Iets
over
instinct
en
verstand
.
DOOK
G.A.
(Vervolg
Varech I.
biz.
van
299.)
II
beschouwden
Oudtijds baar de
dat
,
ziel
door
der
dieren
den
dat
het
allen zelfs
werk
't naar
velen
de
(zij
slechts
’t
niettemin dan
instinct
Dit kan
kan
eigenschappen, laagste
sport
Kunsten
,
dien
dier
is:
van
hoe
niet,
een
die
te
verwijzen
wij
dier
is
hoog
wetenschappen,
hoe
en
doen
kan;
zijn
niet-luiaards te
op
doen
menschenrassen ontwikkelden
het in
—
ver-
dieren
woord
ontwikkeld
mensch
zijn
wezen.
vele andere
primitief ook,
om
heeft.
die Het
van
bij
zijn
tal
de
van
op
mist
een
te
denken. ook
mist
psychische
vinden
te
instinct Het
noemen,
wel
besluiten
om
vermogen één
beoordeelingsverraogen
schaamte
ook
wijsheid
hoog
vermogens
staande
iets
te
toekennen.
redeloos
een
geestelijke
beschaving
«is
zij,
gerust
om
dien
staat
dat
toe
al
nabijkomen
laagsten
en
maken,
in
maar
maximaal)
redeneeren
niet
zijn ,
die
nuttig-
en
allen
geven
Salomo
dat
lageren
ook
Maar,
in
daar-
ontwikkeld mensch machts-
hoogere
ook
minimaal),
een
dan
godsdienstzin, en
dieren
eens
verbeeldingskracht,
gemoed , wording
’t
zoo
een
vaak
en
ons
vergelijkingen
en
nu
ook
(zij
«Verstand,” trekken
afgestapt.
menschenrassen
met
dat
klaar
en
handelingen,
van
en
onbetwist-
macht hen
hoogere
nadenkend
van
mieren had kunnen
zullen
stand
is
die
verrichten
Geen
die
sommige
van
volkomen
het
zijn.
tijd
niet
nog
ontwikkelde
laag
er
hen
voor
dat
,
tot
als
macht kant
hoogere
en
’t
ongeleerden
en
een
zijn
opwekt
tegenwoordigen
heidsstandpunt
door
gelegd
of
noodig
en
geleerden
instincten
aanspoort
nuttig van
de
de
b.v.
gewaar-
gevoelens.
dieren geen be-
TETS
En
oefenaars.
dit
Aangenomen
dus
formatie,
niet
enkel
den
allerlei
wij
als
ontleend de
dat
dieren,
andere)
psychische hier
mogen ’t dan
hun
gelaten
dat
noemden
,
de
Niemand die
was
er
schrijvers
gezin
stand
hij
was
de
Het
miauwde
trapt
te
niet had. voor
dag ver
’s avonds
op ,
deze
Daarna hem niet
rondloopen.
langs
gereed
nachts,
zacht
als
geheel
oogonblik
en
hij
Zoodra
het
een
te
naar
eten
at
en
bed
maakte
en
zijn
het
’s
en
lag, hij
morgens
drinken,
dronk
stevig.
het
zich
dier
alleen,
gemoeds-
maanden.
op
Maar
waaraan
van
,
en
en
’s morgens
niet
ver-
rustte
gestreeld
do
keuken
den
geheelen
Meermalen hoorde
spelen
af-
nauwlijks
gevaar
het
zijn
plotseling.
beenen
in
ge-
mor-
eenigen
op
trouw
's
’s Avonds
genomen
lustig
ging
hij
haar
veranderde
schrijver’s
knieén
drie
om
op-
zijn.
gelegenheid
kwam
steeds
liep ,
te
opgenomen ,
Zelf
miauwen. stem
wij
eigen
in de
terug,
dan
toon ,
rondom
op
zij
doen
te
die
of andere
nog
was
dier
liggen
anderen
tusschen
,
vlug
,
bleef
schrijver
weeklagend
gezette
had
woning
zijn
,
(on
lezer
om
bezitten,
buiten.
naar
«Poes”
te maken
duidelijk sprekende,
ongeveer
van
huize
heele dier, zelfs diens
een
’t
in
als
goed
goed willigen
dier
een
zijnen
tijd
laat
vond
een
het
liep
geraakt
bij
ligt.
vermeerderen.
katje,
een
ten
verlaten.
of het
worden
voor
’s
te
deur,
binnen ,
bij
het
eenigen
binnentredend van
den
dat onze
genoemde
ons
voorbeelden aanhalen
éénmaal
nemen
nadat
voor
wéér
vroeg
kamer
te
weken
slechts
woonlijk gens
enkele
door
Enkele,
de
zoo
vergelijkingen
opgemerkt, gelijk schrijver onlangs
waar
paar
en
toe-
voorbeelden,
dieren
psychische eigenschappen
niet minstens
heeft
een
Ben
dan
wij
dieren de
zij
door
zijn
dat
Want,
zeggen
met
,
de
te
te
grondslag
ten
dat
Aan
desverlangd
als
,
worden
bepaaldelijk
aan
—
«iets”
bezitten.
die veelal beschouwd worden enkel den mensch
en
aandoening
aantal
willen
ook
vinden.
plaats
een
trekken
mensch,
bezitten.
gevoelens
echter
Allereerst zien
te
de
als
goed
zoo
werk
bewijzen ,
te
,
vermogen besluiten
mensch,
en
verstand
staan
dit
kan
zeer
niet
dieren
van
te
dat
aangetoond
mensch
iets
afzonderlijks,
stof heeft uit
’t immers
gaat
iets
ge-
stoffelijke
van
tegenspreken
onbegonnen
een
diersoorten
alle
aan
den
van
psychische
gevolg
eigenschappen
soortgelijk
een
andere
maar
de
zoodra dier
levensuitingen
natuurlijk
zou
is,
verstand.”
instincten,geen en
is,
met
kunnen
meer
verstand,
niet
overeenstemmen, Het
of
stof
niets
handelingen
of
hebben
noodzakolijk
der
331
VERSTAND.
genoemde
het
dat
eigen
een
diens
eigenschappen
aan
die
niemand
mensch
dieren
aan
iets
ons,
sommige
schrijven
al
niet
uiting
een
beter,
dunkt
zal,
ook
niet
of
onstoffelijks, dan
dat
eens
EN
INSTINCT
natuurlijk: Zij
alles is
«verstand”
dat
voelens,
OVER
of
gereed
schrij-
spinnend tot
ver-
332
IETS
of
trekken,
«poes” te
zacht
gend
konden
nijen
tusschen
huilen
op of
hij
steeds
in
eten
de
of
niet
zonder
min
als
Men
het
verder
door
de
dood
ligt
»Omdat
hij
Wie
dit
dat
zal
het
dier
oorsprong
niet
achtige
vrees
ternis het
enz.;
bestaan,
het
een
hooge
het
een
beschouwen en
ten
,
Of
neen
tijd
even-
,
tot
zij
dien
zin
dan,
gelegd
na
weigerden,
men
in
tot
eerst
ander hem
in
de
hij
een
niets
hij, en
antwoord,
liever
opdat ons
die
wij vee
voor
van
Wat
’t
hij
kan
kunnen
op
duis-
geloof
aan
daarna
wijl hij
laat een
maar
uitoefent
geest
een
hem
reeds
voor
als
ontstaan
—
geven,
wenschen
gronde
kinder-
vrees
het
de
van
gezagsgeloof?
zal
zulk
is
uitdrukt,
een
tot
ziet
zal
te
durven beweren
geesten,
een
vijandigen
hem
handen
ten
zeggen.
geeft
invloed
nadeeligen
te
een
wel
onbestemde,
een
brand
rekenschap
zou
gevallen
omdraagt?
booze
van
ook
mensch?
havklocque
aanleiding
het
immers
althans
zich
dan
eindelijk
voor
zal
door
samenleefden,
natuurverschijnselen,
en
later
zij,
geheimzinnige;
en
ziekten
en
den
gelijk
anders
dat
denkelijke
beweren,
schadelijke,
het
zendt
voedsel
meesters
van
heeft,”
wat
die
van
is
diepe
van
dag
verbeeldingskracht
Waarom
in
doen
en
onbekende
dezen als
dien
«Waar
onweders
zendeling
—
als
anders
door
voor
omringt
de
zin
het
van
gevallen
hun
op
hun
neerslaande bliksemstralen,
tuig
nietigen.
kiem
machten,
hem
is
de
vreês
verre
bliksem
bang
stellig
natuurmensch
een
die
zonder
dan,
dien
den
aan
meening
terugkomen.
durven
atheïsme”;
bovennatuurlijke Als
dier
’t
avond,
terugkeerde,
treuren.
was
niet slechts
met
godsdienstzin
eerst
zij
de
denken
dien
een
dat
soms
zij
het
nadeelen
opgemerkte
dat
in
hebben
voor
honden,
wel
zullen
echter
van
vooral
niet
geen
«onbewust
een
het
liggen
bekende
talrijke
waar
zij
plaats
aan
de
aan
maakte
waren
de
van
gedachte
grondslag
deur
eiken
meester
oogenblik
had
dag
die
de deur
ging
treurig, langgerekt,
treurden.
afgestorvenen
die
zijn een
»onzindelijk”
meesters,
indruk
Waarschijnlijk
hond
m.
dieren,
hun
van
zich
verdwijnen bij
dat
heelen
. . .
het
lekker-
gewilde
graag
kla-
opziend,
afleiden. En
begon
dag
over
achter
want.
o.
vele
sterken
zelfs
maar
dan
hem
naar
anders
voren!
te
zóó
of
reeds,
den
daar
,
ophouden,
overlijden
een
klonk:
ophouden
slot,
op
VERSTAND.
oogenblik
een
gemiauw
danken
denke
droefheid
maar
EN
melk
onverwacht
maar
ooren
te
Geen
schrijver
en
gelijkend
wanneer
te
zelfs
INSTINCT
zonder
begon,
miauwen.
hem
hem
OVER
of
als
geest, dan
te
dooden, slaan 1” zekeren
op
door
uit
zich
van
ziet
hoe
hetgeen
het
werk-
waarvoor
kunnen hem
die
ontving trap
van
hij
ver-
ons
een
be-
IETS
staande
schaving En
die
moffat,
kent, tot
op
bet
toen
de
hem
bij
167
moest
vrees
godsdienstzin
van
Roman es zich
bezat
het
gaf
meester
had
den
hem
het
hij
dat
in
Van
een
zulk
verschrikt
kind
van
meeste
nelijk
niet
vallig
den
aanraking, kan een
de
men
poot of
door
kiezen
er
is
tal
voren
kunnen een
ze
den
wel
zien
van
te
tot
steken.
dat
hun het
sterker
krijgen
was
vechten, andere
zij
er
het
en
te
meubel
te
slaan. alle
met
verhaalt
en
of
beefde
gedrag
zijn
vierde
angstig in
het
ken-
en
bel
angst-
bij
zelfs,
poging zij
ze,
Bij men
in
het
spoedig,
hazenpad
vinden
die
berst,
stijgen.
zelden zal
zullen
der
zwevende
wagen
angst
hoogst
en
de
ver-
gebaren
grond
de eerste
Meestal
genoegen
is
eindelijk
dan
derde
er
toen
zijn
voorzichtig,
aangeraakt
pakken.
voor
naderde
slechts aanblaften.
den
en
en
na-
die minder schrander
over
zij
en
wegkroop
zeggen,
geval,
een
te
,
verbazing
achtervolgd,
zullen
dat het
Als
zonder nog
en
gedrag
een
gade
dag
draad
wezen
onder
durfde
’t
een
geheelo
verre
bangelijk
verbaasd
op
dunnen
levend
er
om
en
veranderde
van
honden
dat
hij,
zekei’en
Aanvankelijk
grimassenmaker
bijna
zeer
zeepbel
vijanden zelden
het
zich
om
aanjoeg,
het
bemerken
om
van
zeer
uit
dit nog
toe
stellen
en ,
te
even
Op
voorzichtigheid;
niet
andere
wij
bij
zij
ze
omhoog
kiem
eigen.
weggeslingerd
ophield,
ook,
bangheidsgevoel,
naar
duidelijk
dieren te
volgen
zonder
herhaling
werk als
Eerst
die
werkelijk
weg,
wild
terwijl
katten
en
had
groote
anders
schrik
een
dier,
leelijke grimassen (zonder
mogen
,
honden
zeepbellen.
God
die
dier
moedig
langen
een
schouwspel
en
te
inboezemde.
niet
rende
handelwijzen
bekend
Algemeen
wezen
aan
spelen,
en
veranderde
met
die
hij
een
schrik
hij
»redelooze”
waren,
dier het
nu
en
groot
maken
diezelfde
het
ongewone
dier
, bij
hebben,
te
geloof
van
be-
ondervinding
godsdienstig
apporteerde.
waaraan
echter
en
,
waren
zijn
predikte.
leefde,
geheimzinnige,
het
levend
daarna
Dadelijk
en
hond,
hoe
het
het
geluiden) als
het
en
ook
beenderen
zij
been
verbaasd
ontzetting,
dat
als
beweging
honden,
romanes
God
gedwaald
een
soort
een
schrander
met
been,
het
hem angst
denzelfden
andere
en
zeer
en
trok.
daar
blijkbaar
verbergen
te
mensch
onbekende,
alsof
hij,
verder
achterwaartsche
bazing
een
een
dat
en
hond,
werd,
bet
voor
slingerde hem
langzaam
van
aan
wilden
door
eeneninale
de
onbetwistbaar
hond,
zich
bevestigd ,
ten
»dat
godsdienst
voorkomen
van
zijn
zijn
te
vermaakte,
meó
doen
te
is
een
dikwijls
afstand
liep
overal
geloof
Zuid-Afrikaansche
reisbeschrijving,
koesterde
333
VERSTAND.
vinden.”
die
Welnu,
zijn
van
EN
Zuid-Afrika het
onder
gekomen
men
INSTINCT
in
jaren
meening
dat
en
wilden 23
inzicht
bij
is,
blz.
OVER
bij
voor
wijze
334
IETS
stuk
spel,
van
elk
bij hun
te
bersten
slaan.
van
geheimzinnige wijze,
een
op
het
waarop Met
met
monopolie
etc.)
nig
voelen
den
die
ken
En
als
de
de
te
elkaar
»met
maken,
slingerende gende
plank
verder
meedeelt
troepjes holle
boomen, zij
vroolijke En
betreft
dus
,
conclusies,
gebeurt
in
zelfs
3
pag.
Forel.
A.
haar
e.
v.
de
eind
die
al
zijn
die,
’t
gaat
al
weinig
even
(inboorlingen Ceyloneezen
wilden
dat
zij
zóó
soms
zelfs
in
het
,
wei-
open-
daarentegen
brehm
blij-
geslachtsgemeenschap
door twee
verhaalt
kloppen
om
gemakkelijk hol
een
Naar
het
klanken
geschreeuw,
en
te in
l.
dikwijls
bewerken
voort
blijk
lig-
büchner
waarnemers,
door
,
dan
muziek
hout,
dergelijks.”
tegen
hooger
om
een
stuk
stokken
niet
zij,
tegen
vertrouwbare
komen,
droge
zeker
dat
klinkend
hoofdzaak
vast
te
Des
vol
dat
van
brengen,
te
hun
van
geven
die
sociélés
bijten
,
doen
zoolang
door
de
en
het
haar om
alfred
FerRI.
—
1
zóó
in
te
vlaag
verstand
ontzeggen
woede haar
espinas
Evoluzione
toorn
3
de
ontsteken,
en
haar
bij
aanhoudt."
vertelt,
nill’
kan.
amazo-
strijdgenoo-
bedaren van
van
voorbeelden
»dat
—
larven,
haar
haar
met
daaruit trekken
navolgende
forel
gevecht
naturalist
pag.
—
verhaalt
een
alles
aangehaald
III,
denken
dit den dieren niet
men
zoo
—
houden,
Fransche
etc.,
handelen
van
slaven,
het
,
denkbeelden, het
van
omgeving
Fourmis”
„Les
psych.,
Espinas,
358
kunsten
van
zij
musicus,
we6rgalmende
gejuich
strekken
haar
beroemde
de
verte
daarnaar
het
de poolen trachten
1
als
volgens
dikwijls”
op
zij
Arch,
als
toenam.
,
hun
maakt
hij,
elkaar
bij
nu
het
bewijze
nen-mieren
De
verdwijnt
kuischheid.
voeten
het verbinden
en
mogen ten
ten,
plotseling
terwijl
boomstam of iets
door
dan,
hoe
a.
in
brengen,
moeten,
de
dat
stemming.
wat
handelen
»Het
hollen
in
wezen,
voor
onbegrijpelijk
en
oorspronkelijke
noemen
brehm
en
te
Chimpanzees
waarbij
dat
handen
o.
zij
van
muziek
waarvan
een
,
dat
staat
beweging
heele aan
menschenrassen
uitoefenden;
mate
dan
menschapen,
hun
vrees
en
beoefening
laagste
schaamte
Australiër
slaan,
leven
omvang
en
verhaalt
wij
zekere
van
geven
te
en
eigenschappen:
der
verhaalt
Chimpanzees
verbazing
in
en
duidt
nog
Andaraieten,
geslachtsgemeenschap
van
dan
mensch.
vasteland,
wat
VERSTAND.
verrassend
trad
beschreef,
van
EN
schijnt
even
typen
,
uitvoerig
baar
hen
behandelde
van
het Austral.
van
dat
ding,
de
Hovelacque
hun
zedelijkheidsgevoel
,
het
zelfs
bel,
voorschijn
schaamte
als
juist
INSTINCT
Maar
een
voor
te
OVER
als
omicidio
,
in
hij
de
299.
animales.
2e
edit.
Paris,
Germeii-bailliÈre,
1878,
TETS
de
over
dieren
maatschappelijke
de
arbeid
die
verwoed Als
van
de
aan
tot
dit
oesters:
dan
Journal
of
dat
te
grootste een
openen, dat
dit
om
kracht
van
al
Welk niet
de
Darijs
voor
werd
staan,
15
gaf
kusjes,
daartoe te
a
deed
Eens
zich
was
hij
pijn
expres
voldoen
in
om
een
heeft
kan
dan
groote
ieder
stevig uitge-
Daar
de
bedraagt oester
een
ook
en
snel
wel
te
wetend
wetend
de
in
en
dat
zij
niet uithalen
er
moet
schelpen,
gedroeg
gevlucht.
voor
door
gehaald.
dus
zich
als
nu
cuviF.a
gezelschap
op
een
op
men
spijtig te
te
en
stoel
een
Weigerde
medelijden
Toen
zeester
door
en
was
neiging
hij
en
de
verteren!
oud
deuren,
hemzelf
belangstelling boom
woning
wordt.
geopend,
gaan
opende
door
een
,
En
lichaam
haar
door trek-
doorgaans
om
het
blijkt,
bevindende
dadelijk:
pond
van
in
studiën
,
aanvallen
wezen.
maanden
toonde en
,
ja
16
opgegeten.
armen
2
veel
—
nemen.
oestertje
één die
te
?
oesters
zij
gedachten verbindingen
van
zij
buiten
op
waargenomen,
wenschen
zijn
zich
ja,
zoo
plaats
haar
dan
oesters
eenmaal
dus
En
daarna,
dit niet
meer
zou
schelpen
haar
is
gezegd
wat
verstand,
enkele
geforceerd
noodig
eens
desnoods
gemaakte,
deze
echter
groote
feiten
bekend!
aan
aanraking,
iets
pond
maag
in
orang-oetan,
liefkozingen, gaan
haar
reeks
een
7
nooit
dit
aan
lichtelijk
zeester
a
haar
zijn zij
minuten
tijdverspilling
en
oester
maken,
Een
6
20
al
en
punt
en
gelukt
minste
de
gepubliceerde
zich
de
dan
een
zeester
een
kracht-
a
woning
van
brengt
daar
15
kracht
oester,
kan,
Na
haar
zal
bij
is
opoffering
één
op
vastzuigt
Natuurlijk
oester,
houdt.
der
behulp
dan
gemaaakt?
is
dit
ge-
die
toegeschreven
gulden
van
Association
schelpen
openen.
een
zoodat
met
beide
zij,
millioen
schiembnz
Biological
zich,
de
aan
tracht
men
Marine
zeester
de
gesloten
de
the
/3
4
paul
iedereen
hebben
1
naderend
menschelijk
verstand
aan
ge-
schild-
steken.
mieren,
het
de
over
door
een
sprake »met
der
zelfs
er
waarschuwen,
den mensch
niet
—
tijds
voor
dr.
dat
aan
door
niet
te
dieren
brengen”
bij
en,
„
waken
die
bij
dat
bewaakt
aanvallers
dan
men
dieren
zijn
van
toeschrijven
jaren
alleen,
zuigers,
put,
zou
verslinden
door
de
weet
hier
waar
het
wordt
wespen
de
en
bedaren
bij
drie
in
Amerika
ken,
komen
niet
wespen,
Zeesterren
dat
uitgezet
is,
verdeeld
met
zijn
dat
spreekt,
wespen
wijze
nest
andere
gedachten verbindingen
waarom
Uit
om
menschen,
op
zichzelven
werd
de
overal
nu
men
omtrek
buiten
naar
toepast van
den
inrukken,
vaar,
Het
335
VERSTAND.
der
uitstekende
veiligheid.
in
EN
uitsluitend belast
meenschappelijke ,
INSTINCT
inrichting
een
op
die
zijn,
wespen
wachten
OVER
te
aan
kind,
wekken.
iemand zich
gereed
336
IETS
maakte
«Men
zal
deze
niet
daden
in
is
zij
het
uit
te
zeker
wegingen
willen
merkt,
berekenen
der hem
min Als
voor
mensch
gevolgen
der
listen
die
of niet
dat
woord, dat
een
mensch
een
die
zijn
tegen op.
1
dien
daad,
te
raken toch
men
die
over-
verstaan
vele
de kunst
van
is,
hetzij
zijn, te
vijand
niet
noemt
het
om
worden
opge-
zijn
van
oorzaak
zijn daar-
bij
listen
denken,
zijn
noodzakelijk
de
voordeelen
voortspruitende van
listig
van
,
vermogen
uitvoeren
en
hem
men
denken
zijn
van
van
verstand,
zijn ook
te
dan
aard,
uitvloeisel
zijn
Doch
zal
den
moet
zijn
dier
bepaald
ze
ook
in
een
de
van
nog
oordeele
eens,
zelf.
de
En
te
en
wijzigt;
,
al
bren-
in
aan-
één
instinctmatig,
handelt.
trekken
verstand”.
verstand
dezelfde listen
automatisch,
Het
op.
zijn
de rnensch
toepassing
combineert
zijn listen,
te
in
steeds
bepaalde,
niet
door
ze,
en
weten
verstandig
gaat
conclusie van
heeft
bedenkt,
dat
tegengeworpen
dieren
zichzelven
daarentegen
als
worden
de
van
mensch
dier,
gi’aden
Men
het
zal
geval
een
bekend
een
waarschijnlijk
hier
ons
redeneering
gedachtengang »er
tot
meesterlijk
verwond
door
bedenken
van
voor
een
de
terwijl
Doch
het
afgezien
gewijzigd,
wendt,
—
dat
heeft
Ook,
gen.
zulk
heeft
rekening
afstand
dat
conclusies
er
verschalken.
een
van
dan
in
wer-
bewijs
dieren?
voorzien
Wij
zijn
van
van
meer
nu
verstand
soortgelijk listen
of
en
overwegen,
dieren,
veinzen
te
als
gevolgen
vor-
steenen
het
werpen
en
te
aanschouwing
te
iets
zulk
aap
of
eveneens
verbinden
voor
veel
staande
prooi
list
zijn
te
projectiel
een
te
niet behoeft?
eigen
of
een
overwegen.
uit
dat
ontkomen
mensch
een
beschouwt
te
te
om
het heeft
hooger
gevaar
hetzij
Doet
uit
houden
te
naderend
mensch
zeggen
ook
en
dood
de van
zijn
zulke
tot
begrippen
vruchten
niet
denkbeelden
noodig
ieder
takken,
met
cuvier,
gevolg
dat
dier,
een
algemeene
om
het
zij
als
schrikken.
wil, zegt
men
dat
te
af
vormen” iets anders dan denken ?
tegenstanders,
berekeningen
een
insecten, zich
daartoe
en
Gelijk
Waar
gewicht
met
niet
hun
bezitten
vermogen
en
bekende
het
naar
trekken?
object,
vermogen bezit
dat
en
telkens
boom,
vervolger
zooals
ontkennen
en
«algemeene begrippen
verder
houden
beschouwen
den
hij
den
om
denkbeelden,
van
VERSTAND.
schudde
kracht
loochenen
het
is,
door apen
pen
alle
handelwijze
dit
EN
INSTINCT
vervolgen,
kunnen
staat
Levert
en
te met
verbinding
een
men.” En
te
daarin
moge
maar
van
hem
dien naderde,
men
OVER
is,
dat
redeneering,
eenig
spreken als
juiste, .dat
bepaalt
zich
wij
tot
uit
dit ééne
natuurlijk
tegenwerping,
dien
gaat
:
niet niet
IETS
Als
iets
kan
niets
opmerken,
die
noodig.
Gaat
voordat
de
zintuigen
zal
het
,
indrukken
dat
men
heeft.
dig
stand
omdat
iedereen Geen
het
duidelijk vatbaar
van
of
een
wijzen
bijen, En
dat
Maar
plaats Het
ook
dus
hebben.
komanes
wijze
dieren ken
zegt:
geheel
der
zichtbare, de
,
doch
hersenen
indrukken
Zeker, het
alzoo is
voorouders
even
niet
noo-
heeft
ver-
die
in-
waarvan
dieren !
Is
niet
t
b.v.
minstens het
van
de eerste
balen
zijn ,
één
geheu-
teekenen
weekdieren
allerlei
van
vogels
niet
de
logische
dat
dressuur
voor
zijn bij
Door
komen
bewijs
te
aan
die
waar
het
op
mieren,
soort;
zoogdieren.
en
het
op van
die als
goed
wij,
denken.
dat
der
En
(te
organen,
dieren
stof
op
zamen
die de
menschen,
overgebrachten
aanleg
er
gebaseerd van
in
dat
het
de
bij
het
moet
de
plaats
de
den-
zijn
al
of
is
b.v.
vastgesteld,
genomen,
voor
gelijk
verbindingen
indrukken
op
daar,
mensch,” ,
,
bestaan.
van
waarneming,
hebben
den
mogelijk.
verbindingen
reden
geen
bijzondere
bij
dus
stoffelijke
de
het
dier
die
van
zintuigelijke
waarnemingen
met
die
er
geheugen
van
denkbeelden
van
moeten
is,
ondervonden
zintuigen
waar,
is het als
ontvangt
die
zijn
reeds
verbinding
gevolg
en
steeds of
dan
,
leveren
aan
beilmen ?
dier
komanes
dieren
standkoming
door de
,
onze
had van
overeenkomt
menschen
waarneming
niet
enkel
iemand
allerlei
«zorgvuldige tot
van
bestaat,
er
geheugen.
dit
zouden
bij
geen
Anders
oorzaak
verstand
redeneering
een
onomstootelijk
geheugen
er
gevolg
geen
anders.
is
zoodra
tegelijk
de
niet
hij
en
,
reeds
mensch
erkenning
zal
Volgens
geheugen
oorwormen,
geheugen,
de
geen
wel
als
voorbeelden
geheugen
ook,
tot
wie
er
dier?
worden
bestaan
zijn »de
maar
is
zij
blijken
voor
zonder
herinneringsvermogen
van
kan
Zonder
op
ander
van
kevers,
zou
aanhalen
en
Tal
nemen.
bezit
op
kan
geheugen
van
reeds
geheugen,
En
die
aldus:
Want alleen
inzien.
Trouwens,
zijn?
geval
zal
bestaanbaar
dus
men
zonder
dat, zou
treffend
is
nu
zelfs
natuurlijk
zonder denk-
hebben.
verstand
doen
heeft,” En dat
wel
onzinnige
dan
,
verkregen
ontvangen
zintuigen
dit
hij
zinnen
was
het
zmsmdrukken,
verstand
hij
moet
die
dat
kunnen
redeneert
men
bezitten.
geheugen
bestaan
zijn
ontvangt
verstand
redeneering
te
hij
indrukken
verstand
w.
a.
indrukken
gewaarwordingen
de
van
zonder verstand
geen
veronderstellen
nu
het
M.
want
,
drukken
gen
men
of
kan
kan
opmerkt,
kunnen
337
VERSTAND.
Iemand
zintuigen.
waarneming
EN
dier
een
zijn
zonder
zeide
van
door
zinnelijke
moeten
INSTINCT
doen
orgaan, door
mensch
een
slechts
OVER
op niet
natuur), treden:
stof. worden tot
geboren
denken
of
met
een
van
denkvormen, 22
338
IETS
d. i.
met
die
overgeërfde
zintuigelijke
evenmin
cijfere
het
tot
Maar,
bij
alleen is
moge
gebrek
een
hoofd
dat
ingeprent niets wel van
zich
is
louter het
een
wezen
maar
daarbuiten
tegenwoordige
geraakkelijk
zoo
te
suggestie,
diep
het
graden
van
verschillende twee
dat
beginsel
ontwikkeling
zijn
één
van
uit
één
niet
staande
hersenen
verstand
m.
a.
,
en
En
aan
dit
is
geheel door
het,
wijl
voorvaderen
bewijst
volstrekt
niet
dus,
dat
enkel
uit
die
zijn
woorden
maar
w.
aan
eigen-
in
niet
nog
der
het
een
gebrek
van
kan,
vermogen
tenzij
daarboven.
en
der
tegen,
op
voortgevloeide
maken
en
dat
bewijst,
zelfs
de
dieren. Men
niets
gevolg
gebezigd,
instinct
aanduiden:
geaardheid
looten
ook
daar
en
daardoor
en
der
geslacht
vrij in
dat
moet
bestaan
wij
«instinct”,
hieruit is
menschen.
ontwikkeld,
niets
een
van
Maar, hoe algemeen
was.
tegen
verstand
het en
mensch
het
waarvan
eeuwenlange
een
Want
de
dieren hebben
wij
soort-
vermogen
de
ontwikkelen,
meer
vatbaarder dan
—
met
het
als
waaronder
en
benamingsverschil
dierenreeks,
noch
is,
dit
voorouders,
der
begrip .
vrij
dat
bezitten
meer
vermogen
vermogen
noemen
En
waarneming.
eveneens
evengoed
—
der
dat
werd
verkregen
komen.
dieren
waarin
ook
ontwikkeling
kennis.
onzer
waansbegrip, het
dit
tijd
zintuigelijke dieren
niet
vergete
men
vroegeren
wereld
aanhoudend
geestelijk
toegeve
aan
kennis
weg, ter
is
menschen,
Maar,
dat
verstand
hebben
«verstand”
men
VERSTAND.
door
weéi'spreken:
te
kunnen,
het
menschen
feit
omstandigheden,
die
voor
nu
mits
de
bestaan
het
niet
ons,
door
dus
disposities
dieren
denken,
zich,
het
men
is
EN
voorouders in
ervaring,
gelijke overgeërfde Neen,
INSTINCT
hersen-disposities.
diezelfde
door
aanleg
door
OVER
vermogens
instinct
en
stam.
III
Het
is
bestaande
zij
hun
het
zintuigen
licht
omvang, ander Door óf
als
teweeg en
stoffelijk
een
daarnaar
hem
voorwerp,
óf
als
kunnen
inrichten.
Hoewel
zulk
neemt
prikkel
over
voor
indirecte
zijn
en
op,
prikkels, ,
als
plaatselijke
over
zijn dat,
leven,
gevoelde de
vorm
en
met
den
door
geheelen als
ieder
vatbaar die
uitdrukking,
de
is.
daarbij
behoefte, en
dat
en
begaafd
niettemin
inkrimping
zij
erlangen
niet
lichaam,
en
waaronder
nog
wel
en
geheele
protoplasma
onderscheiden
dier
een
uitzetting
uitoefenen
tijdelijke
dus
donker
verhoudingen
invloed
zekere
ééncellige,
en
gebrachten
uitwendige directe
dat
licht
heeten,
verdeelt
veranderenden
tingen
bekend
organismen
bewegingen
wij
wat
algemeen
een
verrichwaardoor
IETS
verschillende
aanpassingen
kunnen
worden,
maken
langzamerhand
,
Zoodra
het
aangrenzende als
zijnde
meer
der
ondervondene, Die
zamerhand Vóór
alzoo
die
lijnen,
in
zenuwen
liet
elkaar,
hetgeen is
primaire
tion
te
zijn
begrip,
den
voor
namelijk
tegelijkertijd
te
kunnen
verbinden.
dat
maar
wel
die
De
bekende
beginselen
het
tasten
gevoelig De
met
haar
waarschijnlijk den
dat
De
der
zjj
eerste
den
m
lagere Bij rende Al
het
licht
sporen van
de
de
vogels
is
en
begrip
planten. lang-
het
infusie-
reeds
jacht
op
werkzaamheid
reeds
dat
beide
,
en
graven
daaraan
werktuig
is
deze
tegenwoordig ander
een
te
me6
om
die func-
aan
tevens
graven,
dat niet die werk-
duidelijk
behoefte
de
haar
ontstaan
men
kon
naar,
graven.
zenuwstelsel
werkelijk
een
over
deed
waarmeö
lichamen
,
waarvan
lichaam
geheele
met
met
zijn toegerust
bezitten
en
een
met
zeer
kleurstof,
zijn
reukzin.
zekerheid
kan
ontwikkelden vinden
gezichtsvermogen
ringwormen
voor
zijn
zij
wij
gezegd
tastzin de
bij
pigmentcellen;
reeds
Evenzoo
en
samengesteld
wor-
hebben. wormen
de
als
oogen
die
der
dieren. het
herkauwende
zintuigen
te
sommige
hun ontstaan
voorwerp
Haar
eenvoudige
ontwikkelde
van
prikkel,
geweest tot de handeling die delven
een
,
het
zee-anemonen
zoeken
van
binnenste
prikkel.
van
zeesterren
gewervelde
en
organen
soort
verwante
de
vorm
hoog
elke
,
hebben
zinsorganen.
ingerichte
voor
de
samen-
veranderen
maken
zenuwen
maar
ander
zijn
van
en
,
zonder
handeling
schijf kwallen
van
laag,
dan
lijnen
den
voort
weten
of
zinnelijke
ons
Niettemin
zoodoende tot het vinden
de
of
een
die
het
van
uitoefenen,
kiezen, dat
brengen
van
in
wordende
prikkel,
zenuwen
te
der function
de aanleidende oorzaak
tuigen
en
van
bewijst
geest
dal
zal
gesteld
laatste tot
zich
het
van
zenuwweefsel.
uit
Wij
die
tengevolge
den
van
bijzondere zintuigen
oorzaak
danken hebben.
niet
heet,
echter
voedsel
duidelijk
zonder
niet
bijna
hun
in
en
dan
gaat
vormen
wordt,
breeder
functie
nutteloos
inwerking
bloot
vormen
het,
bepaalde
de
omgeven
Hierdoor
gevoelen
door
meer
,
bestendigd
haar
gaan.
invloeden
doel hebben
,
ontstaan
reeds
b.v.
hoe
een
overerving,
verschillende
en
langer
het
dus
diertjes
mogelijk
ten
die
bepaalde
deelen
hoe
door
aanpassingen
kunnen
uitwendige
worden.
protoplasraa-massa
protoplasma,
die,
het,
339
VERSTAND.
nieuwe
huidlaag
een
de
gelegen
geprikkeld
EN
verloren
zoodra
aan
binnenwaarts
trekking
,
nu
met
water,
als
weêr
reeds
meer
INSTINCT
ontstaan,
ook
maar
protoplasma
dus
aannemen,
OVER
en
gezicht dieren
het
sterkst
ontwikkeld;
bij
verscheu-
daarentegen de reuk.
organen
noodig
voor
het
opnemen
en
voort-
340
IETS
der
planten
Zij
prikkels
ontwikkeling ,
een
dus
zijn
voel. Het
lijke
lichaams
staat
stellen
vinden
of
zich
algemeene
het
de
function
de
beschermde
te
beenen
opdat
die
diersoort
van
rechtop
schee
te
tengevolge
prikkeling
vinden
zijn
is,
der
die
het
,
centra
bepaalde
daar
van
Nu
hersencel
die
draging gaat)
de organen
vonden
brek
de
physische zenuwen, wil
cel
of
de
wijze
van
bij
en
—
ons
bij
wijze
plaats het
dat
die
de
zij
in
overdraging trillingen
werking
of
toch
dan
der
eigen is
waarop dier
maar
zien,
en
bepaalde
geen
het
te
spoor
ontwikkeld
onderscheiden
vinden
door
die
overbrengen
verschillende
op
or-
naar
—
,
spieren
en
belet
iets
werking, ,
wordt
chemische
oog
stoffelijks, maar
door
naar
is
en
na
over-
vooraf
enz.
de
onderling buiten
van
buiten
naar
om
samenstelling
als
in
zich
zelve
ver-
over-
onder-
te
uiten
ons
ge-
omtrent
als
op
de
onttrekken.
zetelt in naara
onderlinge
overbrenging
buiten
andere
(een
uitgevonden
zoo
een
spieren
elkafir
zich
enkel
te
de
naar
of intellectueele
dat
waardoor
hersenmaterie,
hersencellen,
hersencellen
bij
betoog,
anderer
en
niet
dat
eene
op
psychische
treedt,
een
de
hersensubstantie
overbrenging
zoowel omtrent
werking aan
men-
de cellen der hersenen
:
van
der
eigenlijke
desnoods
dit niets
,
reflexen,
van
de
de
sterkst
moeten
voorwerp
nut
door lichtindruk-
voelen, plaats
moet
als
oogen
oogen
het
voor
ruiken,
ruiken
dat,
het
het,
gevoelde
gevolg en
voelen
van
andere dieren
voortplanting
jkennis
ook
speciaal
waar
zien
kunnen
Vandaar
er
bij
en
geen twee
geen
van
de
overgebracht. van
hersencellen-rnassa,
resultaat andere
wil
is
aan
De
lichtbeeld
prikkeling
i.
o.
—
eerste
vertegenwoordigen,
de
dragen
de
te
diezelfde
heeft
tengevolge
zullen
des
die
dus
zijn
levensbehoefte
van
in
mensch
dieren,
zij
bestaat,
vogels)
moleculaire
beweren,
schijnselen
(de
in
men
door
die
daarentegen
uit,
moge
opdat
gaan.
blijft
als
hebben
»zien”
worden
te
zenuwen
onder
dieren
voorwerpen,
ganen
om
dat
en
haar
noodzakelijke
gezegd
die
bij
het
De
zin-
hoogere
verrichten
maar
gaan,
door
oogen
achterwege
anders
zal
en
of
ten
function.
Evenzoo
gaan.
niet
dier
rechtop
neuzen
van
zij
willen
hij
ontstane
geen
,
ken,
gevolgen
maar
ge-
oorspronke-
inwendige
,
oorzaken
het
van
is het
zintuigen,
in
oorsprong
huidzenuwen.
zintuig
langzamerhand in
meer
bepaalde
bun
enkele
van
protoplasraa-cel
Nogmaals,
terugtrekken.
in
wezens
der
waaruit min
en
het.
van
bekleedsel
zintuig,
afscheiden
VERSTAND.
bijzondere richting,
een
uitwendige
EN
gewaarwordingen
en
in
INSTINCT
verscheidenheden
eenige
,
tuigen
OVER
kenbaar
geen
voor
bepaalde
zekere
werking op
op
hersen-
uiting elkaar,
bewegingszenuwen
maken.
De
wil
is
zelf
van
het of een
XETS
is
verschijnsel, hankelijk te
zijn,
zelf
zijn
Die
lingen
de
en
stof
en
dan ook
kan
steeds deze
physiologische
lingen
et
der
een
en
de
inderdaad
Davy
het
lichaam van
en
een
spiertrekking raakt.
Bij
waarin
werken, ,
besluiten
den
titel:
dier
klein
een
serie
een
onder
hande-
overzicht
in
dat
de
de
uitwendige
een
rÉnÉ
een
opwekt. weet,
teweeg,
verscheiden
die
prikkeling
zoowel beide
een
kan
zenuw-
vindt; dóór-
leeren,
streek
over
de
meerdere
later
dat,
dat
de
der
geheele
de beide helften.
over
der
2°.
aan
onder
den
ledematen
warmte
het
heele
invloed
toeneemt,
verraadt,
die,
groote krachtsontwikkeling van
een
zenuw
van
temperatuursverhooging
ophouden
menschen
hersen-
bepaalde eerst
hoeveelheid bloed
buitengemeen
De
,
zich
volume
bij het
warmtegraad
van
ontstane
aangetoond
de
den
van
plaats
hersenen;
zelfs
maar
be-
temperatuursverhooging
ieder harer
eindelijk
het
van
in
geschrift
der
geestes-werk
heeft
dat
feit,
verhooging
een
voor
en
werkzaamheid,
wéér
dito
eene
bepaalt,
hoofd en
genoemd
die
en
voedingsproces
een
de
verband be-
standvastig
door het
met
door
opgenomen
een
daarna uit te breiden
door
samenvalt
oxydatie-materiaal
van
febRs
schedelholft,
men
er
het
van
van
zich
steeds
zenuweigenschappen
ledematen
vermeerdering
beurt,
gelijk
is
om
het
gevoeligheid
brengt,
hier
wij
hoofd
Dat
der
dat
die eerst
meêdeelt,
haar
stof
reflex-genardheid
,
uit
1°.
der
aan
tot
psychische
hetgeen op
nam
het
van
heen.
wij
gevolg
optreedt,
eerst
de
hij
afdrijving
naar
tegenoverliggende
zich
de
contemporaine
gemaakt
waarvan
snelheid
rijkere
een
brengen ,
hersenen
philosophie
trouwens bewezen
grootere
zenuwbewegingen teweeg
reflexhande-
zijn
toestanden
op
van
heeft.
oogen
zonder aarzelen
men
hersenwerking
intensiteit
aangetoond:
proeven
dat
schedel
wordt
heeft,
schiff
uit
den
van
en
de
waarin
temperatuur
tusschen
weefsel
dan
er
bloedsomloop, werking
als
zijn,
physiologische verschijnselen
met
openbaar
en
drukken,
willekeurige
hersenen.
Bibliot.
aantoont,
die
af-
volgen.
zien
verhooging
staat
de
te
goede
toch
prikkels
van
sprake
die
hem
van
uit
zoogen.
allerlei
van
voordoen,
in
de
Mouvement ,
willen laten
kleedselen
in
hem
niet
eens
van
handelingen
gaan
onderzoekingen
duidelijk
Wij
zich
die
zoo
en
van
gevolgen
gepaard
werking
heeft
FÉiiÉ
Sensation
zóó
wil
—
invloeden,
laatste
bepaalde
tot
Ch.
zin!
willekeurige
van
't
om
genomen, evenmin
noodzakelijke
verkeert,
waar
strikt
341
VERSTAND.
oorzaken,
zelf,
vrijen
concreten
zoogenaamd ,
de
dat,
dus,
in
—
Van
EN
van
hij
waaraan
heeft.
kan
handelingen
INSTINCT
gevolg
een
maar
gehoorzamen
blind
OVER
men
zoodra de
de
zenuw
vermindering
een
lijk
als
een
uitgeput van
ge-
342
opmerken ,
voeligheid heid
En
geraken. daaraan
en
voeligheid het
van
dan
evenwicht tevens
der
de
spieren
alleen
neiging
eens
Uit
een
klaren dit
toch
is
zoowel
het
ontvangen uitgaande
wordt
hetzelfde
natuurlijk is
prikkels
of
op
ging, meer
geaccentueerd,
het
dat
heid
bij \de
,
volg dat
van, de
in
meer
ten
Een
of
vrije
de
sterkte
op
gelang
naar
naar
gelang
te
zeggen,
vergezellende
aanhoudende
ook
welbekend
handeling
of
noemen
meer
die
in
is
’t
loop
men
die
zintuigen
der
oorzaak
de
dat
van
zal, in
beweging
het is toch
—
wordt, dan
sterker,
wanneer
niets
anders
oog
,
daar wel
en
geestes-werkzaara-
Want, dan
zijn
men
het
gevoelsindrukken,
wijzigingen
invloeden,
een
Van
verschillen
der
zij
de hersenmassa.
krachten.
zien
de
laatste bewe-
geestes-voorstellingen
sterkte
,
haar
refiex-beweging
die
gelaten
worden
het
wat
sterker zal worden als
teruggeroepen
dynamische
prikkelingen,
hoe
der
bewegingsveranderingen
min
der
weg
geestes-ontwikkeling.
geestes-voorstellingen
zoo
ver-
—
voeren.
de
daarbij
der
niet even-
,
der
der
heeft
handeling te
den
lichamelijke
de
volume er
hersenmoleculen
onderwijl
de ontstane
invloed
verwijderde,
komende
drukken
dat
om
haar
bestaan of
de
het
Maar
uitwerking
als
natuurlijk
van
heeft
afname
uit
der
beweging
uitgevoerd
na
ware
persoon
rassen
niet
vergete
beter
die
langs
voortduren
even
toename
of
beweging
gezegd
spierkrachtsontwikkeling
denzelfden
bij
haar,
hoo-
heeft
kanten,
beweging
anders
eindelijk
merkbaren de
wij
door
u
herstellen.
werktuigelijke
alvorens
gemid-
/ 10
beide lichaamshelften
deze
beide
de
eener
de
te
over
maar
de 1
+
geestes-arbeid
kanten
mede
aan
—
hoofd
geestes-vermoeienis
ook
is
heeft
algemeen
zijn
blijft
En
dan
onmiddellijk gevolgd In
bij
dat die eerste
zintuigen
als
duidelijk
ge-
de afname
rust,
van
het
van
gevoelsindrukken ,
tegengehouden. haar
met
samen
veranderlijke
plaats,
dat
der
wij,
zeggen de
dan
overdenken
gevolg
,
der
vermindering
een
van
beide
een
En
zich
refiex-beweging,
natuurlijk prikkel
laat
eerst
toch
geval
Het
zich
gaat.
ander
het
van
maken
berekeningen
toestand
kant
invloed
met
gelijkmatig
tot
den
over
spierkracht
van
en
zich
hetgeen
gepaard
afname
den
spierkracht ,
in
linker
Onder
om
verdeelen
daarna
vermoeid-
geestelijke
van
bewegingsspieren
dat,
den
aan
rechts.
tracht te
gelijk
staat
samengestelde
,
over
opgemerkt
neiging
VERSTAND.
lichaamsdeelen.
temperatuur
is
ger
heeft
KN
een
die valt
zijn
macht
der
volume
in
zij
personen
gewend
der
INSTINCT
zoodra
bij
niet
en
Broca delde
in
OVER
TETS
in
geen
werkelijkheid
tengevolge springende,
van
van
min bui-
omstandigheden,
in-
gezonden
het
moge.
stoornisverschijnsel
van
een
slaap,
IETS
droomen,
zal
velen
de
geest
dat
weren
zullen
lingen
hoorde,
de
verschillende
toch
in
zag,
de
Het
is
niet
indrukken
toestand,
vaak
de
eenig
ondervindt.
tuig
volstrekt
tuigen dus
hebben
dan
vonden haar
een,
zeker
Het
zijn
is
komen, ken” en
Bij de
het
de
door
heeft,
middel wat
Maar wel
massa
ware
bewoog,
te
en
of
een
op
zin-
de
zin-
slaap, zijn,
dat
en
toestand
,
in
eenig
uitwerking
wakenden
vernietigende
een
klank,
den
alleen
bij
uit
spierwerking
sterker
meer
verkregen worden
ontwaken
in
dat,
in
geval
die
,
dat
b.
gebrachten
het
het
v.
zonder
kan
onder-
andere ;
prikkeling,
te
droomen,
niet der
zintuigen,
van
zelf
losgemaakt,
zijn
meer
altijd geheel
plotseling,
een
wagen
wordt
komen,
in
of
weggeloopen,
der
wij
noemen,
een
plotseling, door
tot
een
opheft)
werken,
niet
op
de
toe
te
door
schrij-
krachtig doet
beweging
die
»getrok-
een
eerst
dan
nog
onvatbaar
doet stilstaan
dus
op op
het
vormen
(die
nieuw
namelijk
beweging
eener
gebrachte)
staan
nieuw
ons
in
ontstane
vroeger
tengevolge
reden
het
altijd
voorstellen door
ondervonden prikkeling,
zintuigen
doordien
wij
naar
volstrekt
onafhankelijke,
veroorzaakte,
begint
het
hebbenden
een
indrukken
van
,
tuigen
evenmin.
droomen
na-prikkeling
slaap
werkeloos,
eerst
na
droomen
even
het
het
veroorzaakte,
niet
sterkte,
remschoen
hersenmoleculen
ling.
dit
niets,
terugkeeren.
volge
als
den
eerste
oorzaken
stilstand
billard-bal,
daarna
geheel
dezelfde
zoodra
slapend
werkeloos behoeven te
voorkomen
ontvangen
tot
remmen,
echter
altijd
het
aan
het
toch
inwerken.
ons
niet
voor
ven
kan
wil
het
in
vervulden
terwijl
ondervonden
bij
van
vergete totaal
in
als
b.v.
men
dus
bij
betrekking
gelijke
van
zij
de
men,
dikwijls tegenwerkende
hersenmassa
aan
prikkeling
omdat
,
dat
gevoel
men
steeds
Zij
voorstel-
van
functiün,
dit
welke
lichtsinvloeden
Doch
zwakke
een
zelts
dergelijk
niet
dat
die,
aan
daarop
door
hersenwerking.
werkelijk,
ziet
be-
te
waarneemt, schijnt,
ze
hun
is
onjuist
reeksen
men
men
kan
en
’t
niet.”
spreken,
een
als
als
Wakend,
zijn,
zijn
zoo
nog
eigenaardige, oogen, of
te
het,
inderdaad
geest
gelijk
dat
zijn
moleculaire
voelde
is.
343
VERSTAND
saraenhangende
dus
zoo
de
tegen
geheel
wakenden
droom,
dan
der
waarbij
gesloten
werkt
is
woord
niet
oogen
Bovendien
éen
organen
waarheid
zoodra
zijn,
in
EN
bewijs
een
uiting
droomen
indrukken
en
als
INSTINCT
wellicht een
»dat
zeggen:
OVHH
van
de
—
de
een
aanleiding,
en
zelfs
eenigerlei
kracht, of
die
andere, welke
sterker
hersenmassa
op
die
tenge-
oorzaak
de
hersen-
van
den
dan de
,
zoo
of voorstel-
gedachte
(door
een
te
de
zin-
stilstand voren
vroegere
—
wijze
344
IETS
waardoor dus
beweegt, wordt de
alsnu
in
kracht,
plaats
toestand),
de
dan
zij
door
den
hun
Het
dat
drukken.
Dit
of
niet
indrukken
b.v.
droomen
hun blind Dat
nooit
hoe
en
niet
tijdig
En
wijl
zij
zich
beter
den
de
niet'
slapen.
De vaak
van
Maar
aanleidingen
Het
niet
pettenkoper
die
tijd
zij
andere
waakten
daar
er
dan
ontstaan
meer
van
wezen,
mogen het
bloed-ontlasting
der
is,
gedurende
stellen.
in-
baan.
zij,
zeker
versterkt, opgenoals
voor
zelden ook
verband bestaat kunnen
de
vrij
slaap niet
Wij
gelijk-
hebben
,
voor-
tevens
er
werden
den
den
wij
lusschen ons
oor-
den indruk beter «herinneren”.
zal
door
zij
wel
is.
geenszins.
kunnen
trouwens
indrukken
steeds
gelijk
in
in
onze
.
zelfs
na
waar,
zich
bij andere,
oorspronkelijk oorzaak,
tijd
een
drukken,
te
lang
geborenen
brengen die
,
ruimte
zij,
in-
wat hoorbaar
droomen
wij
gebeurt
ontvangen
sedert
Blind
werken
en
zeker
ander orgaan
zenuwen
goed
als
is
het
slechts
van
de
op
uit
wij
is
nooit of
nog
doordien Als
toen
of
leggen,
waard
laatste beweren
ons
even
eens
droomen
neemt,
bekend
zijn ,
of
een
binnen te
te
buiten
van
tot
nu
voldoende
lichaam
zich
Hetzelfde
het
van
onverklaarbare
een
een
toestand,
zintuigelijke
doorzenden.
ontzenuwt
zoo
dan
vroeger
enz.
is
werden toen
worden.
opgeroepen,
tijd,
door
zij,
dus
neveninvloeden misschien
gelden
dag gehaald
sprong,
door
er
dooven niet
zijn.
’t
om
die
gewordenen
ontvangen,
zwak
zoo
ontvangen
hen
en
beperkingen
ze
gebruikt
en
doen
zoodra
wij
als
wij
dan
zullen
zintuigen
te
op
Niettemin
de indrukken opnam
wakker
wij
door de
dat
niet
versleten
,
,
daarentegen,
niet
men
wakend
invloeden
ontvangene,
drukken
blind
zichtbare,
voordoen,
als
van
opnemen
doenlijk
de
aan
wakenden
evenveel
aring
,
de
als
belemmerend op bemerken
niet
waken-
zintuigen
deze
bij
niets.
verloren
ons
regelen
stellingen
het
de
bewegingen
vroeger
droornen
zien,
van
van
uitgaande
bij
ondervinden.
van
lang
wel
als
(gelijk
dat
voor
hen
van
tegenovergestelde
een
door
bepaalde
namelijk
is
de
men,
aan
goed
werkend
droomen-verk
door konden
dikwerf
droom helder Even
maar
onze
sedert
worden
hot
wanneer
ontvangen,
gevolg
een
zich in
voorstelling
begrijpelijk
dus
inwerkende
Niet
zullen
of indruk of
zeer
besloten,
hen
op
laatste,
bewijzen
bezaten
nooit
hen
ons
bewegen.
droomuitleggingen,
droom
een
VERSTAND.
gedachte
gebracht,
indruk
dat
zijn
EN
de
hersenmoleculen
geëigenden
kan
een
zullen
trillingen
de
aan
door
de
in
een
beweging
waarop
meeste
de
de
eerst
meödeelen, dus
door
richting
gewone
nieuw
op
van
in
INSTINCT
Verder komt het
teweeggebracht.
moleculen,
den
OVER
de den
zeer
verschillende,
droomen
een
gevolg
ons
zijn
hersenen.
onderzoekingen slaap
bijna
van
dubbel
voit
en
zooveel
IETS
zuurstof
als
op
in
vermeerderde
een
De
name.
gebruik
tot
door minder
opgegaarde
voorraad
hersenen,
bedorven storen
lucht m.
,
omloop
abnormale zullen
zelfs door Hoe
ons
het
bovendien Want
wij
gerust
hetgeen in
wij,
meenen
dat
de
der
door
maken,
ons
is
dat,
verband
,
competent
met
het
om
zaamheid
uiting
,
psychische Zoodat ten
daaraan
is
van
verschijnselen wij
werken,
denken
volkomen
het
en
al
dus
bloed
te
, ja
of lachen.
ontwikkelde
tot
het-
vragen
tot
wier
be-
doch
die
wij
hier
bekende
physiologische
uit
te
inwerking
men
der
noemt
hersenen zuiver
van
den
meêdeelden ,
trekken;
evenals alle andere
wat
zijn
in
ge-
droomen
spreken
van
aanvang
stof,
alle
dit
werk-
zoogenaamde
stoffelijke
van
slechts
stof;
psychische
,
gevolgen
dan
ontstaan,
voorafgegane
besluit
door
werken
terecht
onregel-
plaatselijke
bovenmate
doen
laten
ver-
bloeds-
oorzaken.
opstel
moch-
zeggen:
»De waaruit
er
worden,
(druk
laten.
hersenmaterie
d. i.
inhoud),
verklaren,
het
er
aard,
benauwde of
gewone
wijze
zijn
noemen
achterwege
voldoende
aangezien
te
hiervoren omtrent enkele
menschen
bewogen
2°.
ons
zich
en
,
kan
van
ongewone
ontstaan
vermogens
dier
en
onze
Komen
der hersenen
afvoeringen,
en
getuigen
te laten
kunnen
wij
aan-
onttrekkingen
en
niet
ons
welken
ligging,
slaaptoestand,
hersenholte
hersenkast op
hiervan
en
verkeerde
den
is.
de dit
lang-
vooral
en
prikkelbaar
van
Is
stofwisseling
te
den
veroorzaakt
zenuwstelsel, minder
in-
onze
gebruikt
ontstaat.
dan
der
op-
voor
gedurende
afgifte,
genoeg,
onverschillig
voor
,
gevoelsvermogen
verschijnselen
1".
in
bewegingen
antwoording
is,
de
intellectueele
wij
geen
,
meerder
groot
in
zijn,
dat,
aan,
verschijnselen
ongewone
en
wakker
dan
meer
wordt
betrekkelijke bloedledigheid
die
b.v.
hersenen
worden
prikkeld
de
opeenhoopingen
de
er
bloedrijkdom ,
wordt
er
kort
voedingsorganen,
vooral
(en
wij
geheele
invloeden,
enz.)
w.
a.
zoodat
matig,
minder
of
alle
nacht,
,
dus
gaat
verminderde
een
den
als
bij
niet
het
en
uitwendige
ademhalings-
op
waarin
grijpen
wegens
of
in-
nu
staat
een
plaats
zamer
te
dezen laatsten met
opgenoinen
om,
opname
daartoe
In
gepaard
is
345
VERSTAND.
gedurende
het
van
arbeidstijd,
slapen,
die
benoodigd,
aanvulling
EN
toestand. stof
van
vastgelegd,
organen
worden
wakenden
afgifte
voorraad zuurstof
onmiddellijk wendige
INSTINCT
OVER
een
of
geest het
het
dierlijk
intellect wezen
is.”
Amsterdam,
24,
Mei
’98.
is
even
bestaat,
goed als
een
de
verschijning
vorm
van
zijn
der
stof
lichaam
