02.03.2013
Huisartsensymposium anno 2013
HAS AZ Monica
1
2
Mastitis en candida bij de borstvoedende moeder Ann Van Looveren vroedvrouw lacatiekundige IBCLC
HAS AZ Monica
02.03.2013
3
Mastitis
Inflammatie van het interlobulair bindweefsel in de borst Incidentie: 2-33% Meestal week 2-3 postpartum Eerste maanden Symptomen: Acute borstpijn Meestal unilateraal Griepachtige symptomen, rillingen Koorts >38,5°C Rode, pijnlijke, warme harde plek(ken) HAS AZ Monica
02.03.2013
4
Mastitis: oorzaken Melkstase: Bij hoge druk -> melkcomponenten tussen epitheliale cellen door naar borstweefsel -> inflammatie van borstweefsel Niet frequente voedingen, voedingen beperken in tijd, voeden op schema, overslaan van voedingen Slecht aanleggen: inefficiënt, onvoldoende ledigen borst Snel afbouwen Druk op de borst (BH, gordel,…) Verstopte tepelporie of verstopt melkkanaal HAS AZ Monica
02.03.2013
5
Mastitis: oorzaken Tepelcontusio (kolonisatie met Staphylococcus aureus) Infectie Staphylococcus aureus Minder frequent: MRSA Streptococcus species E. Colli Ziekte kind of moeder Stress, vermoeidheid Slechte voeding, anemie HAS AZ Monica
02.03.2013
6
Mastitis: diagnose Kliniek Labo: kultuur en antibiogram moedermelk (moedermelk is niet steriel!) Geen respons na 48 u antibioticatherapie Ernstige, ongewone mastitis Tepel eerst schoonmaken Mid-stream, handexpressie, steriele container Protocol Academy of Breastfeeding Medicine 2007 HAS AZ Monica
02.03.2013
7
Mastitis: behandeling Belangrijkste stap: Efficiënte en frequente lediging van de borst Aangetaste kant eerst Massage tijden drinken Na voeding: (manueel) kolven
Goed klinisch onderzoek Predisponerende factoren opsporen en behandelen (tepelkloven) Goede flolluw-up Cave inflamatoire borstCA Zeldzaam: agressieve tumor HAS AZ Monica
02.03.2013
8
Mastitis: behandeling
Verder BV! Geen gevaar voor de gezonde baby Verandering smaak moedermelk: meer zout Als borstvoeding te pijnlijk is: kolven Begeleiding en opvolging : vroedvrouw/lactatiekundige Abrupt stoppen: risico op abces!!!!
HAS AZ Monica
02.03.2013
9
Mastitis: behandeling
Ondersteunende maatregelen: Rust (eventueel kraamzorg) Warmte voor voeding (douche, warmtecompres) Koude na voeding: kwarkcompres, leemcompres,… Analgesie:
Iboprufen (tot 1,6 g/d)
HAS AZ Monica
02.03.2013
10
Mastitis: behandeling Antibioticatherapie Enkel bij fulminant verloop of geen verbetering na 24/48 u Penicillinase resistente penicilline • • • •
Flucloxacilline (Floxapen®, Staphycid ® co 500 mg) Oxacilline (Penstapho®) Cloxacilline (Penstaphon®) 4x 500 mg/dag
In geval van allergie:
• Cefalexine (Keforal® co 500 mg): 1à4g/d in 3-4x • Clindamycine (Dalacin C caps 150-300 mg) 0.9 à1.8g/d in 3-4x
Behandelingsduur: 10-14 dagen HAS AZ Monica
02.03.2013
11
Recidiverende mastitis In 19% van de gevallen (Fetherston, Breastfeed Rev. 1997) Onvolledig behandeld (te kortdurende AB-therapie) Onaangepaste AB-therapie Resistente kiem Slechte aanpak onderliggend probleem CAVE: onderliggend borstCA
HAS AZ Monica
02.03.2013
12
Candida In de literatuur: meldingen sedert eind jaren ’80 Laatste jaren veel aandacht Vooral doorgedrongen in praktijk van vroedvrouwen, lactatiekundigen, borstvoedingsorganisaties, veel minder bekend bij artsen Weinig evidentie, veel controverse
HAS AZ Monica
02.03.2013
13
Symptomen van Candida “typisch voor candida”
Brandende tepels/areola Pijnlijke tepels Glanzende, bleke tepels, schilferende huid Diepe, stekende of niet-stekende borstpijn Uitstralend karakter Pijn tussen de voedingen Persisterende tepelpijn
Pijn die optreed na periode van pijnloos voeden HAS AZ Monica
02.03.2013
14
Symptomen van Candida Bij de neonaat Witte plekken in de mond en/of op de tong Parelmoerglans op het mondje Herhaaldelijk aan de borst trekken Klakkend geluid bij het voeden (ook bij flesvoeding!!) Niet aan de borst willen Luieruitslag: verheven; rood met “eilandjes” Winderigheid en onrust Verminderde gewichtstoename (zeldzaam) Geen symptomen, maar de moeder heeft candida
HAS AZ Monica
02.03.2013
15
Candida en borstvoeding lokale candidiasis tepel en areola
Invasieve infectie ‘ductale candidiasis’ ‘mammaire candidiasis’ ‘candidal mastitis’ Niet zo duidelijk gedefinieerd (<-> klassieke mastitis) HAS AZ Monica
02.03.2013
16
Risicofactoren voor candida Moeder
Gebruik anitbiotica Kloven Mastitis Vaginale candidiasis Candida bij baby Zwangerschapsduur > 40 weken Consumptie van zuivelproducten Veel suikers of kunstmatige zoetstoffen Tekort aan ijzer, foliumzuur,zink en vit A B C en K Diabetes HAS AZ Monica
02.03.2013
17
Risicofactoren voor candida
Baby
Prematuren dysmaturen Gebruik antibiotica Speentjes, flesjes Broertjes , zusjes
HAS AZ Monica
02.03.2013
18
Behandeling candida Algemene maatregelen Aandacht voor hygiëne: regelmatig handen wassen Sterliseren speentjes, flesjes, tepelhoedjes Na volledige behandeling : speentjes en tepelhoedjes vervangen Borstcompressen • Regelmatig verschonen • Katoen: wassen 60°C • Plastiek vermijden, vermijden vochtige warmte Linnen dat in contact komt met candida: wassen op 60°C HAS AZ Monica
02.03.2013
19
Behandeling candida Voeding: vermijden van suikers, schimmelkazen, champignons Gebruik melkproducten: voorkeur voor zure producten Extra vit. C (veenbessen) Pijnstilling: paracetamol; ibuprofen
Eventueel kolven indien borstvoeding te pijnlijk Moedermelk nooit invriezen voor later gebruik: candida wordt niet gedood door invriezen! HAS AZ Monica
02.03.2013
20
Behandeling candida Miconazol (Daktarin®) Tepels: crème (beter resultaat dan orale gel): dun laagje aanbrengen op tepel en tepelhof na elke voeding • Veilig voor baby: lage orale absorptie; geen bijwerkingen geraporteerd via moedermelk Daktarin orale gel: wordt afgeraden voor kleine baby’s
Duur behandeling: voldoende lang (case reports; geen studies): tot 2 weken na verdwijnen van symptomen HAS AZ Monica
02.03.2013
21
Behandeling candida Nystatine:
Crème, poeder, peroraal Veilig, maar veel resistentie Behandeling van de neonaat
Nystatine 46% genezing oropharyngale candidiasis vs 86% met fluconazole Hope JE, Halen H. Randomized comparison of two nystatin oral gels with miconazole oral gel for treatment of oral trush in infants. Antimycotics Study Group. Infection 1996 Mar-Apr; 24 (2):136-g
HAS AZ Monica
02.03.2013
22
Behandeling candida Gentiaan violet: Donkerpaarse kleurstof Op tepel en areola aanbrengen In mond van de baby: max. 1à2x/d Gedurende max. 3-7 dagen Verlaten in recente studies Opnieuw in gebruik in Nederland
Bijwerkingen: orale ulceraties mutageen effect in celculturen
Aandacht voor correcte verdunning! gentiaanviolet 1% in water HAS AZ Monica
foto: www.borstvoeding.com
02.03.2013
23
Behandeling ductale candidiasis Moeder: Fluconazole (Fluconazol®, Diflucan® co 50 mg, 150mg, 200 mg) Zelfde behandeling als systemische candidiasis: • Oplaaddosis: 200 à 400 mg 1x/d • Onderhoudsdosis: 100 à 200 mg; 1x/d • 2-3 weken Borstvoeding mag verder gegeven worden!
Geringe transfer in de moedermelk (< 5,8% van de pediatrische dosis); geen complicaties door blootstelling in moedermelk (Hale, T. Medication and Mothers Milk, 2010)
HAS AZ Monica
02.03.2013
24
Behandeling ductale candidiasis Neonaat Diflucan® siroop: 50 mg/5ml; 200 mg/5 ml • Oplaaddosis: 6 mg/kg/d 1x • Dagdosis: 3mg/kg/D in 1x • Neonaat 0-2w: om de 72 u • Neonaat 2-4 weken: om de 48u Deze siroop is veilig vanaf geboorte; wordt meer en meer gebruikt gezien resistentie andere medicatie
HAS AZ Monica
02.03.2013
25
Begeleiding van de borstvoedende moeder
Zelfstandige vroedvrouw Bij patiënt thuis Consultatie (meestal groepspraktijk) www.vlov.be Lactatiekundige
Voornamelijk vroedvrouwen Pediater: Dr. Greet Stevens (Paola-ziekenhuis) www.bvl-borstvoeding.be
HAS AZ Monica
02.03.2013
26
Literatuur: medicijnen en borstvoeding Medications and mothers milk Auteur: Thomas W. Hale, PhD. © 2012, 15th edition ISBN: 9780984774630
www.borstvoeding.com/problemen/medicijnen/2010-nl.html
HAS AZ Monica
02.03.2013
27
Literatuurlijst
Breastfeeding and human lactation. Jan Riordan; Third edition Breastfeeding. A guide to the medical profession. Lawrence. Sixth Edition Medications and mothers’ Milk. 2010. 12th edition. Thomas W. Hale. Pijn bij borstvoeding. Dr. Greet Stevens. Pediater/lactatiekundige IBCLC. Voordracht 2012 Hope JE, Halen H. Randomized comparison of two nystatin oral gels with miconazole oral gel for treatment of oral trush in infants. Antimycotics Study Group. Infection 1996 Mar-Apr; 24 (2):136-g Protocol Academy of Breastfeeding Medicine 2007 Liebe, M.Opleiding postgraduaat lactatiekunde . 2008
HAS AZ Monica
02.03.2013
03.03.2012
Bedankt HAS AZ Monica
28
