september 2011 het houtblad
18
h o u t i s v ertro u w d o pm a r s h o u t in r en ovat iep rojec t en Waar in de jaren 1980 - 1985 nog veel voor kunststof werd gekozen, zien woningeigenaren nu weer de vele voordelen van hout. Opmerkelijk is dat die keuze vaak niet gebaseerd is op uitgebreide berekeningen van investeringen en onderhoudskosten. Na ca. 25-30 jaar is de levenscyclus van de in de jaren 80 geplaatste kunststof kozijnen ten einde en wordt de balans opgemaakt. Vooral ‘vertrouwen in hout’, de mogelijkheid om (zelf) onderhoud te plegen én een betere uitstraling van de woningen blijken doorslaggevend voor de keuze.
HB05_018-023_nbvt.indd 18
15-09-2011 19:07:16
september 2011 foto’s: carla debets bouwtekst doetinchem
het houtblad
19
Den Bosch. Na 25 jaar zijn kunststof kozijnen aan vervanging toe, zo leert de ervaring.
Vóór de woningrenovatie van 419 woningen in de wijk
renovatie weer moeten voldoen aan een bepaalde basis-
Grootstal in Nijmegen heeft Portaal een woonwensenon-
kwaliteit, mét HR++ isolatieglas en inbraakwerend hang-
derzoek gehouden, waaruit tochtklachten als belangrijk-
en sluitwerk.
ste probleem naar voren kwamen. Ook wilden de bewoners graag lagere energielasten en méér comfort. Om de
Bewust weer hout ‘Hout kun je tenminste herstellen,
woningen bovendien meer uitstraling te geven, werd be-
bijvoorbeeld na een inbraak. Bij kunststof moet dan met-
sloten de gevels grondig aan te pakken. De problemen
een het hele kozijn vervangen worden. Bovendien waren
met de kunststof gevelkozijnen werden geïnventariseerd:
de kunststof kozijnen die wij toepasten sowieso veel in-
ze zijn niet meer te repareren bij defecten, er zijn geen
braakgevoeliger. Dat kwam ook als één van de belangrijk-
onderdelen meer verkrijgbaar, ze zijn ongeschikt voor het
ste punten naar voren uit een inventarisatie onder de be-
plaatsen van HR++ isolatieglas, ze zijn erg inbraakgevoe-
woners voordat we gingen renoveren.’ Aan het woord is
lig, ze zijn verkleurd, er zijn lekkages, afsluitrubbers zijn
Jolanda Martens, projectleidster klant- en gebiedsbeheer
verweerd, er zijn tochtklachten en de kozijnen zijn onsta-
bij Portaal in Nijmegen. Bij de renovatie in Grootstal wor-
biel door een zwakke constructie. Al met al voldoende re-
den nét de laatste kunststof kozijnen verwijderd en ver-
denen om de kunststof kozijnen al voor het einde van de
vangen door houten kozijnen. De snelheid waarmee de
destijds verwachte levensduur van 30 jaar te vervangen.
kunststof kozijnen uit de gevels gesloopt worden, is illus-
Mede omdat Portaal van mening is dat alle woningen na
tratief voor de kwaliteit ervan. De woningen waren oor-
HB05_018-023_nbvt.indd 19
15-09-2011 19:07:33
Grootstal Nijmegen voor de renovatie.
Grootstal Nijmegen na de renovatie.
Met de nieuwe generatie kozijnen, wordt ook direct voldaan aan alle technische eisen van de huidige tijd.
HB05_018-023_nbvt.indd 20
15-09-2011 19:08:14
malige Woningbouwvereniging Nijmegen ging bij de
voorbeeld geplaatst in de 72 portieketagewoningen van
renovatie in 1985 ‘om ‘ voor de beloftes van de kunststof-
Brabant Wonen, aan de Copernicuslaan. Hier waren het
industrie; vooral voor het aspect ‘onderhoudsarm’. Net
vooral ook esthetische overwegingen om bij de nieuwe
als vele andere woningbouwverenigingen.
renovatie weer te kiezen voor hout: de woningen hebben
Portaal koos bij de vervanging heel bewust weer voor
een authentieke uitstraling en zijn daarom één van de be-
hout. Martens: ‘We hebben gewoon meer vertrouwen in
houden projecten in de herstructurering van de wijk Bos-
hout. Na alle mooie verhalen én problemen van de kunst-
veld. Nadrukkelijk is hier gekozen voor kozijnen van Ac-
stof kozijnen, willen we ook qua milieu weer kiezen voor
coya, in verband met de bereikbaarheid van de woningen
een duurzaam product, dus voor FSC-hout.’
op de verdiepingen.
Met de nieuwe houten kozijnen wordt bovendien weer
‘Waarom zou een houten kozijn trouwens geen 100 jaar
recht gedaan aan de oorspronkelijke architectuur. Het
mee kunnen?’, vraagt Game zich af. ‘Er zijn nu toch ook
fraaie voordeurkozijn met het grote glasvlak met horizon-
nog oude panden met oude houten kozijnen. Twee voor-
tale roedes naast de voordeur was destijds wel in kunst-
waarden zijn daarbij van belang: een kozijn moet goed
stof nagemaakt, maar de vele grove profielen deden af-
geconstrueerd zijn én goed worden onderhouden. En dan
breuk aan de detaillering. De nieuwe kozijnen – in wit of
kunnen we een onderhoudsplanning maken voor mis-
grijs mét gekleurde voordeur, naar wens van de bewoners
schien wel 50 tot 75 jaar. Als we daarbij dan de onder-
– moeten ervoor zorgen dat Grootstal weer minimaal 30
houdscyclus van 5 naar 8 jaar oprekken, scheelt dat toch
jaar vooruit kan.
zo’n 6 schilderbeurten. En echt slechte verfproducten be-
september 2011
Authentieke uitstraling Accoya kozijnen zijn bij-
21
het houtblad
spronkelijk voorzien van houten kozijnen, maar de toen-
staan inmiddels niet meer. Maar het is wel de combinatie
Hout is te onderhouden Brabant Wonen heeft in Den
hout en verf die het moet doen.’
Bosch maar liefst drie woningbouwprojecten onlangs voorzien van houten kozijnen na verwijdering van de kunststof geveldelen. Eén van die projecten – 160 woningen aan de Van Broeckhovenlaan e.o. – wordt binnenkort
‘houten kozijnen zorgen voor meer uitstraling’
■ ■ ■
opgeleverd; de andere twee - 70 woningen aan de Generaal Rosslaan en 72 woningen aan de Copernicuslaan – zijn
Bij de renovatie van de flatwoningen kwamen ook de
al in 2009 en 2010 voorzien van nieuwe houten kozijnen.
franse balkonnetjes weer terug. Bij de renovatie met
Tussen 1983 en 1988 werden in deze projecten kunststof
kunststof kozijnen waren deze vervangen door vaste ra-
kozijnen aangebracht, die veel problemen opleverden.
men met dichte panelen eronder, maar nu zijn ze weer te-
Örjan Game, teamleider Projectmatig Onderhoud bij Bra-
rug. Mooi in hout.
bant Wonen, somt op: ‘Vooral het technisch aanpassen aan steeds hogere eisen qua isolatie en inbraakveiligheid
Inbraakveiligheid verhoogd Aan de Bossche Van
is in bestaande kunststofprofielen niet mogelijk. Daarbij
Broeckhovenlaan e.o. wordt nog druk gerenoveerd. Een
heeft de oudere generatie kunststof nog geen profielen
grote kraan brengt de kant- en klare kozijnen (concept III)
met koudebrugonderbrekingen. Ook zijn onderdelen zo-
tot net voor de gevelopening waarna ze worden geplaatst.
als hang- en sluitwerk niet meer voorhanden. Deels om-
In 1983 werden bij de renovatie kunststof kozijnen en
dat fabrikanten inmiddels niet meer bestaan.’
kunststof deuren aangebracht die nu allemaal weer worden
Voor Brabant Wonen spelen dus vooral de veel betere
vervangen door hout. Ook hier speelden onderhouds-
mogelijkheden voor technische aanpassingen een rol om
klachten een rol, maar de kozijnen waren bovendien isola-
weer voor hout te kiezen. ‘Daarnaast zorgen houten kozij-
tietechnisch gezien niet meer in orde.
nen voor meer uitstraling, met name in grondgebonden
Bij de keuze voor hout speelde duurzaamheid een rol even-
woningen’, aldus Game. ‘Dus zo snijdt het mes aan twee
als de inbraakwering, waarbij gekozen is voor 2 of 3 sterren
kanten. Weliswaar zijn kunststof kozijnen de laatste jaren
qua hang- en sluitwerk én het voldoen van de houten ge-
sterk verbeterd, maar houten kozijnen hebben ook een
velelementen aan het Politiekeurmerk Veilig Wonen. Op-
grote ontwikkeling doorgemaakt. Zo kunnen we nu bij-
merkelijk was dat Brabant Wonen na aanpak van andere
voorbeeld voor duurzaam FSC-hout kiezen. Of voor Ac-
woningen in hetzelfde project een seintje kreeg van de po-
coya kozijnen. Dit is lange tijd te duur geweest, maar in-
litie: het inbrekersgilde had zich in de wijk verplaatst. Naar
middels een betaalbaar alternatief.’
woningen die nog wel eenvoudig waren open te breken!
HB05_018-023_nbvt.indd 21
15-09-2011 19:08:39
Copernicuslaan in Den Bosch na de ‘facelift’.
Bij de moderne houten kozijnsystemen zoals deze nu door de timmerindustrie worden
Pro Patriastraat in Zaandam.
aangeboden, zijn geen volle schildersbeurten meer nodig. Project in Den Bosch.
HB05_018-023_nbvt.indd 22
15-09-2011 19:09:18
met vestigingen in Amsterdam, Zaandam en Purmerend,
enzovoort.
rondde in 2010 het project Pro Patriastraat af, waar in 63
Opmerkelijk is ook dat de woningbouwverenigingen ex-
grondgebonden woningen de kunststof kozijnen zijn ver-
pliciet aangeven dat zij vóór de keuze van opnieuw kunst-
vangen door houten kozijnen. Ook hier de inmiddels be-
stof kozijnen of houten kozijnen geen gedetailleerde – of
kende problemen, zoals inbraakgevoeligheid en het feit
zelfs maar grove – berekening hebben gemaakt van de in-
dat er aan de kunststof kozijnen niet veel aan te passen
vestering en te verwachten onderhoudskosten. Örjan
viel. Van tochtverschijnselen hadden de bewoners niet
Game van Brabant Wonen reageert met: ‘In het verleden
veel last, maar wel van schimmelvorming. Dit bleek echter
hebben we dergelijke berekeningen wel eens gemaakt
na onderzoek vooral het gevolg te zijn van koudebruggen
zodat we uit ervaring weten dat de verschillende materia-
in de gevels.
len elkaar niet zoveel ontlopen, qua investering en onder-
Rochdale heeft als belangrijkste argument om weer voor
houdskosten.’ Exacte cijfers ontbreken echter. En hoe kun
houten kozijnen te kiezen: de grote eigen onderhouds-
je de nieuwe uitstraling van de woningen uitdrukken in
dienst. Peter Prins, onderhoudsmanager, werkgebied
euro’s? De woningbouwverenigingen kijken duidelijk
Noord: ‘Met een eigen onderhoudsdienst ben je veel
verder dan alleen de investerings- en onderhoudskosten.
flexibeler en kun je zelf afspraken maken met bewoners, als ze problemen hebben. De eigen onderhoudsmensen
Duurzaam hout, ook na 25 jaar SWBV (voorheen
zijn sneller inzetbaar en bieden dus wel degelijk een
SchildersWacht BV), een onafhankelijke organisatie van
meerwaarde. Daarom kiezen we bij renovaties ook weer
specialisten in vastgoedonderhoud, onderstreept dat hou-
voor houten kozijnen. Daar kunnen we tenminste zelf on-
ten kozijnen veel duurzamer zijn dan kunststof kozijnen.
derhoud aan plegen.’
Jan Lieftink, commercieel technisch manager bij de lande-
‘Met de houten kozijnen krijgt de kwaliteit en de uitstra-
lijke organisatie: ‘Hout is zeer duurzaam en gaat meer dan
ling van de woningen weer wat meer aandacht; bij de
50 jaar mee, terwijl kunststof na 25 jaar echt is afgeschre-
kunststof destijds was dit van ondergeschikt belang’, ver-
ven en moet worden vervangen. In berekeningen gaat het
telt Prins. ‘Hiermee willen we ook bereiken dat de ver-
vaak alleen om de aanschafprijs en onderhoudskosten. Na
huurbaarheid van de woningen goed blijft. Daarbij heb-
25 jaar is bij houten kozijnen echter nog deelvervanging
ben we gekozen voor FSC naaldhout kozijnen met betere
mogelijk; de restwaarde na 25 jaar is bij hout circa 60 pro-
verbinding onderdorpel en stijl, en stellen we hoge eisen
cent, maar bij kunststof is de restwaarde na 25 jaar nul.’
aan de detaillering. Hierdoor verwachten we het onder-
‘Moderne houten kozijnen hebben bovendien tegenwoor-
houd aan de kozijnen te kunnen beperken. Samen met
dig nog maar zo’n drie onderhoudsbeurten in 25 tot 30 jaar
een goed verfsysteem kan het onderhoud en de cyclus
nodig’, voegt hij toe. ‘Sommige opdrachtgevers kiezen
van de schildersbeurten mogelijk opgerekt worden tot
echter nog steeds voor kunststof en baseren dit vooral op
wel 8 jaar.’
het feit dat ze dan niet hoeven te schilderen. Terwijl kunst-
Hoog op het verlanglijstje van de woningstichting staat
stof ook periodiek een was- en waxbeurt nodig heeft. Veel
een nog te starten traject voor een goede afweging bij de
opdrachtgevers onderschatten dit en denken dat schilder-
keuze voor materialen voor kozijnen: hout, kunststof of
onderhoud veel duurder is. Bij de moderne houten kozijn-
aluminium. Prins: ‘Om de uiteindelijke keuze duidelijker
systemen zoals deze nu door de timmerindustrie worden
te onderbouwen, maar ook om complexbeheerplannen
aangeboden, zijn echter geen volle schildersbeurten meer
beter op te kunnen stellen.’
nodig. Deze systemen hebben namelijk 100 procent wa-
september 2011
werken, door andere coderingen van werkzaamheden
23
het houtblad
Weer eigen onderhoud Woningstichting Rochdale,
terdichte verbindingen en er is goed gekeken naar de de-
Méér dan investeringskosten De investerings- en
taillering, bijvoorbeeld hoe het glas in het kozijn zit.’
onderhoudskosten van de afgelopen 25 tot 30 jaar aan de
In eerste instantie is een opdrachtgever goedkoper uit met
kunststof kozijnen zijn moeilijk te achterhalen. De (nog
de aanschaf van kunststof kozijnen, circa 5 tot 7 procent,
wel achterhaalde) investeringen variëren van 6300 tot
schat Lieftink. ‘En hij denkt dat ook te zijn met de onder-
10.000 gulden per woning, maar de grote verschillen in
houdskosten. Wordt echter het werkelijke onderhoud én
woningtypes maakt deze cijfers onvergelijkbaar. En wat
niet te vergeten de afschrijving meegenomen in de bere-
onderhoudskosten aan de kunststof kozijnen betreft, is
keningen voor de komende 50 jaar, dan zijn houten kozij-
nogal wat cijfermateriaal verloren gegaan, ofwel door sa-
nen echt de beste keus.’ •
menvoegen/fuseren van woningbouwverenigingen, doordat destijds betrokken medewerkers er niet meer
HB05_018-023_nbvt.indd 23
Carla Debets
15-09-2011 19:09:30
