland en bij terugkeer in eigen land. Inlia was betrokken bij de totstandkoming, uitwerking en toepassing van de pardonregeling. Mede dankzij de steun vanuit de kerken organiseert de stichting noodopvang en komt ze op voor de rechten van kinderen. Alie Toonstra is communicatiespecialist bij Dirigo.

Tekst Sjon Donkers Tekeningen Lex Dirkse

11

Op de stoep bij: Els van Rooij, Uithoorn Els van Rooij is een diaken die ruimte nodig heeft voor haar enthousiasme en gedrevenheid. Een vrijbuiter, zoals ze zelf zegt. Een vrouw die zich openstelt voor het Mysterie dat we God noemen en gelooft in de zachte krachten: “We moeten proberen om de goede dingen in onszelf naar boven te halen en daar wat mee te doen.” Tekst en foto Sjon Donkers

Els is inmiddels vijf jaar diaken in Uithoorn. “Ik heb er niet voor gekozen, maar toen ik las dat de diaconie een secretaresse zocht, wist ik zeker dat het voor mij bedoeld was. Het eerste jaar heb ik alleen het secretariaat gedaan omdat ik het nog te vroeg vond voor het diakenschap. Na een jaar ben ik diaken geworden en ging toen ook meedraaien met diensten en vergaderingen. Je leert zo heel veel over wat er gebeurt in de kerk. Dat is heel omvattend en ook heel mooi.”

Overgave “Soms loop ik een beetje hard van stapel,” zegt Els. “Maar dat komt doordat ik het gevoel heb dat ik veel in moet halen. Want ik ben pas op mijn 44e gelovig geworden,“ vertelt zij. “Ik was weliswaar christelijk opgevoed, maar had mij op mijn 20e laten uitschrijven. Een jaar of acht geleden echter gebeurden er dingen die achteraf als een soort katalysator hebben gewerkt. Ik ben toen uiteindelijk naar de kerk gegaan omdat ik graag wilde geloven. Het begin was erg onwennig, maar de mensen reageerden heel vriendelijk. En wat me het meeste deed, waardoor ik echt geraakt werd, was de cadans van die dienst. Het geheel van de liturgie, dat bleek een soort meditatie voor mij. Meer nog een inademen.” Dat seizoen heeft zij veel avonden gevolgd van Vorming en Toerusting. Die ervoer ze als heel kostbaar. Els: “Je leert daar ook veel mensen kennen. En dan merk je dat iedereen met vragen zit.“ Ze zoekt even naar woorden en vervolgt: “Je moet gewoon die sprong durven wagen. En als je dat durft, merk je dat je opgevangen wordt.”

Kijken vanuit een ander perspectief “Toen ik diaken werd ben ik ook dingen naar mij toe gaan trekken die voor mijzelf

12

inspirerend waren en naar ik hoopte ook voor de gemeente,” vervolgt Els enthousiast. “Omdat ik op mijn werk in het VUziekenhuis kunstexposities begeleid, dacht ik: dat kan ook in de kerk. Zo hebben we een expositie van schilderijen van een vrouw met een verstandelijke beperking gehouden, waar de liefde voor God van het doek af spatte. Dat soort dingen inspireren mij, net als stukjes schrijven,“ zegt ze. “Ik begon met stukjes schrijven over plaatselijke doelen, die wij ondersteunen. In die tijd groeide met mijn geloof ook het besef dat de aarde, met alles wat erop leeft, God toebehoort en dat wij daar respectloos mee omgaan. Dus begon ik te schrijven over de mondiale voetafdruk, consuminderen, bioindustrie enz. Zo groeide er een serie met de titel ‘Kijk ook eens vanuit een ander perspectief’. Els: “Ik schreef de serie om mezelf en de lezers wakker te schudden. Er is nu gelukkig meer aandacht voor het thema, in de maatschappij en in de kerk, al zou het wel vaker benoemd mogen worden in de eredienst.“

Zachte krachten Na vijf jaar secretariaat is Els lid van de werkgroep Kerk in Actie geworden. “Ja, het is gewoon mooi en dankbaar werk,” antwoordt ze op mijn vraag waarom ze heeft bijgetekend. “Dat je de mensen die het het slechtste hebben in de wereld, de armen, de mensen die honger hebben, de vertrapten, de vernederden, dat je die een ereplaats geeft in de kerk. Dat is je eigenlijke taak, denk ik.” Ze zoekt weer even naar woorden en zegt: “Hoe moet je het nu zeggen? Eigenlijk ben je bezig met de zachte krachten in de wereld. Dat is het eigenlijk.” Zo staat zij ook iedere maand bij het uitzetcentrum bij Schiphol. Daar staat zij met een groepje christenen als teken van solidariteit

met de grensgevangenen. Mensen die opgesloten zijn, terwijl ze niets misdaan hebben, alleen niet over geldige papieren beschikken. En ze noemt ook het voorbeeld van de Vredesloper die in november werd uitgerold in Jeruzalem. Op haar initiatief heeft de kerkelijke gemeente daar een hele gemeentezondag aan besteed. Els: “Na de vredesdienst hebben we allemaal vredeslapjes gemaakt. En die zijn opgestuurd naar Jeruzalem. Dat is óók een zachte kracht.” Ze geeft nog een voorbeeld. “De sluiting van de diaconievergaderingen rouleert bij ons. En ik neem dan soms wat afwijkends, bijvoorbeeld een gedicht van Willem Wilmink” (zie kader). En met een onvervalst Amsterdams accent leest ze over dat duiffie en dat rotjoch. “Dat vind ik dan mooi … Ik zie dat beeld zo voor me: zo’n knulletje die zich ontfermt over dat duiffie. Ik zie daar iets van God in,“ zegt ze. “Dat zijn weer de zachte krachten.”

Bergrede Op mijn vraag welk Bijbelgedeelte haar inspireert antwoordt ze met een mooie uitleg van de Bergrede. “Als je in de Bergrede leest over de barmhartigheid, over zachtmoedigheid, over rechtvaardigheid en dergelijke, dan geeft dat hoop voor mensen die het slecht hebben. We moeten proberen om de goede dingen in onszelf naar boven te halen en daar wat mee te doen. Ik denk dat dat een opdracht is voor iedere christen.” Voor Els hebben diaconaat en geloven dus alles met elkaar te maken. Zo ervaart zij in de Maaltijd van de Heer de diepe grond van haar geloof. “Omdat je diaken bent, ben je ook met de Maaltijd van de Heer bezig. Maar steeds meer kom ik tot de conclusie dat het een heel groot Mysterie is waar je


aan deelneemt. En dat is het mooie als je diaken bent: dat je dat gewoon in je schoot geworpen krijgt! Want anders zou je er niet zo snel zó over nadenken.” Els hecht er aan dat we niet te nonchalant omgaan met een liturgie. “Dan doe je afbreuk aan het Mysterie. Natuurlijk is de preek een belangrijk onderdeel van de dienst, maar er is zoveel onzegbaar. Je kan God niet benoemen. Maar dat je met elkaar elke zondag meditatief bezig kunt zijn, dat heb ik echt nodig. Dan kom ik tot rust. Dat je met elkaar God aanroept, dat ontroert me.” En niet voor de eerste keer zegt ze: “Dat is echt mooi …” Sjon Donkers is diaconaal adviseur en tekstschrijver. www.pkn-uithoorn.nl

God woont in de Fokke Simonszstraat Ik hoorde het van een zeereerwaarde en hoogbejaarde dominee: de Here wou met onze aarde niet één dag langer meer in zee. Al zouden wij hem overstelpen met eredienst en dankgebed, het zou geen ene moer meer helpen: er werd een punt achter gezet. Maar zie: daar was diezelfde morgen zo’n rotjoch in de grote stad een doodziek duiffie aan’t verzorgen dat-ie op straat gevonden had. “Kristus, wat mot je dan? Wat wil je? Ja, kijk me maar es effe an. Godsallejeisis, beest, wat tril je. Leg nou toch effe rustig, man. Toen heeft de Heer zijn toorn bedwongen, want hij kreeg schik in het geval. Hij spaarde dus de kleine jongen, de zieke duif en het heelal.

“Eigenlijk ben je bezig met de zachte krachten in de wereld.”

Willem Wilmink


13

Uit de praktijk “Boeiend om je voor Gods schepping te mogen inzetten” Wat is een milieudiaken en wat doet hij of zij precies? In een openhartig gesprek vertelt Cobie van der Sluijs uit Spijkenisse over haar eerste anderhalf jaar als milieudiaken. Tekst en foto Ellen van der Kemp

H

oe dichter ik bij Spijkenisse kom, hoe meer industrie ik zie en hoe meer verkeer. In de wirwar van wegen biedt de Tomtom uitkomst en wijst hij me de juiste weg naar het huis van Cobie van der Sluijs. Hier, aan de rand van Spijkenisse, te midden van fabrieken en een niet aflatende stroom vrachtverkeer woont één van de eerste milieudiakenen in Nederland.

Iona In 2006 namen Cobie (64), haar man en dochter deel aan een reis naar Iona, een eiland aan de Schotse kust waarop een oecumenische gemeenschap gevestigd is. “Iona is een prachtig eiland”, vertelt Cobie “Je kunt er alleen met een boot komen, er

14

zijn geen auto’s toegestaan. Mede daardoor is de natuur overweldigend mooi.” In het klooster van Iona worden niet alleen vieringen gehouden, maar ook lezingen gegeven. Op het moment dat Cobie er was, sprak er een professor over milieu en ecologie. “Hij liet films zien waarin je zag dat hele bossen gekapt werden. Het contrast kon bijna niet groter. We zaten op dat prachtige eiland naar films te kijken waarop we zagen wat er allemaal mis is gegaan.” De reis maakte veel indruk, maar aanvankelijk pakte Cobie haar oude leven weer op. Totdat ze las dat er een vacature voor milieudiaken was in haar kerk. “Door die reis naar Iona sprak me dat aan. Ik ben meteen naar de predikant gegaan en niet lang daar-

na werd ik bevestigd. Dat is nu ongeveer anderhalf jaar geleden.” In die anderhalf jaar heeft Cobie niet stilgezeten. De Raad van Kerken in Spijkenisse heeft een werkgroep Kwaliteit van Leven. Deze is onderverdeeld in vijf groepen: energie, kleding, voedsel, lokaal en derde wereld. Cobie zit in drie van de vijf groepen. Met name in de groepen kleding en voedsel is ze actief. “Ik heb geen voorbeelden van wat een milieudiaken precies doet, dus ik ben veel zelf aan het uitzoeken. Ik organiseer elk jaar twee keer een verkoopdag van eerlijke producten en eerlijke kleding. Dit jaar organiseer ik voor het eerst een modeshow erbij met eerlijke kleding. Eens in de maand geef ik samen met de echtgenoot van onze predikant kooklessen vegetarisch koken. We


huren een keuken en kopen ingrediënten in. De kosten worden onder de deelnemers verdeeld. Meestal eten we voor vijf of zes euro. We begonnen met acht deelnemers, nu zijn het er al twintig.”

Ideeën “Als ik iets lees of hoor over het milieu, schrijf ik het meteen op. Meestal doe ik er niet meteen iets mee. Dan bewaar ik het eerst. Ik heb al een hele mand vol. Ik kom steeds weer op nieuwe ideeën. Dan denk ik: ‘dat wil ik ook nog eens gaan doen’. Ik haal ook veel informatie van internet. Zo heb ik deze zomer in de kerk een slinger met milieutips van scholieren opgehangen. Elke week kwam er een nieuwe tip bij. Die tips had ik van een website ‘geplukt’ en afgedrukt op gekleurd papier. Ik ben nu bezig met een prikbord waarop ik informatie kan ophangen. Ik moet wel erg aan de weg timmeren om de activiteiten in het kader van milieu bekendheid te geven in onze gemeente, want veel mensen, ook uit mijn eigen kring, staan er niet voor open.” “Hoe dat komt? Met name voor voeding en kleding geldt dat wat goed is voor het milieu en dus voor onze gezondheid een stuk duurder is. We moeten daarvoor ons leefpatroon veranderen. Dat is voor veel mensen moeilijk. Bovendien raakt het ons in onze portemonnee. Mensen kopen van alles, maar iets meer uitgeven voor bijvoorbeeld biologische groente hebben ze vaak er niet voor over. Maar we gaan andere tijden tegemoet. Misschien dat mensen daardoor bewuster worden.” Want dat is wat Cobie wil, mensen bewust maken. “Bewustwording is een proces dat heel langzaam gaat, het heeft tijd nodig. Ik ben zelf ook veel meer gaan letten op wat ik eet. Ik kijk in de winkel waar het voedsel vandaan komt, dat het niet te ver weg komt, want dat is beter voor het milieu. Je gaat heel anders boodschappen doen, het kost meer moeite. We zijn overgegaan op een ander eetpatroon, tegenwoordig eten


we vaker vegetarisch, maar ik merk dat zodra ik het wat drukker heb, ik terugval in mij oude patroon.” Toch is er al het een en ander bereikt. In de protestantse kerken in Spijkenisse wordt sinds een tijdje Max Havelaar-koffie geschonken. “We zijn net zo lang blijven vragen: ‘hebben jullie al Max Havelaar-koffie?’ tot het eindelijk gelukt was. We zijn nu bezig met spaarlampen. Het gaat in kleine stapjes. Gelukkig komen er steeds meer eerlijke en biologische producten in de supermarkten. Dat is een goede zaak, want niet iedereen heeft tijd en zin om voor die producten apart naar een wereldwinkel of biologische winkel te gaan. In Spijkenisse is er trouwens geen biologische winkel.”

ik voorin de kerk zou gaan staan om iets over het milieu te vertellen, maar ik doe het omdat het belangrijk is. Er zouden eigenlijk veel meer milieudiakenen moeten zijn. Als de zwo het oppakt is het natuurlijk ook goed, als er maar bekendheid aan gegeven wordt.”

Voorin de kerk Wat Cobie zich van te voren niet gerealiseerd had, was dat ze als diaken soms ook voor groepen moet staan. “Ik was erg verlegen en ik heb alleen maar lagere school”, vertelt Cobie. “Toen ik diaken werd, heb ik mezelf helemaal in het diepe gegooid, maar ik heb er nog geen dag spijt van dat ik er aan begonnen ben. Het is juist heel boeiend om je voor Gods mooie schepping zo te mogen inzetten. Veel dingen die ik als diaken moet doen zijn nieuw voor mij. Ik stel brieven op, maak aankondigingen, kopieer, ga naar vergaderingen. Met de computer werken vind ik wel eens moeilijk, maar dan helpt mijn man me altijd. Ook de predikant stimuleert me enorm. Ze belde nog om me sterkte te wensen bij dit interview. Aardig, hè?” “Wat ik tegenkom pak ik op”, zegt Cobie “Kleding en voedsel is de hoofdzaak, maar het gaat steeds verder. Ik ben ook bezig met een actie voor milieuprojecten in Ghana en Togo.” Het lijkt alsof Cobie op haar 64ste net op gang gekomen is. Ze heeft genoeg ideeën voor de komende jaren. “Ik heb de afgelopen anderhalf jaar heel veel geleerd. Ik had nooit verwacht dat

Wilt u ook iets doen met groen? De milieudiaken - ook wel groene of duurzame diaken genoemd - is een reactie van de lokale kerk op de nieuwe aandacht in onze samenleving voor natuur, milieu en duurzaamheid. Om de groene diaken te ondersteunen in zijn of haar belangrijke werk zijn er diverse materialen ontwikkeld. - De quick scan Duurzaamheid is ontwikkeld om ook het kerkenwerk zo milieuvriendelijk mogelijk te laten verlopen. Tijdens de inspiratiebeurzen (zie pagina 23) wordt deze duurzaamheidsscan gedemonstreerd. - De handleiding Kiezen voor een eerlijk klimaat is geschreven om kerkenraden, colleges van kerkrentmeesters en gemeenteleden actief te betrekken bij FairClimate (voorheen: Klimaatplan). U vindt hierin achtergrondinformatie over een rechtvaardig klimaatbeleid, de rol van de kerken en de projecten in het buitenland. Ook komen de toepassingsmogelijkheden aan bod van de drie V's: verminderen, veranderen en vergoeden. In de handleiding worden veel suggesties gedaan om concreet aan de slag te gaan in en met uw gemeente. - In de folder Christelijk & Groen maakt u kennis met tien organisaties die zich vanuit hun christen-zijn bezig houden met klimaatverandering, zorg voor de schepping en levensstijl. De Projectgroep Kerk en Milieu en de Raad van Kerken in Nederland bracht ze samen in het Interkerkelijk Milieu Netwerk. Lees meer over dit netwerk op de website van Kerk en Milieu: www.kerkenmilieu.nl. De handleiding en de folder zijn gratis te bestellen via www.kerkinactie.nl/webwinkel.

15

1 vraag, 3 diakenen Heeft jullie diaconie een beleidsplan? Hoe komt dat tot stand?

Martin Joosse, diaken in Uithoorn

Joke van der Steen-Haalboom, diaken in Sittard

Walter Eppinga, diaken in Zuidwolde

Diakenen zijn doeners. Helpen doe je niet met een mooi verhaal over wat je zou kunnen doen, maar met daadwerkelijk helpen, hier en nu. Toch is er beleid nodig om nu en in de toekomst te helpen. Wat signaleer je aan werkzaamheden en hulpvragen? Waar en hoe kun je helpen, wat heeft prioriteit en ook: waarom help je? Het vastleggen van deze gedachten geeft structuur aan je werkzaamheden.

Toen ik in 2006 diaken werd, was het beleidsplan 2005-2009 net klaar. Heel prettig om zo als beginneling een beeld te krijgen van alle werkgebieden van de diaconie. Het plan gaat uit van de diaconale opdracht van de gemeente en werkt uit hoe deze opdracht kan worden vormgegeven.

In 2000-2001 is er door de diaconie een beleidsplan gemaakt. De belangrijkste redenen om een beleidsplan te maken waren: • zichtbaar maken wat er aan diaconale activiteiten gedaan wordt; • de noodzaak van keuzes maken en prioriteiten stellen; • inzichtelijk maken wat er van de diakenen en de gemeente verwacht wordt.

Ons beleidsplan is onderdeel van het drieluik ‘Visioen & visie, beleidsplan en jaarverslag’ en geeft de koers aan. In het jaarverslag staat wat wij hebben gedaan. Dit wordt besproken in de kerkenraad en is beschikbaar voor onze gemeenteleden. Zij zijn onze ‘aandeelhouders’. We hebben hiermee een doel voor ogen, gebaseerd op Visioen & visie. Het beleidsplan (sinds 1999) wordt regelmatig bijgesteld omdat de maatschappij om ons heen verandert en onze mogelijkheden wijzigen. Het begint met een omschrijving van diaconaat en diaconaal handelen en hoe wij de koersbepaling van onze gemeente diaconaal willen vormgeven. Sleutelwoorden zijn ‘signaleren’, ‘melden’ en ‘helpen’, in eigen omgeving en wereldwijd. Daarna volgen de gewenste activiteiten. Naast voortzetting van huidige werkzaamheden zijn er accentverschuivingen. We constateren bijvoorbeeld een toename van sociale hulpvragen (armoede, regelgeving). Dat verwerken we in onze visie en gewenste activiteiten. Zo proberen we ons voor te bereiden voor het helpen in de nabije toekomst.

16

Overloop kadertekstje

Uit de veelheid van diaconale onderwerpen moeten we een keus maken. Wat is binnen onze gemeente en in onze regio belangrijk? Wat willen we bereiken en wat kunnen we behappen? We hebben drie aandachtsgebieden: het werk binnen de eigen gemeente, het werk van ZWO (de werelddiaken) en Kerk in de Samenleving. Elk aandachtsgebied heeft meerdere onderwerpen. Sommige taken behartigen diakenen zelf, zoals natuurlijk de taken in de eredienst (avondmaal, collecterooster maken en collectes inzamelen), wijkactiviteiten, persoonlijke hulpvragen. Van andere onderwerpen stelt de diaconie zich op de hoogte door vertegenwoordigers uit te nodigen in de vergadering. Dat zijn bijvoorbeeld jongerenwerk, ouderenzorg, vluchtelingenwerk, ontwikkelingen inloophuis en diverse maatschappelijke ontwikkelingen. Het beleidsplan geeft de structuur aan de diaconievergaderingen. Door het jaar heen komen, naast actuele zaken, alle onderwerpen die in het beleidsplan genoemd worden, minstens eenmaal aan de orde en zo nodig vaker. Bijna elke diaconievergadering wordt een gast uitgenodigd, die een ‘doelgroep’ vertegenwoordigt. Komend seizoen moeten we aan een nieuw beleidsplan gaan werken!

Voor het maken van het beleidsplan hebben we gewerkt met een stappenplan uit de brochure ‘Diaconaal beleid maken’, een uitgave van de SoW-kerken uit 1996. De indeling in paragrafen van ons beleidsplan laat zien welke stappen de diaconie destijds volgde. 1. Wat verstaan wij onder diaconaat? 2. Wat doen we al? 3. Witte vlekken en knelpunten. 4. Het maken van keuzes. 5. Welke mogelijkheden liggen er in de gemeente? 6 Vaststelling, evaluatie en vervolg. Met dit beleidsplan in de hand stellen we elk jaar een werkplan op. Dit werkplan valt samen met het kerkelijk seizoen en wordt in april geëvalueerd door de zittende diakenen. In juni stellen we een nieuw werkplan op waarbij eventuele nieuwe diakenen aanwezig zijn. De belangrijkste punten zijn - naast de taakverdeling en de lijst met werkzaamheden die wij al doen - ook een lijst met dingen die nog aandacht verdienen, wat we kunnen verbeteren, en eventuele nieuwe aandachtsgebieden.


Minicursus Minicursus

In deze rubriek willen we diakenen op een korte en informatieve manier wegwijs maken in een concreet onderwerp uit het diaconaat. Suggesties hiervoor kunt u sturen naar [email protected]

Ruimte voor anderszijn Op 21 oktober werd in het landelijke dienstencentrum het onderzoek Ruimte voor anderszijn gepresenteerd. Een onderzoek onder predikanten met als vraag: welke initiatieven voor mensen met psychische aandoeningen en hun naastbetrokkenen bestaan er binnen lokale kerkelijke wijkgemeentes van de Protestantse Kerk in Nederland?

E

r is een steeds verdergaande integratie van mensen met een beperking in onze samenleving gaande. Werden begin vorige eeuw mensen vanwege ouderdom, handicap of psychische problematiek nog in instellingen ondergebracht en daarmee uit de samenleving geweerd, tegenwoordig wonen steeds meer mensen met een beperking ‘gewoon’ in de wijk. De integratie van mensen met een psychische


aandoening blijkt niet altijd eenvoudig te zijn. Dit heeft alles te maken met het taboe dat op de psychiatrie ligt. Dat ervaren niet alleen de cliënten zelf - bij hun pogingen om zelfstandig te leven en een baan of een andere zinvolle dagbesteding te krijgen -, maar ook de naastbetrokkenen worden hiermee geconfronteerd. Er is vaak sprake van onbegrip. Als de ziekte van het familielid erg lang duurt, kunnen zij in een isole-

ment raken. In de jaren tachtig namen familieleden van psychiatrische patiënten het initiatief tot de oprichting van eigen stichtingen die de belangen behartigen van familie van psychiatrische patiënten. Zo ontstond ook de interkerkelijke stichting In Perspectief (inmiddels gefuseerd met de stichting Labyrint). Familieleden krijgen daar herkenning en erkenning in onder andere lotgenotengroepen.

Pleisterplaatsen voor de ziel Deze zogenoemde ‘vermaatschappelijking van de zorg’ heeft ook effect op de plaatselijke kerken, want als er steeds meer mensen zijn die buiten de instelling hun plekje moeten gaan vinden, kunnen zij ook op zoek zijn naar een geloofsgemeenschap. Dan is de eerste vraag of geloofsgemeenschappen

17

deze problemen hebben uitgehouden. Zij weten wat belangrijk is en welke keuzes daarbij gemaakt moeten worden. In het kader van de Wet op de maatschappelijke ondersteuning (wmo) is het belangrijk op te merken dat de belangenbehartiging van mensen met psychische aandoeningen aandacht vraagt. De diaconie die vertegenwoordigd is in een wmo-raad kan extra aandacht vragen voor deze doelgroep. In de praktijk blijkt dat deze vaak kwetsbare mensen moeilijk voor hun eigen belangen opkomen. Het is daarom ook belangrijk dat de diaconie contacten heeft met de burgerlijke gemeente en hulpverlenende instanties.

Grote gevolgen In onze samenleving is er een toename van mensen met psychische problemen. Minister Klink liet in zijn nieuwjaarstoespraak van 2008 weten dat in Nederland meer dan drie miljoen mensen te kampen hebben met een al dan niet ernstige psychische stoornis. Driekwart miljoen mensen heeft te maken met depressies. Een belangrijk gegeven gezien het feit dat depressie grote gevolgen heeft ook voor de mantelzorg. Daarbij neemt de kans op depressie toe op oudere leeftijd. Uit het Armoedeonderzoek, dat in juni gepresenteerd werd, worden mensen met psychische problemen vaak genoemd als ‘financiële knelgroep’. Zij staan op de vijfde plaats op de lijst van de tien groepen waarin financiële problemen het meeste voorkomen. Diaconieën zijn dan ook vaak betrokken bij de ondersteuning van mensen met een psychische beperking.

Wederkerigheid

Henk de Roest daarvoor open staan. Of, zoals professor Henk de Roest het formuleerde in zijn reactie op het onderzoek Ruimte voor anderszijn: “Zijn wij als geloofsgemeenschap een pleisterplaats voor de ziel en zo ja, hoe kunnen wij dat dan zijn gegeven onze eigen mogelijkheden en beperkingen?”

matiek of depressiviteit? Hoe geven we aandacht aan mensen met psychische aandoeningen en welke (nieuwe) initiatieven kunnen wij ontwikkelen? Maar ook: hoe kunnen we in al bestaande activiteiten ruimte maken voor mensen met een psychische aandoening?

Bij de aandacht voor mensen met een psychische beperking gaat het niet altijd alleen maar om groots opgezette activiteiten. Het is vooral belangrijk dat de thematiek bespreekbaar wordt. Dat mensen zich vrij voelen om hun zorgen en verdriet ook in pastorale contacten of op bijvoorbeeld gesprekskringen te uiten. Dat er een klimaat ontstaat van acceptatie. Om dat te bereiken is voorlichting nodig. Waar gaat het over als je het hebt over psychische aandoeningen? Wat betekent het voor onze geloofsgemeenschap wanneer daarin mensen zijn met ernstige burn out, dementie, verslavingsproble-

In die aandacht staan we niet alleen. We hoeven niet alles zelf uit te zoeken. Er zijn verschillende instanties die zich hiermee bezighouden en die bereid zijn deze kennis en vaardigheden met ons te delen. Vraag eens een coördinator van een steunpunt Mantelzorg in uw omgeving om uw gemeente te informeren over de gevolgen van psychische ziekten voor betrokken familieleden. En vraag daarbij eens iemand die uit eigen ervaring hierover kan meepraten. Want wij kunnen leren van mensen met psychische problemen en van mensen die het met

18

Samenwerken

Dat de plaatselijke kerk en dus ook de plaatselijke diaconie niet alles op de schouders kan nemen is duidelijk. Tijd is schaars. Maar het gaat er dan ook om in gezamenlijkheid en wederkerigheid aandacht geven, in de zorg voor elkaar. Professor de Roest ging daar tijdens de presentatie uitgebreid op in: “Hoe zou het zijn, wanneer de gemeente de in haar midden volop aanwezige kennis zou benutten? Wat kunnen mensen met psychische aandoeningen voor de gemeente betekenen? Wat kunnen kerkmensen bijvoorbeeld leren van mensen die een depressie hebben uitgehouden? Hoe kan de gemeente ontmoetingen faciliteren van naasten van dementerenden? Behoefte aan meer informatie komt vooral op bij een concreet verhaal in een specifieke situatie. In iedere lokale kerk kan een structuur van geregelde aandacht en wederkerigheid ontstaan, ook voor mensen met psychische aandoeningen binnen en buiten de eigen geloofsgemeenschap.”


Van minimum tot maximum Aandacht voor mensen zit ook in de kleine dingen. Daarom hieronder een lijst van ‘kleine’ aandachtspunten (minimale inspanning) tot meer uitgebreide en meer tijd vragende activiteiten (maximale inspanning). • Voorbeden in de kerk Het lijkt zo simpel, maar wat voelen mensen zich erkent als er gebeden wordt voor hen die psychisch lijden. Het gaat daarbij ook om de aandacht die algemeen gevraagd wordt voor deze thematiek. • De bloemen in de kerk Bestem de bloemen in de kerk eens specifiek voor iemand die de zorg heeft voor een dementerende partner of voor iemand van wie de partner, ouder of kind is opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis.

• Folders op de boekentafel in de kerk. Goede informatie is te krijgen bij het fonds psychische gezondheid (zie kader) • Bezoekwerk Wees trouw in het bezoeken van mensen die psychisch lijden, maar baken ook af. Maak duidelijke afspraken over de frequentie van de bezoeken.

• Vriendendienst Kerkmensen zijn vaak betrokken bij vriendendiensten. Overleg met een stichting Vriendendienst wat kerkelijke vrijwilligers kunnen betekenen als (kerk)maatje.

• Deskundigheidsbevordering vrijwilligers Vraag een preventiemedewerker van een GGZ-instelling eens om (bezoek)vrijwilligers toe te rusten voor hun werk.

• Betrekken bij vrijwilligerswerk Bedenk dat mensen met psychische aandoeningen willen worden aangesproken op wat ze wel kunnen en niet op wat ze niet (meer) kunnen. Vergeet hen niet bij het vragen voor vrijwilligerswerk. Er is grote behoefte aan zinvolle dagbesteding.

• Vrijwilligers leveren voor het inloophuis In de inloophuizen komen veel mensen met psychiatrische achtergrond. Er zijn altijd vrijwilligers nodig.

• Informatie in het kerkblad Plaats in het kerkblad met een zekere regelmaat informatie over bijvoorbeeld telefonische hulplijnen. • Meditatie Vraag een geestelijk verzorger uit een GGZinstelling om de meditatie te verzorgen. • Aandacht voor de mantelzorger Nodig de coördinator van een regionaal Steunpunt Mantelzorg uit om te vertellen over hoe het is om te leven met een psychisch ziek familielid. Vraag daarbij ook een ervaringsdeskundige om haar of zijn verhaal te doen (bijvoorbeeld via de stichting Labyrint~InPerspectief )

• Netwerken Om te voorkomen dat we het wiel opnieuw dreigen uit te vinden is het belangrijk dat we deel uit maken van een netwerk om elkaar van dienst te kunnen zijn bij het maken van Ruimte voor anderszijn. Er zijn al verschillende netwerken Ruimte voor anderszijn ontwikkeld, waardoor het makkelijker wordt om met elkaar te bepalen wat juist op de eigen plek nodig is en gebruik te maken van de al aanwezige kennis en kunde in uw eigen plaats of regio. Willy Meijnhardt is projectmanager Binnenlands Diaconaat bij Kerk in Actie.

Telefoonnummers en websites Het rapport Ruimte voor anderszijn is te downloaden op de website van Kerk in Actie: www.kerkinactie.nl. Informatiecentra geestelijke gezondheidszorg (GGZ) bij u in de buurt vindt u in de telefoongids. Ruimte voor anderszijn, netwerk in de provincies Gelderland en Utrecht www.ruimtevooranderszijn.nl

Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA) tel. (030) 229 98 00 www.autisme.nl

Stichting Pandora tel. (020) 685 11 71 www.stichtingpandora.nl

Fonds Psychische Gezondheid tel. (030) 297 11 97 www.psychischegezondheid.nl

Vereniging voor manisch depressieven en betrokkenen (VMDB) tel. (030) 280 30 30 www.vmdb.nl

Kopstoring, voor jongeren van ouders met psychische problemen www.kopstoring.nl

Stichting Psycho Pastorale Toerusting Tel. (0318) 54 05 03 www.stichtingppt.nl De Wegwijzer, christelijke belangenvereniging voor mensen met psychische problemen Tel. (038) 422 55 45 www.dewegwijzer.info Balans, vereniging voor mensen met ADHD tel. (030) 225 50 50 www.balansdigitaal.nl


Ypsilon, vereniging van familieleden van mensen met schizofrenie of psychose tel. (088) 000 21 20 www.ypsilon.org Labyrint - In Perspectief, zelfhulporganisatie voor familieleden en betrokkenen tel. (030) 254 68 03 www.labyrint-in-perspectief.nl Korrelatie, voor hulp bij psychische problemen tel. (0900) 1450 www.korrelatie.nl

Alzheimer stichting Nederland tel. (030) 659 69 00 www.alzheimer-nederland.nl Per Saldo, Persoonsgebonden budget tel.(0900) 742 48 57 www.pgb.nl Mantelzorglijn (0900) 202 04 96 Steunpunten mantelzorg te vinden via www.mantelzorg.nl Mezzo, Landelijke Vereniging voor Mantelzorgers en Vrijwilligerszorg, www.mezzo.nl

19

Collecte

De kerstcollecte is bestemd voor het werk van Kinderen in de Knel. Centraal staat de strijd tegen kinderarbeid, zoals de organisatie Ceadel die in Guatemala aangaat. Op 1 februari is de collecte traditiegetrouw bestemd voor de landbouwprojecten die door Kerk in Actie gesteund worden.

Werken aan een betere toekomst Marloes en Maria zijn beiden veertien en werken. Maar er is een groot verschil: Marloes woont in Nederland en heeft een bijbaantje. Maria woont in Guatemala en heeft, voor hetzelfde bedrag, een volledige weektaak. De organisatie Ceadel helpt Maria op te komen voor haar recht op ‘fatsoenlijk werk’.

Tekst Thilly de Boer, Jacomine Oosterhoff en Hanneke Tax

In Guatemala is het recht op onderwijs wettelijk vastgelegd tot het dertiende levensjaar. De arbeidswet geldt voor kinderen vanaf veertien jaar. In het tussenliggende jaar gaan veel kinderen fulltime aan het werk. Zo ook Maria. Haar werkgever neemt het niet zo nauw met de arbeidswet. Maria maakt lange dagen en loopt ernstige gezondheidsrisico’s. Ze verdient een schijntje: ongeveer 35 euro, terwijl het minimumloon 230 euro bedraagt. Haar ouders laten het gebeuren, want onderwijs voor Maria kost veel geld en levert voorlopig niets op.

20

Eigenwaarde Het is een complex probleem: Werkgevers houden zich niet aan de regels en ouders zijn zich te weinig bewust van de schade die hun kinderen oplopen. De organisatie Ceadel controleert de handhaving van het arbeidsrecht in Guatemala. Eén van de drijvende krachten achter Ceadel is Gladis. “Ik was twaalf toen ik begon met werken in een textielbedrijf. Op een dag vroeg ik de chef of ik naar de wc mocht. Hij begon tegen me te schreeuwen en me uit te schelden. Ik ben direct weggelopen, want ik wilde me niet langer als een hond laten behandelen. Omdat ik graag verder wilde leren, heb ik een opleiding tot boekhouder

gevolgd. De meisjes die bij Ceadel terecht komen, hebben veel meegemaakt. Ik wil me voor hen inzetten, zodat ze door kunnen leren en zich ontwikkelen tot vrouwen met een gezond gevoel voor eigenwaarde.” De meisjes waar Ceadel zich op richt werken in de exportbedrijven (textiel, groente, bloemen). Deze veelal buitenlandse bedrijven genieten grote belastingvoordelen, maar hebben geen boodschap aan de arbeidswetgeving. Het zijn vooral jonge, indiaanse vrouwen en meisjes, waaronder veel alleenstaande moeders, die vijfeneenhalve dag per week hier werken, inclusief de zaterdag en niet zelden ook avonden. De meisjes krijgen hierdoor geen kans om hun school af te maken. Ze kunnen amper lezen en schrijven en zijn opgevoed met het idee dat ze moeten gehoorzamen.

Een betere toekomst Ceadel ontdekte dat bij een groente-exportbedrijf 23 meisjes onder de 14 jaar werkten voor een ‘loon’ van slechts $ 34.per maand. Toen Ceadel het bedrijf hier-


voor aanklaagde, ontsloeg het de meisjes op staande voet. Gelukkig heeft het team van Ceadel alle meisjes en hun ouders teruggevonden in de omringende dorpen. De meesten van hen nemen nu deel aan alfabetiseringsklassen, vaktrainingen en voorlichting over arbeidsrechten. Inmiddels heeft het bedrijf, in samenwerking met Ceadel, de werkomstandigheden verbeterd. Er is geen kinderarbeid meer en er is contractueel vastgelegd dat Ceadel een controlerende functie in de naleving heeft. Steeds meer ouders geloven in een betere toekomst voor hun dochters. “Dat heeft niet zozeer met hun inkomen, maar veel meer met hun bewustwording te maken” aldus Gladis.

Handtekeningen Het thema van de kerstcollecte sluit aan bij de campagne van het CNV over ‘fatsoenlijk werk’. Op 10 december, de internationale dag van de mensenrechten, wordt deze campagne afgesloten met het aanbieden van een ondertekende petitie aan de Nederlandse regering. U kunt tot 8 december handtekeningen verzamelen. Kijk voor meer informatie op www.kerkinactie.nl/collectes onder Kinderen in de Knel Kerst ’08 bij handtekeningenactie.

Een beter boerenbestaan in Birma De projecten die Kerk in Actie steunt zijn erop gericht dat mensen op eigen benen komen te staan. Dat geldt ook voor de hulp die World Concern biedt in Birma, het voorbeeldproject voor de collecte voor het werelddiaconaat op 1 februari. De Birmese boeren moeten vechten voor hun bestaan. De kosten van bestrijdingsmiddelen en kunstmest zijn nauwelijks op te brengen. Veel boeren hebben hun land moeten verkopen vanwege belastingschulden. Sommige boeren raakten hun land kwijt doordat een groot bedrijf opeens de eigendomspapieren blijkt te bezitten. Nu de verbouw van opium verboden is, levert het land te weinig op om van te leven. Het voorbestemde lot van de boeren lijkt arbeidsmigratie: werk in de mijnen, in fabrieken in de stad of in het buitenland. World Concern probeert boeren opnieuw aan land te helpen en ondersteunt ze bij de opbouw van hun boerenbedrijf.

Lokale gemeenschap De sleutel tot een beter boerenbestaan in Birma ligt in hechte samenwerking van lokale organisaties en gemeenschappen, zo-


Noodhulp voor Birma dankzij uw steun Eerder dit jaar vroegen wij ook uw steun voor Birma. Begin mei raasde cycloon Nargis over het zuiden van het land. Een ramp met veel humanitaire en materiële schade. De kerken droegen gul bij aan de noodhulpprogramma’s van onze partnerorganisaties in Birma die daarvoor voedselhulp, medicijnen, huishoudelijke artikelen, tenten en dekens konden verstrekken. Daarna volgde het herstel van basisvoorzieningen en van landbouw- en visserijactiviteiten. Veel expertise werd ingebracht op het gebied van psycho-sociale zorg en gehandicaptenzorg. Op dit moment werken de organisaties hard aan wederopbouwprogramma’s. Deze programma’s zullen zoveel mogelijk worden gevolgd door structurele ontwikkelingsprogramma’s.

dat hele dorpen in hun eigen behoeften kunnen voorzien. De kwaliteit en de opbrengst van de oogsten moeten omhoog en de kosten omlaag. Dorpen bestaan vaak uit twintig tot veertig huishoudens. Als de meerderheid van die huishoudens zich verbindt in organisaties zoals een rijstbank, trainingsgroep of spaargroep, kunnen ze problemen het hoofd bieden en elkaar bijstaan als dat nodig is. Dat maakt de gemeenschap sterk genoeg om te overleven. World Concern, een internationale christelijke organisatie, werkt sinds 2001 aan deze doelen in ruim dertig dorpen in het noordoosten van Birma. Het programma omvat naast landbouwvoorlichting en microkrediet, ook natuurbeheer en gezondheidszorg. De veldwerkers van World Concern geven trainingen, advies en eventueel een lening voor investeringen aan groepen boerengezinnen. Daarmee kunnen ze bijvoorbeeld een sproeier, voetpomp en zaaigoed aanschaffen waarmee deze én de volgende oogsten rijker zullen zijn. De eerstvolgende oogst levert soms tot zestig procent meer op.

Zeven emmers rijst "Dit is mijn geboortegrond", zegt Daw Nwe Sann uit het dorp Makhwe. "Vroeger werkte ik in Hpakant, ik zocht mijn fortuin in de Jade-mijn. Ik ben er getrouwd en kreeg een dochter. Door geldgebrek moesten we ons volledig op landbouw richten. Soms verhuurden we ons daarnaast nog als loonarbeider om de kosten voor levensonderhoud én het boerenbedrijf te kunnen opbrengen. In ons dorp hebben we nu een Rijstbankcomité (RBC) dat behoeftige huishoudens steunt, zonder onderscheid te maken. Het comité besprak ons probleem en leende ons vervolgens zeven emmers rijst tegen een zeer lage rente. Daarmee konden wij verder en het bracht ons vorig jaar een goed seizoen. Niet alleen het RBC, maar ook buren hielpen ons. Dat stak ons een hart onder de riem. Nu onze bestaanszekerheid is verbeterd, willen wij mensen in nood ook helpen, zoveel als we kunnen."

Bij de collectes Op de website www.kerkinactie.nl/collectes vindt u bij beide collectes nog meer achtergrondinformatie, persoonlijke verhalen, liturgiesuggesties en ondersteunende materialen, zoals posters, folders, collectezakjes, een powerpointpresentatie en kant en klare berichten voor in uw kerkblad. Bij de kerstcollecte zijn voor de kinderen spaardoosjes beschikbaar. Alle materialen kunt u bestellen via [email protected] of tel. (030) 880 13 37.

21

Korte berichten Eindejaarsuitkering voor minima In heel Nederland is dit jaar de eenmalige maatregel van kracht waarmee alle huishoudens met een inkomen tot 120% van het sociaal minimum in aanmerking kunnen komen voor een eindejaarsuitkering. De regeling wordt uitgevoerd door de burgerlijke gemeenten. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, maar ook het NIBUD en diverse media zullen aandacht geven aan deze maatregel. De kans is groot, dat hierdoor ook een groep minima wordt bereikt, die voorheen niet of nauwelijks gebruik maakte van bestaande minimaregelingen. Denk bijvoorbeeld aan werkenden, kleine zelfstandigen en niet-uitkerings-

Inspiratiebeurzen gerechtigden. Via een speciale website www.50eurovoorminima.nl kan een inschatting gemaakt worden of iemand recht heeft op deze eindejaarsuitkering. Uit het oecumenisch armoedeonderzoek 2008 van Kerk in Actie en zusterkerken bleek dat diaconieën signaleren dat een van de redenen van armoede is het niet gebruik maken van voorzieningen. Doet u navraag bij de burgerlijke gemeente of intergemeentelijke sociale dienst naar deze maatregel? En geeft u de informatie door aan betrokkenen uit uw diaconale contacten en in het kerkblad of website?

Paasgroetenactie 2009, weer 100.000 kaarten? Ook in 2009 kunt u weer Paasgroetenkaarten sturen aan gedetineerden in Nederland en daarbuiten. Daarmee geven gemeenteleden gedetineerden een teken van hoop en vertrouwen op het nieuwe leven van Pasen. Het gaat zo: u als diaken of lid van de zwo-groep bestelt kaarten, voorziet die van adressen en u zorgt ervoor dat deze kaarten ondertekend en verstuurd worden. Een eenvoudige actie die naar twee kanten goed doet: Gemeenteleden staan stil bij de tegenstelling tussen Pasen (bevrijding) en gevangen zitten (niet vrij zijn). Gedetineerden ervaren dat er aan hen gedacht wordt en dat doet goed! Dat blijkt wel uit de reacties die we ontvangen via Amnesty, de justitiepredikanten en Epafras (organisatie voor Nederlandse gevangenen in het buitenland). De kaarten komen voort uit projecten met gedetineerden over de thema's: Zien met nieuwe ogen en Naar een stad van vrede. Dit jaar zijn er bijna 100.000 kaarten verstuurd en we hopen komend jaar minstens zoveel Paasgroeten over te brengen. Hoe u mee kunt doen en kaarten kunt bestellen leest u op www.

22

Mantelzorgactiviteiten In het oktobernummer van Diakonia kon u lezen hoe de diaconieën in Vroomshoop hun waardering uitspreken voor mantelzorgers. Wie meer informatie wil over de mantelzorgactiviteiten in Vroomshoop, kan terecht bij diaken Wilma Veldhuizen, tel. (0546) 64 41 81 of e-mail [email protected].

Diaconale cursussen

kerkinactie.nl/paasgroetenactie. Vanaf 1 januari vindt u daar alle gegevens over de Paasgroetenactie 2009. Bespreekt u in uw diaconie of zwo-groep of u - weer - meedoet?

Gids voor diakenen en diaconale vrijwilligers Diaconaat is in beweging. Binnen de Protestantse Kerk in Nederland is daarom een vernieuwende visie op diaconaat ontwikkeld. Het boekje Nieuw Diaconaat van Lutzen Miedema geeft korte informatie over deze visie en maakt deze concreet naar het diaconale werk in de plaatselijke gemeente. Hoe kan ook het diaconaat in de gemeente vernieuwen? Diaconaat is een kenmerk van het gemeente-zijn. Ieder lid ervan is persoonlijk geroepen tot barmhartigheid en gerechtigheid. Diakenen en diaconale vrijwilligers hebben in het bijzonder de taak het diaconaat vorm te geven. Zodra

Tussen half januari en half februari worden er 13 inspiratiebeurzen georganiseerd. Op deze beurzen worden diverse workshops gegeven, zoals workshops over vrijwilligers werven en over het eerste lustrum van de Protestantse Kerk. Voor de 40-dagentijd zijn er presentaties over de nevendienstprojecten en liturgisch bloemschikken. Op de materialenmarkt zijn de nieuwste uitgaven van de Protestantse kerk en van Kerk in Actie te vinden. Informatie over data en locaties vindt u op www.kerkinactie.nl.

je daarmee aan de slag gaat, kom je voor vragen te staan: Wat is de plaats van het diaconaat in het geloofsleven? Wat is in de gemeente de verhouding tussen diaconaat en pastoraat? Hoe hebben diaconaat en missionair gemeente-zijn met elkaar te maken? Dit boekje gaat in op deze en andere vragen, het geeft informatie en handreikingen voor gesprek. Ook vindt de lezer in deze gids tal van nuttige adressen, websites en cursusmogelijkheden voor diakenen. ISBN 9789023921868, prijs € 9,90, te bestellen bij het Boekencentrum, www.boekencentrum.nl.

Kerk in Actie heeft in samenwerking met gemeenteadviseurs en lokale diaconale werkers nieuwe diaconale cursussen ontwikkeld. Deze zijn thematisch opgezet en vullen de basiscursus diaconaat aan. De cursus Wet Maatschappelijke ondersteuning gaat in op alle aspecten van deze wet, hoe je als kerk betrokken kunt zijn bij de lokale uitvoering van de Wmo en wat de mogelijkheden zijn voor de diaconale praktijk. De cursus Armoede in Nederland leert wat armoede inhoudt, hoe je armoede kunt signaleren en samen met betrokkenen kunt werken aan een beter lokaal armoedebeleid. De cursus Duurzaamheid en kerk leert deelnemers wat de brede betekenis van duurzaamheid is, wat het met geloof en kerk-zijn te maken heeft en hoe je kunt werken aan een duurzame kerk. De cursus Vluchtelingen geeft kerken allerlei handvatten hoe ze betrokken kunnen zijn bij zowel vluchtelingen in een asielprocedure, als bij statushouders die willen integreren en bij degenen die moeten terugkeren. De cursussen bestaan uit drie avonden, maar zijn ook geschikt als thema-avonden voor kerkenraden of kerkelijke toerustingsactiviteiten. Voor meer informatie en aanmeldingen kunt u terecht bij het Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie tel. (0343) 51 40 41, www.pkn.nl.


Korte berichten Kerken betrokken bij mensen met psychische aandoening Kerkelijke gemeenten van de Protestantse Kerk in Nederland blijken vaak pastoraal en diaconaal betrokken te zijn bij psychiatrische patiënten en mensen met psychische problemen. Het gaat daarbij om 62 procent van de kerkelijke gemeenten. In 49 procent van de kerkelijke wijkgemeenten zijn er activiteiten voor mensen uit de omgeving van mensen met psychische aandoeningen. De kerkelijke aandacht blijkt vaak afhankelijk te zijn van de interesse en belangstelling van de plaatselijke predikant. Als hij of zij het een en ander weet van en leest over psychiatrie, psychiatrische ziektebeelden en psychische problemen, dan is het ook de predikant die het pastorale contact legt en zonodig de diaconie inschakelt. Dat staat in het Kaski-rapport ‘Ruimte voor anderszijn’ dat op 21 oktober gepresenteerd werd. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van Kerk in Actie. Ruimte voor anderszijn is ook de naam van het project dat eraan wil werken dat in kerkelijke gemeenten de aandacht voor mensen met psychische aandoeningen en hun naastbetrokkenen toeneemt. ‘Anders zijn’ is overigens heel relatief, omdat iedereen in dit opzicht breekbaar is en psychische problemen of ziekten zou kunnen krijgen of ontwikkelen. Dit is des te meer een reden om de kennis die hierover in kerk en samenleving aanwezig is, met elkaar te delen. Het volledige rapport is te downloaden via www. ru.nl/kaski/publicaties/2008. Meer informatie over het project kunt u vinden op www.ruimtevooranderszijn.nl. Hoe de diaconie zich voor deze groep kan inzetten, is te lezen in de minicursus op pagina 17.

Een veelkleurig project in Den Haag Aan de Haagse Hofvijver stonden van 15 tot 24 september acht kunstzinnige banken. Inwoners van Den Haag hebben deze banken in tien weken bekleed met mozaïeksteentjes. Op elke bank waren zo’n 43.000 stukjes aangebracht door een veelkleurig gezelschap van werkenden en werklozen, jongeren en ouderen, alleenstaanden en getrouwden, daklozen en huizenbezitters, allochtonen en autochtonen. Beeldend kunstenaar Wouter Stips maakte voor iedere bank een ontwerp waarop de veelkleurigheid van Den Haag tot uiting kwam. Op initiatief van STEK, de Haagse stichting voor stad en kerk (diaconie), voerde ‘To meet is to create’ het project uit. De ‘Socialsofa’s’, zoals de banken heten, zijn oorspronkelijk een idee van cabaretière Karin Bruers die hiermee een stukje huiskamer op straat wil brengen.

Diaconale ontmoetingsdagen 2009

Opening Meester Geertshuis Op vrijdag 26 september vond de feestelijke opening plaats van het Meester Geertshuis. Het nieuwe Oecumenisch Diaconaal Centrum ligt in het centrum van Deventer en is bedoeld als een gastvrije huiskamer waar mensen even op adem kunnen komen, waar aandacht is voor wat bezoekers beweegt en bezielt. Het inloophuis is genoemd naar Geert Grote. Hij zette vanuit Deventer een beweging in gang die stond voor persoonlijke geloofsbeleving en dienst aan de naaste.


Kerk in Actie organiseert in samenwerking met de regio in het voorjaar van 2009 vier diaconale ontmoetingsdagen over het thema ‘van Passie naar Praktijk!’ Deze dagen kenmerken zich door een afwisselend programma met inspiratie, uitwisseling van diaconale ervaringen en concrete handreikingen. Centraal staat hoe je je als diaconie presenteert, zowel binnen als buiten de kerkelijke gemeente. Wat helpt om je motivatie en ideeën om te zetten in activiteiten en er gemeenteleden enthousiast voor te maken? Hoe kun je het diaconaat zichtbaar maken in je dorp of wijk om noden op te sporen en medestanders te vinden? Welke invalshoeken zorgen ervoor dat gemeenteleden zich inhoudelijk betrokken weten bij ZWO? Ook De Federatie van Diaconieën wordt betrokken bij het programma. De dagen worden gehouden op 28 maart in Apeldoorn, 4 april in Dordrecht en Steenwijk en op 18 april in Naarden. Bij de nieuwsbrief van januari ontvangen diaconieën een uitnodiging voor deze diaconale ontmoetingsdagen.

23

Toos

Toos wordt als kind door haar moeder geslagen, emotioneel verwaarloosd en de straat op gestuurd. Haar vader, van wie ze meer liefde ontvangt, overlijdt als ze achttien is. Van haar moeder krijgt ze dan te horen: "Ik had je nooit willen krijgen". Toos vlucht het huis uit en komt in een kraakpand terecht. Daar ontmoet ze 'de liefde van haar leven'. Ze vinden een flatje, een baan en ze krijgen een kind. De dochter is acht maanden als de vader ervandoor gaat en het spaargeld meeneemt. Toos gaat cocaïne gebruiken en verhandelen, ze verliest haar baan en haar dochter wordt uit huis geplaatst. Niet veel later wordt ze, wegens overlast, uit haar huis gezet en ze belandt op straat. Na een aantal jaren wordt Toos opgenomen in een begeleid wonen project. Ze blijft er ruim twee jaar en krijgt een flatje toegewezen waar ze nu nog steeds woont met haar dochter. Toos is al vele jaren 'clean', ze werkt als ervaringsdeskundige en als gezinsbegeleider bij probleemgezinnen. Ze kookt voor daklozen en bij een daklozenuitzendbureau stuurt ze een aantal werkkrachten aan. Toos is aangesloten bij een kerk, waar ze veel steun vindt. Toos: "Ik mag nu mijn pijn en verdriet teruggeven aan God." Uit de expositie Lastige Portretten van Wim de Haas www.haasart.nl/lastigeportretten.html

24


In dit nummer: Ruimte voor Anderszijn

Recommend Documents