Impuls juni Vooraankondiging congres CO2-Servicepunt

Impuls – juni 2010

Vooraankondiging congres CO2-Servicepunt Op woensdag 20 oktober vindt het jaarlijkse congres van het CO2-Servicepunt plaats. Zet deze datum alvast in uw agenda! Er wordt momenteel hard gewerkt aan een interessant programma met inspirerende sprekers. De rode draad door de dag is de vraag hoe we ondanks de aankomende bezuinigingen duurzaamheid hoog op de agenda kunnen laten staan. Voorbeelden van koplopers, creatief omgaan met de crisis en kansen voor de toekomst zijn een aantal thema's die terugkomen in het programma. Meer informatie volgt binnenkort.

Zuinig met openbare verlichting 'We moeten nu aan de slag om energiezuinige verlichting te installeren!' Dit zegt een van de deelnemers bij de start van het leertraject 'Zuinig met openbare verlichting'. Kernachtig noemt hij hiermee het doel van het ondersteunende leertraject voor beleidsmedewerkers en uitvoerders van openbare verlichting. Zowel het opdoen van de nodige kennis als het aanzetten tot actie worden aangepakt. Energiebesparing in beleid De twaalf deelnemende gemeenten zijn al overtuigd van het nut van energiebesparing. Maar door hun grote takenpakket kunnen de verantwoordelijken hier weinig prioriteit aan geven. Het leertraject biedt hen begeleiding bij het schrijven van een beleidsplan, zodat het onderwerp van zuinige verlichting besproken en begroot kan worden door de betreffende bestuurders. Niet alleen om zelf te gaan besparen op de gemeentelijke energierekening, maar ook om als voorbeeld naar consumenten en ondernemers. De ontmoeting van de gemeenten geeft aanleiding tot discussies over de afweging van energiebesparing en invulling van de functie van verlichting. Sociale veiligheid en verkeersveiligheid staan voorop. Technische opties Niet alleen de beleidsmakers, maar ook de beheerders van openbare verlichting zien hun vragen beantwoord. Zo willen ze weten of een energiezuinige lamp beter is dan een gedimde minder energiezuinige lamp. En hoe groot is de gelijkmatigheid van LED-verlichting? Er zijn armaturen die een goede spreiding van licht geven, zodat de toepassing in woonwijken ook besproken kan worden. Aan de slag Deelnemers verzamelen nu informatie over de ambitie en bestaande verlichting binnen hun gemeente die relevant is voor een beleidsplan openbare verlichting. Zelfs als deze informatie niet direct bekend is gaan ze met deze opdracht aan de slag. Als er informatie ontbreekt kunnen ze dit aanstippen bij de betrokken collega’s, zodat er inzicht komt in wàt er mist. Van de deelnemende gemeenten kunnen tot twee deelnemers het leertraject doorlopen. Deze koppels kunnen opdrachten in het traject verdelen en samen het plan schrijven. Aanmelden leertraject Heeft u dit traject gemist? In juli en september starten nieuwe leertrajecten. U kunt zich aanmelden bij Gabrielle Uitbeijerse [email protected].

Opdrachtgeversgroepen in Hoorn houden ontwerpen tegen het licht Natuurlijk duurzaam en integraal ontwerpen. Maar wat als je als ontwikkelaar of particuliere opdrachtgever tot de ontdekking komt dat integraal ontwerpen nog geen vanzelfsprekendheid is? Vijf collectieve particuliere opdrachtgeversgroepen in gemeente Hoorn hebben het CO2Servicepunt ingeschakeld om hun ontwerpen tegen het licht te houden. Vorige week zijn de eerste bevindingen aan de particuliere opdrachtgevers gepresenteerd. Alle woningen die binnen dit project gebouwd worden, worden gebouwd onder dezelfde financiële randvoorwaarden. Opvallend was dat één groep gekozen had voor een cataloguswoning uit Duitsland. Deze woning had een beduidend betere energetische kwaliteit. De schil was beter geïsoleerd. Verder was de woning voorzien van lage temperatuurverwarming (LTV), een grote zonneboiler en gebalanceerde ventilatie. Wat verder redelijk uniek is voor Nederland: de woningen werden standaard opgeleverd met een Blowerdoortest. Verder is het plan de woningen in dit gebied aan te sluiten op een klein duurzaam collectief systeem voor ruimte verwarming en koeling en warm tapwater. Voor particuliere opdrachtgevers is dit een ingewikkeld traject. Zij moeten als onervaren partij voorstellen van professionele aanbieders kunnen beoordelen. Vanuit het LvDO (Leren voor Duurzame Ontwikkeling) traject is de expertise beschikbaar gesteld om hen hierbij te helpen. Voor meer informatie over dit project kunt u terecht bij Edith Monningh van de Milieudienst West-Friesland. Heeft u als gemeente een project of kent u marktpartijen die bij hun project meer willen met integraal ontwerpen, neem dan contact op met Jaap Neeleman.

Factsheet kierdichting komt uit Kierdichtheid is één van de grijze gebieden in de Energie Prestatie Normering (EPC). Dit is niet nodig. Uit metingen blijkt dat de ene woningbouwer goed weet hoe kierdicht moet worden gebouwd, terwijl zijn concollega huizen oplevert die zo lek zijn als een mandje. De factsheet kierdichting geeft inzicht hoe ongewenste kieren kunnen worden voorkomen. Het voordeel van BouwTransparant is dat gemeenten en woningbouwers niet alleen inzicht krijgen wat de energieprestatie is in de praktijk, maar dat er ook een beeld ontstaat waar het bij veel projecten mis gaat. Deze kennis wordt via de website en factsheets teruggegeven. Hierbij geldt: hoe meer inspecties hoe beter wij informatie terug kunnen geven. Dit jaar is ervoor gekozen om het onderwerp kierdichtheid door middel van een factsheet meer aandacht te geven. De factsheet geeft inzicht in de uitkomsten van Blowerdoormetingen en het effect op de EPC. Vervolgens wordt inzicht gegeven welke partijen goede kierdichting kunnen beïnvloeden en aan welke maatregelen gedacht kan worden om een bepaalde Qv10 (maat voor kierdichtheid) te realiseren. De factsheet sluit af met een aantal fouten die wij in de praktijk regelmatig tegenkomen. Klik hier om alvast de digitale versie in te zien. Eenmalig kosteloos een setje aanvragen BouwTransparant (inclusief de factsheets) is voor Nederland een nieuw initiatief. Om hier meer bekendheid aan te geven ontvangt iedere Nederlandse gemeente kosteloos een setje van drie factsheets. Gemeenten buiten Noord-Holland kunnen hun contactgegevens emailen naar Aleida Hoogendoorn [email protected]. Woningbouwers en ontwikkelaars kunnen, zolang de voorraad strekt, ook kosteloos een setje bestellen. Daarnaast kunnen gemeenten die met BouwTransparant werken kosteloos twintig exemplaren aanvragen om uit te delen aan marktpartijen. Overige partijen kunnen tegen een beperkte vergoeding de factsheets bestellen. Klik hier voor meer info.

Collectieve aanvraag Waddenfonds voor projecten in Kop van Noord-Holland 'Energietransitie in de gebouwde omgeving Kop van Noord-Holland' is de titel van een collectieve subsidieaanvraag bij het Waddenfonds, ingediend voor een veertiental projecten. Met deze projecten wordt het doel van het Waddenfonds nagestreefd, namelijk de transitie naar een duurzame energiehuishouding bevorderen. Dat geldt ook voor het borgen van kennis en het creëren van werkgelegenheid op het gebied van duurzame energie.Het onderliggende samenwerkingsverband bestaat uit diverse partijen. Het CO2servicepunt heeft het initiatief hiertoe genomen en samen met Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord projecten geselecteerd en de aanvraag geschreven en samengesteld. De collectieve aanvraag integreert veertien projecten in de Kop van Noord-Holland. Naast de realisatie van deze duurzame projecten wordt gezamenlijke kennis opgebouwd ten aanzien van een kwaliteitssysteem voor de realisatie van duurzame projecten. Het systeem monitort en stuurt bij gedurende het gehele bouwproces. Dit garandeert gezonde en energiezuinige woningen/gebouwen. De rentabiliteit van duurzame investeringen verbetert daardoor. Dit bevordert een duurzame energietransitie en de werkgelegenheid in de Kop van Noord-Holland. De samenwerkingsovereenkomst is ondertekend door meerdere gemeenten (Gemeente Medemblik, Gemeente Harenkarspel, Gemeente Heerhugowaard en Gemeente Hoorn), meerdere private partijen en stichtingen (ZON Energie Ontwikkelingsbedrijf BV, Wooncompagnie, Mulder Obdam, Stichting Markt 18 en Teamwork Technology BV) en de initiatiefnemers (CO2-Servicepunt, NHN Projecten BV). Daarnaast hebben een aantal partijen een steunbetuiging afgegeven voor dit project (Energy Valley, Gemeente Koggenland, Gemeente Schagen, Milieudienst Kop van Noord-Holland, Noordhollandse Energie Coöperatie en Provincie Noord-Holland). Meer informatie: Wilfred van der Plas, e-mail [email protected] of telefoonnummer 06 - 52 39 01 31.

Noord-Holland kent 4 excellente gebieden Minister Van Middelkoop voor Wonen, Wijken en Integratie heeft 13 nieuwbouwprojecten aangewezen om ervaring op te doen met zeer energiezuinig bouwen. Daarvoor hadden 47 gemeenten een aanvraag ingediend. Vier van de 13 nieuwbouwprojecten liggen in NoordHolland. De toekenning vond plaats in het kader van de regeling Excellente gebieden. Bij sommige van de ingediende aanvragen heeft het CO2-servicepunt een bijdrage geleverd aan de aanvraag, danwel is CO2-servicepunt opgevoerd als partner. Achterliggend doel van de regeling Excellente gebieden is om, vooruitlopend op het aanscherpen van de EPC-eisen (Energie Prestatie Coëfficiënt) in 2011 en 2015, op grotere schaal ervaring op te doen met zeer energiezuinige, innovatieve nieuwbouw. De EPC-norm geeft inzicht in de energieprestatie van een gebouw. De vernieuwingen kunnen zowel technisch, organisatorisch of financieel van aard zijn. De aanvragen moesten projecten betreffen waarin minimaal een 25% betere energieprestatie dan wettelijk verplicht volgens de bestaande EPC-eisen wordt gerealiseerd. Opvallend was dat veel aanvragen verder gingen in hun ambitie om energiezuinig te bouwen. Het is de bedoeling dat alle bouw- en ontwikkelpartijen in Nederland van de opgedane kennis en ervaring kunnen profiteren. Innovatieve technieken en werkzaamheden die bij het ene project succesvol blijken te zijn, kunnen dan makkelijker bij andere projecten worden toegepast. Dat scheelt tijd en geld. NL Energie en Klimaat, onderdeel van Agentschap NL, faciliteert het kennis- en leertraject en zal actief contact onderhouden met de excellente gebieden. Minister Van Middelkoop geeft de 13 excellente gebieden maximaal 300.000 euro per project. De projecten krijgen deze subsidie voor de extra proces- en begeleidingskosten die gemoeid zijn met de uitvoering van het project. De vier Noord-Hollandse excellente gebieden zijn: • • • •

Vroonermeer Noord in Alkmaar; Klimaatneutraal Jeruzalem in Amsterdam Oost-Watergraafsmeer; Distripoort Noord-Holland in Koggenland; De Houthaven in Amsterdam Westerpark.

Meer informatie: www.excellentegebieden.nl Meer informatie: Wilfred van der Plas [email protected] of telefoonnummer 06 - 52 39 01 31.

CO2-Servicepunt denkt mee in de verduurzaming Amsterdam ArenA Op 30 maart 2010 heeft CO2-Servicepunt samen met nog een aantal partijen gebrainstormd over de mogelijkheden voor verduurzaming van de Amsterdam ArenA. Deze brainstorm, mede initiatief van Urgenda, vond plaats in het kader van de intentieovereenkomst die gesloten is op 9 september 2009. In deze overeenkomst staat de ambitie om als stadion in 2015 klimaatneutraal te zijn. Het stadion, 2 met een oppervlakte van zo’n 35.000 m en twee miljoen bezoekers per jaar, wordt naast voetbalwedstrijden ook gebruikt voor congressen, live entertainment et cetera. Na een openingsfilm over de ArenA en een inleidende presentatie van Jan Rothmans, Urgenda met nationale en mondiale voorbeelden van duurzame stadions is gebrainstormd over de mogelijke opties voor Amsterdan ArenA. Tijdens de brainstorm is aantal onderwerpen aangestipt, waaronder water, verlichting, energieopwekking. De ideeën gingen naast technische oplossingen ook over de mogelijkheden hoe supporters, medewerkers en gebruikers mee te nemen in de ambitie en welke rol zij daarin kunnen hebben. Klik hier voor meer informatie. Meer informatie: Wilfred van der Plas [email protected] of telefoonnummer 06 - 52 39 01 31.

PROVINCIENIEUWS Provincie Noord-Holland gaat voor bodemenergie Vanaf donderdag 10 juni 2010 is het mogelijk om online de kansen, kosten en terugverdientijden van Warmte Koude Opslag (WKO) voor een bouwlocatie te berekenen. Noord-Hollands gedeputeerde Bart Heller (duurzame energie) lanceert die dag de eerste Nederlandse WKO-tool, tijdens de vastgoedbeurs Provada in Amsterdam. IF Technology, adviesbureau voor bodemenergie, ontwikkelde de tool in opdracht van de provincie NoordHolland. Gerard Vos, hoofdredacteur van vakblad Duurzaam Gebouwd, gaat met gedeputeerde Heller in gesprek over de mogelijkheden van de WKO-tool en duurzaam bouwen. Ook Coen Dijxhoorn, manager realisatie bij IF Technology, is aanwezig om de tool toe te lichten. De Noord-Hollandse tool vormt zelfs aanleiding voor het ministerie van VROM om samen met IF Technology een nationale WKO-tool te maken. Demonstratie Natuurlijk wordt de tool ook gedemonstreerd. Gebruikers, zoals woningcorporaties en ontwikkelaars, kunnen met de tool snel zien of de bouwlocatie geschikt is voor WKO en wat terugverdientijden zijn. De tool is vanaf 10 juni te vinden via www.noord-holland.nl/wko. Wat is Warmte Koude Opslag? Warmte koude Opslag is een vorm van duurzame energie waarbij warmte en koude actief in de bodem wordt opgeslagen en teruggewonnen. Door het hergebruik van in de zomer opgeslagen warmte en in de winter opgeslagen koude, kunnen forse energiebesparingen worden gerealiseerd. WKO is vooral rendabel voor grotere woningbouwlocaties en utiliteitsbouw zoals kantoren. In NoordHolland is WKO onder andere toegepast bij een grote supermarkt in de Stad van de Zon (Heerhugowaard), die mede daardoor zeer energiezuinig is. Noot voor de redactie: U bent van harte welkom om hierbij aanwezig te zijn! Voor vragen en aanmelden kunt u contact opnemen met Jasmijn Gerichhausen, provincie Noord-Holland (023 514 4240 / 06 5325 0302).

E-Dee event 16 juni 2010 Namens de VU, UvA, Dutch Green Technologies, ECN en alle andere partijen welke aanwezig zullen zijn op de E-Dee wil ik u er graag aan herinneren dat op 16 juni 2010 de E-Dee plaatsvindt. Tijdens deze middag presenteren ECN, VU, UvA, Avantium, DonQi, etc. en een aantal innovatieve bedrijven de allernieuwste kansrijke technologieën op duurzame energie gebied. Tijdens de E-Dee zoeken deze partijen naar bedrijven om mee samen te werken in het onderzoek, de vermarkting en de demonstratie van de technologieën. De markt voor duurzame energie technologieën is de laatste jaren hard gegroeid, maar het overzicht aan mogelijkheden is echter lastig te verkrijgen. Op de E-Dee kunt u op één middag een goed overzicht krijgen van de mogelijkheden voor uw bedrijf. De dag biedt korte presentaties, ervaringsverhalen van o.a. Avantium, informatie over subsidies en een kennismarkt en pitches voor de nieuwste technologieën zoals: intelligente elektriciteitsnetten, waterstof sensoren; warmte batterijen; sorptie koeling; membraantechnologie voor zuiveren van industriële processtromen; proces voor groen gas; proces voor bio plastics en bio brandstoffen; fijnstof sensor; software modellen voor windturbine en windpark optimalisatie; kleine windturbines; gekleurde zonnecellen; efficiënte chemische conversies; optische schakelaar voor zonnecollectoren en broeikassen; geothermie en hydrologie; Water Insight B.V.; scientific computing & modelling; Object Vision B.V.; Photanol B.V. en Acacia Water B.V. Tijdens de netwerkborrel kan nagepraat worden en kunnen contacten verder worden uitgewerkt.

Hoorne Vastgoed winnaar Building Business Golden Green Award 2010 03-06-2010 Hoorne Vastgoed, Dura Vermeer, Gemeente Breda en Lefier zijn winnaars geworden van de BB Golden Green Awards. De prijzen werden maandag uitgereikt door juryvoorzitter Elco Brinkman, voorzitter van Bouwend Nederland. Volgens de jury hebben de winnaars met hun ingezonden projecten het meest bijgedragen aan de realisering van de ambities van het Lente-akkoord “De jury was aangenaam verrast door het grote aantal inzendingen (46) in een tijdperk waarin veel bouwplannen zijn stilgelegd of uitgesteld,” constateerde Brinkman tijdens de prijsuitreiking. “Het is goed om te constateren dat ondanks de economische crisis bij zoveel projecten belang gehecht wordt aan energiereductie of duurzaam energiegebruik. De jury was ook aangenaam verrast door de hoge kwaliteit van alle inzendingen, door de originaliteit, innovativiteit en integraliteit van sommige, door het nog weer ver overtreffen van de afspraken van het Lente-akkoord van andere, door de interessante collectieve energiesystemen, door de brede toepasbaarheid van een flink aantal inzendingen en door de voorbeeldfunctie die daarvan uitgaat.” Winnaar in de categorie ‘Duurzame commercieel vastgoedontwikkelaar/bouwer van het jaar’ is Dura Vermeer met het Drijvend Paviljoen. Dit is het eerste drijvende kantoorgebouw, als doorontwikkeling van een techniek waar Dura Vermeer al langer mee bezig is. Het is volgens de jury innovatief, toekomstgericht, heeft een integrale duurzaamheidbenadering, wijkt wezenlijk af van de andere inzendingen, en heeft een zichtbare voorbeeldfunctie. Winnaar in de categorie ‘Duurzame woningontwikkelaar/bouwer van het jaar’ is Hoorne Vastgoed met het Centrumplan Stad van de Zon Heerhugowaard, een project met ondergrondse energieopslag, windmolens en hoogwaardige technologische toepassingen. De doorslag gaf het daadwerkelijk gebruik van de restwarmte van de koelinstallatie van de Vomar supermarkt voor de woningen; over het gebruik van restwarmte wordt vaak gesproken, maar het wordt in de praktijk zelden toegepast. Winnaar in de categorie ‘Duurzame gemeente van het jaar’ is Breda. De gemeente is volgens de jury al lang bezig met een brede inzet voor een duurzame stad, ook in een tijd dat hiervoor nog weinig aandacht was. Het gaat niet slechts om pilots. Winnaar in de categorie ‘Duurzame corporatie van het jaar’ is Lefier met De Zunne. De houtskeletbouw van dit project vindt de jury een groot pré voor de toekomst. Ook de betrokkenheid van de bewoners vanaf ontwikkelingen tot realisatie en nazorg, is goed geregeld.

Het Lente-akkoord heeft als doelstelling: 50% energiereductie voor de nieuwbouw in 2015. Het Lenteakkoord is een initiatief van Aedes, Bouwend Nederland, NEPROM, NVB, de minister van VROM en de minister van WWI. De Golden Green Awards van bouwblad Building Business worden gesponsord door enkele grote bouwondernemingen en projectontwikkelaars.

Duurzame ideeën gevraagd UITHOORN/AALSMEER - Afgelopen dinsdag 1 juni vond bij het Fort aan de Drecht de kick-off van de provinciale duurzame dinsdag plaats. Gedeputeerde Bart Heller overhandigde wethouder Ria Zijlstra (Uithoorn) het 'duurzame dinsdag'-koffertje Het doel van duurzame dinsdag is om ideeën van inwoners uit de hele provincie Noord-Holland te verzamelen over wat hun duurzame ideeën zijn. De ideeën verdwijnen dan 'in de koffer'; de persoon met het beste idee krijgt de kans het idee te verwezenlijken. Vorig jaar werd de duurzame dinsdag voor het eerst op provinciaal gebied georganiseerd. Gedeputeerde Heller is positief over de eerste keer. ,,Toen hadden we ongeveer 160 ideeën, dat was toch bijna de helft van het totaal in heel Nederland." Vorig jaar won in Noord-Holland de inzending 'leermeester voor jonge technici' van ZON energie. Het bedrijf maakt energiezuinige installaties voor over de hele wereld. Ze waren vorig jaar op zoek naar mensen die een mooie duurzame installatie konden maken. Het vinden van de mensen met de juiste kennis was het grootste probleem, vertelt een van de initiatiefnemers. ,,We konden mensen laten omscholen of mensen uit de praktijk halen die een klein beetje van duurzaamheid af wisten." ZON heeft het toen over een andere boeg gegooid. In samenwerking met hogeschool Inholland in Alkmaar is toen een leermeesterschap opgezet om zo de technische studenten en de eigen medewerkers van ZON bij te kunnen scholen. Ook dit jaar is er al een initiatief, afkomstig van Vélo Mondial. Vélo Mondial is een bedrijf dat zich inzet om fietsen aantrekkelijker te maken. ,,Hier hoeft dat niet," legt Pascal van den Noort uit, ,,Maar in andere landen is het soms levensgevaarlijk." Van den Noort vertelt dat één van de grootste problemen de informatievoorziening rondom het fietsen is. De informatie is er volgens hem wel in veel verschillende databanken, maar die moet snel gevonden kunnen worden. Vélo Mondial heeft een zoekmachine opgezet die al die verschillende databanken kan bevragen in vier talen. ,,Met een zoekopdracht komt er meteen uit wat je wilt hebben", stelt Van den Noort. Ideeën voor duurzaamheid kunnen tot donderdag 1 juli worden ingeleverd op de website van duurzame dinsdag, www.duurzamedinsdag.nl.

Veel interesse 'windaandelen' Heerhugowaardse molens Heerhugowaard - Ruim tweeduizend gegadigden hebben zich gemeld voor het kopen van een aandeel in het windpark dat in Heerhugowaard (bij het Park van Luna) wordt neergezet. Energieleverancier Eneco geeft de obligaties samen met de Triodosbank uit. Het aantal aanmeldingen is ruim voldoende, er komen tussen de 700 en 900 aandelen beschikbaar komen, aldus een woordvoerder van Eneco. Na de zomervakantie worden de voorwaarden bekend, zoals de nominale waarde van het aandeel (de startprijs) en de rente op het ingelegde kapitaal. Bron: www.noordhollandsdagblad.nl

Energieweb Agriport A7 Het Regieorgaan EnergieTransitie is een groot pleitbezorger van het decentraal opwekken en gebruiken van energie, in plaats van "het grote eenrichtingsverkeer" van centrales naar eindgebruikers waarvan nu sprake is. Van een decentrale aanpak zijn in Tekens van Transitie mooie illustraties te vinden. Agriport A7 bijvoorbeeld, een duurzame locatie voor grootschalige glastuinbouw, agribusiness en logistiek. De verschillende partijen wisselen energie en warmte uit via een energieweb. Daarnaast vinden op de locatie experimenten plaats met hergebruik van CO2 en met de productie en het gebruik van duurzame energie uit biomassa.

Overigens maken niet alleen de ervaringen waar het boek op inzoomt duidelijk dat de transitie in gang is, zegt Krouwel: "Er is de afgelopen jaren meer dan 2 miljard euro geïnvesteerd in honderden projecten op het gebied van energie. Dat is enorm. Er is echt momentum ontstaan. Kijk bijvoorbeeld ook naar de vele lokale initiatieven die op energiegebied in gang zijn gezet. Dan gaat het niet om maar een paar zonnepanelen op een dak, maar om een hele buurt waar zonnepanelen worden geïnstalleerd. Van dergelijke projecten zijn er al tientallen en er zitten er nog honderden in de pijplijn." Klik hier om het document te downloaden. Bron: Agentschapnl

Europese woonwijken aangepakt met Concerto Wat hebben verschillende naoorlogse woonwijken in Amsterdam, het Hongaarse Budapest en Bulgaarse Sofia met elkaar gemeen? Ze nemen deel aan het vijf jaar durende STACCATOproject, dat van deze snel uit de grond gestampte woningen op duurzame wijze energiezuinige woningen maakt. Drie voorbeeldprojecten met één rode draad: de in totaal 2.500 tochtige huizen zijn na veertig jaar toe aan een grondige renovatie. Die wordt (deels) mogelijk gemaakt met een KP6-subsidie via het onderdeel Concerto, dat inzet op het realiseren van grootschalige duurzame projecten én internationale kennisuitwisseling, liefst tussen Oost- en West-Europese landen én universiteiten. En dat lukt heel behoorlijk. In praktijk moet STACCATO (Sustainable Technologies And Combined Community Approaches Take Off) resulteren in een energiebesparing van vijftig procent. Het straatbeeld van het Amsterdamse STACCATO-project bij het Buikslotermeerplein is eentonig standaardistisch zoals architect Van Gool het noemde. Maar schijn bedriegt. Achter deze eentonige gevels is geen huis hetzelfde. In deze wijk worden de vier ketelhuizen vernieuwd en voorzien van een zuinige energiedistributie. Alle huizen krijgen nieuwe ketels en zonnecollectoren én ze worden van top tot teen geïsoleerd. Betonplaten De woonblokken in Sofia en Budapest zijn geen architectonische hoogstandjes. Hier domineren betonplaten de aanblik. In zowel Sofia als Budapest zijn de appartementen privé-eigendom. De eigenaren willen met het project de energiekosten inperken, want die kunnen oplopen tot wel vijftig procent van het maandsalaris. Ook wil men voor energiedistributie minder politiek afhankelijk zijn. De Nederlandse woningbouwcoöperaties streven vooral naar een ‘duurzame oplossing’ - en dus langere exploitatie. Het eigendom maakt meteen een groot verschil duidelijk. Coördinator Wilfred van der Plas van STACCATO: “Vooral de communicatie tussen woningcoöperatie én de woningeigenaren in OostEuropa verloopt verschillend. In Nederland wordt alles vastgelegd: zeventig procent van de bewoners moet vóór deelname stemmen. Dáár bekijkt men hoeveel mensen willen deelnemen en gaat men er vanuit dat het aantal zal toenemen. Want ‘zien is geloven’. Zo gaven lang niet alle Hongaarse woningeigenaren (van 900 woningen) aan nieuwe kozijnen te willen. Uiteindelijk zijn er 890 nieuwe kozijnen geplaatst. Wij merken dat de Nederlandse regelgeving soms als een te krappe jas om een project heen zit.” Inspireren De samenwerking, die zonder Concerto niet was gestart, wordt gekenmerkt door informatie- en kennisuitwisseling die voornamelijk via telefoon en e-mail verloopt. Twee maal per jaar zien de partijen elkaar. De Oost-Europese landen kloppen in Amsterdam aan voor technisch advies en laten zich inspireren door de projectorganisatie. In Nederland leert men van de communicatieve en logistieke aanpak van de projectpartners. “Zo is het Hongaarse project van 900 woningen in negen maanden uitgevoerd. Ook al zijn de projecten inhoudelijk verschillend, daar zijn we best jaloers op, want wij hebben drie jaar nodig.” “Voor alle partijen is er veel te leren”, gaat Van der Plas verder. “Maar voor de Oost-Europese landen zijn het voorbeeldprojecten met een ‘duurzaam’ effect. Vanuit de universiteiten evalueren specialisten

de resultaten direct met de voorman. Dit leidt tot inzicht, die in de toekomst zeker worden toegepast. Zo wordt de kennis verspreid.” Op 28 en 29 juni worden tijdens de STACCATO-conferentie in Budapest de tussentijdse resultaten gepresenteerd en ervaringen gedeeld. Meer weten? Kijk op www.concerto-staccato.eu. Aan het Nederlandse project nemen deel: Ymere, Eigen Haard, Eneco, Stadsdeel Amsterdam-Noord, IVAM en Ecofys.

Onderzoek naar opwekken van elektriciteit uit ultra diepe aardwarmte 18-05-2010 - Grontmij, IF WEP en Bright Capital Partners gaan samen onderzoek doen naar het opwekken van elektriciteit uit ultra diepe geothermie op een diepte van 6 tot 10 kilometer. Bij 'normale' geothermie gaat het om een diepte van 2 tot 3 kilometer. De partijen tekenden daarvoor gisteren een samenwerkingsovereenkomst. Deze vorm van duurzame elektriciteit is naar verwachting goedkoop en kan op termijn 30% tot 50% van de Nederlandse elektriciteitsbehoefte voorzien. Voor het onderzoek worden oriënterende gesprekken gevoerd voor locaties op Texel en Terschelling. Berekeningen laten zien dat geothermische elektriciteit op deze diepte wat kostprijs betreft kan concurreren met elektriciteit opgewekt uit kolen. Op dergelijke diepten is niet alleen de temperatuur hoger, maar is ook de omzettingsefficiëntie van warmte naar elektriciteit veel hoger, aldus de bedrijven. Volgens de bedrijven is geothermische elektriciteitsopwekking een schone energiebron die onafhankelijk is van wind- en lichtomstandigheden, zoals bij wind- en zonne-energie. De technologie is op grote schaal inzetbaar en past in de trend van decentrale energieopwekking. Diepe geothermie kan in 2050 aan de helft van de Nederlandse elektriciteitsbehoefte voorzien en is daarmee een belangrijke technologie in de transitie naar duurzame energie. In de samenwerking richt Grontmij zich op het ontwerp van de energiecentrale en de afzet van warmte en elektriciteit. IF Technology en Well Engineering Partners (WEP) zijn gespecialiseerd in het geologische onderzoek en de booractiviteiten, terwijl Bright Capital Partners zich richt op de financiering van het project. bron: www.iftechnology.nl

Gemeente Haarlem onderzoekt lokale productie van energie Haarlem - De gemeente Haarlem gaat onderzoeken of het op grote schaal opwekken van schone energie in de stad mogelijk is. Schone energie moet het gebruik van vervuilende fossiele brandstoffen verder terugdringen. In 2030 wil Haarlem een klimaatneutrale stad zijn: een stad waarin het energieverbruik per saldo niet tot uitstoot van CO2 of andere broeikasgassen leidt. Dit kan door minder energie te verbruiken én door gebruik te maken van schone energie zoals bijvoorbeeld zonne-energie of aardwarmte.

Burgers Amsterdam-Noord willen zelf windturbines neerzetten Burgers in Amsterdam-Noord, verenigd in Onze Energie, gaan medebewoners en bedrijven warm maken voor het investeren in 7 à 8 windturbines. Voor de intensieve ledenwerfcampagne met informatiebijeenkomsten, mailings, advertenties en promotieteams heeft de vereniging een bijdrage van € 150.000 van Stichting DOEN gekregen. Het geplande windmolenpark van Onze Energie in Amsterdam-Noord vereist een investering van circa € 27 miljoen. Een deel van dat bedrag komt via een lening van de bank. Onze Energie en de ontwikkelaar van het park financieren het resterende deel. Een van de initiatiefnemers Marcel Gort legt uit: "We hebben gekozen voor een vorm waarbij de leden betrokken zijn en waarbij iedereen kan meedoen: een coöperatieve vereniging. Iedereen kan voor

slechts € 50 lid worden. En omdat ieder lid een stem heeft in beslissingen, vormen de afnemers zelf het draagvlak voor Onze Energie. Mensen kunnen zich aanmelden als lid via onze website, www.onzeenergie.nl.” Ook kan men meedelen in de winst. Door omwonenden tijdig te informeren over elke stap, hoopt de vereniging te voorkomen dat mensen in opstand komen tegen de komst van het windmolenpark. "Maar je kunt nooit iedereen tevreden stellen”, aldus mede-initiatiefnemer Marco Boone in de Telegraaf. Voor de realisatie van het project heeft Onze Energie heldere afspraken gemaakt met het stadsdeel Amsterdam-Noord, dat achter het initiatief staat. Het stadsdeel voert alle onderzoeken uit en ontwikkelt de locaties voor de windmolens. Naar rato van het aantal leden kan Onze Energie aanspraak maken op één of meerdere locaties. Daarnaast werkt Onze Energie samen met woningcorporatie Ymere. Met een ontwikkelaar van duurzame energieoplossingen onderhandelt Onze Energie over de ontwikkeling en exploitatie van het project. "Het stadsdeel heeft als doel om in 2025 40% minder CO2 uit te stoten ten opzichte van 1990", aldus Kees Diepeveen, wethouder Zorg, Milieu, Welzijn, Diversiteit en Ruimtelijke Ordening van het stadsdeel Amsterdam-Noord. "Opwekking van duurzame energie door windturbines is daarbij een belangrijk instrument. In 2007 hebben het vorige dagelijks bestuur en de deelraad het burgerinitiatief van bewoners voor de bouw van windmolens dan ook meteen omarmd. De coöperatieve vereniging Onze Energie biedt bewoners en bedrijven de mogelijkheid over te stappen op duurzame energie, die op termijn mogelijk afkomstig is van windmolens in Amsterdam-Noord.”

'Duurzaamste bedrijventerrein van Nederland’ De gemeente Heerhugowaard wil het meest duurzame bedrijventerrein van Nederland realiseren. De duurzaamheid zit hem niet alleen in technieken en voorschriften, maar vooral ook in de ruimtelijke structuur van De Vork. Het stedenbouwkundig en beeldkwaliteitplan is gemaakt door SVP Architectuur en Stedenbouw. Het 120 hectare grote terrein is opgezet als een nieuwe stadswijk met buurten die een geheel eigen karakter hebben. De stedenbouwkundigen hebben hun inspiratie gehaald uit het werk van Mondriaan, wat onder meer terug is te zien in de duidelijke ‘kleuren’ van de verschillende buurten. Het geheel zal CO2-neutraal worden ontwikkeld, onder meer door de toepassing van warmtekoudeopslag op kavelniveau. Ook zullen er per buurt verschillende ecologische voorschriften worden opgesteld, zoals het gebruik van sedumdaken of zelfs de plaatsing van nestkastjes voor vogels. Structurele duurzaamheid moet worden gewaarborgd door het netwerk van groen en water plus de flexibele bebouwing. Mochten bepaalde buurten of zelfs de hele wijk op een gegeven moment een andere bestemming krijgen (zoals een woonfunctie), dan kunnen de gebouwen eenvoudig worden gesloopt of veranderd van functie. De ‘groene’ hoofdstructuur wordt daarbij behouden en is volgens SVP ook geschikt als woon- of andersoortige omgeving. Ruggengraat van het plan is een strip van bedrijfsverzamelgebouwen die DUBOulevard is genoemd. Deze zone kent een flexibele opzet, een hoge bebouwingsdichtheid en wordt ingevuld met gemeenschappelijke functies. SVP meldt dat dit gedeelte het ‘monument’ van het terrein wordt. Door zijn sterke karakter en onderhevigheid aan transformatie wordt het een identiteitsdrager. Bedrijventerrein De Vork is niet het eerste grootschalige CO2-neutrale plan dat in Heerhugowaard wordt gerealiseerd. Vorig jaar werd Vinex-wijk Stad van de Zon geopend.

Gemeente Aalsmeer verstrekt duurzaamheidleningen De gemeente Aalsmeer verstrekt - als een van de eerste gemeenten in Nederland - leningen aan huiseigenaren om de eigen woning energiezuinig te maken. Op deze manier wil de gemeente een bijdrage leveren aan duurzaamheid. Door energiebesparende maatregelen kan vooral bij bestaande woningen flink wat energie worden bespaard. Maar deze maatregelen kosten vaak veel geld. De duurzaamheidlening biedt huiseigenaren

daarom een financieel steuntje in de rug als mensen energiebesparende maatregelen willen treffen in en aan de woning, zoals een energiezuinige verwarmingsinstallatie, gevel-, dak- of vloerisolatie en extra isolerend glas. De lening is bedoeld voor energiebesparing én voor het opwekken van duurzame energie, bijvoorbeeld door het plaatsen van zonnepanelen of een zonnecollector. De gemeente heeft voor het verstrekken van de leningen een Duurzaamheidfonds ingesteld van € 240.000,- . Inwoners van Aalsmeer kunnen een lening aanvragen van minimaal € 2.500,- en maximaal € 15.000,-. Zij lenen dit bedrag de eerste drie jaar aflossingsvrij en tegen een lage rente. Het fonds is een zogenaamd revolving fund, dat betekent dat terugbetalingen weer worden ingezet voor nieuwe leningen. Als het Duurzaamheidfonds volledig wordt benut, zal dat over een periode van 20 jaar leiden tot een vermindering van 9500 ton CO2. Dit komt overeen met het effect van een jaar lang ruim 1200 CO2 neutrale huishoudens. De lening is aan bepaalde voorwaarden verbonden. Informeer daarom vooraf bij de gemeente of u in aanmerking komt voor een Duurzaamheidlening. Voor meer informatie: Gemeente Aalsmeer, Yuri Klaver, tel: 0297 – 387642.

Energieverbruik van supers op de korrel AMSTELVEEN - 11 mei 2010 - De gemeente Amstelveen gaat supermarkten in de regio Amstelland-Meerlanden verplichten hun koel- en vriesvakken af te dekken. In totaal negentien grootgrutters in Amstelveen zijn door de gemeente aangeschreven om paal en perk te stellen aan het energieverbruik. Handhavingwethouder Frans Hellendall: “Onze milieutoezichthouders bezoeken de komende maanden de Amstelveense supermarkten om het project toe te lichten en de energiegegevens door te nemen.” Ook wordt gekeken naar mogelijke besparingen op verlichting, aldus de bestuurder. Milieuwethouder Jan-Willem Groot: “De meeste supermarkten gebruiken zogenaamde ‘open’ koel- en vriesmeubelen. Door gebruik te maken van gesloten systemen kunnen de supermarkten 40-50% van de koelenergie besparen. Uit onderzoek blijkt overigens dat de consument snel gewend is aan afdekking waardoor het niet ten koste gaat van de omzet.” De actie maakt deel uit van het regionale project ‘Energiebesparing bij supermarkten’. De wet Milieubeheer verplicht bedrijven om energiebesparende maatregelen te nemen als die zich binnen vijf jaar terugverdienen. Bron: de weekkrant Amstelveen

Eneco zoekt wimby's HEERHUGOWAARD (ANP) - 1 mei 2010 - Vanaf maandag kunnen mensen zich inschrijven om te investeren in Windpark van Luna dat Eneco bouwt in Heerhugowaard. Vorig jaar bood Eneco, in samenwerking met Triodos Bank, consumenten voor het eerst de mogelijkheid financieel te participeren in een windpark, toen in windpark Burgervlotbrug. Door de uitgifte van obligaties wil Eneco de ontwikkeling van windparken stimuleren en ,,consumenten en omwonenden mee laten profiteren van de opbrengsten'', aldus Eneco zaterdag. ,,Van nimby naar wimby.'' Wat zoveel betekent als: van Not In My Back Yard naar Wind In My Back Yard. De voorwaarden van de obligatie, zoals de prijs, looptijd en rente, worden dit najaar bekend gemaakt. Voorinschrijvers kunnen dan obligatiehouder worden. Eneco investeert zelf 10 miljoen euro in het park. ,,Naar verwachting wordt met de obligatielening tussen de 700.000 en 900.000 euro door consumenten ingelegd.'' Het park moet genoeg stroom opwekken voor ongeveer vijfduizend huishoudens. Bron: de Telegraaf

SUBSIDIENIEUWS Wijzigingen subsidieregels WIJZIGINGEN SUBSIDIEREGELS Met ingang van 19 mei wijzigt minister Van der Hoeven van Economische Zaken de subsidieregels voor twee duurzame warmte installaties: zonneboilers en lucht/water-warmtepompen. De installaties vallen onder de regeling Duurzame Warmte voor bestaande woningen. Deze wordt uitgevoerd door NL Energie en Klimaat in opdracht van het ministerie van Economische Zaken. Lucht/water-warmtepompen Lucht/water-warmtepompen kunnen een goede, effectieve bijdrage leveren aan de besparing van energie bij de verwarming van woningen. Vooral in het voor- en naseizoen. Eigenaren van woningen zijn echter nog onvoldoende bekend met het extra wooncomfort en de energiebesparing die de installatie oplevert. Deze warmtepompen kunnen naast de bestaande verwarmingsketel geïnstalleerd worden. Om de aanschaf van lucht/water-warmtepompen aantrekkelijker te maken, is besloten om het subsidiebedrag met € 1.000,- te verhogen tot € 2.000,- per apparaat. Zonneboilers Voor zonneboilers wordt tot maximaal 12 Gigajoule opbrengst per woning subsidie verstrekt. Dit zorgt ervoor dat er meer aanvragen gehonoreerd kunnen worden. Met de doorvoering van deze wijziging wordt de subsidieontvanger aangemoedigd om de subsidie in te zetten voor tapwater installaties. www.agentschapnl.nl/duurzamewarmte Het aanvragen van subsidie is eenvoudig, want dit kan digitaal. Door digitaal subsidie aan te vragen is ook de doorlooptijd aanzienlijk korter. Dankzij de regeling Duurzame Warmte is het voor particuliere huizenbezitters of verhuurders van woningen financieel aantrekkelijker om over te stappen op duurzame warmte installaties in de eigen woning. Met de huidige energieprijzen duurt het lang voordat u de aanschaf van een zonneboiler, warmtepomp, lucht/water-warmtepomp of micro-wkk terugverdiend hebt. Met subsidie verkort u de terugverdientijd aanzienlijk. Naast een subsidie op een duurzame warmte installatie bespaart u ook op uw energierekening. Als het gaat om energie en klimaat Als het gaat om energie en klimaat, maakt de divisie NL Energie en Klimaat van het Agentschap NL zichtbaar verschil. Samen met bedrijven, overheden en kennisinstellingen werkt zij aan de energieen klimaatoplossingen van de toekomst. NL Energie en Klimaat versterkt de samenleving op energieen klimaatgebied met adviezen, financiële regelingen, monitoring en het bij elkaar brengen van partijen. Voor meer informatie kunt u bellen met Stefan de Krijger, persvoorlichter NL Energie en Klimaat, Agentschap NL, tel. 088 602 7830 Bron: www.agentschapnl.nl

Subsidie 'Samenwerking in Innovatieprojecten' (LNV) opengesteld Het ministerie van LNV stelt in 2010 € 5,6 miljoen beschikbaar voor de regeling Samenwerking bij innovatieprojecten. Landbouwondernemers en agro-MKB ondernemers die samenwerken aan een innovatieproject kunnen de subsidie digitaal aanvragen bij Dienst Regelingen. Doel Bij een innovatieproject staat het creëren van nieuwe, gewijzigde of verbeterde producten, technieken, systemen, processen, diensten of organisatievormen centraal.

Twee thema's In 2010 kunt u subsidie aanvragen voor: • •

De openstelling sectoren 'plant en dier'. Bij deze openstelling moet uw project aansluiten bij de opgestelde innovatieagenda's. (Nieuw) De openstelling 'nieuwe uitdagingen'. Bij deze openstelling moet uw project gericht zijn op het thema klimaatverandering, waterbeheer, hernieuwbare energie en/of biodiversiteit. Het gaat hierbij niet alleen om technische, maar ook om organisatorische vernieuwingen.

Budget Aanvragers krijgen maximaal 35% vergoed van de kosten die onder de voorwaarden vallen. Aanvragen kan van 1 juni tot en met 15 juli 2010 via de digitale aanvraagapplicatie van LNV. Vooraf advies Ondernemers die niet zeker weten of ze in aanmerking komen voor de subsidie, kunnen hun projectidee van tevoren laten bekijken door Dienst Regelingen. Wilt u dat wij dit voor u verzorgen, of heeft u nog vragen over deze regeling dan kunt u altijd contact opnemen met het team van www.subsidieadvies.info. Mogelijk wordt de regeling nog licht aangepast, omdat de publicatie in de staatscourant nog moet volgen. Bron: MinLNV

Contact CO2-Servicepunt Noord-Holland Postbus 3005 2001 DA HAARLEM T (023) 514 31 11 E [email protected] I www.co2-servicepunt.nl