Hoofdstuk 7: De senior en de auto Als senioren der ‘Ciegaar zijn velen van ons inmiddels in het bezit van een auto. Behalve dat de auto heel praktisch kan zijn, is de auto ook een statussymbool, een manier om uiting te geven van je goede stijl en klasse. Dat de definitie van stijlvol, en de daaropvolgende operationalisering van die definitie, nog best lastig kan zijn, zal verderop in deze bijdrage blijken.
7.1. De auto als statussymbool Het SCP licht in de studie ‘Mobiel in de tijd’i de populariteit van de auto toe: “Psychologische factoren spelen nadrukkelijk een rol bij de verklaring van het toegenomen autogebruik in Nederland. De auto is een statussymbool, zij is altijd beschikbaar, soms goedkoper dan het openbaar vervoer en de bestuurder zit droog. En bovenal: ze biedt privacy aan degene die zich verplaatst. Andere vormen van vervoer zijn vaak veel minder aantrekkelijk. De keuze tussen een comfortabele auto en een volgepropte beslagen bus vol onaantrekkelijk geurende regenjassen is makkelijk gemaakt. De toename van de welvaart is verder een achtergrond van de explosieve stijging van het aantal auto’s op de wegen. Driekwart van de huishoudens kan zich een exemplaar veroorloven, een op de vijf heeft er twee en een op de vijftig zelfs drie of meer.” Dat de autobezitter het fileleed en de hoger wordende verbruikskosten voor lief neemt zal dan ook nog wel even zo blijven. Sterker, de opkomst van de benzineslurpende, exorbitant grote en volgens sommigen gevaarlijke SUV, de Sport Utility Vehicles, is groot. SUV’s worden ook wel P.C. Hooft-tractors genoemd (naar de gelijknamige straat in Amsterdam waar welgestelden graag winkelen). De gemeente Nijmegen heeft zelfs overwogen om deze voertuigen uit de stad te weren. Maar is zo’n grote bak nu stijlvol, of juist niet? Eerst nog een kort fragment, overgenomen uit een artikel dat verscheen in Intermediair: “Al jong van status bewust. Auto’s zijn het meest in het oog springende statussymbool van deze tijd. Als je als volwassen man in een Peugeot 206 rijdt van achttienduizend euro ben je een sukkel. ‘Da’s toch een auto voor vrouwen, pap?’ zegt een tienjarige dan. Want kinderen zijn zich al op jonge leeftijd van status bewust. Vorig jaar werden in ons land, het vlakste ter wereld, bijna veertienduizend terreinwagens verkocht. Tekenend is het succes van de vorig jaar geïntroduceerde Porsche Cayenne, een sports utility vehicle met een instapprijs van zeventigduizend euro. In navolging van de soccer moms in Amerika brengen hele drommen Nederlandse huisvrouwen hun kinderen nu naar school in auto’s die eigenlijk zijn gebouwd voor non-stoprally’s dwars door Alaska. Zelfs de Hummer, een drie ton wegende pantserwagen bekend van de Golfoorlog, wordt al op de snelwegen gesignaleerd. Als je vraagt waarom, is ‘veiligheid’ het meest gehoorde antwoord. Maar die veiligheid betreft uiteraard alleen de inzittenden. Voor medeweggebruikers wordt het een stuk ónveiliger op de weg. En zo is de strijd om het statussymbool cynisch gezegd een strijd op leven en dood aan het worden. De haves hebben tegenwoordig niet alleen het geld en de goede smaak, ze hebben ook meer kansen om te overlevenii.”
7.2. Wat zijn stijlvolle auto’s? In deze korte introductie blijkt al snel dat ‘goede smaak’ als het gaat om auto’s nogal persoonlijk is en zelfs controversieel kan zijn. Wat voor de één een stijlvolle auto is, is voor de ander een protserige showmobiel, ethisch onverantwoord. Maar net als bij allerlei andere (industriële) producten zijn er toch wel een paar uitgangspunten waarmee goede stijl van slechte onderscheiden kan worden. Allereerst is een definitie van de stijlvolle auto nodig. Het Dikke van Dale Online geeft een erg algemene betekenis voor het begrip ‘stijlvol’ en in het directe verlengde daarvan de term ‘smaakvol’: stijl·vol (bn.) 1 in fraaie stijl => smaakvol smaak·vol (bn.) 1 getuigend van gevoel voor schoonheid => esthetisch, stijlvol Daarmee komen we nog niet heel veel verder. Een oplossing is gevonden in het gerenommeerde autoblad Autovisie. Op het online forum kunnen thema’s aan de kaak gesteld worden en met dat doel heb ik het onderwerp: “Wat zijn stijlvolle auto’s” geplaatst. Een kort vooronderzoek leverde stof voor discussie op: in Google zocht ik treffers voor de term “stijlvolle auto” en kreeg een lijst met verwijzingen naar autotests, advertenties en forumbijdragen op. De auto’s die in de lijst voorkomen zijn: Lancia in het algemeen, Rover 25, Kia Opirus, Lancia Y, Bentley S2, Chrysler PT Cruiser, Seat Leon, Lancia , appa, Maserati Quattroporte, Land Rover, Jaguar, Mercedes Benz, Alfa 1300GT Junior, Mercedes E55 AMG, Jaguar S-type R, Audi A4 In deze lijst komen modellen voor die men misschien niet direct met stijlvol associeert. Maar waarom niet? Een korte discussie over de definitie van stijl leverde uiteindelijk de volgende voorwaarden op: 1.
2.
Doordacht design •
Krachtig, samenhangend lijnenspel
•
Tijdloze eenvoud
•
Verbinding met het conceptdesign of oorspronkelijk ontwerp
Evenwicht in ethiek - esthetiek: hoe ethisch onverantwoorder de auto, des te meer esthetische kwaliteit daar tegenover moet staan
3.
Zuiverheid (dus geen storende toeters en bellen)
4.
Gepaste bescheidenheid, m.u.v. zeer exclusieve wagens die per definitie onbescheiden zijn.
Ad. 1: Doordacht design. De beroemdste modellen zijn vaak afkomstig van de tekenhand van een bekende (vaak Italiaanse) autodesigner. Pininfarina en Bertone zijn twee bekende voorbeelden, ook interessant is DeLorean, die de toekomstauto uit ‘Back to the future’op zijn naam heeft staan. Meer recent is DaSilva een naam in opkomst, bekend van eerst Alfa Romeo en tegenwoordig Seat. In tegenstelling tot veel knip- en plakwerk van andere modellen, zoekt dit soort ontwerpers naar een eigen, herkenbare lijn. Op autoshows staan vaak prototypen, die de designlijn inzetten voor de nabije toekomst. Een goed design weerstaat de tand des tijds beter en heeft potentie om klassiek te worden. Soms wordt dat echter voorafgegaan door een waarderingsdal. Auto’s uit de jaren ’80 en ’90 zullen vooral eerst ‘ouderwets’ worden, alvorens de waardering als klassieker te krijgen die sommigen verdienen, zoals nu de auto’s uit de jaren ’70 en de vroege jaren ’80 al in waarde aan het stijgen zijn, mits in originele staat en goed onderhouden. Tabel 7.1: Voorbeelden van tijdloos design
Porsche 911, 1e model
Citroën C6 studiemodel
Porsche 911, 2005
Citroën C6, defintief
Ad. 2: Evenwicht in ethiek – esthetiek. Daarmee wordt gedoeld op hetgeen beschreven werd in de bovenstaande artikelen. Er zijn auto’s die, hoewel ze eigenlijk volstrekt asociaal zijn, tóch ook heel stijlvol zijn omdat zij zo’n goed design hebben. Twee voorbeelden van een type auto; in het eerste geval ethisch onverantwoord én stijlloos, in het tweede onverantwoord, maar tóch stijlvol: Tabel 7.2: Het subtiele verschil tussen grandeur en overdaad
Hummer: stijlloos als
Range Rover
Limousine uit de VS:
Schwarzenegger
Rolls Royce Phantom
stijlloos als Bush
Ad. 3: Zuiverheid. Een designer heeft vaak heel wat zweet verwerkt om te komen tot dát ene model. Daar worden vaak accessoires bij ontworpen, zoals velgen of een sportinterieur, die speciaal zijn afgestemd in harmonie met de vormgeving van de auto. Tegenover zuiverheid staat de getunede auto. De autoliefhebber vindt het leuk om zelf dingen toe te voegen als gevolg van een onbeheersbare drang om de auto een ‘eigen karakter’ te geven. Dat kan bestaan uit het monteren van de knikkende hond op de hoedenplank, een pluche stuurhoes of een luchtverfrisser in propellermodel, maar het kan altijd groter en – vaak – lelijker. Bij een avondlijk bezoek aan een perifeer parkeerterrein kun je getuige zijn van een onbehoorlijke hoeveelheid plastic, zó uit de autoshop. Spoilers zo groot als de vleugel van een Boeing, neonverlichting onder de auto, woofers en tweeters waar de plaatselijke discotheek jaloers op zou zijn, het kan niet op. In een legendarische uitzending van het al even legendarische programma ‘Heel gewoon Cathy en Gré’, van de lokale Groninger omroep OOG TV, werden ‘tuners’ aan de tand gevoeld door de twee charmante dames. Enkelen hadden een auto met een restwaarde van rond de duizend euro, maar hadden een vijfvoud daarvan aan electronica en plastic gemonteerd. Tabel 7.3: De mens kan een hoop mooie dingen lelijk maken
Hondjes
Neonverlichting onder de auto
Veel plastic en snackbarkleuren
Dobbelstenen aan de spiegel
Ad. 4: Gepaste bescheidenheid. Op elk moment van de dag je spierballen tonen is niet de meest charmante manier om te laten zie wat je kunt. Alleen echte macho’s doen dat. Zo is het ook met auto’s! Een net overhemd of mantelpak, met daaronder onvermoede kracht en innerlijke schoonheid, dat willen we otch allemaa? Tot slot: De stelling dat ook een zekere mate van exclusiviteit belangrijk is, vond geen weerklank op het forum.
Op zichzelf is exclusiviteit geen uiting van goede stijl. Dat een bekende, stijlvolle Nederlander in een bepaalde auto rijdt, draagt mogelijk toch bij aan het statusverhogende effect. Denk aan Pim Fortuyn, die zich liet rijden in een Daimler, of meer in het verleden Prins Bernhard, die zich graag vertoonde in zijn Ferrari. Johan Cruijff en Jules Deelder zijn andere voorbeelden van stijlvolle BN’-ers en hun auto. Tabel 7.4: Stijlvolle personen en hun stijlvolle auto’s
Wijlen Prins Bernhard met één van zijn Ferrari’s
Johan Cruijff in zijn Citroën SM
7.3. Stijlvolle auto’s voor de senioren Kan op basis van deze aspecten nu een lijst gemaakt worden van stijlvolle auto’s voor de ‘Ciegaar-senior? Dat blijft moeilijk – veel auto’s zijn nu nog financieel onbereikbaar of zodanig onpraktisch dat het van de senior niet verlangd kan worden dat hij in zo’n auto gaat rijden. Om die reden is een - incomplete - onderverdeling gemaakt in soorten stijlvolle en niet-stijlvolle auto’s, te weten: -
Goedkoop (tot €5000,-, voordelig in gebruik), praktisch en toch stijlvol
-
klassiek maar bereikbaar en berijdbaar
-
de miskende stijlvolle auto (het waarderingsdal)
-
onbereikbare dromen
-
‘net niet’ en overschatte auto’s
-
een absolute schande
Tabel 7.5: Voorbeelden van stijlvolle auto’s Goedkoop, praktisch en toch stijlvol Lancia Ypsilon
Smart
BMW 3-serie Compact
Mazda MX-5
Saab 99
Citroën GS
Ford Granada
Alfa Romeo 75
Rover 600
Klassiek maar bereikbaar en berijdbaar BMW 2002
AlfaRomeo Giulia
De miskende stijlvolle auto ( waarderingsdal) BMW 3-serie
Citroën XM
‘Net niet’ en overschatte auto’s Saab 900 Cabrio
Mercedes CLS
Seat Leon
Voor herenkappers en voor
Voor lieden die rijk zijn
Voor ‘would-be’ zakenlieden met Voor mensen die gehoord
mannen in de midlifecrisis met geworden door dure patat of valse horloges te verkopen een haarstukje
een te hoog libido
hebben dat een Engelse Rover stijlvol is
Nog niet bereikbare dromen
Lancia Thesis
Bentley Continental GT
Citroën C6
BMW 5-serie
Een absolute schande
Opel Agila (ook als Suzuki)
Suzuki Liana
Renault Clio Sedan
Kia Opirus
7.4. Tot besluit Zoals bij velen bekend is, wordt op objectieve wijze een ‘ranglijst der besten’ samengesteld. De lijst is gebaseerd op een beoordeling op tal van criteria hoe goed hij of zij presteert in het leven, gecorrigeerd naar levensfase. Enkele van de ‘Ciegaar-senioren staat behoorlijk hoog op de ranglijst, bijvoorbeeld in maart 2005: Mias Snip (13!) en Bouke Pieter van Dijk (21). Ook jongere senioren doen het goed, getuige Matthijs Lenis (24). Volgens het comité dat de ranglijst samenstelt zal de autokeuze steeds zwaarder gaan tellen, aangezien de concurrentie tussen de senioren steeds groter wordt. Het niet hebben van een auto, of nog erger, het niet hebben van een rijbewijs kost nu al punten! Het hebben van een auto op zich is straks ook niet meer voldoende voor stijging, getuige Mathijs, die slechts één plaats steeg nadat hij zijn Toyota Starlet kocht. Daarom luidt het dringende advies om vooral goed na te denken waarmee je als senior straks voor komt rijden, bij uitjes of bij een bijeenkomst van de Auto-‘cie.
Gebruikte bronnen: i SCP, Harms, L. (2003); Mobiel in de tijd. Op weg naar een auto-afhankelijke maatschappij, 1975-2000. ii Intermediair, Oosterhout, B. van (2004-15), De statuszoekers.
