Huisarts 3.0: het vak van huisarts in transitie Jan Rotmans 9 november 2012
www.twitter.com/janrotmans
We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken
Kantelperiode periode waarin heel veel tegelijk verandert is zeldzaamheid in de geschiedenis voorbeeld: eind 19de eeuw moderniseringsproces fundament Nederland onderwijs, kiesrecht, zorg, sociale opbouw
Kantelperiode macro-niveau
crises financiële crisis, energie-, grondstoffen-, klimaatcrisis
meso-niveau
politieke regime ‘kraakt’ vertrouwenscrisis, gebrek aan daadkracht, leiderschap
micro-niveau
krachtige onderstroom burgers & organisatie organiseren zich zelf van onderop
Kantelperiode = Crisis crisis = zegen signaal dat het wezenlijk anders moet nodig voor radicale systeemvernieuwing
Kantelperiode
chaos, instabiliteit, turbulentie = dé kans om het anders te doen
Wat verandert er dan? paradigma van reductionistisch naar holistisch
organiseren van centraal naar decentraal
sturen van ‘top-down’ naar ‘bottom-up’
Voorontwikkelingsfase
Doorontwikkelingsfase
25 jaar
Oud Paradigma Oude Instituties
25 jaar
Kantelperiode
Opbouw van duurzame samenleving
Transitie naar duurzame samenleving
Nieuw Paradigma Nieuwe Instituties Nieuwe Sturing
Oude Sturing
Tijd
We zitten hier
Transitie van roken naar niet-roken in 1958: rookt 90% van volwassen mannen in 2012: rookt 27% van volwassen mannen (10% van jongeren)
in 1950: verband tussen roken en longkanker (Doll) steeds explicietere waarschuwingen reclame steeds verder teruggedrongen in 1990: rookverbod in vliegtuigen, daarna in openbaar vervoer in 2004: rookvrije werkplek in 2008: horeca rookvrij
Transitie van roken naar niet-roken transitie duurde twee generaties was vooral een cultuuromslag begon bij elite, later volksbeweging beleid volgde later, wel belangrijk
Parallel rookgedrag vs onduurzaamheidsgedrag integrale analyse van rooktransitie culturele, demografische, medische, sociale, juridische determinanten
analagon met duurzaamheidsgedrag? transitie van dierlijke naar plantaardige eiwitten
culturele omslag in 40-50 jaar
Dutch Research Institute For Transitions
Samenleving kantelt van: verticaal
naar
horizontaal
centraal
naar
decentraal
top-down
naar
bottom-up
Kantelperiode = Machtswisseling heftige strijd tussen gevestigde orde en opkomende orde tussen vernieuwers en afremmers
Kernprobleem in de Zorg Systeemwaarden
Menswaarden
doelmatigheid
aandacht / tijd
efficiency
vertrouwen
controle, beheersing
ruimte
regelzucht
keuzevrijheid
kosten / baten
kwaliteit
Verbroken Verbinding relatie tussen zorgverlener en zorgvrager vertrouwen, intimiteit, passie, aandacht, bezieling
is verworden tot relatie tussen leverancier en cliënt kosten, doelmatigheid, budget, efficiency, afrekening
Verbroken Verbinding Systeem is belangrijker geworden dan Mens vandaag is belangrijker morgen cijfers belangrijker dan mensen
Wat betekent dit nu voor de toekomstige rol van de huisarts?
‘Zekerheden’ complexiteit
diversiteit
globalisering
netwerksamenleving
horizontalisering vergrijzing virtuele wereld
ontgroening
krimp fysieke wereld
Kiemen van Verandering glocalisering gemeenschapsvorming samenredzaamheid kleinschaligheid ‘slow movement’
Huisarts 2.0 poortwachter regisseur protocollen / standaarden 10 minuten consult
al 40 jaar hetzelfde
Huisarts 3.0 scenario 1:
mensen leven veel gezonder in toekomst niet-roken, meer bewegen, betere voeding hebben minder vaak huisarts nodig veel minder consulten, meer tijd
n.b. 40 jaar geleden start fitness rage en gezondheidscultus
Huisarts 3.0 scenario 2:
mensen organiseren zorg in gemeenschap huisarts komt naar de gemeenschap faciliteren van behoeften op maat
dokter komt naar je toe i.p.v. burger naar de dokter
Huisarts 3.0 scenario 3:
diversiteit aan wensen van burgers vraagt om flexibele attitude en behandeling passend bij de aard van de klacht consult van 1 uur 1 à 2 keer per jaar
flexibiliteit, diversiteit, maatwerk
Huisarts 3.0 scenario 4:
van poortwachter naar coach virtuele relatie coach en burger faciliteren van keuzes van burgers
facilitator en coach op afstand
Huisarts 3.0 rol huisarts in de toekomst zal wezenlijk veranderen
diversiteit van wensen en klachten zal sterk toenemen
faciliterende en coachende rol op, maar ligt in verschiet
Wat betekent dit voor u morgen? reflectie spiegel eigen aanpak en niet op basis van tevredenheid patiënten
reflexiviteit waarom doen we de dingen zoals we ze altijd gedaan hebben?
experiment start eens met een experiment van ander type consult
Conclusie we leven in een verandering van tijdperken samenleving bevindt zich op een kantelpunt heeft ingrijpende gevolgen voor rol van huisarts rol van poortwachter niet meer vanzelfsprekend experimenten zijn nuttig voor verkennen toekomst
