IDEEËNWIJZER bij KITS, de krant waar nieuws in zit
23ste jaargang - Nr. 1 - 1 september 2012
Redactie: Inge Bergh, Sabrina De Pauw, Lize Helsen, Piet Lerouge, Inge Misschaert, Wim Vromant
Uitgewerkte lessuggesties 1. Hoe, wat, waar, wie,… Energie?
2. Eurosong
* Niveau: * Sluit aan bij de volledige Kits+ van september met als thema ‘Energie’. * Motivatie Het werkblad kan gebruikt worden in een les Wero, met als thema techniek. Het werkblad gaat over vier artikels in de Kits+. Op deze manier leren de leerlingen samenvatten en kaderen. We oefenen eerst diagonaal lezen en daarna meer gedetailleerd lezen. Wanneer de leerlingen het werkblad volledig oplosen, hebben zij de grootste lijnen van het thema energie verwerkt. * Doelstellingen - De leerlingen plaatsen de verschillende soorten energie bij gegeven zinnen. - De lln. maken een beknopte woordspin van een artikel. - De lln. kennen de vier belangrijkste vormen van duurzame energie. - De lln. weten welke vier zaken kenmerkend zijn voor een passiefhuis. *Werkwijze - Het thema energie is niet meer weg te slaan uit onze samenleving. Toch is het voor vele leerlingen een vervan-mijn-bed-show. Met dit thema kan je het schooljaar onmiddellijk interessant starten. - Ga op zoek naar de beginsituatie van de klas door hen de titel van het eerste artikel, ‘Wat is energie?’, voor te schotelen. Bespreek dit eerst klassikaal. Daarna kan je de leerlingen in duovorm of in kleine groepjes laten starten met het werkblad. Belangrijk is dat de groepen heterogeen zijn. - Bij opdracht 1 moeten de leerlingen de verschillende soorten energie bij de voorbeelden plaatsen. Zij gebruiken hiervoor het artikel ‘Wat is energie?’. Bij opdracht 2 vullen de leerlingen een woordspin in. Ze gebruiken hiervoor het artikel ‘Energievreters’. Eventueel kan je de sterke leerlingen zelf een woordspin laten maken. In opdrachten 3 en 4 worden twee artikels heel beknopt samengevat. * Tips - Je kan de les ook starten met de experimenten van op pag. 4. Of je laat de leerlingen deze experimenten zelf uitproberen. - De lln. die erg geïnteresseerd zijn in het thema, kunnen surfen naar de websites die bij de artikels staan.
* Niveau: * Sluit aan bij het artikel ‘Eurosong’ op pag. 4. * Motivatie Het werkblad kan gebruikt worden in een muzische les of in hoekenwerk. Op 1 december vindt het Junior Eurovisiesongfestival plaats. Dit is voor vele leerlingen een spannende wedstrijd. Via deze les komen de leerlingen meer te weten over het Junior Eurovisiesongfestival en Junior Eurosong, de zoektocht naar een Belgische kandidaat. De zoektocht begint op 3 september, waardoor de interesse voor dit onderwerp bij het begin van het schooljaar heel groot zal zijn. * Doelstellingen - De leerlingen vinden antwoorden op vragen terug in een tekst en op een website. - De lln. maken kennis met het Junior Eurovisiesongfestival en de Belgische zoektocht naar een kandidaat: Junior Eurosong. - De lln. benaderen liedjes kritisch en beoordelen ze volgens hun eigen mening. * Werkwijze Je kan het werkblad binnen hoekenwerk of contractwerk gebruiken. Opdracht 4 kan individueel, in groepjes of klassikaal beluisterd worden. Belangrijk is dat je achteraf ook de klassikale score maakt. Welk lied wint in de klas? Het is spannend en leuk om na de live finale de eigen scores te herbekijken. Een ontspannend lesje voor het begin van het schooljaar! * Tips - Bespreek met je leerlingen welke beloning je voorziet voor de leerling(en) die het dichtst bij de winnende uitslag zit(ten). Zo wordt de competitie nog groter. - Je kan dit eventueel ook uitbreiden naar de andere klassen. Zo kunnen alle klassen tegen elkaar strijden.
3. Fantastische atleten * Niveau: * Sluit aan bij het artikel ‘Grootste olympiër ooit’ op pag. 4. * Motivatie Het werkblad kan gebruikt worden in een les Actua. De Olympische Spelen 2012 in Londen zijn niet onopgemerkt voorbijgegaan. Er werden opnieuw fantastische prestaties geleverd. We blijven even stilstaan bij
Aandacht Bij heel belangrijk nieuws verschijnt meteen een uitgebreid artikel op de website (pdf, A4-formaat, 1 of meerdere foto’s). Wil je via e-mail op de hoogte gehouden worden van deze artikels, stuur dan een mailtje naar
[email protected].
zwemmer Michael Phelps en gaan op zoek naar nog meer fantastische atleten. * Doelstellingen - De leerlingen vinden antwoorden in een tekst terug. - De lln. vinden vergelijkbare zinnen in een tekst terug. - De lln. zoeken informatie over atleten op het internet of in andere bronnen. * Werkwijze - Vooraf: verzamel artikels en foto’s uit kranten of via het internet en breng die mee naar de klas. - Instap: laat de kinderen neuzen in de meegebrachte artikels. Neem dan een foto van de Belgische medaillewinnaars erbij. Kennen de kinderen de drie sporters en hun discipline? Welke sport zouden ze graag zelf beoefenen, en waarom? - Tijdens: opdrachten 1 en 2 kunnen gemakkelijk individueel opgelost worden. De overige opdrachten lossen de lln. in groepjes aan een computer op. Bij opdracht 4 beperken de leerlingen zich tot de belangrijkste biografische gegevens en de meest recente sportieve prestaties. * Tips - Je kan de leerlingen ook een identiteitskaart laten maken van de drie Belgische medaillewinnaars. - Vraag aan de leerlingen wie volgens hen de meest fantastische Belgische atleet is, en waarom.
4. Verkiezingskoorts * Niveau: * Sluit aan bij het artikel ‘Race naar het Witte Huis’ op pag. 1. * Motivatie Binnenkort zijn er bij ons gemeenteraadsverkiezingen. Ook de presidentsverkiezingen in de VS zullen in het najaar heel wat aandacht krijgen in de media. Het is interessant om de leerlingen enkele zaken bij te brengen over de kiesstrijd in de VS, en te vergelijken met ons systeem. Het werkblad kan gebruikt worden in een les Actualiteit, Geschiedenis of Engels. * Doelstellingen - De leerlingen lossen inhoudsvragen over een artikel op. - De lln. vergelijken de verkiezingen in de VS en in België. - De lln. raadplegen verschillende sites op het internet. * Werkwijze - De leerkracht kan starten met een inleidend gesprek over de gemeenteraadsverkiezingen en peilen naar de voorkennis van de leerlingen. Misschien kent iemand een Belgische kandidaat? Dat kan een interessant aanknopingspunt zijn voor het gesprek. Daarna kan er overgestapt worden naar de wereld: waar zijn er dit najaar ook verkiezingen? - Zodra het woord VS gevallen is, schotel je de lln. het Kits-artikel voor. Laat de lln. het artikel individueel lezen en de vragen oplossen. De zoekoefening op het internet kan individueel of in kleine groepjes opgelost worden. De laatste vraag is een klasgesprek. Omdat het niet zo’n eenvoudige opdracht is, worden de leerlingen
Niveau:
het best begeleid. Werk aan het bord of met een overheadprojector, zodat de voor- en nadelen visueel belicht worden en er een duidelijke conclusie kan worden geformuleerd. * Tips - In een wat ruimer tijdskader kan de leerkracht zelf een kleine kiesstrijd houden in de klas. De leerlingen verdelen zich in groepjes en werken een mini-partij uit met een naam, motto en enkele strijdpunten. Ze kunnen posters ontwerpen, een verkiesbare kandidaat naar voor schuiven, een speech houden over hun doelstellingen en daarna kan een verkiezing gehouden worden. - De site www.dekrachtvanjestem.be kan een goede aanvulling zijn.
5. Tegen groepsdruk * Niveau: * Sluit aan bij het artikel ‘Tegen groepsdruk’ op pag. 2. * Motivatie Jongeren zijn erg gevoelig voor wat leeftijdsgenoten van hen denken. De puberteit heeft een grote impact op jongeren en in die periode is wat hun vrienden zeggen soms belangrijker dan wat hun ouders zeggen. Jongeren bewust maken van het feit dat ze zich niet onder druk mogen laten zetten, is een belangrijke opdracht van al wie hen begeleidt in hun groei. Dit kan in de les Nederlands, maar ook in de les Godsdienst of Zedenleer aan bod komen. * Doelstellingen - De leerlingen kennen het onderscheid tussen positieve en negatieve groepsdruk. - De lln. leren actief kritisch denken en hun mening formuleren. * Werkwijze - De leerkracht zoekt een voorbeeld van negatieve groepsdruk en laat de leerlingen hierover hun mening verwoorden. Kennen ze dit? Hebben ze dit wel eens meegemaakt? Waarom is het zo moeilijk om zichzelf te blijven in groep? De leerkracht vraagt of de leerlingen ook positieve groepsdruk kennen? Geef een paar voorbeelden. Bv.: Als je omgaat met een groep die studeren belangrijk vindt en jou daarin meetrekt. - De tekst wordt gelezen. De leerlingen lossen opdracht 1 individueel op. Opdracht 2 kan klassikaal, maar ook in kleinere groepen opgelost worden. De lln. voeren een kort debat over de gegeven stellingen en formuleren mogelijke oplossingen. Opdracht 3 kan eventueel pijnpunten in een klasgroep naar boven halen en wordt het best klassikaal behandeld. Laat de leerlingen eventueel ook de blaadjes indienen, zodat er na de les niets zwart op wit overblijft, dat misbruikt kan worden. Vooraf kan ook gezegd worden, dat wie er liever niet op ingaat, dat ook niet hoeft te doen. * Tips Twee tips voor groepswerk: de lln. stellen een enquête op om bij leeftijdsgenoten te onderzoeken in welke zaken groepsdruk meespeelt. De leerlingen formuleren concrete suggesties om aan groepsdruk te weerstaan.
= voor iedereen /
= iets moeilijker
Sleutel bij de werkbladen 1. Hoe, wat, waar, wie,… Energie? 1. elektrische energie – bewegingsenergie – chemische energie – zonne-energie – kernenergie 2. Ontstaan uit fossiele resten van prehistorische planten en dieren Voorbeelden: steenkool, aardolie, aardgas Grootste energieverbruikers: 1. China, 2. Verenigde Staten Wordt omgezet in elektriciteit 3. zon – waterkracht – wind – biomassa 4. goede isolatie – luchtdicht – goede ventilatie – passieve warmtewinst
2. Eurosong 1. a. 1 december 2012 / b. 6 oktober 2012 / c. 15 / d. K3 / e. Bart Peeters / f. Idool 2. 3 3 x 5 = 15 15 / 3 = 5 5 + 6 = 11 11 x 10 = 110 110 3. Jill & Lauren: Get up! – E X!NK: De vriendschapsband – B Free Spirits: Accroche-toi – D Laura: Zo verliefd – F Lindsay: Mes rêves – I Oliver: Shut up – G Thor: Een tocht door het donker – C Femke: Een kusje meer – A Trust: Anders – H
3. Fantastische atleten 1. a. Hij had te veel energie. b. Hij behaalde 22 olympische medailles; niemand deed ooit beter. c. De spanwijdte van zijn armen is 8 cm langer dan normaal. (nvdr: Ook kan hij zijn gewrichten overstrekken, waardoor hij een grotere zwaai kan maken met zijn benen.) 2. a. Daar voelde hij zich als een vis in het water. b. Hoe zat het trouwens met de Belgen in Londen? c. Zijn levensverhaal leest als een sprookje. 3. Amerikaan – 30 juni 1985 – 1,93 m – 86 kg – 2000 – 18, 2, 2 4. Usain Bolt: Jamaica – 25 jaar – sprinter – wereldrecordhouder op de 100m, 200m en 4 x100m. – In 2012 3 x goud: 100m, 200m, 4x100 m. – In 2008 dezelfde medailles. Allyson Felix: VS – 24 jaar – sprintster – wereldrecordhoudster op de 4x100m. – In 2012 3 x goud: 200m – 4x400m – 4x100m. – In 2008 zilver op de 200m en goud op de 4x400m.
4. Verkiezingskoorts 1. 1. Op 6 november trekken de Amerikanen naar de stembus om een nieuwe president te kiezen.
2. Mitt Romney: Republikeinen – Barack Obama: Democraten 3. Barack Obama is de huidige president en zetelt al vier jaar in het Witte Huis. 4. Bij ons zijn er binnenkort gemeenteraadsverkiezingen en die worden om de zes jaar gehouden. 2. 1. Dit is de ambtswoning van de president van de VS. Het staat in de hoofdstad Washington D.C.. Het huis werd wit geschilderd na de oorlog in 1812, toen de Engelsen het gebouw in brand hadden gestoken. Sinds 1901 is de officiële naam The White House. 2. In de VS wordt de president niet rechtstreeks verkozen. In elke staat worden een aantal kiesmannen aangeduid, waarop de mensen mogen stemmen. Daarna stemt de kiesman op één van de presidentskandidaten. 3. a. De winnaar wordt op 20 januari 2013 beëdigd. Zo staat het in de grondwet van de VS. b. Deze datum valt dit jaar op een zondag. Daarom wordt de ceremonie voor het publiek naar de dag nadien uitgesteld. 4. In de VS moet je minstens 18 jaar oud zijn en Amerikaans staatsburger. Bovendien moet je ingeschreven zijn in het kiesdistrict. In België moet je 18 jaar zijn en Belg. Je moet ingeschreven zijn in het bevolkingsregister van de gemeente van het kiesgebied. De voorwaarden zijn dus dezelfde. Het verschil is dat de verkiezingen in de VS niet verplicht zijn en in België wel. 3. eigen antwoord
5. Tegen groepsdruk 1. a. fout – Het is niet gemakkelijk. b. juist c. fout – Groepsdruk kan soms goed zijn. d. juist e. fout – Tips zijn om steun te zoeken bij een vertrouwensleerkracht of zelf opkomen voor jezelf. 2. a. Positief: David heeft een goede invloed op Jorn, omdat hij hem aanzet meer te sporten. b. Negatief: Steffi staat onder druk om dit ook te doen, ook al weet ze goed dat het fout is. Steffi kan een andere groep opzoeken, over de middag op school blijven of gewoon rechtuit zeggen dat zij dat niet wil doen. Wellicht zijn er nog andere groepsleden die dit uit groepsdruk doen. c. Negatief: Het zou kunnen dat Jonathan steeds minder naar zijn viool grijpt, waardoor hij slechte resultaten boekt en er dan helemaal mee stopt. Het kan ook dat hij zijn vrienden duidelijk maakt dat zijn muziek voor hem even belangrijk is als zijn sport. Als het echte vrienden zijn, zullen ze dat begrijpen. d. Negatief: Anna doet niets, onder invloed van de groep. Ze is bang dat ze door te reageren ook een slachtoffer wordt. Ze zou Kim kunnen overhalen om naar de vertrouwensleerkracht te stappen, of zelf een medestander zoeken in de klas en zo de groep uit elkaar proberen te halen. Er zijn vast nog meer leerlingen die net als zij denken. 3. eigen antwoord
Hoe, wat, waar, wie,… Energie? 1.Vul de woorden op de juiste plaats in. Gebruik hiervoor het artikel ‘Wat is energie?’.
elektrische energie – zonne-energie – kernenergie – chemische energie – bewegingsenergie
Dankzij James Joule weten we dat energie behouden blijft. Maar er zijn heel wat verschillende soorten energie. Als mijn klokradio ’s morgens begint te spelen en ik hoor One direction zingen, dan komt dit door .........................................................................................................
gebruik ik
Wanneer ik mijn bed uitstrompel en naar de ontbijttafel loop,
.................................................................................................
voor ik het goed en wel besef
Ik eet met lange tanden mijn cornflakes op en gebruik
.................................................................................
op het dak van mijn buurman; hij kan nu genieten van
Ik kijk naar buiten en zie de zonnepanelen
...........................................................................................................................
Ik kijk op mijn klok en haast me vlug naar school. Vandaag gaan we op uitstap naar een kerncentrale. Spannend. Ik wil wel wat meer te weten komen over
.................................................................................................................................
2.Vervolledig de woordspin en vat zo het artikel ‘Energievreters’ samen. Ontstaan uit
........................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
Voorbeelden:
Grootste energieverbruikers: 1. ......................................................................
Fossiele brandstoffen
......................................................................
2. ......................................................................
...................................................................... ......................................................................
Wordt omgezet in ......................................................................
3.Lees het artikel ‘Duurzame energiebronnen’. Som de vier vormen van duurzame energie op. .............................................................................................................................................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................................................................................................................................
Kies één vorm uit en vertel er iets meer over aan je buurman/-vrouw.
4.Lees het artikel ‘Passiefhuis’. Vervolledig de woorden. goede ......................................................................tie
goede ......................................................................tie PASSIEFHUIS
lucht .............................................................................
passieve ...................................................................... winst
Eurosong (1) 1. Korte vragenronde Los deze vragen op. Gebruik het Kits-artikel en deze website: www.ketnet.be/junioreurosong. a. Op welke datum vindt het Junior Eurovisiesongfestival plaats? ........................................................................................................................................................................................................................................................
b. Op welke datum is de finale van Junior Eurosong? ......................................................................................................................................................................................................................................................
c. Even tellen. Hoeveel juniors zijn er in totaal dit jaar? ......................................................................................................................................................................................................................................................
d. Coach Kathleen Aerts kennen we van een meidengroep. Welke? ........................................................................................................................................................................................................................................................
e. Coach Ronny Mosuse kennen we van The Radios. Weet je welke BV er ook in deze groep zat? ........................................................................................................................................................................................................................................................
f. Coach Brahim werd bekend dankzij een bekende talentenjacht. Welke? ........................................................................................................................................................................................................................................................
2. Een rekenoefening • Je neemt het aantal coaches.
........................................
• Je vermenigvuldigt dit getal met het aantal leden van de groep Lalaladies.
........................................
• Je deelt dit door de dag waarop de zoektocht begint (... september).
........................................
• Hierbij tel je de dag op waarop de finale van Junior Eurosong plaatsvindt (... oktober).
........................................
• Je vermenigvuldigt dit met de hoeveelste editie.
........................................
• Welk getal kom jij uit?
........................................
3. Een duik in het archief Op deze site vind je een overzicht van de Belgische deelnemers aan het Junior Eurovisiesongfestival: www.junioreurovision.tv/page/country-profile?country=12.
Verbind de artiest met het juiste liedje en schrijf er de letter van de bijbehorende foto bij. ..........
Jill & Lauren
• Mes rêves
..........
X!NK
• Een tocht door het donker
..........
Free Spirits
• Get up!
..........
Laura
• Anders
..........
Lindsay
• Accroche-toi
..........
Oliver
• Zo verliefd
..........
Thor
• Shut up
..........
Femke
• De vriendschapsband
..........
Trust
• Een kusje meer
Eurosong (2)
A.
F.
B.
C.
G.
D.
E.
H.
I.
4.Zelf jureren Beluister de inzendingen voor 2012 in de klas en geef zelf punten. www.ketnet.be/programma/junior-eurosong-2012/de-liedjes
• Het liedje van je voorkeur geef je 12 punten, het tweede krijgt 10 punten, en dan verder 9, 8, 7, 6, 5, 4 en 3. • De leerkracht telt de punten van de leerlingen samen en maakt een algemene stand op. • Na de finale kunnen jullie bekijken of jullie score overeenkomt met de officiële stand.
SCOREKAART Artiest
Titel
Alicia & Mariam
Soulmates
Fabian
Abracadabra
Guillaume en Lieselot
Hart op het spel
Jana
3,2,1 GO!
Jens
Geloven in jezelf
Lalaladies
Ik ben verliefd
Laurens
Ik wil de wereld zien
Lowie
GO GO GO
Mai-li
Zo vrolijk was ik nooit
Punten
Fantastische atleten 1. Enkele vragen a. Waarom stuurde de moeder van Michael Phelps hem naar het zwembad? ........................................................................................................................................................................................................................................................
b. Waarom wordt hij nu de grootste olympiër aller tijden genoemd? ........................................................................................................................................................................................................................................................
c. Phelps dankt zijn succes ook aan zijn lichaamsbouw. Leg uit. ........................................................................................................................................................................................................................................................
2. Hoe staat het in de tekst? a. In het zwembad voelde hij zich goed. ........................................................................................................................................................................................................................................................
b. Wat hebben onze landgenoten gedaan in Londen? ........................................................................................................................................................................................................................................................
c. Het leven van de grootste olympiër ooit is een mooi verhaaltje. ........................................................................................................................................................................................................................................................
3. Michael Phelps - Nationaliteit: - Lengte:
..................................................................................
................................................................................................
- Debuut Olympische Spelen:
................................................
- Geboortedatum: - Gewicht:
................................................................................
....................................................................................................
- Aantal medailles: ............ goud ........... zilver ............ brons
4.Fantastische atleten Zoek informatie op over deze atleten, en noteer de belangrijkste zaken naast de foto’s. .................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................
Verkiezingskoorts 1. Bij het Kits-artikel 1.Waarom belooft het een spannend najaar te worden in de VS? ..............................................................................................................................................................................................................................................................
2.Wie zijn de Amerikaanse kandidaten voor 2012? Voor welke partij komen zij op? .............................................................................................................................................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................................................................................................................................
3.Er is een groot verschil tussen beide kandidaten. Wat is dat? ..............................................................................................................................................................................................................................................................
4.In ons land zijn er binnenkort ook verkiezingen. Her en der zie je al borden met kandidaten langs de weg staan. Om welke verkiezingen gaat het en hoe vaak vinden deze plaats? ..............................................................................................................................................................................................................................................................
2. Zoekopdracht Ga op het internet en zoek op deze sites het antwoord op onderstaande vragen. http://nl.wikipedia.org/wiki/Kiescollege www.schooltv.nl/eigenwijzer/project/1953017/amerikaanse-verkiezingen/2157348/maatschappijleer/item/2192273/presidentsverkiezingen-in-amerika/ www.dekrachtvanjestem.be/kvjss/index.html (over de Belgische verkiezingen)
1.Wat is het Witte Huis, en waarom is het wit?
..............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................................................................................................................................
2.Wat zijn kiesmannen? Waarom zijn die zo belangrijk?
..........................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................................................................................................................................
3.a. Wanneer wordt de winnaar beëdigd (= aangesteld als president)? ........................................................................................................................................................................................................................................................
b. Welk probleem is er dit jaar? Hoe heeft men dat opgelost? ........................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................
4. Wanneer ben je in de VS stemgerechtigd? Met andere woorden: wanneer mag je stemmen? Hoe is dit bij ons in België? ............................................................................................................................................................................................ .............................................................................................................................................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................................................................................................................................
3. Gesprek Wat vind jij van verkiezingen? Moeten ze een recht zijn, zoals in Amerika, waar je niet hoeft te gaan stemmen als je niet wil; of moeten ze verplicht worden, zoals in België het geval is? Som een aantal voor- en nadelen van beide systemen op.
Tegen groepsdruk Lees het artikel ‘Tegen groepsdruk’ op pag. 2 van Kits.
1. Juist of fout? Duid aan in de tabel en verbeter wat fout is! JUIST
FOUT
a. Het is heel gemakkelijk om tegen groepsdruk in te gaan. b. Het is een basisbehoefte om bij een bepaalde groep te willen horen. c. Groepsdruk is altijd slecht. d. Assertief zijn betekent dat je nee durft te zeggen tegen de groep en op die manier voor jezelf opkomt. e. Een tip om aan groepsdruk te ontsnappen, kan zijn dat je je bij geen enkele groep aansluit.
2. Positief of negatief? Lees onderstaande situaties. Gaat het om positieve of negatieve groepsdruk? Hoe zou jij reageren? a. Jorn is 13 jaar oud. Het liefst kijkt hij de hele dag tv of speelt met zijn spelconsole. Sinds kort is hij goed bevriend met David. David is een enthousiaste basketbalspeler. Hij vroeg Jorn al een paar keer om mee te komen en bij de ploeg aan te sluiten. b. Over de middag gaat Steffi met haar vriendinnen regelmatig naar de supermarkt. Sandy vindt het cool om een blik cola te openen en in de winkel leeg te drinken. Alle leden van het groepje hebben dat al eens gedaan, behalve Steffi. c. Jonathan houdt erg van zijn viool. Hij bespeelt het instrument al sinds hij zes was en die liefde is nooit overgegaan. Naast de muziek houdt hij ook veel van voetbal, net als zijn vrienden Bas en Stef. Bas en Stef lachen hem soms uit met zijn viool, en daardoor oefent Jonathan sinds kort minder dan vroeger. d. Kim is het zwarte schaap van de klas. Doordat hij tenger is en zijn haren wat langer zijn, wordt hij fel geplaagd door de rest van de klas. Anna deed nooit echt met de groep mee, maar ze greep ook niet in. De pesterijen worden steeds erger. Tijdens de speeltijd wordt Kim omsingeld door een paar pestkoppen, die hem porren en duwen. Anna vindt het niet kunnen, maar ze doet niets.
3. Hoe zit het met jou? Heb jij zelf al een keer zoiets meegemaakt? Of heb je dat al bij anderen gezien? Beschrijf wat er toen gebeurde en hoe je uiteindelijk hebt gehandeld. Was dat goed? Zou je het na het lezen van dit artikel anders aanpakken? .............................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................................................................................................................................
