Mededelingenblad van de Stichting Sint-Pietersfeest Kalken 23ste jg., nr. 15, p. 3089-3112. Gratis bedeeld aan bezoekers van Bloemen Temmerman, Heirweg 3, 9270 Kalken, op zondag 2 december 2012.
Illustratie 1. Luchtfoto van “Bloemen Temmerman”, omstreeks 1983. 3089
Colofon: Wettelijk Depot nr. BD 56.734. Samenstelling/v.u.: André Van De Sompel, Kruisenstraat 70, 9270 Kalken. Inhoud. Editoriaal. 1. Bloemisten in Kalken doorheen de twintigste eeuw. 2. De familie Temmerman op de wijk De Kruisen. 3. Verkaveling van gronden langs de hernieuwde steenweg N445. 4. Huwelijk met een bloemistendochter uit Lochristi. 5. Start en uitbouw van Bloemen Temmerman (1962-1987). 6. Een nieuwe generatie met Hendrik en Marie-Anne (vanaf 1987). Slotbeeld. Bronnen.
3090 3091 3093 3095 3098 3101 3107 3110 3111
Editoriaal. We gingen graag in op de vraag van Hendrik en Marie-Anne Temmerman – D’hooge om de viering van Vijftig jaar Bloemen Temmerman door middel van een publicatie en een tentoonstelling een tikkeltje extra glans te geven. Niet alleen zien we in deze publicatie een ode aan de plaatselijke middenstand, maar ook een oprakelen van een deel van de geschiedenis van de wijk De Kruisen – Dendermondse steenweg. Archieven brengen soms plezante en interessante zaken in het daglicht, en dat is wat bij het bekijken van het familiearchief Temmerman ook gebeurd is. Illustratie 2. Aankondiging “Molenkenskermis” 1966. Strooibriefje gebruikt als notitieblaadje door Bloemen Temmerman. 3090
1. Bloemisten in Kalken doorheen de twintigste eeuw. In de periode kort vóór WO I waren in Kalken drie “grote” bloemisterijen gevestigd. Ze werden uitgebaat door of in opdracht van kapitaalkrachtige Kalkense families. De “Etablissement Horticole La Croix” op de wijk De Kruisen lag in de hovingen van de villa van de familie Tibbaut, langs de latere Dendermondsesteenweg (nu ongeveer ter hoogte van nr. 31). De firma was gespecialiseerd in het kweken van de palmsoorten Phoenix Roebelini (Dwergdadelpalm) en Cocos Weddeliana (Kokospalm). Een tweede bloemisterij bevond zich op de wijk Boombos. De bloemisterij van Louis Goethals – Van Damme droeg de toepasselijke naam Bloemisterij Den Boombosch. Louis was tevens (pastei)bakker in Kalkendorp, ongeveer ter hoogte van het huidige nummer 45.
Illustratie 3. Bloemisterij van Valère Van der Meirsch in de Molenstraat/Nerenweg, Kalken, te situeren waar nu de school De Zonnebloem gevestigd is. Afdruk uit verzameling Eugeen Bogaert (†). Een derde bloemisterij bevond zich in de huidige Nerenweg. Bloemisterij St.-Denys behoorde toe aan de familie Valère Van der Meirsch – Luyckx. Tot die bloemisterij behoorde het gebouw, thans omgebouwd tot woning, 3091
dat we in de volksmond den waterbak noemen. De woning van Valère Van der Meirsch bestaat nog en bevindt zich nu Nerenweg 9. Over een flink aantal bloemisterijen hebben we weinig gegevens en we beperken ons dan ook verder tot een opsomming van personen die in de Kalkense kieslijsten voor de periodes 1912-1913, 1933-1935 en 1966-1968 genoteerd werden als bloemisten en bloemistgasten.
Buyle Eugeen Emiel Buyle Marc De Kegel Emiel De Lausnay Alfons De Lausnay André De Lausnay Gerard Benoit De Lausnay Guy De Lausnay Odilon De Lausnay Raymond De Raedt André Cesar De Rycke René Bernard De Veirman Octaaf Francies De Veirman Omer D’Hon(d)t Maurice Emiel Duytschaever Pieter Jan Frans Eeckman Oscar Hullaert Roger Ongena Daniël August Pasqué August Peerts Eduard Temmerman Gerard Thienpont Emiel Van Damme Florimond Van der Meirsch Valère Verschueren Eduard Verstraete Pieter Vion Pieter
Peperstraat Peperstraat Provinciebaan Schriekstraat Uitbergsestraat Dorp Dorp Schriekstraat Schriekstraat Scheestraat Colmanstraat Dorp Dorp Krimineelstraat Boombos Kordewagenstraat Provinciebaan Koffiestraat Dorp Schriekstraat Heirweg Provinciebaan Krimineelstraat Molenstraat Koffiestraat Heistraat Molenstraat
1912- 1933- 19661913 1935 1968 1 1 2 2 3 2 3 1 1 1 1 2 1 1 1 1 1 1 2 1 2 1 1 1 1 1 1 1 2 1 1 -
Tabel 1. Overzicht van de bloemisten te Kalken op drie momentopnames, volgens de kieslijsten voor 1912-1913, 1933-1935 en 1966-1968. Legende: 1 = bloemist, 2 = bloemistgast en 3 = bloemist niet als enige beroep. 3092
2. De familie Temmerman op de wijk De Kruisen te Kalken. Op de wijk De Kruisen1 had de familie Severinus Temmerman (Kalken, 1842-1928) – Clementina Blancquaert (1848-1923) een boerderij2. Tijdens de periode vóór WO I hadden ze er ook een houtzaagbedrijf. In het gezin werden zes vier kinderen geboren: Cesar Joseph (Kalken, 1885-1979), Maria-Theresia (1886-1886), Maria-Stephanie (1887-1966), Gustaaf Maria (1889-1980), Elvire Marie (1892-1976) en Petrus (1894-1894).
Illustratie 4. Severinus Temmerman. Foto bidprentje.
Illustratie 5. Cesar Temmerman op latere leeftijd. Foto identiteitskaart.
Zoon Cesar zou met zijn echtgenote Marie Mathilde Idalie Dooghe (Kalken, 1886-1960) en hun kinderen het landbouwbedrijfje verder zetten. Uit dat huwelijk werden drie kinderen geboren: Maria Emiel Stephanie (Kalken, 1925-2002), Gerard Gustaaf Charles (Kalken, 1926-2005) en Oktaaf Jozef Elvira (Kalken, 1928-1928).
1
De wijk De Kruisen omvatte een deel van de Bieststraat, de Kruisenstraat - onder de benaming Kruisenstraat vielen toen nog de woningen langs de huidige Dendermondsesteenweg tussen de Steenbeek en de Wintersakkerbeek/Moortelbeek -, de woningen rond de herbergen in het begin van de Schriekstraat en het deel van de Koffiestraat tot aan de Kouterstraat. 2 Severinus was de zoon van Joannes en Ferdinanda Moreels. Hij was op het tijdstip van zijn huwelijk met Clementina Blancquaert weduwnaar van Livina Vervaet. Clementina Blancquaert was de dochter van Livin en van Paulina De Gucht. Die landbouwuitbating is anno 2012 te situeren ter hoogte van Kruisenstraat 44, Kalken. 3093
Maria Temmerman bleef de ouderlijke woning bewonen tot aan haar overlijden eind 2002. De woning werd na haar overlijden verkocht (in 2005) en afgebroken in 2007.
Illustratie 6. Zicht op een deel van de Kruisenstraat, begin twintigste eeuw. De woning van de familie Temmerman wordt aangeduid met de pijl.
Illustratie 7. Gerard Temmerman (midden) met vrienden op weg naar Kalkenkermis. 3094
3. Verkaveling van gronden langs de hernieuwde steenweg N445. Reeds kort na WO II werden plannen gemaakt om de steenweg Gent – Dendermonde (N 445) op Kalkens grondgebied recht te trekken. Langs de te verwachten nieuwe rooilijn ter hoogte van de wijk De Kruisen waren op het einde van de jaren 1950 reeds nieuwe huizen gebouwd en na de aanpassingswerken volgde een verdere verkaveling van een aantal akkers voor woningbouw. Reeds kort na WO II werd het onbebouwde deel van de huidige Dendermondsesteenweg tot aan de Wintersakkerbeek onder die naam benoemd. Landbouwer Cesar Temmerman pachtte van de C.O.O. Kalken in de periode na WO II langs de baan Gent-Dendermonde onder andere twee stukken landbouwgrond, namelijk de stukken sectie E, nummers 16c en 16d (zie illustratie 8), ter grootte van 90a 30 ca. Die stukken grond lagen (en liggen nog) geprangd tussen de Zomerstraatwegel en de Wintersakkerbeek.
N
Illustratie 8. Situering van de landbouwgronden sectie E, nummers 16c en 16d langs de N445 te Kalken. De onderbroken lijn ten westen van het stuk 16d duidt de Zomerstraatwegel aan. Ten oosten van het stuk grond 16c ligt de niet-aangeduide Wintersakkerbeek die zuidwaarts onder de steenweg loopt. Uittreksel uit Poppkaart, ca. 1865.
3095
In een korte tijdspanne, namelijk in de periode 1949-1951, werden de akkers Sectie E, nrs. 14, 153, 16c en 16d en sectie D, nr. 644 verkocht.
Illustratie 9. Verkoopaffiche landbouwgronden te Kalken, 20 december 1951. 3
Die akker werd in 1949 met het toponiem “Kruisakker” benoemd. 3096
Om de kansen op de aankoop van de gepachte gronden te vergroten op 20 december 1951, maakte Cesar Temmerman een deal met buur René Verbruggen en de aankoop van die stukken grond net buiten de omschrijving van de wijk De Kruisen lukte. Het oorspronkelijke plan om ter hoogte van het kruispunt Schriekstraat Kruisenstraat – Dendermondsesteenweg de weg ten noorden van de molen aan te leggen, bleek om technische redenen onuitvoerbaar: de stabiliteit van de grond liet te wensen over4. De heraanleg van de N445 vanaf 1963 had een volledige hertekening van bovengemeld kruispunt: niet alleen verdwenen het gebouw waarin eeuwenlang herberg Den Appel was ondergebracht en het herenhuis van de familie Tibbaut, maar ook bijna alle andere woningen en stallen, waaronder nog een andere herberg.
Illustratie 10. De aanleg van de huidige Dendermondsesteenweg, ter hoogte van het kruispunt met de Kruisenstraat, diende midden augustus 1963 onderbroken te worden omdat een aantal huizen pas kon afgebroken worden nadat de bewoners ervan een soms achtergelegen nieuwe woning betrokken hadden. Midden september 1963 werden de werkzaamheden voortgezet. Op de hoek Schriekstraat - Dendermondsesteenweg werd in de periode 1948-1950 een relatief groot huizencomplex heropgebouwd, waaraan later het tracé van die steenweg werd aangepast. Foto Omer Pieters. 4
Gesprek met Alfons Vervaet, wiens vader werkzaam was op de diensten van het kadaster. 3097
4. Huwelijk met een bloemistendochter uit Lochristi. Gerard Temmerman trouwde in 1956 met Denise Roggeman, een bloemistendochter uit Lochristi. Vooreerst maken we kennis met de familie Roggeman. Die familie baatte in het begin van de twintigste eeuw de Bosseveerhoeve in Heusden uit.
Illustraties 11 en 12. De Bosseveerhoeve in Heusden (foto en schets) ten tijde van de erkenning als beschermd monument. Uittreksel uit Het Nieuwsblad, 7 augustus 1991. Remi Victor Marie Roggeman (Heusden, 1889-Lochristi, 1942)5 huwde te Heusden op 30 mei 1922 met Marie Prudence De Wilde (Ledeberg, 1894Laarne, 1978). Hij oefende een tijdlang het bakkersberoep uit, maar verkoos omstreeks 1929 bloemist te worden op de wijk Denen, langs de Antwerpsesteenweg in Lochristi. Het gezin werd gezegend met zeven kinderen: Julien Joseph Valere (°Heusden, 1923), Simonne Ivonne Urbanie (°Heusden, 1924), Paula Marie Alphonse (°Heusden, 1925), Etienne Gustaaf Clement Remy (°Heusden, 1928), Denise Camilla Magdalena (Lochristi, 1930 – Kalken, 1995), Maurice Romaan Cecile (°Lochristi, 1931) en Gabrielle Marie Kamiel (Lochristi, 1933-1933). Gerard en Denise woonden aanvankelijk in bij de familie Roggeman te Lochristi. Daar leerde Gerard de job van bloemist, want zijn vrouw wou niet direct door het leven gaan als echtgenote van een landbouwer.
5
Remi was de zoon van Auguste en van Josephine Marie Ghislena Vercauteren. Marie Prudence was de dochter van Franciscus en van Valeria Maria Barbara Van Damme. 3098
Illustratie 13. Ongedateerd document van verzekering “tegen den hagel” tussen de Belgische Boerenbond en Remi Roggeman, periode 1936-1937. Het bedrijf had toen elf serres en drie galerijen verzekerd, goed voor een totale verzekerde glasoppervlakte van bijna 850m2. 3099
Illustratie 14. De bloemistenfamilie Remi en Marie Roggeman – De Wilde. Vlnr. staand: Remi Roggeman, Paula Roggeman, Julien Roggeman, Marie De Wilde en Simonne Roggeman. Vlnr. zittend/gehurkt: Denise en Maurice Roggeman.
Illustraties 15 en 16. Serres van de bloemisterij Roggeman te Lochristi.
3100
Illustratie 17 (onder). Huwelijksdag van Gerard en Denise. Foto Studio Marc, Zeveneken.
Illustraties 18 en 19 (boven). De woning van de familie Roggeman, vóór en na het overlijden van Remi. 5. Start en uitbouw van Bloemen Temmerman (1962-1987). Na vijf jaar huwelijk trok het gezin van Gerard en Denise naar de Pauwstraat in Lochristi en in mei 1962 verhuisde het gezin opnieuw, nu naar de Kruisenstraat 44 te Kalken, in het ouderlijk huis van de familie Temmerman. Op 15 december 1962 werd het gezin ingeschreven in Kalken, Heirweg A, in de nieuwe woning naast een nieuw bedrijf. Gerard en Denise Temmerman-Roggeman lieten op de gronden sectie E, nrs. 16c en 16d (zie illustratie 8) een nieuwe woning en een aantal serres optrekken. Ondertussen diende men wel een deel van de grond af te staan voor de aanleg van de recht te trekken Dendermondsesteenweg. Dat ontlokte voorbijgangers soms de vraag waarom men de woning zowat te midden van de akker had laten optrekken…
3101
Op het stuk grond sectie E, nummer 16c werden de gebouwen van de nieuwe bloemisterij gebouwd. Het stuk grond sectie E, nummer 16d was bestemd als tuinbouwgrond. In mei 1961 werd de Provinciale Technische Dienst op de hoogte gebracht van de plannen om een woning met ernaast serren te bouwen. Die aanvraag werd ingediend door architect H. Van Laere uit Gent. Een eerste ontwerp tot het bouwen van een landelijke woning, getekend dor architect A. De Meester uit SintMartens-Latem, dateert van 16 september 1961. Op 25 oktober 1961 vergunde het Bestuur van de Stedebouw en de Ruimtelijke Ordening van de provincie OostVlaanderen de bouw van de woning. Het Kalkense College van burgemeester en schepenen deed dat op zijn beurt op 31 oktober 1961. Kort nadien werd de aanvraag tot het bouwen van drie serren ingediend: ten oosten van de nieuw te bouwen woning was een serre van 10 m breed en 20 m diep gepland. Achter de woning werden twee serren van 27m breedte op 6m diepte gepland. Op de aanvraag van 24 november 1961 werd reeds een Illustratie 20. Inplanting van de woning uitbreiding van de serren en van de bedrijfsgebouwen van voorzien. Het Oost-Vlaamse Bloemisterij Temmerman, 1961-1962. provinciebestuur en het Kalkense CBS keurden de bouw van de serren goed, respectievelijk op 20 en op 26 december 1961. 3102
Aanvankelijk was het enkel de bedoeling azalea’s en begonia’s te kweken voor de groothandel. Bijna onmiddellijk na de opstart van de firma werd besloten de serre aan de straatkant in te richten voor detailhandel. Daarmee kwam de familie in het vaarwater van enkele bloemen- en plantenverkooppunten in Kalkendorp. Het grote voordeel was echter de ruimte presentatieplaats voor de bloemen en de planten en een beperkte collectie van tuinversieringsmateriaal en tuinmeubilair. Illustratie 21. Dit plan uit 1961 van de voorgevel van de serre aan de straatkant werd niet volledig uitgevoerd: de twee deuren werden vervangen door een dubbele deur in het midden van de voorgevel.
Illustratie 22 (onder). Zicht op de te koop aangeboden bloemen en planten in de serre aan de straatkant.
3103
Illustraties 23 en 24. Het gezin Temmerman-Roggeman met zoon Johan. Let op de achtergrond op de bebouwing in de onmiddellijke omgeving van Bloemen Temmerman. Bemerk ook de duiker over de Wintersakkerbeek op de rand van de Dendermondsesteenweg-Heirweg.
3104
Illustraties 25 en 26. Zichten op de tuinbouwgrond van het bedrijf. Het eerste bedrijfsvoertuig was een brommer. Gerard trok met een grote bak of kabas naar enkele vaste bloemen- en groene plantenleveranciers in Oostakker, Lochristi en Destelbergen om de koopwaar. Omstreeks 1980 werd gedacht aan de uitbreiding van het bedrijf. De kinderen Johan Cesar Marie (°1957), Hendrik Julien (°1958), Peter Stefaan (°1961), Gert Paul Marie (°1968) en Bart Johan Greet (°1971) werden groter en misschien was er wel een opvolger onder hen. In elk geval waren vooral Gert en Bart bedreven in het aanleggen van begoniabloemtapijten. Op 14 december 1981 ontving het College van burgemeester en schepenen van Laarne een vergunningsaanvraag tot het bouwen van een nieuwe serre op de grond sectie E, nrs. 16 d, e, f en g. De nieuwe serre werd op 16 april 1982 geopend.
Illustratie 27. Uitnodiging voor de opening van de nieuwe serre van Bloemen Temmerman op 16 april 1982. 3105
Illustraties 28 en 29. De nieuwe serre ter gelegenheid van de plechtige opening (boven). Gerard en Denise en de opvolgers Hendrik en Marie-Anne klaar om de bezoekers te verwelkomen (onder). 3106
6. Een nieuwe generatie met Hendrik en Marie-Anne (vanaf 1987). Bloemistenzoon Hendrik Temmerman leerde de knepen van het vak tijdens een leercontractopleiding “fleuristerie” in de ouderlijke bloemisterij. Na een patroonsopleiding bij het IMOV (nu: Syntra) en verdere bekwaming in het vak, via bijvoorbeeld avondschool, stages en deelnames aan bloemschikwedstrijden, kon Hendrik als zelfstandige aan de slag. Samen met zijn vrouw Marie-Anne nam hij het bestaande bedrijf van zijn ouders op 1 juli 1987 over. De eigenlijke bloemisterij werd stopgezet en de nadruk werd gelegd op bloemschikken (zie illustraties 32 en 33) en bloemen- en plantenverkoop. Ongeveer gelijktijdig werden grote aanpassingen aan de bedrijfsgebouwen uitgevoerd. De serre aan de straatkant uit 1962 maakte plaats voor een nieuwe woning voor Gerard en Denise. Ook de andere serres uit 1962 verdwenen om plaats te maken voor een modernere werkserre. De serre uit 1982 werd merkelijk uitgebreid. In oktober 1988 verhuisde het gezin van Hendrik en Marie-Anne vanuit de Schriekstraat naar de eerstgebouwde woning (zie illustratie 36).
Illustraties 30 en 31. De bedrijfsvoertuigen van Bloemen Temmerman. Links de Simca van vader Gerard Temmerman en rechts de Peugeot Boxer van Hendrik Temmerman (aangekocht omstreeks 1988). Hendrik en Marie-Anne organiseerden nieuwe activiteiten die vooral het bloemschikken in de kijker moesten plaatsen: zo werd er met medewerking van kapster Jeannine Roels een show rond trouwbloemstukken gehouden (zie illustratie 34) en kon de plaatselijke 3107
beeldhouwer Maurits De Martelaere exposeren tussen de bloemstukken (zie illustratie 35). Verder werden geleidelijk aan voorjaarsopendeurdagen, bloemenshows ter gelegenheid van de kerstperiode en orchideeënshows geïntroduceerd.
32
33
34
35 Illustraties 32-35. Sfeerbeelden rond activiteiten van Bloemen Temmerman na 1987. 3108
Uitbouw van de verkoop-serre.
Bouw nieuwe serre.
Bouw nieuwe woning.
Illustratie 36. Aanpassingen aan de gebouwen op het oorspronkelijke bedrijfsterrein, periode omstreeks 1987-1988.
Illustratie 37. De kinderen in het gezin van Hendrik en Marie-Anne: vlnr. Pieter (°1987), Joris (°1981) en Leen (°1984).
3109
Slotbeeld.
Illustraties 38-40: Overzicht van de geschiedenis van de firma Bloemen Temmerman aan de hand van factuurbriefhoofden. Van boven naar onder: briefhoofd van Wed Remi Roggeman – De Wilde (jaren 1950), briefhoofd van Bloemen Temmerman (periode 1962-1987) en briefhoofd van Bloemen Temmerman (periode 1987-heden). 3110
Bronnen.
Literatuur. VAN DE SOMPEL A., Het Sint-Pietersfeest op de wijk De Kruisen te Kalken tijdens de twintigste eeuw: van verguisd en geprezen volksfeest naar een feest voor iedereen, Kalken, 1999. Mondelinge bronnen. Alfons Vervaet. André De Lausnay, 19 november 2012. Hendrik en Marie-Anne Temmerman-D’hooge, 15, 17 en 29 november 2012. Niet gepubliceerde bronnen. Laarne. Gemeentelijk Archief Kalken, doos 1.778.5, bouwvergunningen Kalken, Dendermondsesteenweg tot 1975 (I, II en III) en Heirweg tot 1975 (II). Kalken. Familiearchieven Roggeman en Temmerman, bewaard bij Hendrik en Marie-Anne Temmerman-D’hooge. Verzameling Kalkense kieslijsten, bewaard bij Petrus De Wilde. Fotoverzameling Omer Pieters.
Illustratie 41. Hendrik en Marie-Anne nodigen uit op het slotfeest van de “Actie 50 jaar Bloemen Temmerman” op zondag 2 december 2012. 3111
3112
