Live meekijken met ooroperatie

PersoneelsBLAD VAN HET UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM ST RADBOUD JAARGANG 38 NUMMER 4 21 maart 2013

Live meekijken met ooroperatie

Foto: Corneel de Wil

Vanuit de hele wereld kwamen afgelopen maand KNO-artsen naar Nijmegen voor de Ear Surgery Course. Primeur dit jaar is de “Bone Bridge”, een onderhuids hoorimplantaat bij een volwassene. Marjan Wassenaar

De 48ste Ear Surgery Course van afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde is het neusje van de zalm voor otologen, KNO-artsen met oren als aandachtsgebied. Gedurende vijf dagen volgen dertig cursisten live uitgezonden ooroperaties. Live streams via OK-lampen en operatiemicroscopen maken het mogelijk om op afstand de operatie te volgen. Ook vragen stellen kan. De chirurg geeft terstond uitleg bij de handeling die wordt uitgevoerd. ‘Geweldig dat we op deze wijze gebruik kunnen maken van de innovatieve faciliteiten van het OK-complex’, vertelt KNO-arts en otoloog Myrthe Hol enthousiast. ‘Het live kunnen meekijken en daarna zelf oefenen in het Temporal Bone Lab maakt de cursus uniek en toonaangevend. Er waren dit jaar zelfs cursisten vanuit Thailand en Japan.’

Primeur De afdeling KNO van het Radboud behoort wereldwijd tot de drie grootste centra voor de implantatie van Bone Implants (BI), oftewel in het bot ver-

Pagina 3 Universiteit en UMC vieren lustrum samen

Pagina 5 Interview met Sandra Artz, kapster in het UMC

ankerde hoortoestellen. Hierbij vangt een uitwendig hoortoestel het geluid op en versterkt dit. De trillingen worden via een titanium schroef in het schedelbot naar het binnenoor geleid. Een uitkomst voor slechthorende patiënten die geen gewoon hoortoestel kunnen dragen. Maar de titanium schroef heeft een keerzijde. ‘Er is kans op huidinfecties, dus patiënten moeten de schroef regelmatig schoonhouden en laten controleren op de poli’, legt Hol uit. De Bone Bridge, een nieuw operatief in te brengen implantaat, brengt in ernstige gevallen uitkomst. ‘Dit is een beengeleider die de huid intact laat. De trillingen gaan via een magneet door de huid, waarna ze via een versterker in het schedelbot naar het binnenoor worden geleid. Dat levert een vergelijkbare geluidsopbrengst op, echter zonder de titanium schroef die door de huid steekt.’ Aan dr. Hol de eer om tijdens de Ear Surgery Course als eerste in Nederland een Bone Bridge bij een volwassen patiënt te implanteren. Uiteraard onder toeziend oog van dertig leergierige cursisten.

Fantastische samenwerking Voor volgend jaar staat alweer de 49ste Course op stapel. De patiënten komen terug, zodat de resultaten van de operaties het jaar ervoor kunnen worden geëvalueerd. Hol: ‘Voor mij is de organisatie van deze cursus een schoolvoorbeeld van een fantastische samenwerking: het planningsbureau dat elke dag twee OK’s simultaan wist in te plannen, werkplekmanagement OK van KNO en MKA die de planning onderling afstemde, bevlogen secretaresses, technici die de live streaming van beelden mogelijk maakten en anesthesiologen die extra snel wisselden van OK in verband met de live uitzending. Kortom, het hele team was ontzettend betrokken en bereidwillig om mee te werken. Samen OK!’ n

Pagina 6 Reportage: ‘Terug naar mijn huis waar ik al 77 jaar woon’

Pagina 9 Laat je handen je werk niet verzieken

r a db o d e 4 - 2 0 1 3

IN BEELD

En verder... In bedrijf  Wetenswaardig  Mensen  Het Moment, Betoog  Ouderen verdienen topzorg, Ethiek 

Colofon Radbode is het personeelsblad van het UMC St Radboud. Oplage: 13.000 Redactie: Nelleke Dinnissen, Jannie Meussen, Gijs Munnichs en Marjan Wassenaar. Aan dit nummer werkten mee: Jeroen Balemans, Joost Drenth, Flip Franssen, Paul van Laere, Frank Muller, Norbert Steinkamp, Marc van Teeffelen en Corneel de Wilde. E-mail: [email protected], telefoon: 0243617261 Correspondentie: UMC St Radboud, 911 Productgroep Communicatie. Postbus 9101, 6500 HB Nijmegen Redactieraad: Peter van Dijk, prof.dr. Louis Kollee, dr. Erik de Laat. Vormgeving en lay-out: Puntkomma Nijmegen Druk: Wegener Nieuwsdrukkerij Gelderland Advertenties: Bureau van Vliet, 023- 5714745, e-mail: [email protected] Abonnement: 13,60 euro, informatie Hans Fleurkens, 024-3619084. De volgende Radbode verschijnt donderdag 11 april 2013. Foto: Flip Franssen

Dinsdag 5 maart, éven proeven van de lente…

100.000 Zoveel kilo zout is deze winter op de campus gestrooid om de gladheid te bestrijden. En dat is veel meer dan gewoonlijk. Geen zuiver zout overigens, maar een mengsel van zout en gedroogde buitenpulp. Milieuvriendelijk, verwaait minder snel en werkt minimaal veertien uur. Op winterse dagen zijn soms wel vijftien man tegelijk op de campus aan het werk om gladheid tegen te gaan. Afgelopen winter spande de kroon: op de absolute topdagen waren, inclusief de nachtploeg, eenentwintig man aan het werk! In drie groepen trekken de gladheidbestrijders met sneeuwschuivers en strooiwagens over fiets- en voetpaden, wegen en parkeerterreinen. “Handploegen” zorgen voor de ingangen van gebouwen en plaatsen die met machines moeilijk bereikbaar zijn.  Een extern bedrijf verzorgt vrijwel het hele onderhoud van het campusterrein (UMC en RU), dus ook de gladheidsbestrijding. Productgroep Vastgoed & Infrastructuur heeft de regie over het onderhoud en voert regelmatig controles uit. Tijdens sneeuwbuien en ijsregens is het voorkomen van gladheid een ware uitdaging. De ambulanceroute, aanrijroutes, opstelplaatsen van de brandweer en andere plekken rondom de UMC-gebouwen hebben de hoogste prioriteit. Vrijwel meteen daarna volgen de hoofdroutes tussen de gebouwen op de campus, de ingangen, de voetpaden rondom het UMC-terrein en de fietspaden van Erasmuslaan en Philips van Leydenlaan. Voor het helidek zijn separate afspraken gemaakt met een huisleverancier. Naast sneeuwschuiven wordt hier met speciale vloeistof de gladheid bestreden, omdat zout het aluminium van het dek aantast. De hellingbanen van de medewerkersparkeergarage zijn afgelopen zomer voorzien van wegdekverwarming. Indien nodig wordt de binnen gewaaide sneeuw opgeruimd. Meteoconsult waarschuwt de gladheidsbestrijders zodra er gladheid verwacht wordt, zodat ze preventief kunnen strooien. Wat ook helpt is een temperatuurmeetpunt in het wegdek van de Heijendaalseweg. Zakt de temperatuur, dan kan besloten worden om te strooien.  MW

getweet Laurens Waling @laurenswaling 13 mrt. Health Valley Event ging over implementatie van innovatie. Veel voorbeelden van mooie (tech)innovaties, maar helaas beperkt van innovatieve realisaties.

Jan Kremer @JKNL  13 mrt. Martin van Rijn op #HVE13: innovatie gaat pas werken als professionals gaan beseffen dat innovatie goed is voor hun en hun organisaties.

Anne-Miek Vroom @AnneMiekVroom  13 mrt. Ook koude technologie kan warme zorg worden #HVE13 eens! ik werk met Social Consultancy @soc_consult graag mee :)!

Rieta Aliredjo @iamRieta  13 mrt. Techniek is overal, maar nog onvoldoende in zorg. Terwijl het zoveel tijd bespaart voor zowel patiënt als zorgverlener / @DaanDohmen #HVE13

AGENDA 28 maart, masterclass infecties. PAO Heyendael organiseert ook in 2013 voor alle zorgprofessionals van het UMC St Radboud Masterclasses, onder de nieuwe naam Onderscheidende Patiëntveiligheid. De eerste gaat over infecties en vindt plaats op 28 maart. Kijk voor meer informatie op de intranetagenda. 7 april, 17.00 tot 19.00 uur, Theatercafé Stadsschouwburg, Tweetup TEDxNijmegen. 8 april, TEDx Nijmegen, Stadsschouwburg. Thema: ‘De levensweg van 0 tot 110’.   11 april, symposium Kinderoncologie, de kracht van schakels, met specifieke aandacht voor kinderen met hodgkin en non hodgkin maligne lymfoom. Meer informatie op intranetagenda. 18 april, Avondsymposium 12e Verpleegkundig Vizier: ‘Het nieuwe ouder worden’De volgende onderwerpen komen aan bod: Wetswijzigingen AWBZ, sociale wijkteams Nijmegen, E-health in de ouderenzorg en ZWIP. Meer informatie op de intranetagenda. 18 april, Secretaressecongres, Auditorium. Meer informatie op pagina 4.

Oecumenische vieringen Linda Riemens @LinInfo  13 mrt. Me2 RT @richardk: #HVE13 heb het vermoeden dat acceptatie van techniek voor zorgverleners een grotere drempel is dan voor cliënten.

Christian v Munster @rhumbline_cons  13 mrt. Interessante sprekers, leuke contacten opgedaan en gezellig genetwerkt op het Health-valley event 2013. Bedankt organisatie.

Elke zondag om 10.00 uur in het Personeels­ restaurant. Palmzondag 24 maart, voorganger Richart Huijzer; 1ste Paasdag 31 maart, voorgangers Jack de Groot en Anneke de Vries; Witte Donderdag 28 maart, Stiltecentrum: Kleine Oecumenische Viering, 19.00 uur, voorganger Anneke de Vries Goede Vrijdag 29 maart, Personeelsrestaurant: Meditatieve viering, 19.30 uur, voorganger Anneke de Vries; zondag 7 april, pastor Hans Hamers.

P AO H e y e n d a e l Kado-unieK @HermaGoris  13 mrt. Intensivist: we worden omringd door Rolls Royces en we rijden 2CV. Veel techniek wordt niet gebruikt.

2

Voor programma en nadere info: www.paoheyendael.nl

4 9 10 11 12

b eleid

radbode 4 - 2013

Universiteit en UMC vieren lustrum samen Hoogleraren op de fiets naar de basisschool, een wetenschapsmarkt in hartje Nijmegen, een TEDxRadboudU, drie eredoctoraten, een teamsportdag en een rockfestival in Park Brakkenstein. Het 90-jarig bestaan van de universiteit wordt veelzijdig gevierd. Anders dan voorheen trekken Radboud Universiteit en UMC St Radboud gezamenlijk op. ‘Dit is meer dan een feestje.’

P a ul v a n L a e r e

Toen prof. dr. Bas Kortmann ruim vijf jaar geleden als kersverse rector magnificus de lustrumvoorbereiding onder zijn hoede kreeg, was hij verbaasd dat in de lustrumcommissie het UMC St Radboud volledig ontbrak. Dat moet bij een volgende editie anders, nam hij zich voor. ‘We zijn onlosmakelijk verbonden; de medische faculteit is één van de zeven faculteiten van de univer-

schoolklassen bezoeken. Op deze zogenaamde Radboud Kids laten ze de kinderen van de bovenbouw aan de wetenschap ruiken. ‘We organiseren dit samen met het Wetenschapsknooppunt, overigens een initiatief enkele jaren geleden van UMC-er prof. dr. Carl Figdor’, aldus Kortmann, die ook zelf op de fiets wil stappen. Decaan Smits zit die dag in het verre buitenland, maar had graag meegedaan. ‘Een prachtig idee om die jonge talentjes nu al enthousiast te maken voor wetenschap.’

Staalkaart De Radboudonderzoekers trekken ook de stad in. Om de band te onderstrepen wordt in het centrum van Nijmegen andermaal het wetenschapsfestival Radboud City georganiseerd. Op en rond het Mariënburgplein geven onderzoekers in stands en via experimenten, voordrachten en debatten het publiek een kleurrijke staalkaart van Radboud-wetenschap. Op een nog breder publiek mikt TEDxRadboudU, dat wordt gehouden in De Vereeniging, maar via live streams wereldwijd te volgen is. Het past bij het streven van Kortmann om het lustrum ook internationaal weerklank te geven. Daar horen ook de drie eredoctoraten bij, waaronder één voor de gerenommeerde Oxford-onderzoekster Frances Ashcroft, en een voor de nationale trots Robbert Dijkgraaf, tegenwoordig directeur van het prestigieuze Amerikaanse ‘Institute for Advanced Study’. De uitreiking gebeurt met het nodige ceremonieel vertoon in de Stevenskerk, waar UMC-neuroloog prof. dr. Bas Bloem de eer is toebedeeld om de lustrumrede uit te spreken.

Kosten Radboud- en UMC-medewerkers en studenten kunnen zich uitleven op de gezamenlijke sportdag Radboud Sports, waarvoor ze zich als team kunnen inschrijven voor sporten als voetbal, tennis en hockey. ‘Sport heeft alles te maken met gezondheid en past dus goed bij het UMC. Ook de teamgedachte spreekt ons aan’, zegt Smits, die zelf aan tennis denkt mee te doen. En dan is er nog Radboud Rocks, een muziekfestival in Park Brakkenstein, met publiekstrekkers Motownhead, Ilse de Lange en Racoon, waarmee gemikt is op de smaak van zowel studenten als medewerkers. Ook vanwege deze prijzige acts klonk reeds kritiek op de kosten. 7,5 ton voor een feestje, is dat niet wat veel in tijden van crisis? Smits: ‘Als UMC dragen wij twee ton bij. Die zetten we met beleid in op verspreiding van kennis, sport, educatie, onze relatie met de stad, en onderwijs voor de jeugd. Dat is een verantwoorde besteding. Het is zeker niet alleen maar een feestje. Dat je als studentgerichte instelling tevens een leuk rockfestival organiseert, vind ik passend.’ Kortmann: ‘Hier hebben we de afgelopen vijf jaar voor gespaard, je wordt wel negentig jaar. We doen geen bovenmatige dingen. En iets goed samen vieren, werkt voor de academische gemeenschap - studenten én werknemers - enorm stimulerend. Het past ook bij dit deel van het land. Niet zo calvinistisch, enige blijheid mag er zijn.’  n siteit en vormt samen met het ziekenhuis het UMC’, legt Kortmann uit. ‘Het lustrum is dan ook een festiviteit van de universiteit én het UMC.’ De Raad van Bestuur van het UMC St Radboud onderschrijft die visie. ‘Het universitaire onderscheidt ons van andere ziekenhuizen, die U zit niet voor niets in onze naam’, verklaart decaan en vice-voorzitter van de RvB, prof. dr. Paul Smits. ‘Wij geloven in netwerken en samenwerken, en dan staat de Radboud Universiteit natuurlijk vooraan. Daarbij zien we de lustrumviering als een investering in onze relaties. Het is een uitgelezen kans om voor de jeugd en de regio onze betekenis te laten zien.’ Universiteit en UMC treden daarvoor letterlijk naar buiten. Met wapperende toga op de fiets wellicht, want negentig hoogleraren zullen - mits het weer en de afstand het toelaten - per rijwiel evenzovele basis-

Het lustrum wordt gehouden van 16 mei t/m 2 juni. Wil je je inschrijven voor de sportdag of Radboud Rocks? Ga dan naar www.ru.nl. Daar vind je ook informatie over de rest van het programma.

3

nieuwsladder Koop kaarten voor Radboud Rocks De Radboud Universiteit bestaat 90 jaar en viert dat onder andere met een groot muziekfestival voor alle studenten en medewerkers van de Radboud Universiteit en UMC St Radboud: Radboud Rocks. Op donderdag 16 mei zullen tussen 17.00 en 22.00 uur in Park Brakkenstein enkele grote Nederlandse bands en artiesten hun opwachting op de verschillende podia maken. Hoofdacts: MotownHead (met special guest George McCrae), Ilse de Lange en Racoon. Kijk voor meer informatie over het programma op www.ru.nl/radboudrocks. Op maandag 18 maart 10.00 uur start de kaartverkoop. Wil je erbij zijn, ga dan snel naar www.ru.nl/radboudrocks. Kaartjes kosten € 7,50 per stuk (maximaal twee per persoon).

O n d e r h a n d e l i n g e n n i e u w e C AO Eind januari is informatie gegeven over de onderhandelingen voor een nieuwe CAO per 1 april. De aankondiging van het kabinet in de periode 1 juli 2013 tot 1 januari 2015 een zogenoemde nullijn voor lonen in de zorg te willen houden, doorkruist deze onderhandelingen. De Nederlandse Federatie Universitair Medische Centra (NFU) wil niet vooruitlopen op de besluitvorming over deze nullijn door nu een loonafspraak te maken. Daarom worden de onderhandelingen maandag 25 maart voortgezet. Zie voor meer informatie het nieuwsbericht op intranet van 13 maart 2013.

Masterclasses Onderscheidende Patiëntveiligheid Het PAO Heyendael organiseert opnieuw voor alle zorgprofessionals van het UMC St Radboud Masterclasses onder de naam ‘Onderscheidende Patiëntveiligheid’. Telkens met inspirerende themaleiders en sprekers die in ons UMC hun sporen op specifieke terreinen hebben verdiend. De Masterclasses hebben als doel het denken over patiëntveiligheid nadrukkelijk op het netvlies te krijgen. De Masterclasses richten zich op artsen (inclusief A(N)IOS), verpleegkundigen en overige professionals die rechtstreeks en medisch inhoudelijk met patiënten te maken hebben. Donderdag, 28 maart vindt de eerste plaats rondom infecties. De tweede vindt plaats op 20 juni, rondom Kwetsbare ouderen en preventie van risico’s. Kijk voor meer informatie op de site van PAO Heyendael.

NIA Z t o e t s t v o o r t g a n g verbeterplannen Op 14 en 15 maart bezochten vier auditoren van het Nederlands Instituut voor Accreditatie in de Zorg (NIAZ) het UMC St Radboud. Zij toetsten de voortgang met betrekking tot de veertien verbeterpunten, die NIAZ bij het eerdere bezoek in juni 2011 heeft vastgesteld. Het Radboud heeft per punt een UMC-breed verbeterplan opgesteld. Sinds het laatste NIAZ-bezoek is al veel vooruitgang geboekt. De NIAZ-auditoren zullen aan de hand van voortgangsrapportages en gesprekken met medewerkers vaststellen of de voortgang voldoende is. De Raad van Bestuur heeft naar aanleiding van de verbeterpunten doelen opgesteld, waaraan de afdelingen moeten voldoen. De afdelingen hebben hard gewerkt om aan de gestelde eisen te voldoen, waar dat nog niet het geval was. Tijdens het bezoek interviewden de auditoren circa vijftig medewerkers. Zij legden geplande bezoeken af aan een aantal afdelingen, maar deden dit ook onaangekondigd. Meer informatie over de verbeterpunten met actieplannen staat op het bedrijfsportaal, onder Organisatie, Projecten, Organisatie, NIAZ-accreditatie.

i n b e d r i j f

radbode 4 - 2013 uiteraard op een zorgvuldige manier plaatsvinden, met inachtneming van de geldende wetenschappelijke, medisch-ethische en juridische regels en normen. Hiervoor is een nieuwe commissie in het leven geroepen: de CMO-light. Deze commissie komt iedere twee weken bijeen. Vooralsnog richt de CMO-light zich op het onderzoek met materiaal vanuit de Radboud Biobank. Het is echter de bedoeling dat de CMO-light op termijn al het mensgebonden onderzoek zal toetsen dat niet onder de WMO-plicht valt, maar waarbij wel een vorm van wetenschappelijk ethische toetsing nodig is. Het gaat dan om niet-experimenteel onderzoek, waarbij de belasting voor de deelnemers aan dat onderzoek minimaal is. Denk bijvoorbeeld aan status- of vragenlijstonderzoek, of onderzoek dat door UMC-medewerkers in het buitenland wordt uitgevoerd. MW

Medische aansprakelijkheid

Meer informatie? Stuur een e-mail naar cmo@iwkv. umcn.nl of naar mw. dr. Peggy Manders, p.manders@ gen.umcn.nl

RvB-lid Cees Buren (links) ondertekende het contract met CentraMed, de nieuwe medische beroepsaansprakelijkheidsverzekeraar

Mijn Ontwikkeling

Ken je zelf, herken de ander

REshape

REshape Gamelab daagt medewerkers uit Het REshape & Innovation Center beschikt sinds kort over een eigen gamelab. Hier kunnen medewerkers kennismaken met serious games. Maar er zijn ook entertainment games om uit te proberen. REshape is voortdurend op zoek naar nieuwe mogelijkheden om in te spelen op de veranderingen in de zorg. Serious games zijn een belangrijk hulpmiddel om nieuwe vaardigheden spelenderwijs aan te leren, reden voor REshape om een plek in te richten waar medewerkers zich kunnen onderdompelen in de gamewereld. Het spelen van serious games, maar ook de gangbare spelletjes op Playstation en Wii, leidt tot nieuwe ideeën en concepten. Met het gamelab biedt REshape de mogelijkheid om op een andere manier tegen de uitdagingen in de zorg aan te kijken. Er zijn inmiddels al meerdere serious games op de markt die binnen het ziekenhuis ingezet kunnen worden. Afdelingen die belangstelling hebben voor deze games, kunnen deze op hun gemak uitproberen in het gamelab. Daarnaast biedt het lab de mogelijkheid om nieuwe serious games en andere toepassingen te ontwikkelen in cocreatie met zorgmedewerkers, patiënten en gameontwikkelaars. Niet alleen de spellen zetten aan tot out-of-the-box denken, ook de fysieke inrichting van het gamelab inspireert dankzij de ontwerpen van Piet Hein Eek. Iets nieuws creëren slaagt immers vooral in een inspirerende omgeving. MW

Mensgebonden onderzoek

Commissie toetst biobankaanvragen In februari is de Commissie Mensgebonden Onderzoeklight (CMO-light) voor de eerste maal bijeen gekomen. Deze commissie toetst al het onderzoek met mensen, dat niet onder de wet Medisch Wetenschappelijk Onderzoek (WMO) valt. Hieronder vallen ook de biobankaanvragen. De WMO schrijft voor dat al het in die wet gespecificeerde onderzoek met mensen wordt getoetst door een erkende medisch-ethische toetsingscommissie. In Nijmegen is dit de Commissie Mensgebonden Onderzoek. In de Radboud Biobank wordt (rest)materiaal van zo veel mogelijk patiënten verzameld. De Biobank stimuleert en faciliteert hiermee het wetenschappelijke onderzoek. Het verzamelen en het gebruik van het materiaal moet

Waarom ben jij altijd de eerste die wat zegt in een vergadering, of ben je juist meer teruggetrokken? Waarom kun je met de ene medewerker lezen en schrijven en begrijp je de ander na twintig zinnen nog steeds niet? Medewerkers die willen weten waarom ze op een bepaalde manier in elkaar steken of willen leren hoe je de ander beter kunt begrijpen, kunnen via Mijn Ontwikkeling de training “Ken je zelf, herken de ander” volgen. Voor de training die op 8 april start, zijn nog enkele plaatsen beschikbaar. Het model MBTI ®, Myers & Briggs Type Indicator, vormt de basis voor de training. Dit model leent zich bij uitstek om in zeer korte tijd meer inzicht te krijgen in de diversiteit aan persoonlijkheden. Tijdens de training worden de vier dimensies van het MBTI-model besproken, samen met de zestien persoonlijkheidstypologieën. Je leert je eigen persoonlijkheidstype kennen en bent dan ook in staat om die van de ander te herkennen. Dat voorkomt misverstanden en onbegrip op de werkvloer en verbetert de samenwerking.

Corine Maassen, opleider bij de Radboud Zorgacademie, volgde in oktober 2012 de training. ‘De cursus was erg praktisch, met veel voorbeelden. Je krijgt nog meer inzicht in jezelf en leert onbevooroordeeld te kijken en luisteren naar de ander. Je leert over de verschillende kwaliteiten die elk mens heeft en dat deze kwaliteiten elkaar kunnen aanvulling, wat de samenwerking bevordert.’ Senior analist Marjo van Brakel, die de cursus eveneens eind vorig jaar volgde, vond het interessant om meer duidelijkheid te krijgen over welke typen mensen er zijn en waarom je soms zoveel weerstand naar elkaar kunt voelen. “Ken je zelf, herken de ander” is een van de trainingen die via Mijn Ontwikkeling wordt aangeboden. Projectmedewerker Mary Rutten-Stoffelen: ‘Mijn Ontwikkeling biedt medewerkers een gevarieerd en compleet aanbod van trainingen. Niet wat moet ik, maar wat wíl ik, is het uitgangspunt. Alle trainingen kunnen betaald worden vanuit het persoonlijk budget. Staat de training van je voorkeur er niet bij, dan kun je deze ook buiten de deur volgen. Deze trainingen komen dan via de optie “alternatieve besteding” ten laste van het persoonlijk budget. MW Meer weten? Kijk op het bedrijfsportaal ➞ Mijn Radboud

4

Foto: Marc van Teeffelen

UMC St Radboud sluit nieuw contract

Het Radboud heeft een nieuwe medische beroepsaansprakelijkheidsverzekeraar: CentraMed. Ook de verzekering voor proefpersonen in het kader van de Wet Medisch Wetenschappelijk Onderzoek (WMO) is bij hen afgesloten. Afgelopen maand ondertekende RvB-lid Cees Buren het contract met CentraMed. Medewerkers doen er alles aan om fouten te voorkomen. Maar toch kan het gebeuren: een te late of gemiste diagnose, een verkeerde behandeling of een verwisseling. De Medische Beroepsaansprakelijkheidsverzekering dekt alle schade die door medisch handelen aan patiënten wordt toegebracht en waarvoor het UMC aansprakelijk is. De onderzoeksverzekering is bedoeld voor proefpersonen die schade hebben geleden door mee te doen aan een onderzoek. Zij hebben in dat geval recht op een vergoeding, die vanuit deze verzekering wordt gedekt. Voor de betreffende verzekeringen geldt een Europese aanbestedingsplicht. Aan de hand van een uitgekiend pakket van eisen en wensen heeft het Radboud meerdere verzekeraars vergeleken. Jurist Karen de Wolf: ‘We hebben vooral gekeken naar een goede dekking, ook voor de samenwerkingsverbanden. En uiteraard hebben we op de prijs gelet. CentraMed kwam als beste partij uit de bus. Zij zijn gespecialiseerd in ziekenhuisproducten en denken mee aan de preventiekant. Zo hebben ze een instrument ontwikkeld om op basis van binnengekomen claims te bekijken waar verbeteringen mogelijk zijn, door claims van meerdere ziekenhuizen te vergelijken.’ Overigens merken de medewerkers weinig van de nieuwe verzekeringspartner. De Wolf: ‘De juristen van de Concernstaf blijven alle schades zelf afhandelen, zij zijn dus nog steeds het aanspreekpunt voor medewerkers.’ Volgens Kasper van Pinxteren, senior Tactisch Inkoper van het Radboud, was het een enerverende aanbesteding met vele onverwachte wendingen. ‘In Nederland is dit pakket pas twee keer e erder aanbesteed. Het was een uitdaging om de balans te vinden tussen het opleggen van onze wil aan de verzekeraars zonder extreme kostenverhogingen en het voegen naar de mogelijkheden van de markt.’ Het Radboud gaat er niet alleen kwalitatief maar ook kwantitatief op vooruit. ‘De premie voor de polis staat voor drie jaar vast. Toekomstige prijsstijgingen zijn gemaximaliseerd en er kunnen geen onvoorziene kosten in rekening worden gebracht. Met name de premievaste periode en maximalisatie van prijsstijging is grote winst, want indexaties in het verleden van 30 procent per jaar bleken geen uitzondering. Hierdoor voorkomen we nu direct een aanzienlijke kostenstijging .’ MW

i n t e r v i e w

Emotie in de kapsalon

radbode 4 - 2013

Sandra Artz, kapster in het ziekenhuis: ‘Je hoort hier bijzondere verhalen. Soms zelfs zo speciaal dat je nog een half uur langer met een patiënt door had willen praten.’ Foto: Marc van Teeffelen

Hoe is het om kapper in een ziekenhuis te zijn ? In gesprek met Sandra Artz, kapster in het UMC St Radboud. Over het bieden van een luisterend oor, het knippen van patiënten aan (en zelfs ín) bed en over hoog opspelende emoties. ‘Als mensen heel verdrietig zijn, moet je ze alle ruimte geven om dat te uiten.’

G i j s M u n n i ch s

‘Mensen in het ziekenhuis zijn blij als ze naar de kapper kunnen’, vertelt Sandra Artz. ‘Voor een patiënt betekent het dat die fit genoeg is om van de afdeling te mogen. Of dat die zelfs naar huis gaat. In de stad is naar de kapper gaan móeten. In het ziekenhuis is het een uitje, het gaat even beter met iemand. Een wezenlijk verschil tussen het werken hier of in een gewone kapsalon.’ Sandra (42) is eigenares van Kapsalon Van Lin, gelegen op de begane grond in het hoofdgebouw. Ze knipt hier, samen met vier collega’s, medewerkers, patiënten en bezoekers van het Radboud. Als een patiënt bedlegerig is, komt zij of een van haar collega’s naar de afdeling om de patiënt daar te knippen.

Kapsalon in het UMC Kapsalon Van Lin huist in het hoofdgebouw op de zuid-corridor. Patiënten, medewerkers en bezoekers kunnen er terecht voor een haarbeurt. Informatie is te vinden op het bedrijfsportaal onder ‘Services’. Patiënten worden (tegen extra vergoeding van 2,50 euro) ook geknipt op de afdeling.

Zie je je werk als kapster als onderdeel van de zorg? ‘In zekere zin wel. Ongeveer de helft van onze klanten is patiënt. Een kappersbezoek is ontspanning voor ze. Patiënten vinden het prettig om hun verhaal kwijt te kunnen aan iemand die nog niets van hun ziekte weet. Zo praten ze het van zich af. Een kapster is geïnteresseerd in mensen, kan goed naar ze luisteren. In dit vak moet je met allerlei soorten mensen kunnen omgaan, niet schrikken van bijvoorbeeld psychiatrische patiënten. Niet om te generaliseren, maar die pik je er vaak wel uit. Ze kunnen onrustig zijn. Hebben een eigenzinnige kijk op de wereld. Of doen typische uitspraken, zoals: “Ik heb vrede met de onrust in mijn lijf”.’ De kapsters wisselen hun diensten in het Radboud af met het werken in een tweede vestiging in Overasselt. Een bewuste keuze, zegt Sandra. ‘Knippen in het ziekenhuis is boeiender, vanwege de bijzondere mensen en hun verhalen, maar fysiek ook zwaarder.’ Wat maakt knippen in een ziekenhuis lichamelijk zwaarder? ‘Vooral bij patiënten die in bed liggen, is dat het geval. Soms is iemand zo aan bed gebonden dat hij niet op een stoel kan zitten. Ik heb eens een man geknipt bij wie een been geamputeerd was. Hij moest herstellen en kon alleen maar liggen. Ik moest bij hem in bed liggen om hem te knippen. Die extra inspanning lever ik graag. Heel soms komt het voor dat het niet lukt om iemand te knippen. Dat vind ik dan zó erg. Dit is ons vak, dat wil je perfect doen. Zeker voor iemand die ziek is.’

5

Leveren jullie ook pruiken aan mensen die chemotherapie krijgen? Hoe gaat dat? ‘Wij spreken niet over pruiken. Die draag je met carnaval. Wij hebben het over haarwerken. Als mensen chemotherapie krijgen, komen ze naar ons om te kijken wat voor haarwerk ze willen. Vervolgens laten we enkele voorbeeldmodellen maken. Kanker hebben, is iets vreselijks. De wereld van deze mensen stort in. Maar als ze een haarwerk krijgen, is dat iets leuks in een nare tijd, een feestje. Je ziet ze in de spiegel opbloeien, glunderen soms van trots. Dat is prachtig om te zien.’ Een kapster hoort veel verhalen, welke heeft het meeste indruk op je gemaakt? ‘Een gesprek met een vrouw van in de vijftig die terminaal ziek was. Ze overwoog euthanasie, was er heel erg mee bezig, vertelde wat er allemaal bij komt kijken om dit te regelen. Dit maakte diepe indruk op me. Na afloop van zo’n contact merk je dat iemand een luisterend oor heel erg waardeert. Mensen houden je hand even wat steviger vast, geven een knikje. Zo was dat ook bij deze mevrouw, dat doet zeker wat met me. Het zijn bijzondere verhalen. Soms zelfs zo speciaal dat je nog een half uur langer met een patiënt door had willen praten.’ Worden mensen wel eens emotioneel in de kappersstoel? ‘Ik heb eens meegemaakt dat ouders hier kwamen met een jong meisje, van een jaar of vier, dat chemotherapie kreeg. Bij kinderen scheren we dan vaak het haar helemaal weg. Voor deze ouders was dit zeer ingrijpend. Ze probeerden hun emotie in te houden, maar het lukte niet. Het was ook zo’n leuk, schattig meisje. De emotie was heel intens, de ouders moesten enorm huilen. We waren met twee kapsters en nog een klant. We waren er allemaal stil van. Als mensen zo verdrietig zijn, proberen we dat zo te laten. Je kunt deze ouders, of een patiënt die iets heel ergs meemaakt, niet troosten. Dat moet je ook niet doen, want dan blokkeer je die emoties juist. Als mensen heel erg emotioneel zijn, moet je ze alle ruimte geven om dat, op hun eigen manier, te kunnen uiten.’ n

r  eportage

‘Terug naar mijn huis waar ik a Het patiëntveiligheidsthema ‘Kwetsbare ouderen’ krijgt dit jaar speciale aandacht van de RvB. ‘We gaan onze zorgverleners motiveren kwaliteit en veiligheid nog verder te verbeteren. We willen liefst ook het keurmerk binnenhalen van seniorvriendelijk ziekenhuis’, zegt geriater Marcel Olde Rikkert enthousiast. Op 25 februa­ri werd het startschot gegeven, met een rondgang langs de drie oudste patiënten van die dag. Speciale gast was oud-politica Hannie van Leeuwen. De 97-jarige mw. Mouton is de oudste patiënt op 25 februari. Haar belangrijkste wens: weer snel mobiel zijn en lekker ter

Jannie Meussen

Binnen twintig jaar, zo is berekend, zijn er in Nederland circa één miljoen kwetsbare ouderen. ‘Als je nadrukkelijk screent op deze groep kun je de veiligheid verbeteren’, vertelt geriater Marcel Olde Rikkert. ‘Daarmee kun je valincidenten en ondervoeding voorkomen, risico op acute verwardheid eerder signaleren en fysieke achteruitgang vóór zijn. Het is daarom sinds begin vorig jaar een belangrijk patiëntveiligheidsthema. Maar het moet

nog beter. Het screenen bijvoorbeeld gebeurt hier, in de waan van de dag, nog te weinig.’ Op 25 februari is het startschot gegeven voor verscherpte aandacht. Voor die gelegenheid werd oudpolitica Hannie van Leeuwen (87 jaar) uitgenodigd: hét rolmodel voor iedereen die kwiek oud wil worden. In de Tweede Kamer was haar bijnaam al ‘Straaljager Hannie’. Ze werkt nog steeds twintig tot veertig uur per week aan het verbeteren van de zorg en welzijn voor kwetsbare ouderen.

Drie oudste patiënten Samen met RvB-lid Cathy van Beek en geriater Olde Rikkert bezocht ze de drie oudste patiënten van die dag. Om hen een hart onder de riem te steken en hen duidelijk te maken dat het komend jaar kwaliteit en veiligheid voor de patiënt centraal staat. Waar moeten zorgverleners op letten bij ouderen? ‘Wij vinden alles teveel om te vragen’, antwoordt de 88-jarige mw. Van Haren Weerepas aarzelend, duidelijk onder de indruk van het hoge bezoek. ‘Merk jij dat ook?’, vraagt RvB-lid Van Beek aan de verpleegkundige die erbij is. Ze beaamt het volmondig. ‘Laat je maar lekker verzorgen. Zeg alles wat je op je hart ligt en laat niet met je sollen’, zegt Van Leeuwen bij het vertrek. ‘Ze laten me hier wel een eind lopen’, zegt ze lachend op weg naar de volgende patiënt.‘Daar zouden ze nog iets op moeten verzinnen, dat oude mensen die rollators zelf in hun auto kunnen tillen.’ Op naar de 90-jarige mijnheer Dorsman. Hij ligt in het nieuwe R-gebouw op C4C (Cardiac Care). Ook hij heeft tips: ‘Ik ging hier de eerste dag aan de wandel en op een kruispunt van lange gangen bezocht ik een toilet. Toen ik terugkwam wist ik absoluut niet waar ik mijn kamer kon terugvinden. Bent u vaker verward, werd mij later gevraagd. Maar dat ben ik helemaal niet! Nérgens staan nummers, dat moet echt beter. En dan nog dit. Waarom meten ze oedeem niet op met een simpele centimeter, telkens op dezelfde plek. Nu moet ik voortdurend aan mijn vriendin uitleggen dat het wel meevalt met die dikke benen.’ Olde Rikkert bedankt hem bij het vertrek voor zijn mooie les ‘Meten is weten’. Het laatste bezoek is aan de oudste patiënt van die dag, de 97-jarige mw. Mouton, die opgenomen is op Geriatrie. Wat ze het allerliefste wil? ‘Graag nog een poosje leven en weer goed kunnen lopen zodat ik terug kan naar mijn eigen huisje, waar ik al 77 jaar woon.’ ‘Groot gelijk’, zegt Van Leeuwen: ‘Gebruik je centen om zelfstandig te blijven wonen en actief te blijven. Je laatste hemd heeft toch geen zakken om het mee te nemen.’

‘Talkshow’ Foto: Frank Muller

Mijnheer Dorsman uit zijn verbazing dat er nergens nummers staan bij de deuren.

6

Direct na de rondgang langs de drie oudste patiënten schuift Van Leeuwen, ogenschijnlijk onvermoeid, aan

r a db o d e 4 - 2 0 1 3

al 77 jaar woon’

Ouderdom komt nu al….

uggaan naar haar eigen huis in Nijmegen.

Foto: Frank Muller

in de Zorgacademie. Daar zitten al circa honderd medewerkers van Klinische Geriatrie op haar te wachten. De ‘talkshow’ kan beginnen. Olde Rikkert stelt de vragen. Moeten we ook in Nederland, zoals in Engeland wordt voorgesteld, ouderen uit de ziekenhuizen weren omdat ze daar niet goed behandeld worden? Van Leeuwen is stellig: ‘Onzinnig om ouderen apart onder te brengen. Moet je daar dan ook OK’s en zo gaan bouwen? Kapitaalvernietiging, je kunt beter de zorg in de ziekenhuizen zelf verbeteren. Door bijvoorbeeld klinisch geriaters eindverantwoordelijk te maken als hoofdbehandelaar voor kwetsbare ouderen.’ Op de vraag ‘Wat kunnen we doen om oudere patiënten mee te laten beslissen in hun behandeltraject?’, legt ze grote verantwoordelijkheid bij de ouderen zelf neer. ‘Ze moeten ook in hun eigen kracht gaan staan. Daarom ga ik vaak op tournee langs ouderenbonden. Dat persoonlijke contact werkt het beste, om hen de strijd aan te laten gaan met hun behandelaars. Kopje erbij houden, denk na over wat je zélf wilt. Ik heb COPD, ben oud-kankerpatiënt en lijdt aan hartfalen. Moet ik me dan nog aan mijn ogen en heup laten opereren? Ik heb maar één hart, twee ogen en twee benen. Daar moet je dus niks meer mee willen.’ Graag zou ze ook vaker haar verhaal willen doen, in het onderwijs aan studenten. ‘Ik schrok dat uit onderzoek blijkt dat veel jongeren liever niet voor ouderen willen zorgen. Door vaker vitale ouderen voor zo’n groep te zetten, ervaren ze dat we helemaal niet saai en chagrijnig zijn.’ n Mijnheer Dorsman is een paar dagen na het bezoek overleden.

Op 7 mei vindt in het Radboud een symposium plaats: Hoe seniorfriendly bent u? Meer informatie hierover staat op intranet. Op 20 juni vindt er voor medewerkers een Masterclass Kwetsbare Ouderen plaats. Raadpleeg voor meer informatie de agenda op intranet, of kijk op www.paoheyendael.nl/masterclassouderen2013 .

Bij Klinische Geriatrie zijn ze gewend om met kwetsbare ouderen te werken. Maar deze patiënten liggen door het hele ziekenhuis. Hoe ‘vang’ je de medewerkers met minder affiniteit voor deze groep? Door ze bijvoorbeeld in een ouderdomssimulatiepak te laten lopen…

met hen een behandelplan. Laat hen zelf meedenken. Wat wil je bereiken? Wil je straks weer zelfstandig boodschappen doen? Dan is het belangrijk dat je nu niet in bed blijft liggen. Met haalbare deelstappen proberen we hen te activeren. Ik geef ook adviezen aan verpleegkundigen. Over bejegening bijvoorbeeld, om patiënten toch uit bed te krijgen, of toch te laten eten. Op een aantal afdelingen loopt nu het huiskamerproject, waarbij patiënten samen aan tafel eten. Drie vliegen in één klap. Ze bewegen tijdens de wandeling naar de huiskamer, zien eten doet eten, en ze zijn ook nog eens sociaal bezig. We hebben een pool van vrijwilligers die hierbij helpen.’

Als je zelf aan den lijve ervaart hoe het is om op leeftijd te zijn, ben je eerder geneigd ouderen de aandacht te geven die ze verdienen. Dat is de gedachte achter de ouderdomssimulatiepakken. Afgelopen maand hees een dertigtal verpleegkundigen en artsen zich erin. De bril konden ze afstellen op glaucoom, diabetesoog, maculadegeneratie of netvliesloslating. Met een koptelefoon hun gehoor een paar decibellen terugdraaien. Met een nekkraag en band om onderrug en knieën de stramheid in bewegen nabootsen. En met speciale schoenen konden ze zich alleen nog maar schuifelend voortbewegen.

Screenen kan beter Dat screenen op kwetsbaarheid kan volgens Schoon nog veel beter. ‘Geen onwil, maar het is lastig om

Daarmee wandelden ze tien minuten in gangen en op de trap. Een nuttige ervaring, was de unanieme reactie. ‘Wij als verpleegkundigen willen vaak even snel van alles doen, ook in de zorg voor patiënten. Door dat pak ervaar je dat oudere mensen echt niet sneller kunnen, ook al zouden ze willen. Ik heb daar nu veel meer begrip voor, omdat ik het zelf heb meegemaakt’, zegt Louise van Esch, seniorverpleegkundige Cardiothoracale chirurgie. Ook internist Ouderengeneeskunde Joep Lagro vindt het een heel goed hulpmiddel. ‘Zeker voor professionals die niet zoveel affiniteit hebben met ouderen. Maar het is ook heel goed inzetbaar voor studenten geneeskunde en verpleegkunde.’

Steeds meer ouderen Er komen steeds meer ouderen in het ziekenhuis. Niet vreemd dat het thema ‘Kwetsbare ouderen’ volop aandacht krijgt. ‘Als je nadrukkelijk screent op deze risicogroep, kun je de veiligheid immers verbeteren’, benadrukt geriater Yvonne Schoon. ‘Valincidenten voorkomen bijvoorbeeld, nu komt hiervan elke week wel een DIM-melding binnen. Je kunt acute verwardheid voor zijn, bij mensen die eerder een delier hebben gehad. Extra aandacht geven aan mensen die ondervoed zijn en ouderen fysiek stimuleren, zodat ze eenmaal thuis bijvoorbeeld weer snel in staat zijn hun hond uit te laten.’ Sinds twee jaar screenen afdelingen, volgens een vaste checklist, hun 70-plussers. Wie als kwetsbaar uit de bus komt, krijgt bezoek van een verpleegkundig consulent van Klinische Geriatrie. Waaronder Maartje Beek, zij gaat naar vijf afdelingen en ziet vaak wel vijftien patiënten per dag. ‘Ik maak samen

7

Door dat pak ervaar je dat oudere mensen echt niet sneller kunnen, ook al zouden ze willen. het in de routine en cultuur van de organisatie in te bedden. Maar wel belangrijk, want kwetsbare ouderen zijn daar erg mee geholpen. Wij zien het als een belangrijke taak van onze afdeling om die bewustwording naar andere afdelingen uit te dragen. Daarom ondernemen wij allerlei acties, zoals met die ouderdomssimulatiepakken.’ Beek: ‘We organiseren sinds kort ook bijeenkomsten voor aandachtsvelders rond thema’s als patiëntveiligheid en delier.’ Er is eind vorig jaar bovendien een e-learningprogramma geïntroduceerd voor verpleegkundigen. ‘Verpleegkundigen die een inlogcode hebben aangevraagd, vinden het leerzaam, prettig, praktisch en praktijkgericht’, vertelt Rolinka Schim van der Loeff, senior verpleegkundige Geriatrie. ‘De e-learning is 24 uur per dag, 7 dagen in de week te bereiken vanaf elke computer. Dus ook in de verloren uurtjes in de nachtdienst.’ n

Huidtherapie

WoonGenoot in Nijmegen is een woningcorporatie die haar bewoners kwaliteit en ruimte biedt. We luisteren naar de wensen en spelen hierop in. Samen met onze bewoners en belanghouders werken we aan sterke buurten en wijken. WoonGenoot verhuurt ruim 1.800 woningen en andere verhuureenheden in Nijmegen. Daarnaast ontwikkelen we maatschappelijk vastgoed voor zorg en welzijn. WoonGenoot heeft 10 medewerkers en is sinds 2010 in het bezit van het KWH-Huurlabel: het keurmerk voor goede dienstverlening.

o.a. acne- en oedeemtherapie

Duurzaam ontharen alle erkende methodes; elos, diodelaser, IPL, elektrisch

Anti-Aging behandelingen oudere huid, rimpels, verkleuringen met o.a. fractional laser en eMatrix,.

De raad van commissarissen De raad van commissarissen hanteert voor de inrichting van de bestuurlijke organisatie de Governance Code Woningcorporaties. De raad bestaat uit ten minste drie en ten hoogste vijf personen. Betrokkenheid, verantwoordelijkheidsgevoel, teamgeest en integriteit staan hoog in het vaandel. Bij de invulling van de vacature wordt gekeken naar de specifieke discipline en deskundigheid van de individuele leden van de raad in relatie tot de toegevoegde waarde van het team als geheel: de leden hebben samen een collectieve verantwoordelijkheid.

Microdermabrasie, peeling onregelmatigheden als comedonen, (acne)littekens, vergrote poriën

Lichaamsbehandelingen cellulite, slappe huid, vetophopingen o.a; VelaShape, LipoMassage, LPG

Onlangs is er binnen de raad van commissarissen een vacature ontstaan. Daarom zoeken wij een nieuw:

Lid van de Raad van Commissarissen Functie De raad van commissarissen houdt vanuit een onafhankelijke positie toezicht op de algemene zaken en het beleid en bewaakt de maatschappelijke doelstellingen en de continuïteit van de woningcorporatie. De raad staat de bestuurder met advies terzijde en vervult voor hem een klankbordfunctie. Wij zoeken een toezichthouder met specialistische kennis en ervaring op met name het terrein van de volkshuisvesting en van de financiën c.q. het financieel beleid en beheer. Profiel • Bestuurlijke ervaring; • Affiniteit met wonen in brede zin; • HBO/academisch werk- en denkniveau; • Onafhankelijke opstelling; • Besluitvaardig, communicatief en teamspeler; • Inlevingsvermogen en brede maatschappelijke belangstelling; • Woonachtig in of rond Nijmegen. Ten einde belangenverstrengeling te voorkomen, mag het werk van een commissaris niet conflicteren met zijn/haar eigen werkzaamheden of nevenfuncties.

Honorering Leden van de raad van commissarissen ontvangen voor hun werkzaamheden een vergoeding, die door de minister van Wonen en Rijksdienst is vastgesteld.

PRAKTIJK VOOR HUIDBEHANDELINGEN

Kijk op www.mediderm.nl of bel 0318 505065 voor een gratis consult Hoogwaardige huidbehandelingen en huidtherapie. Nijmegen - Arnhem - Ede - Veenendaal

Procedure Op basis van een brievenselectie wordt een aantal kandidaten uitgenodigd voor een of meer gesprekken met de sollicitatiecommissie onder voorzitterschap van drs. H.J.A.M. Heerkens en met de directeur-bestuurder, de heer Th.E.J. Heijnen. Daarna zal een keuze worden gemaakt en zal de raad van commissarissen een besluit nemen over de te benoemen eindkandidaat.

Voor de persoonlijke aanpak

KAAIJ ADVOCATEN 1E CONSULT (20 MIN.) GRATIS

FRANSESTRAAT 12 6524 JA NIJMEGEN

Informatie Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de heer Th. E.J. Heijnen (directeur/bestuurder), telefoonnummer: 024 3440639.

Mr. Michaëla B.M. Kaaij, gecertificeerd NMI mediator Mr. Drs. H.A.M. Schouten TEL : (024) 324 59 37

Belangstelling Hebt u belangstelling, dan kunt u uw reactie voorzien van motivatie en curriculum vitae vóór 8 april indienen bij: Woningcorporatie WoonGenoot, Postbus 6781, 6503 GG Nijmegen met vermelding van ‘vacature RvC’ op de envelop. Per mail kan ook, het adres is [email protected].

Strafrecht, mediation, echtscheiding, alimentatie, omgangsregeling en andere familiezaken, huur, arbeid en ontslag, uitkering, consument en incasso. Naamloos-4 1

Acquisitie wordt niet op prijs gesteld.

WIE MAAKT HET RADBOUD MEDEWERKERS LEKKER MAKKELIJK? Ga naar radboud.meeus.com of laat ons op het PIP uw voordeel berekenen! Medewerkers van UMC St Radboud kiezen bewust voor de beste verzekering, pensioen of hypotheek. Op het gebied van verzekeringen bent u bij Meeùs aan het juiste adres. Met heldere communicatie en realistische oplossingen die zijn toegesneden op uw situatie. Altijd bij u in de buurt én op de hoogte wat er speelt in de gezondheidszorg. Zo heeft Meeùs met UMC St Radboud een aantal collectieve financiële pakketten ontwikkeld die u veel voordeel bieden. - Tot 35% korting op uw privéverzekeringen - Korting op uw hypotheek - Deze kortingen blijven behouden bij uit dienst treden - Inkomenszekerheid bij arbeidsongeschiktheidsverzekering Meer weten? Loop op maandag binnen bij het PIP (Personeels Informatie Punt) Of maak een afspraak T 026 400 12 11 (radboudlijn) E [email protected]

8

28-02-13 15:04

o nderzoek

radbode 4 - 2013

Laat je handen je werk niet verzieken Anita Huis, onderzoeker bij IQ Healthcare, promoveert 27 maart op het onderwerp Handhygiëne. Slechte handhygiëne onder ziekenhuismedewerkers kan leiden tot infecties bij patiënten. ‘Als je als verpleegkundige de geïnfecteerde wond van een patiënt spoelt, vraag je je niet snel af of jij of je collega’s een aandeel hebben gehad in het ontstaan van zo’n wond, terwijl dat wel zo kan zijn.’

Onderzoeksopzet Anita Huis liet in drie verschillende ziekenhuizen op 67 verpleegafdelingen verpleegkundestudenten monitoren hoe goed de medewerkers zich aan de handhygiëneregels hielden. Daarna werd bij iedere afdeling een verbeterstrategie toegepast. Na deze interventie werd weer een meting verricht. In totaal werden bij 3500 verpleegkundigen circa 14.000 handelingen geobserveerd.

Jeroen Balemans

De gevolgen voor een patiënt die een ziekenhuisinfectie oploopt, kunnen dramatisch zijn: een wond die continu verschoond moet worden, bloedvergiftiging, maanden langer in het ziekenhuis blijven terwijl je zo graag naar huis wilt, en zelfs een kans op arbeidsongeschiktheid of overlijden. Anita Huis, onderzoeker op de afdeling IQ Healthcare en zelf oud-verpleegkundige, becijfert dat ook de financiële gevolgen enorm kunnen zijn: “Alleen al in Nederland brengen ziekenhuisinfecties een geschatte kostenpost van 400 miljoen euro per jaar met zich mee.”

WHO-richtlijn Het goede nieuws is dat een derde van de ziekenhuisinfecties voorkomen kan worden. Ziekenhuismedewer-

De oorzaken zijn divers: gebrek aan kennis, hoge werkdruk, handalcohol op onhandige plekken, verkeerde routines (“van vuil naar schoon werken”), of een gebrek aan betrokkenheid vanuit het afdelingsmanagement. ‘Wat ook meespeelt, is dat het moeilijk te herleiden is hoe een patiënt een ziekenhuisinfectie opgelopen heeft’, zegt Huis. ‘Als je als verpleegkundige een geïnfecteerde wond van zo’n patiënt verzorgt, vraag je je niet snel af of jij of je collega’s een aandeel hebben gehad in het ontstaan van zo’n wond. Terwijl dat wel zo kan zijn.’

Voor haar promotie onderzocht Huis hoe verpleegkundigen, naast alle andere taken, meer aandacht kunnen gaan besteden aan handhygiëne. Dit leidde tot twee verbeterstrategieën. De eerste was een ziekenhuisbrede campagne, bestaande uit onder meer educatie en het informeren van de medewerkers over hoe goed of slecht ze zich aan de richtlijnen houden. De tweede strategie richtte zich daarnaast op het teamgericht verbeteren: een actieve betrokkenheid van het afdelingsmanagement, stimuleren dat medewerkers elkaar aanspreken op onvoldoende handhygiëne, voorbeeldgedrag door rolmodellen en het formuleren van afdelingsdoelstellingen.

Verbetering Huis: ‘Beide strategieën hebben tot een betere handhygiëne geleid, maar bij de teamgerichte strategie was dat effect significant groter. De campagne zorgde voor een stijging van de compliance (het percentage dat uitdrukt in hoeverre de regels rondom handhygiëne worden nageleefd, red.) van 20 naar 44 procent. Bij de teamstrategie steeg de compliance zelfs naar 59 procent.’ De extra kosten die de strategieën met zich meebrachten, wogen op tegen de vermoedelijk vermeden uitgaven voor ziekenhuisinfecties.

Gevaarlijker dan het verkeer Gemiddeld krijgt 5 tot 10 procent van de patiënten die in Nederland in een ziekenhuis worden opgenomen een ziekenhuisinfectie. Naar schatting overlijdt 1 tot 5 procent uit deze groep aan de gevolgen. Dat komt neer op 1000 tot 6000 dodelijke slachtoffers per jaar. Ter vergelijking: het aantal verkeersdoden betrof in 2011 661. Kijk voor meer informatie op www.gewoonhandenschoon.nl

Gedragsproblemen jongeren Wat zijn de oorzaken van agressief en delinquent gedrag? Rianne Marsman toont aan dat meisjes met gedragsproblemen meer stresshormonen (cortisol) hebben dan jongens met deze problemen. Zowel een warme opvoeding als sociaaleconomische status zijn gerelateerd aan cortisollevels. Ook spelen complicaties rondom de zwangerschap en geboorte een rol. Daarnaast zijn er genetische risico’s. Science agenda, www. umcn.nl, 25 maart.

Promoties, oraties, afscheidsredes* kers moeten dan wel de richtlijnen op het gebied van handhygiëne goed toepassen. Het slechte nieuws is dat dit onvoldoende gebeurt. Huis heeft in haar onderzoek geconstateerd dat ziekenhuismedewerkers in slechts twintig procent van alle relevante situaties de handhygiënerichtlijn van de wereldgezondheidsorganisatie WHO volgt.

Strategieën

Laat je handen je werk niet verzieken

wetenswaardig

Praktijk In samenwerking met arts-microbioloog Joost Hopman van de afdeling medische microbiologie, worden de strategieën ook dit jaar toegepast in het Radboud. De Raad van Bestuur heeft geld beschikbaar gesteld om op twintig afdelingen een verpleegkundige te benoemen tot Hygiëne Kwaliteitsmedewerker. Die gaat de resultaten van de afdeling meten, collega’s informeren, feedback geven en de boel aanjagen. Moeten deze HKM’ers gaan streven naar een complicance van 100 procent, zodat altijd volgens de richtlijn wordt gewerkt? Huis: ‘Of het nu de Raad van Bestuur is, een verpleegkundige, of degene die de handalcoholdispensers aanvult: iedereen moet het belang inzien van betere handhygiëne. In de praktijk is een naleving van 100 procent waarschijnlijk niet haalbaar, omdat er altijd noodsituaties zijn waarin je acuut moet handelen. Stel bijvoorbeeld dat een patiënt uit zijn bed dreigt te vallen, dan ga je natuurlijk niet eerst je handen reinigen.’ n

9

• Promotie drs. Claar van der Maarel-Wierink, donderdag 21 maart, 10.30 uur. Titel: Dysphagia and poor oral health: significant risk factors of aspiration pneumonia in frail older people • Promotie drs. Marlieke van Kesteren, donderdag 21 maart, 13.00 uur. Titel: Schemas in the brain: Influences of prior knowledge on learning, memory and education • Promotie drs. Jennifer Arnold, donderdag 21 maart, 15.30 uur. Titel: When mood meets memory. Neural and behavioural perspectives on emotional memory in health and depression • Promotie drs. Willemijn Hobo, vrijdag 22 maart, 10.30 uur. Titel: Novel immunotherapeutic strategies after stem cell transplantation. Boosting graft-versus-tumor immunity by interference with co-inhibitory signaling • Promotie drs. Rianne Marsman, maandag 25 maart, 10.30 uur. Titel: HPA-axis, genes and environmental factors in relation to externalizing behaviors • Promotie drs. Jorieke Peters, maandag 25 maart, 13.00 uur. Titel: Regulatory T-cells for immunotherapy • Promotie drs. Marijke Tibosch, dinsdag 26 maart, 15.30 uur. Titel: Psychology in pediatric pulmonology • Promotie drs. Anita Huis, woensdag 27 maart, 15.30 uur. Titel: Helping hands. Strategies to improve hand hygiene compliance in hospital care • Promotie drs. Bram Jacobs, donderdag 28 maart, 10.30 uur. Titel: Predicting outcome in traumatic brain injury. Towards better prognostic models • Promotie Rosa Félix Lanao, donderdag 28 maart, 13.30 uur. Titel: Degradation of calcium phosphate cements • Promotie mw. drs. M. Wennemers, woensdag 3 april, 10.30 uur. Titel: Differential prognostic value of mRNA and protein in breast cancer. The trouble with tribbles • Promotie Saskia Wortmann, woensdag 3 april, 15.30 uur. Titel: The 3-methylglutaconic acidurias revisited • Promotie Ljupcho Prodanov, donderdag 4 april, 10.30 uur. Titel: Bone biomaterial engineering. Modification of cell and tissue response by mechanical stimulation and biomaterial nanostructure • Promotie Ahmad Rizal Ganiem, maandag 8 april, 13.30 uur. Titel: Etiology and clinical management of adult meningitis in Indonesia • Promotie Merrin Rutherford, maandag 8 april, 15.30 uur. Titel: Management of children living with tuberculosis patients; studies from Indonesia • Promotie Huanan Wang, woensdag 10 april, 13.30 uur. Titel: Nanostructured colloidal gelatin gels for bone tissue regeneration • Promotie drs. Christian Bakker, woensdag 10 april, 15.30 uur. Titel: Young onset dementia: Care needs & service provision * Locatie: RU, Academiezaal Aula, Comeniuslaan 2 Meer info: www.umcn.nl, Research, Science Agenda.

m e n s e n

radbode 4 - 2013

mensen Bijdragen voor de rubriek Mensen (maximaal 150 woorden) kunt u tot uiterlijk donderdag 09.00 uur in de week vóór verschijnen mailen naar Radbode@ sb.umcn.nl, separaat voorzien van een scherpe digitale foto met een hoge resolutie.

Henk Hellinga

Henk Hellinga heeft begin januari besloten, na 30 jaar hier gewerkt te hebben, om in verband met de reorganisatie een andere weg te kiezen buiten het ziekenhuis. Henk heeft hier de opleiding gevolgd en lange tijd op de afdeling KNO gewerkt en daarna bij Dermatologie. Hij heeft de laatste jaren de Dermatologie gecombineerd met de specialismen KNO/MKA/OHK. Henk maakte je in het werk niet gek. Hij ging altijd lekker rustig aan het werk en ging daarin zijn eigen weg. Hij werkte het liefst in de avonddienst, dan kon hij wat gemakkelijker zijn eigen gang gaan. We wensen hem een mooie toekomst toe. Gidi van Neerven, manager Hoofd Hals Chirurgie

José Peters

Op 1 april 2013 is het 40 jaar geleden dat José Peters in dienst trad bij het UMC St Radboud. José is werkzaam als eerste restauratief medewerker  en voor velen een bekend gezicht  van het  Restaurant  ‘De Haardt’. Zij werkt  al jaren met enorm veel passie en gastgerichtheid  op deze locatie. Of het nu gaat om het uitserveren van een lunch of het bereiden van wat lekkers, José maakt er iedere dag weer  een ‘feestje van’. Menig student in het Studiecentrum heeft ze uit de brand geholpen als er op het laatste moment toch nog iets geregeld moest worden. Ook voor onze  Plurijn medewerkers  is zij een ‘moeder’. Bij José kun je altijd terecht.  Zij is altijd in de weer voor anderen en nu staat ze dan eindelijk zelf eens ‘in het zonnetje’. José, we willen je allemaal van harte feliciteren met dit mooie jubileum. Ook  al ga je nu  richting de 65 jaar…. we gaan er nog een mooi jaar met zijn allen van maken.  Proficiat namens leiding, ondersteuning en collega’s F&B,  Servicebedrijf

Lydia van Loenen-De Bruijn

Op donderdag 11 april vieren wij het 25 jarig jubileum van Lydia van Loenen – de Bruijn. In 1975 is Lydia begonnen bij de administratie van afdeling Radiologie aan de ‘counter’, daarna heeft zij het team versterkt op de ‘neuro’. Na de komst van haar eerste kindje heeft zij voor haar gezin gekozen. Via Vedior in 1994 weer opnieuw gekozen voor Radiologie en sinds 1997 weer in vaste dienst. Zij heeft veel veranderingen op onze afdeling meegemaakt. Binnen de afdeling Radiologie neemt Lydia een prominente plaats in. Haar rustige karakter, collegialiteit en stabiliteit worden zeer gewaardeerd. Buitengewoon professioneel richt zij

Ziekenhuiseten moet beter maken!

zich op de diverse administratieve taken binnen de afdeling. Medewerkers zijn zeer ingenomen met haar betrokkenheid. Namens alle collega’s van de afdeling Radiologie bedanken wij Lydia voor haar inzet. Emmy Wanetie, teamleider administratie Radiologie

Rickey Wijnen

Na  bijna 40 jaar  dienstjaren  in  het Radboud  gaat Rickey met pensioen. Rickey is altijd een zeer betrokken en hardwerkende collega met haar hart open voor de zorg van kinderen. Rickey is de stille kracht binnen de afdeling. Bijna onopgemerkt zorgt ze dat het werk voor die dag is voorbereid en dat de werkzaamheden vlekkeloos worden gedaan. Ze is zorgzaam en vriendelijk voor haar collega’s en patiëntjes met een geweldige betrokkenheid ook naar hun naasten. Rickey was er altijd als ze er enigszins kon zijn, zelf ziek zijn past niet in haar program. We zullen haar kennis en kunde gaan missen. Het is moeilijk voor haar om afscheid te nemen van de afdeling. We gunnen haar van harte de vrije tijd die ze meer dan zeker heeft verdiend. Beste Rickey dank voor je geweldig (verpleeg) kundige  inzet alle afgelopen jaren. Op 27 Maart is  daadwerkelijk haar laatste dag hier in huis. Graag nodigen wij jullie op deze dag uit tussen 10.00 en 11.00 uur voor een kopje koffie en een groet op route 821, afdeling Q2Strand. Edith Davids, Verpleegkundig teamleider MC kindergeneeskunde, Margriet van Buuren, Verpleegkundig manager Joris Fuijkschot , Chef de Clinique.

‘In de Nederlandse gezondheidszorg draait het alleen maar om de kosten. Kijk liever naar de preventieve en genezende werking van voeding en het genereren van extra inkomsten.’ Dat zegt Gerard van Grinsven, van oorsprong Nederlander, sinds 2009 algemeen directeur van het Henry Ford West Bloomfield Hospital in Detroit (VS). Hij verzorgt op 9 april een lezing in het Radboud. Van Grinsven werkt in zijn ziekenhuis aan een nieuwe eetcultuur, met het voedingsconcept ‘Food Revolution.’ Hij wil van ‘ziekenzorg’ weer terug naar ‘gezondheidszorg’ en het ondersteunen van mensen bij een fysiek en mentaal gezond leven. De maaltijden in zijn Gerard van Grinsven, ziekenhuisziekenhuis worden zo vers en biologisch mogelijk directeur in Detroit, stimuleert bereid en patiënten kunnen eten wanneer ze maar gezond eten bij patiënten, om willen en hoeven hiervoor niet extra te betalen. Van zo de opnameduur te verkorten. Grinsven: ‘Door gezond eten proberen wij gasten zo snel mogelijk uit het ziekenhuis te krijgen. Gemiddeld verblijft een gast anderhalve dag korter bij ons dan in de rest van de staat.’ Van Grinsven werkte jarenlang in de hotelbranche in Europa en Azië voordat hij gevraagd werd een compleet nieuw ziekenhuis op te zetten in Detroit. Gastvrijheid staat ook op andere manieren hoog in het vaandel in zijn ziekenhuis, dat een waar ‘centrum voor wellbeing’ in de stad wil zijn. Om dit te realiseren, selecteert hij zijn medewerkers niet alleen op kwaliteiten maar ook op karakter. In zijn ziekenhuis is talentontwikkeling van groot belang, hij stimuleert zijn medewerkers om te innoveren en grenzen te verleggen.

Loes Rosmalen

Op 1 april 2013 is Loes Rosmalen 25 jaar in dienst van de Schoonmaakafdeling. Destijds is Loes gestart in de dagdienst Neurologie als springkracht. Na die tijd is ze de vaste medewerkster geworden van de afdeling. In 2012 is Loes met de afdeling Neuroplastische chirurgie mee verhuist naar de nieuwbouw R2. Nu werkt zij al weer een jaar, met veel plezier en gedrevenheid, op deze afdeling. Wij willen Loes bedanken voor haar inzet gedurende deze jaren en wensen haar nog fijne jaren binnen onze afdeling toe. Loes viert haar jubileum met een etentje samen met haar collega’s en familie. Nicole Gies, Operationeel Manager Schoonmaak

Kom luisteren en laat je inspireren! Gerard van Grinsven verzorgt een lezing op TEDx Nijmegen op 8 april. De dag erna komt hij ook in het UMC St Radboud. Dinsdag 9 april geeft hij, van 9.30-12.00 uur, een lezing met aansluitend discussie in de Binnentuin van gebouw R. Er zijn maar 200 plaatsen beschikbaar, alleen voor collega’s van het Servicebedrijf en Concernstaf en voor leden van het Stafconvent of de VAR. Geef je snel op, want wie het eerst komt...! Meld je hier aan voor dit ‘the day after TEDxNijmegen-event’, via www.meetup.com/TEDxNijmegen. n

Marij Jacobs

Op 1 april 2013 is Marij Jacobs 40 jaar in dienst van de Schoonmaakafdeling. Ze is gestart in de dagdienst Neurologie en daarna Gynaecologie. In 2009 heeft Marij een combinatiefunctie gehad van de IC/OK en Gynaecologie/Urologie. In 2012 is ze met de afdeling IC M 340 R3 mee verhuisd. Marij werkt met veel plezier en gedrevenheid , ze wordt daardoor erg gewaardeerd door collega’s en klanten. Wij willen Marij bedanken voor haar inzet gedurende deze jaren en wensen haar nog fijne jaren binnen onze afdeling toe. Marij viert haar jubileum met een etentje samen met haar collega’s. Nicole Gies, Operationeel Manager Schoonmaak

Secretaressecongres komt er weer aan Het jaarlijkse secretaressecongres staat weer voor de deur. Op donderdag 18 april zijn alle secretaressen, managementassistenten en alle medewerkers in aanverwante functies binnen het UMC St Radboud uitgenodigd deel te nemen aan dit congres met de titel “Secretaresse in een veranderende werkomgeving”. Ook de collega’s van de Radboud Universiteit, het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis, de Sint Maartenskliniek en Pantein Maasziekenhuis in Boxmeer hebben hiervoor een uitnodiging ontvangen. Voortdurend hebben secretaressen te maken met veranderingen in de werksituatie. ‘Momenteel vliegen de taakstellingen ons om de oren, tijdelijke contracten worden niet verlengd, er vallen gedwongen ontslagen en de achterblijvers krijgen nog meer op hun toch al (over)volle bord. Kortom, stress, chaos en paniek in optima forma’, aldus de organisatoren. In de workshop “Van Chaos naar … controle, rust en minder stress!”, die door Peter Vos van Sherpas Proyects, verzorgd wordt, komen verschillende aspecten aan de orde die leiden tot een leeg bureau en aan het eind van de dag ook een leeg hoofd. Peter Vos doet dit op een interactieve wijze, met de nodige humor en zelfspot. Marco Broeknellis, directeur van Schoevers, houdt een kort verhaal dat precies past bij het gekozen onderwerp. Het congres vindt, als ieder jaar, plaats in het Auditorium met zowel ‘s morgens als ‘s middags hetzelfde programma, zodat iedereen in de gelegenheid is te komen. n

seCongres

tares s het Secrepril n e jd ti g a o. 18 a ten u gra Wij ontmoe UMC St. Radboud d

MINDFULNESSTRAININGEN

Vergadering | Training | Outdoor activiteit | Congres | Overnachting | Feest | Diner

Zie voor meer info: www.radboudcentrumvoormindfulness.nl

Organiseer het op de berg!

Oude Holleweg 5, 6572 AA Berg en Dal radbode-golden tulip 130311.indd 1

(De eerstvolgende trainingen starten in april 2013)

| 024-684 20 00 | [email protected] | www.goldentulipvalmonte.nl 14-03-13 15:59

10

radbode-umc st radboud 130227.indd 1

14-03-13 15:58



radbode 4 - 2013

het moment In deze rubriek vertellen medewerkers over een bijzondere ervaring tijdens hun werk in het UMC St Radboud. Dit keer een verhaal van Willem Roudijk, adviseur patiëntenzorg Intensive Care.

Vervlochten ‘Ik werkte op de Neuro IC, waar destijds zowel kinderen als volwassenen lagen. Je kon daar als verpleegkundige kiezen voor welke patiënt jij wilde zorgen. Ik koos vaak voor ernstig zieke kinderen. Daar was ik me niet zo van bewust, totdat een collega vroeg: waarom kies jij altijd voor die doodzieke kinderen? Een duidelijk antwoord had ik niet. Ja, ik vond het mooi om echt iets voor die kleintjes te kunnen doen. Verder kwam ik niet en liet het voor wat het was. Toch bleef die vraag me bezighouden. Waarom koos ik juist voor hen? Maanden later zat ik ‘s avonds aan de verpleegbalie die op de IC-zaal dicht bij de patiëntenbedden stond. Er lag een kind dat de nacht niet meer zou halen. Ik keek naar het kind en de moeder naast het bed. Schrijnend. Wat kon ik betekenen in deze zo oneerlijke situatie: een kind dat nog voor de bloei al in de knop was geknakt, met een moeder naast zich die afscheid moest nemen van dit jonge leven.

‘Plotseling werd ik overvallen door een onthutsend gevoel: alsof ik het kind was dat daar lag’ Plotseling werd ik overvallen door een onthutsend gevoel: alsof ik het kind was dat daar lag. Een kind dat angstig riep om zijn moeder. “Laat me niet alleen, hou me vast, zonder jou ga ik echt dood.” Tegelijkertijd zag ik mezelf als klein jongetje op een mooie zomerse dag, spelend in de tuin met mijn moeder. Een lieflijk tafereel dat in groot contrast stond met wat zich afspeelde in die kamer. Ik schrok enorm van wat er gebeurde en snapte er helemaal niks van. Ik probeerde me een beetje te herpakken, want ik moest weer door met mijn werk. Immers, ik was de professional: de steun en toeverlaat voor deze mensen. Ik moest me niet laten meeslepen door een drama dat zich op de IC voltrok. De vreemde gebeurtenis van die avond is me altijd bijgebleven. Jarenlang zocht ik naar een antwoord dat ik eigenlijk nog steeds niet echt heb. Wel is duidelijk geworden dat mijn eigen “ik” toen onbewust vervlochten was met die van het ernstig zieke kind. Dat eiste telkens zijn tol, want na zo’n dienst sliep ik slecht en was ik doodop. Pas veel later nam ik aan dat het mogelijk ging om mijn “kleine ik” en om een uiting van kinderlijke angsten. Ik besefte dat ik mijn “kleine ik” moest en kon scheiden van de zorg voor de patiënt. Wel betrokken en empathisch blijven, maar geen deel uitmaken van het echte onheil. Anders hou je het niet vol.’ Nelleke Dinnissen

Joost Drenth: ‘Het is zoveel gemakkelijker om nog een onderzoek te doen of een bloedtest. Maar soms is ‘niets doen’ een betere optie.’ Foto: Frank Muller

Blijven oplossen Dokters lossen problemen van patiënten op. Meestal gebeurt dat door onderzoek , medicijnen of een ingreep, maar soms voldoet dat niet en is een gesprek beter op zijn plaats. In sommige omstandigheden is ‘niets doen’ een beter optie.

HET BETOOG De vraag is steeds hetzelfde maar het antwoord verrast mij iedere keer. Bij een nieuw consult vraag ik altijd wat de patiënt van mij verlangt. Vaak is het de wens om genezing of een zekere diagnose, en vraagt de wens om actie. Zelden is het antwoord ‘niets doen’. Tot afgelopen week. Het was een toevalsbevinding, nou niet echt toeval. De patiënt had een scan laten maken, net over de grens. Misschien wel in de hoop om gezondheid te kunnen kopen. Jaarlijks doen vele Nederlanders dat en vaak worden wij aan deze kant van de grens

‘We worden geslepen om het probleem van de patiënt om te smeden tot een plan’ geconfronteerd met de vlekjes en plekjes die lastig te duiden zijn. Dit keer waren er vlekjes op de lever. Hij had geen klachten en bij eerdere scans waren de vlekjes veel minder groot. Een prik in een van de vlekjes bevestigde waar hij en ik bang voor waren: kanker. ‘Wat nu?’, vroeg hij. Het aantal plekjes was te groot om weg te snijden en van chemotherapie konden we niet veel verwachten. We spraken over bezoeken aan andere dokters in Nederland maar ook in Duitsland en de vraag rees wat hem dat zou brengen. Hij had immers geen enkele klacht en elk onderzoek of poging tot ‘behandeling’ zou ongemak gaan geven. ‘Maar dokter’, zei hij toen’. ‘Kunnen we ook niets doen?’

Niets doen Het klinkt zo leeg, niets doen, en het lijkt tegenstrijdig met alles wat wij als dokters de maatschappij hebben

11

beloofd. We worden als dokters geslepen om het probleem van de patiënt om te smeden tot een plan. Een vraag wordt vertaald in diagnostisch onderzoek, een symptoom in meer of minder tabletten en een afwijkend orgaan wijkt voor het mes. Die drang naar actie en onderzoek wordt gewaardeerd. Als dokter wil je tonen dat je de kennis in huis hebt en dat je het probleem tot op de bodem wilt uitzoeken. En de patiënt wil toch niet thuis komen met alleen een ‘gesprekje’.

Praktijk Ik merk het in de praktijk. Het is zoveel makkelijker om nog een onderzoek te doen of toch nog een bloedtest. Soms weten we van tevoren al dat we weinig kunnen met de uitslag. Al te vaak kunnen we alleen maar de ziekte van de patiënt in getallen en foto’s vastleggen, maar weet je dat je weinig meer kunt doen dan het beloop afwachten. We denken te weten dat de patiënt en de omgeving dat van ons verwacht. En daar ligt vaak het probleem. In de waan van de dag, gedreven door de tijd, nemen we snel beslissingen en gaan er daarbij vanuit dat het de wens is van de patiënt. Maar is dit ook zo?

Gesprek Bij het eerste bezoek in de spreekkamer vraag ik aan de patiënt wat hij of zij van mij verwacht. Meestal heeft hij/ zij die vraag nog niet eerder gehoord en is het moeilijk om een antwoord te vinden. Sommigen zeggen de oorzaak te willen weten voor hun klachten en weer anderen willen van hun ziekte af. Patiënten komen niet naar je spreekuur om te vertellen dat ze ‘niets’ willen doen. Het gebeurt ook niet bij het eerste consult. Maar wel als je elkaar beter kent, misschien doordat je de ziekte beter begrijpt door de onderzoeken, misschien omdat je de wensen van de patiënt hebt leren kennen. Vaak ontstaat dan ergens de vraag of we zo wel moeten doorgaan. Wat wil de patiënt met de ziekte en de klachten en wat kunnen we als dokter nog? Dan blijkt dat ‘niets doen’ wel een optie kan zijn. Toch maar niet het volgende onderzoek of die vervelende ingreep. We kunnen niet alles oplossen en er zijn grenzen aan wat we kunnen, maar ook moeten doen. Ik denk dat ‘niets doen’ onderdeel moet zijn van het gesprek dat je met de patiënt voert. Hij bepaalt welke koers er wordt ingezet en hoort te weten dat we zonder uitvoerige onderzoeken en ingrepen ook daar kunnen komen waar we willen zijn. Prof. dr. Joost Drenth, afdelingshoofd Maag-, Darm- en Leverziekten

a c t u e e l

radbode 4 - 2013

‘Ouderen verdienen topzorg’ In de ogen van velen is een verpleeghuis het eindstation voor zieke ouderen. Waar niet veel meer voor ze gedaan kan worden. Onterecht. Met evidence-based zorg is de situatie voor ouderen wel degelijk te verbeteren. Om dit te realiseren, werkt het Radboud – in het UKON (Universitair Kennisnetwerk Ouderenzorg Nijmegen) – samen met dertien organisaties voor ouderenzorg.

G i j s M u n n i ch s

‘Internationaal wordt er slechts beperkt onderzoek gedaan naar ouderen in verpleeg- en verzorgingshuizen’, zegt prof. dr. Raymond Koopmans, hoogleraar Ouderengeneeskunde. ‘Zo is onderzoek naar ouderen met lichamelijke problemen, bijvoorbeeld na een beroerte, in combinatie met psychiatrische problematiek vrijwel afwezig in de literatuur. Hetzelfde geldt voor onderzoek naar mensen met de ziekte van Huntington of MS. Of neem het onderzoek naar dementie bij mensen jonger dan 65. Daarover verschijnen nu pas de eerste publicaties uit Nijmegen en Maastricht. Verpleeghuizen zijn in de ogen van velen het eindstation, waar weinig voor de mensen gedaan kan worden. Een grote misvatting. Door onderzoek te doen naar de complexe problemen van deze patiënten, kunnen we proberen de achteruitgang bij ze af te remmen en de kwaliteit van leven en zorg te verbeteren.’ Ouderen verdienen topzorg. Daarom werken in het Universitair Kennisnetwerk Ouderenzorg Nijmegen (UKON) dertien organisaties voor verpleging, verzorging en thuiszorg samen met het Radboud om de zorg aan ouderen te verbeteren. Via dit kennisnetwerk wordt

U KON In het Universitair Kennisnetwerk Ouderenzorg Nijmegen werkt het Radboud samen met dertien koepelorganisaties voor ouderenzorg. Het UKON bestaat sinds 2003. De UKON-zorgorganisaties liggen in de omgeving Nijmegen tot aan Noord-Limburg, Brabant en Zeeland. Ze bieden zorg aan meer dan tienduizend bewoners in ruim zestig verpleeghuizen en meer dan honderd woonzorgcentra. Op 14 maart tekenden de dertien bestuurders een verlenging van de samenwerkingsovereenkomst voor de komende drie jaar.

ethiek Het beste beschikbare bewijs en moreel beraad Wat moet de dokter kunnen als de patiënt medische hulp nodig heeft? De meest geavanceerde technieken beheersen? Vooral medelevend zijn, oog hebben voor de angsten en behoeftes van de patiënt? In het UMC St Radboud zijn de laatste weken levendige discussies gevoerd hierover, vooral met het oog op de aankomende veranderingen in het geneeskundig onderwijs. Het debat draait om de juiste nuances, niet om tegenstellingen. Jan Kremer en Han van Krieken hielden eerder dit jaar in de Radbode een betoog voor de precisiegeneeskunde als een, maar niet het enige centrale medische paradigma. Medische curricula moeten rekening houden met de taken die hulpverleners binnen tien, vijftien jaar hebben. De toekomstige dokter diagnosticeert moleculairbiologische profielen in plaats van lichamelijke verschijnselen. Opleidingen

Raymond Koopmans, hoogleraar Ouderengeneeskunde, samen met een oudere patiënt in een verpleeghuis dat in Foto: Flip Franssen het UKON samenwerkt met het Radboud.

onderzoek gedaan in de centra (bijvoorbeeld naar mensen met dementie op jonge leeftijd, ouderen met parkinson en depressie bij ouderen) en worden “best practices” uitgewisseld. Wetenschappelijk onderzoek wordt vertaald naar praktische programma’s om de deskundigheid van professionals en de kwaliteit van zorg te vergroten. Daarnaast verzorgen de centra onder meer de opleiding tot specialist Ouderengeneeskunde en het coschap ouderenzorg. Een van de “best practice”-zorgprogramma’s is “Doen bij depressie”. ‘Er is in verpleeghuizen onderdiagnostiek van depressie’, vertelt Adrie de Laat, manager behandeling en begeleiding bij De Riethorst Stromenland in Geertruidenberg, een van de UKON-centra. ‘Het is lastig om depressie te diagnosticeren als iemand meervoudige problemen heeft. Door dit programma kunnen we depressie beter signaleren, therapie inzetten, ouderen laten meedoen aan activiteitenprogramma’s en medewerkers instrueren hoe ze om kunnen gaan met deze cliënten.’

Probleemgedrag bij dementie Ook onderzoeken diverse centra probleemgedrag bij dementie. ‘Geheugenverlies is vaak niet het grootste probleem bij dementie’, aldus Koopmans. ‘De bijkomende neuropsychiatrische symptomen – zoals agressiviteit, achterdocht of agitatie – vormen de grootste belasting voor de patiënt en zijn omgeving. Door onderzoek kun je meer zicht krijgen op deze problemen en de

moeten dan gericht zijn op het aanleren van nauwkeurige diagnostiek. Marianne van Iersel en Marcel Olde-Rikkert herinnerden aan de kwetsbare oudere als dé patiënt van de komende jaren. De verminderde compensatoire kracht van het lichaam op hoge leeftijd zorgt ervoor dat ook de beste precisiegeneeskundige voorspellingen onvoldoende pre-

cies kunnen blijken. Een kleine crisis kan voor algehele achteruitgang zorgen, hetgeen beangstigend is voor de patiënt. De internist Jan Smit suggereerde in zijn onlangs uitgesproken oratie, het technische concept van personalized medicine te verrijken met mededogen. Een

12

zorg er beter op afstemmen.’ Archipel in Eindhoven is ook een van de UKON-partners. ‘Door de samenwerking met het UMC kunnen we onderzoek verrichten binnen deelpopulaties, bijvoorbeeld naar dementie bij relatief jonge mensen’, vertelt directeur Monique Hertogs. ‘Daarnaast wisselen we via het UKON uit hoe we de zorg inrichten. Zo zijn wij onlangs met een poliklinisch spreekuur gestart voor patiënten met de ziekte van Huntington.’ De Laat is te spreken over de samenwerking in UKONverband. ‘Het wetenschappelijk onderzoek is heel erg gericht op de praktijk. Het mooie is dat het daarbij alle zorgverleners betrekt: specialist ouderengeneeskunde, psycholoog, paramedicus, verpleegkundige en verzorgende.’

IC’s van de toekomst In het regeerakkoord staat dat ouderen die zorg behoeven, langer thuis blijven wonen. Verzorgingshuizen verdwijnen, zo is het plan; in verpleeghuizen verblijven straks alleen nog patiënten met zeer complexe aandoeningen. Men spreekt over verpleeghuizen als de IC’s van de toekomst. ‘Ouderenzorg neemt toe in complexiteit’, aldus Hertogs. ‘Dat vraagt nog meer om deskundigheid en wetenschappelijke onderbouwing van onze zorg. Dit onderstreept het belang van onze samenwerking in UKON-verband naar de toekomst toe.’ n

meededogende dokter kan de technische excellentie van personalized medicine inbedden in een breder concept van op de behoeftes van de persoon gerichte, en aan haar geschiedenis georiënteerde, geneeskundige hulp. Het is goed dat zowel de technische excellentie als ook morele houdingen de ruimte krijgen in dit debat. Een recent in de Lancet gepubliceerde studie “Health professionals for a new century” stelt voor, geneeskundestudenten te leren zich in hun beslissingen te laten leiden door zowel het beste beschikbare wetenschappelijke bewijs als ook door moreel beraad: evidence and ethical deliberation. Deugden zijn moeilijk te onderwijzen. Maar als we de ontwikkeling van houdingen begeleiden door studenten te onderwijzen in ethische reflectie en moreel beraad, komen we misschien wat dichter bij een antwoord op de uitgangsvraag van deze column: De dokter verleent zorg vanuit een morele bezieling. Beheersing van de meest geavanceerde technieken geeft als het goed is uitdrukking aan de hiermee genomen verantwoordelijkheid. Norbert Steinkamp