PRO-REAL ESTATE I Stedenbouw, architectuur en mobiliteit I
Luchtfoto van het volledige BELAIR-project.
16
Profacility MAGAZINE mEi 2010
BELAIR: een levensproject voor een hele wijk in het centrum van Brussel ‘Belair’ is een van de grootste herinrichtingprojecten van de voorbije jaren in Brussel en strekt zich uit van de Kruidtuin aan de binnenring tot vlakbij het Warandepark. n Tim HARRUP Foto’s en 3D-beelden: SAQ
‘B
elair’ is een project van sociaal en nationaal belang voor België. In de jaren ‘50 wou Koning Boudewijn immers de administratieve diensten van het land centraliseren op één plaats: het Rijksadministratief Centrum. Deze plek werd door sommigen ook wel, al dan niet spottend, het ‘Belgische Kremlin’ genoemd. De bouw van het Rijksadministratief Centrum startte in 1958, tijdens de Wereldtentoonstelling, en eindigde in 1985. Als gevolg van de federalisering van België werden de verschillende administratieve diensten overgeheveld naar de Gemeenschappen en Gewesten en verloor het Rijksadministratief Centrum zijn nut. In 2003 besloot de Belgische overheid om de site te verkopen aan Breevast, Immobel en destijds nog Dexia. Er waren meerdere bouwkundige
plannen maar om sociaal-economische redenen, die ook hun weerslag hadden op architecturaal vlak, werd jarenlang geen aanvaardbare oplossing gevonden. Uiteindelijk viel het project, dat op verzoek van de nv RAC (Breevast - Immobel) werd uitgewerkt door het architectenbureau SAQ (Studio Arne Quinze), het meest in de smaak en werd hun ‘Master Plan’ goedgekeurd. Voor de uitvoering van het project werd eveneens een beroep gedaan op de architectenbureaus Jaspers Eyers & Partners en Archi 2000, maar SAQ behield de bewaking van de esthetiek. De hele site, zoals beschreven in het overzichtsplan, heeft een bebouwde oppervlakte van iets meer dan 150.000 m², waarvan 35% voor particuliere woningen. Meer dan 69.000 m² is bestemd voor kantoorruimten.
De kantoren en de gevels van het vroegere Rijksadministratief Centrum worden gerenoveerd en de volumes blijven behouden. Door afwisselingen in kleur, weerspiegeling en textuur krijgen de beglaasde gevels met uitzicht op de Pechère-tuinen een cinematografische functie.
PRO-REAL ESTATE I Stedenbouw, architectuur en mobiliteit I
Pacheco LAAN
18
Profacility MAGAZINE MEI 2010
1 2 3 4 5 6
Financietoren Gerenoveerde Pechère-tuinen Congresstation – toekomstige halte van het GEN Nieuwe Esplanade – Het hart van BELAIR Oratoriënberg Congreszuil
Master Plan en richtschema voor BELAIR BBelair bestaat uit verschillende delen, waaronder de bestaande gebouwen die gerenoveerd worden en nieuwbouw. De deadline is nog erg onduidelijk, want er moeten nog veel delen afgewerkt worden. Er werd een commissie opgericht om het BBP (Bijzonder Bestemmingsplan) van de Stad Brussel te onderzoeken. Het BBP en het overzichtsplan van SAQ werden uitgewerkt op basis van het originele richtschema dat de regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in juni 2007 goedkeurde. De huidige situatie is als volgt: de gebouwen D en F (bestaande gebouwen) kregen een stedenbouwkundige vergunning, net als gebouw C dat onderverdeeld zal worden in particuliere woningen en kantoorruimten. Als de commerciële realiteit het toelaat, met andere woorden als de ruimte een gegadigde vindt, zouden de werkzaamheden voor deze gebouwen vrij snel aangevat kunnen worden met een looptijd van 15 tot 18 maanden. De werkzaamheden in de drie torens met ‘offset’-verdiepingen, die de naam Pechère-toren, Pacheco-toren en Oratoriëntoren kregen, zouden niet voor 2015 van start gaan. De torens vormen de meest symbolische gebouwen van de site, maar zoals architect Roel Dehoorne van SAQ benadrukt, vertegenwoordigen ze een esthetische visie en moeten de aanpassingen en economische beoordelingen nog uitgevoerd worden door de ingenieurs en de studiebureaus. “Als een ingenieur echter technische problemen opmerkt, betekent dit niet dat het hele concept veranderd moet worden” legt Roel Dehoorne uit. “Door samen te werken met de ingenieur en onze collega-architecten, zouden we details kunnen wijzigen zonder de esthetiek aan te tasten, die een essentiële rol vervult binnen het project”. Openbare ruimten en mobiliteit De bedoeling van het Belair-project is om een stadswijk te creëren, die echt leeft en ademt. Overal waar mogelijk, bijvoorbeeld op de benedenverdieping van de gebouwen, wordt voorzien in een publieke toegang. Deze toegang kan de vorm aannemen van dienstenruimten of winkels, een school, een sportcomplex of een designmuseum. Volgens het Master Plan zal er eveneens een hotel met 120 kamers ondergebracht worden in de Pechère-toren. Een van de belangrijkste aspecten voor SAQ is de vlotte toegang voor voetProfacility MAGAZINE MEI 2010
19
PRO-REAL ESTATE I STEdEnbOuw, ARchITEcTuuR En mObILITEIT I
gangers en het belang van openbare ruimte. Ook essentieel zijn de interne mobiliteit en de communicatie tussen de verschillende delen van de site. “In het vroegere gebouw gingen de mensen naar een bepaalde dienst, handelden ze hun zaakje af en vertrokken ze weer» zegt Roel Dehoorne. “Er kon toen niet van het ene gebouw naar het andere gegaan worden. We wilden deze situatie absoluut vermijden en het voetverkeer op de hele site stimuleren». Voorrang aan voetgangers In Belair zijn er dus drie hoofdingangen. De noordelijke toegang bevindt zich vlakbij het Congresstation, dat een GEN-halte wordt, en brengt de voetgangers bovengronds - in tegenstelling tot de vroegere voetgangerstunnel - naar de gerenoveerde Pechère-tuinen - waarbij ze de Pachecolaan oversteken in de richting van de kantoorgebouwen. De Pachecolaan, die momenteel een soort van stedelijke autoweg is, wordt trouwens smaller. Verder zullen de gevels van de gebouwen verder van de straat geplaatst worden om grote open ruimten te creëren. De centrale toegang leidt naar de Pechère-tuinen en de nieuwe Esplanade. De Esplanade zal aangelegd worden met een ondiep watervlak en wordt ontworpen als een openbaar plein, een plaats voor ontmoetingen en evenementen,
Uitzicht vanaf de zuidelijke toegang oratoriënberg –verwijzend naar het vroegere oratorianenklooster dat hier in de 19e eeuw gevestigd was.
zoals concerten in de zomer. De zuidelijke toegang vanaf het Centraal Station, vervult een passievere rol en onderscheidt zich door lange smalle treden en groene eilanden. “Onze aandacht gaat in de eerste plaats uit naar de voetgangers « benadrukt Roel Dehoorne. “De bedoeling was om een levensruimte te creëren die niet ‘dichtgaat’ wanneer de kantoren hun deuren sluiten. Daarom hebben we in zoveel functies voorzien langs de doorgangen voor voetgangersverkeer”. Een ander strategisch aspect van Belair is de ligging vlakbij een knooppunt tussen de boven- en benedenstad en het historisch centrum. Om het voetgangersverkeer in de stad nog vlotter te laten
Publieke toegankelijkheid en mobiliteit zijn prioritair voor de noordelijke toegang tot de Pachecolaan. De torens met verdiepingen die ruwweg op elkaar gestapeld lijken, vormen de symbolische kern van het project.
20
Profacility MaGaZiNE MEi 2010
te ontdekken In de online bibliotheek van Profacility. be kunt u foto’s bekijken met gedetailleerde beelden van het project en een video waarin dit grote herinrichtingproject voorgesteld wordt. Voer op www.profacility.be de term ‘BELAIR’ in de zoekmachine in, om deze fotoreportage en video terug te vinden.
verlopen, kan de binnenring ook voor de Kruidtuin afgedekt worden om zo een doorstroming mogelijk te maken van de Kruidtuin en de Belair-site tot vlakbij het Warandepark. n
