Iedereen kan meedoen. Iedereen doet mee!

In Nederland heeft iedereen volop kansen. Kansen om zich te

ontwikkelen, kansen op werk, op prettig wonen en op een leuke en

zinvolle vrijetijdsbesteding. Sommige mensen hebben ondersteuning nodig om deze kansen te benutten. Vanwege een lichamelijke,

psychische of verstandelijke beperking. Zij kunnen daarvoor een beroep doen op de AWBZ. In 2014 gaat dit naar verwachting veranderen. Dan worden de gemeenten verantwoordelijk voor de maatschappelijke ondersteuning van deze groep mensen.

Om zich tijdig hierop voor te bereiden hebben de 14 Twentse gemeenten het initiatief genomen om met cliënten,

belangenorganisaties, welzijnsorganisaties, sport- en zorgaanbieders, wethouders, raadsleden en ambtenaren te onderzoeken hoe de

vernieuwing van maatschappelijke ondersteuning in Twente op een

zinvolle en werkbare manier vorm kan krijgen. Het resultaat van deze

zoektocht is het streefbeeld Maatschappelijke Ondersteuning in Twente 2017, inclusief de acties die nodig zijn om dit streefbeeld te bereiken.

Het streefbeeld en de acties zijn met een groot aantal betrokkenen tot

stand gekomen en inmiddels door velen onderschreven. Het komt er nu op aan om vanuit deze bundeling van krachten er voor te gaan zorgen dat iedereen in Twente mee kan doen en dat iedereen meedoet!

Dit boekje is bestemd voor mensen die ondersteuning nodig hebben

om zich te kunnen redden in het dagelijks leven en voor iedereen die

met hen te maken heeft of krijgt: bestuurders, raadsleden, ambtenaren, professionals in zorg en welzijn, vrijwilligers, familieleden, vrienden, buren en kennissen.

Streefbeeld 2017

Maatschappelijke ondersteuning in Twente

Iedereen kan meedoen. Iedereen doet mee!

EIGEN KRACHT EIGEN SOCIALE NETWERK ALGEMENE VOORZIENINGEN

KEUKENTAFELGESPREK

BURGER

?

ONDERSTEUNINGSVRAAG

Familie Mantelzorgers, Vrijwilligers, Verenigingen, Kerk, Zorgaanbieders, et cetera

Maatschappelijke participatie

Eén MO-regisseur

2017 www.wmotwente.nl

IEDEREEN KAN MEEDOEN. IEDEREEN DOET MEE!

ÉÉN ONDERSTEUNINGSPLAN

Afweging: Ondersteuningsvraag en te boeken resultaat

PROFESSIONELE ZORG EN ONDERSTEUNING - Collectief/individueel

Colofon

Uitgave © juni 2012, gemeenten regio Twente: Almelo, Borne, Dinkelland, Enschede, Haaksbergen, Hellendoorn, Hengelo, Hof van Twente, Losser, Oldenzaal, Rijssen-Holten, Tubbergen, Twenterand, Wierden ISBN/EAN 978-90-810508-7-6 Redactie, productie, grafische vormgeving KaapZ Fotografie Pag 1 en voorkant omslag: flickr.com, ThisParticularGreg - Pag 6: flickr.com, risastla Pag 9, 43, 53: Zorgboerderij Erve Knippert - Pag 12: flickr.com, Tooele Gun Club - Pag 18: flickr.com, Matt Preston Pag 22: flickr.com, y Perfecto Insecto - Pag 26, 38, 44: Shutterstock - Pag 31: flickr.com, y ReneS Pag 32, 34: iStockphoto - Pag 37: Regio Twente - Pag 28, 40, 48, 49, 50, 51, 52: Gemeente Hengelo Pag 10, 17, 54, 56, 64, achterkant en binnenkant omslag: Rolf Resink (KaapZ) Drukwerk AD Druk, Zeist

Vanuit de gedachte dat maatschappelijke ondersteuning het best gestalte krijgt vanuit een zo breed mogelijk gedragen streefbeeld, zijn wij een groot voorstander van een brede verspreiding van dit boekje. Iedereen in Twente is dan ook vrij om de inhoud veelvuldig te kopiëren, openbaar te maken en te gebruiken. Daarbij stellen wij het op prijs de bron duidelijk en herkenbaar te vermelden. Meer exemplaren van dit boekje zijn te bestellen bij: Regio Twente Projectsecretariaat Wmo Postbus 1400 7500 BK Enschede E: [email protected] T: 053 487 6543 Kijk voor meer informatie op: www.wmotwente.nl Volg ons op twitter: www.twitter.com/wmotwente of via #wmotwente

Streefbeeld 2017

Maatschappelijke Ondersteuning in Twente Iedereen kan meedoen. Iedereen doet mee!

Inhoudsopgave Voorwoord Inleiding In vogelvlucht: Geschiedenis maatschappelijke ondersteuning in Twente Kern van de Wmo: Iedereen kan meedoen. Iedereen doet mee! Enkele cijfers

7 11 19 23 23

Deel I Streefbeeld 2017: Maatschappelijke ondersteuning in Twente

27

Deel II 45 Op weg naar 2017. Hoofdlijnen van de uitvoering Op weg naar Maatschappelijke Ondersteuning in Twente 2017

46

Opdracht 1 MO-vragers als vertrekpunt

48

Opdracht 2 Organisatie van de toeleiding

49

Maatschappelijke ondersteuning in Twente 2017: Iedereen kan meedoen. Iedereen doet mee!

29

Opdracht 3 Inkoop MO-activiteiten

50

Thema I Op eigen kracht

32

Opdracht 4 Ontwikkeling nieuwe samenwerkingsvormen

51

Thema II MO past als een maatpak

34

Opdracht 5 Regionale ondersteuning van lokale uitvoering

52

Thema III MO-netwerken in buurt en wijk

38

Thema IV De gemeente als regisseur

40

Deel III Acties

57

Voorwoord Beste lezer,

“Oons Twente: met mekoar en veur mekoar”

6 - Maatschappelijke ondersteuning in Twente

In Nederland heeft iedereen kansen. Kansen om zich te ontwikkelen, kansen op werk, op prettig wonen en op een leuke en zinvolle vrijetijdsbesteding. Het kunnen benutten van deze kansen is echter niet voor iedereen vanzelfsprekend. Vanwege lichamelijke, psychische of verstandelijke beperkingen heeft een groep mensen hierbij ondersteuning nodig. Van familie, van buren, vrienden of kennissen. Soms missen zij deze steun in hun omgeving of zijn hulpmiddelen en professionele begeleiding noodzakelijk. Dan kunnen zij een beroep doen op de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ), met als doel zo lang mogelijk zelfstandig te wonen. De groep mensen waar we het over hebben, zijn mensen met hersenletsel, geheugenverlies, blindheid, doofheid of mensen die om een andere reden niet voldoende zijn toegerust om zich in deze samenleving zonder ondersteuning te redden. De verantwoordelijkheid voor de ondersteuning van deze mensen gaat de komende jaren over naar gemeenten. Dit gaat gepaard met bezuinigingen. Als 14 Twentse gemeenten staan we dan ook voor de opgave om met minder middelen de juiste maatschappelijke ondersteuning te geven aan mensen die daar behoefte aan hebben. Daarvoor is samenwerking nodig. Onderling, met de mensen om wie het gaat en met de organisaties die maatschappelijke ondersteuning (kunnen) bieden. Ieders ervaring en expertise is hard nodig om tot vernieuwing te komen. Daarom hebben we als 14 Twentse gemeenten het initiatief genomen om met cliënten, cliëntenbelangenorganisaties, welzijn-, sport- en zorgaanbieders, wethouders, raadsleden en ambtenaren 2,5 dag in Boekelo bij elkaar te komen om een Iedereen kan meedoen. Iedereen doet mee! - 7

gezamenlijk streefbeeld te formuleren voor de vernieuwing van de maatschappelijke ondersteuning in Twente. Met 2017 als stip op de horizon. Dit streefbeeld hebben we vervolgens in een bijeenkomst in Goor aan 350 andere betrokkenen voorgelegd, die het van harte onderschrijven. Dit boekje schetst dit streefbeeld, alsof we het al hebben gerealiseerd. Het laat daarmee de uitdagingen zien waar we met elkaar de komende jaren voor staan: Het creëren van bewustzijn bij alle burgers van Twente dat zij mee verantwoordelijk zijn, dat iedereen mee kan doen. De vernieuwing van de toeleiding naar en de aanbieding van ondersteuning. De ontwikkeling van nieuwe samenwerkingsvormen tussen mantelzorgers, vrijwilligers, verenigingen en professionele zorgaanbieders op wijk en buurtniveau. En de bundeling van budgetten, de stimulering van innovatie en beperking van de overhead. De betrokkenheid vanuit alle geledingen en de grote overlap in ideeën van wat nodig is, zien wij als de kracht van het streefbeeld Maatschappelijke Ondersteuning in Twente 2017. We staan aan het begin van een spannende expeditie, waarin we met elkaar nog onbekende gebieden zullen betreden. We hebben er alle vertrouwen in dat we er met elkaar in Twente in slagen dat, iedereen die aangeeft daar behoefte aan te hebben, de juiste ondersteuning krijgt. Passend bij zijn of haar specifieke situatie. Wij zetten ons er in elk geval voor in om de positieve energie die is ontstaan, voor Twente vast te houden en te benutten. Namens het bestuurlijk coördinatorenoverleg van de veertien Twentse gemeenten,

“Wie alleen loopt raakt de weg kwijt ”

Jan Binnenmars Wethouder Zorg, gemeente Twenterand


Iedereen kan meedoen. Iedereen doet mee! - 9

Inleiding Op 8, 9 en 10 maart 2012 kwamen op initiatief van de 14 Twentse gemeenten circa 90 mensen bijeen in Boekelo. Het was een gemêleerd gezelschap, dat bestond uit cliënten, vrijwilligers en mantelzorgers, ambtenaren en bestuurders van de 14 gemeenten en bestuurders en medewerkers van verenigingen, zorgaanbieders, welzijnsinstellingen, verzekeraars en instellingen op het gebied van onderwijsen werk en inkomen. Zij kwamen samen om te verkennen hoe zij met elkaar de vernieuwing van de maatschappelijke ondersteuning in Twente het beste vorm kunnen geven voor mensen met een beperking(en) in hun functioneren. Het resultaat van deze intensieve en inspirerende ontwerpbijeenkomst heeft u in handen. Het streefbeeld Maatschappelijke Ondersteuning in Twente 2017 bestaat uit twee delen. Het eerste deel beschrijft op hoofdlijnen de maatschappelijke ondersteuning (MO) in Twente alsof het 2017 is. Hoe is dan op lokaal en op regionaal niveau de maatschappelijke ondersteuning georganiseerd? Deel twee, getiteld ‘Op weg naar vernieuwing van maatschappelijke ondersteuning in Twente’ bevat de belangrijkste opdrachten, die ervoor zorgen dat de geformuleerde ambities ook realiteit worden.

“Proef heel veel positieve dingen, bewust, bewogen, oprecht en cliënt voorop”


‘Begeleiding in Twente noemen we vanaf nu Maatschappelijke Ondersteuning (MO)

De vijf opdrachten zijn: 1. MO-vragers als vertrekpunt 2. Organisatie van de toegang 3. Inkoop MO-activiteiten 4. Ontwikkeling nieuwe samenwerkingsvormen 5. Regionale ondersteuning van lokale uitvoering. Iedereen kan meedoen. Iedereen doet mee! - 11

“Werkhandschoenen staan symbool voor handen uit de mouwen steken. Dit geldt voor burgers, vrijwilligers, professionals en bestuurders bij de uitdaging waar we nu samen voor staan. Pak aan, pak door!”

Aanleiding Het streefbeeld Maatschappelijke Ondersteuning in Twente 2017 is het gezamenlijke antwoord van alle betrokken partijen in Twente op de decentralisatie van de extramurale begeleiding vanuit de AWBZ naar de Wmo. Het maatschappelijke doel van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) is ‘meedoen’. De Wmo is er om ervoor te zorgen dat mensen zo lang mogelijk, ook als zij beperkingen ervaren in hun dagelijks functioneren, zelfstandig kunnen wonen en mee kunnen doen in de samenleving. Zo veel mogelijk op eigen kracht en geholpen door hun directe sociale omgeving. En als dit nodig is, is er ondersteuning vanuit de gemeente. Extramurale begeleiding en kortdurend verblijf gaan naar verwachting in 2014 volledig over van de AWBZ naar de Wmo. Gemeenten zijn dan verantwoordelijk voor alle geïndiceerden, alle nieuwe aanvragers en voor mensen die een herindicatie nodig hebben. Voor mensen die over een verblijfsindicatie (ZZP) beschikken, blijft de begeleiding vanuit de AWBZ geregeld. De overgang van de AWBZ naar de Wmo gaat gepaard met een flinke bezuiniging. Deze kunnen we opvangen als we met alle betrokken partijen gezamenlijk er in slagen de maatschappelijke ondersteuning efficiënter en effectiever in te richten. Het streefbeeld Maatschappelijke Ondersteuning in Twente 2017 beschrijft de weg daarnaar. Op wie richt de Maatschappelijke Ondersteuning zich? Maatschappelijke ondersteuning richt zich op iedereen die met ondersteuning beter in staat is zich te redden. Het gaat om mensen die in hun dagelijks leven kwetsbaar zijn door een beperkte mobiliteit, een handicap, door chronisch psychische problemen of door psychosociale problemen. Het kan gaan om beperkingen in zelfredzaamheid, in de mogelijkheden zich te verplaatsen, in het psychisch functioneren en in het geheugen. Het kan ook gaan om probleemgedrag.



14 Twentse gemeenten als initiatiefnemer Gemeenten zijn ervoor verantwoordelijk dat hun burgers een beroep kunnen doen op de ondersteuning die zij nodig hebben om zich te redden in hun dagelijks leven. De 14 Twentse gemeenten zijn zich ervan bewust dat zij deze opgave alleen kunnen waarmaken in samenwerking met alle andere betrokkenen: vrijwilligers, mantelzorgers, cliënten- en patiëntenorganisaties, verenigingen, welzijnsinstellingen, zorgaanbieders, onderwijsinstellingen, sociale werkplaatsen, schuldhulpverleners en anderen. Zij hebben elk een rol en verantwoordelijkheid bij het bieden van maatschappelijke ondersteuning en beschikken op basis daarvan over veel kennis en (ervarings-)deskundigheid. Daarom hebben de 14 Twentse gemeenten bij de ontwikkeling van het streefbeeld Maatschappelijke Ondersteuning in Twente 2017 gekozen voor een aanpak, waaraan naast de gemeenten zelf alle andere genoemde partijen met hun specifieke belangen,hebben deelgenomen. Niet als spreker of als informant, maar als co-producent. Met elkaar hebben zij het streefbeeld voor 2017 neergezet en de bijbehorende acties geformuleerd. Iedereen kan meedoen. Iedereen doet mee! Het streefbeeld Maatschappelijke Ondersteuning in Twente 2017 laat zien hoe groot de gevoelde noodzaak is om gezamenlijk te werken aan een soepele overgang van de extramurale begeleiding vanuit de AWBZ naar de Wmo. Uiteindelijk is het doel dat iedereen in Twente mee kan doen aan het maatschappelijk leven. Om op zijn of haar beurt daaraan ook weer een bijdrage te kunnen leveren. Geen blauwdruk maar ook niet vrijblijvend Het streefbeeld Maatschappelijke Ondersteuning in Twente 2017 is geen blauwdruk voor de toekomst. Het is een beeldende beschrijving van de collectieve ambities, die tijdens de ontwerpbijeenkomst zichtbaar en merkbaar werden. De vernieuwing van maatschappelijke ondersteuning is vooral een dynamisch proces. Voor een deel is


dat wat iedereen nastreeft al werkelijkheid, dan wel in ontwikkeling. Tegelijkertijd zijn er nog allerlei onzekerheden en dilemma’s die om een oplossing vragen. Uiteindelijk kan de maatschappelijke ondersteuning er in Twente in 2017 anders uit komen te zien dan we hier presenteren. Tijdens de verdere invulling en uitwerking van het streefbeeld ontstaan vast en zeker nieuwe inzichten. Nieuwe kansen en mogelijkheden, maar ook onverwachte tegenslagen bepalen uiteindelijk wat we met elkaar wel en wat niet weten te realiseren. De stip op de horizon is gezet en in die zin is het streefbeeld Maatschappelijke Ondersteuning in Twente 2017 richtinggevend. Door de wijze waarop het streefbeeld tot stand is gekomen, zijn alle betrokken partijen er eigenaar van. Zij gebruiken het streefbeeld als basis en inspiratiebron voor hun verdere beleidsontwikkeling en -uitvoering. Samenwerking blijft nodig Diverse activiteiten kunnen de verschillende betrokken partijen nu zelf ter hand nemen en uitvoeren. Voor een aantal activiteiten is echter een verregaande vorm van onderlinge afstemming en samenwerking nodig. In het deel ‘Op weg naar vernieuwing van maatschappelijke ondersteuning in Twente’ schetsen wij de invulling hiervan. Relatie met de visie- en keuzenota van de 14 Twentse gemeenten De 14 Twentse gemeenten hebben elementen uit het streefbeeld 2017 verwerkt in hun visie- en keuzenota Maatschappelijke Ondersteuning in Twente. In deze nota staan de onderwerpen en uitgangspunten waarop zij regionaal gaan samenwerken. Daarbij is veel ruimte voor lokale invulling. Diverse elementen uit de visie- en keuzenota vragen nog om uitwerking om tot definitieve keuzes te komen. Het uitvoeringsprogramma dat daarbij wordt gepresenteerd, komt overeen met de in deel II van het streefbeeld 2017 genoemde opdrachten. Iedereen kan meedoen. Iedereen doet mee! - 15

Uitnodiging aan alle andere betrokkenen Het streefbeeld Maatschappelijke Ondersteuning in Twente 2017 is ontwikkeld door een afspiegeling van alle belanghebbende partijen in Twente. Met elkaar hebben zij gewerkt aan een voor iedereen zinvol en werkbaar toekomstbeeld. Om te toetsen of zij hiermee een voor iedereen herkenbare stip op de horizon hebben gezet, is het streefbeeld 2017 op 14 maart 2012 aan een brede groep betrokkenen gepresenteerd en met hen besproken. Hieraan namen tegen de 350 mensen deel. Het streefbeeld 2017 werd herkend en onderschreven. Uiteraard werden er ook zorgen geuit. Er is echter een breed vertrouwen, dat we met het streefbeeld Maatschappelijke Ondersteuning in Twente 2017 de juiste stip op de horizon hebben gezet. Iedereen die bij wil dragen aan het actieprogramma, dat hoort bij het streefbeeld Maatschappelijke Ondersteuning in Twente 2017 is van harte uitgenodigd zich te melden bij het regionale projectbureau MO Twente.

“Het was een hele bijzondere bijeenkomst, waar met elkaar handen en voeten is gegeven aan de verdere ontwikkeling van maatschappelijke ondersteuning in Twente. Een echte ‘coalitie aanpak’ met respect voor elkaars belangen en posities. Dit leidt tot tevreden burgers die de juiste ondersteuning krijgen.” Bert Holman

Ministerie van VWS,

voorzitter Transitiebureau decentralisatie begeleiding



“De mobiele telefoon is een hulpmiddel om met anderen in contact te staan, geen doel op zich. Dit is belangrijk om ons te realiseren bij het bieden van ondersteuning aan kwetsbare burgers.”

In vogelvlucht

Geschiedenis maatschappelijke ondersteuning in Twente In het leven van ieder mens zien we in grote lijnen drie fasen. In de eerste levensfase staat groeien en bloeien centraal, waarbij ouders, familie en de samenleving veel ondersteuning bieden. In de tweede levensfase is vooral sprake van zelfstandigheid en het waar nodig bieden van ondersteuning aan anderen. In de derde levensfase neemt vaak de behoefte aan ondersteuning weer toe, van familie, vrienden en ook weer de samenleving. Voor veel mensen werkt dit zo. Maar niet voor iedereen. Ongeveer 1 op de 5 mensen heeft op een of andere wijze, tijdelijk of langdurend, extra ondersteuning nodig. Soms weinig, soms veel. Tot de jaren ’60 van de 20e eeuw: noaberschap In Twente zien we in de tijd een ontwikkeling in de wijze waarop maatschappelijke ondersteuning vorm krijgt. Voor de Tweede Wereldoorlog ligt de nadruk op ondersteuning vanuit de familie, de kerk en soms ook de werkgever. De overheid heeft slechts een beperkte rol. Het Twentse ‘noaberschap’, inclusief de ‘noaberplicht’ is sterk aanwezig. De samenleving is kleinschalig en gestructureerd. Jaren ‘60: opkomst van de verzorgingsstaat In de jaren na de Tweede Wereldoorlog ontstaat een beweging waarbij de oude ondersteuningsverbanden minder vanzelfsprekend worden. De samenleving



individualiseert, wordt opener en minder gestructureerd. De maatschappelijke ondersteuning verschuift van de informele verbanden naar formele verbanden. De overheid gaat reguleren, de maatschappelijke ondersteuning professionaliseert. Met de invoering van de Gezondheidswet (1956), de Ziekenfondswet (1964) en de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (1967) komt de overheidsbemoeienis met de volksgezondheid op gang. In de plaats van de noaberplicht komt een stelsel van bij de overheid af te dwingen rechten op zorg en ondersteuning. De verzorgingsstaat is een feit.

Met de invoering van deze nieuwe wet komt voor veel mensen het individuele recht op langdurige en onverzekerbare zorg op basis van de AWBZ te vervallen. In plaats daarvan krijgen gemeenten de verantwoordelijkheid om mensen die dit nodig hebben maatschappelijke ondersteuning te bieden, zodat zij zich kunnen redden in hun dagelijks leven. De gemeenten komen hiermee in een nieuwe, regisserende en faciliterende rol. Zij ondersteunen burgers bij het zoveel mogelijk zelf vinden van oplossingen. Bij voorkeur dichtbij, in hun eigen omgeving of wijk. Wanneer dat nodig is, bieden professionele organisaties de noodzakelijke ondersteuning.

Na de jaren ‘80: Herinrichting van de samenleving In de jaren tachtig van de 20e eeuw krijgen we te maken met nieuwe ontwikkelingen. We lopen tegen de grenzen van de verzorgingsstaat aan. Zowel in resultaten als in geld: het wordt te duur om op de oude weg verder te gaan. Voor de mensen die zorg en ondersteuning nodig hebben, levert het niet altijd genoeg op. Het wordt tijd om opnieuw invulling te geven aan de verzorgingsstaat. Om dit te bereiken combineert en integreert de overheid de daarop volgende decennia verschillende weten regelgevingen. De uitvoering ervan draagt zij steeds meer over aan gemeenten. Daarbij zien we twee ontwikkelingen. De overheid benadrukt de eigen verantwoordelijkheid en stimuleert de zorgzelfstandigheid. Zodat zij zelf meer aandacht kan besteden aan de mensen die de middelen en de zorg echt nodig hebben. Eén van de nieuwe wetten is de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo).

De decentralisatie die in 2007 met de Wmo is ingezet, is er één in een lange reeks van ontwikkelingen: de decentralisatie van extramurale begeleiding, de Kanteling (van voorzieningen naar resultaten), Welzijn Nieuwe Stijl, de Wet Werken naar Vermogen, de transitie van de Jeugdzorg, passend onderwijs en het veiligheidshuis. Allemaal opgaven die in de kern hetzelfde beogen: aansluiten op wat mensen werkelijk nodig hebben om deel te kunnen nemen aan de samenleving.

2007: de Wmo Vanaf 2007 geldt de Wmo. De Wmo kan worden gezien als een hernieuwde roep om burgerschap. Burgerschap als begrip voor de actieve, betrokken burger, die een boodschap heeft aan de wereld, de stad, wijk en buurt waarin hij leeft. De burger die consumeert én mee doet. Door een actieve bijdrage te leveren aan de samenleving en zich daarvoor verantwoordelijk te voelen.



Kern van de Wmo


“Technologische ontwikkelingen zoals de iPad gaan snel en bieden volop mogelijkheden om met elkaar in contact te staan. Bij het bieden van ondersteuning aan kwetsbare burgers moeten we deze kansen benutten.”


De kortste samenvatting van het maatschappelijke doel van de Wmo luidt: ‘iedereen kan meedoen’. Meedoen heeft betrekking op iedereen, jong en oud, los van fysieke of psychische beperkingen of maatschappelijke en economische positie. Verreweg het grootste deel van de mensen regelt zelf zijn deelname aan de samenleving. Veel mensen zetten zich ook uit eigen beweging en geheel vrijwillig in voor anderen. Voor individuele hulpvragen of voor verenigingswerk. Soms lukt het meedoen niet geheel op eigen kracht. Soms is het ook nodig om mensen te stimuleren mee te doen aan het maatschappelijk leven. Omdat ze de weg niet kennen of de regie kwijt zijn: ouderen in een isolement, mensen die zich schamen ondersteuning te vragen of mensen die geen ondersteuning willen vragen, terwijl ze dat eigenlijk wel nodig hebben. Het gaat er om mensen, indien nodig, een steun in de rug te geven in het dagelijks leven.

Enkele cijfers Extramurale begeleiding in Twente Landelijk ontvangen zo’n 200.000 mensen één of meerdere vormen van extramurale begeleiding of kortdurend verblijf. In Twente, een gebied met circa 620.000 inwoners, betreft het ruim 10.000 mensen. De verdeling van deze mensen over de 14 Twentse gemeenten is als volgt:


Tabel 1. Aantal mensen met AWBZ-begeleiding en kortdurend verblijf Gemeente Aantal inwoners Aantal mensen met begeleiding Almelo 72.430 1597 Borne 21.100 323 Dinkelland 26.070 315 Enschede 156.070 2902 Haaksbergen 24.500 300 Hellendoorn 35.850 463 Hengelo 80.930 1568 Hof van Twente 35.150 511 Losser 22.590 296 Oldenzaal 31.760 518 Rijssen-Holten 36.790 517 Tubbergen 20.990 252 Twenterand 33.610 639 Wierden 23.470 270 Totaal 621.310 10.471

Percentage t.o.v. gemiddelde in Twente 131% 91% 72% 110% 73% 77% 115% 86% 78% 97% 83% 71% 113% 68% 100%

(peildatum 1 juli 2011) Bron: Regionaal inventarisatiedocument op basis van gegevens Zorgkantoor Menzis

De grotere gemeenten zitten boven het Twentse gemiddelde, terwijl de kleinere daar juist onder zitten.

Zorg in natura en PGB Van alle mensen in Twente die extramurale begeleiding en kortdurend verblijf ontvangen, beschikt 46% over een persoonsgebonden budget (pgb). Ongeveer 150 zorgaanbieders leveren aan mensen in de regio Twente AWBZ-begeleiding in de vorm van Zorg in Natura (ZIN). Daarnaast is er nog een onbekend aantal pgb-houders. Tabel 2 geeft per gemeente een verdeling van zorg in natura en persoonsgebonden budget. Tabel 2. Verdeling per gemeente van extramurale begeleiding en kortdurend verblijf in de vorm van zorg in natura (ZIN) en persoonsgebonden budget (pgb) Gemeente Almelo Borne Dinkelland Enschede Haaksbergen Hellendoorn Hengelo Hof van Twente Losser Oldenzaal Rijssen-Holten Tubbergen Twenterand Wierden Totaal

Aantal mensen met begeleiding 1597 323 315 2902 300 463 1568 511 296 518 517 252 639 270 10.471

% pgb van totaal 50% 53% 39% 46% 49% 50% 47% 45% 44% 39% 56% 41% 36% 41% 46%

% ZIN van totaal 50% 47% 61% 54% 51% 50% 53% 55% 56% 61% 44% 59% 64% 59% 54%

(peildatum 1 juli 2011), Bron: Regionaal inventarisatiedocument op basis van gegevens van Zorgkantoor Menzis.



Deel I

Streefbeeld 2017:

Maatschappelijke ondersteuning in Twente



“De MO- consulent bepaalt in nauw overleg met de aanvrager wat hij of zij nodig heeft om zichzelf in en om het huis te kunnen redden of om deel te kunnen nemen aan het maatschappelijk leven”

Maatschappelijke ondersteuning in Twente 2017: Iedereen kan meedoen. Iedereen doet mee! Hoe ziet de Maatschappelijke Ondersteuning in Twente eruit in 2017? Na een eerste, algemene beschrijving van de stip op de horizon werken we dit streefbeeld vervolgens gedetailleerder uit in thema’s. Op eigen kracht In 2017 zetten veel, heel veel zeer betrokken burgers, vrijwilligers, mantelzorgers, kerken, clubs en verenigingen zich, zoals altijd met man en macht in voor anderen. Zij zorgen er met elkaar voor, dat kwetsbare mensen, die tijdelijk of voor een langere tijd ondersteuning nodig hebben, voor hun zelfredzaamheid of maatschappelijke participatie, deze zoveel mogelijk op maat krijgen. Passend bij hun mogelijkheden en specifieke situatie en met een gezond beroep op wat zij zelf kunnen. Voor alle Twentenaren geldt: IEDEREEN KAN MEE DOEN. IEDEREEN DOET MEE. Voor iedereen in Twente, burgers en professionals, is het volstrekt normaal dat zij makkelijk en snel via internet, hun tablet of smartphone 24 uur per dag, 7 dagen per week een actueel overzicht hebben van het maatschappelijk ondersteuningsaanbod op wijkniveau. Langs dezelfde weg kunnen zij ook ondersteuningsvragen voorleggen en aanmelden. Lukt dit niet dan is er vanzelfsprekend het gratis regionale MOtelefoonnummer ‘2017’, waar ze je snel op basis van je ondersteuningsvraag naar het juiste adres doorverbinden. Het past als een maatpak Bij wat complexere ondersteuningsvragen kom je in contact met een MO-consulent. Deze bepaalt aan de ‘keukentafel’ in nauw overleg met de aanvrager wat hij of zij nodig heeft om zichzelf in en om het huis te kunnen redden en/of om deel te



kunnen nemen aan het maatschappelijk leven. De sociale context van de aanvrager en de lokale situatie spelen in het uiteindelijke ondersteuningsarrangement een belangrijke rol. De MO-consulent is gemandateerd om de benodigde ondersteuning te organiseren. Dit leidt tot één plan per huishouden/gezin, begeleid door één MOregisseur.

“Dit staat symbool voor ons burgerrooster om voor een buurvrouw te zorgen die ziek was. Zorgen voor elkaar staat centraal.”

MO-netwerken in buurt en wijk Aanbieders zijn actief gaan innoveren om een lokaal passend ondersteuningsaanbod mogelijk te maken. Op wijkniveau zijn nieuwe samenwerkingsvormen ontstaan, waarin uiteenlopende partijen, variërend van clubs, sportverenigingen en kerken, zorgboerderijen, kleine specialistische zorgaanbieders en professionele zorginstellingen gezamenlijk een bij de wijk passend ondersteuningsaanbod ontwikkelen en aanbieden. De gemeente als regisseur Elke gemeente regisseert alle maatschappelijke ondersteuning vanuit één, geïntegreerd budget voor preventie en directe, laagdrempelige ondersteuning in wijken en buurten. Door een innovatieve manier van contracteren kunnen zij sturen op vernieuwing, op stabiliteit en op continuïteit in het aanbod. Dit gebeurt vanuit een sterk vertrouwen in de betrokken organisaties. Iedereen die van dit vertrouwen misbruik maakt, kan op een flinke boete rekenen. De overheadkosten voor de organisatie van maatschappelijke ondersteuning zijn laag. De 14 Twentse gemeenten hebben één gezamenlijk administratief en financieel systeem, met een door alle betrokkenen gemakkelijk te gebruiken onderliggend ICT-systeem, dat nauw aansluit bij de systemen van zorgverzekeraars en AWBZ. Ook in hun communicatieactiviteiten werken de 14 Twentse gemeenten intensief samen, vanuit één gezamenlijke communicatiestrategie.



Thema I

Op eigen kracht Streefbeeld 2017

In 2017 kan iedereen in Twente meedoen aan het maatschappelijk leven. Ook de mensen die dit slechts lukt met de een of andere vorm van ondersteuning. Door de geboden ondersteuning is iedereen in Twente ook in staat op zijn beurt een bijdrage te leveren aan het maatschappelijk leven. Iedereen kan meedoen Wanneer je ondersteuning nodig hebt bij het jezelf redden in je dagelijks leven, ga je in eerste instantie zelf op zoek naar oplossingen. Hiervoor zijn allerlei informatiebronnen beschikbaar. In het buurthuis, de bibliotheek en via internet vind je informatie over uiteenlopende lokale voorzieningen. Je kunt ook het algemene informatienummer voor maatschappelijke ondersteuning bellen: het MOtelefoonnummer ‘2017’. Daar kun je zeven dagen per week 24 uur per dag informatie krijgen over alle ondersteuningsmogelijkheden. Bij complexere vragen verbinden ze je door naar een MO-consulent.

de buurt of de wijk te vinden zijn, bel je het algemeen informatienummer voor maatschappelijke ondersteuning: het MO-telefoonnummer 2017”. Met behulp van de geboden - informele en/of formele - ondersteuning is iedereen op zijn beurt weer in staat zijn eigen bijdrage te leveren aan het maatschappelijk leven.

Noodzakelijke voorwaarden

In een campagne leggen de gemeenten helder uit wat de vernieuwing van maatschappelijke ondersteuning inhoudt en wat dit voor alle Twentenaren betekent. Daarbij wordt duidelijk wat van iedereen wordt verwacht, welke rol iedereen heeft bij maatschappelijke ondersteuning en hoe iedereen de noodzakelijke ondersteuning kan regelen. Een goed georganiseerde ontsluiting van het (lokale) MO-netwerk, onder andere via een MO-punt in de wijk, het internet of het algemene MO-telefoonnummer ‘2017’ horen daarbij. Zij vormen de belangrijkste pijlers voor de toegang naar de informele en formele maatschappelijke ondersteuning.

Iedereen doet mee! In Twente zorgen mensen voor elkaar. Het is hier de gewoonte dat je in je omgeving oplet of er familieleden, buren, buurtgenoten of vrienden bij je kaartclub, vereniging of kerk zijn die ergens hulp of ondersteuning bij nodig hebben. Je helpt elkaar bij het vinden van goede oplossingen hiervoor. Als deze niet in het eigen sociale netwerk,



Thema II

MO past als een maatpak Streefbeeld 2017

In 2017 zijn in Twente de algemene voorzieningen voor iedereen toegankelijk. Dit laatste is geen kwestie van maatwerk, maar het effect van flexibele oplossingen: aanpasbare confectie. Door de juiste ondersteuning zijn de hulpvrager én zijn omgeving geholpen. Aan de keukentafel Iedereen die via de website www.wmotwente.nl specifieke ondersteuning zoekt, het MO-nummer ‘2017’ belt, zich meldt bij het MO-punt in de buurt of wijk, of bij een individuele aanbieder aanklopt voor ondersteuning, krijgt een persoonlijk gesprek: het keukentafelgesprek. Met een goed opgeleide en deskundige MO-consulent, die van alle markten thuis is (een generalist), kijk je samen naar je ondersteuningsvraag en naar wat je daarmee wilt bereiken. Je bespreekt je persoonlijke situatie, je behoeften en verwachtingen, je talenten, ervaringen en mogelijkheden. Je kijkt gezamenlijk naar wat je op eigen kracht kunt, welke ondersteuning je sociale netwerk kan bieden en wat er eventueel aanvullend nodig is. Je bekijkt verschillende oplossingsmogelijkheden en spreekt, indien nodig, een passende vorm van ondersteuning af. Bij complexe(re) vragen betrekt de MO-consulent hierbij een specialist. Voor individuele ondersteuning van meervoudig gehandicapten bestaan aparte (bovenlokale) voorzieningen.


Zo licht mogelijk, zo dichtbij mogelijk

5. 4.

Individuele professionele inzet Specifieke collectieve voorzieningen

3.

Algemene voorzieningen

2.

Sociaal netwerk

1.

Eigen kracht

BETROKKEN SAMENLEVING

ÉÉN PLAN, ÉÉN MO-REGISSEUR

Eén plan, één MO-regisseur Uit het keukentafelgesprek komt een voorstel voor passende ondersteuning om het resultaat te bereiken waar je naar streeft. De MO-consulent is gemandateerd om hierover afspraken met welzijn- en zorgaanbieders te maken. Indien nodig zet de MO-consulent ook de informeel georganiseerde maatschappelijke ondersteuning in werking. Ook al zijn er diverse partijen betrokken bij de ondersteuning, iedereen werkt vanuit één ondersteuningsplan (per huishouden/gezin). Voor degene die de ondersteuning ontvangt, is er één makkelijk te bereiken aanspreekpunt: de MOregisseur. Deze ziet toe op de afgesproken ondersteuning, volgt de ontwikkeling van de ondersteuningsvraag en de bereikte resultaten. Dit maakt het mogelijk om met de MO-regisseur een vertrouwensband op te bouwen.



Gemeenten en aanbieders zorgen er gezamenlijk voor dat Twente een handig, kort kiesbaar MO-telefoonnummer - 2017 - krijgt, dat zeven dagen in de week 24 uur per dag bereikbaar is voor informatie over ondersteuningsvragen. In combinatie hiermee ontwikkelen zij slimme protocollen om mensen snel en soepel door te verwijzen naar maatschappelijke ondersteuningsmogelijkheden in de afzonderlijke gemeenten of naar een MO-consulent. Gemeenten zorgen ervoor dat met aanvragers van ondersteuning resultaatgerichte keukentafelgesprekken plaatsvinden om tot een aanbod te komen, dat past bij de sociale context van de aanvrager en bij de lokale situatie. De gemeenten werken uit welke keuzevrijheid zij hun burgers bieden bij het selecteren van zorgaanbieders (wel/geen persoonsgebonden budget (PGB), één of meerdere opties voor zorg in natura (ZIN) en zo ja, onder welke condities). Voor de organisatie van een goed werkende toegang naar maatschappelijke ondersteuning investeren alle betrokken organisaties in methoden en richtlijnen voor vraagverheldering tijdens de keukentafelgesprekken. En in de bijbehorende scholing van MO-consulenten.

“De drive, wil en bereidheid zijn er om het samen op te pakken” 36 - Maatschappelijke ondersteuning in Twente


Thema III

MO-netwerken in buurt en wijk Streefbeeld 2017

In 2017 is de maatschappelijke ondersteuning in Twente georganiseerd in buurten wijkgerichte netwerken. In deze zogenaamde MO-netwerken werken zorgaanbieders, clubs, verenigingsleden en vrijwilligers en mantelzorgers samen. Vanuit een nietvrijblijvend samenwerkingsmodel bundelen zij hun aanbod in de wijk. Aansluiting bij de wijkbehoefte Het doel van de samenwerking in het MO-netwerk is ervoor te zorgen dat dit past bij de specifieke behoeften in de wijk. De samenwerkingspartners voorkomen met elkaar dat er overlap is in aanbod of dat er juist leemtes zijn. Wanneer er behoefte is aan nieuwe activiteiten, dan zet één van de ‘spelers’ in het netwerk dit op. Ook elders in de wijk kunnen natuurlijk spontaan nieuwe initiatieven ontstaan. Het is de bedoeling dat de initiatiefnemers zich bij het MO-netwerk aansluiten. Zo is er ruimte voor innovatie en is er een passend aanbod voor iedereen die dat nodig heeft. Verhoogde stabiliteit en continuïteit Doordat iedereen zich in buurt of wijk in een MO-netwerk verenigt, is er sprake van een verhoogde stabiliteit en continuïteit in het aanbod. Iedereen voelt zich immers gezamenlijk verantwoordelijk voor een goed en passend aanbod aan maatschappelijke ondersteuning in de buurt en wijk waar hij actief is. Het netwerk regelt samen met de gemeente de directe, laagdrempelige toegang naar


ondersteuning. Er zijn virtuele mogelijkheden via internet en app’s. Ook is er een fysiek MO-punt in de wijk waar iedereen binnen kan lopen en aandacht krijgt voor zijn of haar vraag. Vernieuwde arrangementen Op basis van het keukentafelgesprek zet de MO-consulent in het wijk- of buurtnetwerk de vraag naar ondersteuning uit, zoals afgesproken met de hulpvrager. Het netwerk beschikt over uiteenlopende (vernieuwde) arrangementen, waarin professionals, mantelzorgers, vrijwilligers, clubs en verenigingen samenwerken. Iedereen krijgt een arrangement dat hem/haar als een maatpak past. Daarbij worden heldere afspraken gemaakt over de te bereiken resultaten. Het MO-netwerk in de wijk is geslaagd als burgers in de buurt of wijk tevreden zijn én blijven met de ondersteuning die zij krijgen. Én bovendien als zij vervolgens zelf weer graag bijdragen aan de leefbaarheid in de wijk!

“Zo gewoon als het kan, zo bijzonder als het moet ”


De betrokken zorgen welzijnsinstellingen richten hun organisatie zodanig in, dat zij snel en flexibel kunnen inspelen op de lokale situatie. In samenwerking met totaal verschillende partijen weten zij een passend aanbod te creëren. Aanbieders van zorg en welzijn, clubs, verenigingen en mantelzorgers en vrijwilligers gaan op wijkniveau nieuwe samenwerkingsvormen met elkaar aan (b.v. een cooperatie) in lokale MO-netwerken. Daarin verbinden zij zich aan elkaar om bij de wijk passende arrangementen aan te bieden. Het aanbod van het lokale MO-netwerk ontwikkelt zich mee met de vraag in de wijk. Iedereen in het lokale MO-netwerk werkt aanvullend op elkaar in plaats van elkaar te beconcurreren. Iedereen kan meedoen. Iedereen doet mee! - 39

Thema IV

De gemeente als regisseur Streefbeeld 2017

In 2017 hebben de gemeenten in Twente als regisseur van de maatschappelijke ondersteuning een juiste balans weten te vinden tussen enerzijds hun rol als ‘verdeler van de middelen’ en ‘hoeder van de kwaliteit’ en anderzijds als ‘facilitator en stimulator van samenwerking en innovatie’.

MO-aanbieders te onderhandelen. Omgekeerd hebben de MO-aanbieders maar met één overheidsorganisatie namens alle 14 gemeenten te maken, met één set regels en procedures en één contracterings- en verantwoordingssysteem. Dit financieringsmodel biedt de aanbieders de zekerheid, dat alle 14 gemeenten één taal en één systematiek hanteren, die aansluit bij dat van de zorgverzekeraars en de AWBZ. Daar waar de gemeenten van marktwerkingsprincipes gebruik maken, richten zij deze vooral op het stimuleren van kostenbesparing en innovatie. Uiteraard staat hierin de verbetering van de kwaliteit van het aanbod centraal.

Alle MO-gelden onder één noemer In 2017 is er één integrale aanpak voor maatschappelijke ondersteuning, waarbij de Twentse gemeenten alle beschikbare budgetten in samenhang met elkaar gericht inzetten op directe, laagdrempelige ondersteuning in wijken en buurten: preventie, welzijn, verenigingen, vrijwilligerswerk en mantelzorg. Daarnaast zijn er middelen voor het belonen en stimuleren van innovatie. Dit financieringsmodel biedt de gemeenten ruime mogelijkheden om een eigen, lokale invulling te geven aan haar MO-beleid.

Financiering op basis van wijkbudgetten Uitgangspunt voor de financiering van maatschappelijke ondersteuning zijn ‘wijkbudgetten’, gebaseerd op de collectieve behoefte in de wijk en op specifieke individuele behoeften. Deze financieringswijze voorkomt onderaannemerschap of in-/verkoop. Door het werken met wijkbudgetten, zijn de gemeenten erin geslaagd om heel specifiek, passend bij de lokale omstandigheden, voorzieningen te creëren waar iedereen een beroep op kan doen. De organisaties die hierin samenwerken, doen dat zodanig dat dit met minimale overheadkosten kan. De gelden voor ondersteuning komen zo terecht waar zij horen: bij de mensen voor wie ze bedoeld zijn.

Lokaal wat lokaal kan, regionaal wat regionaal moet De gemeenten organiseren lokaal, wat lokaal kan en regionaal, wat regionaal moet om de ondersteuning zo efficiënt en effectief mogelijk dicht bij de mensen in hun wijken en buurten te brengen. De 14 Twentse gemeenten en de MOaanbieders, groot en klein, weten zo enorm op hun overheadkosten te besparen. De 14 gemeenten hoeven niet meer elk afzonderlijk met een groot deel van de 150

‘High trust, high penalty’ De gemeenten financieren de aanbieders van maatschappelijke ondersteuning op basis van vertrouwen. De aanbieders leggen over de bereikte resultaten en de daarmee gepaard gaande kosten verantwoording af. Mocht achteraf blijken dat aanbieders misbruik hebben gemaakt van het geboden vertrouwen, dan volgen er flinke boetes (het ‘high trust, high penalty’ principe).




De gemeenten bundelen op lokaal niveau de verschillende financieringsstromen voor maatschappelijke ondersteuning. De 14 Twentse gemeenten organiseren voor de regionale samenwerking één administratief en financieel systeem voor de contractering van MO-activiteiten en de verantwoording van MO-middelen. Aan dit systeem is een door alle partijen, gemeenten en MO-aanbieders, eenvoudig te gebruiken ICT-systeem gekoppeld, dat nauw aansluit bij de systemen van zorgverzekeraars en AWBZ. Bij de ontwikkeling van de kwaliteitseisen voor MO-activiteiten maken de gemeenten gebruik van de samenwerkingservaringen van het zorgkantoor met cliënten.

“Idealisme, maar wel met de voeten in de klei” 42 - Maatschappelijke ondersteuning in Twente


Deel II

Op weg naar 2017

Hoofdlijnen van de uitvoering



Op weg naar Maatschappelijke Ondersteuning in Twente 2017 Het streefbeeld Maatschappelijke Ondersteuning in Twente 2017 is gemaakt tijdens een driedaagse ontwerpbijeenkomst waar circa 90 representanten van de gemeenten, cliënten, vrijwilligers, mantelzorgers, verenigingen, zorgaanbieders, welzijnsinstellingen, verzekeraars, onderwijs en werk en inkomen aanwezig waren. Met elkaar ontdekten zij hoe groot hun gemeenschappelijk belang én ambitie is om echt samen te werken aan de vernieuwing van de maatschappelijke ondersteuning in Twente. Om elkaars taal daarbij te leren kennen en van elkaars informatie, kennis, ervaring en deskundigheid gebruik te maken bij de uitwerking en vormgeving van de gewenste vernieuwingen. Tal van acties zijn na afloop van de ontwerpbijeenkomst gestart of voortgezet. Sommige daarvan vallen onder de verantwoordelijkheid van de 14 Twentse gemeenten. Bij anderen zijn de aanbieders of cliëntvertegenwoordigers betrokken. Nieuwe samenwerkingsinitiatieven zijn ontstaan. Sommige acties staan op zichzelf. Andere zijn kaderstellend en daarmee onlosmakelijk verbonden met andere activiteiten. Bestuurlijke coördinatoren De bestuurlijke coördinatoren van de 14 samenwerkende Twentse gemeenten zien het als hun verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat alle activiteiten gericht op de vernieuwing van maatschappelijke ondersteuning in Twente op elkaar worden afgestemd en gecoördineerd. De uitvoering daarvan ligt bij het regionaal projectteam MO Twente. Dit is in elk geval nodig om de gewenste vernieuwing op gang te brengen en de ontwikkeling ervan te monitoren.

Regionaal projectteam MO Twente Het regionaal projectteam MO Twente gaat ervoor zorgen dat de positieve energie die aanwezig is, kan blijven stromen, gericht op het gezamenlijk oppakken van het ontwikkelde streefbeeld. Zij nemen het initiatief voor regelmatige ontmoetingen tussen alle betrokkenen. Initiëren en coördineren daar waar nodig de geformuleerde opdrachten, bewaken de voortgang ervan en stimuleren op basis van voortschrijdend inzicht nieuwe activiteiten. De georganiseerde ontmoetingen vormen de basis voor overleg en afstemming en zijn ondersteunend in de voorbereiding van de noodzakelijke besluitvorming door alle betrokken partijen.

Opdrachten De uitvoering van het streefbeeld Maatschappelijke Ondersteuning in Twente 2017 richt zich in de periode 2012 - 2014 op de volgende vijf opdrachten: 1. MO-vragers als vertrekpunt 2. Organisatie van de toeleiding 3. Inkoop MO-activiteiten 4. Ontwikkeling nieuwe samenwerkingsvormen 5. Regionale ondersteuning van lokale uitvoering.



MO-vragers als vertrekpunt

1

Opdracht

Bij de organisatie van de maatschappelijke ondersteuning zijn de inwoners van Twente en hun behoeften aan maatschappelijke ondersteuning het vertrekpunt. Om dit te realiseren, maken gemeenten en aanbieders afspraken met Wmo-raden en/of cliëntgroepen op welke wijze zij tijdig (= vooraf) hun kennis en ervaringsdeskundigheid bij de ontwikkeling van hun MO-beleid betrekken. Bijvoorbeeld bij het inzichtelijk krijgen van de MO-ondersteuningsbehoeften op de korte en langere termijn, bij de organisatie van de toegang en bij de te stellen kwaliteitseisen aan MO-activiteiten.

Organisatie van de toeleiding

2

Opdracht

De uitwerking van de toegang naar maatschappelijke ondersteuning, in samenwerking met en gebruik makend van de expertise van aanbieders en gebruikers, is één van de prioriteiten voor het regionaal projectteam MO Twente. De eerste stap is een procesbeschrijving van de toegang naar MO, opgesteld vanuit de aanvrager. Voortbouwend daarop vindt de uitwerking plaats van de verschillende mogelijke toegangen: • de ontwikkeling van één website (3.01) www.wmotwente. nl met alle Wmo-informatie en koppelingen naar lokale voorzieningen, te gebruiken op pc, tablets en smartphones • de ontwikkeling van een regionaal Wmo-telefoonnummer ‘2017’ met bijbehorende werkwijzen en protocollen en scholing van Wmo-consulenten. De vervolgstap is uitwerking van het voorlichtingsmateriaal over de toegang naar MO. 1. Kenmerkend voor een website 3.0 is dat deze echt interactief is met social media en eenvoudig toegankelijk is op een smartphone



Inkoop MO-activiteiten

3

Opdracht

Ook de uitwerking van het inkoopmodel heeft een hoge prioriteit. Zonder inkoop geen georganiseerd MO-aanbod. Vooraf is het echter niet precies vast te stellen wat nodig is om kwetsbare burgers passende ondersteuning te bieden. Het is ook nog niet duidelijk welke vrijheden de 14 Twentse gemeenten burgers willen geven bij de keuze van MO-activiteiten. Ofwel, hoe gaan zij om met de inkoop van zorg in natura versus de keuze voor persoonsgebonden budgetten (al dan niet in nieuwe stijl)? De opdracht is op zoek te gaan naar creatieve inkoopmodellen, waar bij inkoop van zorg in natura de voorwaarden en tarieven voor ondersteuning worden vastgelegd, echter geen garanties worden geboden op het af te nemen volume.

Ontwikkeling nieuwe samenwerkingsvormen

4

Opdracht

In veel wijken en buurten werken aanbieders momenteel vrijblijvend samen. Dit gaat ten koste van de onderlinge betrokkenheid en de diversiteit en continuïteit in het aanbod. Nieuwe samenwerkingsmodellen zijn dan ook nodig. De aanbieders gaan op zoek naar nieuwe samenwerkingsvormen voor de vormgeving van MOnetwerken op lokaal niveau. Zij werken daarin samen met actieve clubs en verenigingen en met vrijwilligers- en mantelzorgorganisaties. Met elkaar werken zij uit hoe zij in het lokale MO-netwerk tot onderling aanvullende en vernieuwende arrangementen kunnen komen met minimale overheadkosten.

Onderdeel van deze inkoopmodellen is ook de verdeling tussen lokale inkoop, inkoop door gemeenten gezamenlijk en regionale inkoop en de wijze waarop dit plaatsvindt. Het regionaal projectteam MO Twente zorgt voor de uitwerking van verschillende inkoopmodellen en werkt hierin samen met representatieve kleine en grote aanbieders en met mensen die nu hun zorg en ondersteuning in de vorm van een pgb organiseren.



Regionale ondersteuning van lokale uitvoering

5

Opdracht

De ontwikkeling van één administratie- en financieringssysteem, met een eenvoudig bruikbaar onderliggend ICT-systeem (nauw aansluitend bij de systemen van zorgverzekeraars en AWBZ), is nodig voor de inkoopen verantwoording van MO-activiteiten tegen minimale overheadkosten voor alle betrokkenen (gemeenten en aanbieders). Het regionaal projectteam MO Twente neemt het initiatief de mogelijkheden hiervan te onderzoeken. Andere initiatieven die het MO-projectteam neemt, zijn de ontwikkeling van een systematiek voor kwaliteitstoezicht, ondersteuning van lokale voorlichtingscampagnes over MO vanuit een gezamenlijke communicatiestrategie en de organisatie van een onafhankelijke monitor van klachten, inclusief de afhandeling daarvan.

“Kleinschalige zorg wil niet verzuipen in de Wmo”



“De stip op de horizon staat . Nu ver talen naar concrete acties!”



Deel III

Acties Aan het einde van de ontwerpbijeenkomst formuleerden de betrokken organisaties acties, die zij op korte termijn gaan ondernemen of al in gang hebben gezet om het ontwikkelde streefbeeld gestalte te geven.



Versterken van de invloed van cliëntgroepen

Doel: Actie:

lokale invloed cliëntgroepen versterken/organiseren overleg met cliëntgroepen hoe zij lokaal hun invloed kunnen vergroten en ondersteuning bij de realisatie ervan Initiatiefnemers: Zorgbelang Overijssel

Cliënt als basis voor alle keuzes

Doel: Input vanuit de cliënt/burger als basis voor alle keuzes Actie: opzetten klankbordgroep Initiatiefnemers: Overijssels platform VG, Belangenorganisaties Overijssel, gemeente Hengelo, gemeente Hellendoorn

Klankbordfunctie Alzheimercafés Doel:

Maak gebruik van Alzheimer-Nederland en de kennis om de mensen waarover het gaat te betrekken Actie: Per plan kijken waarbij aangesloten kan worden Initiatiefnemers: stichting Alzheimer-Nederland, afdeling Twente

Databank met ‘gadgets’ voor eigen regie

Inkoop vanuit cliëntperspectief

Doel: adviseren over kwaliteitseisen vanuit cliëntperspectief Actie: onderzoeken en aansluiten bij inkoopgroep voor kwaliteitseisen Initiatiefnemers: Zorgbelang Overijssel

Monitoren signalen/klachten van burgers Doel:

onafhankelijk monitoren van de Wmo, adviezen geven vanuit cliëntervaring Actie: plan maken voor een systeem waar cliënten met hun ervaringen en klachten terecht kunnen Initiatiefnemers: Zorgbelang Overijssel, MEE-Twente

Helder toeleidingsmodel Doel: Actie:

helder toeleidingsmodel naar MO Mensen worden uitgenodigd om bij elkaar te komen binnen 3 weken na de ontwerpbijeenkomst Initiatiefnemers: Gemeente Enschede namens 14 Twentse gemeenten, ZorgAccent, Stichting de Welle, Zorgboerderij Erve Knippert, Verstandelijke beperking AB Hulp.

Doel:

Databank waar mensen informatie vinden voor zelfregie, eigen kracht en lokale voorzieningen Actie: Opzetten databank Initiatiefnemers: Zorgbelang Overijssel



Eén telefoonnummer in Twente - 2017 voor aanvraag MO

Doel: Twente-brede toegang met betrekking tot de Wmo. Actie: concrete afspraken maken, wie doet wat voor dit plan Initiatiefnemers: Scoop, De Klup, Stichting Mantelzorg/vrijwilligers, MEE, Wmoconsulenten, Gemeente Almelo, Livio, gemeente Tubbergen, Interakt Contour, Alzheimer Nederland, Provincie Overijssel, Regio Politie

Ontdubbelen van ondersteuningsactiviteiten in de wijken

Doel: Actie:

Geen dubbele diensten meer aanbieden in wijken In de gemeente Almelo per wijk voorzieningen en dagbestedingsprojecten inventariseren Initiatiefnemers: De Twentse Zorgcentra & Scope

Samenwerken vrijwilligers- en mantelzorgorganisaties Doel:

gezamenlijk vanuit voorliggende voorzieningen zorgen voor zo dichtbij mogelijk, zo licht mogelijk, zo snel mogelijk Actie: uitvoering van door projectteams opgestelde plannen Initiatiefnemers: Scala, Carint Reggeland, Stichting informele zorg Twente, gemeente Hengelo


Ontschotten maatschappelijke ondersteuning door zorgaanbieders Doel:

Efficiënt, doelmatig en effectief aanbod realiseren dat goedkoper en flexibel is Actie: echte samenwerking realiseren Initiatiefnemers: RIBW-Twente, Leger de Heils, Ambiq, Humanitas Onder dak, Scala

Vroegtijdige participatie Wmo-raden

Doel: Wmo-raden tijdig betrekken bij de ontwikkelingen Actie: Duidelijke afspraken maken per gemeente Initiatiefnemers: Gehandicaptenraad Enschede, Seniorenraad Enschede, Wmoadviescommissie Oldenzaal, Adviesraad Wmo Twenterand

Overdragen van de vonk naar de Wmo-raden Twente Doel: een pro-actieve inbreng van de Wmo-raden in Twente Actie: Eerstvolgende voorzittersoverleg op de agenda Initiatiefnemers: Wmo-raad Hellendoorn, Wmo-raad Hof van Twente, Adviesraad Wmo Twenterand, Wmo-raad Almelo, Wmo-raad Wierden, Seniorenraad

Eenduidige tariefbepaling Doel:

Inzicht krijgen in de wijze waarop de tarieven tot stand komen. Eén taal, één systeem voor gemeenten. Actie: Kijken naar het huidige systeem Initiatiefnemers: Gemeente Enschede namens 14 Twentse gemeenten, Aveleijn, Zorgkantoor Iedereen kan meedoen. Iedereen doet mee! - 61

Ontwikkeling inkoopmodellen

Doel: Komen tot een nieuw inkoopmodel Actie: Businesscase met alle aspecten van inkoop Initiatiefnemers: projectteam MO Twente, Aveleijn, Zorgaccent, Universiteit Twente

Eén administratief systeem MO

Doel: ontwikkelen van één ketenadministratie voor Twente Actie: verkennen huidige systeem, PvE voor een administratief systeem Initiatiefnemers: HHM, gemeente Enschede namens 14 Twentse gemeenten, Aveleijn, De Posten, Livio, Zorgkantoor

Ketenorganisatie gericht op kostenreductie Doel:

Kostenreductie door innovatie/andere taakverdeling keten van dagbesteding en begeleiding Actie: per gemeente opzetten Initiatiefnemers: 14 Twentse gemeenten

Coördinatie van de uitvoering van alle acties Doel:

Verbinding tussen de plannen van aanpak uit ontwerpbijeenkomst en werkgroepen 14 Twentse gemeenten Actie: overzicht maken van alle plannen Initiatiefnemers: projectteam MO Twente

Organisatie follow-up ontwerpbijeenkomst Doel:

een vervolg op de driedaagse ontwerpbijeenkomst plannen na ongeveer een half jaar Actie: met planningsgroep inhoud geven Initiatiefnemers: planningsgroep ontwerpbijeenkomst MO Twente 2017

Ontwerpbijeenkomst voor decentralisatie jeugdzorg Doel:

Ervaringen en lessen ontwerpbijeenkomst meenemen voor transitie jeugdzorg Actie: Overdragen ervaringen Initiatiefnemers: gemeente Hengelo namens 14 Twentse gemeenten

Informele inhoudelijke bijeenkomsten gemeentelijk managementniveau Doel:

elkaar leren kennen, bespreken ontwikkelingen, kijken waar samenwerking mogelijk is, uitwisselen ervaring en kennis Actie: dineren met inhoud Initiatiefnemers: 14 Twentse gemeenten





Iedereen kan meedoen. Iedereen doet mee!

Recommend Documents