MUSKATHLON 2014 Pieter Cnossen en Tobias van Sijll
De oogverblindende schoonheid van de Oost-Oegandese natuur maakt een diepe indruk op iedereen die het gebied bezoekt. De 83 Nederlanders die hier op 16 mei de Muskathlon lopen en fietsen, genieten van de kleurrijke fruitbomen, klaterende watervallen, onbeschrijflijke bergen en eindeloze uitzichten. Maar er bestaat een onzichtbare keerzijde.
DUISTERNIS +
HOOP
IN KLEURRIJK KAPCHORWA
V
an de buitenkant mag het nog zo mooi lijken, heimelijk speelt er van alles dat het daglicht niet kan verdragen. Verschrikkingen waar maar zelden over gesproken wordt. Toch krijgen we in gesprek met lokale mensen de verhalen over de ellende mondjesmaat te horen. Tijdens de Muskathlon in Oeganda worden we stilgezet bij de cultus rondom de besnijdenisrituelen. We worden er letterlijk stil van.
GENERATIES DUISTERNIS Het is niet de besnijdenis zelf, maar de hele cultus eromheen die maakt dat deze traditie een verwoestende werking heeft in het prachtige gebied van de parel van Afrika. Een traditie die generatie op generatie doorgaat. Vader en opa hebben de verschrikkingen van de besnijdenisrituelen ondergaan en dus moet ook de zoon eraan geloven. Vlucht hij, dan wordt hij voor de rest van zijn leven verstoten door de familie, als hij het al overleeft. Hetzelfde geldt voor de dochter: omdat haar moeder en oma de duistere rituelen hebben meegemaakt, zal ook zij ze ook moeten ondergaan. Weigert ze, dan wordt ze geslagen en mishandeld. Er is simpelweg geen ontkomen aan.
DE BESNIJDENISCULTUS HEEFT EEN VERWOESTENDE WERKING IN HET PRACHTIGE GEBIED VAN DE PAREL VAN AFRIKA BIZARRE RITUELEN De traditie leert dat jongens en meisjes besneden moeten worden in hun tienerjaren. In de periode hieraan voorafgaand worden de jongens voorbereid. Ze drinken dagenlang veel alcohol, gebruiken drugs en vereren de afgoden. Ze trekken van dorp naar dorp en hebben daar orgies van seks. Deze bizarre rituelen brengen hen in extase voor het moment van de besnijdenis. Een maand na de besnijdenis heeft de jongen seks met een oudere vrouw, als een soort inwijding in zijn man-zijn. De meiden worden op zo’n manier besneden dat elk verlangen naar en gevoel bij seks de rest van hun leven verdwijnt. Hun geslachtsdeel vergroeit en zal pas weer opengaan tijdens de huwelijksnacht. De pijn die dit met zich meebrengt, is niet in woorden te vatten. De hardnekkigheid waarmee deze rituelen onderdeel zijn van de cultuur evenmin. En deze rituelen komen nog bovenop de extreme armoede waarin de mensen al leven.
BESCHERMING De onmacht die we voelen na het horen over deze onmenselijke tradities lopen en fietsen we eruit tijdens een pittige training bergop, die plaatsvindt op de laatste kilometers van de route van de Muskathlon. Olympisch en wereldkampioen op de marathon, Stephen Kiprotich, rent mee en vertelt alle ins en outs over Kapchorwa, zijn geboortegrond. Samen met deze volksheld nummer 1 bezoeken we ’s middags een lokaal Compassionproject, waar de kinderen duidelijke voorlichting krijgen over seksualiteit en worden beschermd tegen de verschrikkingen van de besnijdenisrituelen. Er zijn gesprekken met ouders en de kinderen leren over de bedoeling en betekenis van het huwelijk en van geslachtsgemeenschap met één persoon. In de presentaties van de kinderen straalt de waardigheid er aan alle kanten van af – een immens contrast met het verhaal van de rituelen dat we eerder die dag te horen kregen. SPONSORING Door de sponsoring via de Muskathlon krijgen 443 kinderen in dit project en andere projecten in Oeganda de mogelijkheid om uit armoede te ontsnappen. Ze krijgen onderwijs, medische zorg en aanvullende voeding. Ook komen ze via projectmedewerkers in aanraking met de liefde van Jezus. De koppeling met een individuele sponsor uit Nederland is voor zowel sponsor als sponsorkind een
enorme bemoediging. ‘Tijdens ons huisbezoek bij Rebecca werden we zo geraakt door de blijdschap van de ouders over onze sponsoring,’ vertellen de twee Muskatleten René en Ria Meeuwsen. ‘Die blijdschap is niet in woorden te beschrijven.’ De dag erna beleven we samen met 600 kinderen een onvergetelijke sportdag. In de georganiseerde chaos ontstaan veel pure ontmoetingen tussen twee werelden. Het sportterrein verandert in een plek waar jong en oud weer kind kunnen zijn.
IN DE GEORGANISEERDE CHAOS ONTSTAAN VEEL PURE ONTMOETINGEN TUSSEN TWEE WERELDEN MUSKATHLONDAG Voor velen is de Muskathlondag het hoogtepunt van de reis. Niet alleen vanwege de geweldige fysieke prestatie die de hardlopers, wandelaars en mountainbikers leveren, maar ook vanwege het volksfeest dat losbarst en het enthousiasme van de duizenden mensen langs de route en bij de finish. Dat feest begint al vroeg in de ochtend. Na een busreis van twee uur worden we om kwart voor zes onthaald in Kapchorwa door een lokale brassband. Om zes uur klinkt het startschot voor de 83 Nederlanders en 134 Oegandezen.
‘JESUS IS RUNNING!’ De darmen van Muskatleet Kees van den Beukel laten hem na zes kilometer al in de steek. Daardoor wordt zijn Muskathlon meer een wandeling dan een hardloopwedstrijd. Hij wil bijna bij de pakken neer gaan zitten, als hij door kinderen wordt toegeroepen: ‘Jesus is running! Jesus is running!’ Op de vraag waarom ze hem Jezus noemen, vertellen de kids lachend dat het komt door zijn weelderige haardos en zijn excentrieke baard. Daarop stelt hij voor om voor de kinderen te bidden, en dat mag. De Muskathlon wordt alsnog een groot succes voor Kees en met een brede glimlach komt hij over de finish. ZWAAR PARCOURS Het parcours van de Muskathlon is zo zwaar dat niemand de route volledig rent: de helling van 16% is iedereen de baas. Dezelfde helling biedt een adembenemend uitzicht over het deel van de route dat zojuist is gelopen. Om de drie kilometer staan enthousiaste vrijwilligers te wachten met flesjes water, sportdrank en bananen. De laatste drie kilometer is een steile klim naar de finishplaats, waar een ontvangst wacht door duizenden kinderen.
MUSKATHLON 2014 #4
Wim Hoddenbagh
HIJ GING ERVOOR! Het afgelopen jaar volgde MUSK4 Muskathlon-deelnemer Wim Blonk in zijn voorbereiding op de Muskathlon. Hij haalde de eindstreep. In dit nummer een terugblik. Wat raakte hem het meest? Hoe verliep de fondswerving? En hoe was het om weer thuis te komen?
TOEN JE JE EEN JAAR GELEDEN AANMELDDE VOOR DE MUSKATHLON, WAS JE VAN PLAN TE GAAN WANDELEN. IN DE LOOP VAN HET JAAR SWITCHTE JE NAAR DE HALVE MARATHON. IS DE KEUZE VOOR HARDLOPEN JE GOED BEVALLEN? ‘Ik heb er geen spijt van gehad. Maar persoonlijk vind ik dat de prestatie van de wandelaars groter was dan die van de renners, kijkend naar de omstandigheden en de hitte in Oeganda. Mijn keuze voor de halve marathon had vooral te maken met de trainingsmogelijkheden die ik het afgelopen jaar had. Vanuit het schip was het voor mij makkelijker om af en toe een duurloop te rennen. Langeafstandswandelingen kosten je eigenlijk altijd een hele dag.’
‘ONRECHT VORMT EEN NOG GROTER PROBLEEM DAN HONGER’ ALS MOTIVATIE OM MEE TE DOEN AAN DE MUSKATHLON SPRAK DESTIJDS MATTEÜS 25 VERS 35 JE AAN: ‘WANT IK HAD HONGER EN JULLIE GAVEN MIJ TE ETEN, IK HAD DORST EN JULLIE GAVEN MIJ TE DRINKEN.’ ‘Nog steeds raakt deze tekst me. Mijn fondswerving ben ik gestart vanuit deze woorden van Jezus. Maar door de persoonlijke verhalen die ik hoorde en door onze ontmoetingen in Oeganda denk ik nu dat onrecht een nog groter probleem vormt dan honger. Terwijl honger al vreselijk is – dat geeft aan hoe groot het onrecht is! We hebben verschrikkelijke verhalen gehoord over de besnijdenis van jongens en meisjes in deze regio, bewuste verminkingen. Het maakt me verdrietig als ik bedenk dat alle mannen en vrouwen die ons langs het parcours aanmoedigden dit soort voodoopraktijken hebben moeten ondergaan.
Wim Blonk (38), Krimpen aan den IJss • Binnenvaartondernemer n • Liep in Oeganda een halve maratho
el
Voor mij werd het hierdoor heel duidelijk waarom we in Oeganda waren.’ ELKE DEELNEMER HAD ALS STREEFDOEL EEN BEDRAG VAN TIENDUIZEND EURO, BESTEMD VOOR LOKALE PROJECTEN. HEB JIJ JE DOEL KUNNEN HALEN? ‘Dat ging gelukkig veel beter dan ik had verwacht! In totaal heb ik een bedrag van rond de 28.000 euro bij elkaar mogen brengen. Zelf kijk ik liever naar de kinderen die hierdoor weer hoop hebben gekregen. God heeft mij hiervoor gebruikt. Dit bedrag staat voor een groep van achtentwintig kinderen, een mooie schoolklas vol! Dat had ik bij aanmelding niet durven dromen.’ HEEFT DE MUSKATHLON JE RELATIE MET GOD VERSTERKT? ‘Ik heb naar kinderen leren kijken door de ogen van Jezus. God heeft mijn hart zacht gemaakt. Dat is een wonder als je bedenkt hoe ik nog niet eens zo lang geleden was! Een prachtig moment was dat we met honderd mensen een zegenhaag vormden. De kinderen liepen daar achter elkaar doorheen. Daarna kregen ze een armband, een medaille en popcorn. Ik mocht iedereen een sticker geven, een hand op hun hoofd leggen en ze zegenen. Ik ben op mijn knieën gaan zitten, zodat ik ze allemaal in de ogen kon kijken. Ik kreeg kippenvel van al die wonderen. Al deze zeshonderd kinderen hebben een sponsor, allemaal worden ze dagelijks bekendgemaakt met de Heer Jezus. Wat is God geweldig!’
De kinderen rennen hele stukken mee, de mannen lachen de lopers toe en de vrouwen voeren met elkaar hun prachtigste dansen op
VOLKSFEEST De inwoners van Kapchorwa kunnen niet om de aanwezigheid van de blanke Wazungu heen. De kinderen rennen hele stukken mee, de mannen lachen de lopers toe en de vrouwen voeren met elkaar hun prachtigste dansen op. De lokale brassband blijft urenlang doorspelen en uit de speakers schallen oorverdovende onduidelijke zinnen, vast bedoeld om de deelnemers aan te moedigen. De sfeer zit er de hele dag goed in! Dat de meeste Nederlanders er door de lokale hardloophelden compleet uitgelopen worden, maakt het feest uiteraard niet minder. Een feest waarbij geen verschil is tussen blank en zwart, tussen arm en rijk, tussen man en vrouw, tussen jong en oud. Een geweldig feest voor God, voor Kapchorwa en voor Oeganda.
RECHT We kwamen om recht te brengen, maar er is ook heel veel rechtgezet in de levens van de deelnemers. Zo vertelt Muskatleet Christiaan: ‘Ik merkte dat er enorme muren om mijn hart zaten door alle heftige dingen die ik heb meegemaakt. Ik heb nooit een vader gehad die heeft gezegd dat hij van me hield. Daardoor heb ik ook nooit tegen God Vader kunnen zeggen, want ik weet niet wat een vader is. Deze week heb ik het kunnen zeggen. Ook heb ik mijn gevoel nooit leren uiten, omdat er niet over werd gepraat. Deze week is er heel veel gevoelloosheid gebroken. Ik heb drie jaar niet meer gehuild, maar nu wel.’
VROUWEN Muskatleet Eleonora stelt als vrouwelijke deelnemer dat het voor haar een vreugde was om een week lang met de mannen uit de groep op te trekken: ‘Ze waren kwetsbaar, trokken met elkaar op als een team en we waren als vrouwen echt deel van de groep. Het heeft me enorm goed gedaan om mannen op deze manier mee te kunnen maken. Voor mij is dat echt genezend geweest.’ UITDELEN EN ONTVANGEN Deelnemer Ruben had al jarenlang de droom om naar Afrika te gaan en daar iets uit te delen. Hij kwam erachter dat hij juist veel mocht ontvangen. ‘De tweede ronde van 21 kilometer liep er een jongen van veertien jaar op blote voeten met me mee. Hij vertelde me over het gebied en gaf me zelfs het water aan. Ik dacht aan de besnijdenis en besefte dat hij die dit jaar waarschijnlijk moet ondergaan. Ik vertelde over Jezus en Jezus’ liefde voor hem. De laatste drie kilometer kon ik echt niet meer en ging ik wandelen. De jongen bad voor me dat God me de kracht zou geven en dat ik door kon gaan met rennen. Halverwege de berg vroeg ik of ik voor hem mocht bidden. Uiteindelijk zijn we hand in hand over de finish gegaan.’
HOOP De besnijdenisrituelen in Oost-Oeganda zijn een feest van afgodenverering, drugs- en drankgebruik en seks. Een feest van onmenselijke groepsdruk en eeuwenoude tradities. De Muskathlon in Oeganda werd een feest van reinheid, bescherming en hoop. Verlangen naar reinheid in huwelijken en seksualiteit. Bescherming van honderden kinderen tegen de bizarre praktijken omdat ze zich nu bevinden binnen
DE MUSKATHLON IN OEGANDA WERD EEN FEEST VAN REINHEID, BESCHERMING EN HOOP de veiligheid van het Compassionproject. En hoop voor een bevolkingsgroep die van generatie op generatie in de greep van duisternis werd gehouden. Hoop op een betere toekomst, bevrijd van armoede en gebondenheid. Hoop bij de 83 deelnemers aan de Muskathlon, omdat ze hebben gezien dat God sterker is dan armoede en dat er een liefdevol alternatief bestaat voor duistere tradities. Dat Gods waarheid ieder mens zijn of haar waardigheid teruggeeft en dat verandering in mensenlevens echt mogelijk is. n
Meer foto’s en film op www.muskathlon.nl
www.facebook.com/muskathlon
