houtlesbrief Hout, een natuurlijke grondstof Lagere school Bovenbouw jaar Inhoud Een handleiding voor de leerkracht bijkomende ideetjes

Hout, een natuurlijke grondstof houtlesbrief

De houtlesbrief Doelgroep

Lagere school Bovenbouw 10 – 12 jaar

Inhoud ♦ Een handleiding voor de leerkracht ♦ bijkomende ideetjes ♦ Een invulfiche voor de leerlingen

Educatief Bosbouwcentrum Groenendaal vzw - www.ebg.be

Inleiding In oktober 2002 is op een tiental plaatsen in Vlaanderen de tentoonstelling "Hout" geopend. Deze tentoonstelling laat je kennismaken met allerlei eigenschappen van hout. Hout is een van de weinige grondstoffen die in principe niet uitgeput geraken. Dat kan door bossen duurzaam te beheren, op een manier waarbij er geen schade wordt toegebracht aan het bos of zijn bewoners. Hout is dus een natuurvriendelijke grondstof, en gaat bovendien lang mee als er voorzichtig mee wordt omgesprongen. Vandaar dat terecht als thema van de "Week van het Bos" 2002 is gekozen. Deze tentoonstelling legt meer de nadruk op het ontdekken van hout. Er zijn modules voorzien over de geur, het geluid en het gewicht van hout. Hoe wordt een boomstam verzaagd, wat kan je nog allemaal van bomen maken, hoe zien de verschillende soorten hout eruit…. zijn vragen die hier worden beantwoord. Het belangrijkste doel van dit document is een leidraad te zijn bij een leerrijke maar vooral plezierige activiteit. Zelf ervaren en ontdekken door de kinderen staat voorop. Het gedeelte voor u is voorzien van wat duiding, dat staat dan in cursief. U kan uiteraard zelf beslissen of u elementen overslaat of niet. Op het einde zijn nog een aantal losse ideeën verzameld die mogelijk nog een inspiratiebron zijn. We hopen dat u en uw leerlingen aan deze lesbrief veel plezier beleven.

houtlesbrief


Zwaar of licht ? Niet alle houtsoorten zijn even zwaar. Sommige blokken wegen meer dan andere, alhoewel ze even groot zijn. Ze hebben een grotere dichtheid. Hout bestaat voor een deel uit vaste materie en voor een deel uit lucht. Lichtere houtsoorten bevatten gewoon meer lucht dan zwaardere soorten. Welke houtsoort is het lichtst? …ceder……………………. Welke soort is het zwaarst ? …Eik……………………. Weegt 1 kg ceder evenveel als 1 kg eik? ……natuurlijk !………………………… Op de achterkant van het paneel staat trouwens de juiste oplossing. Er bestaat een ander woord voor ‘dichtheid’. Vul de spreekwoorden aan en ontdek welk dit is:

O U D E

B O M E N

K Y K E N

B O S J E S

1. ..… bomen moet men niet verplanten 2. Door de ..… het bos niet meer zien 3. De kat uit de boom ……. 4. Konijnen vind je bij……. 5. Je kunt me de boom …….

houtlesbrief

I N

O P Z E T T E N

6. 7. 8. 9.

A P P E L

W I N D

V A L T

Een boompje ….… De ….… valt niet ver van de boom Hoge bomen vangen veel …… Waar een boom ……, blijft hij liggen


Geurig hout Hout heeft een typische geur, je herkent het meteen als je eraan ruikt. Toch hebben veel boomsoorten een eigen geur. Sommige soorten gebruiken die om insecten af te stoten die gangen in het hout boren. De hars van naaldbomen dient daar onder andere voor. Andere bomen geven een lekkere geur af om insecten naar hun bloemen te lokken. Sommige geuren zijn dus positief bedoeld en ruiken zoet, andere negatief en ruiken zuur of bitter. Ruik aan de verschillende potjes en noteer waar de geur je aan doet denken. Uiteraard is hier elk antwoord goed. Geuren die van bloemen komen zoals bij de linde ruiken zoet, naar honing of thee. Naaldboomsoorten ruiken naar hars of terpentijn. Andere soorten hebben een wat moeilijk te omschrijven houtgeur, maar het is interessant te kijken wat de leerlingen er van maken. Potje 1:…………………………….

Potje 5: …………………………..

Potje 2:…………………………….

Potje 6: …………………………..

Potje 3:…………………………….

Potje 7: …………………………..

Potje 4:…………………………….

Potje 8: …………………………..

Kijk nu van welke bomen de geuren afkomstig zijn. Welke geur ruikt jij het liefst? …………………………………………………………………………………… Welke geur ruik je het minst graag? ……………………………………………………………………………………

houtlesbrief


klinkend hout De xylofoon is een slaginstrument gemaakt van houten blokjes die verschillende klanken geven als je er een tik op geeft. Iedere houtsoort heeft een typische klank. Sluit je ogen terwijl iemand op de houtblok slaat. Doe dan je ogen terug open en probeer het juiste blok terug te vinden. Sla op één van de blokken, of laat een leerling slaan, als iedereen de ogen dicht heeft. Ga nadien terug alle blokken terug af en vraag telkens of dit hetzelfde blok was van daarnet. Doe dit een paar keer, en sla eventueel ook eens op het kader. Maakt een groter blok een hoger of een lager geluid ? ……………………………………………………………………………………. Hoe groter, hoe lager het geluid uiteraard Streep zoveel mogelijk muziekinstrumenten verticaal, horizontaal en diagonaal in het rooster weg. Vind jij welke beroemde componist erin verborgen zit?

trompet xylofoon trommel piano viool

C B E H A R P X

T E H O O R N Y

E E L H O B E L

P T T L V G O O

M U V I O O L F

O B P I A N O O

R A A T I G N O

T R O M M E L N

tuba gong gitaar harp hoorn

Componist: Beethoven

houtlesbrief


Hout rondom ons Heel wat materialen en dingen die wij elke dag gebruiken worden gemaakt van bomen. Hieronder zie je de namen van 10 fabrieksdirecteurs. De letters van de namen van de directeurs vormen de producten die iedere fabriek maakt van bomen. Kan jij ze alle 10 raden? WIES JOKOSTOKER: POL GEEDSE: H. SAR: TOM HUISEKAT: B. BURER:

wierookstokje speelgoed hars houtmastiek rubber

I. REB: bier A. PIPER: papier RIJN PEENT: terpentijn PIER NOOSDROOS: esdoornsiroop RAF AFI: raffia

Al deze producten zijn van bomen gemaakt. Wierook is een hars, mastiek, gebruikt om glas in ramen te bevestigen, is ingedikt boomsap. Er zijn biersoorten waar bijvoorbeeld Gagel in wordt verwerkt, een struiksoort. Terpentijn komt uit hars, esdoornsiroop is in Amerika ontzettend populair en lijkt op onze suikersiroop. Raffia zijn vezels van de bladeren van de raffiapalm. Rubber is ingedikt sap van de rubberboom. Het meest gebruikte boomproduct is natuurlijk hout. In welke voorwerpen wordt meestal hout gebruikt? ⊗ O ⊗ ⊗

houtlesbrief

Fiets Huis Voetbal Auto

⊗ O ⊗ O

Computer Potlood Wekker Hamer


Bijkomende ideeën voor buiten en achteraf Je kan jaarringen tellen op omgezaagde bomen of afgezaagde takken Dat is dan de leeftijd van die boom of tak. Berekenen hoeveel hout er in een boom zit. Meet de diameteromtrek (in meter), gebruik de formule van de oppervlakte van een cirkel (π x d² / 4) om de oppervlakte van de stambasis te kennen. Dan vermenigvuldigen met de stamhoogte en je hebt de inhoud van de stam in kubieke meters. De stamhoogte kan je bepalen met het houthakkerskruis. Daarvoor neem je 2 takjes van dezelfde lengte, zo'n 10 cm en je zet ze loodrecht op elkaar. Als je nu het horizontale takje dicht tegen je oog brengt, en je stapt zover van de te meten boom dat hij schijnbaar even groot is als het verticale takje sta je net even ver van de boom als hij hoog is.

Tenslotte kan je ook nog in het klaslokaal nadien proberen zoveel mogelijk houtsoorten te vinden (meubels, potloden, pennendozen, sinaasappelkist, kaders aan de muur, wasknijpers, speelblokken,….)

houtlesbrief


Naam ………………………

Klas ………………………

Bezoek aan de tentoonstelling HOUT

Zwaar of licht ? Niet alle houtsoorten zijn even zwaar. Sommige blokken wegen meer dan andere, alhoewel ze even groot zijn. Ze hebben een grotere dichtheid. Welke houtsoort is het lichtst? ……………………….

Welke soort is het zwaarst ? ……………………….

Weegt 1 kg Ceder evenveel als 1 kg Eik? ……………………………… Er bestaat een ander woord voor ‘dichtheid’. Vul de spreekwoorden aan en ontdek welk dit is: 3 . 6 2 . . 7 9 1 . . 4 . . . . . . . 5 . . 8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

..… bomen moet men niet verplanten Door de ..… het bos niet meer zien De kat uit de boom ……. Konijnen vind je bij……. Je kunt me de boom ……. Een boompje ….… De ….… valt niet ver van de boom Hoge bomen vangen veel …… Waar een boom ……, blijft hij liggen

houtlesbrief


Geurig hout Hout heeft een typische geur, je herkent het meteen als je eraan ruikt. Ruik aan de verschillende potjes en noteer waar de geur je aan doet denken. Potje 1:…………………………….

Potje 5: …………………………..

Potje 2:…………………………….

Potje 6: …………………………..

Potje 3:…………………………….

Potje 7: …………………………..

Potje 4:…………………………….

Potje 8: …………………………..

Kijk nu van welke bomen de geuren afkomstig zijn. Welke geur ruikt jij het liefst? …………………………………………………………………………………… Welke geur ruik je het minst graag? ……………………………………………………………………………………

houtlesbrief


klinkend hout De xylofoon is een slaginstrument gemaakt van houten blokjes die verschillende klanken geven als je er een tik op geeft. Iedere houtsoort heeft een typische klank. Sluit je ogen terwijl iemand op de houtblok slaat. Doe dan je ogen terug open en probeer het juiste blok terug te vinden. Maakt een groter blok een hoger of een lager geluid ? ……………………………………………………………………………………. Streep zoveel mogelijk muziekinstrumenten verticaal, horizontaal en diagonaal in het rooster weg. Vind jij welke beroemde componist erin verborgen zit?

trompet xylofoon trommel piano viool

C B E H A R P X

T E H O O R N Y

E E L H O B E L

P T T L V G O O

M U V I O O L F

O B P I A N O O

R A A T I G N O

T R O M M E L N

tuba gong gitaar harp hoorn

Componist: …………………………

houtlesbrief


Hout rondom ons Heel wat materialen en dingen die wij elke dag gebruiken worden gemaakt van bomen. Hieronder zie je de namen van 10 fabrieksdirecteurs. De letters van de namen van de directeurs vormen de producten die iedere fabriek maakt van bomen. Kan jij ze alle 10 raden? WIES JOKOSTOKER: …………. POL GEEDSE: …………………… H. SAR: ……………………………. TOM HUISEKAT: ………………… B. BURER: ………………………..

I. REB: …………………………… A. PIPER: ……………………….. RIJN PEENT: …………………… PIER NOOSDROOS: ………………. RAF AFI: …………………………

Het meest gebruikte boomproduct is natuurlijk hout. In welke voorwerpen wordt meestal hout gebruikt? Maak het bolletje van de juiste voorwerpen zwart. O O O O

houtlesbrief

Fiets Huis Voetbal Auto

O O O O

Computer Potlood Wekker Hamer


houtlesbrief Hout, een natuurlijke grondstof Lagere school Bovenbouw jaar Inhoud Een handleiding voor de leerkracht bijkomende ideetjes

Recommend Documents