Hoofdstuk
Jaarverslag 2013
1
Voorwoord Hoofdstuk
Inhoudsopgave Voorwoord
3
Ledenmutaties
4
Bestuur en algemeen bestuur
6
Kerncijfers bouw 2013
10
Actieplan Vernieuwend Verbinden 12 Belangenbehartiging 16 Regio Noord 37 Regio Oost 43
Een jaar om niet snel te vergeten Namens het bestuur van Bouwend Nederland bieden wij u hierbij het jaarverslag 2013 aan. U vindt hierin een overzicht van de initiatieven en activiteiten die op de drie kerntaken belangenbehartiging, brancheontwikkeling en ledenservice ondernomen zijn. Aangevuld met andere relevante informatie, waar de sector, de vereniging en de leden in het verslagjaar mee te maken kregen. Wij kijken helaas opnieuw terug op een jaar waarin de crisis diepe sporen trok in de bedrijfstak. Het aantal faillissementen, vrijwillige bedrijfsbeëindigingen en ontslagen door noodzakelijke reorganisaties was weer hoog. Ook Bouwend Nederland nam verdere stappen om de kosten van de werkorganisatie terug te brengen. De moeilijke situatie waarin de sector nu al zo lang verkeert leidde tot
Regio Zuid 46
het besluit om een actieplan op te stellen onder de naam ‘Vernieuwend
Regio Randstad Noord 48
gerichte acties gerealiseerd moeten worden. De vijf doelen zijn: Werken
Regio Randstad Zuid 50 Brancheontwikkeling 53 Secties 66 Ledenservice 72 Ledenvoordelen 74
Verbinden’. In het plan werden vijf doelstellingen opgenomen die met aan een helder beeld wat de vereniging voor de leden doet en kan doen; Het doorvoeren van een vereenvoudigde verenigingsstructuur; Het verhogen van de efficiency en het bereiken van lagere collectieve lasten; Zorg dragen voor een herkenbare belangenbehartiging samen met de leden; En werken aan branche- en kennisontwikkeling op (nieuwe) markten. Het plan is besproken in besturen en ledenvergaderingen en zal in 2014 voorzien van verzamelde inbreng uit de vereniging verder worden
Communicatie 76
uitgerold. In het verslagjaar trad een aantal bestuursleden met een lange
Jong Bouwend Nederland 78
Ook voorzitter Elco Brinkman nam afscheid na 18 jaar het boegbeeld te
Vakgroepen
80
Afdelingen 96 Stichting Sociale Bemiddeling 103 KOB & Examens
104
BouwGarant en Klantgericht Bouwen 106
staat van dienst terug en nieuwe bestuursleden namen hun plaats in. zijn geweest van de sector. Hij is opgevolgd door Maxime Verhagen die de maanden erna onder meer benutte om uitgebreid kennis te maken en van gedachten te wisselen met de (bestuurs)leden. Medio mei werd door alle betrokken werkgeversorganisaties de CAO voor de Bouwnijverheid opgezegd. Voor de nieuwe wordt gekoerst op een concurrerende en toekomstbestendige cao. In december is onderhandeld over een tussencao. Grote zorg is er over de terugloop van het aantal vakmensen onder de CAO voor de Bouwnijverheid. In vier jaar tijd viel een derde van de mensen die onder deze cao vielen weg. Dat er grote zorgen zijn in de sector bleek ook uit de ruim 13.000 vragen die Bouwend Nederland Advies van de leden kreeg. Het is daarom goed dat de intensieve lobby van Bouwend Nederland ervoor heeft gezorgd dat het lage BTW-tarief verlengd is. Bouwend Nederland werkte ook intensief aan het imago met inzet van ‘De Bouw maakt het campagne’ die via de radio en de gedrukte media te volgen was. De Dag van de Bouw werd weer een groot succes met 231 openstellingen en ruim 125.000 bezoekers.
3
Ledenmutaties
In 2013 is het ledenaantal van Bouwend Nederland met 2% afgenomen.
Faillissementen per sectie 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
Het percentage is gering omdat vorig jaar 78 OBN-leden zich bij toe te schrijven aan het aantal faillissementen en opzeggingen. Bij de opzeggingen is het aantal bedrijfsbeëindigingen het grootste percentage.
Aantal
Bouwend Nederland hebben aangesloten. De terugloop is voornamelijk
Mutaties 2013 Nieuwe leden Faillissementen Opzeggingen Totaal
181 -141 -105 -62
2009 2010 2011 2012 2013
Opzeggingen 2013
Bouw Midden
Bouw Middelgroot
Bouw Groot
Infra Klein
Infra Midden
Infra Groot
51 67 50 89 66
20 29 28 42 48
4 3 3 15 12
2 0 2 6 3
3 6 10 9 12
0 0 1 0
0 0 0 0
Faillissementen per regio
39,2% 19,6% 6,9% 34,3% 100%
50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0
Aantal
Bedrijfsbeëindigingen Royementen Ontevreden Overige Totaal
Bouw Klein
*De overige opzeggingen bestaan uit: fusies, overnames pensioengerechtigde leeftijd etc.
2009 2010 2011 2012 2013
Aantal leden per 1 januari 2014 Bouw Klein Bouw Midden Bouw Middengroot Bouw Groot Totaal Bouw
1794 651 153 55 2653
Infra Klein Infra Midden Infra Groot Totaal Infra
334 36 5 375
Regio Noord
Regio Oost
Regio Randstad Noord
Regio Randstad Zuid
Regio Zuid
7 13 9 14 12
20 30 17 45 39
19 19 23 38 30
18 19 19 17 30
16 24 26 47 30
Opzeggingen per regio 35 30
3028
25
Per 1 januari 2014 zijn 7 nieuwe leden bij Bouwend Nederland ingeschreven. Na 1 juli 2013 hebben 3 bedrijven aangeven het lidmaatschap per 31 december 2014 te beëindigen.
20 15 10
Nieuwe leden per regio
Aantal
Aantal
Totaal
60
5
50
0
40
Regio Noord
Regio Oost
Regio Randstad Noord
Regio Randstad Zuid
Regio Zuid
30
9
17
31
24
21
20 10 0
2011 2012 2013
4
Regio Noord
Regio Oost
Regio Randstad Noord
Regio Randstad Zuid
Regio Zuid
14 10 17
29 18 17
46 42 17
33 32 24
48 23 21
5
Bestuur en algemeen bestuur per 31 december 2013
M.J.M. Verhagen, voorzitter
Bouwend Nederland
opvolger L.C. Brinkman per 1 juli 2013
Bestuur H.W.J. Bol, vicevoorzitter
BAM Utiliteitsbouw B.V.
Bouw Groot
A.W.J. Borst
A.C. Borst Bouw B.V.
Bouw Midden
M.J. Cornel, penningmeester
Bouwbedrijf Cornel B.V.
Bouw Klein
B. van Kessel
Van Kessel Wegenbouw B.V.
Infra Klein
M. Smitt
Strukton Civiel B.V.
Infra Groot
D.J. Verhoeven
Bramer Beheer en Exploitatie Maatschappij B.V.
Bouw Middelgroot
T.C. de Wit
Aannemers- en Wegenbouwbedrijf Versluys en Zoon B.V.
Infra Midden
opvolger N.J. van Til per 1 april 2013 opvolger A. Voogt per 1 januari 2013
opvolger G.J.P. Bot per 1 augustus 2013
H.J. van der Kamp KWS Infra B.V.
Infra Groot
opvolger M.J. Poots-Bijl, Koninklijke Volker Wessels Stevin N.V.
J.H. Kets
SBB Bouwgroep B.V.
Regio Randstad Noord
opvolger T. Brouwer per 1-6-2013, Driebergse Weg- en Waterbouw
F. Kingma
Bouwbedrijf Kingma V.O.F.
Bouw Klein
Y. Kiontke, toehoorder JBN
BAM Wegen Regio West
R.C.M. Knipscheer Knipscheer Infrastructuur
Infra Klein
P.A. Koenders
Koenders Totaalbouw B.V.
Bouw Klein
J.A. Kruijt
Mourik Groot-Ammers B.V.
Infra Midden
R. van Laar
Aannemersbedrijf Roseboom B.V.
Infra Midden
E.F. Mulders
Aannemingsbedrijf QUALM B.V.
Infra Klein
J.C. van Nijen
Ballast Nedam Infra B.V.
Regio Oost
W. Prins
Prins Bouw B.V.
Bouw Middelgroot
M. Schurg
Aannemingsbedrijf H. Schurg B.V.
Bouw Klein
Algemeen bestuur
6
P.G.M. Backx
Heijmans Wegen B.V.
Regio Zuid
H. Beerda
Oosterhof Holman Infra B.V.
Infra Midden
A. Burger
QBuild Reco Herstel B.V.
Bouw Middelgroot
J.P.Th.M. Siep opvolger A.J.J. Blijleven per 1-11-2013, Vink + Veenman B.V.
Regio Oost
J.G.M. van der Steen
BV Aannemingsbedrijf Gebr. Van der Steen
Infra Klein
K.W. Talsma
Dura Vermeer Divisie Infra B.V.
Bouw Groot
Van der Werff Groep B.V.
Regio Randstad Zuid
F.C. Castricum
Beton Bouw Nederland
Bouw Midden
D. van der Werff
R.F.W. Cobben
Mokveld Bouw & Onderhoud B.V.
Bouw Midden
R.P. van Wingerden Koninklijke BAM Groep N.V.
H.W. van Eck
Aannemersbedrijf Jongen Venlo B.V.
Bouw Middelgroot
vacature
J. Feenstra
Jorritsma Bouw B.V.
Regio Noord
H. Geertman
Huybregts Relou Groep B.V.
Regio Zuid
M. Gibbon
Bouwbedrijf D. de Graaf B.V.
Bouw Midden
H. Hartmans
Jac. Knol GWW B.V.
Regio Noord
P.J. Heijboer
J.P. van Eesteren B.V.
Bouw Groot
M.J.J. Heijmans
Heijmans PPP
Infra Groot
G.H. Hulsebosch
GP Groot infra en engineering B.V.
Regio Randstad Noord
opvolger P.L. Rijk per 1-12-2013, Bouwbedrijf C.J. Rijk B.V.
opvolger R. Hofsté per 1-6-2013, Hegeman Bouw Vriezenveen B.V.
Infra Groot
Bestuur Bouwend Nederland Van links naar rechts: M.J. Cornel M. Smitt H.W.J. Bol
opvolger D. Sperling per 1-11-2013, TBI Holdings B.V.
A.W.J. Borst M.J.M. Verhagen B. van Kessel T.C. de Wit
opvolger J.H.N. Beentjes per 1-6-2013, Beentjes B.V.
D.J. Verhoeven
7
Mutaties in bestuur en algemeen bestuur
Bestuur
Algemeen bestuur
L.C. Brinkman
-
J.H.N. Beentjes, opgevolgd door G.H. Hulsebosch
Medio 2013 nam Elco Brinkman na 18 jaar boegbeeld te zijn geweest van
namens regio Randstad Noord
de bouw- en infrasector afscheid als voorzitter. Bouwend Nederland is hem
-
A.J.J. Blijleven, opgevolgd door A. Burger namens
zeer veel dank verschuldigd voor zijn tomeloze inzet voor de sector, de
sectie Bouw Middelgroot
vereniging en de leden. Hij was de drijvende kracht die ervoor gezorgd
-
T. Brouwer, opgevolgd door J.H. Kets namens regio Randstad Noord
heeft dat na decennia van gesprekken bouw- en infrabedrijven onderdak
-
R. Hofsté, opgevolgd door W. Prins namens
vonden in een gezamenlijke werkgeversvereniging. Vanwege zijn enorme
sectie Bouw Middelgroot
netwerk en persoonlijkheid bleef geen deur gesloten waardoor optimale
-
M.J. Poots-Bijl, opgevolgd door H.J. van der Kamp
belangenbehartiging mogelijk werd op landelijk, regionaal en lokaal niveau.
namens sectie Infra Groot
Die slagkracht openbaarde zich in goede en minder goede tijden waaronder
-
P.L. Rijk, opgevolgd door H. Geertman namens regio Zuid
de parlementaire enquête en de diepe crisis die de sector doormaakte.
-
D. Sperling, opvolgd door P.J. Heijboer
Hij werd opgevolgd door Maxime Verhagen.
namens sectie Bouw Groot
A. Voogt In februari 2013 trad Adri Voogt terug als bestuurslid en werd opgevolgd door Barend van Kessel (Van Kessel Wegenbouw BV). Adri Voogt was de vertegenwoordiger van Infra Klein in het bestuur. Hij was al actief bij de voorgangers van Bouwend Nederland (VAGWW en Vianed). Vanaf de start van Bouwend Nederland maakte hij deel uit van het landelijk bestuur. Hij heeft zich altijd sterk gemaakt voor de belangen van de infrabedrijven binnen de vereniging. Daarnaast ging zijn belangstelling en aandacht vooral uit naar het opleiden van jongeren voor de sector. Zo is hij namens Bouwend Nederland nog steeds lid van de Raad van Toezicht van het SOMA College in Harderwijk en bestuurslid van Fundeon. Ook is hij bestuurslid van de Raad van Arbitrage voor de Bouw en arbiter. N.J. van Til In juni 2013 is Nico van Til teruggetreden als bestuurslid en penningmeester en opgevolgd door Marten Cornel (Bouwbedrijf Cornel BV). Nico van Til was de vertegenwoordiger van Bouw Klein in het bestuur. In 2013 was hij 25 jaar bestuurlijk actief voor Bouwend Nederland en diens rechtsvoorgangers NVOB en BouwNed. Nico van Til heeft zeer veel bestuurlijke functies bekleed binnen deze verenigingen. Daarnaast was hij was cao-onderhandelaar, voorzitter van het O&O-fonds en andere paritaire bedrijfstakfondsen. Hij stond bekend als een harde maar zeer gerespecteerde onderhandelaar, niet in de laatste plaats vanwege zijn grote kennis van alle cao-dossiers. G.J.P. Bot In september 2013 trad Gem Bot terug als bestuurslid en werd opgevolgd door Dick Verhoeven (Bramer Beheer BV). Gem Bot is zeer veel jaren bestuurlijk actief geweest binnen Bouwend Nederland en haar rechtsvoorgangers NVOB en BouwNed. Hij was een rustig en aimabel bestuurder die goed kon luisteren en op zijn tijd zijn mening gaf. Namens Bouwend Nederland was hij de afgelopen jaren bestuurslid van BPF Bouw, het bedrijfstakpensioenfonds. Een zware bestuurlijke functie die veel deskundigheid vraagt.
8
9
Kerncijfers bouw 2013
Productie
-
Ondernemers in de bouwnijverheid vrezen voor 2014 voor een nog
-
Geraamd productievolume bouwnijverheid (prijsniveau 2012):
verdergaande krimp in de werkgelegenheid in hun bedrijf. Per saldo
€ 50,35 miljard in 2013. Dit is een daling van 4,5% vergeleken met
voorziet bijna 42% van de bedrijven een kleiner personeelsbestand.
het jaar daarvoor. Voor 2014 verwacht het EIB een verdere
Daarmee is de bouwnijverheid nauwelijks optimistischer gestemd in
productiedaling van 0,5%.
vergelijking met een jaar eerder. Voor 2013 verwachtte per saldo
-
Productievolume B&U: € 36,50 miljard (€ 20,10 miljard woningbouw
bijna 44% van de bedrijven met minder personeel toe te kunnen.
en € 16,40 miljard utiliteitsbouw). Productievolume GWW: € 13,85
miljard.
In Nederland wonen 16,8 miljoenen mensen ofwel 498 personen per km2.
-
Ongeveer 5% van het bruto binnenlands product (bbp) wordt door
Er staan momenteel 7,45 mln woningen en 1,07 mln andere gebouwen
de bouwnijverheid gerealiseerd. Circa 55% van het investerings-
in ons land. Daarnaast hebben we 139.000 km aan wegen, 6.000 km
volume in Nederland is bouwgerelateerd.
aan spoorwegen, 6.200 km aan vaarwegen. Ook ligt er ruim 1,7 miljoen kilometer aan telefoonlijnen en leidingen onder de grond.
Bedrijven -
Aantal bedrijven in de bouwnijverheid1 (1 januari 2013): 132.415,
waarvan 126.720 behoren tot het kleinbedrijf (tot 10 werkzame
personen). Bijna één op de tien ondernemingen in ons land wordt
gerekend tot de bedrijfstak bouwnijverheid.
-
In 104.275 bedrijven in de bouwnijverheid is slechts één
persoon werkzaam (ZZP).
-
Van alle bedrijven in Nederland waar maar één persoon werkzaam is,
behoort bijna 12% tot de bedrijfstak bouwnijverheid.
Faillissementen -
In 2013 zijn ruim 1.650 bedrijven (inclusief eenmanszaken) in de
bedrijfstak bouwnijverheid failliet gegaan. Dat is bijna 9% - ruim
130 bedrijven - meer dan een jaar eerder. Van de faillissementen in
de bedrijfstak heeft 17,5% betrekking op eenmanszaken.
Werkgelegenheid -
Aantal werkzame personen in de bouwnijverheid (3e kwartaal
2013): 442.000, waarvan 319.000 werknemers (d.w.z. personen in
loondienst), 123.000 zelfstandigen (grotendeels ZZP’ers). Daarnaast
nog eens circa 15.000 uitzendkrachten/gedetacheerden.
-
Aantal werknemers vallend onder de CAO voor de Bouwnijverheid:
123.400 per 1 januari teruglopend tot 107.200 (66.100 bouwplaats
en 41.100 UTA) aan het eind van het jaar.
Vooruitzichten
10
-
Eind 2013 voorziet per saldo een kwart van de ondernemers in de
bouwnijverheid dat de omzet in 2014 verder zal terugvallen. Daarmee
is de stemming in de bedrijfstak in 2013 wel verbeterd. Eind 2012
dacht per saldo nog ruim 60% van de ondernemers dat de omzet
in 2013 zou krimpen.
11
Actieplan Vernieuwend Verbinden
In het verslagjaar is het Actieplan Vernieuwend Verbinden
zoals het benoemen van bestuursleden. Wel kunnen secties, als zij dat
verschenen en besproken in zowel de besturen als de
willen, optreden als klankbord voor hun achterban op het gebied van
ledenvergaderingen. De reden om het plan op te stellen zijn de
brancheontwikkeling. Verder wordt er met kracht en voortvarendheid
moeilijke tijden die de sector doormaakt. En de sporen die daardoor
gewerkt aan het opschalen en professionaliseren van de afdelingen.
getrokken worden in de vereniging. De leden letten extra op de
Het streven is om uiteindelijk circa 25 afdelingen binnen Bouwend
kosten die zij maken en kijken in die zin ook naar de baten en
Nederland operationeel te hebben. Over twee jaar wordt de stand van
lasten van het lidmaatschap van Bouwend Nederland. Daarbij is
zaken opnieuw bekeken.
ook kritiek te horen. De vereniging is complex. Men weet niet altijd wat waar gebeurt en hoe er invloed kan worden uitgeoefend. De
De jongeren zullen intensiever worden betrokken bij de activiteiten van
verbondenheid met de vereniging is voor verbetering vatbaar.
de vereniging. Hoe dat gerealiseerd gaat worden is nog onderdeel van
Bouwend Nederland moet meer ieders club worden. Het bestuur en
discussie. Wel is al besloten om jongeren te vragen deel te nemen in het
algemeen bestuur zijn zich zeer bewust van de situatie en hebben
landelijk bestuur en de regiobesturen.
het Actieplan Vernieuwend Verbinden opgesteld . Verhoging efficiency en lagere collectieve lasten: Voorzitter Maxime Verhagen:
Er wordt gehoor gegeven aan de opmerkingen over de contributieheffing.
“De leden en Bouwend Nederland; dat moet altijd ‘wij’ zijn. Daar ligt onze
De heffing over een omzet boven € 200 miljoen wordt afgevlakt. Dit
voornaamste opgave. Bouwend Nederland moet meer van en voor de leden
past beter bij de huidige markt. Het bureau van Bouwend Nederland
worden. De vereniging bestaat immers uitsluitend bij de gratie van onze
zal de komende drie jaar met 15 fte worden afgeslankt en er zullen
leden. In plaats van ‘top down’ moet weer meer ‘bottom up’ worden bepaald
nieuwe huurders voor leegstaande ruimten in het Bouwhuis worden
waarmee Bouwend Nederland aan de slag gaat.”
gezocht. Er wordt hard gewerkt aan een moderne en flexibele cao en een efficiënte en hoogwaardige opleidingsstructuur tegen lagere kosten voor
Doelstellingen
bouwbedrijven. De inzet is om te komen tot een halvering van de premies
-
Helder beeld wat de vereniging voor de leden doet en kan doen
die u betaalt aan bijvoorbeeld het O&O-fonds.
-
Vereenvoudiging van de verenigingsstructuur
-
Verhoging van de efficiency en lagere collectieve lasten
-
Herkenbare belangenbehartiging samen met de leden
-
Branche- en kennisontwikkeling gericht op (nieuwe) markten.
Er zijn acties geformuleerd om deze doelstellingen te realiseren. Alle doelstellingen en acties zijn na te lezen op: www.bouwendnederland.nl/vernieuwend-verbinden Helder aanbod: Bouwend Nederland vindt het belangrijk dat u als lid goed weet wat zij te bieden heeft. Niet ieder lid vindt hetzelfde belangrijk. Voor de een is dat informatie en advies, voor de ander zijn dat de ledenvoordelen of de lobby van Bouwend Nederland. Er wordt nog duidelijker gemaakt wat u van Bouwend Nederland mag verwachten. En u krijgt handreikingen hoe u een bijdrage kunt leveren aan de vereniging. Want Bouwend Nederland ben je tenslotte met elkaar. Vereenvoudiging verenigingsstructuur: Om de verenigingsstructuur te vereenvoudigen, gaat de kerntaak brancheontwikkeling weg bij de secties. Brancheontwikkeling staat voor de ondersteuning die Bouwend Nederland op heel veel terreinen biedt voor uw bedrijfsvoering. Deze kerntaak krijgt een nieuwe vormgeving. De secties leggen zich voortaan weer toe op hun statutair bepaalde taken,
12
13 13
Actieplan Vernieuwend Verbinden
Herkenbare belangenbehartiging samen met de leden:
Reacties op het Actieplan
Er is een nieuwe communicatiestrategie in de maak. Onze meningen,
In het najaar is het Actieplan Vernieuwend Verbinden besproken in de
visies en standpunten zullen in scherpere bewoordingen te horen en te
besturen en ledenvergaderingen van de regio’s, secties, vakgroepen,
zien zijn.
infraplatforms, Jong Bouwend Nederland en in veel afdelingen. Hieronder een impressie van de reacties in regio’s, secties en
Om uw stem nadrukkelijker te kunnen horen en u meer invloed te geven
vakgroepen.
worden er (in)formele ledenpanels in het leven geroepen bij actuele lobbytrajecten.
Regio ledenvergaderingen Vanuit de regio’s is er een redelijk eenduidig geluid. Men is over het algemeen
Branche- en kennisontwikkeling gericht op (nieuwe) markten:
positief tot neutraal over het Actieplan. De regiobesturen willen zelf actief aan
De vakgroepen vullen de kerntaak brancheontwikkeling voor de infra in.
de slag met het Actieplan.
En voor de bouwbedrijven en de infrabedrijven die niet bij een vakgroep horen, wordt deze kerntaak thematisch en per regio ingevuld.
De afdelingen voelen zich nog teveel apart staan en pleiten voor meer samenwerking, betere informatie-uitwisseling, en kortere lijnen met het regiobestuur.
Voor actuele onderwerpen op het gebied van brancheontwikkeling komen
De wil om op te schalen is bij veel afdelingen aanwezig. Jongeren actiever
er (in)formele ad hoc ledenpanels als klankbord.
betrekken bij de vereniging en dus ook de bij de afdelingen vinden zij positief.
Om leden in contact te brengen met bijvoorbeeld klantengroepen,
De toon in de communicatie mag scherper. Maar wel zodanig dat de vereniging
opdrachtgevers en leveranciers worden er aanvullende externe netwerken
met de politiek in gesprek kan blijven.
van stakeholders opgezet. Sectie ledenvergaderingen Een actieplan met ambities
Ook de secties zijn positief tot neutraal t.a.v. het Actieplan. De meeste secties
-
Bouwend Nederland is een sterke en ondernemende vereniging,
geven duidelijk aan dat de toekomstige rol nog onduidelijk is, maar er voor
met een ondernemende cultuur. Een vereniging, waar leden zich
open te staan om hier constructief over mee te denken.
mee verbonden voelen, omdat de acties en diensten herkenbaar zijn.
Een vereniging waar leden, die dat wensen, actief bij betrokken zijn
De secties zijn het eens dat activiteiten dicht bij de leden moeten liggen en
en invloed op kunnen uitoefenen.
meer marktgericht moeten zijn. Zij zien in dat de verenigingstructuur voor infra
-
De activiteiten zijn marktgericht en de vereniging levert maatwerk
anders is ingericht dan voor bouw. De secties zijn er niet allemaal van overtuigd
voor leden(groepen).
dat het weghalen van de brancheontwikkelingstaak bij de secties een betere
-
Jongere ondernemers en talenten in de bouw herkennen zich
oplossing is. Veel hangt af hoe dit dan wel wordt ingevuld. De secties willen
in de open en moderne communicatie.
invloed houden op de agendering en programmering van brancheontwikkeling.
-
Leden krijgen ‘value for money’ en de vereniging legt focus
op dat wat echt van belang is voor de sector.
Vakgroep ledenvergaderingen De vakgroepen zijn positief en kritisch. De prominentere rol van de vakgroep in
Planning en voortgang van het Actieplan
de brancheontwikkeling valt goed, evenals het beter betrekken van de jongeren,
Het is de bedoeling om alle acties uiterlijk op 1 juli 2014 af te ronden
meer samenwerking tussen de vakgroepen en het aanbieden van meer
dan wel dat zij in gang zijn gezet. In het tweede deel van het verslagjaar
marktgerichte activiteiten. Een aantal vakgroepen is kritisch ten aanzien van
vond een groot aantal bijeenkomsten met de leden plaats om het
hun positie binnen de vereniging.
Actieplan met hen te bespreken. De leden worden ook via de andere media van Bouwend Nederland op de hoogte gehouden van de voortgang
Voorlopige eindconclusie
van het Actieplan.
Bestuur en algemeen bestuur hebben geconstateerd dat het Actieplan ‘neutraal tot positief is ontvangen met hier en daar kritische geluiden’. Bovenstaande geeft aan het einde van het verslagjaar geen aanleiding tot bijstelling van het plan. De start van de uitvoering van het Actieplan is ter hand genomen. De besturen zetten er op in dat de leden snel gaan ervaren dat de vereniging aan het vernieuwen is. Alle onderdelen zullen betrokken blijven bij de verdere uitwerking van de actiepunten die specifiek op hen betrekking hebben. De resultaten van het project worden in juni 2014 gepresenteerd.
14
15
Belangenbehartiging
Aanbesteden en contracteren
kunnen worden behandeld. Bouwend Nederland heeft die regeling mede vorm gegeven. Het heeft geresulteerd in de instelling in het verslagjaar
Aanbestedingswet
van de Commissie van Aanbestedingsexperts. Onder leiding van haar
Op 1 april 2013 trad de Aanbestedingswet in werking. Net als de bij de
voorzitter mr. J.G.J. Janssen, heeft die commissie aan het einde van het
wet behorende Gids Proportionaliteit. De gids is voor de praktijk van groot
verslagjaar enkele voor de praktijk zeer waardevolle adviezen gegeven.
belang omdat die het wettelijke beginsel van proportionaliteit op vele punten uitwerkt. Zoals met betrekking tot het bepalen van de omvang
Nieuwe Europese Aanbestedingsrichtlijnen
van de opdracht, de keuze van de aanbestedingswijze, het stellen van
Eind 2011 heeft de Europese Commissie voorstellen gedaan voor nieuwe
geschiktheidseisen, het formuleren van gunningscriteria en het hanteren
richtlijnen over onder andere de aanbesteding van overheidsopdrachten.
van contractvoorwaarden. Bouwend Nederland is de afgelopen jaren druk
Achtergrond was de bestaande Europese aanbestedingsregelgeving te willen
met wet en gids in de weer geweest om ze te maken tot wat ze nu zijn.
vereenvoudigen. De markt was geen voorstander van aanpassing van de regels. Want aanbestedende diensten blijken in de praktijk vaak moeite te
Aanbestedingspraktijk
hebben met het juist toepassen van de bestaande regels. In het verslagjaar
De komst van wet en gids is nog maar het begin. Het gaat er nu om,
heeft Bouwend Nederland in de Commissie Overheidsaanbestedingen
dat de nieuwe regels ook daadwerkelijk en op een juiste manier in de
van VNO-NCW en in de werkgroep Overheidsaanbestedingen van haar
praktijk worden toegepast. Bouwend Nederland is voortdurend met
Europese koepelorganisatie FIEC, standpunten van het opdrachtnemend
aanbestedende diensten, zoals gemeenten, waterschappen en provincies,
bedrijfsleven bepaald en die vervolgens overgebracht aan de Nederlandse
in gesprek over hun aanbestedingsbeleid en –praktijk.
overheid, de Europese Commissie en leden van het Europees Parlement.
Zo rapporteerde het Aanbestedingsinstituut Bouw en Infra (STABI)
In juni van het verslagjaar werd duidelijk dat tussen de commissie,
later in het jaar dat veel aanbestedende diensten inmiddels opdrachten
de raad en het parlement voorlopig overeenstemming werd bereikt
gunnen op basis van het EMVI-criterium. En dus niet op basis van
over de teksten van nieuwe Europese aanbestedingsrichtlijnen.
alleen de prijs. De wet schrijft dat ook voor. Kwalitatieve criteria krijgen echter lang niet altijd voldoende gewicht om werkelijk van gunning op
Model Koop-/aannemingscontract met bijbehorende algemene
kwaliteit te kunnen spreken. Bovendien hebben gunningscriteria zelden
voorwaarden 2013
te maken met het eindproduct. Veelal zien zij alleen toe op het proces
Het model en de bijbehorende voorwaarden waren laatstelijk grondig
van totstandkoming van het werk. Dat doet geen recht aan het innovatief
herzien in 2010. Daarbij was afgesproken dat nog op enkele onderdelen
vermogen van bedrijven. Bouwend Nederland zet zich ervoor in om die
nadere afspraken moesten worden gemaakt. Die betreffen o.a. de hoogte
praktijk te verbeteren. De komst van de Aanbestedingswet was voor
van de bij overschrijding van de overeengekomen opleveringstermijn
aanbestedende diensten vaak reden om het eigen aanbestedingsbeleid te
verschuldigde gefixeerde schadevergoeding, alsmede een verfijning van
herzien. Bijvoorbeeld op het punt van de, bij niet-Europese opdrachten,
de regeling van de aansprakelijkheid na oplevering. Over die wijzigingen
toepassing van de aanbestedingswijzen. Met de komst van wet en gids is
is in het verslagjaar overeenstemming bereikt tussen de partijen die in
er meer ruimte voor toepassing van de onderhandse aanbesteding dan
het verband van de SER spreken over de inhoud van de Model KA/AV. Dat
aanbestedende diensten – met name lokale overheden – zich voordien
zijn Bouwend Nederland, Neprom, NVB, de Vereniging Eigen Huis en de
toestonden. Steeds meer aanbestedende diensten zijn geïnteresseerd
Consumentenbond.
in het, bij de uitvoering van opdrachten, willen meten van de prestaties van de aannemer. De achtergrond is niet alleen dat zij willen komen tot
Algemene Voorwaarden voor de levering van betonproducten
verbetering van de samenwerking tussen partijen. Aanbesteders willen
De laatste versie van deze in overleg met de Bond van Fabrikanten van
met behulp van de gemeten prestatie ook een beter gemotiveerde
Betonproducten in Nederland (BFBN) opgestelde leveringsvoorwaarden
keuze kunnen maken van de bedrijven die zij uitnodigen voor deelname
dateert van 2004. Die versie bevat een aantal bepalingen die in de praktijk
aan onderhandse aanbestedingen. Bouwend Nederland is dus met
bij inkopende bouwbedrijven op bezwaar stuitten. Om die weg te nemen
aanbestedende diensten in gesprek om te komen tot het, op een eerlijke
is in het verslagjaar met de BFBN overleg gevoerd. Naar verwachting leidt
en objectieve manier, meten van relevante prestaties van bedrijven
dat ertoe dat aangepaste voorwaarden in 2014 zullen kunnen worden
en opdrachtgevers.
gepresenteerd.
Klachtenregeling rond aanbestedingen De wet houdt in dat er een klachtenregeling dient te komen. Klachten moeten op een laagdrempelige manier - effectief, snel en goedkoop -
16
17
Belangenbehartiging
Een kleine 100 gasten mochten wij begroeten op ons jaarlijkse congres. Er waren veel inkopers van decentrale overheden. We hebben hen deelgenoot gemaakt van knelpunten en oplossingen uit de praktijk. Ze hebben ook allen een exemplaar gehad van het boekje ‘Opgelost’, met columns over aanbesteden door Joost Fijneman, manager van het Aanbestedingsinstituut. Dat boekje was eerder al verspreid onder alle aanbestedende diensten.
Inframarkt InfraTech 2013 Van 15 t/m 18 januari 2013 is in Ahoy de tiende editie van InfraTech georganiseerd. De InfraTech is de tweejaarlijkse ontmoetingsplaats voor de infrastructuur op een beursoppervlakte van 30.000 m2. Bouwend Nederland levert als strategisch partner van de beurs een actieve bijdrage aan het inhoudelijke kennisprogramma, is aanwezig op de beursvloer en organiseert de InfraTech Innovatieprijs. Medewerkers van alle vakgroepen zijn, verdeeld over de dagen, op de stand en de beurs Bankgaranties
aanwezig geweest om kennis te maken en alle vragen te beantwoorden.
De door opdrachtgevers van bouwbedrijven gevraagde bankgaranties
De stand is in vergelijking met 2011 drukker bezocht, met name door
beperken de kredietruimte van ondernemingen. En dat in een tijd waarin
netwerkbijeenkomsten met de (vakgroep-)leden van Bouwend Nederland
het toch al lastig is kredietruimte te behouden. Bouwend Nederland vraagt
en bezoek van geïnteresseerden.
opdrachtgevers dan ook, met minder financiële zekerheid genoegen te nemen. Om dat pleidooi te onderbouwen is in opdracht van Bouwend
Bouwend Nederland leverde een stevige bijdrage aan het inhoudelijke
Nederland door Langman Economen een onderzoek uitgevoerd naar de
kennisprogramma van de beurs. Deze editie zijn de volgende inhoudelijke
economische aspecten van zekerheid door bankgaranties in de bouwsector.
sessies verzorgd: PPS-light (i.s.m. PPSSupport, PPSNetwerk, provincie
De resultaten van dat onderzoek liggen begin 2014 op tafel.
Noord-Holland en gemeente Nijmegen), Nieuwe aanbestedingswet in de praktijk (Aanbestedingsinstituut), Asfaltontwikkelingen (VBW
Aanbestedingsinstituut
en CROW i.s.m. gemeente Utrecht en provincie Noord-Brabant), Zie
De analyse van 2452 aanbestedingen uit 2012
Civiel (Jong VCB), Veiligheid is een specialisme (VSW-leden i.s.m.
heeft in 2013 geleid tot de publicatie ‘Langs
Arbeidsinspectie, provincie Noord-Holland en Rijkswaterstaat), Kennishub
de Meetlat’. De aanbestedingsprestaties van
Prestatiecontracten (i.s.m. RWS, Uneto-VNI, Ver. van Waterbouwers en
alle aanbestedende diensten zijn daarin naast
NLIngenieurs) en Transport zonder hinder? (BIG). De inhoud en kwaliteit
elkaar gezet. Rijkswaterstaat ging op kop en
van de sessies zijn erg positief beoordeeld door de deelnemers.
wist 302 van de 400 punten te behalen. De
Bouwend Nederland organiseerde in samenwerking met Ahoy Rotterdam
provincie Gelderland kwam met 4 van de 400
ook de uitreiking van de InfraTechInnovatieprijs. In 2013 is een
punten als hekkensluiter uit de bus. Met name
recordaantal van vijftig inzendingen ontvangen. Het gaat om innovaties
van laag scorende partijen zijn veel reacties
die recent zijn uitgevoerd, nog in ontwikkeling zijn of een volledig outside-
gekomen. Ook vanuit de politiek. En dus zijn er
the-box-concept. Voor Bouwend Nederland is dit het podium om een
veranderingen op gang gebracht.
stimulans te geven aan innovaties in de infrasector. Winnaars waren deze editie IV-Infra, Tauw en Heijmans.
Veranderingen zijn ook op gang gebracht door de 127 acties die op gebrekkige aanbestedingen zijn uitgevoerd. In al deze gevallen is de aanbestedende dienst op het goede spoor gezet. In de meeste gevallen leidde dit tot een positieve reactie en daarmee een betere aanbestedingspraktijk.
18
19
Belangenbehartiging
het kabinet op te roepen te stoppen met de voortdurende bezuinigen op infrastructuur. Het verlies aan werkgelegenheid en het oplopen van achterstallig onderhoud zijn daarvoor de hoofdargumenten geweest. Kunstwerken op politieke en maatschappelijke agenda geplaatst In het voorjaar van 2013 heeft Bouwend Nederland de problematiek rond de kunstwerken nadrukkelijk op de politieke en maatschappelijke agenda gezet. In samenwerking met TNO en de regionale pers zijn grote zorgen geuit over de onderhoudstoestand van de 40.000 bruggen en viaducten in Nederland. Dit heeft erin geresulteerd dat in de landelijke en regionale politiek kritische vragen zijn gesteld. De minister van Infrastructuur en Milieu heeft aangekondigd om naar aanleiding van deze signalen vanaf 2020 ruim 4 miljard euro extra te reserveren voor het op orde brengen van de infrastructuur. Veel provincies en gemeenten zijn in 2013 onderzoeken gestart om de staat van hun kunstwerken nader te beschouwen en dat heeft in enkele gevallen al daadwerkelijk geleid tot het reserveren van extra budgetten. Marktdag Defensie
Verborgen bezuiniging infrastructuur onthuld
Op woensdag 23 januari 2013 heeft het Ministerie van Defensie samen
In 2013 zijn door het kabinet diverse bezuinigingsmaatregelen getroffen.
met Bouwend Nederland, de Stichting Nederlandse Industrie voor Defensie
De infrastructuurbudgetten leken redelijk buiten schot te blijven, tot
en Veiligheid (NIDV) en het Platform Defensie – Bedrijfsleven (PDB) een
Bouwend Nederland bij nadere bestudering van de maatregelen ontdekte
Marktdag georganiseerd op de Kromhoutkazerne in Utrecht. Daarbij
dat er sprake was van een ‘verborgen’ bezuiniging door het structureel
stonden de ontwikkelingen op het gebied van vastgoed en infrastructuur
niet uitkeren van de loon- en prijscompensatie 2013. Hierdoor wordt
bij Defensie centraal. Deze dag was het bedrijfsleven uitgenodigd de
er tot en met 2028 alsnog 160 miljoen per jaar bezuinigd. Andere
marktdag bij te wonen en een bijdrage te leveren aan de gesprekken.
brancheorganisaties en Tweede Kamerleden was deze ‘verborgen’
De dag stond in het teken van het leren van elkaar in alle openheid, met
bezuiniging niet opgevallen. De aandacht in de pers en kritiek vanuit de
de ontwikkelingen van vastgoed en infrastructuur van Defensie als centraal
oppositiepartijen in de Tweede Kamer heeft desondanks niet geleid tot het
thema. Het welkomstwoord werd verzorgd door de plv. Commandant der
intrekken van deze maatregel.
Strijdkrachten (plv CDS), dhr. Hans Wehren. Na reflectie vanuit defensie zelf hebben Ton Hillen (lid raad van bestuur Heijmans) en René de Vos
Meer regionale PPS-projecten
(directeur exploitatiemaatschappij Kromhoutkazerne) een reflectie
In 2013 heeft Bouwend Nederland verder gezocht naar mogelijkheden om
gegeven vanuit de markt op de ontwikkelingen bij Defensie. Zij gaven
de (infra)bouwproductie op niveau te houden en/of te versnellen. Vanwege
Defensie mee om in de toekomst meer te doen met het perspectief en
onder andere de crisis zijn overheden voorzichtig geworden met het
de kennis vanuit de markt en open te staan voor een meer flexibele
starten van nieuwe grote infrastructurele projecten en lopen bestaande
invulling van contracten en processen en het inzicht dat de samenwerking
projecten vertraging op. Op verzoek van Bouwend Nederland heeft de
met nieuwe, innovatieve partijen kan leiden tot verrassende en
Rebelgroep onderzoek gedaan naar de mogelijkheden die een publiek-
waardevolle perspectieven en oplossingsrichtingen.
private samenwerking zou hebben op een aantal door de regio’s en leden van Bouwend Nederland aangedragen provinciale en gemeentelijke
Rondje Tweede Kamer
projecten. Dit kan leiden tot versnelde investeringen van provinciale
Gedurende 2013 is door Bouwend Nederland een (her)-kennismakingsronde
energiegelden in infrastructuur. Er zijn 16 projecten onder de loep
gehouden langs de woordvoerders voor infrastructuur en milieu van de
genomen. Negen projecten bleken kansrijk voor een PPS-aanpak. In 2013
diverse politieke partijen in de Tweede Kamer en zijn zij geheel 2013 door
is, als eerste project, met de provincie Noord-Holland overeenstemming
middel van brieven, e-mail en persoonlijk contact benaderd. De situatie in
bereikt om gezamenlijk voor het project A8-A9 een PPS-businesscase te
de bouwsector in het algemeen en de situatie bij de infrabedrijven in het
gaan uitwerken.
bijzonder zijn aan de orde geweest. Tevens is de Kamerleden gevraagd, mede op basis van de door Bouwend Nederland aangedragen informatie,
20
21
Belangenbehartiging
Onderzoek internationalisering Nederlandse infrastructuurmarkt
Dat blijkt uit een door het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) in
Het doel van het onderzoek is Bouwend Nederland en haar leden inzicht
gezamenlijke opdracht van Bouwend Nederland en de Unie van
te geven in de mate van buitenlandse concurrentie op Nederlandse
Waterschappen uitgevoerde marktstudie. Een belangrijke conclusie uit
infrastructuurprojecten en in de factoren die het succes bepalen op
het onderzoek is dat de waterbouw de komende jaren voor grote opgaven
de toekomstige grote projecten in concurrentie of samenwerking
staat, terwijl tegelijkertijd de investeringen onder druk staan. Om die
met buitenlandse bedrijven. Met dit inzicht kunnen de Nederlandse
opgaven te kunnen realiseren, is een betere samenwerking en een
bedrijven hun positie versterken op de binnenlandse en eventueel
professioneler aanbestedingsbeleid nodig, dat meer ruimte biedt voor
buitenlandse markt. De afgelopen decennia is de buitenlandse
innovatieve oplossingen vanuit de markt. Bouwend Nederland en de
belangstelling voor Nederlandse projecten toegenomen, vooral op de
Unie van Waterschappen trekken samen op om de achterbannen
grote infrastructuurprojecten en soms ook op de kleinere. De huidige
hierbij de nodige ondersteuning te bieden. Daarbij worden ook andere
markt kenmerkt zich door sterke concurrentie en de komst van nieuwe
stakeholders betrokken.
spelers versterkt deze concurrentie. Aan de andere kant vragen de infrastructuurprojecten, met name van Rijkswaterstaat, expertise en
Utiliteitsmarkt
financiële draagkracht die buitenlandse betrokkenheid volgens de meeste bedrijven noodzakelijk maakt. Over het algemeen worden buitenlandse
Scholenbouw
partijen gezien als goede partners om mee samen te werken. In 2014
Bouwend Nederland heeft in 2013 het onderwerp scholenbouw breed
wordt het onderzoek vervolgd.
op de maatschappelijke en politieke agenda weten te zetten. We zijn in gesprek gegaan met maatschappelijke stakeholders en met het
Transitiekosten onderhoudscontracten Rijkswaterstaat
ministerie van Onderwijs, en hebben met talloze wethouders over het
Bij meerjarige onderhoudscontracten is het gebruikelijk dat
onderwerp gesproken. We hebben een rapport uitgebracht en exclusief
Rijkswaterstaat aan het begin van de looptijd 1% van de overeengekomen
voor onze leden ook een database met daarin alle schoolgebouwen in
contractprijs betaalt wegens de door de aannemer gemaakte of te maken
Nederland, inclusief oppervlakte, bouwjaar, energielabel etc. Het Kabinet
transitiekosten. Vanuit de lidbedrijven van Bouwend Nederland is in
heeft extra geld beschikbaar gesteld voor investeringen en ook vanuit
2013 het signaal gekomen dat de werkelijk te maken kosten hoger zijn
het Energieakkoord is er aandacht en budget voor de verbetering van
dan de vergoeding die Rijkswaterstaat biedt, en dat daardoor in feite
schoolgebouwen beschikbaar gesteld.
sprake is van voorfinanciering door de bedrijven. Na overleg tussen de algemeen directeur van Bouwend Nederland en de directeur-generaal van
Woningmarkt
Rijkswaterstaat, een consultatieronde onder de bedrijven en na overleg met de verantwoordelijke directeuren bij Rijkswaterstaat is op 10 januari
Marktontwikkeling
2014 overeengekomen dat de transitiekostenvergoeding wordt verhoogd
2013 was een slecht jaar voor de nieuwbouw op de woningmarkt.
naar 2% van de contractsom.
Het verder wegvallen van consumentenvertrouwen en het inperken van financieringsmogelijkheden voor bedrijven en consumenten door
Samenwerking bouw en waterschappen biedt kansen
krediet- en hypotheekverstrekkers zorgden voor een verdere daling van
De waterbouwmarkt blijft de komende jaren nog flink doorgroeien,
de nieuwbouwproductie op de koopwoningmarkt. Woningcorporaties
naar 2,8 miljard euro in 2016. Vooral de investeringen van de waterschappen
schroefden hun investeringen fors terug door de verhuurderheffing,
in dijken en andere waterkeringen zullen de komende jaren met ruim
verliezen op lopende ontwikkelingen en de solidariteitsheffing die betaald
50% toenemen.
moest worden om slecht presterende woningcorporaties te redden. Voor Bouwend Nederland stond 2013 dan ook in het teken van ‘damagecontrol’. Onder druk van onder andere Bouwend Nederland is de verhuurderheffing verlaagd en krijgen corporaties in een aantal gevallen korting op de verhuurderheffing. Daarnaast vloeit er uit het Energieakkoord 400 miljoen euro naar corporaties die investeren in verduurzaming. Op de koopwoningmarkt zette halverwege het jaar een voorzichtig herstel in, dat zich waarschijnlijk in de loop van 2014 vertaalt in een aantrekkende vraag naar nieuwbouwwoningen. Bouwend Nederland heeft zich in 2013 hard gemaakt voor maatregelen die het vertrouwen in de woningmarkt helpen herstellen. Een aantal succesvolle voorbeelden zijn de verruiming van hypotheken voor energiezuinige nieuwbouw en voor zzp’ers, het
22
23
Belangenbehartiging
makkelijker meefinancieren van restschulden van consumenten en er
goedkope leningen vanuit een revolverend fonds, alle
kwam meer budget voor startersleningen. Helaas was het binnen de
woningeigenaren een indicatief energielabel toezenden, introductie
Europese regels niet toegestaan om nieuwbouw onder het 6% btw-tarief te
van een energieprestatiegarantie en doorontwikkelen van het one-
brengen of een premieregeling op te zetten.
stop-shop-energiebesparingsaanbod. -
Voor het energiezuiniger maken van bestaande corporatiecomplexen:
Aanpak gestagneerde projecten werpt vruchten af
€ 400 miljoen extra investeringsruimte voor energiebesparende
Veel op zich kansrijke projecten zijn de afgelopen jaren, mede door
maatregelen en het faciliteren van het marktinitiatief
de economische crisis stil komen te liggen of werden niet eens in
De Stroomversnelling.
uitvoering genomen. Bouwend Nederland, VNO-NCW en het ministerie
-
Voor het energiezuiniger maken van utiliteitsgebouwen:
vereenvoudigen en strakker handhaven van verplichte
energiebesparingsinvesteringen op basis van de Wet Milieubeheer.
Naast energiebesparing wordt ingezet op investeringen in decentrale duurzame energieopwekking, windmolenparken op zee en op land en de ondergrondse infrastructuur voor transport van energie. De afspraken in het energieakkoord leiden tot ten minste 15.000 extra arbeidsplaatsen. Energiezuiniger maken van bestaande eigen woningen De bouwers die in het particuliere verbouwsegment actief zijn, horen al vele jaren dat de woningen van hun opdrachtgevers op grote schaal energiezuiniger moeten worden gemaakt. En dat hier veel marktperspectief voor hen in zit. Maar al die jaren hebben ze van hun particuliere klanten van BZK hebben het initiatief genomen om in elke regio ten minste tien
niet of nauwelijks vragen, laat staan opdrachten gekregen om eigen
gestagneerde projecten van leden weer in beweging te krijgen.
woningen energiezuiniger te maken; van een toenemende investerings-
Het afgelopen jaar hebben wij een dertigtal door leden aangedragen
beweging in de markt is dus nog steeds geen sprake.
projecten uit de regio’s Zuid, Oost en Randstad-Noord onder de loep laten nemen door experts van het Watertorenberaad. De resultaten van de uitgevoerde analyses en uitgebrachte adviezen zijn veelbelovend. Bij meer dan de helft van de projecten heeft de interventie van het Watertorenberaad ertoe geleid dat er een of meerdere stappen voorwaarts zijn gemaakt, zodat de realisatie van deze projecten een stuk dichterbij is gekomen. Een algemene conclusie uit de analyses is dat de stagnatie van projecten zeker niet alleen een kwestie is van gebrek aan markt of financiering, maar dat de oorzaak vooral vaak ligt in de processen (samenwerking) en procedures. In 2014 volgen nog een twintigtal projecten uit de regio’s Noord en Randstad-Zuid. Samen met het ministerie van BZK bekijkt Bouwend Nederland hoe een structureel vervolg kan worden gegeven aan het initiatief.
Duurzaamheid
Particuliere eigenaren hebben zelf onvoldoende kennis van zaken en weten niet precies wat te doen c.q. waarmee te beginnen, wat de kosten zijn, hoeveel energie ze kunnen besparen enz. En bouwers zetten ‘van nature’ beperkt in op marketing en acquisitie. Het verkopen van producten en
SER Energieakkoord voor duurzame groei
diensten, wat bij energiebesparende maatregelen veel meer nodig is dan
In september 2013 is het SER Energieakkoord tot stand gekomen.
bij bv. dakkapellen en uitbouwen, is ‘gewoon’ geen onderdeel van hun
Met vele organisaties heeft Bouwend Nederland dat akkoord getekend.
business. Er zit bij energiebesparing een ‘gat’ in de markt tussen vragers
Het akkoord bestaat uit tien zogenoemde pijlers (energiebesparing,
en aanbieders waardoor ze elkaar niet vinden.
duurzame energieopwekking enz.). Met als belangrijkste resultaten
24
voor de bouwsector:
Bouwend Nederland heeft in 2008 het convenant Meer Met Minder
-
Voor het energiezuiniger maken van bestaande eigen woningen:
ondertekend, medio 2012 de herijkte/geactualiseerde versie daarvan
opzetten van meer lokale initiatieven, beschikbaar stellen van
en medio 2013 het SER Energieakkoord. We hebben daarmee een
25
Belangenbehartiging
Uneto-VNI om een concept te ontwikkelen voor hoogwaardige duurzame renovatie van veelvoorkomende corporatiecomplexen. Er is een kernteam gevormd, bestaande uit een corporatiedirecteur, een bouwer en een installateur, dat met ondersteuning vanuit de drie brancheorganisaties aan de hand van een concrete casus het concept uitwerkt. In de loop van het tweede kwartaal 2014 worden de eerste resultaten verwacht.
Algemeen Bouwcampus In 2013 zijn concrete stappen gezet om het initiatief van Rijkswaterstaat, verantwoordelijkheid op ons genomen om ons in te spannen meer
Rijksgebouwendienst en Bouwend Nederland voor het opzetten van een
beweging te krijgen in de energiebesparingsmarkt. Dat doen we naar
landelijke Bouwcampus in de TU-wijk in Delft te realiseren. Dat gebeurt
vermogen ook al jaren. Maar een brancheorganisatie heeft geen ‘knop’
tezamen met de TU Delft (namens de drie samenwerkende TU’s in
om een marktprobleem zoals hiervoor geschetst zo maar even weg te
Nederland), de gemeente Rotterdam (namens de G4) en de gemeente
poetsen. Verspreid over het land zijn er evenwel mooie voorbeelden
Delft (namens de G32). Een diversiteit aan kennisinstellingen, bij de
waar particulieren al wel met succes tot investeren in energiebesparing
vernieuwing in de bouwsector betrokken organisaties en marktpartijen
gestimuleerd zijn. Dat betreft lokale initiatieven waarbij gemeente
hebben kenbaar gemaakt zich op de Bouwcampus te willen vestigen.
en lokale ondernemers samenwerken, en waarbij op veel plaatsen
Een aantal andere organisaties wil virtueel bij de Bouwcampus aansluiten.
gebruik wordt gemaakt van de ondersteuning die Meer Met Minder aan
De Bouwcampus is een broedplaats voor sectorvernieuwing en innovatie
ondernemers en gemeenten biedt. Bouwend Nederland zal zich, op veel
in de bouw die sectorbreed wordt gedragen door opdrachtgevers,
plaatsen in samenwerking met lokale Rabobanken, Meer Met Minder en
opdrachtnemers, kennisinstellingen en onderwijs. Het gebouw waar de
andere partners, inzetten om die lokale initiatieven mee te helpen tot een
Bouwcampus gehuisvest zal worden, wordt in 2014 verbouwd en in het
succes te maken en het aantal lokale initiatieven te vergroten. Daarbij
najaar van 2014 opgeleverd. Parallel aan de verbouwing worden in de
zal gebruik gemaakt gaan worden van de aanvullende faciliteiten die via
loop van 2014 reeds een aantal Bouwcampus-activiteiten georganiseerd.
uitwerking van het SER Energieakkoord beschikbaar komen. Gemeenteraadsverkiezingen 2014 Energiezuiniger maken van bestaande corporatiecomplexen
Bouwend Nederland is al in 2013 begonnen om het bouwbelang bij de
De Stroomversnelling
komende gemeenteraadsverkiezingen goed onder de aandacht te brengen
Dit betreft een marktinitiatief van een aantal corporaties en bouwbedrijven
en de voor de bouw belangrijke thema’s uiteindelijk in verkiezings-
met als doel duurzame energienotaloze renovatie van 111.000 corporatie-
programma’s te krijgen. Vanuit alle regiokantoren zijn er brieven gestuurd
woningen. De Stroomversnelling is een al langer lopend, en los van het
aan diverse fracties in gemeenten, waardoor de standpunten van de bouw
SER Energieakkoord opgezet, initiatief. De betrokken corporaties en
bij honderden fracties onder de aandacht zijn gebracht. Veel fracties hebben
bouwbedrijven geven daar nu verder uitvoering aan. De Stroomversnelling
geput uit deze informatie en die verwerkt in hun verkiezingsprogramma’s.
is evenwel meer dan enkel een marktontwikkeling. Het biedt perspectief
Zo borgen we dat de bouw ook na de verkiezing een logische en relevante
op het omleggen van (een deel van) de structurele geldstroom van
gesprekspartner blijft na de verkiezingen endat gemeenten aandacht houden
huishoudens naar de energiebedrijven – jaarlijks totaal € 13 miljard
voor de mogelijkheden en belemmeringen voor onze sector.
voor energielevering – naar de bouwsector door inzet van die middelen voor financiering van het energiezuiniger maken van woningen. Om dat sectorbelang te helpen effectueren, hebben diverse vertegenwoordigende organisaties, waaronder Bouwend Nederland en de bouwvakbonden, het Stroomversnelling-convenant ondertekend. Met een aantal bouwers wordt, in overleg met de initiatiefnemers, besproken hoe dat perspectief vanuit de bouwgeledingen opgeschaald kan worden naar een brede en open marktontwikkeling. Hoogwaardig duurzaam renovatieconcept Daarnaast loopt er een initiatief van Bouwend Nederland met Aedes en
26
27
Belangenbehartiging
CAO voor de Bouwnijverheid
vooruit kunnen. Dit zal zoals gezegd in co-creatie met werknemers en vakbonden moeten gebeuren. In onze opzegbrief hebben we daarom
Functiewaardering
tevens de vakbonden uitgenodigd met ons in gesprek te gaan.
In 2012 is een start gemaakt met de ontwikkeling van een nieuw functieen beloningssysteem voor de cao. Dit is ook hard nodig, want het huidige
Cao-onderhandelingen 5 en 18 december 2013
systeem in de cao is meer dan dertig jaar oud en geheel verouderd. Cao-
Werkgevers en vakbonden in de bouw onderhandelden op 5 en 18 december
partijen hebben gekozen voor het functiewaarderingssysteem Orba van
over een tussen-cao 2014. De vakbonden willen zo’n tussen-cao voor de
de AWVN die ook het project voor cao-partijen uitvoert.
duur van het nieuwbouwtraject. Werkgevers hebben herhaald dat hun achterban vooral hecht aan een geheel nieuwe cao. Zij hebben geen
Het project bestaat uit vier fasen:
behoefte aan een tussen-cao. Wel hebben zij aangegeven dat een tussen-
-
Fase 1: Opstellen lijst met nieuwe functienamen
cao niet onbespreekbaar is. In deze tussen-cao moet dan wel iets van de
-
Fase 2: Opstellen nieuwe functieomschrijvingen
nieuwe wereld zichtbaar worden.
-
Fase 3: Indelen nieuwe functies naar zwaarte volgens
-
Fase 4: Berekenen mogelijke financiële gevolgen voor bedrijven
de zogenaamde ORBA-systematiek van nieuwe indeling
Maar de vakbonden stelden een forse structurele loonsverhoging voor. Hiervoor leveren werknemers vrijwillig en slechts tijdelijk (voor de duur van de tussen-cao) twee ATV-dagen in. Vakbonden willen bovendien niet vooruitlopen op het nieuwbouwtraject. Dit was voor hen niet bespreekbaar,
De eerste fase van het traject is inmiddels afgerond. Het bestond uit
zeker niet als het gaat om arbeidstijden.
de volgende activiteiten: -
Onderzoek om functies vast te stellen
Werkgevers hebben een schets van de huidige bouw- en infrasector
Dit onderzoek bestond onder andere uit een veldonderzoek bij een aantal
gegeven. Veel bedrijven staat het water tot aan de lippen. Opdrachtgevers
bedrijven, gespreid naar regio, omvang, aard, etc. Belangrijk hierbij was
drukken stelselmatig het prijsniveau naar beneden. In de huidige markt is
de medewerking van leden van Bouwend Nederland die gegevens over
geen ruimte voor verdere kostenverhoging. Zeker ook gezien de kosten-
functies, werkzaamheden en taken aanleverden en de onderzoekers
stijgingen die voortkomen uit socialezekerheidswetgeving. Werkgevers
toegang verleenden tot de bouwplaats en kantoorwerkplekken voor
hebben herhaald dat de achterban vooral hecht aan een geheel nieuwe cao.
praktijkonderzoek. Op basis van dit onderzoek werd een nieuwe
Werkgevers hebben de vakbonden uitgenodigd hierover op korte termijn
functielijst vastgesteld.
verder in gesprek te gaan. De vakbonden hebben echter aangegeven zonder tussen-cao hierover nu niet te willen praten. Op 18 december 2013
Opstellen functieprofielen
werd duidelijk dat per 1 januari 2014 sprake is van een cao-loos tijdperk.
Format voor functieprofielen vaststellen, profielen opstellen en toetsen in de praktijk. Indelen van nieuwe functies, indelen van alle functies
Informatieblad cao-loos tijdperk
in hoofdgroepen (Voorbereiding, Uitvoering, Bedrijfsleiding & staf) en
Op 16 mei jl. hebben werkgeversorganisaties
zogenaamde functiefamilies (b.v. de hoofgroep Uitvoering is onderverdeeld
de CAO voor de Bouwnijverheid opgezegd.
in o.a. de volgende functiefamilies: Bouwplaats algemeen, Grond- en
Na twee onderhandelingsrondes in december
waterwerken, Wegen, Bestrating, Beton, Timmeren, Metselen, Machinisten
2013 werd definitief duidelijk dat er geen
enz.) De nieuwe functielijst is bij een groot aantal bedrijven getoetst. Ook
nieuwe cao zou zijn per 1 januari 2014.
is de nieuwe functielijst in vijf regionale bijeenkomsten aan de leden van
Vooruitlopend hierop hebben we in oktober
Bouwend Nederland gepresenteerd. Tijdens deze bijeenkomsten hadden
2013 een document ontwikkeld met daarin de
de leden een actieve inbreng en was er een levendige discussie.
belangrijkste acht aandachtspunten ingeval er sprake is van een cao-loos tijdperk.
Inmiddels is fase twee van start gegaan en worden de functies van de functielijst uitgewerkt tot functieomschrijvingen. Ook hierbij worden de leden van Bouwend Nederland actief betrokken. CAO voor de Bouwnijverheid opgezegd Alle betrokken werkgeversorganisaties hebben op 16 mei 2013 de CAO voor de Bouwnijverheid opgezegd. Er moet een nieuwe concurrerende en toekomstbestendige cao komen waar werkgevers en werknemers mee
28
29
Belangenbehartiging
Nieuwbouwtraject CAO voor de Bouwnijverheid Op 16 en 17 september zijn er gesprekken geweest met de vakbonden
Informatieflyer voor werknemers over
over een nieuwe cao. Werkgevers willen samen met de vakbonden toe
cao-onderhandelingen
naar nieuwbouw van de cao. De kansen dat dit lukt zijn vele malen groter
Na afloop van de cao-rondes in december
als er sprake is van een ontwikkelingsproces in plaats van een klassiek
2013 hebben diverse leden en bestuurders
onderhandelingsproces. Om de slaagkans van het ontwikkelingstraject te
Bouwend Nederland gevraagd een flyer
bevorderen, is afgesproken dat toegewerkt wordt naar een gezamenlijk
voor werknemers te maken over het cao-
visiedocument. Daarin worden de belangrijkste trends beschreven en
traject. Deze informatieve flyer is vooral
in de context van ontwikkelingen in de bouw- & infrasector geplaatst.
bedoeld om werknemers duidelijk te maken
Gremia als de BACA (Beleid Advies Commissie Arbeidsvoorwaarden met
waar werkgevers op inzetten tijdens de cao-
vertegenwoordigers uit alle secties), het algemeen bestuur, maar ook de
onderhandelingen. Want een heel belangrijke
vakbondsraden en deskundigen van buiten de sector zijn gevraagd input
succesfactor voor het nieuwbouwtraject is de
te leveren. Door deze werkwijze ontstaat een document dat als richtsnoer
actieve betrokkenheid van werknemers.
zal dienen bij de vraag welke nieuwe arbeidsvoorwaarden passen bij de bedrijfstak nu en voor de komende vijf tot tien jaar.
Zeker nu de cao-onderhandelingen zijn vastgelopen, is dit een informatief tegengeluid op de eenzijdige informatiestroom vanuit de vakbonden.
Brochure OP WEG NAAR EEN NIEUWE CAO
We raden u aan de flyer actief te verspreiden onder uw werknemers.
Tot en met oktober 2012 konden leden,
Samengevat stellen werkgevers dat ze de lonen willen verhogen als
afdelingen, regio’s, secties en infraplatforms
daar productiviteitsstijging, flexibiliteits-maatwerkmogelijkheden
input aanleveren voor de cao 2013. Hier is
tegenover staan. Werkgevers willen bovendien een eenvoudiger
overweldigend op gereageerd. De centrale
cao met minder regels.
boodschap die uit alle reacties naar voren kwam, is de behoefte aan een geheel nieuwe
Zorg over leegloop van cao’s
cao. Alle input en de centrale boodschap zijn
Bouwvakkers, schilders en afbouwers hebben elk hun eigen cao en de
gebundeld in de brochure OP WEG NAAR EEN
aantallen medewerkers die daaronder vallen lopen in hoog tempo terug.
NIEUWE CAO.
De bouw-cao leverde in de afgelopen vier jaar ruim een derde in. De schilders zagen het aantal medewerkers met een kwart teruglopen en in
In deze brochure laat Bouwend Nederland zien dat de huidige cao niet
de afbouwbranche is het aantal zelfs bijna gehalveerd. Waar eind 2008 nog
meer volstaat. We beschrijven de bestaande problemen en geven ideeën
zo’n 205.000 vakmensen onder de drie cao’s vielen, is dat nu minder dan
voor de broodnodige hervorming van de cao. Een concurrerende en
139.000 geworden (ofwel min 32 procent), terwijl de aantallen per maand
toekomstbestendige cao kunnen we niet op eigen houtje realiseren.
nog steeds afnemen.
Dit willen we bereiken via co-creatie met werknemers en vakbonden. Bijeenkomsten OP WEG NAAR EEN NIEUWE CAO Na het opzeggen van de cao op 16 mei 2013 heeft Bouwend Nederland regionale voorlichtingsbijeenkomsten over de cao georganiseerd. Tijdens deze bijeenkomsten is de inhoud van de brochure OP WEG NAAR EEN NIEUWE CAO aan de orde gekomen. Tevens is een eerste grove schets gegeven van het cao-traject, waarbij met name is ingezoomd op de consequenties van een cao-loos tijdperk. Informatiefilm cao nieuwbouwproject We hebben in oktober een korte informatiefilm gemaakt waarin we het cao-proces nader toelichten. Onder meer op de regiovergaderingen is de informatiefilm vertoond om leden op de hoogte te brengen van het cao-traject. De diverse fases van het ontwikkelingstraject komen daarin aan de orde. Deze informatiefilm kunt u bekijken op de website van Bouwend Nederland.
30
31
Belangenbehartiging
In deze vier jaar lukte het werkgevers in de deelsectoren niet om samen
Arbeidsomstandigheden
met de bonden het tij te keren via beperkte cao-crisismaatregelen. We riepen daarom per brief de vakbonden op om in gesprek te gaan
Richtlijn Steigers
“vanuit het gezamenlijke belang om te komen tot toekomstbestendige
Er is veel aandacht gegeven aan de Richtlijn Steigers en in het bijzonder
afspraken over collectieve arbeidsvoorwaarden die werknemers aan-
de effecten van de wijzigingen voor het mkb. Bouwend Nederland heeft
trekkelijke perspectieven bieden en bedrijven in onze sectoren steunen
voorkomen dat het ministerie het beroep van de steigerbouwer zou
bij het ondernemen”.
classificeren als gevaarlijk. De gevolgen waren namelijk niet inzichtelijk gemaakt richting Bouwend Nederland. Er is via netwerken actief contact gezocht met vooral de kleinere bouwbedrijven over deze Richtlijn.
CAO-afbouw
ARBOUW
11000
Het bureau heeft de activiteiten van ARBOUW op de voet gevolgd en waar
10000
nodig bijgestuurd. Er is het nodige operationeel overleg gevoerd met directie
9000
en personeel. Bouwend Nederland wil meer transparantie in de projecten en
8000
uitgaven van ARBOUW. Er zijn diverse bijdragen geleverd aan publicaties/
7000
films van ARBOUW, zoals de introductie van het magazine V&G Professional.
6000 2009
2010
2011
2012
2013
Arbo catalogus en A-bladen Bouwend Nederland bewaakt aanpassingen van de Arbo catalogus en van A-bladen, bijvoorbeeld het A-blad Dieselmotorenemissies en het A-blad Betonstaal verwerken.
CAO bouw 170000
Klankbordgroep Veilig werken
160000
De ‘Klankbordgroep Veilig werken’ is opgericht, een netwerk van leden met
150000
kennis en specifieke belangstelling voor Arbozaken. Er is gezorgd voor een
140000
goede vertegenwoordiging uit alle geledingen van Bouwend Nederland.
130000
Arborichtlijnen
120000
Bouwend Nederland heeft namens de bouwnijverheid en in afstemming
110000 2009
2010
2011
2012
2013
met Uneto-VNI, OnderhoudNL en NOA gereageerd op de evaluatie van de Europese Commissie over Arborichtlijnen. Zelfregulering Voorts heeft Bouwend Nederland deelgenomen aan de Ronde Tafeldiscussie
CAO-schilders
zelfregulering van het ministerie van SZW. Bouwend Nederland wil
25000
transparantie van gegevens bij overtredingen in bouw en infra en gebruik
24000
van sectortools invloed laten hebben op de inspectiefrequentie en/of op
23000
de matiging van boetes.
22000 21000
Gevaarlijke Stoffen
20000
Ten slotte hebben diverse leden de intentieverklaring Gevaarlijke Stoffen ondertekend. De verklaring beoogt commitment tot het gebruik van
19000 2009
2010
2011
2012
2013
stofvrije (hand)gereedschappen. Lobby over kwarts en andere zaken Bouwend Nederland heeft met de toeleveranciers in de bouw en infra overleg gevoerd over de gevolgen van verwachte wetswijzigingen, o.a. blootstellingsregistratie, op Europees niveau ten aanzien van
32
33
Belangenbehartiging
kwarts. Tevens is de lobby gevoerd richting overheid om deze
geven om de bestaande pensioenregeling opnieuw tegen het licht te houden.
aanvullende administratieve lasten voor bedrijven onder de aandacht
De werkgeversinbreng voor wijzigingen in de pensioenregeling van bpfBOUW
te brengen en van tafel te krijgen. Ook is er lobby gevoerd over de
wordt besproken in de Werkgeversraad Pensioen van Bouwend Nederland
dreigende kentekenverplichting voor bouwmotorvoertuigen, denk
waarbinnen werkgeversvertegenwoordigers van alle zes genoemde cao-
aan wegenbouwmachines. Tegen de achtergrond van een Europese
tafels zitting hebben.
Beroepenpas voor kraanmachinisten heeft Bouwend Nederland lobby gevoerd om het zo te regelen dat het TCVT-certificaat bruikbaar blijft
Sociaal Fonds Bouwnijverheid (SFB)
met dezelfde geldigheidsduur.
De stichting SFB is aandeelhouder van de APG-groep (holding). Samen
Pensioen
met de andere aandeelhouder ABP is in 2013 over de strategie van APG als grootste pensioenuitvoerder in Nederland gediscussieerd met de raad van commissarissen en de raad van bestuur van APG.
Pensioenregelingen
Sociale wetgeving
De financiële positie van bpfBOUW heeft zich in 2013 verder verbeterd. Hoewel het overall rendement op de beleggingen (ruim 2%) al in 2012 aanzienlijk lager was (ruim 15%), is de nominale dekkingsgraad in het
Oneerlijke concurrentie
verslagjaar gestegen van circa 102% naar circa 112%.
Oneerlijke concurrentie is van alle tijden, maar wordt in tijden van economische recessie des
BpfBOUW heeft in 2013 aan DNB kunnen melden dat er geen sprake
te nadrukkelijker gevoeld. Bouwend Nederland
meer is van een dekkingstekort. Er is echter nog wel sprake van een
wil een gelijk speelveld voor iedere ondernemer
reservetekort. Dit reservetekort wordt opgelost bij een dekkingsgraad
en is daarom fel gekant tegen alle vormen
van circa 118%. BpfBOUW is dan ook nog niet uit de problemen. Het
van oneerlijke concurrentie. Hiertoe hebben
bestuur van bpfBOUW kon de ingegane pensioenen per 1-1-2014 dan ook
wij in februari 2013 de brochure “Gelijk aan
niet indexeren, terwijl de pensioenaanspraken van de actieve deelnemers
de streep” uitgebracht. Deze brochure is ook
slechts gedeeltelijk konden worden geïndexeerd (0,28%). Positief is wel
via onze website te downloaden. Wij willen al
dat bpfBOUW de toegezegde pensioenaanspraken, in tegenstelling tot
het mogelijke doen om oneerlijke concurrentie te bestrijden, maar kunnen
veel andere pensioenfondsen, nog nooit heeft hoeven af te stempelen.
dit niet alleen. Individuele bedrijven worden daarom opgeroepen om misstanden te melden bij het paritaire Bureau Naleving. Wat verder helpt
De verbeterde financiële positie van bpfBOUW gaf het bestuur van
in de bestrijding van oneerlijke concurrentie is een goede samenwerking
bpfBOUW eind 2013 aanleiding om de premie voor de middelloonregeling
met overheidsinstellingen zoals Inspectie SZW en betere wetgeving.
te verlagen van 22,6% naar 21,8% van de pensioengrondslag. Het jaar-
Echter, wetgeving moet niet leiden tot bureaucratische structuren met hoge
lijkse opbouwpercentage kon worden verhoogd van 1,8% naar 1,84%
administratieve lasten.
bij een pensioenleeftijd van 65 jaar. Hiermee heeft de bouw wederom de beste middelloonregeling die fiscaal mogelijk is.
Uitwerking sociaal akkoord Op basis van het in april 2013 gesloten sociaal akkoord nam en neemt
De grote afname van het aantal actieve dienstverbanden in de sector heeft
het kabinet nieuwe initiatieven om stelselwijzigingen door te voeren in
met name gevolgen voor de premiestelling van de aanvullingsregelingen.
het ontslagrecht, de WW en de Ziektewet. Deze stelselwijzigingen moeten
Bij ongewijzigd beleid zou de premie voor de aanvullingsregeling 55- in
leiden tot een besparing op overheidsuitgaven en het stimuleren van de
2014 fors moeten stijgen. Cao-partijen in de bouwnijverheid hebben door
arbeidsparticipatie.
een aanvullende versobering van 16% op deze voorwaardelijke aanspraken een verdere premiestijging van de aanvullingsregelingen kunnen voorkomen.
Bouwend Nederland heeft vanaf de totstandkoming van het sociaal
Nadat het bedrijfstakpensioenfonds voor de betonmortelindustrie zich
akkoord aangegeven dat het totale pakket aan maatregelen (m.b.t.
in 2013 aansloot bij bpfBOUW volgt per 1 januari 2014 het bpf Bikudak.
transitievergoedingen, WW-premies en opzegtermijnen) macro gezien niet
Het draagvlak voor bpfBOUW wordt hiermee verder vergroot. In 2014
duurder zou mogen worden dan nu het geval is. Eerste analyses tonen
vallen inmiddels zes cao-gebieden onder bpfBOUW: bouwnijverheid,
aan dat er misschien wel sprake is van een vereenvoudiging, maar niet
timmerindustrie, afbouw, natuursteen, betonmortel en platte daken.
van een kostenbesparing of een verlaging van de administratieve lasten voor het bedrijfsleven. Bedrijven – en met name dat deel van de (mkb-)
34
De pensioenwereld kijkt inmiddels uit naar een nieuw financieel toetsings-
ondernemingen dat op dit moment veelal geen ontslagvergoedingen betaalt
kader (FTK) dat per 2015 zou moeten ingaan. Dit nieuwe FTK zal aanleiding
– zullen dat in de toekomst wel moeten gaan doen, terwijl WW-premies
35
Belangenbehartiging
Regio Noord
gaan stijgen. Voor veel ondernemingen betekenen de wetswijzigingen
Highlights 2013
dat er sprake zal zijn van een lastenverzwaring. Dit geldt ook voor de
-
Meer dan 100 bedrijven geadviseerd bij reorganisatie
maatregelen die worden getroffen in de modernisering van de Ziektewet.
-
> 60 bedrijfsbezoeken
Dit zal leiden tot een gedifferentieerde premie voor werknemers met een
- Ca 200 groepen basisschoolleerlingen kregen gastlessen en
tijdelijk dienstverband die tijdens of kort na hun vertrek bij de werkgever ziek worden en op dat moment geen nieuwe werkgever hebben.
bedrijfsbezoeken via Bouwen aan de Bouw - Woningmarkt lobby/netwerk (startersmanifestatie Drenthe, aanvalsplan Woningmarkt Fryslân en Emmen)
Bouwend Nederland vindt dat de maatregelen op het gebied van de
-
Interventies bij aanbestedingen in Drachten, Groningen, Joure, Assen
sociale zekerheid het ondernemen met personeel dermate duur en dus
-
Goede positie in NAM dossier
onaantrekkelijk maken, dat men min of meer gedwongen wordt heil te
-
EMVI met gezond verstand; dialoog met opdrachtgevers
zoeken in uitzend-, payroll- en/of zzp-constructies. Dit is echter nu juist een beweging die het kabinet wil kantelen (‘vast minder vast’ en ‘flexibel
Eigen regiobijeenkomsten in 2013
minder flexibel’). De maatregelen zouden dus contraproductief kunnen
Datum
gaan werken.
22 januari Bijeenkomst SROI
Bijeenkomst
24 januari
Bijeenkomst “Werken in Duitsland”
Bouwend Nederland zal in de lobby haar visie en wensen voor lasten(druk)
14 februari
Bijeenkomst “Acquisitie en financiën in crisistijd”
beperking, uitvoerbare regelingen en kostenbeheersing blijven uitdragen
7 maart BouwBuffet Bouw klein
om de schade voor de ondernemingen te beperken. Tegelijkertijd zal
19 maart
Bijeenkomst “Selectie op beste aanpak,
Bouwend Nederland de leden tijdig voorlichten over de wetswijzigingen,
Vakmanschap en kwaliteit”
de maatregelen en de gevolgen daarvan.
23 en 30 mei
CAO bijeenkomst
Onderwijs en Arbeidsmarkt
5 september BouwBuffet 8 oktober
EMVI bijeenkomst PIN/Infra Klein
17 oktober Bijeenkomst RI&E Fundeon en SBB
12 november
De minister van OCW heeft besloten het budget op
19 november Bijeenkomst RI&E
de wettelijke taken van de kenniscentra per 2015
25 november
Bijeenkomst Functiewaarderingssysteem
met 40% en per 2016 met 80% te verlagen. Een
26 november
Bijeenkomst BIM en energieneutraal wonen
deel van de wettelijke taken zal centraal door SBB,
10 december
Bijeenkomst aardbevingen
13/14 december
Excursie Passiv Haus
de stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven, gebeuren.
Bijeenkomst Richtlijn Steigers
De SBB wordt voor de minister van OCW het eerste aanspreekpunt voor mbo-zaken. De specifieke sectorale zaken, zoals onderhoud van de
Top vier speerpunten 2014
kwalificatiestructuur, erkenning en begeleiding van leerbedrijven en het
1. Gemeenteraadsverkiezingen
verschaffen van arbeidsmarktinformatie, zullen na 2015 via zogenaamde
2. Het ‘vitale noorden’
sectorkamers worden uitgevoerd. De sectorkamers zijn onderdeel van SBB
3. Bevingsbestendig bouwen
en bestaan uit de geclusterde kenniscentra. Fundeon, althans het wettelijke
4. Uitnodiging in de bouw voor nieuw talent met O&O en verder?
deel, zal opgaan in de sectorkamer Techniek en de gebouwde omgeving. In deze sector gaat de bouw- en infrasector samenwerken met Metaal en
Bouwen aan de Bouw
installatie, Afbouw en onderhoud en Hout en meubelindustrie.
Het afgelopen jaar was voor Bouwen aan de Bouw veelbewogen. In Friesland zijn voor het schooljaar 2013-2014 maar liefst 96 groepen
De SBB bestaat uit een vertegenwoordiging van 50% onderwijs en 50%
aangemeld voor een gastles of bedrijfsbezoek en is een samenwerking
werkgevers/werknemers. Dit betekent concreet dat onze zeggenschap
aangegaan met Leeuwarden Vrij-baan, de Viawijzer en de Centrale As.
binnen de SBB van 1/3 werkgevers, 1/3 werknemers en 1/3 onderwijs dus
Mooie ontwikkelingen waarin de projecten elkaar versterken en kinderen
ten nadele van de sociale partners is veranderd. Dit opgeteld bij de enorme
en jongeren bij echte projecten in hun omgeving worden betrokken.
bezuinigingen kunnen we constateren dat de invloed van het werkveld op
36
het onderwijs onder spanning komt te staan. De uitdaging voor de komende
Bij Bouwen aan de Bouw Groningen-Drenthe waren voor het schooljaar
jaren zal zijn dat we als sector binnen de sectorkamer en binnen het
2012-2013 85 groepen aangemeld. Ook een mooi resultaat, maar in de
onderwijs zichtbaar blijven.
organisatie is gebleken dat het moeilijk was om deze aanvragen
37
Regio Noord
te bedienen. Het draagvlak in Groningen en Drenthe is beduidend
Mede door de aard van het onderwerp en de gevoelens die bij de leden
afgenomen, wat heeft geleid tot het teleurstellende resultaat om het
heersen was het soms lastig om hier actief op te sturen. Maar uit boven-
project in zijn huidige vorm voor 2014 in de ijskast te zetten. Echter, er
genoemde samenwerkingen en ontwikkelingen blijkt dat er effect zichtbaar
zijn gelukkig nog steeds enthousiaste leden die zich willen inzetten voor
wordt. Daarnaast is er dit jaar in samenwerking met het Aanbestedings-
het onderwijs. Doelstelling voor 2014 is dan ook om met deze leden een
instituut een aantal succesvolle acties ondernomen in de gemeentes Assen
nieuwe weg te vinden waarop met veel enthousiasme gastlessen, bedrijfs-
en Smallingerland. Ook hier zullen we het komende jaar mee verder gaan.
bezoeken en andere vormen van voorlichting kunnen worden gegeven.
Bouw en Infra
Klokhuispakketten In Noord zijn dit jaar zes Brinkman Klokhuispakketten weggegeven.
Aardbevingen
Twee per provincie en de uitreiking is gedaan door leden die zich tevens
Sinds de aardbeving van Huizinge op 16 augustus 2012 met een kracht
inzetten voor Bouwen aan de Bouw. De scholen die de pakketten hebben
van 3,6 op de schaal van Richter, is duidelijk dat Noordoost Groningen
ontvangen waren dolenthousiast en enkelen hebben ons reeds uitgenodigd
door de gaswinning meer en zwaardere aardbevingen staan te wachten.
om terug te komen op school zodat de kinderen kunnen demonstreren hoe
Aardbevingen tussen 4,5 en 6 op de schaal van Richter sluit men niet
ze met de pakketten aan het werk zijn gegaan. Nieuwe uitnodigingen voor
uit. Deze bevingen hebben gevolgen voor het gevoel van veiligheid
gastlessen zijn gedaan en de bouwers zijn meer dan welkom op school.
en toekomstzekerheid van bewoners in het gebied en het economisch
Een mooi resultaat en enthousiasme van beide kanten. Hier doen we
perspectief van de regio. De aardbevingen hebben op zowel fysiek,
het voor!
sociaal/maatschappelijk als economisch vlak grote impact. Er zijn in de periode van augustus 2012 tot en met november 2013 ca. 11.850 schademeldingen ontvangen met een gemiddeld schadebedrag van ca. € 7.000. Daarnaast is de NAM bezig met de ontwikkeling van een omvangrijk programma voor het preventief verstevigen van bouwwerken in een gebied met 60.000 woningen en 6.000 overige bouwwerken. Deze ontwikkelingen zijn voor de bouwsector in het Noorden belangrijk. De sector haalt er veel werk uit, wordt uitgedaagd tot het bieden van innovatieve oplossingen, en kan haar imago door het bieden van oplossingen versterken. Daarnaast is het de kans om ketensamenwerking in de bouw versneld te introduceren en kennis op het gebied van bevingsbestendig bouwen te ontwikkelen en borgen. Certificering van aannemers kan hieraan bijdragen. Vanuit de provincie Groningen wordt naast schadeherstel ingezet op een verduurzaming van het woningbezit, verbetering van het wooncomfort en een gezonde leefomgeving. Hiervoor claimt men een investeringsfonds dat de waarde van het gebied in stand moet houden van ca. 1 miljard euro. In het jaar 2013 hebben wij ons samen met de betrokken afdelingen verdiept in dit dossier en ervoor gezorgd dat wij ons bij de voornaamste
Social Return
stakeholders (NAM en provincie Groningen) hebben kunnen profileren
Ook op gebied van Social Return zijn er volop ontwikkelingen.
als professionele gesprekspartner en verbindende schakel. Wij hebben
Het afgelopen jaar zijn er samenwerkingen gezocht vanuit het Branche
schadeherstelprocedures kunnen optimaliseren, een bijdrage kunnen
Service Punt, vanuit verschillende gemeentes en via het actieplan
leveren aan het ontwikkelen van een langetermijnvisie en samen met de
Ondernemersvriendelijk Aanbesteden (een samenwerking tussen
onderwijsinstellingen een platform kunnen opzetten voor het borgen en
VNO-NCW, MKB en Bouwend Nederland regio Noord), wat heeft
verder ontwikkelen van de kennis die nodig is in dit dossier.
geresulteerd in een platform SROI dat zorg moet dragen voor kennisdeling, intervisie en wellicht zelfs interventie. In 2014 krijgt
Gemeenteraadsverkiezingen
dit een vervolg door een ‘Congres van de verleiding’ op 14 februari,
Medio 2013 zijn wij gestart met het aanschrijven van alle gemeentelijke
in samenwerking met de Hanzehogeschool.
politieke partijen over de noodsituatie in de bouw en hoe de bouw kan worden gestimuleerd.
38
39
Regio Noord
Dit als voorschot op de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2014.
Bij het traditionele aanbesteden geeft de opdrachtgever exact aan wat
De bouw in het Noorden is de afgelopen jaren meer dan 5.000 vaklieden
hij wil hebben. De opdrachtnemer kan zich daarom maar op één manier
kwijtgeraakt door de crisis. En dat is alleen de directe werkgelegenheid.
onderscheiden van zijn concurrenten: de laagste prijs. De aanbieder heeft
Dat is zorgelijk, omdat ook gemeenten belang hebben bij een gezonde
het gevoel dat hij wordt gewantrouwd en hij voelt zich miskend, omdat er
sector en bouweconomie. Opgaven als de verduurzaming, waardebehoud,
geen beroep wordt gedaan op zijn vakkennis. En de opdrachtgever laat
sociale huisvesting en de kwaliteit van de gebouwde omgeving zijn
een kans liggen, omdat hij, als hij wél gebruik zou maken van de expertise
onderwerpen die om prioriteit vragen in verkiezingsprogramma’s.
van de ander, waarschijnlijk een beter product of dienst zou ontvangen.
Wij hebben de politieke partijen aangegeven hoe men met slim beleid en effectieve maatregelen samen met ons kan werken aan een begin
Bij het plenaire slot van de middag ging dagvoorzitter Piet Adema, voormalig
van het herstel in de bouw en infra.
waarnemend burgemeester van Achtkarspelen en gedeputeerde in de provincie Fryslân, kort in gesprek met de discussieleiders bij de workshops.
Maatregelen die wij hebben aanbevolen zijn:
Rolf Koops van Bouwend Nederland gaf aan dat de belangrijkste les van de
Verduurzaming bestaande bouw:
middag is, dat het goed is dat we van elkaar leren en weg komen van het
- Zet in op verduurzaming en energiebesparing in
aanbesteden op laagste prijs.
de gebouwde omgeving -
Kwaliteit schoolgebouwen moet beter, stuur op lifecyclekosten
-
Leegstaand vastgoed: ga soepel om met herbestemming
-
Blijf investeren in goede infrastructuur
Nieuwbouw: - Geef uw lokale woningmarkt een impuls en profiteer van goede voorbeelden - -
Woningmarkt: koester starters en biedt startersleningen aan Grondprijsbeleid: pas de grondprijzen aan en wees kritisch op publieke kosten
Aanbestedingsbeleid: -
Aanbesteden: durf het probleem in de markt te leggen in plaats van de oplossing
-
Geef innovatieve contractvormen de ruimte, PPS biedt kansen
-
Regeldruk omlaag, globaler bestemmen en gegeven hergebruiken
Wij hebben hiermee een goede start gemaakt om de thema’s van BNL bij de politieke partijen onder de aandacht te brengen, zodat we een klimaat scheppen waarin ondernemers in de bouw- en infrasector optimaal kunnen
Sociale zaken en Bedrijfsadvisering
ondernemen. In een vervolgcampagne stellen wij ons als doel zichtbaar te zijn voor de leden, invloed uit te oefenen op de collegeprogramma’s en
In 2013 is aan meer dan 100 leden advies gegeven bij reorganisaties,
relaties met bestuurders op te bouwen of te verbeteren.
faillissementen, bedrijfsbeëindigingen, overnames en personele aangelegenheden. Door het sterk teruglopen van het werk op de
Aanbesteden in de Infra samenwerken aan de beste oplossing
markt ondervinden veel bedrijven hiervan de nadelige gevolgen in hun
Op 19 maart 2013 vond in Groningen een bijeenkomst plaats over
bedrijfsvoering. Veel bedrijven hebben het afgelopen jaar wederom te
innovatieve vormen van aanbesteden en innovatieve contractvormen in
maken gehad met een terugloop van de productie en moeten ingrijpen
de infrasector. Het was een middag waarop veel afkortingen de revue
in de personele bezetting. Ondersteuning is geboden bij de aanvragen
passeerden. Maar uiteindelijk draaide alles om één woord: vertrouwen.
UWV voor ontslagvergunningen en vragen over cao-bepalingen en wet-
Want vertrouwen tussen opdrachtgever en opdrachtnemer leidt tot
en regelgeving bij ontslag. De werkgelegenheid bij de bedrijven is het
een beter gebruik van de expertise van de marktpartijen en een beter
afgelopen jaar sterk teruggelopen en veel werknemers staan aan de kant.
eindresultaat. Er waren ruim 80 deelnemers aanwezig uit de aannemerij, ingenieursbureaus en overheden.
Bij de adviesgesprekken is voor een aantal bedrijven ook het Adviesteam regio Noord ingeschakeld door gebruik te maken van de expertise van
40
41
Regio Noord
Regio Oost
‘oud’ aannemers/bestuursleden en externe deskundigen, zoals advocaten
Mediacampagne
en financiële experts van Credion.
Via de slogan “De Bouw maakt het” is er een mediacampagne gevoerd. Het heeft geresulteerd in radiospots op de regionale zenders, veel artikelen
De bedrijven hebben grote moeite om de liquiditeit van hun onderneming
in de regionale bladen, tv optredens bij Omroep Gelderland, Omroep
gezond te houden. In onze regio werden 14 bedrijven getroffen door een
Flevoland en RTV Oost, werkbezoeken van Tweede Kamerleden bij bouw en
faillissement, ten opzichte van 2012 is dit aantal gelijk gebleven. Verder
infrabedrijven en grote spandoeken en vlaggen in heel Nederland. We zijn
hebben 10 bedrijven hun lidmaatschap beëindigd. Daarentegen konden
niet naar het Malieveld gegaan maar heel Nederland weet inmiddels wel dat
we ook 28 nieuwe lidbedrijven verwelkomen in 2013.
Nederland niet zonder de bouw kan.
Werken in Duitsland
Adviesteam
In 2013 hebben wij in samenwerking met regionale partners (Kamer
Er is door het regiobestuur een adviesteam ingesteld om ondernemers
van Koophandel en Ernst & Young) en een aantal Duitse partners
in deze crisistijden te ondersteunen. Zo is aan een aantal gefailleerde
(BauGewerbeVerband Niedersachsen, het ArbeitsgeberVerband
bedrijven concreet hulp en ondersteuning aangeboden.
Ostfriesland en Landkreis Leer) een bijeenkomst georganiseerd voor de verwerving van én het werken in Noord-Duitsland. Doel van de
Watertorenberaad
bijeenkomst was de bedrijven inzage te geven in de Duitse marktsituatie,
In Gelderland zijn met behulp van externe deskundigen (het zogenaamde
de bouwregelgeving, de fiscale/douane regelgeving alsmede de
Watertorenberaad) een aantal vastgelopen projecten weer op gang
mogelijkheden voor samenwerking met Duitse partners. Zo’n 40 leden
geholpen. Thans kunnen bedrijven zich met hun projecten in Overijssel
hebben deelgenomen aan deze bijeenkomst.
melden bij het regiokantoor.
In tegenstelling tot de Nederlandse markt maakt de bouw in Noord-
Jong Bouwend Nederland
Duitsland een boost mee. Het bouwvolume maakt daar een positieve
Jong Bouwend Nederland regio Oost blijft zich profileren. De jonge
ontwikkeling door en de verwachting is dat dit de komende jaren verder
leidinggevenden zijn immers de toekomst van Bouwend Nederland.
zal stijgen. Voorbeeld is de uitbreiding van de VW fabrieken in Emden
Ook dit jaar biedt JBN weer studie- en voorlichtingsbijeenkomsten,
waar voor 1 miljard aan werk gerealiseerd wordt. Inmiddels is een aantal
bedrijfsbezoeken en excursies.
bedrijven uit onze regio actief in Noord-Duitsland. Dag van de Bouw Op 1 juni vond de achtste Dag van de Bouw plaats. Tijdens deze dag bezochten 125.000 bezoekers 231 bouwprojecten. Ook in regio Oost was er volop belangstelling bij de meer dan vijftig opengestelde projecten. Congres EMVI Op 20 maart 2013 werd voor de zesde keer een congres georganiseerd tussen markt en overheid. Het stond in het teken van de nieuwe Aanbestedingswet met als thema: ‘EMVI, tenzij...’. Er waren levendige discussies en workshops, die genoeg stof gaven om na te praten in het Apeldoornse stadhuis. De vraagtekens over de nieuwe aanbestedingswet blijven en ook de zorgen over de slagvaardigheid van de politiek. Lobby markt en overheid Het project Ondernemend Aanbesteden is in veel regio’s uitgerold. Er zijn convenanten ondertekent en met de gemeenten gaan wij in gesprek over hun uitnodigingsbeleid en een eerlijke kans voor het mkb.
42
43
Regio Oost
In de provincie Overijssel doen wij volop mee met de Overijsselse
Bouwend Nederland Regio Oost en werkzaam bij Koopmans Bouw, de
aanpak met als doel om 10.000 woningen tenminste 2 labelsprongen
afstudeerprijs 2013, een geldbedrag van 1500 euro, uit aan winnaars
energiezuiniger te maken. Het gaat hier om een impuls van 100 miljoen
Jochem Snellink en Herwin Schroer van de hogeschool Windesheim. Hun
euro (tot eind 2014) voor de verduurzaming van de woningbouw.
afstudeeronderzoek ‘Ontwikkelen hulpmiddel bepaling bouwkuipmethode’, in opdracht van Hegeman Beton- en Industriebouw, levert een belangrijke
De provincie Gelderland heeft inmiddels ook het licht gezien: onder druk
bijdrage aan de bouwsector. De studenten hebben het nodige werk verzet
van Provinciale Staten is besloten tot een robuuste investeringsimpuls
en de theorie toepasbaar gemaakt. “Ze hebben zich zeer goed verdiept in
voor de Gelderse economie. Mede dankzij onze lobby (er zijn de nodige
de materie en een vertaalslag gemaakt met EMVI. Tevens is het onderzoek
Statenleden bezocht) wordt een deel van de energiegelden nu aangewend
toepasbaar voor veel meer elementen en helpt het opdrachtnemers om
voor de Gelderse economie. Het betreft in totaliteit 250 miljoen euro,
te gaan met nieuwe contractvormen. Met deze belangrijke werkwijze kun
waarvan een groot deel ten goede zal komen aan de bouw- en infrasector.
je zowel tijd als geld besparen,” aldus jurylid Guido van Tongeren. De overige twee teams bestaande uit Dinesh Santokhi en Jochem de Jongh
Gemeenteraadsverkiezingen
van Saxion en Chiel Vermey en André Luesink van Hogeschool Arnhem/
Alle gemeentelijke politieke partijen hebben voor de gemeenteraads-
Nijmegen ontvingen beiden een aanmoedigingsprijs van 250 euro.
verkiezingen op 19 maart 2014 een brief met onze standpunten ontvangen. Via werkbezoeken van de gemeentelijke politici aan de
Meidendag
bouw- en infrabedrijven en persberichten naar de regionale bladen
Dit jaar werd de ‘Meidendag’ voor de tiende keer georganiseerd!
zullen wij de sector onder de aandacht blijven brengen.
Er was een bijzonder programma in elkaar gezet dat de meiden niet snel gaan vergeten. De meiden hebben zich zelf aangemeld voor deze
Social Return
dag omdat ze interesse hebben in techniek. Bouwend Nederland regio
Samen met de Universiteit van Twente zijn de problemen rondom sociaal
Oost is samenwerkingspartner van de “Meidendag”. Al met al een zeer
aanbesteden geïnventariseerd en onder de aandacht gebracht van
geslaagde dag waarbij we veel meiden hebben kunnen interesseren
gemeenten, waterschappen en provincies.
voor de bouw- en infratechniek!
Infra
Bouworiëntatiedag Windesheim groot succes!
Bouwend Nederland heeft actief gelobbyd om de infrabudgetten op peil
Op 8 februari hebben hogeschool Windesheim en Bouwend Nederland
te houden. Zo wordt de A1 toch vervroegd opgewaardeerd omdat de
regio Oost de bouworiëntatiedagen georganiseerd. Voor veel studenten
Provincies bereid zijn vóór te financieren. Ook investeren de provincies
was dit een eerste kennismaking met de bouw en dan met name met een
Gelderland en Overijssel in de regionale wegen.
bouwplaats. Studenten kregen voorlichting over de diverse functies in de uitvoerende bouw. Tevens werden de nieuwe ontwikkelingen besproken
Leergang Praktisch Personeelsbeleid
zoals energiezuinig, duurzaamheid en BIM. Ook zijn de studenten
Na een succesvolle start van de leergang Praktisch Personeelsbeleid in
tijdens het bezoek zelf aan de slag gegaan met opdrachten zoals een
2011 zijn wij hier in 2012 en 2013 mee verder gegaan. Ook in 2013 is
veiligheidsinspectie en de tien stappen van een bouwfasering en de
de leergang goed gewaardeerd. Deelnemers hebben de leergang met
toekomst van bouwen. De indrukken die zij hebben opgedaan, zullen
gemiddeld een 8,5 gewaardeerd. Dit heeft er toe geleid dat regio Oost
medebepalend zijn voor de rest van hun studie. Het overgrote deel van
in 2014 weer twee keer een leergang aanbiedt. Deze leergang gaat in
de studenten heeft met veel enthousiasme gereageerd, ook de lidbedrijven
vijf ochtenden op praktische en interactieve wijze in op de zaken waar je
hebben deze dag zelf als zeer waardevol ervaren en willen volgend
als niet professionele P&O-er mee te maken krijgt.
jaar graag weer meedoen! Zonder de medewerking en inzet van onze lidbedrijven was dit alles niet mogelijk geweest. Mede dankzij Knipscheer,
Advies
Vd Most Bouwgroep, Nijhuis, Volker Wessels, NTP Groep, Hegeman,
Steeds meer bedrijven hebben ook het regiokantoor weten te vinden
Heldoorn, BAM Utiliteitsbouw en Koopmans hebben in de regio Oost ruim
voor vragen op het terrein van personeel en CAO. Het ging om maatwerk
170 eerstejaars studenten kennis kunnen maken met de uitvoerende
advies voor veelal iets gecompliceerder vragen. In 2013 waren dat circa
bouw. Tijdens deze dag heeft de sector laten zien dat deze het belang
250 lidbedrijven in regio Oost. Vragen werden per telefoon of per mail,
van een goed onderwijsklimaat onderkent en onderschrijft.
maar ook vaak aan tafel bij de lidbedrijven beantwoord. Afstudeerprijzen Maandagmiddag 8 juli reikte Doeke Reinsma, vicevoorzitter van
44
45
45
Regio Zuid
Ook 2013 zal de annalen ingaan als weer een crisisjaar waarin de
Het in 2012 ondertekende Fair Play-convenant met de grote Brabantse
bouwsector harde klappen kreeg. Het klankbordteam in regio Zuid dat
gemeenten en de provincie Brabant is inmiddels reeds door zo’n honderd
‘ondernemers in nood’ kon bijstaan in moeilijke tijden moest zo’n dertig
organisaties ondertekend. Wellicht nog belangrijker is de indruk die
maal in actie komen op verzoek van leden. Dat kon niet voorkomen dat
vertegenwoordigers van die grote gemeenten hebben dat het convenant
we dertig faillissementen te melden hadden, een ‘verbetering’ ten opzichte
bijdraagt tot een minder gespannen relatie tussen opdrachtgevers en
van het dieptepunt in 2012 met 47 faillissementen.
opdrachtnemers.
Aan de plus kant staan een tweetal primeurs. Allereerst hadden we tijdens
De tijd van stimuleringsmaatregelen voor onze sector lijkt voorbij.
de ‘Dag van de Bouw’ het eerste publieksoptreden van Maxime Verhagen
Toch zijn er door provincies en gemeenten goede pogingen gedaan.
als voorzitter van Bouwend Nederland. Hij opende het uitstekend bezochte
Provincie Limburg is kampioen met een stimuleringsmaatregel van vele
A2 tunnelproject in Maastricht.
miljoenen die tientallen vastgelopen bouwprojecten heeft vlot getrokken. Zeeland kent een stimuleringsmaatregel om verwaarloosde panden door
De andere primeur was de toetreding van de eerste dame tot lid van het
hun eigenaren te laten opknappen. Ook is er in het ‘Watertorenproject’
regiobestuur. Vivienne Klaassen, regiodirecteur van BAM Wegen Zuidwest,
bezien of een groep deskundigen uit overheid en markt in staat is om
werd op 30 oktober bij acclamatie tot regiobestuurder verkozen. Voorts
gestagneerde projecten met hun gecombineerde kennis en relaties
is in de regio Zuid fors ingezet op een interne herstructurering met als
vlot te trekken.
doel om de relatie met de leden te intensiveren en te verbeteren. In goed overleg met de afdelingen, infrabesturen en jongeren is besloten tot een
Samen met de regieraden is er fors ingezet op ketensamenwerking.
opschaling van de afdelingen van de huidige elf naar vier afdelingen en
Dit heeft geleid tot bijeenkomsten, platforms en een convenant
het opnemen van afdelingsbestuurders in het regiobestuur. Deze ‘bottom
ketensamenwerking met corporaties, installateurs, overheden en anderen.
up’ actie is momenteel nog in volle gang en is ook naadloos ingepast in de
Met provinciale gelden kunnen opleidingen en training van medewerkers
doelstellingen en actiepunten van het landelijke plan ‘Vernieuwend Verbinden’.
worden bekostigd om projecten op een meer gezamenlijke manier te realiseren. Monitoring van deze ketensamenwerkingsprojecten middels
Markt
twee aparte meetsystemen moet harde bewijzen opleveren voor de
De regionale lobby wordt uitgerold via het bouw- en infraoverleg met
voordelen (20% faalkostenreductie) van deze vorm van samenwerken.
zeventig gemeenten, de regionale regieraden in Brabant/Zeeland en Limburg en in vele bilaterale contacten. Doelstelling was het op peil
Helaas hebben we ook vastgesteld dat de term ketensamenwerking door
houden van het bouwvolume, beter samenwerken en minder regeldruk.
een enkele corporatie wordt misbruikt om snel afscheid van kleinere
Geheel in lijn met ‘Vernieuwend Verbinden’ wordt hierbij steeds intensiever
aannemers te kunnen nemen. Vanwege het risico dat dergelijk misbruik
samengewerkt met de afdelingen en infraleden.
zich als een inktvlek verspreidt is dit incident breed onder de aandacht van betrokkenen aannemers, corporaties en anderen gebracht. Arbeidsmarkt en opleidingen Zowel landelijk als regionaal is er veel energie gestoken om het fenomeen SROI in goede banen te leiden en uitwassen en onredelijke eisen tot een minimum te beperken. In het najaar zijn weer 400 eerstejaars hbo-studenten een dag te gast geweest op een bouwproject om nader kennis te maken met de uitvoerende bouw en geïnformeerd te worden over de mogelijkheden van een carrière bij een van onze leden. Vergeefs is er gestreden om de afstudeerrichting Uitvoeringstechniek bij de TU Eindhoven te behouden. Gekeken wordt nog naar de mogelijkheden in Delft. Wel zijn er weer vele tientallen TU studenten een week op stage geweest bij een bouwproject om daar een praktisch probleem op te lossen. Na vele jaren blijkt dit nog steeds een succesvol project dat zowel enthousiasme als studiepunten oplevert.
46
47
Regio Randstad Noord
Het regiobestuur heeft in 2013 afscheid genomen van twee bestuurders die
In 2013 zijn er cursussen georganiseerd over de nieuwe aanbestedingswet
beiden twee termijnen in het regiobestuur zitting hadden. Ton Brouwer en
en Past Performance. In 2014 komen er vervolgcursussen over EMVI.
Bas Uyland zijn opgevolgd door Alexander van Straaten en Dick Singerling, afkomstig uit respectievelijk Infra Klein en Bouw Midden. Jan Kets heeft
Er zijn gemeenteraadsverkiezingen in 2014. Hiervoor wordt een reeks
het voorzitterschap overgenomen van Ton Brouwer. Tijdens een regionaal
activiteiten ontplooid om de bouw duidelijk voor het voetlicht te krijgen.
congres in Amsterdam over ‘De toekomst van de bouw in Randstad Noord’,
Deze reeks begon met een brief aan alle verkiezingscommissies in alle
met ruim 200 deelnemers, waaronder een groot aantal externe relaties, is
gemeenten met negen belangrijke onderwerpen aangaande de bouw.
afscheid genomen van Elco Brinkman als landelijk voorzitter van Bouwend Nederland. Aan dit congres deden ook mee de Commissaris der Koning
Arbeidsmarkt & Opleidingen
in Noord-Holland Johan Remkes, de Utrechtse gedeputeerde Bart Krol,
In 2013 zijn de contacten tussen het onderwijsveld en bedrijfsleven verder
Angelien Kemna van APG en regiovoorzitter Jan Kets. Vanuit Jong Bouwend
versterkt. Op 6 mei is een bouworiëntatiedag voor de hogeschool van
Nederland was Niels Buijs auditor in het regiobestuur. Het bestuur heeft
Amsterdam georganiseerd waarbij 200 studenten zijn rondgeleid over een
in 2013 zes maal vergaderd, twee informele overleggen gevoerd met
aantal bouwplaatsen. De beroepenveldcommissies bij de drie hbo’s zijn
afdelingsvoorzitters en twee regiovergaderingen georganiseerd. De leden
versterkt met leden van Bouwend Nederland.
van de afdelingen Zaanland en Waterland en van de afdelingen Alkmaar e.o. en Noordkop hebben besloten te fuseren. Het aantal afdelingen in de regio
In Noord-Holland is samen met de andere technische brancheorganisaties
Randstad Noord loopt hierdoor terug van 14 naar 12. De ondersteuning
en de provincie de TechniekRaad opgericht, ter bevordering van de
van de afdelingen vanuit de regio is intensief. Circa 125 bestuurs- en
instroom in technische opleidingen. Er zijn drie sessies georganiseerd met
ledenvergaderingen werden bijgewoond.
gemeenten en lidbedrijven om over Social return on investment te praten. Met de helft van alle gemeenten is contact over hun SROI-beleid.
Markt en overheid In 2013 zijn er 26 bouwoverleggen, 12 aanbestedingsoverleggen en 28
Op het gebied van personeelszaken met name over ontslag en
andere een-op-een gesprekken met overheden gevoerd. De verslagen,
reorganisatie zijn 170 bedrijven bijgestaan. Er zijn twee trainingen
met samenvatting, staan op de regionale website. Daarnaast zijn er nog
praktisch personeelsbeleid gegeven. Voorts zijn Leer van elkaar kringen
diverse bijeenkomsten en evenementen bezocht waarbij overheden en
georganiseerd op verzoek van ministerie SZW en VWS. Tenslotte zijn
grotere opdrachtgevers aanspreekbaar waren. Woning-, utiliteitsbouw
diverse overleggen zoals, meewerkende partners, P&O, Cotad, VGM,
en infra zijn gelijkelijk aan bod gekomen in onderwerpen als
KAM, georganiseerd.
stimuleringsmaatregelen tegen de crisis, grondprijzen, regelgeving, aanbesteden en duurzaamheid. Is het onderhoud van civiele kunstwerken in 2012 succesvol voor het voetlicht gebracht, in 2013 lukte dit bij veel gemeenten voor het onderhoud scholenbouwen en zorginstellingen. De provincie Noord-Holland heeft het aanbod van Bouwend Nederland om de mogelijkheden van PPS voor de verbinding A8-A9 te onderzoeken, geaccepteerd. De Rebel Group zal hiertoe een onderzoek verrichten. Na de marktdagen van 2012 is het plan opgezet om marktontmoetingen te organiseren rondom concrete opdrachten. Hiervan zijn er drie gerealiseerd. Dit succesvolle format wordt in 2014 verder uitgerold. Direct ledencontact is er vele malen geweest door voor lidbedrijven te interveniëren in bijvoorbeeld slechte aankondigingen van aanbestedingen en/of stagnerende kabel- en leidingaanvragen. Maar natuurlijk ook in moeizaam lopende bestemmingsplanwijzigingen en bouwvergunningen. Dit laatste is in 2013 wederom via het Watertorenberaad bespreekbaar gemaakt en voor dertien onderzochte projecten is concreet actie ondernomen om tot een oplossing te komen.
48
49
Regio Randstad Zuid
In 2013 is het regiobestuur versterkt met twee nieuwe bestuurders:
De voorbereidingen voor de gemeenteraadsverkiezingen in 2014 zijn
Teun Kats van Dura Vermeer en Peter Huizer van Bouwmaatschappij
in mei 2013 van start gegaan. Dit resulteerde in een brief aan alle
Midden Nederland. Daarmee zijn er nog twee vacatures in het regiobestuur.
fracties in alle Zuid-Hollandse gemeenten met daarin onze input voor de
Er is in 2013 afscheid genomen van Wilbert Hettinga en Jan Hartog
verkiezingsprogramma’s. In persberichten is hier aandacht aan besteed en
(voorzitter) en Michel Martinus de auditor vanuit Jong Bouwend Nederland.
de fracties zijn herhaaldelijk gewezen op de beschikbare input. Eind 2013 is
Dennis van der Werff heeft de voorzittershamer overgenomen.
gestart met de analyse van het beschikbare programma’s om te bezien wat van onze input is overgenomen.
De wisseling van de voorzittershamer was tijdens een bijeenkomst op de bouwplaats van de nieuwe A4 tussen Delft en Schiedam alwaar tevens
Arbeidsmarkt & Opleidingen
afscheid werd genomen van Elco Brinkman, de landelijk voorzitter van
De vier stuurgroepen zijn in 2013 allemaal bezig geweest met het scherper
Bouwend Nederland.
krijgen van de doelstellingen waaraan zij werken. Vanuit het regiobestuur is hier aandacht voor en de opmaat is gemaakt naar een Grote Doelen
In regio Randstad Zuid waren in 2013 tien afdelingen actief. Er zijn
Dag in 2014 waarin concreet doelstellingen van de stuurgroepen worden
gesprekken gevoerd tussen de afdeling Alblasserwaard Vijfheerenlanden
geformuleerd die ook met de achterban kunnen worden gedeeld. Aan
en de afdeling Dordrecht en omstreken over nadere samenwerking. Er is
het begin van het jaar is de jaarlijkse Docenten Dag bij Dura Vermeer
een snelle intensieve samenwerking opgestart en de afdelingen hebben
gehouden. Deze heeft enthousiaste reacties opgeleverd vanuit het
de koers richting fusie ingezet.
onderwijsveld. Een dertigtal docenten leerde meer over BIM in de praktijk.
Markt en overheid
De najaarsledenvergadering was gewijd aan onderwijs en instroom en
Het aantal bouwoverleggen met regionale overheden/opdrachtgevers is
werd gehouden in het Schoonhovens college alwaar men discussieerde
uitgebreid. Aan het rijtje zijn overleggen toegevoegd met Port of Rotterdam
over de effecten van het ‘adopteren’ van een school. Als we onze leden
en het overleg met de provincie Zuid-Holland is uitgebreid. De resultaten
kunnen verleiden allemaal een basisschool te adopteren, vergroten we de
van de overleggen zijn succesvol op aanbestedingsbeleid waar men goed
interesse van leerlingen in techniek en daarmee (op termijn) de instroom
in lijn komt met onze wensen ook wat betreft de aanvullende zaken zoals
van jongeren in de bouw en infra. Maar daarmee alleen zijn we er niet.
SROI. Met ingang van 2014 komen de resultaten van de overleggen en
Want we hebben daarbij ook ouders nodig die hun kinderen niet afraden
verslagen op de regionale website.
om voor techniek te kiezen. Verder is het belangrijk dat het vmbo, mbo en hbo op elkaar aansluiten en dat we als branche onze invloed zo goed
De positie en invloed van Bouwend Nederland is toegenomen door ook
mogelijk inzetten op regionale kleuring van onderwijsvakken en -behoeften
over EMVI met individuele opdrachtgevers in gesprek te gaan met een
(keuzedeel bol-4, bijvoorbeeld). De bijdrage van de onderwijssector zelf
wisselende selectie van deskundigen uit de achterban. Daarnaast heeft
was van belang om de leden bewust te maken van de mogelijkheden
Bouwend Nederland haar positie versterkt in de discussie en ontwikkeling
om de individuele en collectieve belangen van de sector tot hun recht
van past performance bij gemeenten. Hier werden in januari en mei
te laten komen.
bijeenkomsten voor georganiseerd met zowel leden als opdrachtgevers. De marktdag voor infra is daarnaast uitgebreid door een enquête uit te
Sociale Zaken
schrijven onder leden om te peilen bij welke opdrachtgevers men zich zou
De individuele ondersteuning van leden bij reorganisaties was nog steeds
willen presenteren. Bij die opdrachtgevers is de interesse hiernaar getoetst.
tijdrovend. De lange winter leidde tot veel verzoeken om ondersteuning bij inkrimping van het personeelsbestand in het voorjaar. Dit leidde tevens
Ook is in 2013 gestart met gesprekken met DGA’s van ontwikkelende
tot een grote belasting van de Arbeidsjuridische Dienst (AJD) van UWV en
bouwers. Dit wordt in 2014 voortgezet en gebeurt naast de activiteiten
daardoor vertraging in de behandeling van ontslagaanvragen.
van de werkgroep nieuwbouwwoningen alhoewel het onderwerp hetzelfde
50
is. De werkgroep nieuwbouwwoningen is tweemaal bijeengekomen en
Uit de cijfers die we hebben (dec 2012-nov 2013) blijkt: totaal aantal
discussieerde over de ontwikkeling van de nieuwbouwmarkt; nieuwe
aanvragen 6.265 waarvan in Rotterdam behandeld 1.454 (23%) Rotterdam
concepten, procedures en grondprijzen. Dit werk wordt gebruikt om
koploper van de zeven vestigingen; Arnhem is met 18,6% nummer twee.
de inhoud van het congres is 2014 te bepalen en hiervoor is bij diverse
Van die 1.454 hebben er 252 vertraging opgelopen (> 8 weken) = 17,3%.
wethouders gepolst of de juiste bestuurlijke issues aan bod komen.
Landelijk was dit 13,9%.
51
Regio Randstad Zuid
Brancheontwikkeling
Er is tijd gevonden om aan de collectieve belangen aandacht te
Aanbesteden en contracteren
schenken. Zo is effectief contact gelegd met UWV om de wijze waarop ontslagaanvragen vanuit de bouwsector worden behandeld, te verbeteren.
Bouwend Nederland is vrijwel bij voortduring in de weer met het ontwikkelen
Hierover zijn afspraken gemaakt met UWV die in 2014 tot uitvoering
van nieuwe of het aanpassen van bestaande modelcontracten en algemene
komen. Deze zijn vooral gericht op meer snelheid en zekerheid in het
voorwaarden. Dat gebeurt ofwel zelfstandig, ofwel in samenspraak met
doorlopen van procedures.
andere partijen. Zo is Bouwend Nederland vertegenwoordigd in de organisaties die voor de infra, respectievelijk voor de bouw een standaard-
Daarnaast wordt met de vakbonden en een grote Zuid-Hollandse gemeente
besteksystematiek hebben ontwikkeld. Dat levert contractstukken op met
gewerkt aan een manier om naleving van de cao te vergroten. Dit ligt in het
bijbehorende technische en administratieve bepalingen.
verlengde van de campagne “Gelijk aan de streep”. AVA 2013 Wat positief afsteekt tegen dit economisch slechte jaar, is dat ondernemers
Aan het begin van het verslagjaar is door Bouwend Nederland de
personeelsbeleid oppakken. De training Personeelsbeleid zat in voor- en
opvolger van de AVA 1992 vastgesteld. Met name voor werk in opdracht
najaar vol (totaal 23 deelnemers).
van particuliere opdrachtgevers en bedrijven blijven de AVA – naast de daarvoor ook wel gebruikte UAV – belangrijke voorwaarden. Met de
Ten slotte wordt er met grote gemeenten (Den Haag, Rotterdam en
nieuwe voorwaarden beschikken bouwbedrijven over voorwaarden die
Drechtsteden) gesproken over de inzet van mensen. Dit om in de toekomst
weer geheel up-to-date zijn. De leden zijn zowel schriftelijk als door
het tekort op de arbeidsmarkt op te vangen. Het is nu nog weinig concreet,
voorlichtingsbijeenkomsten in 2013 gedetailleerd geïnformeerd over de
maar het netwerk is gelegd, zodat we elkaar straks snel weten te vinden.
nieuwe AVA. Verkenning juridische aspecten ketensamenwerking In het verslagjaar is samen met Aedes een begin gemaakt om te komen tot een checklist voor het opstellen van contracten voor ketensamenwerking waarbij een woningcorporatie betrokken is. Specifiek Model-combinatiecontract De Contactgroep Bedrijfsjuristen van Bouwend Nederland heeft in het verleden belangrijke modelcontracten ten behoeve van de lidbedrijven ontwikkeld. In het verslagjaar zijn belangrijke vorderingen gemaakt met het opstellen van een modelcontract voor een specifieke situatie van het gezamenlijk door uitvoerende bedrijven uitvoeren van een opdracht. Het specifieke is dat de deelnemende bedrijven – anders dan bij een traditionele combinatie – elk hun eigen technisch specialisme hebben, waardoor ook een andere interne aansprakelijkheidsregeling moet gelden dan in geval van een traditionele combinatie. Naar verwachting komt dit model in de loop van 2014 gepresenteerd beschikbaar.
Duurzaamheid Branche Innovatie Contract (BIC) Energieneutraal bouwen Bouwend Nederland en TNO hebben in de periode 2011-2013 in kaart gebracht hoe energieneutraal bouwen vorm en inhoud kan krijgen. Dat gebeurde in het kader van het zogeheten Branche Innovatie Contract Energieneutraal Bouwen (BIC). Hierbij zijn veel verschillende workshops georganiseerd waarbij bedrijven zelf actief met concepten aan de gang zijn geweest. In 2013 is het project afgerond. De samenvatting van het BIC Energieneutraal Bouwen is op de website gepubliceerd. Deze geeft de belangrijkste resultaten weer en veel relevante links.
52
53
Brancheontwikkeling
Financieringswijzer Energiezuinig (ver)bouwen
Duurzaamheidsinstrumenten
In 2013 is de “Financieringswijzer Energiezuinig (ver)bouwen” opgesteld.
Website met overzicht certificaten en keurmerken duurzaam bouwen
Deze geeft een overzicht van de huidige financieringsmogelijkheden
Om de duurzaamheid aan te tonen, komen er steeds meer rekentools,
en bevat veel relevante links. Bouwbedrijven kunnen hiermee klanten
certificaten en keurmerken in de markt. Binnen duurzaamheid worden
adviseren die nadenken over energiezuinig (ver)bouwen.
verschillende accenten gelegd. Belangrijk is duidelijk te hebben waar voor de opdrachtgever/het project de focus ligt. En of en hoe deze vastgelegd
Technisch is het mogelijk energiezuinig, neutraal of zelfs leverend te (ver)
worden. In dat verband is een website opgezet met een overzicht van
bouwen. Steeds meer mensen willen een energiezuinige comfortabele
certificaten, keurmerken en tools duurzaam bouwen. Inclusief een
woning. Maar de financiering voor verbouwen of bouwen is lastig. Veel
kieswijzer duurzaam bouwen. De site www.aantoonbaarduurzaam.nl was
partijen weten de financiële mogelijkheden die er wel zijn niet te vinden.
eind 2013 in concept gereed. Begin 2014 wordt deze gelanceerd.
Er bestaan diverse regelingen en financieringsconstructies energiezuinig
Informatieblad BREEAM voor bouwbedrijven
(ver)bouwen. De informatiekaart geeft een overzicht van de
BREEAM-NL is een beoordelingsmethode die de duurzaamheidsprestatie
financieringsconstructies voor energiezuinige nieuwbouwwoningen
van gebouwen bepaalt. Leden van Bouwend Nederland krijgen steeds vaker
en verbouwingen. Naast subsidies wordt aangegeven welke tijdelijke
met de BREEAM-methodiek te maken. Daarom heeft Bouwend Nederland
regelingen er bestaan en welke financiële producten banken aanbieden.
MAT25, een adviesbureau gespecialiseerd in duurzaam vastgoed, opdracht
De kaart wordt periodiek ge-updatet.
verleend een informatieblad BREEAM-NL voor bouwbedrijven op te stellen
Duurzaam Inkopen
in 2013. Eind 2013 is het informatieblad op de website gepubliceerd met als doel: 1: Praktische BREEAM-informatie gericht op de (ontwikkelende) bouwer
Standpunten Bouwend Nederland vastgesteld Duurzaamheid speelt een toenemende rol in gunningen en aanbestedingen. De overheid streeft naar 100% duurzaam inkopen. Steeds meer bouw-
2: Checklist aanbestedings-/contractstukken.
Ketensamenwerking
bedrijven kopen duurzaam in. De nieuwe aanbestedingswet stimuleert het sturen op kwaliteit en duurzaamheid. In maart 2013 zijn de tien standpunten
Om het thema ketensamenwerking inzichtelijk te maken, gebruikten wij in
duurzaam inkopen van Bouwend Nederland vastgesteld. Deze standpunten
2013 ook weer de indeling in Goederen, Geld en Informatie. Op het gebied
zijn gepubliceerd op de website en de basis voor de inzet in dit dossier.
van goederen is het Platform logistiek in de bouw leidend geweest. Dit is een sectoraal initiatief waar ketenspelers met verschillende achtergronden,
Green Deals Duurzaam Bosbeheer en Duurzaam GWW getekend
verschillende projecten hebben ingebracht voor onderzoek, maar juist ook
Bouwend Nederland heeft twee Green Deals gesloten in 2013: de Green
voor praktische uitwerking. Op de innovatie-estafette van november 2013 is
Deals Duurzaam Bosbeheer en Duurzaam GWW. Beide Green Deals
met de gouden driehoek (kennis, markt en overheid) een aanloop genomen
hebben voor een deel betrekking op duurzaam inkopen. Bouwend Nederland
naar een greendealbouwlogistiek. Deze zal in november 2014 worden gestart.
heeft mede ondertekend omdat de uitgangspunten van de ambities van de Green Deals aansluiten op de in maart vastgestelde uitgangspunten
Op het gebied van informatie hebben wij onze activiteiten en betrokkenheid
van Bouwend Nederland.
binnen de Bouw Informatie Raad nog verder uitgebreid. Deze raad kent een sectorbrede samenstelling. Waar eerst de focus lag op het technisch
Duurzaam materiaalgebruik
mogelijk maken van informatie-uitwisseling in de keten is dit nu uitgebreid
In 2013 is door CE Delft het rapport “Meten is weten” in opdracht
met doelstellingen en plannen die zich richten op implementatie, koploper-
van Bouwend Nederland opgeleverd. Hierin wordt gekeken naar de
ondersteuning en het betrekken van het onderwijs. De positieve effecten
milieubelasting van de bouw en waar winst te boeken valt. Duurzaam
van optimalisatie van de keten in termen van informatie en goederen heeft
materiaalgebruik is hierbij een belangrijk aandachtspunt. Ook toetst het
ook impact op de geldstromen en winstgevendheid van ketenpartners.
onderzoek een aantal beweringen over de bouw die een stuk genuanceerder
Hiervoor zullen we in 2014 extra aandacht hebben.
liggen dan in de media geregeld terugkomen. Omdat er niet één berekeningsmethodiek bestaat en de belangen van stakeholders groot zijn, leverde het rapport erg veel discussie op. Er is daarom voor gekozen het rapport te redigeren en de uitgangspunten nog helderder uiteen te zetten. De goed bruikbare conclusies van het onderzoek gaan anders ten onder aan de discussies over de onderbouwing.
54
55
Brancheontwikkeling
Ondernemerschap
discussie gaat met klanten. Andere vragen die aan de orde kwamen, zijn: hoe wordt de rating van uw bouwbedrijf gemonitord; hoe kun je
Congres ketensamenwerking in de renovatiemarkt
deze rating als bouwbedrijf positief beïnvloeden en de kredietfaciliteit
November jl. vond in Houten een door Bouwend Nederland, UNETO-VNI en
managen? Tips werden gegeven voor de organisatie van debiteuren- en
Aedes georganiseerd congres over ketensamenwerking in de renovatiemarkt
crediteurenbewaking/financieel risicomanagement: hoe het bedrijf actief,
plaats. Ruim honderd deelnemers uit de gehele bouwketen bezochten de
slim financieel te (be)sturen.
bijeenkomst. Dit was de tweede keer dat dit congres werd georganiseerd. Het praktische gehalte en de interactiviteit, naast de enthousiasmerende Onder andere kwamen de voordelen die ketensamenwerking teweegbrengt aan bod. Kwaliteit, tevredenheid, veiligheid en productiviteit omhoog en kosten, tijd, bloeddruk, fouten en overlast omlaag. Het lastige van
presentatie werden zeer gewaardeerd.
Modern personeelsbeleid
ketensamenwerking, door enkele cynici ook wel als ‘geïnstitutionaliseerde vriendjespolitiek’ betiteld, is echter dat met die andere manier van
Het menselijk kapitaal is belangrijk voor bouwbedrijven. De factor arbeid
calculeren de enige ‘harde’ succesfactor van het proces benoemd is.
vormt een belangrijk aandeel in de toegevoegde waarde van bedrijven in
De aanwezigen beseften dat terdege.
de bouw- en infra-sector. In de afgelopen dertig jaar varieerde dit van 60% tot bijna 90%.
Een rondgang naar kritische succesfactoren leverde met name antwoorden in de categorieën ‘elkaar gunnen’, ‘kennis delen’, ‘gelijkwaardigheid’ en ‘teambuilding’ op. Ook ‘openheid’ en ‘fouten durven toegeven en
Arbeidsinkomensquote bouwbedrijven 1984 - 2012 100
gezamenlijk oplossen’ werden veel genoemd. Eén term stak er echter
95
met kop en schouders bovenuit. Vertrouwen is dé pijler om een goede
90
ketensamenwerking op te zetten. Om dat te bereiken, is overleg en transparantie nodig. Veel overleg en transparantie. En daar wringt de schoen nog wel eens, want die transparantie geldt idealiter ook
85 80
voor de kostprijzen en andere financiën. Net als vertrouwen komt
75
ketensamenwerking te voet en gaat te paard.
70 65
Uit verschillende ondernemersreacties bleek dat we een dergelijke bijeen-
60
komst moeten blijven organiseren, eventueel met nog meer ketenpartners.
55 50
Week van de Ondernemer Bouwend Nederland heeft in 2013 met spraakmakende sprekers deelgenomen aan de Week van de Ondernemer, het door MKB-Nederland georganiseerde grote ondernemerscongres. Onder leiding van Jan van Setten begon de dag bruisend van de positiviteit. Later die dag sprak Rudy Moenaert over ‘De Bouwstenen van Ondernemend Leiderschap’.
1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 b&u-bedrijven gww-bedrijven
1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012
Arbeidsinkomensquote = aandeel van de totale arbeidskosten in de toegevoegde waarde Toegevoegde waarde = t otaal van lonen, salarissen, afschrijvingskosten, rentekosten en resultaat voor belasting
In zijn drukbezochte presentatie belichtte hij wat ondernemend leiderschap
Investeren in personeelsbeleid levert geld op. De verschillende activiteiten
inhoudt en hoe bedrijven daarmee succesvol zijn. Daarnaast besprak hij
van Bouwend Nederland op het gebied van personeelsbeleid zijn gericht op
de kracht van marketing en actiegerichtheid.
het vergroten van de effectiviteit van het personeelsbeleid. In 2013 richtte Bouwend Nederland zich daarbij vooral op het verspreiden van informatie
Acquisitie en financiering
over modern personeelsbeleid en het makkelijk toegankelijk maken van
Verspreid over het jaar zijn twaalf bijeenkomsten georganiseerd met
deze informatie.
als centraal thema acquisitie en financiering. Het inhoudelijk deel met betrekking tot acquisitie werd verzorgd door De Bouwer & Partners, het deel over financiering door Alfa Accountants. Tijdens de bijeenkomsten werd uitgelegd hoe bij de bank intern afwegingen worden gemaakt over de kredietwaardigheid van relaties van de bank en hoe men daarover in
56
57
Brancheontwikkeling
Centraal staat de Handleiding Praktisch personeelsbeleid. Daarvan is
onderzoeken op veiligheid. De resultaten zullen begin 2014 bekend worden.
inmiddels de tweede volledig gewijzigde versie beschikbaar; niet alleen in
De onderwerpen die bekeken zijn, zijn vooraf afgestemd met de Inspectie
gedrukte vorm, maar ook digitaal op de website van Bouwend Nederland
SZW (GWW).
(inloggen via Mijn Bouwend Nederland – praktijk – personeel en arbeid). De leergang Praktisch personeelsbeleid is gebaseerd op deze handleiding.
Weliswaar is het Bouwend Nederland niet gelukt om een minor te realiseren
De belangstelling voor deze leergang blijft onverminderd groot. Ook in 2013
op gebied van veiligheid (modulaire aanvullende hbo-opleiding). Maar onze
hebben - voor het derde jaar - weer tien groepen, met elk tussen de twaalf
acties zijn wel opgemerkt door het ministerie van SZW.
en vijftien deelnemers in de vijf regio’s deelgenomen aan de leergang. Bouwend Nederland heeft de funderingsbranche ondersteund om meer Daarnaast zijn er verschillende bijeenkomsten over personeelsthema’s
aandacht te geven aan geluid in de ontwerpfase in discussies met
geweest, zowel regionaal als centraal, in Zoetermeer. Bij de organisatie
Rijkswaterstaat. Rijkswaterstaat heeft nu een handzaam overzicht van
van de centrale themabijeenkomsten heeft de CPV (contactgroep
funderingstechnieken om met geluid beter rekening te kunnen houden,
personeelsvraagstukken) nauw samengewerkt met een aantal secties,
vooral in ontwerpfase.
o.a. de sectie Bouw Groot. Dit heeft twee drukbezochte bijeenkomsten opgeleverd: de bijeenkomst HR risk-game, een managementgame over
Ten slotte is er een onderzoek van cao-partijen over ‘UTA-werkdruk’
HR-beleid en –planning, en de bijeenkomst over omgaan en motiveren van
begeleid. TNO heeft sessies georganiseerd met uitvoerders over werkdruk
achterblijvers na een reorganisatie.
in de bouw. De aanbevelingen worden op sectorniveau door ARBOUW vertaald in een praktische aanpak. Het project/de pilot Gezond Bedrijf
In 2014 zal Bouwend Nederland zich verder richten op het ontwikkelen van
met SZW is daarnaast verder voortgezet. Daarbij zijn leer van elkaar-
HR-middelen om de effectiviteit van het personeelsbeleid in de bedrijven te
bijeenkomsten georganiseerd. Die ervaringen worden in 2014 gebruikt
vergroten en vooral te meten.
voor een regionale (pilot) bijeenkomst Duurzame Inzetbaarheid voor leden
Veiligheid De kadernota Veilig en Gezond Samenwerken is vastgesteld door het bestuur en het algemeen bestuur van Bouwend Nederland. Daarmee zijn het beleidskader en de actieagenda voor de komende jaren vastgesteld. Belangrijke thema’s zijn arbeidsveiligheid en constructieve veiligheid.
van Bouwend Nederland. Onveiligheid bouwplaatspersoneel, 2005-2012 16% 15% 14% 13% 12% 11% 10%
De grotere bedrijven hebben een aparte werkgroep opgericht om de
9%
veiligheid te bevorderen. Doel is het maken van concrete afspraken die
8%
leiden tot substantieel minder ongevallen en incidenten.
7% 6% 5%
Tegen dezelfde achtergrond is er regionaal gestart met een pilot ‘Leren van ongevallen’. De pilot had tot doel om casuïstiek te linken aan de wettelijke en sectorale regels en bedrijven te laten leren van elkaar. Daarbij zijn bedrijven bekend gemaakt met de branchetools.
4% 3% 2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Onveilige situaties Veiligheid is niet in orde Onvold. tech. en organ. veiligheidsmaatregelen Ongeval op de bouwplaats
Om bedrijven in staat te stellen de coördinatie- en toezichtstaak beter te vervullen, is er gestart met het actualiseren van de ARBOUW-tool: de ‘Digitale V&G Planner’. Bouwend Nederland bepleit al langer het belang van veiligheid in de ontwerpfase. Belangrijk is dat de Inspectie niet alleen maar projectmatig de rol van de opdrachtgever bekijkt, maar in de toekomst vooral meer structureel. Dit heeft tot succes geleid. De Inspectie is gestart met integrale controle, waarbij ook naar de veiligheid in het ontwerp wordt gekeken. Het Aanbestedingsinstituut voerde een pilot uit om bestekken te
58
59
Brancheontwikkeling
Onderwijs & arbeidsmarkt
niveau 3. Het voordeel van dit model is dat leerlingen, die op het vmbo steeds minder praktijkgericht onderwijs krijgen, op het mbo eerst een of
Sectorplan
twee jaar bol-onderwijs ontvangen. Het aantal stage-uren in deze jaren
Minister Asscher van SZW stelt 600 miljoen euro beschikbaar voor sector-
wordt maximaal benut en uitgevoerd door de opleidingsbedrijven. Het
plannen, om werkloosheid tegen te gaan en werkzekerheid te bevorderen.
vereist wel een goede samenwerking met het ROC. Op landelijk niveau zijn
De plannen zijn gebaseerd op cofinanciering. Onze sector is van mening
gesprekken gevoerd met MBO Raad, OCW en Fundeon.
dat we werk nodig hebben in plaats van banenplannen, maar wilde geen overheidsgeld op de plank laten liggen. De wens is om via het sectorplan leerwerkplekken voor jongeren te realiseren en de duurzame inzetbaarheid van oudere werknemers te vergroten. De bouw- en infrasector heeft op 14 oktober 2013 een sectorplan Bouw en Infra 2014-2015 gepresenteerd. Dit plan houdt in een investering van 120 miljoen euro in twee jaar, waarbij onder meer leerlingen begeleid worden van werk naar werk, leerwerkplekken voor jongeren tot 27 jaar worden gerealiseerd en initiatieven worden ontwikkeld voor de stimulering van mobiliteit van oudere werknemers. Voor de Driejarige Vakopleiding, een bol/bbl-opleiding, wordt conform de afspraak met het ministerie een aanvullende aanvraag ingediend. VMBO VNO NCW/MKB Nederland heeft, met medewerking van Bouwend Nederland, het onderzoek Naar een versterkt Vmbo laten uitvoeren. Doel is om met de gezamenlijke branches het Vmbo (de basisopleiding van een groot deel van onze vakkrachten) te verbeteren en aantrekkelijker te maken. Een aantal aanbevelingen, zoals het ontwikkelen van een soort Citotoets waarmee praktische vaardigheden worden getest, worden momenteel door OCW onderzocht. Mbo/hbo Onderzoek beroepenveldcommissies Bouwend Nederland heeft een onderzoek laten uitvoeren naar het functioneren van beroepenveldcommissies. Een goed functionerende beroepenveldcommissie draagt bij aan betere aansluiting tussen mbo, hbo en bedrijfsleven, aan de zichtbaarheid van de uitvoerende bouw op met name hogescholen, en aan betere inzetbaarheid van afgestudeerde mbo’ers en hbo’ers. Het eerste exemplaar is 4 april 2013 in het Bouwhuis uitgereikt aan Hans Schutte, directeur-generaal hoger onderwijs bij OCW. De beleidsadviseurs uit de regio hebben vervolgens met het onderzoek als uitgangspunt het aantal aannemers in de beroepenveldcommissies vergroot.
Instroomwebsite Op 4 april is in het Bouwhuis met een druk op de knop door Tanja
Driejarige Vakopleiding
Jadnanansing, lid van de Tweede Kamer en actief promotor van meer
Bouwend Nederland heeft in nauwe samenwerking met de Vakgroep
techniek in het onderwijs, de Instroomwebsite van Bouwend Nederland van
Opleidingsbedrijven besloten tot een onderzoek naar de verschillende
start gegaan: http://www.bouwendnederland.nl/speerpunten/onderwijs/
opleidingsmodellen in het mbo. Doel was om overeenstemming te
sub/instroom. Bouwend Nederland wil op deze manier de vele verschillende
bereiken over toekomstbestendig opleiden in de bouw- en infrasector. Het
initiatieven om de instroom van jongeren in de sector te bevorderen,
resultaat was een rapport met daarin in kaart gebracht de verschillende
onder de aandacht van de leden brengen. Op de website is te zien waar
opleidingsmodellen, van bol tot bbl en de variaties daartussen. Bouwend
welke activiteit plaatsvindt, al of niet met andere technische sectoren.
Nederland en de Vakgroep Opleidingsbedrijven hebben, met brede steun
Ook is onderscheid gemaakt tussen de verschillende onderwijsniveaus,
van de achterban, de Driejarige Vakopleiding omarmd. Dit opleidingsmodel
van basisonderwijs tot en met universiteit.
is een variatie tussen bol en bbl, in drie jaar, met als inzet uitstroom op
60
61
Brancheontwikkeling
Techniek Torens
Social Return
Bouwend Nederland heeft in iedere regio aan twee basisscholen het
Nadat in 2012 de Handleiding Social Return voor ondernemers was
Klokhuis Bouwt-pakket geschonken. Het pakket bevat informatie over het
uitgebracht, is er in 2013 door TNO en Bouwend Nederland gewerkt aan een
bouwen van een huis en alles wat daarbij hoort. Doel is leerlingen al op
Informatieblad SR voor opdrachtgevers. Dit informatieblad is in september
jonge leeftijd te interesseren voor de (bouw)techniek. Actieve leden van
door Maxime Verhagen aangeboden aan de VNG. Hierin zijn de belangrijkste
Bouwend Nederland hebben de pakketten uitgereikt, die in alle gevallen met
wensen van Bouwend Nederland op SR-gebied verwoord: inzetten van SR
groot enthousiasme zijn ontvangen.
door goed overleg en het streven naar een win-win-winsituatie voor zowel de gemeente als de opdrachtnemer én de persoon in kwestie.
Toen Elco Brinkman in juni 2013 zijn voorzitterschap beëindigde, heeft
In het najaar van 2013 werden de prestatieladders van TNO en Vernieuwing
hij namens Bouwend Nederland als afscheidscadeau nog eens dertig
Bouw tot één PSO Bouw samengebracht. De ladder is nu zowel geschikt
Klokhuis Bouwt-pakketten nagelaten aan het basisonderwijs. Deze speciale
voor het mkb als voor het grootbedrijf. Verschillende, met name grotere,
Brinkmaneditie zag er prachtig uit, geheel in stijl van de Techniek Torens.
opdrachtgevers gaven aan dat zij van deze nieuwe ladder gebruik willen maken bij de aanbesteding. Bouwend Nederland is actief bij de verdere ontwikkeling van deze ladder.
Sociale wetgeving Op basis van het in april 2013 gesloten sociaal akkoord nam en neemt het kabinet nieuwe initiatieven om stelselwijzigingen door te voeren in het ontslagrecht, de WW en de Ziektewet. Deze stelselwijzigingen moeten leiden tot een besparing op overheidsuitgaven en het stimuleren van de arbeidsparticipatie. Bouwend Nederland heeft vanaf de totstandkoming van het sociaal akkoord aangegeven dat het totale pakket aan maatregelen (m.b.t. transitievergoedingen, WW-premies en opzegtermijnen) macro gezien niet duurder zou mogen worden dan nu het geval is. Eerste analyses tonen aan dat er misschien wel sprake is van een vereenvoudiging, maar niet van een kostenbesparing of een verlaging van de administratieve lasten voor het bedrijfsleven. Bedrijven – en met name dat deel van de (mkb-) ondernemingen dat op dit moment veelal geen ontslagvergoedingen betaalt – zullen dat in de toekomst wel moeten gaan doen, terwijl WW-premies gaan stijgen. Voor veel ondernemingen betekenen de wetswijzigingen dat er sprake zal zijn van een lastenverzwaring. Dit geldt ook voor de maatregelen die worden getroffen in de modernisering van de Ziektewet. Dit zal leiden tot een gedifferentieerde premie voor werknemers met een tijdelijk dienstverband die tijdens of kort na hun vertrek bij de werkgever ziek worden en op dat moment geen nieuwe werkgever hebben. Bouwend Nederland vindt dat de maatregelen op het gebied van de sociale zekerheid het ondernemen met personeel dermate duur en dus onaantrekkelijk maken, dat men min of meer gedwongen wordt heil te zoeken in uitzend-, payroll- en/of zzp-constructies. Dit is echter nu juist een beweging die het kabinet wil kantelen (‘vast minder vast’ en ‘flexibel minder flexibel’). De maatregelen zouden dus contraproductief kunnen gaan werken.
62
63
Brancheontwikkeling
Bouwend Nederland zal in de lobby haar visie en wensen voor lasten(druk) beperking, uitvoerbare regelingen en kostenbeheersing blijven uitdragen om de schade voor de ondernemingen te beperken. Tegelijkertijd zal Bouwend Nederland de leden tijdig voorlichten over de wetswijzigingen, de maatregelen en de gevolgen daarvan. Fiscale special De leden zijn in november 2013 wederom geïnformeerd over actuele ontwikkelingen op fiscaal gebied via de Fiscale Special van Bouwend Nederland. Deze brochure is ook via onze website te downloaden. In december is er nog een leaflet met fiscale eindejaarstips verschenen.
Bouwend Nederland Rekentool Werkkostenregeling Vanaf 1 januari 2015 gaat er een nieuw regime gelden voor vergoedingen en verstrekkingen aan werknemers. De Werkkostenregeling, die dan drie jaar lang op vrijwillige basis kon worden gehanteerd door bedrijven, wordt dan verplicht. Om de lidbedrijven goed te kunnen voorbereiden op dit nieuwe fiscale regime heeft Bouwend Nederland een digitale rekentool ontwikkeld. Hiermee kunnen bedrijven de overgang naar de werkkostenregeling gemakkelijker maken. De rekentool, exclusief voor leden van Bouwend Nederland, is ook via onze website te gebruiken. Update WKa-tool De wet- en regelgeving op het gebied van wettelijke ketenaansprakelijkheid is omvangrijk en complex. Bovendien zijn er vaak wijzigingen. Daarom is de digitale handleiding WKa voor de leden van Bouwend Nederland in 2013 opnieuw geactualiseerd en is er een speciale zeer gebruiksvriendelijke versie voor leden beschikbaar. Deze versie is te vinden op het besloten gedeelte van de website van Bouwend Nederland. Weerspecial De geactualiseerde digitale weerspecial verscheen begin november. Bedrijven worden geïnformeerd over de mogelijkheden om de gevolgen van onwerkbaar weer te beperken. Daarnaast werd het verzekeringsproduct van Celsius Pro weer aangeboden. Op de website van Bouwend Nederland is de weerspecial 2013 te vinden. Bouwend Nederland heeft ondersteuning geboden bij het oplossen van enkele ‘weerincidenten’, waarbij discussies ontstonden over rechten en plichten van werkgevers en werknemers bij onwerkbaar weer.
64
65
Secties
Sectie Bouw Klein
Aanbesteden en contracteren Ontwikkeling Leidraad UAV GC voor bouwbedrijven
In 2014 werd een aantal bouwbuffetten gehouden. Deze bouwbuffetten
Bouwbedrijven krijgen vaker te maken met geïntegreerde contracten (UAV
werden bijzonder goed gewaardeerd, en zullen dan ook in 2014 weer worden
GC). Voor de bedrijfsvoering van bouwbedrijven is het werken met UAV
aangeboden. Enkele onderwerpen waren ‘focus op de klant’ en ‘visualiseren met
GC-contracten ingrijpend. Het proces kost veel moeite om te doorlopen
BIM’. Door dit soort onderwerpen die binnen het grotere bedrijf eerder worden
en daarmee tijd en geld. De risico’s (bijvoorbeeld: vergunningen,
geadopteerd, aan te bieden, zorgen we er mede voor dat de con-currentiepositie
deugdelijkheid ontwerp, bodemgesteldheid) worden gemakkelijk bij
van het kleine bouwbedrijf niet verder achter raakt. Ook stelden wij vast dat er
de opdrachtnemer gelegd. Maar deze nieuwe contractvormen, waarbij
meer duidelijkheid moet komen over de behoefte aan ondersteuning die onze
ontwerp en onderhoud in de opdracht zitten (UAV GC), bieden ook nieuwe
leden hebben. Dit onderzoek en de uitwerking vinden plaats in 2014.
kansen in de markt.
Sectie Bouw Midden
Een aantal middelgrote bouwbedrijven geeft aan een proactieve rol te willen, waarbij ze hun opdrachtgever helpen om samen vorm te geven
De sectie telde zo’n 700 leden. Begin 2013 hebben tientallen leden in work-
aan een UAV GC. Daarom heeft het bestuur in 2013 besloten een (digitale)
shops het thema Ketensamenwerking besproken en voor hun eigen bedrijf
handleiding UAV GC voor bouwbedrijven op te stellen.
verder uitgewerkt. Een van de centrale vragen was “Hoe selecteer ik de juiste
Doel Leidraad UAV GC-contracten:
ketenpartners?”. Ketensamenwerking op de renovatiemarkt, een belangrijk
- Praktische ondersteuning van leden bij efficiënter inschrijven en
aandachtsgebied in de sectie, beleefde met het congres rond dit thema in
efficiëntere procesbeheersing tijdens de uitvoering UAV GC.
november een hoogtepunt. Het congres dat samen met Aedes en UnetoVNI
- Praktische ondersteuning van UAV GC in het acquisitieproces.
alsook de sectie Bouw Middelgroot werd georganiseerd, bleek een succes en trok
Het is een gecombineerd project met het dossier Contracteren en
een ruim honderd deelnemers. De sectievergaderingen stonden in het teken van
aanbesteden. Oplevering is in het eerste kwartaal van 2014. In 2014
de nieuwe website van BNL en het actieplan Vernieuwend Verbinden.
wordt hier in de vorm van een studiemiddag een vervolg aan gegeven.
In de BouwBuffetbijeenkomsten, die samen met de sectie Bouw Klein werden
Ketensamenwerking
georganiseerd, konden de deelnemers naast het plenaire gedeelte onder de
15 maart Voorjaarsvergadering BIM: “Hoe haal je meer business uit BIM?”.
titel ‘Waarom kiezen klanten voor uw bedrijf?’ kiezen uit vier workshops met de
Veel leden van de sectie Bouw Middelgroot zijn bezig met BIM of
veelzeggende titels: ‘Goed werk, waar haal je het vandaan?’, ‘Hoe krijg ik mijn
oriënteren zich hierop. De voorjaarsvergadering stond in het teken van
geld op tijd binnen?’, ‘Duurzaamheid; ook een kans voor de MKB bouwers?’
BIM: “Hoe haal je meer business uit BIM?”. Rode draad vormde het
en ‘Zien is geloven; hoe visualisatie u helpt uw verkoopkans te vergroten’.
rapport “BIM Business” (ABN AMRO, Bouwend Nederland 2012). Dit
De bijeenkomsten kregen een mooie waardering van 7,4. De leden wisten
rapport gaat in op het verdienen aan BIM: mogelijke nieuwe markten en
opnieuw goed de weg te vinden naar Bouwend Nederland Advies. De meeste
product-marktcombinaties.
vragen hadden betrekking op de cao, arbeidsrecht, fiscale zaken en bouwrecht civiel. Ledenvoordelen, waarmee gezamenlijk meer geld wordt verdiend dan
De voorjaarsvergadering was met 53 leden goed bezocht (33% van de
er aan contributie wordt uitgegeven, blijven populair bij de leden van Bouw
bedrijven) en werd goed gewaardeerd. Opvallend was dat met name de
Midden. Ruim 95% betrekt een of meerdere ledenvoordelen. Dat komt neer op
presentatie en rondleiding van de architect hoog gewaardeerd werden.
gemiddeld vier ledenvoordelen per be-drijf. De populairste voordeelcontracten
Aangegeven werd dat juist de visie van ketenpartners interessant is. Het
zijn contracten op het gebied van Personeel & Organisatie, Schadeverzekeringen
bestuur zet hier in 2014 nog meer op in.
en Financiële & Overige diensten.
Sectie Bouw Middelgroot
29 november: Vervolgcongres “Ketensamenwerking in de renovatiemarkt” Woningbouwcorporaties zijn een belangrijke opdrachtgever van de sectie. In 2012 is samen met Aedes, Uneto-VNI en de sectie Bouw Midden
66
De Sectie Bouw Middelgroot heeft zich in 2013 toegelegd op
een succesvol congres “Ketensamenwerking in de renovatiemarkt”
de volgende thema’s:
georganiseerd. Hier werd door bouwbedrijven en corporaties gediscussieerd
-
over ketensamenwerking. Op 29 november 2013 is door Aedes, Uneto VNI
Aanbesteden en contracteren
- Ketensamenwerking
en Bouwend Nederland een, wederom succesvol, vervolg op het congres
-
in 2012 georganiseerd. Leden van de sectie Bouw Middelgroot en de sectie
Volume en marktontwikkelingen.
Over deze onderwerpen zijn gedurende het jaar verschillende
Bouw Midden zijn hiervoor uitgenodigd, alsmede de ketenpartners vanuit
activiteiten georganiseerd.
Aedes en Uneto VNI. Er waren ruim honderd deelnemers.
67
Secties
Sectie Bouw Groot
Volume en marktontwikkelingen 3 december: Studiemiddag “Particulier zorgvastgoed”
Een relatief gunstige deelmarkt betreft zorgvastgoed. Het EIB heeft in
De ledengroep Bouw Groot bestaat uit bedrijven in de Burgerlijke- en
2012 in opdracht van Bouwend Nederland het rapport “Bouwen voor
Utiliteitsbouw (B&U) met een jaaromzet van meer dan 50 miljoen euro.
de zorg” opgesteld. De conclusies uit deze analyse zijn gepresenteerd.
Dit zijn 57 bedrijven (2% van het totale ledental). Het totale omzetvolume
De directeur Healthcare van DTZ Zadelhoff heeft de visie vanuit de
beloopt circa 50% van het totaal van de cumulatieve omzet van de
investeerders gepresenteerd en een middelgroot bouwbedrijf heeft zijn
lidbedrijven. Het ledenaantal is de laatste jaren redelijk constant: geen
visie op de deelmarkt gegeven. Een andere middelgrote bouwer heeft
nieuwe toetreders, relatief weinig faillissementen en een enkele opzegging.
samen met zijn opdrachtgever een bestaand project toegelicht. Op
Het afgelopen kalenderjaar waren faillissementen te betreuren bij BVR,
verzoek van het bestuur betrof het een studiemiddag: veel praktische
Deurwaarder en Slavenburg. Delen van (actviteiten van) deze bedrijven zijn/
informatie in korte tijd. De opkomst was groot: 65 deelnemers, en de
worden overigens overgenomen door andere bedrijven binnen de vereniging.
bijeenkomst werd hoog gewaardeerd. Bouw Groot heeft zich in 2013 toegelegd op de volgende hoofdthema’s: 17 oktober: Najaarsbijeenkomst “Hoe neem je de regie
- Ketenintegratie
op het onderhoudsproces?”
- Arbeidsmarkt
Veel bouwbedrijven streven naar een waardevolle langdurige relatie
- Duurzaamheid.
met opdrachtgevers. Een relatie waar, naast de bouw, ook beheer en onderhoud worden besproken. Opdrachtgevers hebben ook veel te winnen bij het onderbrengen van meerdere werkzaamheden bij een betrouwbare bekende partij. De najaarsbijeenkomst van de Sectie Bouw Middelgroot stond daarom in het teken van de voordelen voor de bouwer en de opdrachtgever van meerjarige onderhoudsplannen. De najaarsvergadering was met 61 leden goed bezocht (38% van de bedrijven).
Over deze onderwerpen zijn gedurende het jaar verschillende activiteiten geagendeerd. Helaas bleek de belangstelling in een aantal gevallen dusdanig laag, dat is besloten de bijeenkomsten te schrappen. Dit roept een aantal vragen op, maar vastgesteld kan worden dat we met de bestaande werkwijze onvoldoende in staat blijken te zijn de relevante functionarissen te bereiken. Dit geeft de roep om verder maatwerk alleen maar meer voeding. Aan het begin van het jaar is in samenwerking met De Technische Excursie 2013
UNETO-VNI een zeer succesvolle Marktdag Defensie georganiseerd.
In juli is het stationsgebied Utrecht, het grootste binnenstedelijke
Inclusief organisatoren en presentatoren waren over de gehele dag in
bouwproject van Nederland ooit, bezocht. De technische aspecten en
totaal 162 mensen aanwezig. De voorjaarsvergadering over het thema
de voortgang in het huidige economische klimaat werden toegelicht door
Arbeidsmarkt was goed bezocht met ruim 40 deelnemers. In een
het verantwoordelijke projectbureau. Daarnaast werd het nieuwe gebouw
interactieve workshop.
van de Rabobank bezocht. Hier gaf de architect een lezing en rondleiding waarbij o.a. duurzaamheidsconstructies werden toegelicht. De excursie
Gebruik website
werd goed gewaardeerd op inhoud en sfeer. De opkomst van 18 leden
De websitestatistieken laten zien dat per ultimo november 33% van de
(11% van de bedrijven) was laag. Het bestuur stelt voor volgend jaar
bedrijven een inlogcode heeft aangemaakt.
de excursie te combineren met een andere sectie of te laten vervallen.
68
69
Secties
Bijeenkomsten in de regio Ledenvoordelen
In de regio is in samenwerking met de sectie Infra Klein aandacht
Van alle leden binnen Bouw (en Infra) Groot maakt 100% gebruik van de
geschonken aan verschillende onderwerpen. Zo is er een bijeenkomst in
Bouwend Nederland-ledenvoordelen. 41% realiseert hiermee zelfs meer
Randstad Noord georganiseerd over prestatie-inkoop door de sectie Infra
korting dan dat er aan contributie wordt betaald en verdient dus op het
Klein en het infraplatform. Groot voordeel was dat zowel het midden- en
lidmaatschap.
kleinbedrijf als het grootbedrijf in discussie ging over de wijze waarop zij
Sectie Infra Klein
samen dit proces in kunnen gaan. Het systeem van prestatie meten, dat in Zuid-Holland is ontwikkeld, is van belang voor infrabedrijven die zich richten op de onderhandse markt. Bij goed presteren komen zij namelijk
In 2013 zijn door de sectie Infra Klein twee landelijke bijeenkomsten
eerder in aanmerking om te worden gevraagd om in te schrijven. Ook
georganiseerd. Daarnaast zijn ledenbijeenkomsten in de regio georganiseerd
biedt dit de mogelijkheid om als aannemer in nauw contact te treden
samen met de infraplatforms en de regio’s. Samenwerking was en is
met de voornamelijk gemeentelijke opdrachtgevers die dit systeem
noodzakelijk om de kennis en informatie ook bij de kleine infrabedrijven
toepassen. Voor deze bijeenkomst, georganiseerd door de regio Randstad
te brengen.
Zuid en sectie Klein, waren zowel opdrachtgevers als aannemers uitgenodigd. Met de inwerkingtreding van de nieuwe aanbestedingswet is
In het najaar heeft het bestuur zijn ideeën over de functie van het bestuur en
ook het onderwerp EMVI zeer actueel. In nauwe samenwerking met het
de sectie passend in de gedachten van het actieplan Vernieuwend Verbinden
Aanbestedingsinstituut en de regio’s zijn in het najaar van 2013 workshops
aan de leden voorgelegd. Tijdens de ledenvergadering in november is hiermee
georganiseerd over de nieuwe aanbestedingswet en de wijze waarop moet
ingestemd. In 2014 zal de implementatie hiervan plaatsvinden.
er worden omgegaan met EMVI. Deze bijeenkomsten zijn primair bedoeld voor die medewerkers die (bijna) dagelijks met de nieuwe richtlijnen
In het voorjaar is een enquête onder de leden gehouden om inzicht te
moeten werken.
verkrijgen in het wel en wee van de bedrijven. Enquête sectie Infra Klein Landelijke bijeenkomsten
In april 2013 is via de digitale snelweg een enquête verspreid onder de
Voorafgaand aan de ledenvergaderingen in het voor- en najaar hebben de
leden van de sectie Infra Klein. Het doel van deze enquête was om inzicht
deelnemers aan deze bijeenkomsten een project bezocht. In maart 2013
te krijgen in de situatie waarin de bedrijven zich op dat moment bevonden
is een bezoek gebracht aan de verlegging van de Zuid-Willemsvaart. In de
en de verwachtingen voor de toekomst. Hieraan gekoppeld waren enkele
hierop aansluitende ledenvergadering is naast een aantal huishoudelijke
vragen om na te gaan over welke onderwerpen de leden nader geïnformeerd
zaken ingegaan op de lobbyactiviteiten van Bouwend Nederland en de
wilden worden. De enquête is verspreid onder alle leden van de sectie Infra
introductie van de nieuwe website van Bouwend Nederland.
Klein. Het aantal terugontvangen berichten was ondanks een herinnering te laag om aan de resultaten conclusies te verbinden. Ook was het beeld
In het najaar van 2013 is deze formule wederom toegepast.
zeer verschillend, ongeacht de bedrijfsgrootte. Het bestuur heeft daarom
Er is een bezoek gebracht aan de Florijnas in Assen. Daarna vond de
gemeend geen conclusies te moeten verbinden aan de resultaten en deze
leden-vergadering plaats, waarin uitvoerig is ingegaan op het actieplan
ook niet naar buiten te brengen.
Vernieuwend Verbinden. Hierin is onder meer bepaald dat de functie van brancheontwikkeling niet meer bij de sectie zal worden neergelegd. Deze
Sectie Infra Midden
taak wordt opgepakt door de vakgroepen. De sectie Infra Midden telde in 2013 ruim vijftig leden. De activiteiten Over de resterende taak van de sectie en het bestuur heeft het bestuur zijn
en bijeenkomsten van de sectie stonden dit jaar in het teken van
zienswijze neergelegd. Hierin is onder meer vastgelegd dat de sectie haar
verandermanagement, vernieuwend aanbesteden en het Actieplan
functie van het voordragen van kandidaten voor het bestuur en het
Vernieuwend Verbinden. De technische excursie ging dit jaar naar De Haak
algemeen bestuur van bouwend Nederland zal blijven vervullen.
om Leeuwarden. Onderdeel van deze excursie was een ontvangst op het
Daarnaast zal het bestuur het klankbord zijn voor de Infra Kleinleden en
projectbureau. Hier is met de provinciale projectdirecteur van De Haak om
een scharnierfunctie vervullen tussen de besturen van Bouwend Nederland
Leeuwarden van gedachten gewisseld over aanbestedingsvormen en de
en de leden. Zij ziet het als taak activiteiten te initiëren die vervolgens
afwegingen voor een publieke opdrachtgever om een project met ‘UAV-gc’
in de regio’s en vakgroepen kunnen worden opgepakt. De leden hebben
in de markt te zetten. ’s Avonds is door de sectormanager van de ING
ter vergadering ingestemd met het actieplan en de door het bestuur
stilgestaan bij hun visie op het financieren van de infrasector.
voorgenomen uitwerking hiervan.
70
71
Ledenservice Verdeling vragen advies
Bouwend Nederland Advies
binnen de Infra secties
Helpdesk In 2013 zijn door Advies ruim 13.000 vragen van leden behandeld en geregistreerd. Het gaat daarbij om vragen over uiteenlopende onderwerpen. Van Arbeidsrecht tot Aanbestedingen en van Bouwrecht tot cao-uitleg. Zowel kleine als grote leden weten Advies goed te vinden. De bulk van de vragen wordt gesteld door het mkb in de bouw. Dat is ook verreweg de grootste groep leden. Infraleden weten Bouwend Nederland Advies gemiddeld per bedrijf net wat vaker te vinden.
11% 27% 62%
A. Infra Groot B. Infra Midden C. Infra Klein
Verdeling naar onderwerp
van ruim 13000 vragen aan Advies in 2013
Gemiddeld aantal vragen per bedrijf in 2013, per sectie 35,0 29,4
30,0 25,0 20,0 47% Arbeidsrecht / CAO / soc. zekerheid 16% Fiscale zaken 16% Overige onderwerpen 7% Aanbestedingen 14% Bouwrecht
15,0
12,4 10,1
10,0
7,2 4,0
5,0
2,5
1,4
0,0
Verdeling vragen Advies
A. Bouw Groot
naar secties bouw en infra
B. Bouw Middelgr.
C. Bouw Midden
D. Bouw Klein
A. Infra Groot
B. Infra Midden
C. Infra Klein
Cursussen In 2013 is aan 450 medewerkers van lidbedrijven een dagcursus gegeven. Het ging hierbij om cursussen over EMVI en de nieuwe Aanbestedingswet, over Bouwrecht en over de Wet ketenaansprakelijkheid. Cursisten waren opnieuw zeer positief over de inhoud en kwaliteit van de cursussen van Bouwend Nederland Advies. 84% Bouw 16% Infra
Betaalde dossiers Bouwrecht Er zijn 91 nieuwe bouwrechtdossiers aangemeld bij Bouwend Nederland Advies in 2013. Hierin worden werkzaamheden verricht door specialisten
Verdeling vragen advies
tegen een tarief van 100 euro/uur. Het gaat daarbij om discussies over
binnen de Bouw secties
oplevering, meer/minderwerk, garantie en dergelijke. 73 dossiers werden afgesloten. Uit de evaluatie bleek dat het gemiddelde rapportcijfer voor onze dienstverlening ruim een 8 bedraagt! Waarom betaalde dienstverlening? Dankzij de betaalde dienstverlening betalen leden die gebruikmaken van de cursussen en de dossiers hiervoor. Andere leden niet. De drie 10% 16% 37% 37%
72
A. Bouw Groot B. Bouw Middelgr. C. Bouw Middel D. Bouw Klein
specialisten Bouwrecht van Bouwend Nederland drukken daardoor niet op de contributie. Ze zijn wél voor alle leden met eerstelijns vragen gratis bereikbaar! In 2013 gebeurde dat 1562 maal.
73
Ledenvoordelen
Het gebruik van de ledenvoordelen is groot. 85% van de leden maakt
Financieel draait de afdeling Ledenvoordelen positief. Alle kosten die
inmiddels gebruik van een of meerdere ledenvoordelen. Een derde
voor ledenvoordelen worden gemaakt, worden betaald uit de ontvangen
verdient hiermee zelfs de gehele contributie terug.
marketingvergoedingen van de leveranciers. Het overschot wordt toegevoegd aan de algemene middelen van Bouwend Nederland.
De ledenvoordelen staan ook steeds vaker op de agenda van de algemene ledenvergaderingen bij de afdelingen van Bouwend Nederland. Bij meerdere afdelingen zijn presentaties gehouden, toegespitst op het gebruik van de ledenvoordelen door de leden van de betreffende afdelingen. In 2013 hebben we een aantal nieuwe ledenvoordelen toegevoegd waarnaar veel vraag was bij de leden. Zo heeft het nieuwe inkoopcollectief EnergyDeal direct na introductie een groot aantal aanmeldingen ontvangen. Ook zijn er nieuwe ledenvoordelen gesloten die aansluiten op ontwikkelingen waar onze leden in 2014 mee te maken krijgen. Zo gaan overheidsdiensten dit jaar over op e-Herkenning. Bouwend Nederland heeft hier inmiddels een ledenvoordeel voor kunnen afsluiten. Op het gebied van de sociale zekerheid zijn er veel veranderingen op komst. Deze onzekerheden hebben de onderhandelingen voor ledenvoordelen op het gebied van ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid bemoeilijkt. Ondanks de terughoudendheid bij verzekeraars is het gelukt de verzuimmantels en de mantel voor WGA-eigen risicodrager te verlengen tegen concurrerende condities. Daarbij is ook het verzuimloket met ArboDuo voordeliger geworden en zijn de afspraken aangescherpt. Om de leden m.b.t. zzp’ers meer zekerheid te bieden in het kader van de Wet Ketenaansprakelijkheid en de Wet Arbeid Vreemdelingen en de leden te ontzorgen, zijn twee nieuwe ledenvoordelen geïntroduceerd: certificering via ZZP-erkend en het vraagen aanbodplatform zzpvakmensen.nl. Met zzpvakmensen.nl kunnen bouwbedrijven rechtstreeks in contact komen met zzp’ers die voldoen aan de vereiste kwaliteiten en waarbij de identiteit en documenten worden gecontroleerd. Zzpvakmensen.nl is een initiatief van de opleidingsbedrijven binnen Bouwend Nederland. Na het beter leesbaar maken van de polisvoorwaarden van de Bouwend Nederland B&U CAR- en aansprakelijkheidsverzekeringen zijn de voorwaarden voor het Bouwend Nederland Infrapakket onder handen genomen. Deze worden in de loop van 2014 geïntroduceerd.
74
75
Communicatie
In het kader van haar actief mediabeleid ter ondersteuning van haar
Scores De Bouw maakt het
doelen, is Bouwend Nederland ook in 2013 veelvuldig online en offline via
De regionale publiciteitscampagne ‘De Bouw maakt het’ is op
free publicity in het nieuws geweest. In 2013 heeft Bouwend Nederland
1 november 2012 gestart en eindigde op 31 mei 2013 tijdens de Dag
42 persberichten verstuurd via PersManager en 29 (ook) via het ANP. Mede
van de Bouw. In totaal is er in deze periode 6500 keer bericht over de
daardoor is de zichtbaarheid van Bouwend Nederland enorm vergroot.
campagne: samen goed voor een waarde van 556.000 euro. Wat hierbij niet gemeten is, is het effect van de spandoeken op zichtlocaties. De landelijke
In 2013 is de vereniging online 35.000 keer genoemd. Dat betreft in
BNR-dag en daarbij het persbericht over ‘1 miljard euro blijft op de plank
4900 gevallen meldingen op nieuwssites en websites van andere media,
liggen’ waren samen goed voor een mediawaarde van 315.000 euro en
waarvan in 3700 gevallen Bouwend Nederland zónder de naam van de
zijn daarmee één van de grootste mediasuccessen van 2013. Het bereik
voorzitter(s) vermeld is. De invloed van sociale media in de zichtbaarheid
en de mediascores van de campagne zijn kort na de Dag van de Bouw in
van de vereniging is enorm; ruim 30.000 tweets. De mediawaarde die
een speciale flyer met de leden gedeeld.
hieraan toegekend kan worden is 11,2 miljoen euro! Anders gezegd; deze mate van exposure kost 11,2 miljoen euro wanneer je dit met advertenties
BouwendNL en de ledenbrieven
wil bereiken. In Cobouw kwam Bouwend Nederland bijna twee keer per
In 2013 is ledenmagazine BouwendNL 10 keer verschenen. Zoals
dag (420 keer op jaarbasis) voor in de redactionele kolommen. Niet in de
gebruikelijk had elke BouwendNL een specifiek thema. Over het hele
laatste plaats door het gasthoofdredacteurschap van Maxime Verhagen
jaar bezien zijn veel relevante onderwerpen langsgekomen, van opleiden
op 9 december. Vanaf 2010 is Bouwend Nederland steeds vaker op nieuws-
tot lokale belangenbehartiging en van veiligheid tot energiebesparing.
sites en sociale media te vinden, zo laat onderstaand figuur goed zien:
Met uitzondering van de zomerperiode is daarnaast elke twee weken de digitale ledennieuwsbrief verzonden. Uit de statistieken is goed te zien dat de ledenbrief goed geopend en gelezen wordt.
40000 35000
Website
30000
De lancering van de nieuwe verenigingssite op 18 februari was een mijl-
25000
paal in de digitale dienstverlening. Op dat moment kregen alle leden de
20000
beschikking over een eigen, persoonlijke pagina: Mijn Bouwend Nederland. Naast vertrouwde diensten als de weermodule en kant-en-klare model-
15000
contracten bestaat deze online omgeving uit nieuws, evenementen, tips en adviezen, afgestemd op de achtergrond van het lidbedrijf. Met een
10000
benadering op maat wil Bouwend Nederland graag laten zien wat het
5000
lidmaatschap voor ú zo waardevol maakt. Inmiddels kunnen we terugkijken
0 2010
2011
2012
2013
Gevonden webpagina’s Hits op nieuwssites
op een succesvol eerste jaar voor de website. Een paar kengetallen: In 2013 brachten meer dan 145.000 mensen bijna 315.000 bezoeken aan het nieuwe www.bouwendnederland.nl en bekeken daar met elkaar meer dan 1 miljoen pagina’s. Bovendien is het aantal ingelogde bezoekers vanaf februari steeds
Top 5 berichten in de media:
verder gestegen tot ruim 15.000 in december. Een prachtig record en reden temeer om Mijn Bouwend Nederland in 2014 nog aantrekkelijker voor u te maken, met méér informatie op maat en nieuwe tools.
Week 06
2e week februari Bekendmaking Maxime Verhagen als nieuwe voorzitter
Week 22
laatste week mei BNR Bouwdag (‘1 miljard op de plank’) en Dag van de Bouw
Week 04
2e week januari Commentaar op infra-bezuinigingen
Week 07
2e week februari Commentaar op Woonakoord, laag btw-tarief
was het verheugend dat de leden bereid waren om met elkaar maar liefst
Week 23
1e week juni Nawerking ‘1 miljard op de plank’ en Dag van de bouw
231 bouw- infraprojecten open te stellen voor het publiek. Er kwam een
Dag van de Bouw groot succes In de wetenschap dat de sector nog steeds moeilijke tijden doormaakt
recordaantal van ruim 125.000 bezoekers op de Dag van de Bouw af. De
76
Vermeldenswaard zijn verder de weken 41, 42, 43 (7 – 27 oktober) die
opening op het nieuwbouw woningproject project De Bloem in Rijnsburg
aaneensluitende hoge scores te zien gaven vanwege onze alarmerende
werd verricht door minister Stef Blok in aanwezigheid van onder meer
berichten over bezuinigingen op regionale infra, de kwaliteit van
voorzitter Elco Brinkman. Met de grote stroom aan publiciteit in de aanloop
scholengebouwen, de berichtgeving over langere lage btw en het
naar, tijdens en na de dag zetten de leden van Bouwend Nederland en
aanbieden van het Sectorplan.
daarmee de sector zich weer positief op de kaart.
77
Jong Bouwend Nederland
Samenwerken met andere jongerenclubs, meer betrokkenheid van jon-
dat er nu vier jongeren zitting hebben in deze groep.
geren bij de vereniging zelf bewerkstelligen en activiteiten gericht op de
Verder heeft JBN ‘De Bouw maakt het’ campagne ondersteund.
ontwikkeling van de leden aanbieden. Op deze wijze heeft Jong Bouwend
JBN is betrokken bij de evaluatie van vereniging en heeft een aantal
Nederland (JBN) invulling gegeven aan haar doelstellingen in 2013.
constructieve ideeën aangedragen om de communicatie binnen de vereniging te verbeteren. Een deel daarvan is ook terecht gekomen in
Aanreiken ondernemers-, management- en bestuursvaardigheden
Vernieuwend Verbinden.
Voor het derde jaar op rij heeft er een enthousiaste groep leden deelgenomen aan de JBN Masterclass. Hierdoor is het aantal JBN-ers, die zich
Ledenbehoud en ledenwerving
door deze rollercoaster van een training op de toekomst heeft voorbereid,
Er is een nieuwe brochure gemaakt waarin de verschillende doelstellingen
al gestegen naar 41. Zoals een van de deelnemers zei: ”Loslaten zoals we
van JBN aan de orde komen. Die is verstuurd aan alle lidbedrijven en
het altijd gedaan hebben en met een frisse blik kijken naar klanten, eigen
JBN-leden met het verzoek om potentiële leden te enthousiasmeren voor
leiderschap en innovatie. Inspirerend en confronterend tegelijk.”
het lidmaatschap.
In de vijf regio’s zijn tal van activiteiten georganiseerd. Zo zijn er workshops en management trainingen aangeboden rond o.a. financiële thema’s, klantgerichtheid en social media. De regio’s Zuid en Randstad Zuid zijn op excursie naar Damen Shipyard geweest en in regio Oost nam men een kijkje op het project A2 in Maastricht. Externe profilering JBN JBN heeft het afgelopen jaar de samenwerking met andere jongerenclubs gezocht om de externe profilering van JBN te verbeteren. Zo is er samen met Jong UNETO-VNI een themadag rond samenwerken georganiseerd. Naast een prikkelende spreker hebben bouwers en installateurs gezamenlijk een business game gespeeld. Een business game die de jonge professionals liet ervaren, dat de verschillende partijen moeten samenwerken om tot het optimale resultaat te komen en waar het toe leidt als dit niet gebeurt. De deelnemers kijken terug op een leerzaam event, waar uiteraard ook voldoende gelegenheid werd geboden om te netwerken. Daarnaast zit JBN aan tafel bij de huidige ontwikkelingen van de Bouwcampus, waarvan Bouwend Nederland mede-initiatiefnemer is. Doel van de betrokkenheid is om te kijken welke rol jongeren kunnen vervullen, vooral bij de beoogde vernieuwingsactiviteiten op de Bouwcampus. Tevens zijn er contacten gelegd met diverse verenigingen zoals JongNLingenieurs, Youcon en Jong RWS. In 2014 wordt dit verder geïntensiveerd. Verhogen betrokkenheid jongeren binnen de vereniging Ook zijn er stappen gezet om de betrokkenheid van de jongeren bij de vereniging zelf te vergroten. De bestuurdersmiddag JBN stond in het teken van verenigingsmanagement. Wat zijn de kerntaken van een brancheorganisatie en hoe is de structuur van onze vereniging? Dat jongeren bereid zijn een bijdrage te leveren bleek uit het aantal reacties na de oproep om zitting te nemen in de cao adviesgroep. Het aantal geïnteresseerden was boven verwachting hoog, met het mooie resultaat
78
79
Vakgroepen
Vakgroep Grondwerk Ook de uitvoerders in de infrasector hebben behoefte aan bijscholing. Ook in 2013 zijn weer tal van activiteiten door de vakgroep georganiseerd.
Voor de uitvoerders- vaak gezien als de spil op het werk- in dienst
Zo vonden er twee vakgroepvergaderingen plaats, een speciale thema-
bij de leden van de vakgroep organiseert de vakgroep ieder jaar de
bijeenkomst over de nieuwe aanbestedingswet, EMVI en prestatiecontracten
uitvoerderscontactdag. De deelnemers worden dan bijgepraat over
en werd een bezoek gebracht aan de A4. In het kader van scholing en
vaktechnische zaken, maar nog meer over hun functie in het werkproces.
opleidingen zijn weer de machinistscholingsdagen en de uitvoerderscontactdag georganiseerd. De vakgroep bewaakt ook de inhoud van de Fundeon/SOMA-opleidingen (machinisten, grondwerker, vakman GWW, kader) naar aard en inhoud. Via de website en de driemaandelijkse nieuwsbrief worden leden en andere geïnteresseerden op de hoogte gehouden van de voor hen meest belangrijke informatie. De vakgroep heeft ultimo 2013 32 leden. Zij houden zich bezig met grondwerk en specifieke activiteiten. Informatie-uitwisseling vindt onder meer plaats tijdens de ledenvergaderingen. Zo zijn in 2013 presentaties gegeven over de nieuwe aanbestedingswet, de wijze waarop bij de totstandkoming van deze wet rekening is gehouden met de belangen van de mkb-bedrijven, prestatie-inkoopcontracten en ketensamenwerking. In de najaarsvergadering is het actieplan Vernieuwend Verbinden van Bouwend Nederland toegelicht en uitvoerig besproken, waarna ingestemd werd met het plan.
Een belangrijk item is het omgaan met het personeel, opdrachtgevers en andere belanghebbenden die het project komen bezoeken, zoals
Van oudsher neemt scholing een prominente plaats in bij de te organiseren
bijvoorbeeld de arbeidsinspectie.
activiteiten van de vakgroep Grondwerk. Hierbij worden de verschillende beroepscategorieën ieder op eigen wijze geïnformeerd over de laatste
Ruim twintig uitvoerders waren aanwezig op het Bouw en Infrapark te
actuele zaken op juist hun vakgebied. Dit betreft onder meer de
Harderwijk. Zij namen kennis van hun mogelijke rol bij de aanbestedingen
Machinistenscholingsdagen (MSD), een jaarlijks terugkerende activiteit
in het kader van de nieuwe aanbestedingswet, de regelgeving over
die gezamenlijk met vakvereniging Het Zwarte Corps en Soma
grondroeren en evaluatie van de WION en efficiënt machinegebruik.
bedrijfsopleidngen worden georganiseerd. Aan de MSD 2013 namen 310
Een aantal vertegenwoordigers uit bedrijven hebben in 2013 tot in detail
machinisten uit de infrasector deel.
de gedigitaliseerde lesstof van de vakman GWW beoordeeld. Dit betreft niet alleen het omzetten van de papieren lesstof in digitale vorm, maar ook het gebruikmaken van video’s, foto’s en oefenprogramma’s op de computer. Een hele klus, die door Fundeon was voorbereid en is begeleid. Het resultaat van de noeste arbeid komt binnenkort ter beschikking.
Vakgroep Waterbouw De leden van de vakgroep Waterbouw zijn dit jaar tweemaal bijeen geweest. In het voorjaar is na de ledenvergadering een bezoek gebracht aan de Bauma. In het najaar was de Noord-Zuidlijn aan de beurt. Daarnaast hebben een aantal leden elkaar gevonden in een IPC die thans op stoom liggen. De vakgroep is ook betrokken bij de herziening van de lesstof van de vakman Waterbouw en zal met de afronding van de studie Waterbouw en waterschappen tot 2020 samen met de regio’s aan de slag gaan.
80
81
Vakgroepen
De vakgroep Waterbouw bestaat uit zestien mkb-bedrijven. Deze leden
Vakgroep ONG
verrichten activiteiten gericht op de droge waterbouw zoals: kade- en oeverwerk, stellen van damwanden, beschoeiingen, bruggen, sluisdeuren,
De vakgroep ONG telt 60 leden, waarvan 42 vallen onder de categorie
steigers, remmingswerken en gemalen. De meeste leden zijn gevestigd in
Kabel- en buizenlegbedrijven en 18 actief zijn in de grondboor- en
het Noorden en Oosten van het land.
bemalingsbranche. De gezamenlijke omzet bedraagt 1,6 miljard euro. De aangesloten lidbedrijven zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor het
In de voorjaarsvergadering, die plaatsvond in Düsseldorf, is onder meer
feit dat in vrijwel heel Nederland gas, water, elektriciteit en telefoon
gesproken over de ontwikkelingen op de markt en binnen Bouwend
beschikbaar zijn. In Nederland ligt meer dan 300.000 kilometer aan gas-
Nederland. De heer Barend van Kessel, opvolger van de heer Adri Voogt in
en waterleidingen in de grond en zijn miljoenen kilometers telecom-,
het bestuur van Bouwend Nederland, heeft de leden geïnformeerd over de
elektriciteits- en industriële kabels en leidingen aangelegd. De leden van
relevante ontwikkelingen. De volgende dag zijn de deelnemers vertrokken
de vakgroep zorgen ervoor dat alles continu in bedrijf blijft. Het belang
naar de Bauma in München voor een bezoek aan deze beurs. Dezelfde dag
van de branche voor het dagelijkse en economische functioneren in
zijn zij weer huiswaarts gegaan.
Nederland is dan ook erg groot.
Voorafgaand aan de najaarsvergadering hebben de leden een bezoek gebracht aan de Noord- Zuidlijn. In de aansluitende vergaderingen hebben de heren Maxime Verhagen, voorzitter van Bouwend Nederland en Barend van Kessel het actieplan Vernieuwend Verbinden gepresenteerd en toegelicht. Hierna hebben de aanwezigen ingestemd met dit actieplan. In 2012 hebben een aantal leden van de vakgroep elkaar gevonden in de ontwikkeling van IPC-projecten. Na de goedkeuring en toekenning van de hieraan verbonden subsidies, is de ontwikkeling van een duurzame damwand en ECO-oeverbescherming van start gegaan. De voorbereidende werkzaamheden waren eind 2013 nagenoeg afgerond en zullen in 2014 als proefprojecten worden opgestart. In toenemende mate wordt er vanuit Fundeon een beroep gedaan op vertegenwoordigers van de vakgroep Waterbouw in het kader van de opleiding Waterbouwer en steenzetter. Dit blijkt een complex gebeuren te
Belangenbehartiging, Kabel- en Leidingschade
zijn. Door de (noodzakelijke) afstemming met andere opleidingen in en
Vanuit het dossier Kabel- en Leidingschade is Bouwend Nederland
buiten de bouw is een zodanig model opgebouwd dat de omvang van de
vertegenwoordigd in het Kabel en Leidingoverleg (KLO). Binnen dit
te beoordelen stukken erg groot en de besluitvormingsprocedures erg lang
vrijwillige ketenplatform maakt Bouwend Nederland zich al jaren sterk
zijn geworden. Hierbij is vastgesteld dat de huidige lesstof geactualiseerd
om, samen met opdrachtgevers, gemeenten, koepelorganisaties,
moet worden.
ministeries, kadaster en agentschap Telecom, initiatieven te nemen tot preventie en vermindering van graafschade, alsook tot verbetering
82
Op initiatief van de vakgroep Waterbouw is de herziening van de lesstof
te komen van de WION (Wet Informatie-uitwisseling Ondergrondse
van de vakman Waterbouw door Fundeon ter hand genomen. De huidige
Netten). De vakgroep ONG levert een aanzienlijke bijdrage aan het
lesstof, vervat in zeven (hand)boeken, is gecomprimeerd, geactualiseerd
dossier Kabel- en Leidingschade door een ledenvertegenwoordiging
en wordt nu als één handboek gepresenteerd. Het nieuwe vakboek zal
in het KLO en het voeren van het KLO-secretariaat. In mei 2013
begin 2014 in digitale vorm ter beschikking komen en kan desgewenst
vond een wetsevaluatie van de WION plaats. Hiervoor zijn meerdere
worden uitgeprint. Begin oktober 2013 is het in opdracht van Bouwend
lidbedrijven individueel en groepsgewijs geïnterviewd. Bouwend
Nederland en de Unie van Waterschappen door het EIB geschreven
Nederland heeft zodoende voor haar leden belangrijke onderwerpen en
‘Waterbouw en waterschappen tot 2020’ verschenen. Bij de uitwerking
verbeteringen van de WION aangedragen voor de evaluatie. De minister
van de aanbevelingen op landelijk, regionaal en lokaal niveau zonder
concludeerde dat de WION in algemeenheid goed functioneert en op
leden van de vakgroep nadrukkelijk worden betrokken. Een en ander in
enkele punten zal worden aangepast, zoals de door de leden bepleite
samenhang en samenwerking met het landelijk bureau en de regionale
registratie en levering van huisaansluitinginformatie en meer accurate
kantoren van Bouwend Nederland.
informatievoorziening vanuit KLIC-online. De noodzaak hiertoe zal worden
83
Vakgroepen
versneld door de implementatie van de Europese INSPIRE-richtlijn, die
Brancheontwikkeling, Nederlands Technische Afspraak
de Nederlandse overheid verplicht om de kabel- en leidinginformatie
voor elektrolassen
van nutsvoorzieningen voor iedereen altijd en overal beschikbaar
Op initiatief van de vakgroep ONG en in samenwerking met Netbeheer
te laten zijn om te raadplegen, te analyseren en te combineren met
Nederland en Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) is NEN eind 2013
andere locatiegebonden informatie. Verder heeft de minister de keten
gestart met het opstellen van een Nederlands Technische Afspraak (NTA)
verzocht nadere afspraken te maken over hoe graafschade kan worden
voor elektrolassen. De grote mate van onduidelijkheid in de oorzaken van
voorkomen. In juni 2013 organiseerde het KLO een congres in het teken
de toegenomen afkeur van elektromoflasverbindingen vormde hiertoe voor
van de WION-evaluatie. In december 2013 besloten de deelnemers aan
de vakgroep de aanleiding om op te komen voor de belangen van haar
het KLO unaniem tot voortzetting van het platform tot en met 2018
leden. Het doel van de NTA is om gezamenlijk te komen tot een landelijke
om vervolgstappen te nemen naar aanleiding van de evaluatie en ter
en uniforme norm voor het ontwerp, de aanleg en de kwaliteitsbewaking
voorkoming van graafschade.
van HDPE-leidingsystemen en elektrolasmoffen om daarmee het proces van elektrolassen inzichtelijk te maken en op een voldoende hoog
Belangenbehartiging, Aanbestedingstraject gecombineerde
niveau te borgen. De aannemerijbelangen worden door drie lidbedrijven
aanleg sYnfra werkgebieden
vertegenwoordigd, die namens Bouwend Nederland zitting hebben
In samenwerking met het Aanbestedingsinstituut van Bouwend
in de NTA-commissie en -werkgroep. NEN verwacht in 2014 met een
Nederland is de vakgroep ONG in 2013 op diverse momenten in het
eindproduct op de markt te komen.
aanbestedingstraject geconsulteerd door de Combi sYnfra. Daarbij stuurde de vakgroep aan op het transparanter maken van de uitvraag, meer helderheid in prijzenopbouw en de gunning op kwaliteit aan de hand van de door sYnfra en vakgroep opgestelde startnotitie met geformuleerde doelstellingen. Bij de feestelijke ondertekening van de overeenkomsten in augustus 2013 was de vakgroep uitgenodigd om een terugblik te geven op het aanbestedingstraject. Naast de vele positieve zaken plaatste de Vakgroep ook kanttekeningen bij de prijsvorming, de gedicteerde prijzen en de noodzaak tot een cultuurverandering om tot een gewenste en toekomstbestendige samenwerking te komen. Per september 2013 zijn de nieuwe overeenkomsten ingegaan voor de dertien sYnfra-combigebieden in Brabant en Limburg. Brancheontwikkeling, Ketensamenwerking en digitalisering van ketenprocessen De vakgroep ONG heeft zich tot doel gesteld om binnen de sector te komen tot een uniforme en landelijke standaard voor informatieuitwisseling op basis van eenmalige gegevensinvoer door aannemers.
84
Vanuit de vakgroep behartigt de werkgroep Digitale Informatie-
Brancheontwikkeling, Cultuurveranderingsprogramma
Uitwisseling de belangen en standpunten van de vakgroepleden en
ondergrondse infrasector
neemt zij actief deel aan de ontwikkelingen en de projecten rond de
Om in deze veranderende tijden het ondernemerschap van de lidbedrijven
ICT-integratie tussen aannemers en netbeheerders. Het afgelopen
te ondersteunen, is de vakgroep ONG in 2012 een cultuurveranderings-
jaar heeft de werkgroep onder haar leden onderzoek verricht op
programma begonnen. Onder leiding van professor Alfons van Marrewijk,
basis waarvan belangrijke uitgangspunten en principes voor digitale
bijzonder hoogleraar Bedrijfsantropologie aan de Vrije Universiteit, wil
informatie-uitwisseling zijn vastgelegd in een toekomstvisie. Daarin
de vakgroep draagvlak creëren voor cultuurverandering in de sector
staat hoe de vakgroepleden samen met de opdrachtgevers en partners
met als doel nieuwe vormen inhoud te geven aan de samenwerkings-
in business willen toewerken naar een uniforme wijze van digitale
en vertrouwensrelatie met opdrachtgevers. Hiervoor is inzicht nodig in
informatieoverdracht. Actuele ontwikkelingen in de infrastructuur zijn het
de huidige werkpraktijk en concrete situaties waarin de lidbedrijven en
ketenautomatiseringsproject voor de Combi Aanleg ‘Digitale Rotonde’, de
hun opdrachtgevers problemen ervaren tijdens belangrijke discussies
ontwikkeling van de Landelijke Intake Portal en de verdere automatisering
over werkafspraken, werkvolume, arbeidscapaciteit en prijs. Door het
van buitendienstmedewerkers.
stimuleren van de juiste gedrags- en leiderschapskenmerken wil de
85
Vakgroepen
vakgroep de positie van haar leden richting opdrachtgevers helpen
Brancheontwikkeling, Scholingsdag Ondergrondse Infra
versterken. In 2013 zijn meerdere programma-activiteiten ontplooid
Op 15 februari 2013 werd de eerste Scholingsdag Ondergrondse Infra
met leden en opdrachtgevers om concrete uitwerking te geven aan de
georganiseerd. Circa vijftig deelnemers van diverse bedrijven volgden zes
belangrijkste thema’s. Het vakgroepinitiatief is enthousiast ontvangen
workshops rond het thema “Actief met kabels en leidingen” op het Bouw &
door de leden en opdrachtgevers. In 2013 zijn gezamenlijke pilotprojecten
Infrapark te Harderwijk. Naar aanleiding van de enthousiaste reacties
gestart met Alliander en UPC om daadwerkelijke verandering op de
werd besloten hier een jaarlijks terugkerend evenement van te maken.
werkvloer te bewerkstelligen. Brancheontwikkeling, Award voor medewerker van het jaar Brancheontwikkeling, Veiligheid
Om aan de werknemers binnen de ondergrondse netwerken en
In 2013 werd gewerkt aan de verbetering van de regelgeving op het
grondwaterbeheer te laten blijken dat zij worden gewaardeerd, heeft de
gebied van het werken met gas (VIAG: Veiligheidsinstructie Aardgas) en
vakgroep ONG de award Medewerker van het jaar ingesteld. In 2013 werd
elektriciteit (BEI: Bedrijfsvoering Elektrische Installaties). Aan de hand
deze award voor het eerst uitgereikt. Teun van Stiphout, werkzaam bij
van de in opdracht van de vakgroep ONG uitgevoerde audit zijn de nood-
Gebroeders Van der Steen Bedrijven, kwam deze eer toe. Teun heeft via
zakelijke verbeterpunten geïnventariseerd. Hiermee zijn opdrachtgevers en
de reguliere SPG-opleiding zijn mbo-diploma behaald en zich ongekend
opdrachtnemers gezamenlijk aan de slag gegaan. In diverse werkgroepen
snel het vak van gas- en waterfitter eigen gemaakt, waarbij hij tevens
is een “vertaalslag” van de veiligheidswerkinstructies gemaakt, is de
voldoet aan de eisen van VIAG, BEI en PE elektrolasmoffen. De 24-jarige
aanwijsstructuur vernieuwd, zijn theorie- en praktijk-examens aangepast
Teun is een voorbeeld voor zijn generatie. Binnen korte tijd kon hij als
en keuzes gemaakt voor de softwarepakketten voor een goede analyse
vakman alle technische werkzaamheden zelfstandig verrichten en hiermee
van de examenresultaten. In alle gremia van het verbeteringstraject waren
een positieve bijdrage leveren aan het imago van de sector, maar ook op
de leden van de vakgroep vertegenwoordigd. Op 10 en 12 december 2013
het gebied van opleidingen en technische zaken voor de sector.
heeft Netbeheer Nederland in twee managementsessies alle betrokkenen geïnformeerd over de nieuwe regelgeving die ingaat op 14 april 2014.
Brancheontwikkeling, BRL SIKB 12000 Tijdelijke Grondwaterbemalingen
Brancheontwikkeling, Kwalificatiedossier Infratechniek
In 2013 zijn de eerste bemalingsbedrijven en ingenieursbureaus
Veilig werken met gekwalificeerde werknemers is essentieel om te kunnen
gecertificeerd voor de BRL SIKB Tijdelijke Grondwaterbemalingen en
voldoen aan alle voor de uitvoering geldende certificatieregelingen en
de bijbehorende protocollen. Tijdelijk bemalen is het onttrekken van
wettelijke, branche- en kwaliteitsvereisten. Van belang daarin zijn kwalitatief
grondwater ten behoeve van het droog uitvoeren van ontgravingen en
goed beroepsonderwijs en een kwalitatieve goede vakopleiding, met een
bouw- en aanlegactiviteiten. Door de bemaling vindt toestroming van
herkenbaar, waardevol diploma als afronding.
water plaats en dat kan leiden tot grondwaterstandverlagingen in de
Aannemerij (vertegenwoordigd via de vakgroep ONG van Bouwend
omgeving en verspreiding van verontreinigingen. Het invloedgebied van
Nederland, opleidingsbedrijf GOA Leidingtechniek en Uneto-VNI),
de bemaling kan tot op grote afstand van de bemalingslocatie reiken.
netbeheerders (vertegenwoordigd door O&O Fonds WEnB en Energie
Vaak wordt in het ontwerp en de voorbereiding onvoldoende aandacht
Nederland) en het scholenveld hebben samen met de betrokken kenniscentra
besteed aan het hulpmiddel bemalen met alle risico’s en effecten van
Fundeon en Kenteq voor het nieuwe Kwalificatiedossier Infratechniek
dien tijdens de uitvoering. Ook kan het verkrijgen van de noodzakelijke
eenduidige kwalificaties vastgesteld op niveau 2, 3 en 4 die passen binnen
vergunningen het bouwproces verstoren. Het initiatief voor de protocollen
de door het ministerie gestelde kaders. Tevens is een project gestart om
komt van de vakgroep ONG in samenspraak met de uitvoerende bedrijven.
lesmateriaal gezamenlijk te ontwikkelen, beheren en onderhouden.
Het gebruik van de protocollen heeft vooralsnog geen wettelijk kader, maar is door de branche ondersteund en ontwikkeld. De BRL SIKB 12000 met bijhorende protocollen zijn opgesteld om de kwaliteit en de continuïteit van het proces te borgen en de verschillende schakels in de bemalingsketen met elkaar te verbinden. Hiermee wordt voor alle betrokken partijen het belang van de bemaling in het bouwproces inzichtelijk. De protocollen bij de BRL SIKB 12000 zijn opgedeeld in vier delen, elk behorend bij een rol die een bedrijf in de keten van tijdelijke grondwaterbemaling aanneemt en uitvoert.
86
87
Vakgroepen
Door het toepassen van de protocollen worden de risico’s en de effecten,
Analysis (LCA’s). Voor de toepassing van Laag Temperatuur Asfalt heeft
die het tijdelijk bemalen met zich meebrengt, tijdig herkend en erkend.
een commissie van de VBW het voorwaardenscheppend beleid vastgelegd.
In 2014 zal de vakgroep het werken met en het voorschrijven van de
De verdere marktbenadering geschiedt door de individuele bedrijven.
protocollen verder promoten om zo vertragingen en schades te beperken. Hiervoor wordt momenteel gewerkt aan een communicatieplan.
Vakgroep VBW Algemeen Het aantal leden bedraagt zeventien. Tevens kent de VBW 31 donateurs die het werk van de vakgroep ondersteunen. Het volume van de totale asfaltproductie is in 2013 op hetzelfde niveau als de afgelopen jaren gebleven. Er is aandacht besteed aan het pakket van asfaltopleidingen door de diverse opleidingsinstituten. Specifiek zijn de kwalificatiedossiers van Fundeon voor de opleidingen voor de asfaltverwerking geactualiseerd. Verder is uitwerking gegeven aan de studiedag over functionele proeven voor asfaltlaboranten. De reguliere cursussen voor laboranten zijn eveneens op hun kwaliteit en actualiteit getoetst. De verdere uitbouw van de interne commissies van de vakgroep hebben geleid tot intensivering van de contacten met vertegenwoordigers van de leden, donateurs,
Communicatie
opdrachtgevers, leveranciers en branchepartijen.
Samen met Rijkswaterstaat is een workshop georganiseerd om de kwaliteit van naadbeschermers te verbeteren. Via een prijsvraag zijn vijf
Technische regelgeving
winnende bedrijven in de gelegenheid gesteld hun oplossingen in een
Het systeem van functionele proeven is na enige jaren ervaring in een
proefvak op de A59 te realiseren. De goed presterende systemen neemt
workshop besproken. De commentaren en knelpunten zijn opgepakt
RWS op in een lijst van geaccepteerde uitvoeringsmethoden. Via het in het
en worden gebruikt bij de herziening van de Europese regelgeving.
verslagjaar opgerichte platform Asfaltblij worden, naast plaatsing van het
Maar ook is een ringonderzoek gestart om de uitvoering van deze zeer
uitgebrachte magazine, geregeld twitterberichten verstuurd.
specialistische proeven (vierpuntsbuigproef en triaxiaalonderzoek)
De jaarlijkse Asfaltdag in december trok weer grote belangstelling van
te uniformeren. Met het uitbrengen van de ‘Handreiking bij het
vertegenwoordigers uit de markt. De beschikbare expositieruimte was
typeonderzoek’ is een duidelijke en eenduidige beschrijving van de
volledig volgeboekt.
uitvoering in het laboratorium bereikt. Met Rijkswaterstaat is uitgebreid overleg gevoerd over diverse onderdelen van de contracten. Met name
Vakgroep Deltabouwers
de duurzame stroefheid kreeg veel aandacht en is in gezamenlijk overleg
uitgewerkt tot besteksvoorschriften. De leden zijn ondersteund bij de
Het jaar 2013 is het eerste volledige jaar van het bestaan van de
introductie van de Verordening Bouwproducten (Constructive Product
vakgroep Deltabouwers. Eind 2012 is deze door een zevental leden
Regulation) en de daarbij behorende wettelijke verplichting tot het
opgericht met als doel om de komende jaren zwaar in te gaan zetten op
aanleveren van de Prestatieverklaring (Declaration of Performance).
de ontwikkeling van innovatieve technieken als bijdrage aan het oplossen van de deltatechnologie-opgave in Nederland. Voor de deltabouw gaat het
88
Milieu
dan onder meer om het creëren van condities en ruimte voor innovatieve
De resultaten van de MeerJarenAfspraak energie efficiency (MJA3), de
bouwexperimenten rondom rivieren en dijken. Om de belangen van het
reductie van energie bij de asfaltproductie, worden ondanks het zeer hoge
bedrijfsleven binnen de deltatechnologie goed te behartigen, hebben
ambitieniveau nog steeds nagekomen. Agentschap NL heeft over deze
Bouwend Nederland, NLIngenieurs en de Vereniging van Waterbouwers
prestatie een positieve opmerking over de asfaltbranche geplaatst in de
hun krachten gebundeld en is medio 2013 de Taskforce Deltatechnologie
rapportage aan de Tweede Kamer. De implementatie van DuboCalc, een
opgericht. Deze fungeert daarmee als vertegenwoordiger van het
rekenprogramma om de MKI (Milieu Kosten Indicator) van een project te
bedrijfsleven binnen de deltatechnologie en richt zich vooral op concrete
berekenen, verloopt traag. De input voor het programma moet komen uit
voorstellen om projecten sneller in de realisatiefase te brengen, projecten
de Nationale Milieu Database van SBK. De VBW is actief betrokken bij het
zo vorm te geven dat innovaties kunnen ontstaan en het initiëren van
vullen van deze database, die ook gebruikt kan worden voor Life Cycle
nieuwe projecten. De Taskforce Deltatechnologie wordt bemenst met
89
Vakgroepen
medewerkers vanuit deelnemende bedrijven. De Taskforce heeft reeds
door middel van kwalitatieve interviews bij een aantal VIB-leden na
haar meerwaarde aangetoond met diverse adviesrapporten, bijeenkomsten
te denken over concrete stappen die de leden kunnen zetten in hun
en samenwerkingen waarbij kennis en expertise van het bedrijfsleven is
arbeidsmarktcommunicatie. Er is in de rapportage van dit onderzoek een
gebundeld en ontsloten.
kader geschetst; in het najaar vindt een workshop plaats die richting moet geven aan een nadere invulling die per VIB-lid afzonderlijk nader
Om te weten hoe de waterbouwmarkt is ingericht, wat de
vormgegeven kan worden.
investeringsplannen zijn en de trends, heeft de vakgroep Deltabouwers in 2013 een belangrijke bijdrage geleverd aan de studie “Waterbouw en waterschappen tot 2020”, welke door EIB is uitgevoerd in opdracht van Bouwend Nederland en de Unie van Waterschappen. Tevens heeft de vakgroep Deltabouwers twee bijeenkomsten georganiseerd over de topsector Water in samenwerking met het kernteam Deltatechnologie, NLIngenieurs en de Vereniging van Waterbouwers. Tot slot is eind 2013 met vakgroepen Civiele Betonbouw en Waterbouw afgesproken om nauwer te gaan samenwerken in 2014.
Versterken van de rol van de integrale en multidisciplinaire bouwer De VIB heeft het initiatief genomen om in gesprek te gaan met alle stakeholders binnen onze branche. Centrale vraag daarbij is welke veranderingen tot stand gebracht dienen te worden, opdat binnen de bouw werk gemaakt gaat worden van Lifecycledenken. Deze vraag was onderwerp van een bijeenkomst op 7 november 2013 bij het project A-Lanes A15 in Rotterdam, een bijeenkomst met toonaangevende gastsprekers.
Vakgroep Ingenieursbureaus
Verbreden van kennis in de aanpak van het ontwerpproces Het vormgeven van een studiereis had in 2013 geen prioriteit. Deze
Regisseursrol in het ontwerp versterken
activiteit schuift door naar 2014. Een van de mogelijke thema’s is logistiek
Vanaf 2012 heeft de vakgroep hoge prioriteit gegeven aan
in de bouw.
kennisontwikkeling. Een leergang Ontwerpmanagement is opgezet om ingenieurs met vijf tot tien jaar ervaring te scholen om opgewassen te zijn
Vakgroep Civiele Betonbouw
tegen hun nieuwe complexe werkomstandigheden. In 2013 is de leergang weer met groot succes doorlopen door in totaal vijftig deelnemers.
De vakgroep Civiele Betonbouw (VCB) telde in 2013 39 leden die een gezamenlijke omzet realiseerden van circa 1,7 miljard euro. Een greep uit
Vakgroep als professionele gesprekspartner naar de markt
de activiteiten van de vakgroep en de onderliggende taakgroepen.
Sinds 2012 heeft de vakgroep nader geïnventariseerd in welke gremia de leden zijn vertegenwoordigd. Daarnaast is de vakgroep geïnformeerd en/
Overleg
of betrokken bij de laatste ontwikkelingen rond bijvoorbeeld BIM, TIS,
In het verslagjaar stond het overleg met belangrijke opdrachtgevers
Constructieve Veiligheid, en Handboek SE 3.0.
als Rijkswaterstaat en ProRail centraal. In nauwe samenwerking met de centrale organisatie van Bouwend Nederland is het overleg geïntensiveerd.
90
Ingenieursbureaus van de bouwondernemingen als
Samen met de regio Randstad Zuid is het overleg voortgezet zaken
aantrekkelijk werkgever positioneren
met het Havenbedrijf Rotterdam en de provincie Zuid-Holland over
In 2013 is met het bureau YourBranding een aanzet gemaakt om
aanbestedings technische zaken.
91
Vakgroepen
In samenwerking met de vakgroep Railinfra en ProRail is voor de tweede
Activiteiten vakgroep en commissies
maal de bijeenkomst ‘Wisselwerking ProRail / aannemerij’ georganiseerd.
De vakgroep en commissies kunnen terugzien op een actief jaar met
Dit keer stonden de topdoelstellingen van ProRail centraal.
meer activiteiten van zowel de vakgroep als commissies. De specifieke activiteiten van de commissies lagen vooral op het gebied van certificeren,
De VCB faciliteert de dossiers Systems Engineering en Assetmanagement.
het doen van onderzoek, promotie van het product en opleidingen.
Tijdens een congres met meer dan 300 deelnemers is de Leidraad SE 3.0
Het merendeel van de commissies overlegt structureel met Rijkswaterstaat
geïntroduceerd. De klankbordgroep Assetmanagement (infra), die in
over praktijkzaken en de commissies nemen als collectief deel aan de
2013 operationeel werd, belegde onder meer een kennisdelingssessie
relevante NEN-commissies en CROW-werkgroepen.
met Rijkswaterstaat. Tijdens de Infratech is de instroomcampagne ‘Zie Civiel’ geïntroduceerd. ‘Zie Civiel’ maakt excursies mogelijk naar civiele
De Commissie Emulsie Asfaltbeton organiseerde in maart 2013 drie
projecten voor scholieren van het vmbo, ROC, havo en vwo die hun studie-
themadagen in het land onder de noemer ‘Red mijn weg’ waarbij
richting nog moeten bepalen. Inmiddels zijn via deze campagne zo’n 400
onderhoud aan het wegennet centraal stond. Dit keer was het thema
scholieren bereikt.
aansprakelijkheid. Sprekers belichtten het thema vanuit diverse invalshoeken en met totaal 250 deelnemers werd het een geslaagd
In 2013 zijn vier goedbezochte bijeenkomsten georganiseerd. In april
evenement. De gelijknamige site is een hulpmiddel voor wegbeheerders
de themabijeenkomst ‘Procesbeheersing bij tunnelbouw’. De voorjaars-
bij het plegen van onderhoud.
ledenvergadering in Scheveningen in combinatie met een excursie naar
De Commissie Cementbeton Wegenbouw organiseerde voor zo’n 200
de vernieuwde boulevard van deze badplaats. Op dezelfde dag vond op
deelnemers de Betonwegendag in samenwerking met het Cement
het strand de eindopdracht, het bouwen van een brug, plaats van de hbo
& Betoncentrum. Het magazine Betoninfra wordt per 2013 digitaal
Betonbouw. In oktober was er een bijeenkomst n.a.v. het verschijnen van
verspreid en de website www.betoninfra.nl fungeert als kennisbank voor
EIB-rapport ‘Waterschappen tot 2020’ en de internationalisering van de
cementbeton wegenbouw. Betoninfra is een samenwerkingsverband van
Nederlandse inframarkt. De eindejaarsledenvergadering stond in het teken
het Cement & Betoncentrum, de betonmortelbranche (VOBN) en
van het actieplan ‘Vernieuwend verbinden’ en een kennismaking
de Commissie Cementbeton Wegenbouw.
met Maxime Verhagen. Bijeenkomsten Jong VCB
Ook dit jaar werden naast de reguliere ledenvergaderingen drukbezochte
Jong VCB heeft als doelstelling het leggen en bevorderen van contacten
en interessante bijeenkomsten en excursies op zowel vakgroep- als
tussen jonge managers/ondernemers van de lidbedrijven. Er worden
commissieniveau georganiseerd. Door de vakgroep werden vier geslaagde
trainingen georganiseerd en lezingen, excursies en themabijeenkomsten
bijeenkomsten georganiseerd. In januari, in aanwezigheid van honderd
gehouden over onderwerpen die relevant zijn voor jonge ondernemers.
deelnemers de traditionele Nieuwjaarsbijeenkomst in combinatie met een
Jong VCB telde in het verslagjaar 69 leden. Er werden vier excursies
themamiddag tijdens de InfraTech met titel ‘Veiligheid is een specialisme’.
georganiseerd. Onder meer naar A4 Midden Delfland in combinatie met
In mei de voorjaarsledenvergadering in combinatie met een excursie naar
een rondleiding over het Binnenhof en een lezing door Frits Wester. Verder
Spoorzone Delft. Verder een technische excursie in september met een
naar de Tweede Maasvlakte, Tata Steel en de Schwebebahn in Wuppertal
bezoek aan de Sluiskiltunnel en de Stormvloedkering in de provincie Zeeland.
als onderdeel van de meerdaagse excursie. In het verslagjaar is de tweede
In België werd een bezoek gebracht aan staalproducent ArcelorMittal.
serie managementtrainingen afgerond. Naar verwachting start de derde
Tijdens de eindejaarsledenvergadering in Maarssenbroek stond het actieplan
serie in 2014 met tal van actuele onderwerpen.
‘Vernieuwend Verbinden’ en de kennismaking met Maxime Verhagen centraal.
Vakgroep Specialistische Wegenbouw
Vakgroep Railinfra
De Vakgroep Specialistische Wegenbouw (VSW) telde in 2013 46 leden.
Eind juni 2013 werd met de vakbonden een principeakkoord bereikt over
In de vakgroep zijn de volgende disciplines vertegenwoordigd: Weg-
de CAO Railinfrastructuur voor de periode januari 2013 tot juli 2014. De
markeren, Geleiderail, Geluidsschermen, Verkeersmaatregelen, Frezen,
onderhandelingen kenden een stroef verloop, waarbij de vakbonden ook
Emulsie Asfaltbeton en Cementbeton Wegenbouw. Deze disciplines zijn
besloten tot enige ludieke acties gericht op de werkgevers.
ondergebracht in commissies waarin de specifieke dossiers worden behandeld.
Werkgarantie In het kader van de cao-onderhandelingen werd een convenant tussen werkgevers, bonden en ProRail gesloten, waarin ProRail voor de komende
92
93
Vakgroepen
vier jaar een minimale werkgarantie heeft afgegeven. Hierdoor is er meer
Vakgroep Opleidingsbedrijven
zekerheid over behoud van werk(gelegenheid) in de branche ontstaan. De Vakgroep Opleidingsbedrijven bestaat uit 48 leden die zich samen Daarnaast is verder gewerkt aan het zogenaamde Wasstraat-proces: dit
tot doel hebben gesteld de specifieke belangen te behartigen van alles
proces beoogt te komen tot een sterk gemoderniseerde en vereenvoudigde
wat betrekking heeft op het bouwonderwijs. De Vakgroep is de spilfiguur
cao. In 2013 zijn de laatste voorbereidingen getroffen voor het uitvoeren
bij het initiëren en (mede)vormgeven van nieuwe ontwikkelingen bij de
van pilots in 2014, die moeten leiden tot de realisatie van de vernieuwde
Opleidingsbedrijven in de Bouw en Infra en vormt een actief platform
cao in 2015.
van haar leden.
Werkvolume
Door de vele ontwikkelingen rondom onderwijs en door de aanhoudende
Ook in dit verslagjaar heeft weer overleg plaatsgevonden over het (te
crisis was 2013 een turbulent jaar voor de Vakgroep Opleidingsbedrijven.
verwachten) werkvolume voor de spooraannemers. Daarbij is ook de
Bijna alle opleidingsbedrijven staan onder een gevaarlijke financiële druk,
discontinuïteit in de opdrachtenstroom aan de orde geweest: zowel door
kunnen leerlingen steeds moeilijker uitplaatsen naar leerwerkplekken en
het jaar als over de jaren heen.
daarnaast begint ook de instroom van leerlingen steeds lastiger te worden. Deze problemen hebben echter de opleidingsbedrijven en ROC’s gestimuleerd
Nadat eind 2012 moest worden geconstateerd dat de gewenste
om het opleiden anders te organiseren. De opleidingsbedrijven hebben in
verbetering in de aanbestedingswijze van ProRail (het zogenaamde
2013 een nieuw opleidingsmodel ontwikkeld, dat voor het grootste deel
Prestatie-Gerichte Onderhoudscontract (PGO)) niet tot het gewenste
antwoord biedt op de ontwikkelingen en uitdagingen in het onderwijsveld.
resultaat had geleid, is in 2013 door een externe commissie een audit
In samenspraak met de ROC’s wordt dit model verder ontwikkeld en
op deze systematiek gehouden. Dit heeft geleid tot een sterk gewijzigde
geïmplementeerd.
aanpak, genaamd PGO 3.0. Om zichzelf beter te organiseren op bedrijfsvoering is in 2013 Bouw & Vermeldenswaard is ten slotte nog de organisatie van een geslaagd
Infra Mensen gestart. Hierin heeft de meerderheid van de opleidings-
kennismakingsbezoek van de woordvoerders Spoor van de Tweede
bedrijven zich verenigd om maximaal samen te werken om de bedrijfs-
Kamerfracties: het betrof hier een coproductie van de spooraannemers,
voering te optimaliseren, nieuwe ontwikkelingen te initiëren en om
ProRail, NS en de private spoorvervoerders. Ook voorzitter Elco Brinkman
aanvullende activiteiten te organiseren ter verbetering van het opleidings-
gaf hierbij acte de présence.
systeem. Hieronder vallen uitzendactiviteiten, een zzp-platform en het aanvragen van subsidies, alle met een duidelijke link naar opleiden. Daarnaast zijn meerdere opleidingsbedrijven gefuseerd of een intensieve samenwerking aangegaan.
Vakgroep OBN in oprichting Op 21 september, tijdens de tiende editie van de Dag van de Straatmaker vierde OBN zijn 50-jarig bestaan op het Infrapark in Harderwijk. Op die dag werd ook de intentieverklaring ondertekend waarmee de eerste stap werd gezet voor de vakgroep Ondernemers Bestratend Nederland van Bouwend Nederland. Per 1 januari 2014 is de vakgroep definitief opgericht en zijn veel leden van OBN lid geworden van Bouwend Nederland en de vakgroep.
94
95
Afdelingen
Afdeling Groningen
informatie overgedragen en gedeeld over CAR en aansprakelijkheid en de noodzaak om voortdurend te innoveren. De leden kregen een
Nieuwe markt voor leden Groningen Centraal en Groningen Regio
mooie excursie aangeboden naar de Kop van Zuid in Rotterdam. Ook op
Twee onderwerpen stonden in 2013 centraal. De nieuwe markt als gevolg
onderwijsgebied was de afdeling actief. Alle aangeschreven basisscholen in
van de aardbevingen en de fusie tussen de beide afdelingen. De aard-
Drenthe bleken enthousiast om mee te doen aan een prijsvraag om op een
beving van 16 augustus 2012 blijkt de aanzet voor een interessante
creatieve manier aandacht te geven aan techniek. Dat leverde onder meer
nieuwe markt voor de noordelijke aannemerij. En dus voor de leden van de
een lied, een theaterstuk en artikelen op. Basisschool de Wegwijzer in
afdelingen Groningen Centraal en Groningen Regio. Die hebben er dan ook
Geesbrug kwam als winnaar uit de bus en kreeg de hoofdprijs, bestaande
werk van gemaakt. En terecht. Want tot nu toe zijn er meer dan 14.000
uit Techniek Torens uitgereikt. Maar wellicht de mooiste prijs bleek aan
meldingen geweest over schade aan onder meer huizen en bedrijfspanden.
het einde van het jaar omdat er geen faillissementen onder de 26 leden
Het herstellen van de schade is maar een deel van de markt. Daar kwamen
genoteerd behoefden te worden.
bij het aardbeving bestendig maken van de gebouwde omgeving en de extra maatregelen die bij nieuwbouw genomen moeten worden om nieuwe
Afdeling Twente
schadegevallen te voorkomen. Kortom een omvangrijke markt die de, in de zorgen verkerende, noordelijke aannemerij heel goed kan gebruiken.
Samenwerking loont in Twente
Om de vraag aan te kunnen zijn er tal van activiteiten gestart waarbij het
De samenwerkende Twentse afdelingen, Almelo, Enschede, Hof van
regiokantoor een coördinerende rol vervult. Daarbij is nadrukkelijk ook
Twente, Twente en West Twente, hebben conform een van hun doel-
aandacht vanuit het daarvoor opgerichte plat-form voor het opleiden van
stellingen in 2013 weer krachtig van zich doen spreken. Op 11 oktober
voldoende mensen die als taxateur, calculator, constructeur en uitvoerder
werd met bijdragen van de Commissaris van de Koning Ank Bijleveld en
op de bouwlocaties aan de slag moeten. Om zo efficiënt mogelijk te kunnen
Bouwend Nederland voorzitter Maxime Verhagen gediscussieerd over
inschrijven worden ervaringen gedeeld en worden antwoorden gegeven
vernieuwend opdrachtgeverschap. De opkomst was groot en bestond
op vragen waar je op deze relatief nieuwe markt zo al tegen aan loopt.
voor dertig procent uit leden van de afdelingen.
Bijvoorbeeld hoe ga je om met taxaties en taxateurs. Een groeiende markt roept ook vragen op hoe ver je als bedrijf wilt opschalen. En die past in de vraag van de NAM of de markt het werk wel aan kan. Het zijn stuk voor stuk zaken die in de afdelingen in 2013 nadrukkelijk aan de orde zijn geweest. Het tweede belangrijke gespreksonderwerp in het verslagjaar was de fusie tussen Groningen Centraal en Groningen Regio als sluitstuk voor de nauwere samenwerking die de afgelopen twee jaar al aan de orde was. Zoals bij andere Bouwend Nederland-afdelingen waren ook hier een grotere efficiency en lagere kosten de belangrijkste redenen om de krachten te bundelen. 2013 werd door deze ontwikkelingen een belangrijk jaar voor de leden van beide afdelingen.
Afdeling Drenthe
96
Afdeling Drenthe beleeft mooi verenigingsjaar
Op het belangrijke terrein van het onderwijs zijn grote stappen gezet
De afdeling Drenthe kijkt terug op een jaar vol activiteiten. Veel energie is
met het Twents Platform, waarmee niet alleen de vier krachtenvelden
gestoken in de gemeentelijke bouwoverleggen, die in 2010 van de grond
in het onderwijs zijn gebundeld maar waardoor er nu ook met een
zijn gekomen. In het verslagjaar is uitgebreid gesproken met de gemeenten
mond kan worden gesproken. Dat zijn mooie resultaten die in relatief
Assen, Coevorden, Emmen en Meppel. Stuk voor stuk grote opdrachtgevers
korte tijd gerealiseerd zijn. Want al werd er al zo’n anderhalf jaar over
voor relatief veel leden. Terugkijkend kan gesproken worden over vruchtbare
samenwerking gesproken, de daadwerkelijke aftrap dateert van eind
bijeenkomsten met een goede inzet van beide kanten en een groeiend
2011. Mede door de crisis is het aanvankelijke ledental van de vijf, zo’n
onderling respect. Een belangrijk agendapunt was het aanbestedingsbeleid.
180 bouw- infra ondernemingen met ongeveer 10 procent afgenomen.
Positief was dat de aangeschoven wethouders en verantwoordelijk
De aanwas is helaas minimaal te noemen. Wat opvalt is dat er in het
ambtenaren niet alleen open stonden voor kritiek maar ook bereid bleken
hele gebied alleen succesvol bouwoverleg wordt gevoerd met Enschede.
om onvolkomenheden te herstellen. De ledenbijeenkomsten die de afdeling
Daar werden in samenwerking met het regiokantoor stappen richting een
belegde hadden zowel een zakelijk als een meer sociaal karakter. Er werd
nieuwe manier van bouwen gezet en het verduurzamen van de bestaande
97
Afdelingen
woningvoorraad. Al moet gezegd worden dat het laatste nog in het
opleveren met zo’n 160 leden. De leden zijn over de fusieplannen in
stadium van een business model verkeert. Waar de samenwerking van de
het najaar van 2013 geïnformeerd en men begrijpt dat er iets gedaan
vijf een duidelijk zakelijk karakter heeft hebben de afzonderlijke afdelingen
moet worden ten gevolge van teruglopende ledenaantallen en de daarbij
vooral ook een sociale functie die onder meer ingevuld wordt met een soos.
behorende inkomsten. De algemene ledenvergadering die in maart 2014 plaatsvindt moet uitwijzen of de leden deze richting kunnen ondersteunen. In 2013 is er weer veel aandacht besteed aan de bouwoverleggen, waarbij het uitgangspunt is om de zes gemeenten twee keer per jaar te spreken. Vanuit de afdeling worden de infrabedrijven die geen lid zijn uitgenodigd om mee te liften. Het bouwoverleg is succesvol. Roosendaal heeft haar aanbestedingsbeleid bijgesteld. De drempels voor onderhands aanbesteden werden verhoogd en men wil meer aandacht besteden aan de kwaliteit en de laagste prijs niet meer alles bepalend laten zijn. Met Bergen op Zoom zijn stappen gezet om passende tijdelijke huisvesting te realiseren voor buitenlandse arbeidskrachten. Vier themabijeenkomsten stonden op de agenda waarbij helaas geconstateerd moet worden dat de animo om deel te nemen terug loopt. De afdeling heeft aandacht gevraagd bij het algemeen bestuur van Bouwend Nederland voor de oneerlijke concurrentie met groepen zzp-ers en buitenlanders. Omdat Brabant-
Afdeling KAN
West een krimpgebied is, wordt die concurrentie nog heviger ervaren. Met het samenwerkingsverband is overleg geweest over het uitplaatsen van leerlingen. Daarbij worden ook de gemeentes en de corporaties
Bouwoverleg anders opzetten
betrokken. Door dat gezamenlijk optrekken lukt het nog steeds redelijk
In de afdeling KAN verliepen de bouwoverleggen met de lokale overheden
om leerlingen te plaatsen. De geplande buitenland excursie kon door het
in het verslag jaar, na redelijke resultaten in de twee jaar ervoor, stroef.
uiteindelijke gebrek aan belangstelling geen doorgang vinden. Brabant-
De besproken punten blijken niet echt te landen op de gemeentelijke
West heeft als gevolg van de crisis een teruglopend ledenaantal. Toch gaat
bureaus waar het thuis hoort. En de animo vanuit de leden om aan te
de afdeling 2014 met vertrouwen tegemoet.
schuiven en er energie in te steken kan ook beter. Daarom is besloten om te kiezen voor het succesvolle model dat in de Achterhoek wordt gehanteerd met steun van het regiokantoor. Daar wordt overlegd met meer gemeenten tegelijk. Het bouwoverleg met Nijmegen is de positieve uitzondering. KAN is actief met het organiseren van zakelijk getinte lunch bijeenkomsten. Die vinden elke even maand plaats. Er wordt een onderwerp aangesneden waarvoor een spreker wordt uitgenodigd. Onderwerpen waren onder meer sociaal investeren, wat kan Bouwend Nederland voor mij betekenen, de Aanbestedingswet en duurzaamheid. De bijeenkomsten worden goed bezocht door een vaste kern leden en door leden die specifiek in het onderwerp geïnteresseerd zijn. Voor het eerst werd in het verslagjaar een informele bijeenkomst georganiseerd voor leden en oud-leden. Die vond plaats op de Veluwe en werd een groot succes. Mede daarom staat er voor 2014 een vervolg op het programma. De afdeling Maas en Waal overweegt met haar 16 leden bij KAN aan te sluiten. Dan ontstaat een afdeling met in totaal ruim 80 leden.
Afdeling Brabant Noord Oost
Afdeling Brabant-West
Wisselende resultaten Bouwoverleggen De afdeling Brabant Noord Oost steekt met wisselend succes energie in de
98
Brabant-West overweegt fusie
bouwoverleggen met de negen gemeenten in haar werkgebied. Met onder
Ook de afdeling Brabant-West overweegt een fusie met de afdelingen
meer Oss, Landerd en Uden/Veghel lopen die goed. Met Boxmeer en
de Baronie, Brabant-Noord en Midden- Brabant. Dat zou een afdeling
Cuyk minder. Met Oss is er sprake van een gestructureerd overleg waar
99
Afdelingen
onderwerpen als het aanbestedingsbeleid, de woonvisie de grondprijzen,
ondersteunt al langer de leden die meedoen aan de Dag van de Bouw. In
social return zijn besproken. Met Landerd is naast bovenstaande
het verslagjaar gebeurde dit met advertenties. Er is budget vrijgemaakt om
onderwerpen onder meer ook gesproken over leges, de samenwerking met
scholen in het werkgebied die belangstelling hebben voor een Techniek Toren
woningcorporaties, de kwaliteit van de scholen en infrastructuur. Daar staat
of een Klokhuispakket financieel tegemoet te komen. In 2013 hebben twee
tegenover dat een overleg met de gemeente Boxmeer gecancelled moest
scholen van dat aanbod gebruik gemaakt. Ondanks de vele activiteiten die
worden. Het regiokantoor is een grote steun bij deze bouwoverleggen. Naast
vanuit het bestuur en het secretariaat ontplooid worden vonden leden toch
de aanwezigheid wordt er ook veel werk gemaakt van het opstellen van
aanleiding, tijd en gelegenheid om zelf een sportieve en culinaire activiteit
de agenda’s. Het blijft lastig om iedere keer goede input vanuit de leden te
toe te voegen. Twee leden stelden hun huis open om voor hun collega’s te
krijgen. De contactgroep personeel is ook in het verslagjaar weer vier keer
koken. Aan het sportieve element werd invulling gegeven door wielrennen,
bijeen gewest. Daarnaast zijn er aparte bijeenkomsten belegd om informatie
schaatsen en mountainbiken. Om bestuurlijk leiding te geven aan de afdeling
uit te wisselen over personeelsdossiers. De kwaliteit van het personeel is
blijkt interessant. Er kwamen maar liefst drie spontane reacties uit de
bij de afdeling een centraal aandachtsgebied, dat ook met cursussen wordt
ledenkring om een vacature op te vullen.
ingevuld. Er is een themabijeenkomst belegd waar stil gestaan werd bij de nieuwe aanbestedingswet. Op een workshop werden uitvoerders en
Afdeling Zaanland en Waterland
projectleiders bijgepraat hoe de communicatie intern en naar opdrachtgevers beter kan verlopen. De afdeling organiseerde verder een informele dag voor
Zaanland en Waterland op weg naar fusie
de leden, een jaarvergadering met partners en de reguliere ledenvergadering
In het verslagjaar hebben de afdelingen Zaanland en Waterland gewerkt
in oktober.
aan de totstandkoming van een fusie die op 1 januari 2014 een feit zal zijn. Dan gaan beide verder onder de naam Bouwend Nederland afdeling Zaanstreek-Waterland. Al jaren is er met pieken en dalen gesproken om tot deze samenwerking te komen. Een eerder gezette stap op dit terrein was het onderbrengen van de secretariaten bij een en dezelfde persoon. Herkenbaarheid, communicatie en efficiëntie waren de belangrijkste redenen om te fuseren. De crisis heeft het proces om tot een fusie te komen versneld en versterkt. Op 26 november 2013 is unaniem het licht op groen gezet nadat in eerder afzonderlijke vergaderingen al door de leden was vastgesteld dat een inniger samenwerking een goed idee zou zijn. Beide afdelingen brengen elk zo’n 35 leden in en de acht bestuursleden van zowel Waterland als Zaanland gaan als nieuw bestuur verder met hun werkzaamheden. De afdeling behartigt de belangen van de leden op lokaal niveau en is onder meer gesprekspartner voor de gemeentelijke instanties. Dat betekent het
Afdeling Amersfoort
voortzetten van de bouwoverleggen met de gemeenten in het werkgebied dat zich ten noorden van Amsterdam uitstrekt tot onder meer de Beemster, Purmer en Zaanstreek. Tevens bedient het opleidingsbedrijf, Bouwmensen
Amersfoort bruist
Zaanstreek-Waterland, de bedrijven in deze hele regio. Verder zullen er
De afdeling Amersfoort heeft opnieuw een druk verenigingsjaar achter de
themabijeenkomsten worden georganiseerd zoals over lean die in 2013
rug. 2013 werd afgetrapt met de nieuwjaarsbijeenkomst met partners en
plaatsvond. Excursies, bedrijfsbezoeken en de traditionele soosbijeenkomsten
kende een grote opkomst van zo’n 65%. In de loop van het jaar volgden veel
zorgen voor een goede invulling van het sociale karakter van de afdeling.
bijeenkomsten waaronder een over ontslagzaken en cursussen over de UAV voor de medewerkers van de leden. Op de jaarvergadering werd stilgestaan
Afdeling Alblasserwaard en Vijfheerenlanden
bij BIM in de praktijk. Samen met de afdeling ’t Gooi werd een seminar
100
georganiseerd gericht op verkoop onder de naam ‘Acquisitie met tegenwind’.
Fusie met afdeling Dordrecht is logisch
Met de gemeenten Amersfoort en Zeist werd bouwoverleg gevoerd. Daaruit
De afdeling Alblasserwaard en Vijfheerenlanden fuseert met de afdeling
kwamen bijeenkomsten voort om informatie uit te wisselen over vernieuwend
Dordrecht. Een stemming in de ledenvergaderingen gaf daarvoor het
aanbesteden. De afdeling streeft ernaar om tenminste twee maal per jaar
groene licht. Eerder al gingen de opleidingsbedrijven SSPB Dordrecht en
thema-bijeenkomsten te organiseren over technische onderwerpen waarbij
Bouwschakel in Hardinxveld-Giessendam samen. De fusie is gelet op de
soms ook derden, zoals woningcorporaties welkom zijn. Permanente
geografische ligging een logische. Het is een kwestie van even de brug
aandacht wordt geschonken aan relevante duurzaamheidszaken. De afdeling
over en je bent in elkaars werkgebied. Waar 2012 een druk jaar met
101
Afdelingen
Stichting Sociale Bemiddeling
veel activiteiten was, maakte de afdeling in het verslagjaar, gedwongen
Een van de diensten die Bouwend Nederland aanbiedt is sociale
door een teruglopende financiële armslag, een pas op de plaats. Het
bemiddeling. Werknemers met privé problemen kunnen een beroep doen
ledenbestand is nagenoeg stabiel op zo’n 50 leden. Tegen de enkeling
op de maatschappelijk werkers (sociaal bemiddelaars) die vanuit de
die de afdeling verlaat kan er weer een nieuw lid bij geschreven worden.
Stichting Sociale Bemiddeling hulp kunnen bieden. In 2013 is het aantal
De bouwoverleggen met potentiële plaatsen als Hardinxveld-Giessendam,
cliënten wat lager dan in 2012. Vanaf mei is met de middelgrote bedrijven
Sliedrecht, Gorinchem en Meerkerk komen niet echt van de grond. De
waarvan nog geen cliënten bij de stichting bekend waren, contact
leden geven aan nauwelijks tot geen interesse te hebben om er aan deel
opgenomen om de bekendheid te vergroten.
te nemen of onderwerpen aan te dragen. Daarom is besloten er weinig energie in te steken. De bijeenkomsten zoals de nieuwjaarsbijeenkomst en Sales in de Bouw werden zeer goed bezocht. Dat gold ook voor de voorjaarsledenvergadering, waar Hennis de Ridder inging op samenwerken in de keten. En de najaarsledenvergadering waarin een vertegenwoordiger van Alfa accountants sprak over de problemen met het aantrekken van financieringen en liquide middelen. De gezamenlijke excursie van de afdelingen Alblasserwaard en Vijfheerenlanden en Dordrecht naar Rotterdam gaf de leden de mogelijkheid om met elkaar kennis te maken en van gedachten te wisselen over tal van bouw gerelateerde onderwerpen.
Afdeling Dordrecht Goed bouwoverleg van Dordrecht met Dordrecht De afdeling Dordrecht heeft voor bouwoverleg de keuze uit een gemeente, Dordrecht. Dat jaarlijkse overleg is van een goed niveau. Met de wethouder en de verantwoordelijke ambtenaar aan de andere kant van de tafel wordt gestructureerd gesproken over onder meer de aanbestedingsproblematiek en de arbeidsmarkt. Daarnaast trof een breder gezelschap, waaronder de gemeente, de sociale partners, de opleidingsbedrijven elkaar in 2013 drie aan de sectortafel. Daar werden
De neergaande lijn in het aantal cao-ers dat in de bedrijfstak bouw
ideeën ingebracht om de SROI-effecten beter te laten werken.
werkzaam is toont zich ook in het aantal cliënten van de Stichting
En werd als verlengstuk van het sectorplan stilgestaan bij het convenant
Sociale Bemiddeling. De daling is procentueel gezien minder dan in
tussen bedrijfsleven en het onderwijs om meer schoolverlatersstages te
de totale bedrijfstak. Een van de mogelijke oorzaken van deze daling
realiseren. Met dertig leden, waarvan vijftien actieve wordt er heel wat
is dat werknemers minder snel geneigd zijn privé problemen bij de
verzet in de afdeling. Want naast bovenstaande activiteiten was er nog
werkgever aan te kaarten. De behandelde gevallen zijn wel complexer
een Nieuwjaarsbijeenkomst met partners, een excursie naar Rotterdam
en verstrekkender dan in het verleden. Het zwaartepunt ligt op het
en een seminar waar van gedachten werd gewisseld over de cao, de
begeleiden van het oplossen van financiële problemen.
aanbestedingsmarkt én over de toekomst van Bouwend Nederland. Er blijkt onder de leden veel kritiek te zijn op de vereniging. En wanneer
Een andere oorzaak van de daling kan zijn dat ondanks alle inspanningen
je die binnenskamers houdt breng je die kritiek en zeker de gewenste
door de jaren heen de bekendheid van het werk van de stichting nog
verbeteringen niet verder. Dus was het goed dat op het seminar daar tijd
steeds beperkt is. Met circa 200 bedrijven is contact opgenomen. Een
voor woord en weerwoord was ingeruimd. En dan was er nog een ander
aantal bedrijven was al bekend met het goede werk van de stichting.
belangrijk wapenfeit. Met slechts een stem tegen werd nagenoeg unaniem
Andere bedrijven wilden schriftelijke informatie ontvangen. Ruim 40
besloten om te gaan fuseren met de afdeling Alblasserwaard
bedrijven zijn daadwerkelijk bezocht en stelden de bezoeken en de
en Vijfheerenlanden.
dienstverlening bijzonder op prijs. In een aantal gevallen heeft dit geleid tot concrete verzoeken om hulp.
102
103
KOB & Examens
KOB doelgroepen en opleidingsprogramma
Voor BouwGarant toetst de Examencommissie (potentiële) kandidaten
De Kader- en Ondernemersopleiding Bouwbedrijf leidt op tot het KOB
of zij voldoen aan de eisen van het vakdiploma. Hier wordt de werk-,
diploma, het Vakdiploma Aannemer Bouwbedrijf. De (avond)opleidingen
praktijkervaring van de kandidaat getoetst. Door middel van deze
zijn er voor de B&U en de Infra: Techniek, Commerciële bedrijfsvoering,
zogenaamde EVC toetsing (eerder, door ervaring verworven competenties)
Calculatie, Werkvoorbereiding & uitvoering en Ondernemen. Uiteenlopende
hebben deelnemers een gelijkwaadigheidsverklaring van het Vakdiploma
doelgroepen kunnen in de 18 opleidingsplaatsen het KOB programma
Aannemer gekregen.
volgen. Het management heeft een directe instroom van Mbo’ers (BOL/ BBL niveau 4). Cursisten met geen of enige bouwkundige kennis kunnen instromen in de opleidingen Techniek 1 of 2. Hbo’ers volgen een intensief KOB programma. In 2012/2013 volgden 1.364 cursisten de opleidingen. De KOB leidt al 75 jaar cursisten in Techniek en Management op voor de sectoren B&U en INFRA. In 2013/2014 starten 1.205 cursisten de KOB. De teruggang is het effect van de crisis. Reden van de kleinere instroom en doorstroom aan cursisten is dat ‘de cursist, c.q. het bedrijf’ het ten tijde van de crisis ‘een jaartje’ aanziet. De teruggang is jammer, omdat de vervangingsvraag van kaderpersoneel en zelfstandigen (starters en opvolgers) er komt. Om na de crisis geschikt, geschoolde kaderpersoneel klaar te hebben staan, dienen de bedrijven nu reeds te investeren in opleidingen. De KOB is bereikbaar, betrouwbaar, betaalbaar en bevlogen. Dat wil zeggen dat de spreiding van opleidingsplaatsen over geheel Nederland gecontinueerd is, de opgegeven opleidingen in de plaatsen ook daadwerkelijk starten en betaalbaar zijn. De cursusprijzen heeft de KOB in 2012/2013 gelijk gehouden op € 2.245. De bedrijven c.q. de cursisten die onder de CAO van de bouwnijverheid vallen ontvangen op het cursusgeld een subsidie van € 450. Het zijn de opleidingsplaatsen, de docenten die bevlogen en bezielend met de cursisten op pad gaan. En 110 docenten uit de B&U of Infra praktijk die hun kennis en ervaring willen overdragen aan de cursisten. Bouwend Nederland Vakdiploma Aannemer Bouwbedrijf De KOB & Examens Bouwend Nederland biedt in haar opleidingsprogramma’s kwaliteit, is praktisch en praktijk gericht. De (examen) resultaten zijn sprekend. In 2013 heeft Bouwend Nederland, c.q. de Examencommissie 181 Vakdiploma Aannemer Bouwbedrijf B&U uitgereikt en 22 Vakdiploma Aannemer Bouwbedrijf Infra. Aan Hbo studenten zijn 94 Verklaringen afgegeven. Deze studenten hebben in hun Hbo onderwijsprogramma voldaan aan de eisen die het KOB managementopleidingen stelt. Er zijn een zevental Hbo instellingen die in hun onderwijs aan deze eisen voldoen.
104
105
BouwGarant en Klantgericht Bouwen
Markt vraagt om BouwGarant
Bouwprestaties.nl is de vergelijkingswebsite voor de bouw. Het is een
Bij de bouw van een woning wordt door
initiatief van Stichting Klantgericht Bouwen. Het doel is om door middel
opdrachtgevers en geldverstrekkers
van Bouwprestaties.nl de bouwbranche transparanter te maken. Wanneer
zekerheid geëist. Bouwen met garantie is
de bouwprestaties voor iedereen zichtbaar zijn, worden bedrijven die goed
niet langer een vraag, het is steeds vaker
presteren beloond en bedrijven die minder goed presteren gestimuleerd
een eis. Deelnemers van BouwGarant
om de kwaliteit te verbeteren. Het einddoel: meer tevreden kopers. De
hebben om deze reden een streepje voor op andere bouwbedrijven. Dit
website is in juni 2012 online gegaan. In de afgelopen 1,5 jaar is er een
laat onverlet dat 2013 voor veel deelnemers een moeilijk jaar is geweest.
stijging in de bezoekersaantallen zichtbaar.
In 2013 heeft BouwGarant de Nieuwbouwgarantie ontwikkeld waarvoor
In het verslagjaar stonden op de vergelijkings-
in de zomer het keurmerk van Stichting Garantiewoning is verkregen.
website 442 bouwondernemingen, waarvan
De ontwikkeling van dit nieuwe product was cruciaal voor BouwGarant en
bijna 200 met één of meer beoordelingen.
haar deelnemers. De Nieuwbouwgarantie is namelijk in veel gevallen een
Kopers vullen een enquête in over de
vereiste voor het verkrijgen van een hypotheek bij nieuwbouw. Bij een
verschillende fasen tijdens de bouw van de
hypotheek met Nationale Hypotheek Garantie (NHG) is dit zelfs verplicht.
nieuwbouwwoning. Eind 2013 waren er bijna 9.500 enquêtes ingevuld.
2013 begon erg slecht. Het aantal faillissementen in de eerste zes
De cijfers die de bouwondernemingen scoren gaan omhoog. Het totaal-
maanden lag hoger dan ooit. De tweede helft van het jaar, en dan met
cijfer is opgebouwd uit vier delen; algemene organisatie, verkoop/
name na de bouwvak, liet een minder somber beeld zien met aanzienlijk
oriëntatiefase, bouwfase en oplever/nazorgfase. Alle vier tellen even
minder faillissementen. Een enquête onder de deelnemers in het najaar
zwaar mee. Het gemiddelde dat vermeld staat op de website wordt
bevestigde dit beeld. Hoewel de markt nog steeds als zeer lastig wordt
berekend uit acht kwartalen (twee jaar). Eind 2013 zijn de cijfers
ervaren, worden er lichtpuntjes gezien en ziet men de markt in sommige
gestegen t.o.v. van eind 2012.
gevallen aantrekken. De sterke naam van BouwGarant in combinatie met de garantieproducten
Gemiddelde acht kwartalen
Gemiddelde laatste vier kwartalen
voldoet aan de behoefte in de markt. De garantie van een zorgeloze
Algemene organisatie
7,1
7,2
bouw of verbouwing, dat is waar ‘t om draait. Het aantal aanvragen voor
Verkoop/oriëntatiefase
7,0
7,2
Bouwfase
7,1
7,2
Oplever/nazorgfase
6,8
7,0
7,0
7,2
deelname blijft onverminderd groot. Deze kunnen niet allemaal worden gehonoreerd vanwege de labelvereisten. In 2013 heeft BouwGarant aan 88 bouwbedrijven het keurmerk verstrekt, een jaar eerder waren dit er 87. In 2014 zal BouwGarant haar zekerheidsconcept verder blijven ontwikkelen. Om zo de opdrachtgever optimale zekerheid te bieden en
Het Klantgericht Bouwen-keurmerk is per 31 december dit jaar vanwege
onze deelnemers een sterke marktpositie.
de vergelijkingssite komen te vervallen.
BouwGarant is 2014 gestart met 1456 deelnemers.
Bouwbedrijf De Vries en Verburg uit Stolwijk en Oude Wolbers/VarexHuis uit Borne zijn begin januari bekroond tot Best Presterende Bouwer op Bouwprestaties.nl. In de categorie boven de vijftig beoordelingen staat Bouwbedrijf De Vries en Verburg bovenaan met een 7,9. Oude Wolbers/ VarexHuis wint in de categorie tot vijftig beoordeling met een 8,2. Peildatum is 31 december 2013.
Stichting Klantgericht Bouwen en Bouwprestaties.nl De stichting bestond in het verslagjaar 10 jaar. Eind 2013 stond de teller op 113 deelnemers. Het zijn over het algemeen middelgrote bouwbedrijven, aangevuld met de vestigingen van alle grote bouwconcerns in Nederland.
106
107
Bouwend Nederland Zilverstraat 69 Postbus 340 2700 AH Zoetermeer
t 079 3 252 252 f 079 3 252 290 w www.bouwendnederland.nl
Uitgave Bouwend Nederland, maart 2014
2014 03 004
e
[email protected]
