Academiejaar 2014-2015
Scriptie voorgedragen door DELPHINE GUILLÉ Studentennummer: r0376907
Identiteitsbepaling van Radio Nimlajacoc 92.1 F.M.
Tot het behalen van het diploma van Bachelor in het Bedrijfsmanagement Afstudeerrichting: Marketing
3MKC/MU Promotor: S. Cerulus
Voorwoord Om mijn opleiding Marketing met optie Communicatie aan de Katholieke Hogeschool Leuven af te ronden, koos ik ervoor om naar het buitenland te trekken in kader van een Noord-Zuidstage. Mijn bestemming was Nimlaha’kok in Guatemala waar ik praktijkstage liep bij de plaatselijke radio, Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. Ten eerste wil ik al mijn collega’s in het gemeenschapshuis van Nimlaha’kok bedanken. In het bijzonder Sergio Yat, de directeur van de gemeenschapsradio waar ik stage liep. Ik wil hem bedanken voor de vrijheid die ik kreeg en het vertrouwen dat hij mij schonk. Tegelijkertijd steunde hij mijn acties door het ter beschikking stellen van tijd en personeel. Daarnaast wil ik ook Gladis Col en haar grote gezin enorm bedanken om gedurende drie maanden een warme thuis, lekkere maaltijden en veel kennis en inzichten over de Maya-cultuur met me te delen. Ook wil ik mijn twee Belgische collega’s in Guatemala bedanken. Ten eerste Lilith Teucq, studente bedrijfsvertaler- tolk, om steeds voor me te tolken tijdens vergaderingen en andere belangrijke momenten. Ten tweede Tessa Boeykens, doctoraatstudente aan de UGent, voor de steun en de fijne momenten die we samen in Guatemala beleefden. Vervolgens wil ik mijn dank betuigen aan Bernard Dumoulin en Thomas Peeters, twee medewerkers van de Noord-Zuiddienst in Herent, om me de kans te geven naar Nimlaha’kok te trekken. Zij hebben me voorbereid en op voorhand al kennis laten maken met Nimlaha’kok en de Maya-cultuur. Bovendien bedank ik mijn promotor, Sven Cerulus. Hij heeft me enorm geholpen met het nalezen, verbeteren en het geven van tips op de voorlopige versies van mijn scriptie. Daarnaast was hij ook een steun en altijd bereikbaar om te luisteren tijdens mijn verblijf in Guatemala. Ten slotte schrijf ik nog een dankwoord aan mijn ouders en broers. In het bijzonder bedank ik mijn mama om me te helpen en te steunen in alles wat ik doe. B’antiox1
1
Danku in het Q’eqchi, de inheemse taal van de regio waar ik verbleef.
Inhoudstafel Voorwoord .............................................................................................1 Inhoudstafel ..........................................................................................2 Inleiding ................................................................................................4 1
Stageland en -plaats ........................................................................5 1.1
1.1.1
Demografie ............................................................................. 6
1.1.2
Economie ................................................................................ 7
1.1.3
Cultuur ................................................................................... 7
1.1.4
Technologie ............................................................................. 8
1.1.5
Ecologie .................................................................................. 9
1.1.6
Politiek ................................................................................... 9
1.2
2
Guatemala .................................................................................... 5
Nimlaha’kok ................................................................................ 10
1.2.1
Project.................................................................................. 10
1.2.2
Organisatie ........................................................................... 11
Literatuurstudie ............................................................................. 12 2.1
Het begrip identiteit ..................................................................... 12
2.2
Bepalen van een identiteit ............................................................ 13
2.2.1
Persoonlijkheid en kernwaarden............................................... 13
2.2.2
Imago-onderzoek................................................................... 16
2.3
Uitschrijven van een identiteit ....................................................... 16
2.3.1
Missie en visie ....................................................................... 17
2.3.1.1 Missie ................................................................................ 18 2.3.1.2 Visie .................................................................................. 19 2.3.2 2.4
Uitdragen van een identiteit .......................................................... 21
2.4.1
Gedrag ................................................................................. 21
2.4.2
Communicatie ....................................................................... 22
2.4.3
Symboliek ............................................................................. 22
2.5 3
Corporate story ..................................................................... 20
Doel bepalen, schrijven en uitdragen van identiteit .......................... 25
Methodologie ................................................................................. 26 3.1
Intern overleg ............................................................................. 26
3.2
Enquête ..................................................................................... 27
3.2.1
Opbouw ................................................................................ 27
4
3.2.2
Afname................................................................................. 28
3.2.3
Beperkingen .......................................................................... 29
Resultaten...................................................................................... 30 4.1
Bepalen van een identiteit ............................................................ 30
4.2
Uitschrijven van een identiteit ....................................................... 31
4.3
Uitdragen van een identiteit .......................................................... 33
4.3.1
Gedrag ................................................................................. 33
4.3.2
Communicatie ....................................................................... 34
4.3.2.1 Folder ................................................................................ 35 4.3.2.2 Manta ................................................................................ 36 4.3.2.3 Website ............................................................................. 36 4.3.2.4 Evenement ......................................................................... 36 4.3.3
Symboliek ............................................................................. 38
4.3.3.1 Logo .................................................................................. 38 4.3.3.2 Bedrijfskleding .................................................................... 39 Conclusie ............................................................................................. 40 Bijlagen ............................................................................................... 42
Inleiding Guatemala is een verdeeld land. De inheemse bevolking, die op dit moment net iets minder dan de helft van de totale bevolking uitmaakt, wordt al meer dan vijfhonderd jaar onderdrukt. Het racisme tegenover de inheemse bevolking bereikte zijn hoogtepunt tijdens het 36-jaren durende conflict waarbij 200 000 burgers, hoofdzakelijke Indigenas, het leven lieten. In 1996 werden de vredesakkoorden ondertekend die het einde van het conflict betekenden. Het conflict liet echter de inheemse gemeenschappen ontwricht achter. Mensen hadden alles achtergelaten om te vluchten, vele families waren compleet verscheurd en een groot aantal leiders waren vermoord. De volledige samenleving moest terug opgebouwd en gereorganiseerd worden. In 2003 ging de gemeente Herent een zusterband aan met Nimlaha’kok, een regio die zwaar getroffen was tijdens het conflict. De bedoeling van een zusterband tussen steden of gemeenten is om wederzijds kennis uit te wisselen op verschillende vlakken. De regio Nimlaha’kok bestaat op dit moment uit zo’n 30 gemeenschappen. Om de communicatie in de regio te verbeteren werd beslist om een gemeenschapsradio te instaleren. Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. werd in oktober 2013 gelanceerd. Gedurende zijn iets meer dan twee jaar durende werking heeft Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. reeds een belangrijke rol gespeeld in de regio. Enerzijds zijn ze een belangrijk medium om de communautaire autonomie en de organisatie van de gemeenschappen te versterken. Anderzijds staat Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. het volk bij tijdens moeilijke momenten en strijden ze mee in de sociale gevechten voor de rechten van de Maya-bevolking. De gemeenschapsradio van de regio Nimlaha’kok heeft al veel bereikt in zijn iets meer dan tweejarig bestaan. Bij een sterke organisatie past ook een sterke identiteit en die had Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. nog niet. Het hebben van een identiteit biedt voor een organisatie zowel intern als extern voordeelen. Intern weet iedereen dan waar de organisatie voor staat, waarvoor ze werken en naar waar toegewerkt wordt. Extern vormt een sterke identiteit de basis voor een goede reputatie. De bedoeling van huidige scriptie is om te verduidelijken hoe de identiteit van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. wordt bepaald, hoe ze wordt en uitgeschreven en uiteindelijk zal worden uitgedragen.
4
1 Stageland en -plaats 1.1 Guatemala Guatemala is het derde grootste land in Midden-Amerika. Het grenst aan Mexico, Belize, Honduras en El Salvador. De hoofdstad is Guatemala City. De officiële voertaal in Guatemala is het Spaans, maar er worden ook 23 inheemse talen gesproken.
Figuur 1: kaart Guatemala2
Guatemala is een bergachtig land dat gekenmerkt wordt door grote hoogteverschillen. 43 % van het land bevindt zich op meer dan 1500 meter hoogte. Verder kan het land in grofweg drie geografische zones ingedeeld worden. De hooglanden bevinden zich in het centrum, de laagvlakten liggen langs de kustlijnen en in het noorden is er het warme tropische oerwoud.3 In Tikal in het noorden, het kerngebied van de Maya’s van de vierde tot elfde eeuw, zijn de belangrijkste restanten van de oude Maya-beschaving te vinden.4 De geschiedenis van Guatemala is erg belangrijk om het land te verstaan. Zoals vermeld was Guatemala het kerngebied van de oude Maya-beschaving. In 1524, ongeveer 30 jaar na de ontdekking van Amerika door Columbus, veroverden de Spanjaarden het huidige Guatemala. De Maya’s werden daarbij als slaven gebruikt in hun eigen land. Dit markeert dan ook de start van een periode van eeuwenlange onderdrukking van de Maya’s.
2
Lonely planet. Map of Guatemala. Geraadpleegd op 3 april 2015, op http://www.lonelyplanet.com/maps/central-america/guatemala/ 3 Ella online. (2009). Landschap Guatemala. Geraadpleegd op 26 maart 2015, op http://www.ellaoverguatemala.nl/landschap 4 Networking4all. Algemene informatie Guatemala. Geraadpleegd op 3 april 2015, op http://www.networking4all.com/nl/domeinnamen/domeinnaam/landen+informatie/gt/
5
Op 15 september 1821 riep Guatemala de onafhankelijkheid uit. De situatie van de Maya veranderde echter nauwelijks zodat de onderdrukking bleef voortduren. De Maya-bevolking werd nog steeds uitgebuit maar ditmaal door grootgrondbezitters, fincas genaamd. De onderdrukking en onteigening van de Maya’s leidde in 1960 tot een 36 jaar durende, gewelddadige burgeroorlog. Pas in 1996 worden er vredesakkoorden getekend. De wederopbouw van het land in al zijn facetten blijft echter zeer moeilijk met falende regeringen, corruptieschandalen, geweld en blijvende onderdrukking van de inheemse bevolking.5
1.1.1 Demografie Er leven ongeveer 14,5 miljoen mensen in Guatemala. Het is daarmee het dichtstbevolkte land in Midden-Amerika met gemiddeld 130 inwoners per km². Ongeveer 2,5 miljoen Guatemalteken wonen in de hoofdstad, Guatemala City.6 Een groot deel van de inwoners van Guatemala zijn inheemse volkeren, Indigenas. Ze stammen rechtstreeks af van de oude Maya-bevolking. De Indigenas maken ongeveer 40-45% van de totale bevolking uit. Die 40-45% bestaat uit 21 verschillende Maya-groepen.7 De Maya-Q’eqchi’s vormen, met hun ongeveer 1 miljoen leden, een van de grotere inheemse bevolkingsgroepen.8 De Indigenas wonen vooral in rurale gebieden. De grootste bevolkingsgroep, ongeveer 55-60 %, echter zijn Ladino. Ladinos zijn van gemengde Spaanse, Amerikaans en inheemse afkomst. Ook Indigenas die naar de grote stad verhuizen en de banden met hun inheemse manier van leven hebben opgegeven, worden tot deze bevolkingsgroep gerekend. Deze groep streeft een zo westers mogelijk leven na. De twee kleinste bevolkingsgroepen zijn de Xinka en de Garifuna. De Xinka zijn ook inheems maar niet Maya. De Garifuna is een etnische groep die afstamt van Indigenas en Afrikanen. Deze twee groepen maken samen ongeveer 5 % van de bevolking uit. Daarnaast is er nog een zeer kleine populatie blanken met Europese voorouders. Deze blanken vormen de elite in Guatemala en bekleden de topposities binnen de maatschappij.910
5
Zoon, C. (2007). Guatemala: Van Maya – rijk tot burgeroorlog (1e druk). Amsterdam: KT Publishers. P. 34 - 38 6 IndexMundi. (2014). Guatemala demographics profile 2014. Geraadpleegd op 26 maart 2015, op http://www.indexmundi.com/guatemala/demographics_profile.html 7 Etnia Maya. (2011). Guatemala. Geraadpleegd op 26 maart 2015, op http://www.etniamaya.com/nl/welkom-bij-etnia-maya/about-guatemala-travel-destination 8 Herent Noordzuiddienst. Q’eqchi wie? Geraadpleegd op 26 maart 2015, op http://www.herent.be/upload/internationale_samenwerking/downloads/q__eqchi__folder_voor.p df 9 Willems, G. (2014). Guatemala bevolking. Geraadpleegd op 26 maart 2015, op http://www.landenweb.net/guatemala/bevolking/ 10 Ella online. (2009). Guatemala in het kort. Geraadpleegd op 26 maart 2015, op http://www.ellaoverguatemala.nl/in-het-kort
6
1.1.2 Economie Guatemala wordt omschreven als een middeninkomensland. Bij een middeninkomensland ligt het bbp per hoofd11 tussen de 996 en 12 159 dollar.1213 In 2013 bedroeg het bbp per hoofd in Guatemala 5300 dollar.14 Strikt gezien behoort Guatemala dus niet tot de armste landen ter wereld; wel is er een enorme ongelijkheid in de verdeling van de welvaart.15 Zo leeft meer dan 70% van de bevolking onder de armoedegrens en moet zij het stellen met minder dan twee dollar per dag. Van die 70% leeft er 15 procent met minder dan één dollar per dag een leven in extreme armoede. Landbouw is de belangrijkste economische sector in Guatemala. De economie is sterk afhankelijk van de export van bananen, suiker en koffie. Daarnaast zijn kardemom en textiel ook belangrijke exportproducten. De industrie in Guatemala focust zich vooral op voedings- en genotsmiddelen. De meeste industriële bedrijven zijn echter in handen van buitenlandse multinationals. In Peten, in het noorden van Guatemala, wordt ook olie gewonnen om te exporteren naar de Verenigde Staten, maar ook de meeste olieproducenten zijn buitenlandse multinationals. Guatemala krijgt daardoor slechts een klein procent van de olieinkomsten en ontvangt niet genoeg olie om in zijn eigen behoeften te kunnen voorzien. Ten slotte speelt het toerisme een steeds belangrijkere rol in de economie van het land.".1617
1.1.3 Cultuur Zoals reeds vermeld zijn Indigenas directe nakomelingen van de Maya’s, wat duidelijk zichtbaar is in hun cultuur. De verschillende inheemse groepen hebben elk een eigen taal, maar steeds meer Indigenas praten naast hun inheemse taal ook Spaans.18 De Popol Vuh is het belangrijkste boek voor de Indigenas. De Maya-bijbel wordt ook wel het boek van de raad of gemeenschap genoemd.19 De heilige teksten spelen nog steeds een zeer belangrijke rol in het dagelijkse leven. Het
11
Het bbp, bruto binnenlands product, per hoofd is een maatstaf om de welvaart van een land te meten. Het bbp per hoofd drukt de geldwaarde uit van alles wat een land in een jaar heeft voortgebracht van producten en diensten gedeeld door het bevolkingsaantal. 12 Businessdictionary. Middle income country. Geraadpleegd op 26 maart 2015, op http://www.businessdictionary.com/definition/middle-income-country.html 13 De Cnuydt, S. & De Vilder, I. (2008). Economie Vandaag. Gent: Academia Press. P. 184 14 IndexMundi. (2013). Guatemala GDP – per capita. Geraadpleegd op 26 maart 2015, op http://www.indexmundi.com/guatemala/gdp_per_capita_%28ppp%29.html 15 PRB. (2013). Guatemala: Beyond the early phase of the demographic transition. Geraadpleegd op 26 maart 2015, op http://www.prb.org/Publications/Datasheets/2011/world-population-datasheet/guatemala.aspx 16 Van der Bijl, Y. (2008). Wereldwijzer Guatemala. Elmar B.V. 17 Country Stats. (2015). Guatemala – economie. Geraadpleegd op 26 maart 2015, op http://country-stats.com/nl/landen/noord-amerika/guatemala-nl-nl/38689-guatemala-economie1.html 18 Wordpress. De Maya’s. Geraadpleegd op 26 maart 2015, op https://mayacultuur.wordpress.com/cultuur/ 19 Criscenzo, J. (2000). Popol Vuh. Geraadpleegd op 26 maart 2015, op http://www.criscenzo.com/jaguarsun/popolvuh.html
7
vasthouden aan de gewoonten biedt een houvast voor de Indigenas maar wordt wel steeds moeilijker door de modernisering. De natuur is zeer belangrijk voor de Indigenas. Maya-indianen voelen zich afhankelijk van bovennatuurlijke krachten en trachten de goden tevreden te stellen door middel van gebeden en offers. In de hooglanden van Guatemala is er een versmelting ontstaan van de traditionele religie en het christelijke geloof. Het christelijke geloof maakte zijn intrede tijdens de kolonisatie door Spanje.20 Maya’s worden ook wel eens de mensen van de maïs genoemd. Maïs is erg belangrijk voor de inheemse volkeren. Het is hun basis, de bodem, het begin van alles. In de Popol Vuh wordt beschreven hoe de Maya’s zijn ontstaan uit maïs. In werkelijkheid heeft de Maya-beschaving zich kunnen ontwikkelen door de ontdekking en teelt van maïs. Omdat ze op het land konden werken en niet constant moesten jagen voor voedsel kwam er meer tijd vrij voor het stichten van steden, bouwen van tempels en het uitvinden van een schrift en kalender.21 Maïstortilla’s vormen nog steeds het hoofdbestanddeel van elke maaltijd voor de nakomelingen van de Maya’s.
1.1.4 Technologie Hoewel de armoede in Guatemala groot is, is de technologische vooruitgang sinds 2007 ook in dit land steeds sterker voelbaar. In de rurale gebieden waar de Indigenas wonen en de armoede het grootst is, hebben steeds meer mensen een gsm of smartphone. Ook het internet maakt zijn intrede in de dorpen. Enkele jaren geleden hadden de meeste Indigenas nog nooit van het internet gehoord, maar nu raken ze er steeds meer mee vertrouwd. In sommige rurale dorpen is er een computerruimte waar inwoners op het internet kunnen surfen.22 Op dit moment is ongeveer 20 procent van de bevolking een reguliere internetgebruiker. Dit zijn dan vooral mensen uit meer verstedelijkte gebieden. Het gsm-gebruik in Guatemala is de laatste jaren met 76% gestegen. 95% gebruikt een prepaidkaart zodat mensen met een laag inkomen kunnen beslissen of ze op dat moment voldoende geld hebben. De regering heeft recent 3G mogelijk gemaakt in veel rurale gebieden. Hierdoor hebben Indigenas toegang tot het internet en het laatste nieuws via hun smartphone. Het populairste medium om nieuws te verspreiden in de rurale gebieden is de radio. Vele Inidigenas hebben immers een radio en via de communale zender ontvangen zij nieuws en muziek.23
20
Ella online. (2009). Maya cultuur in Guatemala, land van de Maya’s. Geraadpleegd op 26 maart 2015, op http://www.ellaoverguatemala.nl/tierra-maya 21 Wordpress. De Maya’s. Geraadpleegd op 26 maart 2015, op https://mayacultuur.wordpress.com/hedendaagse-mayas/ 22 Jardin, X. (2007). Technology in Guatemala: an overview. Geraadpleegd op 26 maart 2015, op http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=7128932 23 HarrietteRWI. (2011). The growth of technology in Guatemala. Geraadpleegd op 26 maart 2015, op http://rootsandwingsintl.org/blog/2012/09/the-growth-of-technology-in-guatemala/
8
1.1.5 Ecologie Guatemala is van nature een erg rijk land. Het land bezit enorme olievoorraden in Peten, in het noorden van het land. In de bergen van Guatemala zijn er gouden zilvermijnen. Verder beschikt het land over zeldzame hout- en bloemvariëteiten. Daarnaast is er ook veel natuurlijk grondwater dat drinkbaar is en voedsel dat geproduceerd wordt. Er zijn enorme milieuproblemen in Guatemala. Vooral de goudmijnindustrie is een groot probleem. Sinds eind 2005 wordt er in Guatemala goud gewonnen. Goud delven in open mijnen is echter zeer schadelijk voor het milieu. Het leidt tot ontbossen en vervuiling. Bovendien komen er zo veel chemicaliën in de rivieren terecht.24 Bovendien worden de ecosystemen door de oprukkende industrie uit balans gebracht. Degenen die hier het meeste nadeel van ondervinden zijn de allerarmsten, de Indigenas. Zij moeten door ontbossing uitwijken naar gevaarlijke gebieden, zoals overstromingsgebied of steile bergflanken.25
1.1.6 Politiek Guatemala is een republiek. De president van het land is staatshoofd, regeringsleider en opperbevelhebber van het leger. De president van Guatemala is sinds 2011 Otto Perez Molina van de rechtse Partido Patriota26. Molina was legercommandant ten tijde van de 36 jaar durende burgeroorlog, een periode waarin de mensenrechten op grote schaal werden geschonden. Hij won de verkiezingen van 2011 met de belofte het geweld in Guatemala met de harde hand aan te zullen pakken.27 In Guatemala bestaan er twee parallelle justitiesystemen. Er is het officiële systeem en de inheemse rechtspraak. Twee derden van de bevolking lost conflicten op door middel van de inheemse rechtspraak die uitgaat van voorouderlijke boeken als de Popol Vuh. Dit systeem wordt gezien als een volledig rechtssysteem waarin de lokale bevolking de harmonie die verstoord is, probeert te herstellen. Het blijft belangrijk voor de Indigenas om dit recht te gebruiken, deels omdat het officiële recht gebruikmaakt van technische termen die de mensen niet begrijpen; dit leidt tot een sterk gevoel van onrechtvaardigheid.28 29
24
GuateBelga. Milieu in Guatemala. Geraadpleegd op 26 maart 2015, op http://www.guatebelga.be/links/milieu-in-guatemala/ 25 Ella online. Landschap. Geraadpleegd op 26 maart 2015, op http://www.ellaoverguatemala.nl/landschap 26 Patriottische partij 27 Wikipedia. (2013). President van Guatemala. Geraadpleegd op 26 maart 2015, op http://nl.wikipedia.org/wiki/President_van_Guatemala 28 Willems, G. (2014). Guatemala. Geraadpleegd op 26 maart 2015, op http://www.landenweb.net/guatemala/samenleving/ 29 De Kievid, J. (2009). Legal pluralism and interlegality in Ecuador. Geraadpleegd op 26 maart 2015, op http://www.lachispa.eu/recensies/boeken/legal-pluralism-and-interlegality-in-ecuadorthe-la-cocha-murder-case-marc-simon-thomas/
9
1.2 Nimlaha’kok Guatemala is opgedeeld in 22 departementen. Deze departementen zijn opgedeeld in verschillende gemeenten. De gemeenten bestaan uit een stedelijk deel en een groot ruraal gebied. Het rurale gebied is op zijn beurt opgedeeld in microregio’s die een aantal dorpen groeperen. Nimlaha’kok ligt in het departement Alta Verapaz en maakt deel uit van de gemeente Cobán.30 Nimlaha’kok31 is zowel de naam van de microregio als het dorp van de stageplaats. De regio Nimlaha’kok bestaat uit 30 dorpen, zo’n 8000 mensen, die een milde vorm van zelfbestuur hebben. Deze vorm van zelfbestuur was een van de voorwaarden van de vredesakkoorden uit 1996.32 In het dorp Nimlaha’kok wonen zo’n 400 mensen, 75 families, sommigen in houten huizen en anderen in stenen. In het dorp is elektriciteit niet altijd beschikbaar, maar sommige families wekken zelf elektriciteit door middel van een generator of zonnepanelen. In het dorp is een lagere school en buiten het dorp een middelbare. Ook is er een internetcentrum met zes computers waar tegen de prijs van 60 eurocent per uur op het internet gesurft kan worden. Ten slotte zijn er zes kleine winkeltjes waar levensmiddelen, een kleine selectie kledij en andere basisbenodigdheden verkocht worden.
1.2.1 Project In 2003 ging de gemeente Herent een stedenband aan met twee Guatemalteekse regio’s, Nimlah’kok en Nimlasachal. Deze regio’s behoren tot de armste streken van het land. Via deze stedenband krijgen de lokale gemeenschappen echter de kans om een directe samenwerking aan te gaan met een partner in het Noorden. Het doel van zo’n stedenband is immers kennis delen, elkaars cultuur leren kennen en elkaar op bestuurlijk niveau ondersteunen.33 De samenwerking tussen de gemeente Herent en haar zustersteden omvat verschillende werkgebieden. Ten eerste is er de versterking van de bestuurscapaciteit via uitwisseling van ervaringen en wederzijds advies. Ten tweede wordt er bekeken hoe er een duurzame lokale economie en landbouw opgebouwd kunnen worden, rekening houdend met de ecologische uitdagingen en de aanpak van armoede. Ten derde wordt er gewerkt aan het verbreden van het draagvlak voor internationale samenwerking, wereldburgerschap en
Dumoulin, B. & Peeters, T. (2014). Herent Nimlaha’kok/Nimlasachal 2014-2016: een nieuw hoofdstuk in de stedenband. Geraadpleegd op 6 april 2014, op http://www.herent.be/upload/internationale_samenwerking/downloads/Overzicht%20federaal%2 0programma%202014%20-%202016%20-%20web.pdf 31 In Q’eqchi wordt het als Nimlajacoc geschreven. Nimla betekent groot, ja betekent rivier en coc betekent schildpad. Kortom, grote rivier met schildpadden. 32 Velasquez, C. (projectleider), persoonlijke communicatie, 28 maart 2015 33 Dordrecht. (2011). Wat is een stedenband? Geraadpleegd op 6 april 2015, op http://www.dordrechtvarna.nl/index.php/nl/definitie-stedenband 30
10
solidariteit. Ten slotte hecht de stedenband veel belang aan het intercultureel leren van beide partners en het versterken van de culturele weerbaarheid.34
1.2.2 Organisatie Op dit moment zijn alle communicatiemedia in Guatemala in handen van een groepje machtige ondernemers die sterke banden hebben met de overheid. Hoewel de 21 Maya-talen officieel erkend zijn door de overheid worden deze gediscrimineerd in alle media. De enige voertaal voor kranten, televisie en radio is het Spaans. Dit zorgt ervoor dat alle Indigenas die geen Spaans praten worden uitgesloten en geen informatie kunnen ontvangen.35 Na de vredesakkoorden van 1996, waarin de inheemse bevolking onder andere recht op vrije meningsuiting verwierf, werden er verschillende gemeenschapsradio’s opgericht. Een gemeenschapsradio is een alternatieve mediavoorziening die gericht is op de behoefte van de lokale bevolking.36 Ondanks het recht op vrije meningsuiting en de onderstreping van het belang van een gemeenschapsradio door de overheid, worden de meeste gemeenschapsradio’s niet officieel erkend door diezelfde overheid. Het kopen van een frequentie is bovendien enorm duur en onbetaalbaar voor de gemeenschapsradio’s. Hierdoor zijn de radio’s illegaal en worden ze als piraterij beschouwd.37 Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. werd in 2013 opgericht maar is niet officieel erkend. Het hoofddoel van deze radio is de communicatie in de regio verbeteren en het volk informeren over het lokale nieuws en de rechten van de Indigenas. De radio zendt ook programma’s uit ter ontwikkeling van de bevolking. Het kan daarbij gaan om programma’s over gezondheid en hygiëne, maar ook muziek komt aan bod. Verder roept de radio ook op tot solidariteit.38 De gemeenschapsradio bestaat nu iets langer dan twee jaar en is volop in ontwikkeling. Tot op heden heeft de radio nog geen duidelijke identiteit. De rede hiervoor is enerzijds tijdgebrek en anderzijds is de kennis om een identiteit te bepalen en uit te dragen niet aanwezig. De radio beseft echter het belang van een duidelijke identiteit omdat deze de basis vormt voor een succesvolle toekomst.
34
Gemeente Herent. Samenwerking met Guatemala. Geraadpleegd op 6 april 2015, op http://www.herent.be/content/content/record.php?ID=357 35 11.11.11 (2006). Vlaams Guatemala comité in de bres voor gemeenschapsradio Sipakapa. Geraadpleegd op 6 apri 2015, op http://www.11.be/artikels/item/vlaams-guatemala-comite-inde-bres-voor-gemeenschapsradio-in-sipakapa 36 Paternotte, B. (2006). Primavera para las flores de Guatemala? Geraadpleegd op 6 aparil 2015, op http://www.noticias.nl/primavera-para-las-flores-de-guatemala 37 Cevollos, D. (2004). Mexico gunt gemeenschapsradio geen plaats in de ether. Geraadpleegd op 6 april 2015, op http://www.mo.be/fr/node/27765 38 Yat, S. (directeur stereo Nimlajacoc 92.1 FM), persoonlijke communicatie, 27 februari 2015
11
2 Literatuurstudie 2.1 Het begrip identiteit Een identiteit is wat een organisatie is en wat deze uitstraalt.39 Het is de manier waarop een organisatie wordt gezien door haar medewerkers en hoe zij beslissen deze zienswijze uit te dragen. Foreman, Mackey en Whetten staven dit. Volgens hen zijn het de medewerkers die onderzoeken wie ze zijn als organisatie en wat het karakter en de essentie is. 40 De Vries stelt echter dat de identiteit niet enkel en alleen intern te bepalen valt. Volgens De Vries is de identiteit de kern die doorwerkt in alles wat die persoon of organisatie aangaat, zowel voor zichzelf als in relatie met anderen.41 De identiteit van een organisatie wordt dus gevormd door de manier waarop de leden van de organisatie deze zien, met andere woorden door het zelfbeeld van de organisatie. Er wordt een antwoord gezocht op de vragen wie de organisatie is en wat ze wil uitstralen. De identiteit moet echter ook rekening houden met de relatie met anderen. Het is voor een organisatie dus belangrijk om een identiteit te vinden die aansluit bij de eisen en wensen van klanten, werknemers en andere stakeholders. Intern biedt de identiteit van een organisatie een referentiekader voor de medewerkers. Het is van belang dat de medewerkers zich verbinden aan de identiteit van hun organisatie en deze vervolgens uiten in hun houding en gedrag.42 Daarnaast is een sterke en passende identiteit het fundament voor een goede reputatie. Een reputatie is de manier waarop een organisatie van buitenaf gezien en beoordeeld wordt door haar stakeholders. Het is de optelsom van de verschillende imago’s die een organisatie kan hebben bij die verschillende stakeholders.43 Voor een organisatie is een sterke en unieke identiteit dus zowel intern als extern belangrijk. De identiteit wordt dan ook vastgelegd in een kernwaarden, een missie en een visie.
Michels, W. (2014). Communicatie handboek : identiteit, imago, merk en media. (3e druk).Groningen/Houten: Noordhoff uitgevers. P. 44 40 Foreman, P., Mackey, A. & Whetten, D. (2012). An identity-based view of reputation, image, and legitimacy. Geraadpleegd op 17 maart 2015, op http://www.academia.edu/1958761/An_identitybased_view_of_reputation_image_and_legitimacy_Clarifications_and_distinctions_among_related _constructs 41 De Vries, C.D. (2007). Organisatie – identiteit. Geraadpleegd op 15 februari 2015 op http://www.integrad.nl/bestanden/publiceer/20070604identiteit.pdf 42 Responsable. (2015). Identiteit en positionering. Geraadpleegd op 15 februari 2015 op http://www.responsable.nl/indentiteit.asp 43Schilders, M. (2014). Wie ben ik? Over het belang van een sterke organisatie identiteit. Geraadpleegd op 15 februari 2015 op http://www.marketingfacts.nl/berichten/wie-ben-ik-overhet-belang-van-een-sterke-organisatie-identiteit 39
12
2.2 Bepalen van een identiteit 2.2.1 Persoonlijkheid en kernwaarden Het opstellen van de identiteit van een organisatie gebeurt doorgaans in drie fasen. De eerste fase bestaat uit het bepalen van de gewenste identiteit die de organisatie vervolgens in een tweede fase in concrete bewoordingen uitschrijft. In de derde en laatste fase wordt diezelfde identiteit ook effectief uitgedragen.44 Om deze drie stappen op een doelmatige manier te kunnen doorlopen, moet een organisatie in eerste instantie nagaan wat haar identiteit of persoonlijkheid is. Een concept dat de waarde van de persoonlijkheid van een organisatie goed weergeeft, is de corporate identity mix. Volgens dit basisbeginsel uit de organisatieleer is de persoonlijkheid de basis voor de gedragingen van die organisatie. In andere woorden: wat een organisatie doet in de eerste fase, het bepalen van de identiteit, is beslissend voor wat ze doet in de laatste fase, het uitdragen ervan.
Figuur 2: Corporate identity mix - Birkigt & Stadler45
Zoals aangegeven in de figuur hierboven is de persoonlijkheid dus de kern van de organisatie en vormt zij dan ook het uitgangspunt voor externe uitingen. De persoonlijkheid kan worden omschreven als de ziel van een organisatie. Zij wordt vertaald in enkele kernwaarden die uitdrukken waar een organisatie voor staat en waar zij in wenst te geloven.46 De kernwaarden vormen een ethisch kompas voor de waarden en normen die binnen een organisatie leven.47
44
Michels, W. (2014). Communicatie handboek : identiteit, imago, merk en media. (3e druk).Groningen/Houten: Noordhoff uitgevers. 45 Birkigt & Stadler (1980). Corporate Identity. Geraadpleegd op 17 februari 2015 op http://communicatiekc.com/tag/symboliek/ 46 Walraven, M. (2011). Wat is het levende maken van kernwaarden? Geraadpleegd op 15 februari 2015 op http://martinwalraven.nl/wp-content/uploads/2013/09/Wat-is-het-levendmaken-van-kernwaarden.pdf 47 Nieuwenhuis, M.A. Hoe ziet een strategie eruit? Geraadpleegd op 19 maart 2015, op http://123management.nl/0/010_strategie/a120_strategie_01_missie_visie_strategie.html
13
Volgens auteur Willem van den Hoed48 kunnen er twee verschillende soorten kernwaarden onderscheiden worden. Enerzijds zijn er de specifieke kernwaarden en anderzijds de algemene kernwaarden. De specifieke kernwaarden houden enkel rekening met de eigen handelswijze. Het zijn de waarden waaraan een organisatie intern belang hecht. Enkele voorbeelden van specifieke kernwaarden zijn integriteit en loyaliteit. De algemene kernwaarden zijn eerder extern en drukken de verantwoordelijkheden uit ten opzichte van de stakeholders van een organisatie. De vier belangrijkste stakeholders van de meeste organisaties zijn de medewerkers, de maatschappij, de aandeelhouders en klanten alsook de leveranciers. Enkele voorbeelden van algemene kernwaarden zijn respect en klantgerichtheid.49 Hans Van der Loo, Jeroen Geelhoed en Salem Samhoud maken een onderscheid tussen drie soorten kernwaarden. De bestaande kernwaarden zijn de waarden die verankerd zijn in de huidige cultuur en die een organisatie graag wil behouden. De wenselijke kernwaarden zijn doelen die nog niet volledig verankerd zijn binnen een organisatie. Dit zijn waarden die passen bij een organisatie en die na verloop van tijd onlosmakelijk deel moeten uitmaken van de bedrijfscultuur. Ten slotte zijn er de vereiste kernwaarden. Deze waarden zijn typerend voor de branche waarin een organisatie actief is en maken als het ware het bestaan van een organisatie mogelijk.50 De kernwaarden van een organisatie worden niet verzonnen maar ontdekt. Zij worden ontdekt binnen een organisatie door af te tasten, te voelen, te zien, te verkennen, te ontdekken en te benoemen. De waarden moeten een fundamenteel belang hebben voor een organisatie.51 Kernwaarden moeten zo bij de organisatie passen dat ze in elk facet zonder problemen kunnen worden uitgedragen. Als ze perfect bij een organisatie passen, klopt het plaatje zowel intern als extern. Intern geven ze aan waar mensen in een organisatie zich aan willen houden. Zo geven ze bijvoorbeeld richting aan de keuzes en handelingen van de medewerkers. Daarnaast zullen goede kernwaarden ook extern herkend kunnen worden, wat leidt tot meer vertrouwen. Een organisatie kan zich verschillende vragen stellen wanneer zij op zoek is naar haar kernwaarden. Eerst en vooral is het belangrijk te weten waar een organisatie exact voor staat en wat de principes zijn. Daarnaast is het belangrijk de ambities van een organisatie te betrekken bij het zoeken van de kernwaarden.
48
Willem den Hoed, T. (2013). Handboek Managementmodellen. (1e druk). Zaltbommel: Van Haren Publishing. P. 84-85 49 123 management (2010). Wat zijn kernwaarden? Geraadpleegd op 17 maart 2015 op http://123management.nl/0/030_cultuur/a300_cultuur_03_kernwaarden.html 50 Van der Loo, H. Het ontwikkelen van kernwaarden. Geraadpleegd op 19 maart 2015, op http://www.hansvanderloo.nl/imgUser/file/file/Kernwaarden.pdf 51 Michels, W. (2014). Communicatie handboek : identiteit, imago, merk en media. (3 e druk). Groningen/Houten: Noordhoff uitgevers. P. 47-48
14
Een organisatie moet zich dus ook afvragen wat ze belangrijk vindt, wat ze nastreeft en wat het ideaal is. 52 Het engagement van medewerkers bij het creëren van een identiteit is overigens essentieel.53 De medewerkers zijn degenen die de identiteit voor een groot deel zullen uitdragen in hun gedrag, dus hun input is belangrijk. Zoals vermeld zijn de kernwaarden, die de persoonlijkheid vormen, reeds aanwezig binnen een organisatie of vormen ze een ambitie die past bij een organisatie. Het is aan een organisatie en haar medewerkers deze te ontdekken. De kernwaarden van een organisatie kunnen in enkele fasen bepaald worden. In de eerste fase worden alle belangrijke waarden voor een organisatie genoteerd zonder te filteren. In deze fase wordt niets geschrapt of geordend. Het gaat echt om het onbeperkt spuien van wat er in de medewerkers opkomt. In de tweede fase worden er vijf kernwaarden geselecteerd. Deze top vijf wordt bepaald door de aparte waarden een score te geven van één tot en met tien. Degenen die hoger dan vijf scoren worden even apart gezet. De rest wordt geëlimineerd. Wanneer er meer dan vijf kernwaarden overblijven met een gescoorde waarde hoger dan vijf zal er verder gefilterd worden. Er wordt nagegaan of er waarden zijn die sterk op elkaar lijken en onder één waarde geplaatst kunnen worden. Als er na deze stap nog steeds meer dan vijf kernwaarden overblijven, kunnen ze in paren bij elkaar geplaatst worden om de belangrijkste van de twee te kiezen. In de derde fase worden de vijf overgebleven kernwaarden van één tot vijf geordend waarbij één de belangrijkste is.54 Het is niet mogelijk om alle waarden van een organisatie te communiceren. Een organisatie kiest best drie kernwaarden om uit te dragen.55 Een voorbeeld van een organisatie met goede kernwaarden is Disney. De kernwaarden van Disney zijn creativiteit, dromen en fantasie. De waarden omschrijven waar de organisatie voor staat en waar ze in gelooft. De specifieke kernwaarde is creativiteit. Het is de waarde die erg belangrijk is voor de interne handelwijze van Disney. Dromen en fantasie zijn algemene kernwaarden. Disney ziet het als zijn verantwoordelijkheid om deze twee kernwaarden te verwezenlijken voor haar publiek.
Indora. Ontwikkelen van een inspirerende visie, missie en strategie. Geraadpleegd op 21 februari 2015 op http://www.indora.nl/ontwikkelen-van-een-inspirerende-visie-missie-enstrategie/ 53Van Bekkum, T. (2013). Bouwen aan een organisatie identiteit. (1 e druk). Amsterdam: Afdo groep 54Derksen, S. Zes simpele stappen om kernwaarden te ontdekken. Geraadpleegd op 15 februari 2015 op http://www.ezvn.nl/component/content/article/2-evenementen/158-zes-simpelestappen-om-jouw-kernwaarden-te-ontdekken.html 55Michels, W. (2014). Communicatie handboek : identiteit, imago, merk en media. (3 e druk).Groningen/Houten: Noordhoff uitgevers. P. 48 52
15
2.2.2 Imago-onderzoek Zoals gebleken is uit de bepaling van het begrip identiteit moet een organisatie ook rekening houden met de eisen en wensen van stakeholders. Wanneer dit het geval is kunnen deze laatsten zich identificeren met een organisatie, wat zorgt voor een sterke band. De manier waarop externe groepen een organisatie van buitenaf zien, bepaalt het imago van die organisatie. Een imago wordt dus grotendeels gevormd door de manier waarop ontvangers de communicatie die een organisatie uitzendt interpreteren. Er bestaat een verschil tussen het werkelijke imago en het gewenste imago. Het werkelijke imago is hoe externe groepen denken over een organisatie. Het gewenste imago is de manier waarop een organisatie graag gezien zou willen worden.56 Om meer te weten over haar imago kan een organisatie een imago-onderzoek uitvoeren bij stakeholders. Het kan zijn dat een organisatie bij de ene groep een compleet ander imago heeft dan bij de andere groep. De optelsom van alle verschillende imago’s samen vormt de reputatie van een organisatie. Een imagoonderzoek kan helpen omdat er tot op zekere hoogte rekening mee kan worden gehouden bij de identiteitsbepaling. Zo is de aansluiting met externe groepen nauwer en de kans op een kloof tussen imago en identiteit kleiner. Bij een imago-onderzoek worden in een eerste fase de verschillende stakeholders in kaart gebracht. Vervolgens wordt een vragenlijst opgesteld waarin begrippen en waarden worden verwerkt die van belang zijn voor een organisatie. Op die manier kan getoetst worden in welke mate ze ook belangrijk zijn voor externe groepen. Nadien worden de vragenlijsten steekproefsgewijs voorgelegd aan de verschillende doelgroepen. Zo kan het imago per doelgroep gemeten, geanalyseerd en geïnterpreteerd worden.57 Ten slotte wordt er gekeken hoe de resultaten kunnen worden meegenomen in het verder bepalen van de identiteit.
2.3 Uitschrijven van een identiteit Nadat de identiteit van een organisatie bepaald is, kan deze uitgeschreven worden in een visie, een missie en een corporate story. Het is van belang om deze elementen uit de schrijven omdat ze focus en richting bieden aan een organisatie. Wanneer de identiteit op papier staat en daardoor toegankelijk is, is het gemakkelijker om ze daarna daadwerkelijk uit te dragen.
56
Muilwijk, E. Imago en identiteit. Geraadpleegd op 19 maart 2015, op http://www.intemarketing.nl/marketing/basics/imago-en-identiteit#toc-0-1 57Molgo. Imago – onderzoek. Geraadpleegd op 17 februari 2015 op http://www.marktonderzoekbureaumolgo.nl/artikel/imago-onderzoek
16
2.3.1 Missie en visie De missie en visie zijn een concrete uiting van de identiteit van een organisatie. De missie geeft weer waar een organisatie voor staat en is in principe tijdloos. De visie geeft aan waarvoor een organisatie wil gaan en is toekomstgericht.58 Onderstaande figuur geeft het onderscheid tussen missie en visie schematisch weer.".
Figuur 3: Verschil tussen missie en visie59
Om tot een goede missie en visie te komen kan een stappenplan gevolgd worden. Belangrijk bij het uitschrijven van de missie- en visietekst is dat de kernwaarden en ambities van de organisatie duidelijk zijn. Het uitschrijven van deze teksten gebeurt doorgaans in drie stappen. De eerste stap omvat de voorbereiding. In deze fase kijkt die organisatie of er al eerdere pogingen geweest zijn om tot een missie en visie te komen en wat het resultaat van die pogingen was. Ook wordt er gezocht naar bronnen, zoals jaarverslagen of strategische plannen, waarin elementen staan die van belang kunnen zijn. Ten slotte kan onderzocht worden hoe de missie en visie van concurrenten of andere relevante organisaties eruitziet. Vervolgens komt er een werkgroep samen die de resultaten uit de voorbereidende fase bespreekt De output van deze discussieronde is een reeks losse begrippen waarin de hele organisatie zich kan vinden. Die losse begrippen worden nadien uitgewerkt tot een beknopt concept. Dit concept vormt de aanzet voor de derde fase. In een derde en laatste fase wordt het voorlopige concept voorgelegd aan een grotere groep medewerkers. Daarna wordt er gewerkt aan een definitieve versie
58
Moonenmoon. (2015). Missie, visie en strategie. Geraadpleegd op 19 maart 2015, op http://www.moonenmoonen.nl/blog/files/verschil-tussen-missie-en-visie.html 59 Van Ormondt, F. Missie en visie. Geraadpleegd op 19 maart 2015, op http://www.frankvanormondt.nl/advies/innovatie/wiki/missie-visie/
17
van de missie en visie. Zodra deze teksten er zijn, worden ze uitgedragen aan het personeel en ook aan het publiek.60
2.3.1.1 Missie De missie omschrijft de essentie van het bestaan, de identiteit en de kernwaarden van een organisatie. De bestaansrede geeft een antwoord op vragen als waarom en voor wie een organisatie er is. Daarnaast kan in de missie ook een antwoord gegeven worden op de vraag in welke behoefte een organisatie voorziet.61 Een duidelijke missie werkt motiverend, geeft een organisatie een richting en een focus.62 Bij het kiezen van de missie moet ervoor gezorgd worden dat de missie echt betekenis heeft en dat er een duidelijke link is met de buitenwereld. Een missie moet aangeven wat een organisatie voor de buitenwereld wil betekenen en hoe ze dit gaat bereiken. Een missie bevat min of meer de volgende aspecten. Eerst en vooral wordt de kernactiviteit beschreven. De kernactiviteit is wie een organisatie is en wat ze doet. Ten tweede beschrijft de missietekst in welke fundamentele klantenbehoeften een organisatie voorziet, met andere woorden het bestaansrecht van een organisatie. Ten derde kan in de missie de betekenis van een organisatie voor de stakeholders worden geschreven. De missietekst geeft dus ook een antwoord op de vraag wat een organisatie betekent voor klanten, medewerkers of financiers. Ten slotte komen de kernwaarden soms ook nog aan bod. Dit zijn de normen, waarden en overtuigingen van een organisatie.63 Een uitgeschreven missietekst moet aan een aantal voorwaarden voldoen. Zo moet hij persoonlijk, positief, visueel, in de tegenwoordige tijd en met gevoel geschreven zijn. Daarnaast moet de formulering voldoen aan enkele uitgangspunten: bondig en concreet, organisatie specifiek, realistisch en selectief.64 Een missie moet kort, krachtig en tijdloos zijn. Een sterke missie bestaat uit één zin. Er worden geen details in vermeld maar enkel grote lijnen. Bovendien moet een missietekst voor iedereen verstaanbaar zijn zodat vakjargon en moeilijke termen best vermeden worden
60
Managementsite. Missie en visie. Geraadpleegd op 16 februari 2015 op https://www.managementsite.nl/kennisbank/missie-visie 61 Tekstschrijven voor coaches. (2014). Visie en missie formuleren. Geraadpleegd op 16 februari 2015 op https://tekstschrijvervoorcoaches.wordpress.com/2011/09/25/visie-en-missieformuleren/ 62Managementsite. Missie en visie. Geraadpleegd op 16 februari 2015 op https://www.managementsite.nl/kennisbank/missie-visie 63 Indora. Ontwikkelen van een inspirerende visie, missie en strategie. Geraadpleegd op 21 februari 2015 op http://www.indora.nl/ontwikkelen-van-een-inspirerende-visie-missie-enstrategie/ 64De Vries, C.D. (2007). Organisatie – identiteit. Geraadpleegd op 15 februari 2015 op http://www.integrad.nl/bestanden/publiceer/20070604identiteit.pdf
18
Een voorbeeld van een krachtige missie is die van Ikea: ‘betaalbaar en functioneel designmeubilair voor iedereen beschikbaar maken.’65 De missie is kort, tijdloos en geeft exact de bestaansrede van Ikea weer. De kernactiviteit van Ikea is designmeubilair maken. De fundamentele klantbehoeften waarin het bedrijf voorziet zijn betaalbaarheid en functionaliteit. Het antwoord op de vraag voor wie de organisatie bestaat, is iedereen.
2.3.1.2 Visie De visie beschrijft waar een organisatie naartoe wil in de toekomst. De visietekst werpt een blik op de doelstellingen op lange termijn, de ambities van een organisatie.66 Tijdens het bepalen van de kernwaarden is reeds nagedacht over deze ambities. In de visie worden ze nu uitgeschreven zodat iedereen weet waar de organisatie naartoe werkt. De visie moet inspirerend werken voor de medewerkers en hun een gezamenlijk doel geven.67 Bij het bepalen van haar visie vraagt de organisatie zich af hoe een gewenste toekomst er voor haar uitziet. Er wordt gekeken naar welke trends en ontwikkelingen een invloed zouden kunnen hebben op de organisatie. Daarnaast wordt er ook gekeken hoe de markt, sector, branche en afnemersgroepen zich ontwikkelen naar de toekomst toe. Een organisatie gaat verder na of er veranderingen zijn in de behoeften, wensen en gedragingen van haar klanten en of en hoe ze hierop zou kunnen inspelen. Ook het analyseren van de concurrentie kan van belang zijn bij het opstellen van een visie. Een organisatie zal dus moeten nagaan welk soort organisaties in de toekomst succesvol zullen zijn en welke impact dat zal hebben. 68 Om een visie uit te schrijven wordt gebruik gemaakt van objectieve informatie: een SWOT-analyse van de organisatie, een bevraging bij het personeel, uitgewerkte toekomstscenario’s en intensieve discussie en dialoog.69 Bij het opstellen van de visie is het verder ook belangrijk om te luisteren naar stakeholders buiten de organisatie. Daarnaast moet er gekeken worden naar partijen die het toekomstbeeld van de organisatie kunnen beïnvloeden. Wie werkt er bijvoorbeeld mee en wie werkt tegen bij de verandering naar de gewenste richting.70 Door rekening te houden
65
Focus. De missie van Ikea onder de loep. Geraadpleegd op 19 maart 2015, op http://www.adjustintime.nl/wp/2012/01/missie-onder-de-loep-ikea/ 66 Alsem, K. (2013). Strategische marketingplanning. (zesde druk). Groningen/Houten: Noordhoff uitgevers 67 Visie&Strategie. (2011). Wat is een identiteit. Geraadpleegd op 16 februari 2015 op http://www.visie-strategie.nl/ 68 Indora. Ontwikkelen van een inspirerende visie, missie en strategie. Geraadpleegd op 21 februari 2015 op http://www.indora.nl/ontwikkelen-van-een-inspirerende-visie-missie-enstrategie/ 69 Van der Loo, H. Visie. Geraadpleegd op 19 maart 2015, op http://www.hansvanderloo.nl/wVisie 70 Competentiemanagement. (2009). Hoe ontwikkel je een visie? Geraadpleegd op 16 februari 2015 op http://www.competentindesocialprofit.be/?cid=2&pagina=80-hoe-ontwikkel-je-een-visie
19
met al deze factoren ontstaat een realistische visie van waar er naartoe gewerkt kan worden. Een visietekst is korter dan een missietekst en moet de medewerkers van een organisatie motiveren. De tekst moet daarom een creatieve insteek hebben. Verder moet hij gelinkt kunnen worden aan de missie, maar toch voldoende specifiek zijn. 71 Een goede visie voldoet aan alle elementen die in de AMORE-methode aan bod komen. AMORE is een acroniem waarbij elke letter een relevante eigenschap van de visie vormt. De A staat voor ambitieus. Er moet dus een hogere doelstelling in de visie aanwezig zijn die dromen van een organisatie blootlegt. Een visie moet ook Motiverend werken. Ze moet medewerkers aanspreken en energie geven naar de toekomst toe. Vervolgens moet ze ook Onderscheidend zijn en de eigenheid van een organisatie vertolken. De R staat voor relevant. De visie moet zowel intern als extern belangrijk zijn. Ten slotte moet een visie Echt zijn. Ze moet authentiek en geloofwaardig zijn.72 Een voorbeeld van een visie die voldoet aan al deze componenten is die van Apple: ‘geavanceerde technologie eenvoudig maken voor mensen.’ De ambitie is om geavanceerde technologie te maken. De motivatie voor de medewerkers is om de geavanceerde technologie eenvoudig te maken voor mensen. De geavanceerde technologie die Apple ontwikkelt, is bovendien onderscheidend. De visie van Apple is zowel intern als extern relevant. Het doel van de organisatie is geavanceerde technologie ontwikkelen en de eenvoud ervan is ook extern belangrijk. Ten slotte is de visietekst van Apple echt en geloofwaardig aangezien zoals al meerdere keren bewezen is.
2.3.2 Corporate story De kernwaarden die een organisatie gekozen heeft kunnen worden vertaald in een verhaal, een corporate story. Het verleden, het heden en de toekomst van een organisatie komen hierin samen. Authenticiteit en geloofwaardigheid zijn belangrijke factoren voor een goede corporate story. Inhoudelijk moet het verhaal namelijk vertellen waar een organisatie voor staat en wat de ambities zijn. Daarnaast moet een emotionele component worden toegevoegd die zorgt voor herkenning en identificatie met de organisatie.73 Een sterk voorbeeld van een corporate story is die van HEMA.74 HEMA's corporate story75 hoe de winkel is ontstaan en geëvolueerd tot wat hij nu is. Zo komen onder meer de tweede wereldoorlog en de verplichting tot het ontslaan van Joden Visie&Strategie. (2011). Wat is een identiteit. Geraadpleegd op 16 februari 2015 op http://www.visie-strategie.nl/ 72 Nieuwenhuis, M.A. Soorten doelen. Geraadpleegd op 19 maart 2015, op http://123management.eu/0/070_methode/a720_methode_06_doelen.html 73 Michels, W. (2014). Communicatie handboek : identiteit, imago, merk en media. (3 e druk). Groningen/Houten: Noordhoff uitgevers. P. 47 74 HEMA. (2010). Hema’s verhaal. Geraadpleegd op 19 maart 2015, op http://images.hema.nl/media/NL/SP/HEMA/HEMA_corporate_NL.pdf 75 In bijlage 1 is het corporate story van HEMA terug te vinden. 71
20
aan bod. Daarnaast wordt er gezegd dat het bedrijf elk jaar een krans voor degenen die overleden zijn neerlegt. De tekst vermeldt echter evenzeer de toekomstplannen. Deze corporate story draagt bij tot herkenning, maar bevat ook een emotionele component.
2.4 Uitdragen van een identiteit Nadat de identiteit bepaald en uitgeschreven is moet deze uitgedragen worden door de organisatie en haar medewerkers. De corporate identity mix komt hier terug in beeld. Gedrag, communicatie en symboliek zijn de drie manieren waarop de kern, namelijk de persoonlijkheid van een organisatie, geuit kan worden.76 Deze drie elementen rond de kern moeten zo goed mogelijk op elkaar inspelen en elkaar ondersteunen.
2.4.1 Gedrag Gedrag is vaak de belangrijkste en meest bepalende uiting van de identiteit van een organisatie. Het gedrag van een organisatie wordt bepaald door de manier waarop deze organisatie dagdagelijks handelt. Het gaat daarbij vooral om de manier waarop de organisatie met klanten, concurrenten, actiegroepen, overheid en milieu omgaat. Dit gedrag van een organisatie bepaalt in grote mate mee het imago. Het imago is immers de manier waarop externe groepen een organisatie waarnemen.77 Mensen geloven vooral wat een organisatie doet in plaats van wat ze zegt. De kernwaarden, missie en visie zijn een belangrijk element bij de vorming van het gedrag van een organisatie en haar medewerkers. Zoals gezegd zijn de kernwaarden de vertaling van de persoonlijkheid van een organisatie. Deze waarden geven nadrukkelijk weer wat het verwachte gedrag is in een organisatie en naar buiten toe. De missie en de visie geven eerder een gemeenschappelijke focus en richting aan de organisatie en haar medewerkers. Iedereen weet dus binnen een organisatie welk gedrag van hem of haar verwacht wordt. Als de kernwaarden, missie en visie volledig bij een organisatie passen en duidelijk zijn, zou hier bij medewerkers automatisch het gewenste gedrag uit moeten resulteren. Gedrag dat past bij een organisatie is essentieel. Net als een persoon krijgt ook een organisatie immers slechts eenmaal de kans om een goede eerste indruk na te laten. Een organisatie wordt beoordeeld op haar gedrag omdat dit het beeld vormt in de buitenwereld.78
76
CommunicatieKC. Communicatie in enge zin. Geraadpleegd op 19 maart 2015, op http://communicatiekc.com/tag/corporate-identity-mix/ 77 Van Ruler, B. (2011). Organisatie, Media En Openbaarheid: Ménage À Trois. (1 e druk). Amsterdam: University Press. P. 11-12 78Grid. (2013). Birkigt en Stadler. Geraadpleegd op 18 februari 2015 op http://www.feltyshotsmedia.com/ddm/birkigt-en-stadler/
21
Enkele kernwaarden van Primark, een populaire keten die kleding aan lage prijzen verkoopt, zijn ‘milieu, gezondheid en veiligheid’79. In 2013 stortte er in Bangladesh een fabriek in waar kleding voor onder meer Primark werd vervaardigd. De slechte werkomstandigheden en de gebrekkige veiligheid leidden tot meer dan 500 doden en heel wat gewonden. Het doen van de organisatie strookte hier niet met wat ze zeiden. Terwijl de organisatie zei dat ze veiligheid belangrijk vond, bleek dit niet overeen te komen met de werkelijkheid. Dit zorgde voor een slecht imago. Na het ongeval heeft Primark zich ingezet voor meer veiligheid. Daarnaast heeft de organisatie de families van de getroffenen ook financieel gesteund. Dit gedrag zorgde voor een verbetering in het imago.80
2.4.2 Communicatie Communicatie is een goed, tactisch en snel inzetbaar middel om de persoonlijkheid van een organisatie te uiten. Gedrag en symboliek zijn niet op korte termijn aan te passen, communicatie is dat wel. Het is belangrijk dat de communicatie consistent is met de identiteit en de bijbehorende gedragingen en symboliek. Communicatie vormt namelijk mee het beeld dat externe groepen van een organisatie hebben. Een inconsistentie tussen communicatie enerzijds en gedrag of symboliek anderzijds kan tot verwarring en verkeerde beeldvorming leiden. De communicatie over de identiteit gebeurt zowel intern als extern. Interne communicatie mag niet onderschat worden. Het is belangrijk om eerst intern te communiceren en dan pas extern. Zo weet iedereen intern exact wat er extern gecommuniceerd wordt en ontstaat er geen verwarring. Veelgebruikte communicatiemiddelen om de identiteit te verduidelijken zijn: corporate brochures, advertenties, internet, persberichten en evenementen.81
2.4.3 Symboliek De symboliek is de uiting van de persoonlijkheid van een organisatie in iets visueel waarneembaars. Ze bestaat uit een huisstijl, een logo, bedrijfskleding, gebouwen en dergelijke. Symboliek is belangrijk omdat beelden vaak krachtiger zijn dan woorden.82 Een gepaste symboliek creëert een correct beeld van de organisatie zowel intern als extern. Een symboliek moet onderscheidend zijn, verschillende doelgroepen aanspreken, een afspiegeling zijn van de persoonlijkheid en aansluiten bij de organisatie in
Primark. Waarden en Normen en Diversiteit. Geraadpleegd op 25 maart 2015, op http://www.primark.com/nl/vacatures/values-and-diversity 80 Primark. Ethical Trading: Our work in Bangladesh. Geraadpleegd op 25 maart 2015, op http://www.primark-bangladesh.com/ 81 Michels, W. (2014). Communicatie handboek : identiteit, imago, merk en media. (3 e druk).Groningen/Houten: Noordhoff uitgevers. P. 49 82 Michels, W. (2014). Communicatie handboek : identiteit, imago, merk en media. (3 e druk).Groningen/Houten: Noordhoff uitgevers. P. 50 79
22
haar geheel.83 Een visuele identiteit is sterk als ze de gewenste kernwaarden kan overbrengen. Een krachtige huisstijl straalt de identiteit van een organisatie dus visueel uit. Deze totale visuele identiteit bepaalt voor een groot deel het gezicht van een organisatie. Ook voor kleine organisaties is een sterke huisstijl belangrijk.84 De huisstijl moet consistent gebruikt worden voor alle interne en externe communicatie. Het gaat hier om brieven, folders, websites en alle andere mogelijke communicatievormen. Als dit niet zo is, zorgt dit voor verwarring en gaat het punt van herkenning verloren.85 Een huisstijl bestaat uit vier elementen: een naam of logo, een kleur, een typografie en een beeldgebruik. De naam van een organisatie kan ofwel beschrijvend zijn ofwel algemeen. Een beschrijvende naam is eenvoudig in de markt te zetten en geeft precies aan wat een organisatie doet. Carglass is een voorbeeld van een beschrijvende naam. Een nadeel aan een beschrijvende naam is dat hij op langere tijd beperkend kan zijn wanneer er wordt uitgebreid naar andere activiteiten. Een naam kan ook algemeen zijn en niet meteen aangeven wat de activiteiten van een organisatie zijn. Adidas doet bijvoorbeeld niet vermoeden dat het om een sportmerk gaat. Bij het bedenken van een organisatienaam moet er met enkele elementen rekening gehouden worden. Ten eerste is het aangewezen te kiezen voor herkenbaarheid. Als een organisatie kiest voor een naam die duidelijk aangeeft wat haar kernactiviteit is, dan is er minder nood aan reclame. Het nadeel, zoals eerder aangegeven, is evenwel dat een te specifieke naam niet meer correct is wanneer de organisatie haar kernactiviteit uitbreidt. Vervolgens is ook de uitspreekbaarheid van een naam belangrijk. Een goede naam moet herkenbaar, gemakkelijk te onthouden en goed uitspreekbaar zijn. De schrijfwijze mag ook niet al te moeilijk zijn wanneer bijvoorbeeld potentiële klanten een organisatie op het internet willen vinden.86 Een logo is een visuele uiting van de naam. Er bestaan zowel woordmerken als beeldmerken. Een woordmerk, zoals Coca Cola, bestaat uit de schrijfwijze van de bedrijfsnaam of een verkorting daarvan. Opvallende lettervormen of kleuren bepalen in sterke mate de herkenbaarheid van dit woordmerk. Een beeldmerk is een symbolisch herkenningsteken van een organisatie. De swoosh van Nike is hier een bekend voorbeeld van. Meestal worden woord- en beeldmerk samen
Van de Wolfhaar, L. (2012). Corporate identity mix: is de identiteit van jouw organisatie helder? Geraadpleegd op 18 februari 2015 op http://www.heuvelmarketing.com/blog/bid/80769/Corporate-identity-mix-is-de-identiteit-vanjouw-organisatie-helder 84 Michels, W. (2014). Communicatie handboek : identiteit, imago, merk en media. (3 e druk).Groningen/Houten: Noordhoff uitgevers. P. 58-67 85 Hic & Nunc. Logo en huisstijl. Geraadpleegd op 19 maart 2015, op http://www.hicetnunc.nl/index.cfm?page=Logo+en+Huisstijl 83
23
gebruikt.87 Toch kan na verloop van tijd het beeldmerk voor genoeg herkenning zorgen zodat het los komt te staan van het woordmerk. Ook een sterk logo moet aan verschillende eisen voldoen. Zo moet het in eerste instantie duidelijk leesbaar zijn op verschillende achtergronden, ook bij sterke vergroting of verkleining. Verder moet een logo op verschillende huisstijldragers kunnen geplaatst worden: pennen, kledij, wagens en andere dragers. Ten slotte moet een logo tijdloos zijn en blijven boeien.88 Ook een kleur of kleurencombinatie kan al een eerste boodschap uitsturen over de identiteit van een organisatie. Mensen associëren onbewust emoties met kleuren. Daarom is het belangrijk kleuren te kiezen die het karakter van de organisatie uitdragen. Sommige kleuren hebben universele betekenissen en andere zijn cultureel bepaald. Daarnaast is kleur ook subjectief en bovendien afhankelijk van trends en persoonlijke voorkeur. De keuze voor een bepaalde kleur is geen gemakkelijke opgave maar wel belangrijk in het uitdragen van de identiteit.89 90 Bij de typografie van een organisatie gaat het om het vastleggen van het lettertype dat consistent zal gebruikt worden. Ook dit zorgt voor herkenbaarheid. Een lettertype moet namelijk passen bij een organisatie. Verschillende lettertypes worden geassocieerd met verschillende betekenissen. Schreefloze lettertypen staan bijvoorbeeld voor veiligheid en anonimiteit. Lettertypes met schreef stralen dan weer eerder degelijkheid en ouderwetsheid uit.91 Een organisatie kan een nieuw lettertype ontwerpen maar in de meeste gevallen wordt er gebruik gemaakt van een lettertype dat reeds bestaat en dat bij een organisatie past. Tot slot is het belangrijk dat het lettertype goed leesbaar is in verschillende formaten.
Figuur 4: schreef en schreefloos lettertype92
87Auteursrecht.
(2011). Woordmerk en beeldmerk. Geraadpleegd op 18 februari 2015 op http://auteursrechteninbreuk.nl/woordmerk-en-beeldmerk 89De
Witte. De betekenis van kleur in marketing. Geraadpleegd op 18 februari 2015 op http://www.dewitte.be/pub-betekenis-van-kleur-in-marketing 90 De Witte. De betekenis van kleur in marketing bijlage. Geraadpleegd op 18 februari 2015 op http://www.dewitte.be/downloads/De-betekenis-van-kleur-in-marketing.pdf 91
Goodstep. Typografie als herkenningspunt voor uw organisatie. Geraadpleegd op 19 maart 2015, op http://www.goodstep.nl/typografie-als-herkenningspunt-van-uw-organisatie/ 92 Wallace & Sanders. Welk lettertype gebruik ik best? Geraadpleegd op 25 maart 2015, op http://www.wallacesanders.be/veelgestelde-vragen/welk-lettertype-gebruik-ik-het-best/
24
Beeldgebruik ten slotte is een krachtige manier om bepaalde emoties uit te lokken. Vooral foto's kunnen de gewenste associaties opwekken Wederom is consistentie in het beeldgebruik van belang voor de herkenbaarheid.
2.5 Doel bepalen, schrijven en uitdragen van identiteit Zodra een organisatie alle voornoemde stappen doorlopen heeft, kan er worden nagegaan of de organisatie extern ook effectief zo begrepen wordt als ze aanvankelijk voor ogen had. Wanneer dit het geval is, betekent het dat een organisatie extern gezien wordt zoals ze intern is. Met andere woorden de identiteit past perfect bij een organisatie en wordt ook op een correcte manier uitgedragen en begrepen. De figuur op de volgende pagina toont nogmaals hoe het imago een afspiegeling hoort te zijn van de identiteit van de organisatie. De verbonden cirkels laten zien hoe de perceptie of dus het imago een weerspiegeling dient te zijn van de uitgezonden identiteit in al haar facetten.
Figuur 5: Birkigt en Stadler93
Een organisatie moet evenwel rekening houden met het feit dat zij niet de enige is die invloed heeft op de perceptie en dus het imago. Ook de pers of zelfs schandalen en geruchten kunnen een belangrijke rol spelen.94
93
CommunicatieKC. Communicatie in enge zin. Geraadpleegd op 19 maart 2015, op http://communicatiekc.com/tag/corporate-identity-mix/ 94 Grid. (2013). Birkigt en Stadler. Geraadpleegd op 18 februari 2015 op http://www.feltyshotsmedia.com/ddm/birkigt-en-stadler/
25
3 Methodologie 3.1 Intern overleg Een eerste versie van de kernwaarden, de missie en de visie van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. kwam tijdens een interne vergadering tot stand. Op die vergadering waren de vier leden van de radiocommissie95, de directeur van de radio en vijf omroepers aanwezig. Omdat de aanwezigen niet vertrouwd waren met de materie in verband met communicatie en identiteitsbepaling is, gaf de auteur van deze scriptie en tevens hoofdonderzoeker eerst een inleidende presentatie. Deze presentatie legde duidelijk uit hoe de kernwaarden de persoonlijkheid van een organisatie uitdrukken staat en hoe deze persoonlijkheid bepaald, uitgeschreven en uitgedragen kan worden. De kernwaarden, en daarmee dus ook de persoonlijkheid, werden als eerste vastgelegd. Om de discussie over de kernwaarden op gang te brengen was er voordien al een lijst opgesteld met enkele kernwaarden die zo goed mogelijk uitdragen waar de radio voor wil staan. Dit leidde tot een boeiende discussie waaraan de aanwezigen met groot enthousiasme deelnamen. Iedereen vertelde waarvoor hij of zij vond dat de radio stond en daaruit vloeide de volgende tien kernwaarden: inmediatez (directheid), confiablidad (betrouwbaarheid), equidad (gelijkheid), solidaridad (solidariteit), responsabilidad (verantwoordelijkheid), perseverencia (doorzettingsvermogen), honestidad (eerlijkheid), diversión (ontspanning), unidad (eenheid) en veracidad (waarheidsgetrouw). Nadat de voorlopige lijst met tien kernwaarden was opgesteld, schreven de aanwezigen een eerste missie- en visietekst. Het was belangrijk om eerst de kernwaarden op te lijsten omdat zij mede het uitgangspunt van de missie en visie verwoorden. Normaal worden de missie en visie pas geschreven na een voorafgaand onderzoek waarbij bijvoorbeeld gekeken wordt naar vorige pogingen, jaarverslagen of missie- en visieteksten van de concurrentie. Voor Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. waren er geen eerdere pogingen of bronnen om te bestuderen. Evenmin was er weet van andere gemeenschapsradio’s met wel een duidelijk missie- en visietekst. Om de missie te bepalen is er vooral nagedacht over de vragen voor wie en waarom de organisatie bestaat. Het antwoord op de eerste vraag was snel gevonden, namelijk voor het volk. Het antwoord op de tweede vraag daarentegen was wat complexer. Omdat de discussie maar niet op gang wilde komen, werd er uiteindelijk beslist om ieder voor zich te laten opschrijven waarom Stereo
95
De radio commissie bestaat uit vier leden. Hun taak bestaat eruit om de algemene werking van de radio in goede banen te leiden.
26
Nimlajacoc 92.1 F.M. bestaat. Uit al die resultaten zijn de elementen gekozen waar iedereen het over eens was om de missie te vormen. Het bepalen van de visie ging een stuk vlotter omdat hier de beproefde werkwijze gebruikt werd die ook bij de missiebepaling gehanteerd was. Ditmaal werd er een antwoord gezocht op de vraag wat de radio in de toekomst zou willen doen. Er werd een lijst opgesteld met een viertal doelstellingen die in het toekomstbeeld van de radio passen. Die vier doelstellingen zijn in de tekst gegoten die de visie van de radio zal uitmaken. Zoals besproken in de literatuurstudie moeten een missie- en visietekst kort en krachtig zijn. Dit gaat echter in tegen de cultuur van de Indigenas die alles uitgebreid beschrijven en uitleggen. De voorgestelde missie- en visietekst zijn dan ook iets langer dan gebruikelijk in een dergelijke context. Omdat Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. een radio voor het volk is, was het belangrijk om ook het volk te betrekken bij het bepalen van de identiteit. Een luik van de enquête96, die is uitgevoerd door de medewerkers van Stereo Nimlajacoc 91.2 F.M. in opdracht van diezelfde radio, bevroeg de mening van het volk over de nieuwe voorlopige identiteit die het resultaat was het intern overleg.
3.2 Enquête 3.2.1 Opbouw De enquête97 werd opgesteld tijdens de interne vergadering98 van 6 maart 2015 en bestond uit drie luiken. Het eerste eerst luik van de enquête bevroeg met behulp van meerkeuzevragen de demografische eigenschappen van de respondenten. Geslacht, leeftijd, maar ook moedertaal kwamen daar bij aan bod. In het tweede luik werd er met behulp van meerkeuze- en open vragen gezocht naar antwoorden op vragen als waarom er naar de radio geluisterd wordt en naar welke programma’s. Ook wilde de radio graag weten of er interesse was in nieuwe programma’s en op welk moment van de dag en hoelang de lokale bevolking precies luistert.
96
Het doel van het marktonderzoek was om de luisteraars van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. beter te leren kennen. Eerst en vooral wilde de radio weten waarom het volk luistert. Ten tweede wilde de radio ook weten welke van hun bestaande programma’s het best onthaalt worden door de luisteraars. Ten derde was het van belang te achterhalen of er interesse was in de nieuwe programma’s die de radio graag wil uitzenden. Daarnaast was het ook interessant meer te weten over wanneer en hoelang er naar de radio wordt geluisterd. Ten slotte wilde de radio graag feedback op de recentelijk opgestelde identiteit. Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M vond het belangrijk het volk te betrekken bij de finale keuze voor de kernwaarden. Daarnaast was het ook belangrijk te weten of het volk het eens was met de missie en visie van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. 97
De enquête en haar resultaten zijn terug te vinden in bijlage 2. Op deze interne vergadering waren er twee leden van de radiocommissie, de directeur van de radio en vier omroepers aanwezig. 98
27
Het derde en laatste luik bevatte tevens meerkeuze- en open vragen over de nieuw, opgestelde identiteit van de radio. De respondenten werd hier gevraagd om de overgebleven kernwaarden te reduceren tot drie. Na overleg bleek dat enkele van de tien tijdens intern overleg gekozen kernwaarden die sterk op elkaar leken, konden samengevoegd worden tot 1 kernwaarde. Zo bleven er zeven kernwaarden over waaruit de ondervraagden een keuze konden maken. Ook de mening over de missie en visie werd bevraagd in de enquête. Omdat de bevolking in gemeenschappen niet gewend is aan enquêtes, is de enquête talig eenvoudig gehouden en bovendien beperkt tot twee bladzijden. Het grootste deel van de vragen waren meerkeuzevragen met tussen vier en acht antwoordopties waarop een of meerdere antwoorden gegeven konden worden. Er was ook één open vraag die peilde of er nog andere thema’s of muziektypen waren die het volk graag op de radio wilde horen. Ook het aftoetsen van de voorlopige missie en visie gebeurde met een open vraag.
3.2.2 Afname Bij de afname van de enquête werd er een gelijke verdeling over mannelijke en vrouwelijke correspondenten nagestreefd. Zo kon er nagegaan worden of het luistergedrag van mannen en vrouwen verschilt. Daarnaast was het van belang personen uit verschillende leeftijdsgroepen te bevragen. Op die manier kon er achterhaald worden of jongeren bijvoorbeeld naar andere programma’s luisteren dan volwassenen. Omdat de enquêtes representatief moesten zijn voor de hele regio Nimlaha’kok en de wijde omgeving rondom zijn er enquêtes afgenomen in verschillende soorten gemeenschappen99. Er zijn zeven gemeenschappen binnen de regio Nimlaha’kok bevraagd en drie gemeenschappen die deel uit maken van een andere regio. Er werd altijd op voorhand telefonisch contact opgenomen met de COCODE100 van de gemeenschappen waar de radio zou langsgaan om enquêtes af te nemen. In elke gemeenschap waren er bovendien enkele mensen die de radioploeg gidsten naar de verschillende huizen om de enquêtes af te nemen. De bevolking werd van de komst op de hoogte gebracht door zowel de lokale leiders als door de radio zelf. De eerste taal in de regio Nimlaha’kok is het Q’eqchi, een Maya-taal. Daarnaast wordt er door sommigen ook Spaans gesproken. Om de enquête efficiënt te kunnen afnemen is er een versie in het Q’eqchi gemaakt. Het vertalen van de enquête van het Spaans naar Q’eqchi verliep echter zeer moeizaam omdat veel
De beschrijving van de tien gemeenschappen is terug te vinden in bijlage 3. Een COCODE is een verkozen raad van burgers die op dorpsniveau kleinschalige beslissingen kan nemen. Dumoulin, B. (2014). Herent – Nimlaha’kok / Nimlasachal 2014 – 2016 : Een nieuw hoofdstuk in de stedenband. Geraadpleegd op 25 april 2015, op http://www.herent.be/upload/internationale_samenwerking/downloads/Overzicht%20federaal%2 0programma%202014%20-%202016%20-%20web.pdf 99
100
28
Spaanse woorden geen equivalent hebben in het Q'eqchi. Het Q’eqchi is namelijk een taal waarin veel zaken worden beschreven zonder dat er echt een sluitend begrip voor dat bepaalde concept bestaat. Erika Oxom en Reisy Ucum, omroepsters bij Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M., hebben een volledige dag besteed aan de vertaling van de enquête. Omdat niet alle mensen die in de dorpen wonen, kunnen lezen en schrijven werd de enquête mondeling afgenomen. De persoon die de enquête mondeling afnam, was ook degene die de resultaten noteerde.
3.2.3 Beperkingen Zoals vermeld zijn de inwoners van de gemeenschappen niet gewend aan enquêtes. Ditzelfde geldt ook voor de mensen van de radioploeg die de enquêtes hielpen afnemen. Ondanks de nodige toelichtingen gebeurde de afname toch niet altijd even correct. Zo werden er bijvoorbeeld vaak meerdere antwoorden aangeduid waar maar er maar één mocht worden aangeduid. Dit betekende dat niet alle resultaten zoals voorheen gepland geanalyseerd konden worden. De afname van de enquêtes nam enorm veel tijd in beslag. Het thuis afnemen van een enquête duurde al snel twintig minuten tot een halfuur. Eerst werd het doel van de enquête kort toegelicht en begon de afname, maar daarna volgde al snel het obligatoire hapje en drankje. Bovendien wilden veel respondenten graag meer vertellen over de radio of andere zaken die spelen in de regio. De bedoeling was om in alle gemeenschappen ook kinderen te ondervragen. In de eerste gemeenschap die door de radioploeg bezocht werd, bleek al snel dat dit niet mogelijk zou zijn. De kinderen in de meeste gemeenschappen, en dan vooral in de kleine en afgelegen, bleken zeer gesloten te zijn. Dit was ook vaak het geval bij de vrouwen in die gemeenschappen. Om toch resultaten van kinderen te verkrijgen zou de radio enquêtes afnemen in de dorpsschool van Nimlaha’kok. Dit zou gebeuren tijdens de laatste mogelijk week voor de enquêtes werden afgesloten. Er werd echter geen rekening gehouden met het feit dat die week juist de week was dat de school gesloten was wegens de Semana Sancta101 zodat in de resultaten geen antwoorden van kinderen konden worden opgenomen. Ten slotte bemoeilijkte de taalbarrière een volledig juiste interpretatie van de antwoorden. Het overgrote deel van de enquêtes werden in Q’eqchi afgenomen. Deze antwoorden werden dan vertaald naar het Spaans en nadien naar het Nederlands. Het driemaal vertalen zal zeker geleid hebben tot een bepaald percentage informatieverlies.
101
De Semana Sancta is de heilige week voor Pasen.
29
4 Resultaten 4.1 Bepalen van een identiteit In deze eerste fase wordt de persoonlijkheid van de organisatie bepaald aan de hand van drie kernwaarden. De kernwaarden102 van Stereo Nimlajaococ 92.1 F.M. werden definitief vastgelegd tijdens de interne vergadering van 8 april 2015.103 Nadat de bevolking zich in een voorafgaande fase had mogen uitspreken over een selectie van drie kernwaarden, werden diezelfde waarden tijdens de vergadering van 8 april getoetst bij alle medewerkers van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. De radiomakers verklaarden zich allen akkoord, wat de selectie officieel maakte. Voor elke kernwaarde werd er tot slot een begeleidend tekstje geschreven dat bewijst dat de kernwaarden werkelijk de persoonlijkheid van de radio tot uitdrukking brengen.
Confiabilidad
Solidaridad Equidad Figuur 6: Gekozen kernwaarden: confiabilidad (betrouwbaarheid), solidaridad (solidariteit) en equidad (gelijkheid)
De eerst gekozen kernwaarde is betrouwbaarheid. Deze kernwaarde is een algemene kernwaarde die de verantwoordelijkheid van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. ten opzichte van een externe belanggroep, namelijk de bevolking, uitdrukt. Het is tevens een bestaande kernwaarde. Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. heeft het vertrouwen van de luisteraars reeds en wenst dit zo te houden. Onderstaand tekstje werd tijdens de interne vergadering opgesteld om aan te tonen dat betrouwbaarheid een kernwaarde is die volledig bij Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. past. De radio heeft het vertrouwen van de luisteraars verdiend door eerlijke en waarheidsgetrouwe informatie te verspreiden over de sociale gevechten en hiermee te voldoen aan de eis van het volk. Omdat het personeel van de radio benoemd is door de autoriteiten van de regio, genereert dit meer geloofwaardigheid en vertrouwen in de informatie die gecommuniceerd wordt.
102
De spaans versie van de drie kernwaarden en het begeleidende tekstje is terug te vinden in bijlage bijlage 4 103 Op deze vergadering was de directeur van de radio, vijf omroepers en twee leden van de administratieve ploeg aanwezig.
30
De tweede kernwaarde die de persoonlijkheid van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. uitdrukt, is solidariteit. Met deze specifieke kernwaarde wil Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. dat zijn medewerkers een intern gevoel van samenhorigheid de noodzakelijke basis voor een groter verspreide solidariteit vinden. Ook deze kernwaarde wordt momenteel reeds uitgedragen door Nimlajacoc 92.1 F.M. Het begeleidende tekstje voor deze kernwaarde klinkt tot slot als volgt: Gebaseerd op de leefwijze van onze voorouders werken we in eenheid en combineren we de capaciteiten en ervaringen van iedereen zodat we elkaar kunnen helpen. We doen het nodige om te overleven voor het welzijn van het volk. De derde en laatst gekozen kernwaarde van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M is gelijkheid. Gelijkheid wordt gezien als enerzijds de gelijkheid tussen mannen en vrouwen en anderzijds de gelijkheid tussen de verschillende bevolkingsgroepen in Guatemala. Daarom kan gelijkheid in dit geval als een specifieke en algemene kernwaarde opgevat worden. Gelijkheid als specifieke kernwaarde benadrukt dat Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. gelijkheid binnen het eigen personeel op vlak van geslacht en etniciteit hoog in het vaandel draagt. Gelijkheid als algemene kernwaarde toont aan dat Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. het ook als zijn verantwoordelijkheid ziet om te vechten voor gelijkheid tussen de verschillende bevolkingsgroepen in het leefgebied van de Q'eqchi-bevolking en Guatemala in zijn geheel. Gelijkheid is een wenselijke kernwaarde. Ze is nog niet helemaal verankerd in de organisatie maar past wel volledig bij de persoonlijkheid. De verhouding tussen het aantal mannen en vrouwen dat werkt voor Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. is nog niet volledig in balans maar er wordt aan gewerkt. Ten slotte is hieronder het begeleidende tekstje voor de kernwaarde gelijkheid terug te vinden: Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. geeft participatierecht aan iedereen, mannen en vrouwen, met representativiteit van personen uit verschillende gemeenschappen die vechten voor het sociale recht om hun rechten als Maya-volk op te eisen.
4.2 Uitschrijven van een identiteit Het uitschrijven van de identiteit vormt de tweede fase in het opstellen van een identiteit voor een organisatie. De uitwerking van een missie- en visietekst, en deze ook werkelijk op papier zetten, is daarbij een belangrijke stap omdat dergelijke teksten duidelijk laten waar de organisatie voor staat en waar ze naartoe wil. De onderstaande missietekst geeft de bestaansreden van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. weer. De belangrijkste bestaansrede is het volk informeren en dit op een directe en eerlijke wijze. Door informatie te delen over vooral politieke en sociale problemen, wordt de deelname van radio en volk aan de sociale en politieke ontvoogdingsstrijd van de regio in de verf gezet. Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. vindt het bovendien belangrijk om in dit alles de culturele waarden van de Indigenas niet uit het oog te verliezen: 31
Het volk met directheid en eerlijkheid informeren en van dienst zijn, met de nadruk op het redden van de culturele waarden en de deelname aan de sociale gevechten ter verdediging van onze rechten en gronden.104 Uit de enquête is gebleken dat de lokale bevolking deze missietekst volledig ondersteunt. 100% van de respondenten die de vraag beantwoordde, vond de missie immers passend voor de radio. Zij vonden het een goede missie, omdat deze tekst staat voor wat de radio op dit moment realiseert, omdat het belangrijk is dat de radio ook in de toekomst informatie blijft verspreiden en bovenal omdat de missie alle kernactiviteiten van de radio volledig dekt.
Figuur 7: Mening van respondenten over de missie
De visietekst van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. geeft weer wat de radio in de toekomst wil bereiken. De vier doelstellingen die tijdens de interne vergadering besproken werden, zijn legale erkenning krijgen, meer interculturele programma’s uitzenden, een groter bereik genereren en zelfbedruipend worden. Deze vier doelstellingen vormen samen de visie van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. en geven een duidelijke richting aan het toekomstbeeld van de organisatie. Een zelf bedruipende communautaire radio zijn met een groter bereik om meer interculturele programma’s te kunnen uitzenden én dit met legale erkenning van de Guatemalteekse overheid.105
104
De Spaanse versie van de missietekst is hieronder terug te vinden: Informar y servir el pueblo con inmediatez y honestidad, haciendo énfasis en el rescate de los valores culturales y accompañar las luchas sociales por la defensa de los derechos y territorias.
105
De Spaanse versie van de visietekst is hieronder terug te vinden: Ser una radio comunitaria autosestenible con mayor cobertura para transmitir más programas interculturales y con reconocido legalmente por el estado de Guatemala.
32
Ook in dit geval waren alle respondenten het eens over de geschiktheid van deze visietekst voor Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. is. De tekst werd goed bevonden omdat hij de zoektocht van de lokale bevolking erkent, het belang van interculturaliteit benadrukt en de noodzaak van een groter bereik onderstreept.
Figuur 8: Mening van respondenten over de visie
4.3 Uitdragen van een identiteit Nadat de persoonlijkheid van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. was afgelegd, moest deze ook op consistente wijze kunnen worden uitgedragen. Een identiteit kan volgens de corporate identity mix via gedrag, communicatie en symboliek uitgedragen worden.
4.3.1 Gedrag Het is van het grootste belang dat het gedrag van de werknemers van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. de gekozen identiteit uitdraagt. Gedrag is immers de meest bepalende en belangrijkste uiting van de identiteit van een organisatie. De bepaalde kernwaarden, missie en visie vormen een leidraad voor het verwachte gedrag van de werknemers. Omdat de kernwaarden, missie en visie met behulp van de hele radioploeg werden bepaald en goedgekeurd, passen zij perfect bij Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. Dit betekent dat het gedrag van de medewerkers automatisch in het verwachte gedrag zou moeten resulteren. Om de werknemers van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. dagelijks te herinneren aan het gedrag dat van hen verwacht wordt, werd er een poster opgesteld met vijf gedragsregels die de kernwaarden, missie en visie impliciet reflecteren: 1 Altijd eerlijk zijn 2 Elkaar altijd helpen 3 Altijd de focus op tradities behouden 4 Anderen altijd met respect behandelen 5 Altijd voor onze rechten blijven vechten
33
Zowel uit de missie als kernwaarden blijkt dat eerlijkheid zowel intern als extern erg belangrijk wordt bevonden door Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. Zowel extern als intern moet er immers op integere wijze gecommuniceerd worden om extern het vertrouwen van het volk te kunnen behouden en intern elkaar onderling te kunnen vertrouwen om goed te kunnen samenwerken. De tweede gedragsregel vloeit voort uit de kernwaarde solidariteit die reeds werd toegelicht. Een derde belangrijk punt voor Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. is dat de focus op de tradities niet uit het oog verloren mag worden omdat de gemeenschappen steeds meer verwesterd raken. De vierde gedragsregel onderstreept het belang van actief luisteren binnen de radio. Verschillende zienswijzen kunnen immers makkelijk tot een conflict leiden. Door respect te tonen voor elkaar zal dit minder snel gebeuren. Daarnaast verwijst deze gedragsregel ook naar de kernwaarde gelijkheid en het hieruit vloeiende wederzijdse respect voor zowel vrouwen als mannen maar ook voor andere bevolkingsgroepen. De laatste maar niettemin belangrijke gedragsregel zet de sociale strijd voor de rechten van de Indigenas in de verf. Dit sociale gevecht voor de rechten, gronden en tradities van de Maya-bevolking staat dan ook centraal voor Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. De poster met de vijf kernwaarden werd opgehangen in het kantoor van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M., waar hij een plaats kreeg naast de affiche met de kernwaarden, missie en visie.106
4.3.2 Communicatie Wanneer een organisatie een nieuwe identiteit opstelt, moet zij deze steeds eerst intern communiceren alvorens tot de een extern uitdragen over te gaan. Alle medewerkers moeten de nieuwe identiteit immers kennen en zich ermee kunnen identificeren om deze correct uit te dragen. De interne communicatie van een nieuwe identiteit gebeurt doorgaans aan de hand van een intern evenement of een interne brochure. Omdat bij de bepaling van de identiteit alle medewerkers nauw betrokken werden, is het in dit geval niet nodig om deze nogmaals intern te communiceren. Wel zijn er enkele posters met de kernwaarden, missie, visie en gedragsregels ontworpen voor het kantoor van de radio. Op deze manier worden de medewerkers regelmatig herinnerd aan de identiteit en verliezen ze niet uit het oog waar de radio voor staat. Om de nieuwe identiteit extern te communiceren zijn er een folder, een manta en een website ontworpen; verder werd er ook een evenement georganiseerd. 106
De posters zijn terug te vinden in bijlage 5.
34
Bij het ontwerp van deze communicatiemiddelen werd er op gelet dat ze elk een consistente stijl hebben die past bij de nieuw opgestelde identiteit van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M.
4.3.2.1 Folder De drieluik folder107 die voor Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. ontworpen werd, wil de nieuw opgestelde identiteit van de radio extern delen. Zowel de missie, visie als kernwaarden van Stereo Nimlajacoc 92.1 zijn opgenomen in de folder. Talrijke foto's ondersteunen bovendien de gekozen kernwaarden en illustreren relevantie van deze waarden voor Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. Deze visuele elementen zijn erg belangrijk omdat zij de boodschap helpen te verduidelijken, zeker in een regio waar niet iedereen kan lezen. Verder bevat de folder een luik getiteld Nuestra Historia. Deze rubriek doet dienst als een soort corporate story waarin de geschiedenis van de regio wordt toegelicht en de daaruit vloeiende nood aan een gemeenschapsradio. Deze sectie legt verder de nadruk op de recente geschiedenis en de toekomstplannen van de radio. Het oude logo van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. bestond uit een cartoonschildpad die in een microfoon praat. Om de link met het oude logo te leggen zijn de schildpad met de microfoon in de folder verwerkt. Op de voorzijde van de folder staat een radio, om nogmaals de nadruk te leggen op het feit dat het om een radio gaat. De kabel die uit de radio vertrekt, kronkelt doorheen de hele folder en aldus verbindt de verschillende informatieve elementen, om uiteindelijk uit te komen bij de microfoon en de schildpad op de achterzijde van het document.
Figuur 9: Oude logo Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M.
De folder is belangrijk voor Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. om duidelijk te communiceren waar de radio voor staat en wat zijn medewerkers doen. Een verzorgde folder geeft tevens blijk van professionalisme. Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. zal de folder gebruiken bij bezoek van externen of bij deelname aan congressen, uitzendingen en manifestaties op verplaatsing.
107
Een afdruk van de folder is terug te vinden in bijlage 6.
35
4.3.2.2 Manta Er werd ook een nieuwe manta108 uitgewerkt. De manta is simpel gehouden met veel foto’s, het nieuwe logo, de drie kernwaarden en ‘de radio van het volk’ in het Q’eqchi geschreven. De nieuwe manta werd ontworpen als extern communicatiemiddel voor evenementen, uitzendingen en manifestaties waar de aanwezigheid van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. benadrukt moet worden.
4.3.2.3 Website Zoals eerder vermeld stijgt het internetgebruik in Guatemala sterk. Ook in rurale gebieden is dit zo, deels dankzij de inrichting van internetlokalen in de dorpen, deels dankzij het sterk toegenomen smartphonegebruik. Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. heeft reeds een Facebook-pagina109 waarop zowel medewerkers als luisteraars actief zijn. De pagina wordt gebruikt om alle belangrijke onderwerpen die op de radio besproken worden, nogmaals te delen. Sinds kort is het ook mogelijk om online naar Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. te luisteren110. Om aan het groeiende internetgebruik tegemoet te komen en om de professionaliteit van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. te onderlijnen, werd er echter beslist om ook een website111 aan te maken. Deze website heeft ongeveer dezelfde inhoud als de folder. De eerste tab heet Bienvenidos, welkom, en geeft in een tweetal zinnen weer wat Radio Nimlajacoc 92.1 F.M. doet. Daarnaast wordt ook het nieuwe logo in de kijker gezet alsook de link naar de online radio. Onder de tweede tab, namelijk Nuestra Historia, is een verlengde versie van Stereo Nimlajacoc’s 92.1 F.M. corporate story terug te vinden. In deze versie wordt de geschiedenis van de gemeenschap Nimlajacoc uitgebreider beschreven, zodat ook ontstaan van de radio aan bod komt. Ten slotte is er nog een tab Contact waar de verschillende internetpagina’s en het telefoonnummer van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. vermeld worden. De website vermeldt ook de kernwaarden, missie en visie. Om deze elementen te verduidelijken werden dezelfde foto’s gebruikt als in de folder. Het gebruik van diezelfde foto’s zorgt immers voor eenheid en herkenning.
4.3.2.4 Evenement Om de nieuwe identiteit van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. te vieren en te delen met de bevolking werd er een evenement georganiseerd in het gemeenschapshuis van Nimlaha’kok. Via een brainstormsessie met alle leden van de radioploeg kreeg het evenement en de daar bijhorende activiteiten vorm.112
Een manta is een vinyl doek met afdruk op. De manta is terug te vinden in bijlage 7. In bijlage 8 zijn enkele screenshots van de Facebook pagina terug te vinden met een profielfoto en hoofdingsafbeelding die conform zijn met de nieuwe identiteit. 110 Via de link rhakok.listen2myradio.com kan online geluisterd worden. 111 Screenshots van de website www.radionimlajacoc.weebly.com zijn terug te vinden in bijlage 9. 112 In bijlage 10 is een ruwe planning voor het evenement terug te vinden. 108 109
36
Omdat Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. in het weekend vaak op verplaatsing gaat om manifestaties, evenementen of voetbalwedstijden uit te zenden werd er beslist om het evenement tijdens de week te laten plaatsvinden. Uiteindelijk werd er geopteerd om het evenement te organiseren op dinsdag 19 mei 2015. Via uitzendingen op de radio en updates op de Facebook pagina van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. werden alle luisteraars uitgenodigd. Omdat Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. een radio is voor het volk, was het belangrijk om iedereen, en dus ook de kinderen bij de activiteiten op de dag van het evenement te betrekken. In de voormiddag werden er verschillende standjes met spelletjes en activiteiten voor de kinderen georganiseerd. Om de link met het vieren van de nieuwe identiteit te behouden werd er ook een activiteit georganiseerd waarbij de kinderen het nieuwe logo van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. konden inkleuren. Nog een duidelijke link met het vieren waren de typische piñatas met snoep in, die de kinderen geblinddoekt moesten kapotslaan.113 In de vroege namiddag werd er een voetbaltornooi georganiseerd waar zowel leerlingen uit de middelbare scholen in de regio als de leerkrachten aan meededen. Voetbal is de meeste geliefde sport in Guatemala en Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. zendt geregeld voetbalmatchen binnen en buiten de regio uit. Dankzij het voetbaltornooi werden ook jongeren en volwassenen al vroeg op de dag bij het evenement betrokken. Rond 17u vond de presentatie van de nieuwe identiteit plaats. Deze werd ook live uitgezonden op de radio. De introductie op de presentatie gebeurde door Sergio Yat, de directeur van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M.. Nadien gaf de auteur van deze scriptie een presentatie over het waarom en op welke manier de nieuwe identiteit van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. tot stand is gekomen. Om het evenement feestelijk af te sluiten werd er ’s avonds een dansfeest georganiseerd. De muziek werd verzorgt door een lokale muziekgroep die voor de eerste maal live optrad tijdens een dansfeest. Hiermee wilde Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. tonen dat zij lokale en beginnende muziekgroepen steunen. Tijdens het afnemen van de enquêtes in verschillende gemeenschappen kwam meerder malen naar boven dat de bevolking graag meer lokale muziek op Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. zou horen. Om de kosten van het evenement voor Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. te drukken werd er een inkomstprijs van vijftien quetzal114 per paar gevraagd. Bij binnenkomst kregen de gasten een stempel op hun arm met het nieuwe logo. 115
113
Foto’s van de activiteiten voor kinderen zijn terug te vinden in bijlage 11. 15 quetzal is zo’n 1,80 euro. 115 Foto’s van het dansfeest, de stempel en de aankondiging van de muziekgroep zijn terug te vinden in bijlage 12. 114
37
4.3.3 Symboliek 4.3.3.1 Logo Om de nieuw opgestelde identiteit van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. te ondersteunen is er een nieuw logo ontworpen dat beter bij de organisatie past. Het oude logo bleek na het bepalen van de nieuwe identiteit niet meer geschikt. Het oude logo bestaat uit een lachende cartoonschildpad met microfoon. Dit laat uitschijnen dat het om een amusementskanaal gaat. Daarnaast hadden de kleuren blauw en wit op zich geen specifieke betekenis voor Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M.. Ook bleek dat ze niet onderscheidend waren aangezien een andere communautaire radio in een naburige regio dezelfde kleuren gebruikt. Bij het ontwerpproces van het nieuwe logo moest er met enkele zaken rekening worden gehouden. Eerst en vooral was het belangrijk om een degelijk logo te ontwerpen. Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. houdt zich immers bezig met zeer ernstige thema’s. Daarnaast moesten er nieuwe kleuren gekozen worden die uitdragen waar Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M.. Hierbij moest rekening gehouden worden dat kleuren in de Maya-cultuur andere betekenissen hebben dan in de westerse wereld.
116
Figuur 10: Nieuw logo Radio Nimlajacoc 92.1 F.M.
De twee hoofdkleuren die uiteindelijk geselecteerd werden, zijn bruin en groen, de kleuren van de schildpad. Zoals eerder vermeld betekent kok, van de Q’eqchi schrijfwijze Nimlaha’kok, schildpad in het Q’eqchi. Vroeger was er een grote rivier met veel schildpadden in Nimlaha’kok en tot op de dag van vandaag blijven schildpadden een speciale betekenis hebben voor de inwoners. Daarom is de schildpad in het logo ook behouden. De blauwe waterspatten verwijzen dan weer naar de rivier en zorgen voor dynamiek in het logo. Daarnaast is bruin ook de kleur van de aarde. De aarde is erg belangrijk voor de Maya’s want die brengt eten en maïs voort. Groen is tevens de kleur van de naturaleza117. De regio Nimlaha’kok wordt immers gekenmerkt door een prachtige groene natuur. Groen staat in de Maya-cultuur ook voor de eenheid tussen mensen en voor kracht. Een van de kernwaarden van Stereo Nimlajacoc
Ontworpen door Fien Van Lint, studente Marketing- multimedia aan de Katholieke Hogeschool Leuven 117 Naturaleza betekent natuur in het Spaans. 116
38
92.1 F.M. is solidaridad dus groen past hier perfect bij. De cirkelvorm van het logo verwijst dan weer terug naar eenheid. In het logo werden er twee lettertypen118 gebruikt. Radio Nimlajacoc 92.1 F.M. is in een eerder robuust en modern lettertype met schreef geschreven. De slogan, La radio del pueblo119, daarentegen heeft een sierlijkere en klassiekere typografie. Deze twee lettertypen staan voor oud en nieuw, verleden en toekomst én traditie en ontwikkeling. Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. strijdt namelijk voor het behoud van traditie, maar ook voor toekomstige ontwikkeling. Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. heeft ervoor gekozen om zijn naam te veranderen in Radio Nimlajacoc 92.1 F.M. Omdat dat het woord stereo eerder verwijst naar een eigenlijke stereo- installatie. De algemene naam voor het type radio dat Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. is, is radio comunitaria. Het woord radio gebruiken is dus duidelijker.
4.3.3.2 Bedrijfskleding Omdat Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. vaak op verplaatsing gaat, is het belangrijk dat de lokale bevolking de radio als dusdanig herkent De medewerkers van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. dragen daartoe reeds een polo met het oude logo en kleuren. Om de nieuwe identiteit tot uiting te brengen, werd er beslist een nieuwe polo te ontwerpen met het nieuwe logo en de nieuwe kleuren voor de mannen. Voor de vrouwen werd er een guipil, een traditionele blouse, ontworpen, wat het belang van de lokale tradities benadrukt. De kledij beklemtoont dus niet enkel het belang van eendracht onder medewerkers, ze uit eveneens de trots van de Indigenas en hun werk voor Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M..120 Verder werd er ook een T-shirt ontworpen voor de luisteraars. Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. heeft veel luisteraars in de regio en wordt enorm gerespecteerd. Deze luisteraars tonen de steun aan de radio die meevecht voor hun rechten door dit T-shirt te dragen.
Het lettertype waarin Radio Nimlajacoc 92.1 F.M. is geschreven heet Bernard MT Condensed en het lettertype waarin La radio del pueblo is geschreven heet Fat Tats. 119 Er is ervoor gekozen om een slogan toe te voegen aan het logo die in een oogopslag duidelijk maakt dat het om een communautaire radio gaat. La radio del pueblo, de radio van het volk, past perfect bij Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. en waar ze voor staan. 118
120
In bijlage 13 zijn de ontwerpen voor de kledij terug te vinden.
39
Conclusie Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. heeft tijdens zijn tweejarig bestaan veel bereikt als gemeenschapsradio. Er is een duidelijke programmering en de medewerkers van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. staan steeds klaar om de luisteraars op de hoogte te brengen van wat er speelt binnen en buiten de regio. Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. is een organisatie die nog steeds groeit en hierbij hoort een sterke ondersteunende identiteit. De identiteit van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. was reeds aanwezig binnen de organisatie. Het was aan de directeur en de medewerkers, met behulp van de auteur van deze scriptie, om ze te bepalen, uit te schrijven en te uiten. De eerste doelstelling in het bepalen van de identiteit was om de persoonlijkheid te omschrijven in de vorm van drie kernwaarden. Ook moest er een missie en visie gevormd worden die duidelijke omschrijft waar de organisatie voor staat en wat de toekomstvisie is. Dit alles werd bepaald tijdens interne vergaderingen met de radioploeg en –commissie. Omdat Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. de radio van het volk is werd het belangrijk bevonden om de mening van het volk over de kernwaarden, missie en visie te kennen. Naar de mening van het volk over de identiteit werd getoetst tijdens de enquêtes die werden uitgevoerd in tien verschillende gemeenschappen. Het hoofddoel van het marktonderzoek in de verschillende gemeenschappen was om het luistergedrag van de bevolking beter te leren kennen om zo de radio en zijn programmering verder te kunnen ontwikkelen. Nadat de mening van de het volk over de kernwaarden, missie en visie geweten waren kon de identiteit definitief bepaald worden. De drie kernwaarden die het best de persoonlijkheid van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. uitdragen zijn betrouwbaarheid, solidariteit en gelijkheid. Voor elk van deze kernwaarden werd een kort tekstje uitgeschreven dat bewijst dat de kernwaarden werkelijk de persoonlijkheid van Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. omhelzen. Wanneer de persoonlijkheid bepaald was kon deze ook definitief uitgeschreven worden in een missie– en visietekst. De missie- en visietekst die, dankzij de samenwerking van de voltallige radioploeg en –commissie tot stand was gekomen, tijdens een interne vergadering werd door 100 procent van de respondenten van de enquête goed bevonden. Hieruit kon dus besloten worden dat deze twee teksten geschikt waren voor Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. In een laatste fase was het belangrijk om de nieuw opgestelde identiteit zowel intern als extern te uiten. Omdat alle medewerkers nauw betrokken waren bij het bepalen van de identiteit was het niet nodig om dit intern te communiceren. Om de nieuwe identiteit extern de uiten werd er een nieuw logo ontworpen dat beter bij Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. past. Vervolgens werd de nieuwe identiteit feestelijk ingeluid met een evenement. Er werd een website ontworpen en online geplaatst, een folder, een manta en kledij.
40
Het resultaat van dit alles is dat Radio Nimlajacoc 92.1 F.M. nu een sterke identiteit heeft die ook neergeschreven staat en waar ze op kunnen terugvallen. Alle nieuwe communicatiemiddelen, zoals de folder en de website, ondersteunen en bewijzen dat Stereo Nimlajacoc 92.1 F.M. een professionele organisatie is.
41
Bijlagen Bijlage 1: Corporate Story HEMA Hema’s geschiedenis. Waar komen we vandaan?121 In 1926 gingen we van start. We openen ons eerste filiaal in de Kalverstraat. De winkelende Amsterdammer reageert verrast: parfum en chocolade, dames- en herenmode en huishoudelijke artikelen voor slechts 25 of 50 cent. Kwaliteit tegen een lage prijs, dat is de boodschap van de Hollandsche Eenheidsprijzen Maatschappij Amsterdam. En die boodschap slaat aan tijdens de crisis van de jaren dertig. Niet alleen bij de armen. Ook de rijkeren zijn blij met HEMA. Zij sturen echter hun bedienden, want in zo’n ‘volkse’ winkel mag je als dame of heer niet gezien worden. We staan stil bij de Tweede Wereldoorlog. Net als andere bedrijven moeten we onze joodse medewerkers ontslaan. Velen overleven de oorlog niet. Elk jaar, op 4 mei, leggen we voor hen een krans bij ons hoofdkantoor. Na de Tweede Wereldoorlog bloeit de economie op en mensen hebben steeds meer te besteden. HEMA groeit mee en zet als eerste Nederlandse bedrijf in 1958 een franchiseorganisatie op, waardoor voortaan ook zelfstandige ondernemers onder dezelfde naam en met dezelfde uitstraling producten en diensten van HEMA gingen verkopen. We merken dat de consument steeds kritischer wordt en kwaliteit wil, en daarom onderscheiden we ons met onverslaanbare producten: gebruiksvriendelijk, laag geprijsd en met een uniek HEMAhandschrift. HEMA is niet meer weg te denken in grote en kleinere steden. Het merk is hip, vinden jong en oud, man en vrouw. Is HEMA daarmee ‘af’? Nee, nooit. De consument verandert en wij bewegen mee. We verrassen hem met nieuwe food-afdelingen, en vernieuwende mode- en horecaconcepten waar we geen jarenlange voorbereiding voor nodig hebben. Onze commerciële drive is de motor. We veroveren ook de harten van de consument over de grens. We openen winkels in België: Vlamingen worden fan van Jip en Janneke en beginnen drop te eten. Daarna zijn Duitsland, Luxemburg en Frankrijk aan de beurt, en we introduceren steeds dezelfde, ijzersterke boodschap: bijzondere eenvoud voor iedereen. Er is slechts één verschil met 1926: onze lage prijzen noteren we nu in euro’s.
121HEMA.
(2010). Hema’s verhaal. Geraadpleegd op 19 maart 2015, op http://images.hema.nl/media/NL/SP/HEMA/HEMA_corporate_NL.pdf
42
Bijlage 2: Enquête Dirección: Comunidad Nimlajacoc, Cobán, Alta Verapaz, Guatemala C.A Teléfonos: 4527-2463 4629-8546 E-mail:
[email protected]/
[email protected]
ENCUESTA RADIO NIMLAJACOC 92.1FM -------- marzo 2015 Demografias 1. Sexo? □ Hombre □ Mujer 2. Edad? □ Menos de 12 años □ Entre 12 años y 20 años □ Entre 21 años y 40 años □ Entre 41 años y 65 años □ Más de 65 años Idioma que habla: Español ___
Q´eqchi ____ Otros ____
Preguntas sobre la radio 3. Escucha Radio Nimlajacoc? □ Sí □ No Por qué? ............................................................................................................................ ...... ............................................................................................................................ ...... 4. Por qué escucha la Radio Nimlajacoc? (máximo 2 respuestas) □ Información Politica (de COCODES y de gobierno) □ Servicio social □ Información económica □ Noticias comunitarias □ Transmisión □ Música □ Otras razones? ................................................................................. 5. A. Qué programación le gusta más de Lunes a Viernes? (máximo 1 respuesta) □ Sones y arpas □ El Desayuno musical □ Las Variaditas □ Así es Guate-maya □ Marimba pura □ Las Moviditas □ Atardecer Ranchero □ Música Romántica □ Super deportido regional B. Qué programación le gusta más en los fines de semana? (máximo 1 respuesta) □ El Yovasss □ Sabadito cumbiero □ Musica Regional □ Cumbias del recuerdo □ Programacion Catolica □ Marimba Orquesta 6. Le gustaría escuchar nuevas programaciones como éstas? a. Infantil? b. Ancianos, problemas de nuestra historia? c. Noticias comunitarias?
SI SI
/ NO SI / NO
/ NO
43
7. Hay otros temas o tipos de música le gustaría escuchar en la radio? ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ................. 8. Cuándo escucha más la radio? (máximo 1 respuesta) □ Entre las 5 hasta 8 (la mañana) □ Entre las 8 hasta 12 (antes mediodía) □ Entre las 12 hasta 13 (mediodía) □ Entre las 13 hasta 17 (tarde) □ Entra las 17 hasta 20 (noche) 9. Cuántas horas escucha por día? (Lunes –Viernes) □ □ □ □ □
Menos de 2 horas Entre 2 y 4 horas Entre 4 y 6 horas Entre 6 y 8 horas Más de 8 horas
Los fines de semana? (maximo 1 ) □ □ □ □ □
Menos de 2 horas Entre 2 y 4 horas Entre 4 y 6 horas Entre 6 y 8 horas Más de 8 horas
10. Le gustaría que la radio empiece a transmitir a partir de las 4 de la mañana? SI / NO 11. Le gustaría que la radio finalice su transmisión hasta las 10 de la noche? SI / NO 12. Piensa que es una buena idea de ampliar la cobertura de la Radio? SI / NO
Identidad de la radio 13. Mencione tres Valores que considere mejor para la Radio Nimlajacoc? □ Confiabilidad □ Equidad □ Solidaridad □ Conectividad □ Responsabilidad □ Diversión □ Unidad 14. Qué piensa de nuestra Misión? Informar y servir el pueblo con inmediatez y honestidad, haciendo énfasis en el rescate de los valores culturales y acompañar las luchas sociales por la defensa de los derechos y territorios. □Bien Por qué? ..................................................................................................................................... □Malo Por qué? ....................................................................................................................................... 15. Que piensa de nuestra Visión? Ser una Radio Comunitaria Autosostenible con mayor cobertura para transmitir Programas Interculturales y reconocido legalmente por el Estado de Guatemala. □Bien Porqué? ..................................................................................................................................... □Malo Por qué?
44
Bijlage 3: Beschrijving gemeenschappen Aldea
Kenmerken
Afstand tot Nimlajacoc 10-15 min. auto of 30-45 min. wandelen 0
Deel regio Nimlajacoc Ja
Chinajacoc
Kleine gemeenschap Langs de weg (bereikbaar met auto)
Nimlajacoc
Middelgrote gemeenschap Langs de weg (bereikbaar met auto) Internet centrum Kleine gemeenschap Langs de weg (bereikbaar met auto)
+/- 400
+/- 120
10 min. auto of 25-35 min. wandelen
Ja
Zeer grote gemeenschap Bestaat uit 4 delen Ligt op 10 minuten rijden van de geasfalteerde weg Heeft elektriciteit Grote gemeenschap Langs de weg (bereikbaar met auto)
+/- 1500
2, 5 uur auto
Neen
+/- 800
45 -60 min. auto
Ja
Kleine gemeenschap Afgelegen (enkel te voet bereikbaar) 30 min. wandelen van dichtstbijzijnde gemeenschap die bereikbaar is met auto Niet op de hoogte van onze komst Samultequen Kleine gemeenschap I Afgelegen (enkele te voet of met boot bereikbaar) Ligt langs rivier Wordt bedreigd door dam (akkers onderlopen)
+/-100
1,30 uur auto En 30 min. wandelen
Neen
+/-110
Neen
Kleine gemeenschap Afgelegen (enkel te voet of met boot bereikbaar) Ligt langs rivier Bestaat uit twee delen: 1 bij rivier/ 1 hoger gelegen Grote gemeenschap Langs de weg (bereikbaar met auto)
+/- 200
45 min. auto En 3 uur wandelen Of 30 min. boot en 30 min. wandelen 45 min. auto En 2 uur wandelen Of 20 min. boot 45 min. auto
Ja
Gancho Gaoba II
Rio Tzetoc
Santa Elena Sataloox Pantayacté
La libertad Xalaroqha
Copala AA la Esperanza
Aantal inwoners +/- 100
+/- 800
Ja
Ja
45
Chumila Ixala I
Internet centrum Markplaats Kleine gemeenschap Afgelegen( enkel te voet of met boot bereikbaar) Ligt langs rivier
+/- 150
45 min. auto En 1 uur wandelen Of 10 minuten. boot
Ja
46
Bijlage 4: Kernwaarden in het Spaans
VALORES La personalidad de la radio
Confiabilidad La confianza de la audiencia en la Radio, se ha logrado a través de la difusión de las informaciones honestas y verídicas sobre las luchas sociales y acompañamiento de las demandas de los pueblos. La radio comunitaria es operada por personal nombrado por las autoridades de la región lo que genera mayor confianza y credibilidad en lo que se informa.
Solidaridad Basándonos en la forma de vida de nuestros antepasados, trabajamos en unidad, combinando la capacidad y experiencia de cada uno para ayudarnos unos a los otros, haciéndo lo necesario para sobrevivir por el bien de todo el pueblo.
Equidad La radio Nimlajacoc genera participación para todas las personas, hombres y mujeres, con representatividad de los diferentes pueblos que luchan por la justicia social para exigir sus derechos como pueblos Mayas.
47
Bijlage 5: Poster gedragsregels, missie, visie en kernwaarden
48
49
50
Bijlage 6: Drieluikfolder
51
Bijlage 7: Manta
52
Bijlage 8: Facebook-pagina122
122
https://www.facebook.com/pages/Radio-Nimlajacoc-Xyaab-xkux-ajQeqch%C3%AD/1551413891753072?fref=ts
53
Bijlage 9: Website123
123
www.radionimlajacoc.weebly.com
54
55
Bijlage 10: Ruw plan van aanpak evenement
Actividad Social 19/05/2015 Radio Nimlajacoc Antes la actividad
Durante la actividad
Después la actividad
semana de 11 - 17 de mayo Qué?
Quién?
Cuando?
Qué?
Cuando?
Qué?
Escribir speech
Sergio Delphine ?
15h - 17h
Preparar cena
20/05/2015
Poner fotos en face
contactar grupos
Sergio
17h-18h
Cena con el equipo
20/05/2015
Agradezcer participantes de la actividad en la radio
18h-19h
Empieza de la actividad + Speeches
20/05/2015
Limpiar el centro
Materiales por los juegos Lanza Moneda
?
Tirar latas
?
19h - ….
Grupos música + fiesta
Anillo-palo
?
todo el noche
juegos
Buscar patrocinadorez
Todo
Reffaciones? Galleta y Rosa de Jamaica?
Delphine
Invitación
Transmisión Radio
Decoración y piñata
Delphine, Lilith y Tessa
Payaso
Kelin
Comprar alimentación por la cena
?
Refacciones
tomar fotos
Lunes 18/05/2015 Preparar y decorar el centro
Todo
Hacer horario por juegos
56
Bijlage 11: Activiteiten voor kinderen tijdens het evenement124
124
Foto’s gemaakt door Tessa Boeykens, doctoraatstudente aan Universiteit Gent
57
58
Bijlage 12: Aankondiging van de muziekgroep en foto’s van het dansfeest
59
60
Bijlage 13: Ontwerp kledij Polo voor medewerkers
T-shirt voor luisteraars
61
