Hotel Modern / Garnalen Verhalen / Recensies
Het leven op Aarde door honderden garnalen Hotel Modern maakt live animatiefilm met driehonderd gedroogde garnalen als poppen Theater Garnalen verhalen door Hotel Modern. Gezien 6/ febr Rotterdamse Schouwburg. Tournee t/m 13 mei. Inl: www.hotelmodern.nl. “Test, test test...”, zegt de begrafenisondernemer; een kromme garnaal met een hoog hoedje op. Zijn collega veegt de vloer aan en geeft commentaar op het stoffige macraméwerk dat aan de muur hangt – typische crematoriumkunst, al vinden de garnalen het prachtig. In een zaaltje ernaast wachten de nabestaanden. Vlak voor ze binnenkomen, verspringt de camera naar een kraamkamer waar een kind wordt geboren. Een garnalenbaby ligt in een plas bloed. Die proloog van een crematie is tevens de proloog van de voorstelling Garnalen verhalen, waarin theatergroep Hotel Modern in vijftig korte scènes een uur uit het leven op aarde toont. Bijzonder is dat de rollen worden gespeeld door driehonderd dode garnalen. Hotel Modern maakt een uniek soort objecttheater: ze nemen live een animatiefilm op. Je ziet tegelijkertijd de film en de making of. Op tafels staan allemaal vernuftig geknutselde miniatuur-filmsets, met een elektrisch stoeltje, een boksringetje, een operatiekamertje. De spelers lopen met camera’s langs de sets en filmen de scènes, die tegelijkertijd op een scherm worden getoond. Met drie, vier spelers staan ze boven zo’n maquette gebogen en bewegen met draadjes de garnalen en de decorstukken. Terzijde staat een virtuoze Gerauschmacher die live een soundtrack maakt. Eerder maakten de poppenspelers op deze manier De Grote Oorlog, over de Eerste Wereldoorlog, en Kamp, over Auschwitz. Om even bij te komen van deze loodzware thema’s maakte ze vervolgens Rococo: porno met Biedermeier beeldjes. De Grote Oorlog is hun meesterwerk. Omdat daarin vorm en inhoud even sterk zijn, en omdat de botsing tussen die twee tot een aangrijpende
ervaring leidt. Het gaat om de spanning tussen de grote, zware verhalen en het gepriegel in die schattige speelgoedwereld, die er op groot scherm dan weer zo sensationeel echt uitziet. In andere voorstellingen overheerst de vorm. Kamp is sterker als installatie dan als theater. Garnalen verhalen is technisch gezien hun meest ambitieuze project, wegens de vele korte scènes die razendsnel achter elkaar gezet moeten worden. Ook inhoudelijk is het ambitieus: het leven zelf willen ze vangen. We zien geboorte, dood, ziekte, armoede, een bokswedstrijd, een hersenoperatie, een maanlanding, een houseparty, twee zwervers op een vuilnisbelt, mensen die uit eten gaan, een rozenverkoper die wordt vermoord met een schaar, de executie van een ter doodveroordeelde. Eindeloos kun je je vergapen aan de manier waarop de maquettes zijn gebouwd, met luciferdoosjes als benzinepompen, en een stukje computerschroot als ruimteschip. Na afloop mag het publiek rondlopen om alles nog eens rustig te bekijken. Er is geen overkoepelend verhaal. In de meeste scènes laat de groep gewoon een pakkend beeld uit het leven zien. Soms is dat wat willekeurig, en soms zou je willen dat ze er wat meer tekst aan hadden toegevoegd, of er vaker een eigen draai aan hadden gegeven. Het mooiste zijn de scènes waarin ze dat wel doen. Met als hoogtepunt een wrang absurdistische aflevering van het tv-programma Tussen Kunst en Kitsch , die wordt vermengd met een autopsie. Je ziet garnalen in de rij staan, met op hun rug een schilderijtje of een poppenhuismeubeltje. De voorste man heeft een lijk meegenomen. Deskundig keurt de kunstkenner het lichaam van het poppetje (dit keer geen garnaal). “Het is een meisje van rond de dertien, nog helemaal gaaf, alleen een lichte beschadiging tussen de beentjes”. Aan de miereneitjes bij de haarwortels kan hij zien dat zij een paar weken dood is. De man die het meisjeslijk meebracht, heeft haar in de sloot achter zijn huis gevonden. Volgens de kunstkenner kan hij er zo vijftien- à twintigduizend euro voor krijgen. Een soortgelijk komisch samenbrengen van genres gebeurt in een scène die aan Liaisons Dangereuses doet denken. In een achttiendeeeuws decor zie je een belastingconsulent een brief schrijven aan een gravin. Door de setting krijgt de droge financiële correspondentie een amoureuze lading. In een filmpje dat is te zien op de fantastische website van Hotel Modern (waarop ook een filmpje over 9/11 is te zien met pakken appelsap als wolkenkrabbers) zeggen de makers dat ze garnalen hebben genomen omdat ze de mensheid als diersoort willen beschouwen.
In de laatste scène zijn de maquettes verlaten en zweven gevleugelde garnalen rond. Als in Der Himmel über Berlin beschouwen ze mild het menselijk worstelen. Wilfred Takken , NRC, 11-02-2009
Treuren bij de begrafenis van een onwillige zwerfgarnaal Garnalen Verhalen door Hotel Modern. Rotterdamse Schouwburg, 7/2. hotelmodern.nl. Het begint met een begrafenis. In de aula zijn twee garnalen bezig het afscheid voor te bereiden; zorgvuldig inspecteren ze de onpersoonlijke ruimte met aan de wand het onvermijdelijke kunstwerk, of wat daarvoor door moet gaan. Mijmerend nemen ze het ding in zich op, totdat het opeens met donderend geluid een eigen leven gaat leiden. Zegt de ene garnaal tegen de andere: ‘Inderdaad. Heel modern.’ Zo gaat een Garnalen Verhaal. Bijvoorbeeld. En niet dat het dan al uit is, maar dan verlegt de focus van de voorstelling zich kort naar een kraamkliniek, waar een garnaal aan het bevallen is. Van daaruit gaat het door naar een vuilnisbelt met zwerfgarnalen, een café waar een garnaal rozen probeert te slijten aan onwillige garnalenklanten, een tankstation, een duiveluitdrijf-sessie, een bokswedstrijd, een discotheek, een bruiloft, de dierentuin – je kunt het zo gek niet verzinnen, of er zijn garnalen mee bezig, en daardoor wij ook. Of was het omgekeerd? Garnalen Verhalen, de nieuwste voorstelling van Hotel Modern, is er weer een in de beste traditie van dit trio, dat zich in tien jaar met een heel eigen theatervorm heeft geprofileerd. In Hotel Modern-producties komen beeldende kunst, animatie, muziek, spel en een speciale filmtechniek op eigenzinnige wijze samen. ‘De Grote Oorlog’, de gehavende Twin Towers en Auschwitz, maar ook schijnbaar alledaagse taferelen gieten ze met humor en compassie in fraai theatrale vorm. Zo kun je uren kijken naar garnalen die dingen doen die normaliter alleen aan mensen voorbehouden lijken. Lachen, ontroerd raken en je tegelijk verbazen over de prachtige manier waarop het is gemaakt. De drie spelers/bedenkers creëren in de theaterzaal kleine podia, tafels eigenlijk, met de meest uiteenlopende attributen die onder hun handen (al dan niet voorzien van
vingercamera) tot een scène worden. Op een groot scherm achterop het toneel worden het filmpjes, op de speelvloer is het theater; behendig reppen de spelers zich van het ene podiumpje naar het andere, waar weer een verhaal wacht. Een mozaïekvoorstelling is Garnalen Verhalen dan, met garnalenpersonages die elkaar ontmoeten en weer uit het oog verliezen, met zielige, maffe en mooie verhalen, met bibberende rozige lichamen en melancholieke kraaloogjes, die we herkennen en aan wie we gehecht raken en om wie we kunnen treuren bij een begrafenis. Karin Veraart, Volkskrant, 11-02-2009
Een garnaal heeft weinig woorden nodig op de verregende camping Stoned zijn ze allerminst en breekbaar als het Carnabystreetmodel Twiggy ook al niet. De garnalen die de hoofdrollen spelen in de nieuwe productie van theatergezelschap Hotel Modern treden juist in kloeke onverschrokkenheid aan, en tonen zich uitermate tekstvast bovendien. Dat had je niet gedacht; dat garnalen tekstvast konden wezen, want in het filmische kijkdoostheater van Hotel Modern speelt tekst doorgaans geen rol. Eerder maakten Pauline Kalker, Arlène Hoornweg, Herman Helle samen met geluidscomponist Arthur Sauer voorstellingen over loopgravenmisère en concentratiekampen, en onderzochten ze in Biedermeiertoonzetting het weidse begrip lust. Nu is een parabel aan de beurt. Over garnalen, die zich net zo willekeurig blijken te gedragen als mensen. Nadat ze in twee rondes magnetron letterlijk gehard raakten aan het theatervak, werden de garnalen gecast: „Je hebt melancholieke garnalen en stoere garnalen.” En dat is aantoonbaar waar. Op de toneelvloer staat een enorm miniatuur soort rangeerterrein, waarop alle decors als tableaux vivants. Hier speelt, kriskras van links naar rechts, van voorgrond naar achtergrond wisselend, het garnalendrama zich af, dankzij een vingercamera tegelijkertijd vergroot geprojecteerd op de achtergrond. Componist Sauer zorgt ter plekke voor passende en onthemende klanken. De garnalen hebben tamelijk veel om handen. Massaal bezoeken ze televisiestudio’s om te achterhalen in hoeverre hun op de garnalenrug
meegezeulde meubilair ‘tussen kunst en kitsch’ zweeft, ze gaan naar Artis, Madurodam, bruiloften, begrafenissen, ziekenhuizen of gevangenissen waar ze gelaten op de elektrische stoel wachten. Ze bekijken het door een medegarnaal gepresenteerde weerbericht (‘toen de Duitsers hun depressies onze kant opstuurden.’). En ze hangen rond in garages, waar portieren trefzeker aan auto’s worden gelast dankzij de vonkenregen van een vuurwerksterretje. Al te breeduit passeert de voorliefde van Hotel Modern voor smerigheid en vunzigheid (oorverdovend borende garnalentumoroperatie en in braaksel rondtollende duivelsuitjagers). Maar daar staat afdoende behendigheid en speelse vindingrijkheid tegenover. Al komen de spelers in het garnalendrama wel erg veel aan het woord. Wat mij betreft zijn de woordloze scènes juist het ontroerendst. Zoals de achter hun dambord zwoegende garnalen, de ruisend deinende kartonzee bij maanlicht, de onverdroten garnalenvisser in zijn stuurhut tijdens windkracht 9, de drie ruimtegarnalen op de maan en het Edward Hopperachtig bezoek aan de autowasplaats plus de even troostloze snackbar zonder garnalenkroketjes. En allicht de kamperende garnaal, die vanuit zijn tent geduldig naar buiten koekeloert wanneer de gestaag op zijn tentdoek neerkletterende regen nou es zal ophouden. Of het rampzalig is dat er geen enkele samenhang tussen de over elkaar heen buitelende scènes is? Ach, misschien is het aldus louter functioneel geduid dat garnalen net zo verbeten, doelloos en ontredderd door het leven strompelen als mensen. Arend Evenhuis, Trouw, 11-02-2009
Garnalen verbeelden op unieke wijze de mensheid De Rotterdamse theatergroep Hotel Modern timmert al zo’n tien jaar aan een uniek concept. Met behulp van ingenieuze miniatuursets en -camera’s produceert ze op toneel videobeelden die live worden geprojecteerd. Als publiek kijk je tegelijkertijd naar de ‘making of’ én het uiteindelijke filmresultaat. De geanimeerde wereld die in de beelden wordt opgeroepen kent geen grenzen. Van uitbundige erotiek tot het onmenselijke Auschwitz, alles wordt minutieus en liefdevol in
elkaar geknutseld en tot leven gebracht. In de nieuwe voorstelling Garnalen Verhalen bereikt deze techniek een ongekend hoogtepunt: de gecompliceerde handelingen rond de miniatuursets inclusief geluidenmaker waarmee de geprojecteerde beelden tot stand komen hebben een dusdanig ritme en overtuiging bereikt dat er werkelijk eenheid ontstaat. Geniale ingeving hierbij is het gebruik van geprepareerde garnalen om de mensheid in al zijn complexiteit te verbeelden. De beestjes zijn dusdanig fotogeniek dat je meteen de verhalen wordt ingezogen. Van de hysterie van een bokswedstrijd tot de verstilling op een regenachtige kampeerdag. Van het eerste spijkerschrift tot de landing op de maan. De garnalen maken het allemaal mee en spiegelen ons het menselijk bestaan gedompeld in waan en eenzaamheid. Deze eeuwig terugkerende menselijke onmacht wordt aan het eind prachtig vertolkt door de gevleugelde garnalen die als dolende zielen terugkeren naar een kamer vol couveuses, waarin de zojuist geboren garnaaltjes hunkeren naar hun levensdoel. Een even unieke als universele voorstelling. Hans van Dam, AD Rotterdams Dagblad, 11-02-2009
Theatergroep Hotel Modern bekijkt de mens via de garnaal Een garnaal die op de operatietafel bij een patiënt een hersentumor uit het hoofd snijdt. Een garnaal die zijn geliefde ten huwelijk vraagt. Een garnaal die zijn tegenstander knock-out slaat in de ring. Het is absurd en herkenbaar tegelijkertijd. Het Rotterdamse theatergezelschap Hotel Modern bekijkt de mens via de garnaal. “Met de voorstelling Garnalen Verhalen portretteren we de mens met al z’n charmes en tekortkomingen. De mens is een bezige diersoort. We moeten naar de maan, we moeten sporten, we moeten zoveel,’’ constateert Pauline Kalker (40) van Hotel Modern. Volgens Herman Helle (55), Kalkers partner, is de mens een fascinerende plaag. “De mens eist heel erg een plek op deze wereld op.’’ Waarom de garnaal als symbool voor de mens? “Garnalen zijn heel fotogeniek. Ze hebben expressieve ogen en een schattig kuifje. Ze hebben iets heel nieuwsgierigs. Als mens en als animatiepop doen ze het heel goed,’’ vindt Arlène Hoornweg (39), het derde kernlid van Hotel Modern. In de tragikomische voorstelling Garnalen Verhalen bedrijven de schaaldieren
de liefde, kamperen ze in de stromende regen in een tent, spelen ze een potje biljart en kijken ze naar een uitzending van Tussen Kunst & Kitsch. Wat ze niet doen, is vergaderen – ‘want dat is voor het publiek saai om naar te kijken’ – en beleggen. “De kredietcrisis komt niet aan bod. We zinspelen niet op de actualiteit,’’ zegt Herman Helle. “Een uitzondering maken we voor de garnalenweerman. We proberen zijn voorspellingen af te stemmen met de werkelijkheid. Als het buiten vriest, zal hij geen hittegolf aankondigen.’’ De plaats van handeling zou Rotterdam kunnen zijn. De garnalen gaan uit hun dak op gabbermuziek. “Geen garnaal luistert echter naar de naam Jules Deelder,’’ nuanceert Kalker het Maasstedelijke beeld. De garnalen wijken af van grootte, maar nauwelijks van kleur. Garnalen Verhalen ziet de multiculturele samenleving over het hoofd? Hoornweg: “We maken alleen onderscheid in leeftijd en geslacht. Met onze stemmen maken we het publiek duidelijk of er een mannelijke of vrouwelijke garnaal onder het mes gaat, of de moord door een mannelijke of vrouwelijke garnaal is gepleegd.’’ Het ingenieuze decor bestaat uit 53 miniatuurlocaties en een filmdoek. Helle, Hoornweg en Kalker gaan met een vingercamera langs de garnalen. Op het scherm volgt het publiek live de gebeurtenissen op de verschillende locaties. Na afloop eet het publiek de circa 350 ‘acteurs’ niet op. “De garnalen zijn circa tien minuten gedroogd in de magnetron,’’ vertellen de makers. “Er zit alleen nog maar poeder onder het schild. Bovendien zijn ze gehard met epoxy en gelakt met vernis. We zouden niemand aanraden ze in de mond te nemen.’’ Voor mogelijk commentaar van de Partij van de Dieren vreest Hotel Modern niet. “Aan tafel geniet slechts één persoon van de garnalen, bij ons heeft er een volle zaal plezier van,’’ aldus Pauline Kalker. Garnalen Verhalen, Hotel Modern vanaf morgen tot en met 7 februari en van 5 tot 9 mei in de Rotterdamse Schouwburg. www.hotelmodern.nl . Dijlan Van Vlimmeren, AD Rotterdams Dagblad, 02-02-2009
