I N D U S T R I E M A G A Z I N E

4de jaargang / nummer 1 / maart 2008

I N D U S T R I E

M A G A Z I N E

Interview: “Waterkringloop sluit zich uiteindelijk” Industrie en waterschappen Zuiveringskosten vergeleken



Focus op:

Aqua Nederland Vakbeurs 2008

Waterfocus-08-03-ganzeSeite:Layout 1

08.02.2008

10:24

Seite 1

Armaturen

Het drukhoudventiel zonder bouten Bouten die er niet zijn kunnen niet corroderen! Het nieuwe kunststof drukhoudventiel DHV 715-SL en DHV 716-SL: • Zonder bouten • Extreem lage hysterese • In de maten DN10 t/m DN25 • PVC-U, PP en PVDF

Meet- en regeltechniek

08 us 2 0 talog a c M s j i D-RO de Pr n op C e Vraag y p o ard-c e)! aan (h achin m k e o 0 of met z 0 182 2 e 3 6 0)2 b b e .d +31 ( - s tu e v s a l u x@ bene

Pompen

Kogelkraan W 1

Partner for Solutions

Alle technische gegevens en meer vindt u op: www.asv-stuebbe.de

ASV Stübbe Nederland B.V. Kronenburgsingel 60-02 NL-6831 GX Arnhem, Nederland +31 (0)26 320 1820 tel +31 (0)26 320 1829 fax [email protected]

I N D U S T R I E

M A G A Z I N E

3

Van WaterFocus naar WaterForum Magazine U heeft het waarschijnlijk al gezien op de omslag: WaterFocus heet voortaan WaterForum Magazine. Al verder lezend, zult u zien dat er niet veel is veranderd. De inhoud blijft dezelfde. Wij willen ons met het magazine blijven richten op een hoge redactionele kwaliteit voor lezersdoelgroepen binnen de industrie en watersector. Verandert dan alleen de naam, zult u zich misschien afvragen? Neen, onze opzet is dat er een sterke band gaat ontstaan met de website WaterForum Online (www.waterforum.net) en de wekelijkse emailnieuwsbrief. De nieuwe naam voor WaterFocus zoals u het kent, is een eerste stap in die richting. We willen het u makkelijker maken door de relatie te verbeteren tussen de 'online' actualiteit en de achtergrond en opinie in dit magazine.

Inhoud

Voor adverteerders is deze sterkere band interessant om zich via één merknaam aan de markt te presenteren. Daarbij komt dat WaterForum dit najaar ook evenementen gaat organiseren die u in de gelegenheid stellen uw collega lezers persoonlijk te ontmoeten. Kortom, als lezer kunt u de vakinformatie digitaal, op papier en via persoonlijk contact tot u nemen. Veel leesplezier! Rinus Onland Uitgever WaterForum Media [email protected]

4 NieuwsDigest

Het belangrijkste nieuws uit de watersector van de afgelopen weken.

7 Duurzaam ondernemen

Technisch kan het, economisch nog niet altijd: het sluiten van de waterkringloop. Weliswaar loopt de industrie in Nederland, gezien de flinke waterhoeveelheid, niet voorop. Maar desondanks gaat die sluiting er komen. Dat stellen Bert Welkers van de brancheorganisaties Aqua Nederland en Bart-Jan Brandt van de VLM. Beiden koesteren ze veel verwachtingen over duurzaam ondernemen.

11 Zuiveringskosten vergeleken

Wie is met de afvalwaterzuivering nu eigenlijk duurder uit? De waterschappen of de industrie? Om een einde aan de discussie te maken, initieerden beide een onderzoek. Wat blijkt: de kosten lopen behoorlijk uiteen. We lichten de achtergronden toe.

16 DBFO praktijk

Er was al een dbfo-contract voor de levering van demiwater aan het Veendamse Kisuma Chemicals. Het aantal kubieke meter blijkt echter niet genoeg, want de chemische onderneming groeit flink. Vandaar dat leverancier North Water en Kisuma Chemicals opnieuw om de tafel gingen zitten met een hernieuwde leveringsafspraak als gevolg.

19 Beurskatern Aqua Nederland

Op 18, 19 en 20 maart vindt in Gorinchem de Aqua Nederland Vakbeurs plaats. Wederom vormt dit evenement hét trefpunt van de Nederlandse watersector. Al 150 exposanten hebben zich al aanmeld en dat is beduidend meer dan bij de eerste editie vorig jaar. Succes is gegarandeerd.

27 Podium: “Geen ongebreidelde verhoging zuiveringsheffing”

Constant van den Thillart, voorzitter Vereniging Industriewater (VIW) en milieumanager Heineken, vindt dat de invoering van de Kaderrichtlijn Water (KRW) geen vrijbrief voor de waterschappen mag zijn om nu al de ve-heffing onbeperkt te verhogen. Hij legt uit wat er aan de hand is.

29 Watertechnoloog of procestechnoloog?

Is de oude vertrouwde watertechnoloog een uitstervend ras? Johan van Mourik, voorzitter SKIW en manager projecten EdeA, denkt van wel. Maar hij houdt een slag om de arm. Om eventuele grote tekorten aan vakmensen in de toekomst te voorkomen, pleit de voorzitter onder meer voor een gericht onderwijsaanbod.

31

Carrière

Bij Douwe Stelpstra zijn idealen samen- en uitgekomen. Hij werkt in een ontwikkelingsland én in de watersector. In Kenia houdt hij zich bezig met de productie van schoon drinkwater voor de lokale bevolking. Van de onlusten in dat land merkt hij tot nu toe niet veel. Hij gaat er verder op in, en legt uitgebreid zijn enthousiasme voor water uit.

r e da c t i o n e e l Bronnen Warme bronnen om in te zitten voor de ontspanning. Koude bronnen om te drinken voor de verfrissing. Bronnen, als zelfstandig naamwoord, zijn er om tot bezinning te komen. Voor de industrie zijn waterbronnen echter bittere noodzaak voor de productie. Toch dringt bij de industrie langzaam door dat water een natuurlijke grondstof is die even voor intern gebruik wordt geleend. Zo constateren voorzitters Bert Welkers en Bart-Jan Brandt van de brancheorganisaties Aqua Nederland en VLM in deze editie en aan de vooravond van de Aqua Nederland Vakbeurs. Consumenten vragen om producten die gemaakt worden met duurzaam gebruik van grondstoffen en dat gaat ook het industriële watermanagement domineren, zo verwachten zij. Wordt de watersector bovenal gedicteerd door de milieuwetgeving, langzaam gaat de consument ook een belangrijke rol spelen. Het wordt tijd voor bezinning en dat kan maar tot een ding leiden: hergebruik. De nieuwe bron wordt het eigen gezuiverde afvalwater. Regelmatige bezinning op de core business kan natuurlijk nooit kwaad en het eventuele uitbesteden van de waterbehandeling is een telkens terugkerende vraag. Bronnen, als werkwoord. In deze editie twee artikelen daarover met als belangrijkste conclusie: de Nederlandse industrie is nog niet echt overtuigd van het voordeel van het outsourcing van het volledige watermanagement. Jac van Tuijn Hoofdredacteur WaterForum Magazine [email protected]

4

I N D U S T R I E

M A G A Z I N E

iNi n te eurwsDi v i e wg e st Vergunning voor de onttrekking grondwater is terecht verleend De provincie Gelderland heeft zuivelproducent Coberco in Steenderen terecht een vergunning verleend voor een extra grondwaterwinning tot 400.000 kubieke meter per jaar. De Raad van State verwierp bezwaren tegen de vergunning. De eventueel maximaal optredende grondwaterstanddaling van twaalf centimeter is slechts een fractie van de natuurlijke fluctuatie van 1,60 meter. Zowel de provincie als VEMW, de belangenvereniging van zakelijk watergebruikers, voelen zich gesterkt door de uitspraak. Volgens de provincie Gelderland bewijst de uitspraak de zorgvuldige aanpak bij de vergunningverlening. Beide partijen erkennen dat de uitspraak geen vrijbrief mag zijn voor ongebreidelde onttrekkingen. “Het blijft altijd maatwerk, afhankelijk van de lokale situatie”, reageert VEMW-directeur Henk Brons.

Polymeer verbetert effluent Het polymeer Nalmet speelt een belangrijke rol bij de verbetering van de filtreerbaarheid van effluent voor ‘dead-end’ filtratie. Dat concludeert Arthur Geilvoet, student aan de TU Delft. Uit zijn onderzoek blijkt dat vooral zeer kleine deeltjes van 0,1 tot 0,45 micrometer verantwoordelijk zijn voor de verstopping van membranen. Hij onderzocht zes technieken die hiervoor een mogelijke oplossing kunnen bieden. Dosering van Nalmet verbeterde de filtreerbaarheid met 40 tot 55 procent. Ook de toevoeging van gegranuleerd actiefkool biedt soelaas; de filtreerbaarheid nam toe met veertig procent. Hoe de fracties helemaal zijn te verwijderen, vergt nader onderzoek.

Evides bouwt nieuwe waterfabriek voor Yara Evides Industriewater bouwt en beheert voor kunstmestfabrikant Yara in het Zeeuwse Sluiskil een nieuwe demiwaterinstallatie. De looptijd van het DBFO-contract (design, build, finance & operate) bedraagt twaalf jaar. De nieuwe fabriek krijgt een capaciteit van drie miljoen kubieke meter water en moet in juni 2009 operationeel zijn..

De CFD-simulatie levert een beeld op van kleuren en pijlen die de snelheidsverdeling weergeven in de buitenste ring van de actief-slibtank. Bij een lage snelheid (donker blauw) is er risico op bezinking, terwijl bij hoge snelheid (licht blauw naar geel) de voorstuwing veel energie verbruikt (grafiek: Tauw).

Besparing op rwzi’s dankzij 3D-modellen Adviesbureau Tauw stelt dat door in grote rioolwaterzuiveringen driedimensionale simulatiemodellen voor vloeistofstroming te gebruiken, al snel tien tot twintig procent aan energiekosten is te besparen. Bij toepassing van de simulatiemodellen bij Amsterdamse en Eindhovense zuiveringen maakte Tauw inzichtelijk dat niet alle mengers en voorstuwers

continu in gebruik hoeven te zijn. Het slib bezinkt niet en de zuiveringsprestaties leiden er niet onder. Tauw vond een eenvoudige manier om Computer Fluid Dynamics (CFD) toe te passen op zuiveringen. Het bureau ziet ook mogelijkheden voor onder meer de optimale plaatsing van sensoren, pompen en mengers.

Op rwzi Eindhoven worden de snelheden gemeten waarmee het afvalwater door het beluchtingsbassin stroomt (foto: Bosman Water).

Meer nieuws online

Het nieuws op deze nieuwspagina's is ook te vinden op de website WaterForum Online. Als u een abonnement neemt op de gratis nieuwsbrief, ontvangt u wekelijks het nieuws uit de watersector.



Kijk op: www.waterforum.net

I N D U S T R I E

M A G A Z I N E

5

Ni e u iwsDi n t e rgv ei est w

Goedkopere oplossing problematiek zout water Mechanische Damp Recompressie (MDR), de techniek die zout water indampt en omzet in zoet water, kan met steeds minder energie toe. Dat blijkt uit proeven die de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden en vier bedrijven sinds eind 2005 uitvoeren. Zout bedrijfsafvalwater wordt verdampt waarna de damp wordt gecomprimeerd. Een warmtewisselaar levert de hierbij vrijkomende warmte terug aan de zoute, te behandelen afvalstroom. Een buiten de verdamper geplaatste warmtewisselaar die zo langer schoon blijft, speelt een hoofdrol bij de energiewinst. Een proefinstallatie bij Hooidammer Kaas in Heerenveen zet pekelwater met succes om in gezuiverd, loosbaar water dat aan de KRW-normen voldoet.

Export Nederlandse watersector - WEX 150 140

De export van de Nederlandse

130

**

miljard euro. De toename volgt op een

110

eveneens goed 2005, waarin de stijging ruim tien procent bedroeg. Dit blijkt uit

100*

90 80

watersector groeide in 2006 met twaalf procent tot een recordwaarde van 5,2

120

100

Export watersector groeit stevig door

een voorlopige prognose van de Water-

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

* = WEX-indexcijfer (in startjaar 2000 goed voor 3,9 miljard euro) ** = voorlopige WEX-index op basis van eerste gegevens Bron: NWP december 2007

sector Exportindex van het Netherlands Water Partnership (NWP). Europa blijft de belangrijkste exportmarkt voor de Nederlandse watersector.

© WaterForum Magazine 2008

Britse voedselproducenten willen dagelijks 140 miljoen liter besparen De grote voedselproducenten in Groot-Brittannië gaan gezamenlijk per dag 140 miljoen liter water besparen. Dat hebben de bedrijven, waaronder Coca-Cola, Unilever, Mars en Nestlé, althans afgesproken in de Federation House Commitment. Deze 21 en andere bedrijven die zich bij de intentieverklaring aansluiten, verplichten zich tot het nemen van besparingsmaatregelen op hun productielocaties. Uiteindelijk moeten de besparingen oplopen tot twintig procent in 2020.

Hoge verwachtingen nieuwe watertechnologie

Aqua Nederland onderscheiding Directeur Guy Heijnen van Hatenboer Water kreeg eind januari een onderscheiding van de brancheorganisatie Aqua Nederland. Heijnen is voorzitter van de werkgroep Legionellapreventie van Aqua Nederland en hij is de laatste tijd zeer actief op het gebied van legionellatechnieken. Hij kreeg de prijs voor zijn aanwezigheid op de zeer vele overleggen met andere branches en overheden. De werkgroep Legionellapreventie is vertegenwoordigd in verschillende begeleidingsgroepen en colleges van deskundigen voor het opstellen van richtlijnen en gebruiksvoorschriften. Met name Legionella in koeltorens en alternatieve bestrijdingstechnieken kregen het afgelopen jaar binnen de werkgroep veel aandacht. Daarnaast heeft reiniging en desinfectie van leidingen hun aandacht. Ook in 2008 staan deze items hoog op de agenda van de werkgroep. Heijnen wil onverminderd doorgaan met het overleg. Zijn doel daarbij is om, samen met de verschillende branches, de kennis en expertise op het gebied van legionellabestrijding breed uit te dragen, tot aan de minster toe.

Van de industriële bedrijven die op korte termijn een waterprobleem verwachten, is 62 procent geïnteresseerd in nieuwe watertechnologie. De voorwaarde is wel dat de nieuwe technologie rendabel is. Dit blijkt uit een recent marktonderzoek dat het Netherlands Water Partnership (NWP) liet uitvoeren onder zo'n duizend industriële bedrijven. De marktgegevens zijn bedoeld voor de innovatiemakelaars die het NWP heeft aangesteld om aanbieders of vragers van nieuwe waterbehandelingstechnologie te assisteren bij de bouw van installaties waarvoor geen referenties voor handen zijn. Van de duizend ondervraagde industriële bedrijven hebben er negenhonderd met water van doen. Het overgrote deel (68 procent) verwacht in de watervoorziening geen investeringen. Dergelijke investeringen beperken zich tot 215 bedrijven die verwachten de komende jaren op zoek te zullen gaan naar een nieuwe waterinstallatie. Volgens NWP-medewerker Ivo Demmers, is het marktonderzoek belangrijk voor het versneld op de markt kunnen brengen van nieuwe watertechnologie. In de ogen van de leveran-

ciers van waterbehandelingsapparatuur zijn de industrie, drinkwaterbedrijven en waterschappen, terughoudend met de invoering van nieuwe technologie waarvoor geen referenties bestaan. Het NWP wil daarom aanbieders en afnemers helpen bij de eerste toepassing van dergelijke technologie. "We hebben makelaars aangesteld die gratis kunnen assisteren bij de bouw van full scale installaties. Het gaat daarbij wel om nieuwe watertechnologie met een goede exportpotentie", zo laat Demmers weten.

Aanval geopend op openstaande watervacatures Stichting Wateropleidingen en het Netherlands Water Partnership gaan samen optrekken om moeilijk vervulbare vacatures in de watermarkt aan te pakken. Hiervoor is een proef gestart gericht om kwaliteiten van zij-instromers beter te benutten. Voor degenen die net niet over de juiste kwalificaties beschikken, komt een speciaal opleidingsprogramma beschikbaar. Uit berekeningen blijkt dat er in 2011 een tekort van 8000 watertechnologen bestaat; vooral MBO’ers.

2008

presenteert

Italian Investment Desk

Innovatieve watertechnologieën in de industrie Vakbeurs en workshop op dinsdag 3 juni 2008 in de Brabanthal in Leuven (B)

Gratis en deskundig advies over Zakendoen in Italië

• Informatie

over investeringsklimaat, algemene sectoriële informatie, praktische informatie over het oprichten van een bedrijf, informatie over soorten rechtspersonen, het belastingsysteem en subsidievoorzieningen

• Projectevaluatie,

locatiescouting, locatiebezoeken, relatiemanagement met de locale overheid, financiële ondersteuning (ondersteuning en management op maat voor het verkrijgen van kapitaal, tegemoetkomingen en leningen)

• Doorlopende

ondersteuning, follow-up diensten en begeleiding, uitbreiding van uw onderneming

[email protected] 020-540 88 02

Info en registratie : www.aquarama.be

(Advertorial) AQTNAV_WS_WATERFORUM.indd 1

14-02-2008 16:19:56

Handelsmissie watersector naar Vietnam De economie van Vietnam, ‘het kleine China’ groeit jaarlijks met 9%. Naast groeiende welvaart brengt dat ook een groeiende druk op het milieu met zich mee. Dumping van zware metalen en giftige chemicaliën heeft geleid tot vervuiling van oppervlakte- en bodemwater. Het Ministerie van Natuurlijke Hulpbronnen heeft strengere wetgeving afgekondigd om vervuiling tegen te gaan in de toekomst. Momenteel wordt die wetgeving geïmplementeerd, en dat biedt kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven.

MeetIn organiseert, in opdracht van de Economische Voorlichtingsdienst (EVD), een handelsmissie naar Vietnam, met het doel om Nederlandse bedrijven samen kansen te laten identificeren en benutten. De missie vindt plaats van 31 mei tot 6 juni 2008. In samenwerking met Hanh Do van Vietnam Consult & Trade wordt per deelnemer een individueel matchmakingtraject opgesteld, om ervoor te zorgen dat deelnemers met de juiste, bevoegde personen in contact komen. Omdat economische activiteit in Vietnam zich concentreert in industriële zones, zal een aantal van dergelijke zones bezocht worden. Tevens is aandacht voor waterzuivering ten

behoeve van landbouw en irrigatie, en water voor huishoudelijk gebruik. Bij deze nodigt MeetIn u uit om op woensdag 26 maart 2008 in Utrecht aanwezig te zijn bij de informatiebijeenkomst. Op deze bijeenkomst zal worden ingegaan op de situatie in Vietnam, en wordt gezamenlijk de doelstelling, focus en invulling van de missie samengesteld. Voor meer informatie en aanmelding voor de informatiebijeenkomst kijkt u op www.meetin.eu/water, of neem contact op met MeetIn, Peter-Jan van As, op telefoonnummer 030 4100 100 / 06 2481 4064 of email: [email protected]

I N D U S T R I E

M A G A Z I N E

7

interview

Nederland mag geen gidsland meer zijn als het gaat om het milieu. Desondanks is de orderportefeuille van de Nederlandse watertechnologiebedrijven goed gevuld. Volgens Bert Welkers van Aqua Nederland en Bart-Jan Brandt van de VLM leidt de invoering van de Kaderrichtlijn Water tot nieuwe investeringen.

Duurzaam ondernemen: krachtige mondiale trend

"Ook Nederland sluit uiteindelijk de waterkringloop"

Tekst: Jac van Tuijn Foto's: Michelle Muus

De orderportefeuille van de Nederlandse watertechnologiebedrijven is behoorlijk gevuld en veel ondernemingen richten zich op innovatieve waterbehandelingstechnieken om goed voorbereid te zijn op nieuwe regelgeving. Daarbij draait het voornamelijk om de Europese Kaderrichtlijn Water. Ook de groeiende belangstelling voor duurzaam ondernemerschap houdt de watertechnologiebedrijven bezig. In het bijzonder de interesse voor het hergebruik van industriewater. Dat zijn de meest markante onderwerpen die naar voren komen uit het interview dat de redactie van WaterForum Magazine had met voorzitters Bert Welkers van Aqua Nederland en Bart-Jan Brandt van de VLM. Financiële markten Aqua Nederland is de brancheorganisatie voor watertechnologiebedrijven en de VLM voor

milieutechnologiebedrijven. Beide organisaties vertegenwoordigen samen zo'n 170 bedrijven. "De toestanden op de financiële markten zullen misschien wel tot een terugval leiden, maar de invoering van de Kaderichtlijn Water gaat toch door", vertelt VLM-voorzitter Bart-Jan Brandt. Brandt weet als geen ander dat voornamelijk regelgeving de milieumarkt bepaalt. In het geval van de Europese Kaderrichtlijn Water gaat het om nieuwe maatregelen gericht op vergaande zuivering van afvalwater, zodat het oppervlaktewater waarop het gezuiverde afvalwater wordt geloosd, schoner wordt. Over een verdergaande zuivering als gevolg van de Europese richtlijn spreekt menigeen al jaren, maar in 2009 wordt eindelijk duidelijk om welke zuiveringsinstallaties het precies gaat. "De watermarkt staat niet helemaal los van de economische ontwikkeling", aldus Brandt. "Maar het is vooral de regelgeving die onze markt domineert."

8

I N D U S T R I E

M A G A Z I N E

interview Voorzitter Bert Welkers van Aqua Nederland: “"De orderportefeuille bij onze apparatenbouwers is goed gevuld.”

Voorzitter Bert Welkers van Aqua Nederland onderschrijft de uitspraken van zijn VLM-collega; voor zover het gaat om het zuiveren van afvalwater. "De orderportefeuille bij onze apparatenbouwers is goed gevuld. Misschien niet bij alle bouwers, maar over de hele linie hoor ik positieve geluiden." Minder goede geluiden signaleert hij bij de adviesbureaus. "Vorig jaar hadden die nog heel veel werk. Nu hoor ik dat het terugloopt." Welkers kan er geen verklaring voor geven. "Het kan om een normale terugval gaan, omdat vorig jaar wel heel erg veel advieswerk is uitgevoerd. Het kan ook een voorbode zijn van slechtere tijden." Dat laatste zou hem bevreemden. Want ook Welkers ziet dat er juist vanwege de invoering van de Kaderrichtlijn Water nog veel onderzoek moet plaatsvinden. Nieuwe generatie drinkwatertechnologie Welkers wijst erop dat er vanuit de Kaderrichtlijn Water nu meer aandacht komt voor hormoonverstorende stoffen en medicijnresten. "Je ziet een lange lijst van stoffen die milieuproblemen veroorzaken. Via het afvalwater komen die in het oppervlaktewater en vormen op zich weer een probleem voor de drinkwaterbedrijven die hiervan schoon drinkwater moeten maken. Dit vraagstuk is op te lossen door de stoffen af te breken of te verwijderen, maar daar moeten we eerst de behandelingstechnieken nog voor verbeteren," aldus de voorzitter van Aqua Nederland. "Je ziet in onze sector dan ook veel innovatieve bedrijven, met onder meer nieuwe generatie UV- en ozonfilters." Welkers merkt eveneens op dat Nederland mogelijk niet

Drie beurzen technologie Dit jaar zijn de Nederlandse watertechnologiebedrijven met hun nieuwste aanbod te zien op drie belangrijke vakbeurzen. De eerste is Aqua Nederland in Gorinchem van 18 tot en met 20 maart. Daar staan alleen Nederlandse exposanten. In mei vindt de grootste milieuvakbeurs ter wereld plaats; de IFAT in München, Duitsland. Op dit evenement staan ook veel exposanten uit de watersector. Verder is er van 30 september tot en met 3 oktober de Aquatech 2008 in Amsterdam: de grootste internationale vakbeurs in de wereld en helemaal gericht op watertechnologie. Meer informatie brancheorganisaties: www.aquanederland.nl en www.vlm.fme.nl Meer informatie vakbeurzen: www.aquanederlandvakbeurs.nl, www.amsterdam.aquatechtrade.nl en www.ifat.de

meer voorop loopt met milieubeleid, maar wel met de drinkwaterkwaliteit. Hij ziet graag dat we die voorsprong behouden. "Daarvoor is het echter belangrijk dat we innoveren." Nullozing Brandt praat tijdens het interview namens de VLM-leden die specifiek in de watersector zitten en zich vooral bezig houden met afvalwater. Welkers legt de nadruk wat meer op drinkwater omdat in de industrie, waar zijn leden vooral actief zijn, veel aandacht is voor een hoogwaardige waterkwaliteit. Beiden vinden elkaar op twee onderwerpen: duurzaam ondernemen en kringloopsluiting. Twee onderwerpen die ook nog eens in elkaars verlengde liggen. "In de industrie wordt steeds vaker gesproken over 'zero discharge', nullozing", zegt Welkers. "In Nederland zie je dat er zoveel water voorhanden is, dat er uiteindelijk niet voor wordt gekozen. Het innemen van drinkwater en het lozen van het gezuiverde afvalwater is bij ons nog net iets makkelijker. Toch gaat het er zeker komen, ook in Nederland", zo luidt de stellige overtuiging van Welkers. Niet vanwege milieueisen van de overheid maar via het bedrijfsleven zelf: door het duurzaamheidprincipe dat dicteert zo min mogelijk grondstoffen te gebruiken. Welkers ziet een heel krachtige mondiale ontwikkeling. "De gevoeligheid hiervoor van in het bijzonder merkfabrikanten neemt toe. Onder meer autoproducenten en brouwerijen worden allemaal zero-discharge", aldus Welkers. Duurzaam inkopen Brandt valt Welkers bij. Ook hij ziet de doorwerking van het duurzaam ondernemen: zuinig omgaan met energie, minder CO2-uitstoot, en in dat rijtje past ook water. Als voorbeeld noemt Brandt dat hij onlangs bij een bijeenkomst was over duurzaam inkopen door de overheid. "Tot voor kort ging duurzaam inkopen alleen over papier en pennetjes. Intussen zit ik met ambtenaren aan tafel die praten over het duurzaam bouwen van waterzuiveringen. Dan komt de vraag op tafel welke materialen we gebruiken en hoeveel energie nodig is om het beton van zuiveringen af te breken. Dat zijn criteria waar voorheen nauwelijks over werd nagedacht." Volgens Brandt is deze trend onontkoombaar en gaat deze de ontwikkeling van nieuwe watertechnologie sterk beïnvloeden. Brandt en Welkers denken dat Nederland dankzij de ruime watervoorraad nog in een luxe positie zit,

I N D U S T R I E

Overheid gaat duurzaam inkopen De overheid heeft werkgroepen opgericht die voor tachtig productengroepen duurzaamheidscriteria uitwerken. Het doel is dat in 2010 het Rijk deze producten volledig duurzaam inkoopt, later gevolgd door de lagere overheden waaronder de waterschappen. De criteria gelden niet voor het bedrijfsleven, maar het dwingt de leveranciers van die productengroepen wel tot ontwikkeling van nieuwe minder milieubelastende producten. Deze producten zijn dan beschikbaar voor bedrijven die duurzaam willen ondernemen. Een van de werkgroepen richt zich specifiek op de grond-, weg- en waterbouw en kijkt daarbij ook naar een duurzaamheidscore voor rioolwaterzuiveringsinstallaties. Meer informatie: www.senternovem.nl/duurzaaminkopen waardoor de mondiale trend niet zo sterk doorklinkt. Toch denken zij dat, als reactie op het nieuwe denken van de consument over de natuur, de productmarketing overal leidt tot waterkringloopsluiting binnen fabrieken, en uiteindelijk dus ook in Nederland. Technisch geen probleem Waterkringloopsluiting is volgens beiden technisch geen enkel probleem. "Er is geen standaardoplossing", aldus Welkers. "Ieder productieproces is verschillend en vraagt om een andere oplossing. Bovendien kan het zijn dat er een forse toename van het energieverbruik tegenover staat en dan is de kringloopsluiting niet verstandig." Brandt signaleert dat zijn afnemers al kiezen voor nieuwe installaties die het afvalwater zover zuiveren dat de stap naar kringloopsluiting nog slechts heel klein is. "We zien de verkoop van losse zuiveringsinstallaties naar de achtergrond verschuiven. Het wordt voor de klant steeds meer een samenspel van de waterbehandeling en het hele bedrijfsproces", aldus Brandt. Het is volgens hem een heel andere manier van denken, waarbij het niet langer gaat om het bestellen van een apparaat. "In opkomst zijn modulesystemen die van onze bedrijven worden gehuurd. Er is een probleem en bij onze leden wordt vervolgens snel een container met een behandelingsinstallatie gehuurd. Is het probleem voorbij, dan komt de container weer terug.” Ofwel: snel reageren, dát kenmerkt momenteel volgens Brandt de watermarkt. Niet zonder de buitenlandse markt Brandt en Welkers vinden dat de Nederlandse watermarkt goed is uitgekristalliseerd: veel kleine bedrijven die componenten leveren en een enkel gespecialiseerde systeembouwer. "Wij zijn een componenten land", vindt Welkers. "De enkele systeembouwers die we hebben, werken vooral voor de lokale markt. We beschikken echter niet over

M A G A Z I N E

9

interview bouwers van grote internationale allure." Dat gemis remt volgens Welkers de innovatie in Nederland. "We hebben bijvoorbeeld geweldige membranen. We moeten echter naar het Franse Veolia en het Duitse Siemens om ze geïntegreerd te krijgen in de waterbehandelingsapparatuur." Totaaloplossing Volgens Brandt vragen buitenlandse klanten vaak naar een totaaloplossing voor hun waterprobleem. "Om aan dat verzoek te voldoen, is een compleet behandelingsconcept inclusief het beheer cruciaal. Daarmee zijn de grote buitenlandse aanbieders ons dus voor. Het is zaak dat de Nederlandse watertechnologiesector zich toelegt op bepaalde marktniches en voortdurend innoveert. Dankzij die vernieuwingen blijven we interessant voor grote marktpartijen", zo redeneert Brandt. De Nederlandse watermarkt is niet compleet zonder een forse export, concluderen beide voorzitters tot slot.

"De toestanden op de financiële markten zullen misschien wel tot een terugval leiden, maar de invoering van de Kaderichtlijn Water gaat toch door", zegt VLM-voorzitter Bart-Jan Brandt.

Invoering Kaderrichtlijn Water Eind dit jaar moeten de waterschappen hun stroomgebiedbeheersplannen klaar hebben voor de Eems, Rijn. Maas en Schelde. Deze plannen geven aan hoe schoon het oppervlaktewater (bijna 10.000 waterlichamen) in 2015 moet zijn. De plannen moeten ook bepalen met welke maatregelen de waterschappen denken die waterkwaliteit, per waterlichaam, te kunnen realiseren. In 2009 worden de plannen naar de Europese Unie gestuurd en gaat deze erop toezien dat de uiteindelijke maatregelen ook allemaal daadwerkelijk in 2015 zijn uitgevoerd. De richtlijn geeft de mogelijkheid om maatregelen zes jaar uit te stellen, zodat de gewenste waterkwaliteitpas in 2021 wordt bereikt. Meer informatie: www.kaderrichtlijnwater.nl

Wij houden het graag luchtig

Atlas Copco is een begrip op het gebied van perslucht en loopt voorop als het gaat om kwaliteit, betrouwbaarheid en innovatie. We ontwerpen en fabriceren iedere machine volgens de laatste techniek, met de beste materialen en onder de hoogste kwaliteitsnormen. Ook besteden we veel aandacht aan het bedenken van milieuvriendelijke oplossingen. Het ontwerp van onze serie lagedruk compressoren is daar slechts één voorbeeld van. Deze machines hebben een absoluut olievrije werking, een aangenaam geluidsniveau van 67 dB(A), een extreem laag energieverbruik en een plug en play concept dat een aparte fundering en extra leidingwerk overbodig maakt. Wilt u weten wat de beste persluchtoplossing voor u is? Neem dan vrijblijvend contact met ons op. Ons telefoonnummer is 078-6230 230. U kunt ook mailen naar [email protected]. Onze persluchtspecialisten geven u een advies op maat.

Atlas Copco Compressors Nederland Merwedeweg 7, 3336 LG Zwijndrecht Postbus 200, 3330 AE Zwijndrecht Tel (078) 6230 230 Fax (078) 6100 670

www.atlascopco.nl

Het brede leveringsprogramma van Atlas Copco omvat ook hogedruk lucht- en gascompressoren in verschillende capaciteiten, met of zonder frequentieregeling, persluchtdrogers, persluchtfilters, oliewaterscheiders, persluchtleidingsystemen, gereedschappen, generatoren, rots- en mijnbouwapparatuur. Committed to your superior productivity.

I N D U S T R I E

M A G A Z I N E

11

A FVALWATER

De afvalwaterzuivering door waterschappen is structureel duurder dan die van de industrie: deze, door de industrie geuite opinie, kan van tafel. Tenminste, dat vinden de waterschappen op basis van een kostenvergelijking tussen een aantal industriële zuiveringsinstallatie met die van het waterschap Brabantse Delta. Deze vergelijking wijst uit dat de kosten per installatie door elkaar lopen. Er bestaan dure industriële zuiveringen en goedkope rioolwaterzuiveringinstallaties, en andersom. Enig licht in de problematiek. De rwzi Dongemond bij Oosterhout.

Vergelijking industriële en communale waterzuiveringen

“Hoge zuiveringskosten waterschappen is een vooroordeel” Tekst: Alex van Hoof Grafiek: Marco de Groot Foto's: Waterschap Brabantse Delta

Industrie en waterschappen zitten geregeld aan tafel om te praten over de zuiveringstarieven voor afvalwater. Bedrijven zuiveren soms hun afvalwater zelf en lozen het effluent op het oppervlaktewater. Weer andere ondernemingen lozen afvalwater op het riool en betalen het waterschap voor de zuiveringskosten. Gaat het in het laatste geval om grote hoeveelheden afvalwater, dan past het waterschap de rioolwaterzuivering daarop aan. Daartoe sluiten de partijen een contract en een speciaal tarief af.

industriële en enkele communale zuiveringen van het waterschap Brabantse Delta. Dijkgraaf Joseph Vos van waterschap West-Brabant en voorzitter van de Noord-Brabantse Waterschapsbond reageert verheugd op de uitkomst van het onderzoek. Volgens Vos is de lucht tussen industrie en waterschappen nu geklaard. “Dankzij het onderzoek staan het Noord-Brabantse bedrijfsleven en de vier Brabantse waterschappen weer op vertrouwde voet.”

Moeizaam Die tariefsonderhandelingen verlopen gewoonlijk moeizaam omdat, zo ervaren de waterschappen, de industrie vindt dat de zuiveringsinstallaties van de waterschappen inefficiënt zijn. De kosten van de zuiveringsinstallatie van het waterschap zouden veel hoger zijn dan die bij de eigen industriële zuiveringen. “Een hardnekkig vooroordeel”, zo kwalificeert projectdirecteur Freek Kramer van Witteveen+Bos de opvatting. Kramer werkte mee aan een onderzoek, in opdracht van de Noord-Brabantse Waterschapsbond, waarbij in WestBrabant de zuiveringskosten zijn vergeleken van een aantal

Winst “Het herstellen van het door de jaren gegroeide wantrouwen was hard nodig", verduidelijkt dijkgraaf Vos. "Tijdens onze overleggen met het bedrijfsleven hoorden wij van onze gesprekspartners dat de waterschappen te duur waren. Ondernemers zijn zelf veel beter in staat om de waterzuivering te regelen. Dat is goedkoper en doen ze slimmer, was de opinie. Dat blijkt nu nergens op gebaseerd; een slag in de lucht.” Freek Kramer van Witteveen+Bos beaamt de constatering van de Brabantse dijkgraaf en zegt verder: “Er is nu wederzijds begrip en de wil er samen uit te komen.”

I N D U S T R I E

M A G A Z I N E

13

interview A FVALWATER De belangrijkste uitkomst van het onderzoek is dat waterschappen en industrie een waaierend kostenpatroon hebben. Gemiddeld is een waterschap iets goedkoper en liggen de kosten dichter bij elkaar dan bij de industrie. Opvallend is dat bij de industrie de zuiveringskosten heel sterk uiteenlopen. Zo kent het bedrijfsleven de goedkoopste zuiveringen, maar tegelijk ook de duurste. Volgens Witteveen+Bos hebben de variaties vooral te maken met een eventuele overcapaciteit van de zuivering en de aard van de verontreiniging in het afvalwater. Verder valt op dat de investeringskosten bij de waterschappen hoger zijn. Bij de bedrijven bedragen die gemiddeld jaarlijks 35 euro/ve en bij het waterschap (inclusief transport), en bij de waterschappen ruim 47 euro/ve.

Verdere besparing Zowel van de zijde van de waterschappen als van de industrie is er behoefte aan een vervolgonderzoek. Belangrijke insteek daarbij is dat aan beide zijden de kosten omlaag gaan. Dijkgraaf Vos: “Nu willen we in het vervolgrapport weten op wat voor wijze de waterschappen en het bedrijfsleven gezamenlijk de kosten van de afvalwaterzuivering kunnen laten dalen.” Hij geeft alvast een schot voor de boeg. “Wellicht dat we veel meer moeten werken aan een integrale ketenaanpak. Is het verstandig dat het bedrijfsleven en de waterschappen samen gezuiverd water aan het oppervlaktewater gaan leveren? De ketenaanpak kan zich eveneens uitstrekken op het vlak van vergunningen. Heeft een bedrijf bijvoorbeeld bepaalde vergunningen nodig als het waterschap voorzieningen heeft die deze feitelijk overbodig maken? Dit soort vragen is interessant voor de nadere studie.”

Benodigde capaciteit Uit het onderzoek blijkt dat het kiezen van juiste capaciteit een enorme invloed heeft op de zuiveringskosten. De onderzoekers reiken in het onderzoeksrapport al enkele ideeën aan. Zo moeten volgens het rapport de gebouwde installaties ‘goed ontworpen zijn op de aard en hoeveelheid van het te behandelen afvalwater’. Daarnaast is het cruciaal om de prognoses die bij de bouw van een installatie worden gemaakt, zo nauwkeurig mogelijk aan te laten sluiten bij de realiteit. ‘Als de afwijking tussen verwacht afvalwateraanbod en het werkelijke aanbod groot is, wordt een efficiënte en doelmatige bedrijfsvoering lastig, zo niet onmogelijk.’

Waterschappen: 17 euro versus industrie 23 euro Zuiveringskosten industrie – waterschap euro/jaar/kve 60

40

20

0

<<< eenvoudig te zuiveren Industrie

influentkarakteristiek RWZI exclusief transport

Bron: Notitie managementsamenvatting kostenvergelijking zuivering van afvalwater, augustus 2007

moeilijk te zuiveren >>> RWZI inclusief transport © WaterForum Magazine 2008

Witteveen+Bos heeft de kostenopbouw onderzocht van de afvalwaterzuivering van zeven bedrijven en die van alle rioolwaterzuiveringen van waterschap Brabantse Delta. Wat vooral opvalt, is de grote spreiding van de jaarlijkse kosten bij de bedrijven. Gemiddeld kost het zelf zuiveren van afvalwater een bedrijf jaarlijks 23 euro per vervuilingseenheid (ve). De brandbreedte daarbij loopt van 14 euro tot 37 euro. Ter vergelijking: bij de waterschappen is dit gemiddeld iets lager: op 17 euro per jaar per met een veel kleinere brandbreedte van 12 tot 21 euro. De spreiding bij de bedrijven is dus groter, wat deels toe te schrijven is aan een aantal onderbelastte installaties en grotere spreiding in schaalgrootte.

14

I N D U S T R I E

M A G A Z I N E

DBF O – STAND VAN Z A K EN

DBFO (Design, Build, Finance, Operate)

Rond de eeuwwisseling leek het uitbesteden van industriewater helemaal te gaan doorbreken. Energie- en waterbedrijven beconcurreerden elkaar om het binnenhalen van design-build-finance-operate (dbfo)-opdrachten. Op enkele uitzonderingen na, bleef de industrie zijn proceswater echter zelf behandelen en trad de stilte op de dbfo-markt in. Achter de schermen is inmiddels aan de aanbodzijde het nodige veranderd, vooral Evides Industrie is heel actief en dat lijkt langzaam effect te hebben op de vraagzijde. Bij de industrie groeit de interesse, maar tot grootschalige uitbesteding leidt dit Legionellapreventie nog niet. We maken een balans op.

totale uitbesteding

ontwerp bouwen financiering beheer

Design-build-finance-operate – totaal uitbesteden

Stille wateren hebben diepe gronden

Tekst: Jac van Tuijn Illustratie: Marco de Groot Foto: Martin Kers

De tijd van bevlogen discussies over het uitbesteden van industriewater liggen lang achter ons. Eind jaren negentig bereidden energiebedrijven als Nuon en Essent zich voor op het opengaan van de energiemarkt en dachten zij het hele utilitiespakket, inclusief de watervoorziening, van de industrie over te kunnen nemen. Dat pakte echter anders uit. De liberalisering van de watermarkt zette nooit door toen de Tweede Kamer in 1999 de motie-Feenstra aannam en daarmee vastlegde dat de drinkwaterbedrijven in handen bleven van de overheid. Desondanks waren de verwachtingen in die dagen hooggespannen toen Nuon en Essent direct begonnen industriële bedrijven over te halen hun watervoorziening geheel uit te besteden. De drinkwaterbedrijven, die bang waren hun industriële klanten kwijt te raken, gingen in de tegenaanval met speciaal opgerichte dochterondernemingen, zoals E-Water, Euritil, BetaWater en Aqualink, die op acquisitiepad werden gestuurd. Langzaam is alles een zachte dood gestorven. Nuon en Essent hebben hun wateractiviteiten helemaal afgestoten. De drinkwaterconcerns brachten in de beginjaren van deze eeuw één-voor-één de industriële activiteiten van hun dochterondernemingen weer onder bij het eigen bedrijf.

Sprekend voorbeeld Daarna is het altijd rustig gebleven rond het uitbesteden van industriewater en lange tijd was de waterfabriek van Dow Terneuzen op het gebied van industriewater het enige sprekende voorbeeld van een design-build-finance-operate opdracht. Na een moeizame start door het toenmalige consortium US Filter en Delta Nuts, konden de huidige consortiumpartners Veolia en Evides in 2005 een waterfabriek in gebruik nemen. Opvallend aan de fabriek was het hergebruik van het afvalwater van Dow. Later is de opdracht uitgebreid met een voor Nederland unieke koppeling met de nabijgelegen rwzi van Terneuzen. Het gezuiverde rioolwater van de stad Terneuzen wordt sinds vorig jaar gebruikt als input voor de waterfabriek. Opleving In 2003 leefde het dbfo-concept in de watersector weer op toen het hoogheemraadschap van Delfland bekend maakte een publiekprivate samenwerking te willen aangaan voor de bouw en het dertigjarige beheer van een hele grote nieuwe zuivering bij Delft; rwzi Harnaschpolder. Het Nederlandse/ Franse consortium Delfuent met Veolia, Evides, Rabobank, Strukton en Heijmans verwierven de opdracht. In maart vorig jaar is de rwzi Harnaschpolder officieel in gebruik

(dbfo

eding

I N D U S T R I E

M A G A Z I N E

15

DBF O – STAND VAN Z A K EN (dbfo)

Uitvoeren van dbfo-contracten Het ideale plaatje van de industriële watervoorziening is het oppompen van het diepere grondwater. Het is schoon, heeft een constante temperatuur, is altijd voorradig en vormt een voordelige grondstof. Deze ideale situatie beperkt zich echter tot maar een klein deel van Nederland. In veel gevallen is de industrie voor de levering van zijn proceswater aangewezen op het lokale drinkwaterbedrijf. Een alternatief is het zelf van zuiveren oppervlaktewater, brak grondwater of zout zeewater met een eigen waterbehandelingsinstallatie. In Nederland zijn North Water, Evident en Evides gespecialiseerd in het uitvoeren van dbfo-contracten waarbij gedurende tien tot vijftien jaar de levering van proceswater helemaal wordt uitbesteed.

wen

eer

© WaterForum Magazine 2008

De realisatie van rwzi Harnaschpolder leidde tot nieuwe speculaties over een opleving van de Nederlandse dbfo-markt.

genomen. Volgens opgave van het consortium en van het hoogheemraadschap vallen de bouw- en beheerkosten met de dbfo-opdracht zeventien procent lager uit, dan wanneer het hoogheemraadschap de rwzi zelf had gebouwd en in eigen beheer had genomen. De besparing is grotendeels gerealiseerd door een goedkopere lange termijn financiering en een andere afdekking van de risico's volgens het 'back-toback'-principe. Volgens dat principe zijn de financiering, de bouw, het beheer en de verzekering met elkaar verweven en wentelen ze de risico's niet op elkaar af. Wereldwijde groei De realisatie van rwzi Harnaschpolder met het Franse Veolia Water als een van de consortiumpartners, leidde tot nieuwe speculaties over een opleving van de markt. Immers, de grote internationale waterbedrijven als Veolia, Suez/Ondeo en Siemens-US Filter haalden overal in de wereld nieuwe opdrachten binnen voor grote waterprojecten, niet alleen in China en het Midden-Oosten, maar ook dichterbij in steden als Praag en Brussel. Tijdens de vakbeurs Aquatech 2006 kondigde Siemens aan in de Nederlandse watermarkt te willen stappen vanwege de aanwezige kennis en ervaring met hoogwaardige watertechnologie. Inmiddels is duidelijk dat de wereldwijde groei van dbfocontracten voor de watergiganten als Veolia, Suez, GE en Siemens aan Nederland voorbij is getrokken. Veolia Water concentreert zich eerst nog op de afronding van de bouw van Harnaschpolder en Siemens is een samenwerking aange-

gaan met Brabant Water. De prominentere aanwezigheid van de buitenlandse watergiganten leidde in Nederland nog niet tot nieuwe contracten. Gestage opbouw Achter de schermen is de laatste paar jaar vooral Evides Industriewater actief. De industriële poot van het Rotterdamse drinkwaterbedrijf levert van huis uit veel proceswater aan de industrie in de Europoort-Botlek. Dankzij deelname aan de consortia voor de waterfabriek van Dow en rwzi Harnaschpolder deed Evides veel ervaring op met dbfocontracten. Het bedrijf heeft inmiddels zijn vleugels over heel Nederland uitgeslagen door samenwerkingsverbanden aan te gaan met andere drinkwaterbedrijven. Zo participeert Evides in Noord-Nederland in North Water (met Waterbedrijf Groningen en Waterleidingmaatschappij Drenthe) en in Midden-Nederland in Evident Industriewater (met Vitens). Samen dekken de drie, op dbfo-gespecialiseerde waterbedrijven een groot deel van Nederland af en groeit de aanbodzijde van de markt gestaag. Nieuwe referenties zijn van groot belang om het vertrouwen te winnen aan de vraagzijde. Vooralsnog blijft de industrie zelf zorgen voor zijn proceswater, maar krappe investeringsbudgetten, nieuwe lozingseisen voor afvalwater en gebrek aan watertechnologen kunnen daar snel verandering in brengen.

16

I N D U S T R I E

M A G A Z I N E

iDBF n t eOr v- i eP w RA K T I J K

Vorig jaar sloot North Water een dbfocontract met het Veendamse Kisuma Chemicals voor de levering van jaarlijks 2,5 miljoen kubieke meter demiwater. North Water had al een contract met Kisuma. Laatstgenoemde wil echter tweehonderd procent meer demiwater geleverd krijgen.

Tekst: Olav Lammers Foto: Pieter van Staveren

je voortdurend te bewijzen, professionaliteit en expertise uitstralen en je vooral ook als partner opstellen. Naast betrouwbaarheid en leveringszekerheid, staan daarbij voor ons duurzaamheid en transparantie eveneens centraal". Op tijd ingestapt North Water investeerde vele miljoenen euro’s in de uitbreiding van de Veendamse waterfabriek die dit voorjaar de door Kisuma gevraagde 2,5 miljoen kubieke meter demiwater kan gaan leveren. North Water haalt het water uit het Wildervanckkanaal en maakt daarvan hoogwaardig proceswater. Dat vindt plaats via flocculatie, lamellenseperator, ultrafiltratie en omgekeerde osmose. Volgens De Boks bestaat er bij bepaalde industrieën duidelijk belangstelling voor het outsourcen van de watervoorziening, Belangrijk is wel om het juiste moment te kiezen en met goede plannen

Nieuw dbfo-contract voor Kisuma Chemicals in Veendam

Uitbesteden van proceswater is een

De verlenging van het dbfo-contract was volgens North Water manager Piet de Boks een intensief traject. Het is volgens hem iedere keer weer een complex proces waarbij opdrachtgever en leveranciers tot elkaar moeten komen en de belangen goed moeten worden afgewogen. Zijn ervaring leert dat het altijd neer komt op een vertrouwenbasis. "Dat vertrouwen ontstaat niet van de ene op de andere dag en dien je op te bouwen. Je moet je als waterbedrijf iedere keer weer bewijzen", aldus De Boks. Goede ervaring "De goede ervaring die Kisuma al met ons opdeed, neemt niet weg dat het besluit tot outsourcing wederom veel voeten in de aarde had”, vertelt de manager van North Water; een joint venture van Evides Industriewater, Waterbedrijf Groningen en Waterleidingbedrijf Drenthe. North Water beschikte in Veendam al over een speciale waterfabriek voor de levering van demiwater aan Kisuma Chemicals. Maar laatstgenoemd bedrijf wilde dankzij de continue groei en een aanzienlijke uitbreiding in korte tijd tweehonderd procent meer demiwater. Vorig jaar juni sloten Kisuma en North Water daartoe een nieuw dbfo-contract. “Het is iedere keer ingewikkeld om als opdrachtgever en leverancier tot het moment te komen waarop een onmisbaar onderdeel voor het productieproces geheel uit handen wordt gegeven.” De Boks heeft al de nodige ervaring met de uitbesteding door industriële bedrijven van de hele watervoorziening. Alles draait volgens hem om vertrouwen. "Er moet een vertrouwensbasis zijn. Als waterbedrijf is het belangrijk

te komen. "Wij zagen het belang van design-build-financeoperate in en sprongen er met onze joint venture in NoordNederland op tijd in. Het is niet nodig dat de industrie de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van watertechnologie volgt, want zij kan vertrouwen op onze ruime ervaring. Zeker als het gaat om een specifieke kwaliteit kunnen wij het gewenste proceswater veel goedkoper leveren", verzekert de manager van North Water. Vertrouwen Outsourcing betekent volgens De Boks wel dat de klant volledig moet kunnen vertrouwen op de kwaliteit en leveringszekerheid. “Daartoe spraken wij met Kisuma gezamenlijk een methodiek af, waarbij zij een aantal essentiële parameters van ons waterbehandelingsproces mee kan lezen. Daar is geen inhoudelijk overleg voor nodig, tenzij er sprake is van bijzondere omstandigheden of als een van beide partijen daartoe verzoekt. Verder houden wij in principe één keer per jaar stuurgroepoverleg waarbij wij de contractzaken de revue laten passeren: wat hadden we voorgenomen, waar staan we nu en wat komt er de komende tijd op ons af? Op die manier bouwen we een continu element in het langjarige contract in, zodat we leermomenten en een terugkoppeling uit de praktijk kunnen krijgen. Aan de hand daarvan kunnen we eventueel het contract bijstellen." Contractbepalingen Ook de geldigheidsduur van het contract wordt volgens De Boks in gezamenlijk overleg bepaald. “De klant wil vanzelf-

I N D U S T R I E

M A G A Z I N E

17

nPtRA e rKvTi IeJIw DBF O -IiNNOVAT KE

Super korte bouwtijd

n kwestie van vertrouwen

De bouw van de nieuwe waterbehandelingsinstallatie voor Kisuma is door North Water gegund aan Logisticon Waterbehandeling uit Groot-Ammers. Dit bedrijf was al eerder ingeschakeld bij de uitbreiding van de eerste waterfabriek van Kisuma met een extra omgekeerde osmose unit.“De gegunde bouwtijd was erg kort, maar het lukt ons, inclusief de meerwerken, redelijk binnen de planning te blijven”, vertelt procesmanager Ronald van den Berg van Logisticon. De complete installatie wordt momenteel getest, waarna een bedrijfstestperiode van 45 dagen volgt. "Een bijzonder onderdeel van de installatie is een volautomatische reinigingsinstallatie voor de RO-units. Dit reinigen vond in de oude installatie nog handmatig plaats en kostte de klant enorm veel tijd”, aldus Van den Berg.

De Veendamse waterfabriek gaat meer demiwater leveren.

Kisuma Chemicals

Kisuma Chemicals produceert in Veendam hydrotalciet (magnesiumhydroxide) voor farmaceutische producten en als loodvervanger in PVC-kunststof. Dankzij een sterk toenemende vraag, verhoogde Kisuma de productiecapaciteit met als daaruit voortvloeiende vraag: tweehonderd procent meer demiwater.

North Water

North Water is een in 2006 opgerichte joint venture van Evides Industriewater, Waterbedrijf Groningen en Waterleidingmaatschappij Drenthe. Het bedrijf nam bij oprichting de speciale waterfabriek over die kanaalwater zuiverde tot demiwater voor levering aan Kisuma. Aanbod: uitbreiding van de waterfabriek door de capaciteit van de bestaande installatie op te voeren en daarnaast een nieuwe installatie bij te bouwen.

sprekend de prijs zo laag mogelijk krijgen en daarvoor kun je besluiten de installatie over een langere periode af te schrijven. Maar die periode kan niet al te lang worden uitgerekt. Je moet rekening houden met herinvesteringen en technische levensduur, maar ook met onvoorziene marktontwikkelingen. Al die zaken hebben we samen afgewogen en daarvoor contractbepalingen geformuleerd die door beide parijen zijn gewaardeerd.” Timing Waterhergebruik, zo stelt de manager van North Water nadrukkelijk, vormt geen onderdeel van het contract. “We hebben er wel naar gekeken en als watertechneuten zouden we daar graag bovenop zitten. Maar wanneer hergebruik de leveringszekerheid ondermijnt, dan is dit geen echte optie. Door nieuwe ontwikkelingen op gebied van bijvoorbeeld chemicaliën of membranen, kan waterhergebruik voor beide partners op termijn wel een interessante optie worden.“





















I N D U S T R I E

M A G A Z I N E

19

B e u r s N ov i t e i t e n

Voor de tweede keer vindt op 18, 19 en 20 maart in Gorinchem de Aqua Nederland Vakbeurs plaats. Aan het evenement nemen 150 Nederlandse watertechnologiebedrijven deel die samen het brede scala van de waterbehandeling vertegenwoordigen. De bezoeker is het zo gemakkelijk mogelijk gemaakt met onder meer gratis parkeren en de dagelijkse bezoektijden van 13.00 tot 21.00 uur. De beurs is vooral gericht op eigenaren van waterinstallaties die in één keer het hele aanbod kunnen zien.

Aqua Nederland Vakbeurs 2008 Vorig jaar trok de eerste editie van de Aqua Nederland Vakbeurs 100 exposanten en ruim 3600 bezoekers. Organisator Evenementenhal en brancheorganisatie Aqua Nederland besloten daarom tot een herhaling. Dankzij de succesvolle vorige editie hebben zich al 150 exposanten aangemeld. Dat betekent nog meer aanbod voor bezoekers die zich snel willen informeren over de nieuwste watertechnologie. Op de beurs presenteren zich bedrijven die gericht zijn op onder meer legionellapreventie, desinfectie, meet- en regeltechniek, pompen, filters, flowmeters, leidingsystemen, waterbouw, drinkwaterleveranciers, membraanbioreactoren en afvalwaterbehandeling. Samen vormen ze een representatief beeld voor de waterbranche op nationaal niveau. De redactie van WaterForum Magazine stelde aan de hand van exposanteninformatie een noviteitenoverzicht samen.

Beursboekje

Een overzicht van alle exposanten, standnummers en een plattegrond vindt u in het beurskatern dat als losse bijlage bij deze editie van WaterForum Magazine zit. Aan de hand van deze noviteiten en de plattegrond kunt u uw bezoek aan de beurs optimaal voorbereiden. U hoeft niets te missen! Meer informatie: • www.aquanederlandvakbeurs.nl • www.waterforum.net

ADVERTORIAL 20

I N D U S T R I E

M A G A Z I N E

B e u r s N ov i t e i t e n

Congresprogramma Tijdens de Aqua Nederland Vakbeurs worden twee symposia gehouden: Woensdag 19 maart: Kansen voor Watertechnologie in verband met de Kaderrichtlijn Water (KRW) Donderdag 20 maart: De onbeperkte mogelijkheden van industrieel waterhergebruik. Beide congressen worden georganiseerd door Aqua Nederland. De deelname kost 65 euro. Aanmelding kan via de website: www.aquanederlandvakbeus.nl

Drieweg kogelkraan met slimme vergrendeling

Bedrijf: Akatherm International Toepassing: leidingwerk, kraan Stand: 151 Akatherm staat op de beurs met een nieuwe kogelkraan van de Italiaanse fabrikant FIP. Het gaat om de TKD drieweg kogelkraan met de gepatenteerde Dual Block-vergrendeling die lostrillen van de wartels voorkomt. Een borgclip zorgt dat de wartel in de originele positie blijft, zodat eventuele lekkage wordt voorkomen. In de loop van het eerste kwartaal zal deze kraan beschikbaar zijn in PVC-U en PP-H, gevolgd door de introductie van PVC-C en PVDF later in het jaar.

De nieuwe kunststof W1 kogelkraan van ASV Stübbe.

Nieuwe blue line kunststof kogelkraan Drieweg kogelkraan TKD van FIP/Akatherm.

Bedrijf: ASV Stübbe Toepassing: leidingwerk, kogelkraan ASV Stübbe heeft een primeur met de kunststof W1 kogelkraan. Deze is speciaal ontwikkeld voor toepassing in de watertechniek en in zwembaden. De W1 is gemaakt van PVC-U en wordt geleverd in zes bouwgroten van DN 15 tot DN 50. Als dichtingmateriaal wordt Santoprene, een TPE van EPDM-basis, gebruikt. De met de hand te bedienen kogelkraan beschikt over een uitspoelveilige kogel. Met de kogelkraan start ASV Stübbe de nieuwe productielijn 'blue line' . In de herfst breidt het bedrijf de nieuwe lijn uit met de waterklep W200.

70 kubieke meter mobiele vloeistoftank met lekbak

Bacterievrij drinkwater met HOCL

Bedrijf: Aquador Toepassing: beheer, drinkwater Stand: 133 Aquador toont op de beurs een primeur met het HOCL-concept, gericht op het bacterievrij houden van waterleidingen. Het nieuwe concept Hygiëne Onderhoud Collectieve Leidingwaterinstallaties - is specifiek ontwikkeld voor legionellapreventie in collectieve drinkwaterinstallaties in appartementencomplexen, nieuwbouw, individuele woningen en kantoren. Een basis HOCL-onderzoek omvat temperatuurmetingen, legionella onderzoek, bacteriologische (ATP) metingen en een rapportage eventueel aangevuld met helder advies en aanbevelingen.

Bedrijf: BakerCorp Toepassing: opslag Stand: 238 Bij de hoofdingang van het beursgebouw toont BakerCorp zijn zeventig kuub omvangrijke mobiele Baker vloeistoftank met lekbak. De grote bak is voorzien van een vaste trap en vaste aansluitpunten. Het onderstel heeft volgens BakerCorp als groot voordeel dat er geen kranen nodig zijn om de bak te plaatsen. De bak is geschikt voor tijdelijke opslag bij onder meer calamiteiten op een waterzuivering of bij het opvangen van afvalwater uit reiniging- en onderhoudsprojecten.

Grote vloeistoftank van

Een overzicht van alle exposanten, standnummers en een plattegrond vindt u in het beurskatern. Zie ook www.waterforum.net

BakerCorp met lekbak.

I N D U S T R I E

M A G A Z I N E

21

B e u r s Niov n n t ietrevi ti e w

Toegang en openingstijden De beurs begint iedere dag in de middag en is tot 's avonds open. Dinsdag 18 maart Woensdag 19 maart Donderdag 20 maart

13.00 – 21.00 uur 13.00 – 21.00 uur 13.00 – 21.00 uur

Toegang is alleen mogelijk op vertoon van een VIP-relatiekaart die door de exposanten wordt aangeboden. Gratis kaarten zijn te verkrijgen via de website van de Evenementenhal. De Evenementenhal Gorinchem ligt aan de A15: Franklinweg 2, 0183 – 680.680.

Extra waterzuivering met roze bolletjes

Bedrijf: Bosman Toepassing: zuivering, effluent polishing Stand: 164 Bosman Water Management brengt met zijn 'fuzzy filter' een waterzuiveringtechniek op de markt die is gebruiken als extra zuiveringstap op een bestaande waterzuivering. Het systeem werkt met synthetisch roze bolletjes die zwevende stof opnemen. Bosman heeft met de Fuzzy Filter bij enkele rwzi's al proeven gedaan en het systeem blijkt een goed alternatief voor zandfiltratie. Drukcontrole van Bermad

Fuzzy filter voor verwijdering

vangt korte wisselingen op.

van zwevende stof uit effluent.

Dynamische drukcontrole in waterleidingen

Bedrijf: Bermad Toepassing: leidingwerk, drukklep Stand: 187 Veranderende condities leiden tot een wisselende druk in een waterleiding. Speciaal hiervoor brengt het bedrijf Bermad het Dynamische Drukcontrole systeem op de markt. De druk wordt geregeld met reduceerkleppen die op kritieke punten bij de ingang van het drinkwatersysteem geïnstalleerd worden. Als het waterverbruik piekt, zijn er ook korte periodes van overproductie met bovenmatige druk. De drukcontrole reageert op die veranderende condities zonder de drukregeling te onderbreken.

Combinatie van Nederlandse en Zweedse legionellatechnieken

Bedrijf: Blygold Nederland Toepassing: legionellapreventie Stand: 168 Het LegioFreeWater-systeem en de TA-Aqua+ zijn gepatenteerde innovaties die te zien zijn op de stand van Blygold Nederland. De twee legionellasystemen zijn samengebracht in Legionella Safe; een chemicaliënvrij systeem. LegioFreeWater is een Nederlandse vinding die bestaat uit een lint in de waterleiding. Door het lint onder stroom te zetten, wordt het warm en raakt het water verhit. TA-Aqua+ is een Zweedse vinding en gebaseerd op geavanceerde oxidatie. Het systeem werkt zowel in drinkwater als in gerecirculeerd water, dus in koeltorens en luchtbehandelingsystemen. Volgens Blygold vullen beide legionellatechnieken elkaar prima aan.

Simpele PushFit insteekfittingen

Bedrijf: Bosta Toepassing: leidingwerk, fitting Stand: 192 Technische groothandel Bosta levert componenten voor vloeistoffentransport, zoals buizen, fittingen, afsluiters, pompen en meet- en regelapparatuur in metaal en kunststoffen. Bosta toont de nieuwe lijn Muli Fit en Push Fit messing insteekfittingen die met een simpele inbussleutel zijn te monteren.

Ontluchter SK3-II is minder gevoelig voor vervuiling

Bedrijf: Brugco Agenturen Toepassing: leidingwerk, ontluchter Stand: 225 Brugco Agenturen komt met de vernieuwde automatische ontluchter Adpron SK3-II voor watersystemen. Deze is geschikt voor hogere drukken. Brugco zegt erin geslaagd te zijn de nieuwe ontluchter minder gevoelig te maken voor vervuiling. Vereenvoudiging in de diverse afdichtingen zorgt voor minder onderhoud. De ontluchter is standaard leverbaar in twee uitvoeringen: met en zonder beluchtingspreventie. Beide uitvoeringen worden op de beurs in een praktijkgerichte proefopstelling getoond.

Commander SK meer dan frequentieregelaar

Bedrijf: Control Techniques Toepassing: meten Stand: 244 Control Techniques levert regelaars aan de waterbehandelingssector, waaronder de Commander SK; een open loop frequentieregelaar. Deze eenvoudige regelaar komt als intern PID-regelaar tot zijn recht in toepassingen met drukregelingen. Volgens Control Techniques is de Commander SK is dus meer dan alleen een frequentieregelaar.

ADVERTORIAL 22

I N D U S T R I E

M A G A Z I N E

B e u r s N ov i t e i t e n Een overzicht van alle exposanten, standnummers en een plattegrond vindt u in het beurskatern. Zie ook www.waterforum.net

Hosting van monitoring op afstand

Bedrijf: Datawatt Toepassing: ICT, procesbeheersing Stand: 199 Datawatt heeft de knoop doorgehakt. Door beschikbaarheid van snelle en betrouwbare verbindingen, zoals ADSL, GPRS en UMTS besloot het softwarebedrijf klanten de hosting aan te bieden van centrale systemen. De gebruiker kan via internet en VPN-verbindingen op het systeem inloggen en voorkomt zorgen over de werking en het onderhoud van de server, de centrale software of de communicatieverbindingen.

Nog meer industriële Nereda zuiveringen

Bedrijf: DHV Toepassing: zuivering, biologisch Stand: 174 DHV meldt dat bij de plantaardige olieraffinaderij van Cargill de bestaande SBR-reactoren zijn omgebouwd tot een Nereda waterzuiveringsysteem. Nereda is een vrij nieuw biologisch zuiveringsysteem met een korrelvormige biomassa. Hierdoor vormt zich goed bezinkbaar slib en spoelt dus minder lichtslib uit. Het bedrijf houdt zich ook steeds meer bezig met industriële riolering. Het blijkt dat een groot aantal ondernemingen momenteel weer serieuze aandacht besteedt aan het goed in kaart brengen en beheren van hun rioleringsstelsels.

Zware DPVCP-pomp weerstaat extreme krachten

Twee DPVCF-pompen van Duijvelaar.

Bedrijf: Duijvelaar Pompen Toepassing: pomp, heet water Stand: 114 Duijvelaar Pompen introduceert de besturing DP-Levelcontrol, een niveauregeling voor een breed scala aan vuil- en rioolwatertoepassingen. Met één menuknop zijn de instellingen te wijzigen. De regelaar is geschikt voor besturing van een of twee pompen en biedt de mogelijkheid drie vlotters of een hydrostatische druktransmitter aan te sluiten. Verder toont de onderneming de zware DPVCF-pomp die door zijn gietijzeren voet met verstevigingsribben en flensaansluitingen bestand is tegen extreme krachten. De toepassing van elastomeren en speciale asafdichtingen maken de pomp geschikt voor temperaturen tot 120 graden bij hoge drukken.

Ecodis haalt desinfectiemiddel uit water zelf

Bedrijf: Ecodis Toepassing: desinfectie, legionellapreventie Stand: 196 Groenten die met het Ecodis-systeem zijn gedesinfecteerd, blijven een dag langer vers. Tot deze opmerkelijke conclusie kwamen onderzoekers aan de universiteit van Gent. Ecodis gaat de onderzoeksresultaten in de praktijk testen. De desinfectie werkt op basis van elektrolyse waarbij speciaal beklede elektroden vanuit het water zelf, zonder toevoeging van chemicaliën, zuurstofen chloorradicalen vormen, met een onmiddellijke desinfectie tot gevolg. Het Ecodisdesinfectiesysteem doet het volgens het bedrijf erg goed en wordt al gebruikt bij het wassen van drankverpakkingen, het behandelen van ijswater en de desinfectie van aircowater. Waterdesinfectie met Ecodis.

MicroFlu, miniatuur ondergedompelde fluorimeter

Bedrijf: Elscolab Toepassing: meten Stand: 143 Elscolab Nederland vertegenwoordigt sinds kort TriOS Optical Sensors en toont de MicroFlu; een miniatuur fluorimeter in ondergedompelde uitvoering. De combinatie van een kleine behuizing met lange termijn stabiliteit maakt deze probe geschikt voor toepassingen en studies in meren, rivieren, Fluorimeter MicroFlu van TriOS/ oppervlaktewater, drinkwater en Elscolab. afvalwater. De MicroFlu is direct te koppelen aan SCADA-systemen en leverbaar in verschillende uitvoeringen volgens het 'plug en meet' principe.

Kalibratiemanagement voor waterbranche

Bedrijf: Endress+Hauser Toepassing: meten Stand: 152 Gespecialiseerd in procesbeheersing introduceert Endress+Hauser het concept Plant Asset Management, dat gebaseerd is op Fieldcare met condition monitoring. Te zien is een nieuwste generatie instrumentatie met kalibratiemanagement en op de waterbranche afgestemde onderhoudsmethodieken. Een online beheer is mogelijk met het W@M-platform (web-enabled asset management). Verder wordt een mobiele kalibratiewagen getoond voor een snelle en eenvoudige inline kalibratie op locatie.

Waterhergebruik met Split-O-Mat SOM3200

Bedrijf: Enviro-Chemie Toepassen: zuiveren, flocculatie Stand: 208 EnviroChemie laat weten dat steeds meer afvalwaterzuiveringinstallaties worden voorzien van recirculatie modules, waarmee een groot deel van het gebruikte water wordt gezuiverd om dit vervolgens weer als demiwater in het proces in te zetten. EnviroChemie leverde zelfs al flocculatie-installaties De Split-O-Mat SOM3200 bij waarbij in het geheel geen coatingbedrijf Van Gulik. water meer in het riool wordt geloosd. Op de stand is aandacht voor de recente Split-O-Mat SOM3200 bij Van Gulik Coating in De Meern. Deze is vrij nieuw in het leveringspakket en doet het goed volgens EnviroChemie. Bij Van Gullik wordt tussen de tachtig en negentig procent van het totaal gebruikte water hergebruikt.

Nieuwe generatie kunststof Fusion opslagtanks

Bedrijf: Essenpack Toepassen: opslag Stand: 217 Een nieuwe generatie Fusion opslagtanks is te zien op de stand van Essenpack. De serie TV, de witte polyethyleen tanks van 850 tot 10.000 liter, zijn al een vertrouwd beeld in opslag- en procesinstallaties. Daar komt nu de LongLife-versie bij. De nieuwe tank is gemaakt uit één laag LDPE. Voorheen was het vanwege de hoge gebruikseisen nodig om de tanks op te maken van meerdere lagen. Nu slaagde Fusion erin de opslagtank te maken van één materiaaltype. De LongLife is nog meer chemisch resistent.

I N D U S T R I E

M A G A Z I N E

23

B e u r s Niov n n t ietrevi ti e w OHP-proces breekt vervuiling af met waterstofperoxide

Bedrijf: FMC Foret Toepassen: zuiveren, oxidatie Stand: 195 FMC Foret ontwikkelde het OHP-proces voor het zuiveren van afvalwater door oxidatie met waterstofperoxide. Het bedrijf bezit in Delfzijl een productielocatie die jaarlijks 65.000 ton waterstofperoxide produceert en van daaruit de Noord-Europese watermarkt goed kan bedienen. Het OHP-proces is in staat organische vervuiling tot bijna honderd procent te verwijderen en geschikt als voorbehandeling op zwaar vervuilde deelstromen, maar ook als nabehandeling om specifieke stoffen te elimineren, bijvoorbeeld vanwege de KRW-richtlijn. Naast de reductie van CZV, wordt de biologische afbreekbaarheid van het afvalwater verbeterd.

Sterke Rescue tape voor noodreparaties

Bedrijf: G&G Trading Toepassing: leidingwerk, reparatie Stand: 236 Rescue Tape is speciaal ontwikkeld voor de Amerikaanse marine. De tape is gemaakt van siliconen en hecht op natte en vervuilde ondergronden. Volgens leverancier G&G Trading is het is mogelijk om Rescue tape zelfs onder water aan te brengen. De tape kan een druk weerstaan van 48 bar en heeft een isolerende werking. Tevens is ze bestand tegen benzine, olie, oplosmiddelen, zout water, wegenzout en UV-licht. Door de tape uit te rekken en strak (halfoverlappend) om zichzelf te wikkelen, ontstaat vrijwel onmiddellijk een permanente verbinding.

Biologisch afbreekbare waterbehandelingschemicaliën

Bedrijf: HollandNovochem Toepassing: zuiveren, chemisch Stand: 203 De waterdivisie van HollandNovochem legt zich in het bijzonder toe op biologisch afbreekbare waterbehandelingschemicaliën. Deze zogenoemde Novo-Pure chemicaliën zijn toepasbaar voor het behandelen van koelwater, stoomcondensaat, afvalwater, proceswater, membraansystemen en pasteurisatie- en sterilisatiesystemen.

Volledig service bij waterbehandeling met HydroVRTX

Bedrijf: HydroVRTX Toepassing: zuiveren, cavitatie Stand: 190 HydroVRTX biedt een volledig servicecontract voor de gelijknamige installatie. Deze heeft een speciale kamer waar koel- en condenswater onder hoge druk worden samengebracht. De extreme condities in de drukkamer zorgen voor het doden van bacteriën en voor de afbraak van biologische verontreinigingen. Voor een vast maandelijks bedrag zorgt het bedrijf voor de plaatsing, het maandelijks onderhoud en geeft daarbij een garantie voor het mechanisch functioneren van de installatie.

Een HydroVRTX-installatie voor het behandelingen van koelwater zonder chemicaliën.

Mobiele aanhangwagen voor meten ve-waarde

Leidingcompomenten van Georg Fisher.

Cool-Fit voor snelle montage

Bedrijf: Georg Fisher Toepassing: leidingwerk Stand:156 Op de stand van Georg Fisher zijn voorbeelden te zien van het uitgebreide pakket leidingsystemen. Het bedrijf levert componenten voor kunststof leidingsystemen zoals buizen, fittingen, afsluiters, lasmachines, meet- en regelcomponenten. Daarnaast worden ook diverse stalen leidingcomponenten vervaardigd. Nieuw van GF Piping Systems voor de koelingmarkt is het hoogwaardige Cool-Fit leidingsysteem voor indirecte koeling(van minus vijftig tot plus veertig graden). De voordelen van dit nieuwe systeem zijn géén corrosie en een snelle montage.

LiquiTech legionella-beheersconcept vernieuwd

Bedrijf: Hatenboer-Water Toepassing: desinfectie, legionellapreventie Stand: 127 Hatenboer-Water levert een compleet programma producten, apparaten en geïntegreerde waterbehandelingssystemen waaronder Demitecmembraanfiltratie. Het bedrijf is onlangs gestart met een nieuwe UVdesinfectie range, genaamd Demitec-UV. Op de stand zal veel aandacht zijn voor het geheel vernieuwde LiquiTech legionella-beheersconcept, gebaseerd op koper/zilver ionisatie. Het systeem is volgens Hatenboer-Water zo succesvol dat het nu ook onder operationele lease wordt aangeboden.

Bedrijf: IMD Toepassing: meten, ve-eenheden Stand: 132 IMD ontwikkelde een aanhangwagen waarmee op locatie de hoeveelheid organische vervuiling (TOC) in water is te meten. In combinatie met het debiet is direct de vervuilingswaarde te berekenen. Het bedrijf kan de TOC-meter ook als apparaat leveren en, op verzoek, online beheren.

Nieuwe maten 'push in' fittingen Speefit

De aanhangwagen van IMD voor het

meten van de ve-vervuiling. Bedrijf: John Guest Toepassing: leidingwerk, fitting Stand: 188 John Guest staat op de beurs met drie nieuwe maten, 12, 16 en 20 mm, voor de Speedfit 'push-in' fittingen. John Guest levert vloeistofverbindingen voor warm en koud water tot automotive-toepassingen. Nieuw in het assortiment is ook het afsluitventiel met een geïntrigeerde terugslagklep. Dit ventiel maakt gebruik van steektechniek en/of draad aansluiting.

Voorbeeld van Speedfit 'push-in' fittingen.

ADVERTORIAL 24

I N D U S T R I E

M A G A Z I N E

B e u r s N ov i t e i t e n Milieuvriendelijke waterbehandeling met keukenzout

Bedrijven: Kalsbeek Toepassing: zuiveren, oxidatie, membraanfiltratie Stand: 205 Kalsbeek introduceert het Electro chemical activation (ECA) systeem dat gebaseerd is op elektrodiafragmalyse voor het bestrijden van microorganismen en microbiële groei (waaronder legionella). Met deze techniek is het mogelijk om uit drinkwater, door middel van keukenzout en een keramisch membraan, drie desinfectanten te produceren die samen een hoog oxidatief anoliet vormen. Een doseerpomp brengt het anoliet in het proceswater; het water in de installatie werkt als transportmiddel. De desinfectanten bereiken op deze manier alle uithoeken van de installatie.

Nieuwe versterker voor Optiflux-meter

De IFC100-versterker voor de OptiFlux van Krohne.

Bedrijf: Krohne Toepassingen: meten, flux Stand: 121 De IFC 100 is de nieuwste versterker voor Krohne’s OptiFlux-familie magnetisch inductieve flowmeters en is toe te passen in combinatie met de diverse meetbuizen. De versterker is speciaal ontwikkeld voor veel voorkomende applicaties in de waterindustrie, de voedingsmiddelenindustrie en de chemie. De versterker meet met een meetonnauwkeurigheid van 0,3 procent en beschikt over alle marktconforme toelatingen. Het instrument is standaard uitgerust met verschillende diagnosefuncties die de werking van het instrument diagnosticeren, evenals de installatie in het proces en het proces zelf.

UV-systeem met lage operationele kosten

Bedrijf: LIT Europa Toepassing: zuiveren, UV-filtratie Stand: 142 LIT Europe heeft een compleet programma UV-apparatuur voor het desinfecteren van water. Het bedrijf heeft een bijzonder positie op de markt van grote UV-filters en levert een installatie voor de nabehandeling van het effluent van een afvalwaterzuivering met een capaciteit van 1,3 miljoen kubieke meter. Lit Europe werkt met amalgaamlampen die in samenwerking met Philips zijn ontwikkeld. Groot voordeel: de aanzienlijke lagere operationele kosten.

De speciaal ontwikkelde amalgaanlamp in de UV-filter van Lit Europe.

Logisticon blijft nieuwe MBR's bouwen

Bedrijf: Logisticon Waterbehandeling Thema: zuivering, membraanbioreactor Stand: 163 Logisticon bouwde, samen met het adviesbureau Colsen, in recordtijd een membraanbioreactor (MBR) voor het Belgische bedrijf Bio-Gas Boeye. Het ging om een zuivering met een capaciteit van 280 m3/dag. Logisticon heeft al meerdere MBR's gebouwd, verkocht en verhuurd. De onderneming kan zich dan ook beroepen op veel opgedane ervaring met het ontwerpen en de bedrijfsvoering. Zoals met het reinigen van de membranen en het verminderen van het chemicaliënverbruik.

Eenvoudig bedienbare doseerpomp Easypool Smart

Saltech van KSB voor energiezuinig ontzouten van zeewater.

Energiezuinige ontzouting met omgekeerde osmose

Bedrijf: KSB Toepassing: ontzouting Stand: 162 KSB brengt met het Saltech-systeem een nieuwe energiezuininge installatie op de markt voor het ontzouten van zeewater. De installatie werkt op omgekeerde osmose met een capaciteit tot 10.000 kubieke meter per dag. Voor omgekeerde osmose is een druk nodig van 60 tot 90 bar en dat kost met een traditionele turbine relatief veel energie. Het systeem voert de druk op via een hydraulische overbrenging. Centraal staat een drukuitwisselaar die energie terugwint uit het concentraat; de pekachtige vloeistof die niet door het membraan kan. Een overzicht van alle exposanten, standnummers en een plattegrond vindt u in het beurskatern. Zie ook www.waterforum.net

Bedrijf: Lutz-Jesco De Puron-modules in de MBR die Toepassing: zuivering, desinfectie Stand: 154 Logisticon bouwde voor het Belgische De nieuwste toevoeging aan het Bio-Gas Boeye. assortiment doseerpompen van LutzJesco is de compacte Easypool Smart 02. Alle voor de meting en regeling benodigde apparatuur is de pomp, samen met de tweevoudige regelaar Topx DX Smart op een meetbord gemonteerd. Naast de desinfectie met chloorbleekloog, is ook toepassing mogelijk met een doorstroomelectrolysecel voor chloorproductie. De Easypool Smart 02 is beschikbaar in twee varianten: Chloor/pH en Redox/pH.

Neerslag van her te gebruiken struviet bij stikstofverwijdering

Bedrijf: Melspring Toepassing: zuiveren, chemicaliën Stand: 111 Melspring biedt een breed pakket waterbehandelingschemicaliën voor afvalwater, drinkwater en industriewater. Een van producten is Melfloc M30; een anorganisch mengsel van magnesiumoxide en fosforzuur. Het gaat om een vlokmiddel om ammoniak en fosfor te verwijderen uit afvalwater door het laten neerslaan van struviet. Laatstgenoemde is een meststof dat opnieuw is te gebruiken in de landbouw. Een ander product van Melspring zijn selectieve zeolieten voor onder meer de verwijdering van medicijnresten uit afvalwater. Nieuw is een generatie meercomponenten aluminiumzouten voor het oplossen van problemen in actiefslibsystemen.

I N D U S T R I E

M A G A Z I N E

25

B e u r s Niov n n t ietrevi ti e w Groot meetbereik met Susix troebelheidsmeter

Bedrijf: MJK Toepassing: meten, troebelheid Stand: 245 MJK introduceert de nieuwe Susix voor het meten van Troebelheid en Vaste stof gehalte. De SuSix-sensor telt zes optische lenzen van saffierglas waardoor infrarood licht wordt gestraald. Dit gepatenteerde optische systeem geeft een zeer groot meetbereik: één type sensor dekt een meetbereik van 0,01 NTU Troebelheid tot 400 g/liter vaste stof. Ook op de stand is de MagFlux debietmeter. Verder laat het bedrijf de bezoekers kennis maken met druksensoren die verkrijgbaar zijn in staal of kunststof. De meetcellen zijn zowel leverbaar in RVS als keramisch.

Nieuwe GPRS loggers en waterkwaliteitmeters

Bedrijf: Observator Instruments Toepassing: meten Stand: 191 Observator ontwikkelt en produceert sensoren, dataloggers, telemetrie en software. Op de beurs zijn de nieuwste instrumenten op het gebied van GPRS-loggers, waterkwaliteitmeters, waterniveaumeters, grondwaterstandmeters en telemetrie software te zien.

Nieuwe Per1-sensor bij desinfectie

Bedrijf: ProMinent Verder Toepassing: zuivering, desinfectie Stand: 149 Prominent Verder is gespecialiseerd in volledig geautomatiseerde doseringsystemen voor het desinfecteren van water. Het bedrijf heeft daarvoor een groot assortiment doseringsapparatuur. Nieuw daarin is de Per1-sensor met een bereik van 0 tot 50 mg/l waterstofperoxide. Deze sensor is toepasbaar in situaties waar chloorvrij wordt gedesinfecteerd.

Automatische sondereiniging in dertig seconden

Bedrijf: Pro Water Toepassing: desinfectie, elektrolyse Stand: 125 Pro Water toont de Kuntze automatische elektrodereiniging ASR die in dertig seconden alle afzettingen verwijdert op chloor-, chloordioxide-, waterstofperoxide- en ozonelektroden. Uit het water ontstaat via elektrolyse aan het oppervlak van de elektrode waterstof en zuurstof. Beide gassen zijn redox-actief en breken vetten, kalk, roest en zelfs bruinsteen af. ASR is ontwikkeld om het oppervlak van de elektrode van het begin af schoon te houden en zo de originele steilheid van de elektrode te behouden. Het is niet nodig metingen opnieuw te kalibreren.

Goedkope chloormetingen met HydroGuard analyser

Bedrijf: Roozeboom & Van den Bos Instrument Toepassing: meten, chloor Stand: 106 Roozeboom & Van den Bos Instrument introduceert zijn nieuwste lijn HydroGuard waarmee tegelijkertijd acht parameters zijn te meten: vrij- en totaalchloor, pH, Redox, temperatuur, troebelheid, geleidbaarheid en doorstroom. De HydroGuard van het Israëlische bedrijf Blue I Water Technologies is standaard uitgerust met een digitale communicatie uitgang waarmee de waarden op afstand zijn af te lezen en het instrument op afstand valt te bedienen. De analyser kan colorimetrisch chloor bepalen en is daarmee volgens de leverancier veel goedkoper dan de bestaande online chlooranalysers. De HydroGuard kan acht parameters tegelijkertijd meten.

De microzeef DiscFilter van Rossmark.

Optimalisatie van afvalwaterzuivering

Bedrijf: Rossmark/Veolia Toepassing: zuiveren Stand: 102 Rossmark biedt allerlei mogelijkheden om het zuiveringsrendement van afvalwaterzuiveringsinstallatie te verbeteren. Het bedrijf richt zich daarbij vooral op de stoffen waar de Kaderrichtlijn Water eisen aan zal gaan stellen, zoals stikstof, fosfor, zware metalen en hormoonverstorende stoffen. Rossmark kan in eerste instantie de bestaande zuivering uitrusten met het zelflerende Star-systeem. Als dat niet voldoende is, plaatst Rossmark aanvullende apparatuur. Voor de voorbehandeling zijn dat de microzeven DiscFilter en Actiflo. Voor een extra nabehandeling gaat het om MBBR en Biostyr.

Membraanbioreactor voor 'zeer moeilijk' afvalwater

Bedrijf: RWB Afvalwater Toepassing: zuivering, membraanbioreactor Stand: 228 en 231 RWB Afvalwater levert een breed pakket aan afvalwaterzuiveringsinstallaties, en focust zich op membraanbioreactoren (MBR). Het bedrijf past MBR's vooral toe in de wereld van de tankcleaning. Het afvalwater van deze branche wordt algemeen beschouwd als ‘zeer moeilijk’ afvalwater.

Online analysers van TOC en totaal stikstof

Bedrijf: Shimadzu Benelux Toepassing: meten, online Stand: 234 Shimadzu Benelux richt zich op analytische technieken voor totaalparameters (TOC en TN), chromatografie (LC en GC), spectroscopie (UVIS, FTIR, AAS, EDX, Fluorescentie) en software ondersteuning. Twee nieuwe analysers zijn de Shimadzu online Total Organic Carbon (TOC) en de Total Nitrogen (TN) voor optimalisatie van afvalwaterzuivering, spilldetectie, procesoptimalisatie en controle van condensaatwater.

UV-C unit voorkomt legionellabesmetting

Bedrijf: Uvides Toepassing: legionellapreventie Stand: 177 Uvidis brengt als UV-specialist al twee jaar de UV-C Lifeshower voor het voorkomen van legionellabesmetting. Dit douchepaneel heeft in de douchekop een desinfecterende UV-lamp. Het bedrijf ontwikkelde ook een RVS plaat met een voorgemonteerde 16 watt UV-C unit voor alle andere aerosolvormende tappunten in gebouwen.

De rvs-plaat met de UV-C unit van Uvides.

7ATERSCAN CLIMATECHECK OFTURN KEYPROJECTMANAGEMENT

"IJONSINGOEDEHANDEN
!ANDACHT KOMT WATER NIET TEKORT -ET DE DISCUSSIE OVER KLIMAATVERANDERING STAAT HET VAKGEBIED WERELDWIJD IN DE BELANGSTELLING $E UITDAGINGEN ZIJN GROOT WANT DE WATERPOBLEMATIEKISDIVERSENCOMPLEX /MWERELDWIJDmCHTEOPLOSSINGEN TEBIEDENBRENGENDEADVISEURSVAN2OYAL(ASKONING TECHNISCHE MILIEUKUNDIGE JURIDISCHE ECONOMISCHE EN BESTUURKUNDIGE ERVARING BIJEEN -ET AANDACHT VOOR DE HELE WATERKETEN EN WATERSYSTEMEN COMBINEREN WIJ ONZE WERELDWIJDE ERVARING MET ±STATE OF THE ART²OPLOSSINGEN OP HET GEBIED VAN DRINKWATER AFVALWATER INDUSTRIEWATER RIOLERINGENWATERBEHEER 7ATERBEHEER L /PPERVLAKTEWATER L

'RONDWATER

L

%COLOGIE

L

7ATERMANAGEMENTECONOMIE

7ATERBEHANDELING L !FVALWATER L

$RINKWATER

L

)NDUSTRIEWATER

L

0OMPSTATIONSGEMALEN

L

+USTEN

L

2IVIEREN

L

2UIMTELIJKE/NTWIKKELING

)NDUSTRIEWATER 7ATERWINNINGWATERBEREIDING

L L

7ATER ENERGIEBESPARINGEN WATERHERGEBRUIK

L

+OELWATERBEHEERSING

L

-ILIEU VERGUNNINGEN

L

L

L

!FVALWATERBEHANDELING EMISSIEBEHEER 0ROCESVEILIGHEID VOEDSELVEILIGHEID KWALITEITSBEHEER +LIMAATBESTENDIGHEIDENDUURZAAM ONDERNEMEN

"IJ 2OYAL (ASKONING WERKEN MEER DAN  PROFESSIONALS VANUIT ZO´N  VESTIGINGEN IN MEER DAN  LANDEN OP HET GEBIED VAN RUIMTELIJKE ONTWIKKELING INFRASTRUCTUUR  TRANSPORT ARCHITECTUURBOUW GEBOUWINSTALLATIES INDUSTRIpLEINSTALLATIES MILIEU WATER KUSTRIVIERENENMARITIEM

WATER ROYALHASKONINGCOM WWWROYALHASKONINGCOM

I N D U S T R I E

M A G A Z I N E

27

P o d iu m v iw

Geen ongebreidelde verhoging zuiveringsheffing Tekst: Constant van den Thillart, voorzitter Vereniging Industriewater (VIW) en milieumanager Heineken Foto: Gerlo Beernink

In 2009 begint Nederland daadwerkelijk met de invoering van de Kaderrichtlijn Water (KRW). Uiterlijk 2027 moeten de ecologische en chemische doelstellingen voor het oppervlaktewater zijn bereikt. Waterschappen gebruiken nu al de KRW als argument voor de verhoging van de zuiveringsheffing voor afvalwater. Sommige waterschappen lieten hun verontreinigingsheffing dit jaar al flink stijgen. Deze grote toenames waren zelfs aanleiding tot het stellen van vragen in de Tweede Kamer. Wij vinden dat de richtlijn geen vrijbrief mag zijn om nu al de ve-heffing onbeperkt te verhogen. Geringe meerkosten zuivering Het argument van de KRW-maatregelen als verklaring voor de hogere tarieven is onterecht. Uit een eind vorig jaar uitgevoerd onderzoek in opdracht van de Vereniging Industriewater, blijkt dat de maatregelen die waterschappen in NoordBrabant moeten nemen vanaf 2009 een kleine stijging van de ve-heffing kunnen veroorzaken. De kosten voor de KRW zijn namelijk opgebouwd uit verschillende onderdelen. De extra zuiveringskosten daarvan vormen slechts een klein onderdeel. Het projectbureau voor het Maasstroomgebied van Rijkswaterstaat berekende dat de totale kosten voor de implementatie van de KRW in het Maasstroomgebied een stijging van twee procent per jaar veroorzaken. Ook andere berekeningen van KRW-maatregelen duiden ongeveer op een gelijke kostenstijging. Veel herinrichten van wateren De meeste maatregelen die waterschappen nemen om te voldoen aan de ecologische doelstellingen zijn inrichtingsmaatregelen. Denk daarbij aan de aankoop van grond voor meanderende watergangen, de vistrappen bij stuwen en het stimuleren van bestrijdingsmiddelvrije oevers. Laatstgenoemde vormt veelal de grootste kostenpost. De uitgaven voor deze maatregelen kunnen uiteraard niet ten laste van de verontreinigingsheffing worden gebracht. Als blijkt dat de inrichtingsmaatregelen niet voldoende zijn, nemen waterschappen maatregelen op hun rwzi’s voor het reduceren van nutriënten (stikstof en fosfaat), voornamelijk

door aanvullende zuiveringstrappen. Deze kosten komen, terecht, wel ten laste van de ve-heffing. Te hoog ambitieniveau Uit het onderzoek van het Haskennistransfer uit Den Bosch blijkt dat bij waterschappen nog onvoldoende bekend is welke maatregelen noodzakelijk zijn, waardoor de kosten veel te hoog worden geschat. Waterschappen richten zich vaak op de ecologische doelen voor de natuurlijke wateren, terwijl in Nederland vrijwel alleen maar kunstmatig water is vastgesteld. Het ambitieniveau ligt daarom veel te hoog, waardoor niet wordt gestreefd naar de laagste maatschappelijke kosten. Op basis van de tot nu toe gemaakte analyses blijkt een maximale kostenstijging van de ve-tarieven van 0,4 procent per jaar rechtvaardig. Grotere stijgingen van de tarieven zijn niet toe te rekenen aan de KRW. Waterschappen die aangeven de heffing vanwege de KRW met tussen de vijf à zeven procent te moeten verhogen, hebben ofwel hun eigen boekhouding niet op orde of rekenen onterecht kosten voor de KRW toe aan de verontreinigingsheffing.

Over VIW

De Vereniging Industriewater is de belangenbehartiger van bedrijven en instellingen in Noord-Brabant die zelf grondwater oppompen, water betrekken van een waterleidingbedrijf, oppervlaktewater gebruiken, of afvalwater lozen. De Vereniging heeft zo’n tachtig procent van alle bedrijven die grondwater gebruiken op dit moment als lid. Daaronder bevinden zich vrij grote ondernemingen, zoals Heineken, Bavaria, Interbrew, Unilever, Coca-Cola, Campina, Fuji en Philips, maar ook veel kleine en middelgrote bedrijven. Meer informatie: www.industriewater.org

Uw bron voor watertestapparatuur

Spectrophotometer PCSPECTRO

Handmeters voor pH, EC, dO

COD-meting Photometer BOD-OxiDirect ®

Snelle en betrouwbare analyse in water- en afvalwater van o.a.: BOD, COD, Ammonia, Nitraat, Nitriet, Fosfaat, etc., etc. Pro Water b.v., Postbus 960, 7550 AZ Hengelo, Tel.: 074-291 51 50, Fax: 074-291 53 50, E-mail: [email protected], website: www.prowater.nl

FIBER FILTRATION “De specialist in filtratie”

ook voor IBA Systemen

•DE ENIGE LEVERANCIER VAN DE ORIGINELE FILTOMAT® •AUTOMATISCHE FILTRATIE MET FIBERTECHNOLOGIE TOT 3 MICRON •ZELFDENKENDE ROBOTFILTER MCFM (DIS)CONTINU REINIGEND TOT 15 MICRON •WEDGE -WIRE FILTERS, TROMMEL EN ZEEFDEKKEN •KAARSEN, ZAKKEN EN FILTERMEDIA

ALLES VINDT U OP : WWW.FIBERFILTRATION.COM

wetsus

centre of excellence for sustainable water technology

combining scientific excellence with commercial relevance www.wetsus.nl

I N D U S T R I E

M A G A Z I N E

29

e r SK v i eIW w P ODi nIUtM

Watertechnoloog of procestechnoloog? Tekst: Johan van Mourik, voorzitter SKIW en manager projecten EdeA

Misschien komt de titel van mijn column dit keer wat vreemd over. Laat mij die toelichten. Wat probeer ik voor het voetlicht te krijgen? Tijdens een van de laatste bestuursvergaderingen van ons SKIW-platform werd opgemerkt, dat slechts een klein deel van de bezoekers van onze 'Op weg naar huis'-bijeenkomsten gespecialiseerd watertechnoloog is bij een industrieel eindgebruiker. Deze constatering zorgde voor een kleine discussie over de achterliggende oorzaak. Al discussierend kwamen we tot de slotsom dat de oude vertrouwde watertechnoloog een uitstervend ras is. De conclusie bevestigde een trend die al geruime tijd waarneembaar is. Binnen veel bedrijven zijn eigen multifunctionele procestechnologen aanwezig, is de zorg voor water en waterkwaliteit overgenomen door leveranciers van chemicaliën of worden hele installaties bedreven door externe partijen. Wat is beter? De volgende vraag werpt zich op: is een dergelijke ontwikkeling slecht? Van mij zult u hierop geen eenduidig antwoord krijgen. Ieder bedrijf stelt zich ongetwijfeld de vraag over de toegevoegde waarde om bepaalde functionaliteiten uit te besteden en in te gaan op het aanbod van externe partijen om te 'ontzorgen' en zodoende het leven van de bedrijfsvoerder zo aangenaam mogelijk te maken. Belangrijk is dat aanbiedende partijen, de leveranciers van water of waterbehandelingsapparatuur, kunnen aantonen dat zij over een geborgd kwaliteitssysteem beschikken. Voor de ontvangende partij, de industrie, is het belangrijk voldoende kennis in huis te hebben om als volwaardige sparringpartner op te treden. Handboeken, zeker die door eindgebruikers zijn opgesteld zoals het OPIW Handboek koelwater van Kiwa, kunnen hierbij een helpende hand bieden. Nieuwe vakmensen aantrekken Terug naar de water- en procestechnoloog. Als deze daadwerkelijk een uitstervend ras wordt, zouden de watersector, de procesindustrie en de overheid daarop moeten anticiperen. Om grote tekorten aan vakmensen te voorkomen, is een gericht aanbod in het onderwijs

noodzakelijk. De herkenbaarheid en aantrekkelijkheid van watertechnologie als ‘typisch Nederlands’ vakgebied, zou vergroot moeten worden. Daar ligt een taak voor zowel de overheid, de onderwijsaanbieder, de industrie en de afnemer. Vanuit de waterwereld worden de eerste initiatieven genomen door een werkgroep vanuit SKIW, VEMW en Aqua Nederland. Die werkgroep gaat onderzoeken wat hun rol zou kunnen inhouden, aanvullend aan de initiatieven vanuit de overheid. Netwerken op Nationaal Watersymposium En wat de huidige watertechnoloog betreft: we kunnen alleen maar hopen dat deze in staat wordt gesteld om bijeenkomsten te bezoeken, te netwerken en hierdoor mede de agenda te bepalen van seminars en congressen. Het Nationaal Watersymposium 2008 is een dergelijke gelegenheid. Op 15 mei zijn wederom vele technologen, leveranciers en beleidsmakers aanwezig. Met elkaar wisselen zij van gedachten over de toekomst van de watertechnoloog. Dit jaar luidt het motto: ‘Industrieel Watermanagement, nu en in de toekomst’. Centrale thema's zijn technische innovaties en regelgeving. Die staan borg voor een interessante dag.

Over SKIW

De Stichting Kennisuitwisseling Industriële Watertechnologie (SKIW) wil een bijdrage leveren aan innovatie in de Nederlandse industrie op het gebied van waterbehandeling en opinievorming over relevante technologie, wetgeving en milieuaspecten. De stichting bevordert vooral het onderlinge contact tussen de leden en is een sociëteit waar de industriële watertechnologen elkaar eenvoudig kunnen vinden om kennis te delen en op de hoogte te blijven van nieuwe ontwikkelingen. Meer informatie: www.skiw.nl

ATadWFocus

06-12-2007

13:34

Pagina 1

AQUATECH Leading trade exhibitions for process, drinking and waste water WQA AQUATECH USA CONFERENCE EXHIBITION

25-28 MAR 26-28 MAR

2008

AQUATECH CHINA NE

W EXHIBITION 21-23 MAY

2008

AQUATECH AMSTERDAM

EXHIBITION

30 SEP - 03 OCT

www.aquatechtrade.com Organised by

2008

H

H

N Y

8

H M

I N D U S T R I E

M A G A Z I N E

31

in t e r vI ERE iew CARR Schoon drinkwater. Als het er niet is, merk je pas hoe belangrijk dit is. Een open deur? Wellicht, maar niet voor de 35-jarige Douwe Stelpstra die in het Afrikaanse ontwikkelingland Soedan gefascineerd raakte door het belang van drinkwater. Tegenwoordig is ‘hulpverlener’ Stelpstra gestationeerd in het rumoerige Kenia. Daarover én over zijn liefde voor water vertelt hij.

“Mijn ogen gingen in Soedan open” Tekst: Alex van Hoof Foto: DWL

“De onlusten in Kenia ontstonden vorig jaar vlak na de verkiezingen in enkele sloppenwijken. Al snel spreidde zich de beroering over het land uit. Ik werk echter ongeveer twintig kilometer ten noorden van Mombasa. In deze omgeving is de situatie gelukkig vrij rustig. Maar als de toestand verslechtert, dan kan ik eventueel de auto nemen en naar Tanzania rijden, de boot pakken naar Zanzibar of het vliegtuig naar Nederland. Vooralsnog blijf ik hier, samen met onder meer mijn Keniaanse vrouw waar ik vorig jaar mee trouwde, en mijn medewerkers. Het werk dat ik hier doe, is cruciaal voor de bevolking en mijn medewerkers. Dus ik pak niet snel mijn koffers.” “Ik werk als technisch en algemeen manager bij de organisatie Dutch Water Limited ofwel DWL, waarvan het Rotterdamse watertechnologiebedrijf Hatenboer-Water een van de drie aandeelhouders is. Overigens, ik ben bij laatstgenoemde onderneming in dienst, omdat ik op die wijze onder meer een pensioen opbouw. Maar goed, dat is niet zo beduidend. Belangrijker is dat we hier schoon en veilig drinkwater produceren voor de lokale bevolking. Onze productiecapaciteit bedraagt dagelijks 40.000 liter waarmee we 20.000 mensen kunnen bedienen. Dat is misschien niet zo veel, maar vormt wel een begin.” Kuststreek “DWL wil winst maken, maar vanuit een ideële grondslag. Wat ik daarmee bedoel? Nou, de bevolking koopt bij ons het drinkwater aan de poort. De prijs is drie shilling per liter. Daarnaast leveren we drinkwater aan scholen en tehuizen voor straat- en weeskinderen in de buurt. Daarvoor rekenen wij honderd shilling, ruwweg één euro, per duizend liter. De geringe winsten sparen we op. Doelstelling is een machine aan te schaffen die we aan de kuststreek van Kenia willen vestigen om van zeewater drinkwater maken. Hatenboer-Water levert deze installatie. Niet alleen in Kenia is een dergelijke installatie noodzakelijk, maar in veel meer ontwikkelingslanden. Dit wil DWL realiseren om zodoende schoon en veilig drinkwater aan te bieden tegen voor de lokale bevolking op te brengen kosten.”

“Dat schone en veilige drinkwater is zó belangrijk. Ik stond er alleen te weinig bij stil. Althans, tot enige tijd geleden. Kijk, ik volgde in Nederland de MAVO, ging naar de MTS en vervolgens aan de slag als liftmonteur en daarna als logistiek manager. Maar ergens knaagde iets. Een in ontwikkelingswerk actieve neef stuurde enkele e-mails en stimuleerde mij ook dat werk te gaan doen. Begin 2004 hakte ik de knoop door en koos voor ontwikkelingswerk in West-Darfoer in Soedan.” Waterproject “Gezien mijn werkervaring in Nederland en mijn functie als logistiek manager in Soedan, raakte ik onder meer betrokken bij de logistiek rondom een groot waterproject in dat land. Mede hierdoor werd ik geboeid door water. Daarnaast kampte ik zowat een jaar lang met gezondheidsklachten, omdat het drinkwater in dat land niet zuiver was. Weliswaar gebruikten we een keramische filter, maar dit bleek onvoldoende. Curriculum Vitae Douwe Stelpstra Het langdurige effect van onzuiver Opleidingen drinkwater op mijn gezondheid 1985 – 1990: deed mijn ogen verder openen: de MAVO sluimerende belangstelling voor 1990 – 1995: MTS, Werktuigbouwkunde water werd intenser. Via onder meer Werkervaring het opzoeken van informatie op 1995, 1997-1999: het internet en het volgen van een Liftmonteur bij AKB Liftservice 1999- 2000: training verdiepte ik mij verder in de Bo-rent (algemeen medewerker) drinkwatermaterie.” 2002: “Na het afgesloten project in SoeBoltjes Plaatsindustrie (logistiek manager) dan, kwam ik ten slotte in 2006 in 2002 – 2004: contact met een aandeelhouder van Jortech Services en Consultancy, DWL. Op die wijze ben ik bij de planner/logistiek manager 2005: waterzuivering in Kenia betrokken. Medair, Soedan, logistiek manager En nu? Nu voel ik mij happy in wat 2006 – heden: en waarvoor ik het allemaal doe.” Algemeen- en technisch manager Dutch Water Limited, Kenia

ADVERTORIAL 32

I N D U S T R I E

M A G A Z I N E

I NTERNAT I ONAAL

World Water Press Serving International Contacts and Information Via het internationale samenwerkingsverband World Water Press houdt WaterForum Magazine u op de hoogte van het nieuwsaanbod uit de wereldwijde watermarkt. Het nieuws is in kaart gebracht door Global Water Intelligence, één van de partners in World Water Press.

DEVELOPMENT DEALS Veolia looks set to open up new markets in Africa and India after taking on an investment from the International Finance Corporation (IFC). The €70 million debt and equity deal gives the World Bank subsidiary and a French development agency a 19% stake in Veolia Water Africa, Middle East and India. Historically, Veolia has not been big on developing country risk. This helped it escape the ravages of the currency crises of the late 1990s and early 2000s, which decimated Suez’s international investments. The World Bank has been trying to get Veolia to take more of an interest in the developing world for years, but as a publicly quoted company, the French firm has always maintained that its shareholder interests have dictated its investment decisions. This deal changes the rules. The first deal that Veolia Water AMI is likely to announce after the investment will be the Riyadh management contract (although there is still no sight of the royal decree to make it official). It is hardly the kind of deal that World Bank President Robert Zoellick had in mind when he made tackling poverty his

priority. Veolia’s contracting arm Veolia Water Solutions & Technologies can still do deals for rich people without any qualms. It has won two contracts in Dubai to build wastewater and brackish water treatment systems for the Emirate’s most outlandish new developments: the Palm Jumeirah and the Burj Dubai

RAINY RAINY RATTLESTONES The drought in the American south west seems to have been washed away by rains over the holiday period. US Drought Monitor downgraded the situation in Southern California and Arizona from 'extreme' to 'severe' over the New Year. At the same time, a series of storms has taken the snow pack in the Rocky Mountains which feed the California Water Project from the north to 103% of normal. This suggests that the CWP, which serves 25 million Californians, may be able to increase the amount of water its customers are allowed to draw from the aqueduct. In Australia, good rains seem to be putting an end to what has been for some parts a ten-year drought. Weather

forecasters suggest that, with El Niño conditions persisting, above average rains can be expected this year. The place to watch for drought-related water investment this year might be China. There has been an ongoing drought in the north for years, but this winter seems to have been particularly dry in the south and central part of the country, with the Yangtze river reaching its lowest ever recorded level in January. If the dryness persists, we could see an explosion of interest in water issues to match what happened in Australia last year.

REUSE BOOST Israel’s Water Authority has approved a tertiary water purification standard, which it estimates will cost around $200 million to implement over the next decade. The cost will be partially offset by the greater volumes of wastewater which will be reused – water purified to tertiary standards is suitable for the unrestricted irrigation of all types of crops technologies are employed. “The master plan calls for 200 MCM [548,000m3/d] of tertiary water to be produced annually within 10 years,” says David Yaroslavitch, deputy managing director of the Israel Water Authority. Yaroslavitch, said the Israeli government, is also expected to partially fund some of the projects.

I N D U S T R I E

M A G A Z I N E

33

INTERNi ATI L n t eOrNvAi eAw

EUROPE IN BRIEF A € 14.5 million infrastructure improvement project implemented by the Plovdiv Regional Water Company in Bulgaria will benefit from a €11.4 million loan from the EBRD. The project includes the rehabilitation of part of the water supply network and a revamp of the city’s WWTP. The project aims to reduce water losses and eliminate flows of untreated wastewater Modern Water has appointed Peter Nicoll as its technical director. Peter was formerly director of business development at Fichtner, and has experience in the design and operation of large desalination plants. Scottish Conservatives have reiterated their call to mutualise Scottish Water. In early January Alex Johnstone, the Conservative infrastructure spokesman, called on the Scottish Government to remove the company from the public sector, claiming that this would free up £180 million which could be invested elsewhere. The Scottish Government insists it has no plans to change Scottish Water’s status. Germany’s diverse and multitudinous water companies, associations and water research establishments will in future present one face to the outside world through an umbrella organisation dubbed the German Water Partnership (GWP). The GWP is to become a central contact post for enquiries from abroad, with the aim of opening up new target markets. Bratislavska Vodarenska Spolocnost (BVS) has received a Baa2 long-term issuer rating from Moody’s, with a stable outlook. BVS is 59.3% owned by the Slovak city of Bratislava, and provides water and sewerage services to around 700,000 people. Although BVS currently has no financial debt, Moody’s estimates that the company may need to raise

external debt of around SKK 1.0-1.5 billion (€30-45 million) in order to help fund its SKK9.9 billion (€295 million) nine-year investment programme.

INDUSTRIAL REUSE Government and industry in Catalunya, Spain, are to collaborate in the implementation of a two-year plan to expand industrial water reuse in the region – the first initiative of its kind in Spain. The move is part of an effort to alleviate the growing pressure on water resources from changing rainfall patterns. The plan announced in mid-December and jointly sponsored by the General Council of Catalan Chambers of Commerce and the Catalan government’s Catalan Water Agency (ACA), aims to provide 160,000m3/d of reused water for industrial use by 2010. 50,000m3/d of this total will be industrial wastewater regenerated and returned within a closed cycle to the original plants. Additional expansion of capacity for regenerating industrial wastewater is planned for after 2010, in line with the ACA’s target of reusing 520,000m3/d by 2015. Catalunya is currently experiencing what an ACA spokesman describes as the “worst drought in recent years,” with adequate supply guaranteed “only as far as March 2008.” Spanish government sponsored studies predict a 5-10% drop in precipitation in Catalunya by 2040, while at the same time, water consumption in the region is set to rise by 440,000m3/d by 2025, according to ACA projections. The question mark hanging over future water supply was in all probability a significant factor in what the Chambers of Commerce describe as “an initially excellent response by industry” to the plan, which anticipates the need to install “filtration, ultra filtration and, in some cases, reverse osmosis technology as well as pumping systems and a pipe network” to recycle regenerated industrial water to the

participating plants. Pilot projects and studies carried out at 180 plants in the textile, chemical, petrol derivatives, paper, construction and automotive sectors indicate that “between 50% and 75% of industry’s water needs could be met by regenerated industrial wastewater.” No figure for the total required investment has yet been made public, and the Catalan Chambers of Commerce acknowledge that “recovery of the investment will be difficult.” However, the initial investment burden on individual companies could be reduced, they say, by sharing regeneration costs between plants on given industrial estates, using BOTs of between 10 and 20 years and obtaining EU funds for certain schemes. The ACA told GWI that some of the €300 million which has been assigned for the expansion of water reuse by the Catalan government would be available for industrial wastewater regeneration, but was unable to specify exactly how much. The expansion of wastewater reuse is, along with desalination, the principal priority of the Spanish government’s A.G.U.A. water programme, which is designed to deal with Spain’s perceived structural water shortage. However, the Catalan plan is the first concerted attempt to harness the potential of industrial wastewater for supplying industry’s water needs. For more information on Global Water Intelligence, please contact Alison Ireland, sales & marketing manager: [email protected] or www.globalwaterintel.com

WORLD WATER PRESS

ADVERTORIAL 34

I N D U S T R I E

M A G A Z I N E

S E R V I C E PA G I N A agenda 17 maart, Den Haag 10 jaar VEMW! Bijeenkomst ter viering van 10-jarig bestaan van VEMW. VEMW (0348) 48 43 50. www.vemw.nl 18-20 maart, Gorinchem Aqua Nederland vakbeurs Vakbeurs op het gebied van waterbehandeling. Aqua Nederland en Evenementenhal (0183) 68 06 80 www.evenementenhalgorinchem.nl 20 maart, Nederland/internationaal Wereld Water Dag Wereld Water Dag, uitgeroepen door VN, om mondiale waterproblematiek bij een breed publiek kenbaar te maken. www.wereldwaterdag.nl

3 april, Wageningen Operationele aspecten anaërobe installaties: ervaringen en oplossingen Symposium over diverse anaërobe zuiveringstechnieken. NVA (015) 215 17 88. www.nva.net 5 - 9 mei 2008, München, Duitsland IFAT 2008 Internationale milieuvakbeurs met veel aandacht voor waterbehandeling. München Messe, Duitsland (0049) 89 949 20 720. www.ifat.de 15 mei, Amersfoort Nationaal Watersymposium 2008 Tweejaarlijks symposium en vakbeurs op het gebied van waterbehandeling. Dit jaar met als thema: Industrieel Watermanagement nu en in de toekomst. SKIW (030) 60 69 444 www.skiw.nl

20-23 mei, Utrecht Het Instrument 2008 Vakbeurs op gebied van automatisering voor industrie, wetenschap en laboratoria. FHI, federatie van technologiebranches. (033) 465 75 07 www.hetinstrument.nl 30 september – 3 oktober, Amsterdam Aquatech Amsterdam Internationale vakbeurs voor professionals op het gebied van proces, drink- en afvalwater. Amsterdam RAI (020) 549 23 27. www.aquatechtrade.com

V OO R U I T B L I K O P W AT E R FO R U M MAGAZINE 2008 Dit jaar staat in iedere editie van WaterForum Magazine een thema centraal:

Actuele agenda online

Deze, en nog veel meer evenementen, zijn te vinden op de website WaterForum Online. Vanuit de agenda kunt u bij de meeste evenementen direct doorklikken voor het programmaoverzicht en u eventueel digitaal aanmelden.

Kijk op: www.waterforum.net

9 mei state of the art waterzuivering 4 juli Marktwijzer 2008 met producten diensten en bedrijven 19 september Innovaties en business development met bijlage Aquatech vakbeurs 21 november Energie en water

Voor redactionele bijdragen: [email protected] Voor adverteren: [email protected]

advertentie inde x Adverteerder

Pagina

Telefoon

E-mail

Website

Aquarama Aquatech ASV Stübbe Nederland Atlas Copco Compressors Nederland Duijvelaar Pompen Fiber Filtration Italian Trade Commission Logisticon Waterbehandeling Meetin Pro Water Reststoffenunie Waterleidingbedrijven Royal Haskoning Siemens Wetus

6 30 2 10 35 28 6 18 6 28 12 26 36 28

(0032) 56 77 13 10 (020) 549 12 12 (026) 320 18 22 (078) 623 02 30 (0172) 48 83 88 (0186) 57 41 51 (020) 540 88 02 (0184) 60 82 60 (030) 410 01 00 (074) 291 51 50 (030) 606 97 21 (024) 328 49 35 (070) 333 34 95 (058) 284 62 00

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

www.aquarama.be www.aquatrade.com www.asv-stuebbe.de www.atlascopco.nl www.dp.nl www.fiberfiltration.com www.italtrade.com www.logisticon.com www.meetin.eu www.prowater.nl www.reststoffenunie.com www.royalhaskoning.com www.siemens.com www.wetsus.nl

(0032) 32 60 81 40 (0032) 36 41 91 00 (023) 525 85 00

[email protected] [email protected] [email protected]

www.easyfairs.com www.ecodis.eu www.vanekeris.nl

Bijsluiters EasyFairs Ecodis Ifat

c o lo f o n WaterForum Magazine voor en over Industrie enWater, is een uitgave van:

NovaForum Business Media BV, Postbus 2047, 4200 BA Gorinchem, (0183) 64 10 86, www.waterforum-media.net.

Doelgroep Midden en hoger technisch, financieel, commercieel en algemeen management in de industrie (textiel, papier, voeding, chemie, etc.), de drink-, proces- en afvalwatersector en in toeleverende sectoren. Oplage 7.500 exemplaren Uitgever Rinus Onland Hoofdredacteur Jac van Tuijn Redactie Constant Gras, Douwe Korting, Arjan Veering, Olav Lammers, Alex van Hoof (eindredactie). Redactie secretariaat Manolda Potters, [email protected] Met medewerking van: Michelle Muus (fotografie), Marco de Groot (illustraties), Pieter van Staveren (fotografie), Jaap Petraeus. Verkoop Henk van der Brugge, Acquimedia (0183) 64 10 86, [email protected] Verkoop secretariaat Manolda Potters (0183) 64 10 86, [email protected] Abonnementenadministratie WaterForum Magazine wordt op aanvraag toegestuurd aan de relevante doelgroepen. De prijs van losse nummers bedraagt 10,00 euro. Aanvraag en/of adresmutaties via [email protected] Vormgeving Varwig Design VOF, Hengelo, Matchfield Concept & Design, Hoofddorp Druk Den Haag offset BV Rijswijk Leveringsvoorwaarden Op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van NovaForum Business Media BV zijn van toepassing de voorwaarden die zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel Midden Nederland. Copyright NovaForum Business Media BV, 2008. Auteursrecht op inhoud en vormgeving zijn voorbehouden aan de uitgever. Gehele of gedeeltelijke overname van artikelen uit WaterForum Magazine is slechts toegestaan met bronvermelding en na schriftelijke toestemming van de uitgever.

#FUSPVXCBSF
CPOEHFOPUFO


WPPS
FFO
LSJTUBMIFMEFS
SFTVMUBBU

&FO
HSPFJFOEF
CFWPMLJOH
&FO
SFHFMHFWJOH
EJF
TUFFET
TUSFOHFS
XPSEU
&O
UPDI
EF
OPPE[BBL
PN
PQ
FFO
FGGJDJÃOUF
FO
FGGFDUJFWF
NBOJFS
WPMEPFOEF
ESJOLXBUFS
UF
QSPEVDFSFO
)FSLFOU
V
EF[F
VJUEBHJOH
4QFDJGJFL
WPPS
EF
XBUFSXFSFME
IFCCFO
XJK
FFO
DPNQMFUF
SFFLT
QSPEVDUFO
POUXJLLFME
4*53"/4
'
GMPXNFUFST
4*53"/4
-
OJWFBVNFUFST
FO
4*53"/4
1
ESVLNFUFST
7PPS
OBVXLFVSJH
CFUSPVXCBBS
FO
SFQSPEVDFFSCBBS
NFUFO
&O
IFU
XFFSHFWFO
WBO
VX
FTTFOUJÃMF
QSPDFTQBSBNFUFST
0O[F
QSPEVDUFO
WPMEPFO
BBO
EF
IPPHTUF
LXBMJUFJUTFJTFO
FO
[JKO
BGHFTUFNE
PQ
VX
IVJEJHF
FO
UPFLPNTUJHF
POUXJLLFMJOHFO
.FFS
JOGPSNBUJF
#FM





PG
NBJM
OBBS
QJOM!TJFNFOTDPN 4FUUJOH
TUBOEBSET
XJUI
5PUBMMZ
*OUFHSBUFE
"VUPNBUJPO


"OTXFST
GPS
JOEVTUSZ