IMMA special Spitsmijden Utrecht, 4 november 2015 Rob Mouris Lysanne de Gijt Jorrit Nijhuis 1
Opzet Special 09.30-09.45
Voorstelronde
09.45-11.20
Gedrag beïnvloeden met spitsmijdenprojecten (auto)
11.20-11.30
Pauze
11.30-12.30
Programma van eisen spitsmijdenprojecten
12.30
lunch
Wie zijn wij? • • • • •
Jorrit Nijhuis: Thematrekker Spitsmijden Rob Mouris: Adviseur Spitsmijden Guido Hagen: Adviseur Spitsmijden Lysanne de Gijt: Adviseur Spitsmijden Gwenda Zuurbier: Thematrekker Gedrag
• Ron Peerenboom: Trekker IMMA • Paul Potters: Kernteamlid IMMA • Gerben Schuhmacher: Jurist IMMA
3
Wat kunnen wij betekenen? • Meedenken en adviseren bij uitwerking PvA • Projectteam lid • Indien onder IMMA: o Participeren in opstellen project PvE en beschrijvend document o Juridisch advies (NOK, privacy, aanbestedingen) Contactpersoon kan activiteiten delegeren
Regio
BB contactpersoon
Groningen
Guido Hagen
Brabant - A2
Guido Hagen
- Breda
Jorrit Nijhuis
MRA
Jorrit Nijhuis
Maastricht
Rob Mouris
Midden NL
Rob Mouris
Rotterdam
Rob Mouris
Arnhem-Nijmegen - Slim uit de Spits
Rob Mouris
- Waalbrug
Rob Mouris
4
Voor we met de inhoud beginnen: IMMA kan basis bieden, maar project dient zelf keuzes te maken: • Doelstelling project: hoeveel mijdingen en waar precies? • Doelgroep: welke automobilisten en waar rijden die nu? Bij verlenging: uitsluiten eerdere deelnemersgroepen. • Spitstijden: wanneer is er een verkeersprobleem? • Mate van sturing op structurele gedragsverandering? • Mate van samenhang met andere maatregelen in programma? • Mate van inbreng van eigen projectideeën (voorschrijven) of merendeels overlaten aan de markt (loslaten)? • Contractuele insteek: resultaatsverplichting of inspanningsverplichting? • EMVI-criteria: wat vind je belangrijk en hoe ga je dit wegen? IenM kan adviseren bij bovenstaande keuzes IMMA-team kan ondersteunen bij vertalen naar documenten 5
Afbakening Spitsmijden en vraagbeïnvloedingsprojecten, wat is nog het verschil?
Afbakening • Omgekeerde werking kilometer-/tolheffing • Belonen (positieve prikkel) om de spits te mijden o directe koppeling tussen beloning en spitsmijding o Groot belang van nauwkeurige registratie • Specifieke doelgroep (weggebruikers in gebied A, of wegvak B) • Op basis van vrijwillige deelname • Beogen van gedragsverandering: o Vertrektijdstip o Modaliteit o Thuiswerken (niet-reizen) o (eventueel) andere route
Toekomstige spitsmijdenprojecten (auto) BBV 1. Spitsmijden Zuidelijke Ring Groningen 2. Spitsmijden A2 NederweertEindhoven 3. Spitsmijden Wijkertunnel 4. Spitsmijden A9 Haarlem 5. Spitsmijden A27 6. Spitsmijden A12 Galecopperbrug 7. Slim uit de Spits 3 A12 VEG 8. Slim uit de Spits 3 Waalbrug Nijmegen 9. Wild van de Spits 3 10.Singelmijden Breda 11.Spitsmijden Maastricht
1
4
3
5 6
7
9 10
8
2 11
8
Hoe werkt spitsmijden: benaderingswijze • Uitnodigingsbrief kentekenhouder o Ca. 90% van deelnemers Overige werving: • Billboards • Werkgevers • Media • Website • ‘Tell-a-friend’ acties
Hoe werkt spitsmijden: registratiesystemen • Camera’s (ANPR) • On Board Units (OBU) • App op Smartphone
Bron: Muconsult, 2013
Wat waren de resultaten? • Spitsmijdingen per werkdag: o Spitsvrij 2: ca. 1.750 o SLIM Uit De Spits: ca. 7.000 o Spitsmijden Galecopperbrug: ca. 5.300 o Wild van de Spits! II: ca 5.200 o Spitsmijden in Brabant: ca 800 o Winnen van de File: verwaarloosbaar • Een beperkte reductie van het verkeersaanbod (3-5%) heeft een relatief groot effect op de verbetering in de doorstroming (10-15% minder VVU’s)
Toekomst spitsmijden • Ontdekking: het gaat om gedrag! Minder vanuit techniek benaderen, meer vanuit psychologie/marketing. • Nieuwe ervaringen opdoen met andere vormen van belonen • Spitsmijden combineren met gerichter sturen op gedragsalternatieven (fiets, OV) • Een structurele gedragsverandering realiseren (zonder daar als overheid veel aan bij te moeten dragen). • Een betere doorstroming van het wegverkeer op het hele netwerk (niet alleen HWN).
Belang van Gedrag • Gedrag is in elk onderdeel van het project belangrijk! • Werving, Volgen, en Belonen • Communicatie • Gewoontegedrag doorbreken • Gedragsbeïnvloedingstrategieën
Deelnemer centraal stellen •
Urgentie: – Negatieve trigger – Stelregel: er is een minimale reistijdvertraging van 10 min.
•
Beloning (satisfiers): – Positieve trigger – Stelregel: start met financiële beloning om aandacht te generen
•
Gemak/moeite om (dissatisfiers): – – – –
deelnemer te worden; de beloning te verdienen; te bewijzen dat de spits gemeden is; spelregels van het project te begrijpen.
Bron: Goudappel 2014, Eindrapport Winnen van de File
Doelgroepbepaling • Denk na over de doelgroep, het aantal uitnodigingen, en het aantal deelnemers • Denk na over gebruik van verschillende type doelgroepen: o Ritfrequentie, o Reismotief, o Reispatronen, o Leefstijl • Betrek eventueel werkgevers bij het project om deelnemers te werven • Werk in vervolgprojecten altijd met een nieuwe groep deelnemers
Profiel van de (klassieke) spitsmijder •
Deelnemer blijken gemiddeld 30% tot 60% van hun spitsritten te mijden.
•
Gedragsalternatieven: 1. Buiten de spits 2. Andere route 3. Thuiswerken 4. Andere modaliteit
•
Langetermijn effect sterk afhankelijk van projectopzet! Bron: Muconsult, 2013
Werving deelnemers • Aan wie de boodschap gericht? • Wie is de zender? • Wat is de hoofdboodschap? o Externe beloning (cash, punten), reistijdwinst, slim reizen, gezondheid, maatschappelijke bijdrage, gaming • Wat is het medium van die boodschap? • Wat is de incentive om mee te doen?
Werving deelnemers • Bij een arbeidsbureau in Bedford experimenteerde het BIT met eenvoudige SMS-jes over banenkansen. De berichtjes informeren werkzoekenden over kansen op werk
Variant
Boodschap
0: controle groep
Bericht met alleen feitelijke uitnodiging
1: Naam ontvanger
+ Persoonlijke uitnodiging
2: Naam adviseur
+ Naam job coach (niet anonieme verzending)
3: Wederkerigheid
+ Job coach heeft een plaats gereserveerd en wenst hem/haar veel geluk
Opkomstpercentage per SMS-boodschap (n=1224)
Bron: Weblog Friso Metz: Spelen met taal leidt tot beter gedrag (www.crow.nl/weblog)
Volgen deelnemers •
Zie: KiM rapport Mobiel met mobieltjes
Volgen • Leerervaringen smartphones – Als er niet direct voordeel is of het entertainment gehalte niet voldoende is, wordt de app snel verwijderd. – Deelnemers vergeten apps vaak aan te zetten als dit nodig is. – Koppel alle interactie met deelnemers (registreren van spitsmijdingen, interventies, reisinformatie en/of gameelementen) via één en hetzelfde medium. – Houdt de app qua geheugen compact en zorg dat deze niet te veel de accu belast. – Vraagstuk omgekeerde bewijslast.
Volgen
• (Actieve) deelnemer blijven – Basis-challenges – Bonus-challenges – Reminders/feedback
Gedragsprincipes van Belonen Monetair Financieel Belonen Cadeaus (spaarsystemen), Loterij Sociaal Descriptieve norm Sociale goedkeuring Sociale onderscheiding Moraal Innerlijke overtuiging
Bron: Jaco Berveling, 2013 (Verse Wortelen)
• Economisch principe: belonen van “goed” gedrag • Meteen direct belonen: o Gedragsprincipe: alleen een duidelijke relatie tussen beloning en gedrag heeft effect • Verlies-aversie: o Gedragsprincipe: verlies weegt zwaarder dan winst • Niet betalen of genoeg betalen o Gedragsprincipe: beloning moet hoog genoeg zijn om (initiële) drempel van gedragsverandering te nemen
Beperking van belonen met geld • Meestal hebben financiële beloningen een sterk positief effect. • Nadelen: o soms alleen tijdelijk effect o risico op averechts effect. Een beloning kan de intrinsieke motivatie aantasten. • Financiële impuls als aanjager gebruiken voor gedragsverandering • Na half jaar blijkt het nieuwe gedrag gestabiliseerd te zijn
• Loterijen o Gedragsprincipe: mensen letten meer op de hoogte van het te winnen bedrag, dan op de kans de prijs daadwerkelijk te winnen • Cadeaus hebben een andere lading dan geld o Gedragsprincipe: cadeaus vertegenwoordigen meer dan geld • Don't wrap all the Christmas presents in one box o Gedragsprincipe: meerdere keren een klein cadeau maakt mensen gelukkiger dan éénmaal een groot cadeau (met dezelfde waarde)
Nieuwe elementen in spitsmijden: •Spelvormen (virtuele games) •Spaarsystemen (bijvoorbeeld met punten à la airmiles) •Kansspelen / Loterij
• Sociaal bewijs (norm) o Gedragsprincipe: men volgt wat de meeste mensen doen, maar vooral wat de peer group of rolmodellen doen • Sociale goedkeuring o Gedragsprincipe: mensen zoeken sociale waardering • Sociale onderscheiding o Gedragsprincipe: mensen geven om hun imago
Nieuwe elementen in spitsmijden: • Werken met communities • Positieve feedbackmails (schouderklopjes) • Vergelijking met andere spitsmijders
• Persoonlijke normen bevestigen en versterken o Gedragsprincipe: mensen handelen graag in overeenstemming met hun morele motieven • Consequenties en eigen verantwoordelijkheid o Gedragsprincipe: inzicht in gevolgen en eigen verantwoordelijkheid • Implementatie-intenties o Gedragsprincipe: nadenken over hoe gedrag kan worden veranderd
Nieuwe elementen in spitsmijden: • Implementatie-intenties • Persoonlijk mijdplan • Focus op intrinsieke motivatie • Self Persuasion
Case: Spitsmijden in Brabant • Implementatie-intenties complementair aan belonen • Gericht op doorbreken gewoontes • Gericht op subjectieve moeite: deelnemers die wel willen en kunnen maar nog niet maximaal doen (commitment is aanwezig) • Gedragsprincipes: o Gedragsintenties à daadwerkelijke gedrag à nieuwe gewoonte o Koppeling maken tussen concrete, specifieke situatie en concreet gedrag (“als-dan”)
Voorbeeld: doorbreken gewoontegedrag • • • •
Persoonlijk mijdplan: Will power booster: app werkt als reminder (trigger), motivator Feedbackmails (2x) met terugkoppeling daadwerkelijke gedrag Mensen houden niet van inconsistentie in hun gedrag
• Effect: o 27% meer spitsmijdingen o Hoger langer termijn effect (18% meer spitsmijdingen)
Voorbeeld Filosofie Slim uit de Spits
Bron: Paul Veelenturf, 2013
Conclusie: putting the pieces together • Gedrag is in elk onderdeel van het project van cruciaal belang • Denk vanuit de reiziger/deelnemer: o Driehoek: Urgentie, Beloning, Gemak • Realiseren structurele gedragsverandering kost tijd • Doelgroep stap voor stap begeleiden in het veranderingsproces • Structurele gedragsverandering baseren op: o initiële financiële beloning stapsgewijs transformeren naar intrinsieke motivatie van de deelnemers.
Hoe nu verder? (1): IMMA kan basis bieden, maar project dient zelf keuzes te maken: • Doelstelling project: hoeveel mijdingen en waar precies? • Doelgroep: welke automobilisten en waar rijden die nu? Bij verlenging: uitsluiten eerdere deelnemersgroepen. • Spitstijden: wanneer is er een verkeersprobleem? • Mate van sturing op structurele gedragsverandering? • Mate van samenhang met andere maatregelen in programma? • Mate van inbreng van eigen projectideeën (voorschrijven) of merendeels overlaten aan de markt (loslaten)? • Contractuele insteek: resultaatsverplichting of inspanningsverplichting? • EMVI-criteria: wat vind je belangrijk en hoe ga je dit wegen? IenM kan ondersteunen bij bovenstaande keuzes IMMA-team kan ondersteunen bij vertalen naar documenten 35
Hoe nu verder? (2) Proces vervolg aanbesteden via IMMA op hoofdlijnen: • •
• • • •
Portefeuillehouder project onder Raamovereenkomst laten plaatsen (mits volmacht afgegeven door aanbestedende partij). Voorbereiding aan minicompetitie à opstellen: o Beschrijvend document (scope + EMVI-criteria) o Concept nadere Overeenkomst (NOK) o Projectspecifiek Programma van Eisen (project PvE) Plaatsen uitvraag onder gekwalificeerde dienstverleners Beoordelen inschrijvingen Gunnen en sluiten NOK Voorbereiden en uitvoeren project
36
Vragen? Dank voor jullie aandacht!
