Inhoud
Inhoud Ten geleide Hoofdstuk 1. Inleiding
11
1.1 Geschiedenis van het ontslagrecht 1.1.1 1907: De arbeidsovereenkomst in het Burgerlijk Wetboek 1.1.2 Buitengewoon Besluit Arbeidsverhoudingen 1945 1.1.3 De herziening van 1953 1.1.4 1976: Nietigheid en opzegverboden 1.1.5 Flexibiliteit en zekerheid (1999) 1.2 Ontbinding 1.3 Samenvatting
14 14 14 15 16 16 17 18
Hoofdstuk 2. Het systeem van het ontslagrecht
21
13
2.1 De wet 21 2.1.1 Het idioom 21 2.1.2 Wettelijke regeling 21 2.2 Overzicht van de wijzen van eindigen van arbeidsovereenkomsten 22 2.3 Gradaties van dwingendheid van wettelijke voorschriften 23 2.4 Open of gesloten systeem van ontslagrecht 25 2.5 Preventieve ontslagtoetsing en toetsing achteraf van de opzegging 26 2.6 Het normenstelsel: onrechtmatigheid, kennelijke onredelijkheid en onregelmatigheid 27 2.6.1 Onrechtmatigheid 27 2.6.2 Kennelijke onredelijkheid 27 2.6.3 Onregelmatigheid 28 2.6.4 De relatie tussen kennelijke onredelijkheid en onregelmatigheid 29
Hoofdstuk 3. Eindigen van rechtswege en beëindigen met wederzijds goedvinden
31
3.1 Dood van de werknemer 3.1.1 Rechten en plichten 3.1.2 Overlijdensuitkering 3.1.3 Korting 3.1.4 Geen afwijking mogelijk 3.2 Dood van de werkgever 3.3 Einde door wilsovereenstemming 3.3.1 Aanbod en aanvaarding 3.3.2 Beëindigingsovereenkomst 3.3.3 Einde voor afgesproken datum 3.3.4 Wilsgebreken
31 31 31 32 32 33 33 33 34 35 36
Maklu
5
handboek ontslagrecht
3.3.5 Pro-formaontbinding 3.4 Eindigen van de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd 3.4.1 Voorafgaande opzegging 3.4.2 Tussentijdse opzegging 3.4.3 Voortzetting zonder tegenspraak 3.4.4 Ragetlieregel 3.4.5 Reeks overeenkomsten (ketenregeling) 3.4.6 Begin- en einddatum 3.4.7 Duur van een project 3.5 Pensioen 3.6 Ontbindende voorwaarde
38 39 40 41 43 44 45 46 47 47 48
Hoofdstuk 4. Opzegging
51
4.1 Inleiding 4.2 Opzegging vormvrij 4.3 Opzegtermijnen 4.4 Het algemene opzegverbod 4.4.1 Het opzegverbod van artikel 6 BBA 4.4.2 Toepasselijkheid BBA 4.4.2.1 De internationale werknemer 4.4.3 Artikel 6 BBA: ontslagvergunning 4.4.4 Procedure 4.4.4.1 Aanvraag ontslagvergunning 4.4.4.2 Voortgang van de procedure 4.4.4.3 Het besluit 4.4.4.4 Bezwaar en beroep 4.4.5 De toetsingsmaatstaf 4.4.5.1 Ontslag wegens bedrijfseconomische redenen 4.4.5.2 Uitwerking afspiegelingsbeginsel 4.4.5.3 Uitzonderingen 4.4.5.4 Collectief ontslag 4.4.5.5 Persoonsgebonden gronden 4.4.5.6 Bereiken van de AOW-gerechtigde leeftijd 4.5 De bijzondere opzegverboden 4.5.1 Ziekte 4.5.2 Zwangerschap 4.5.3 Dienstplicht 4.5.4 OR-lidmaatschap 4.5.5 Vakbondslidmaatschap 4.5.6 Verlof lidmaatschap van vertegenwoordigende organen 4.5.7 Ouderschapsverlof 4.5.8 Overgang van onderneming 4.5.9 Zondagsarbeid 4.5.10 Voorafgaande toestemming van de kantonrechter
51 51 52 53 53 54 55 57 57 57 58 60 61 61 62 63 65 67 68 71 71 72 73 73 74 74 75 75 75 75 76
6
Maklu
Inhoud
4.5.11 Uitzondering 4.6 Opzegverboden gelijke behandeling 4.7 Sancties 4.7.1 Vernietiging 4.7.2 Onregelmatige opzegging 4.7.3 Kennelijk onredelijk ontslag 4.7.4 Acties: alternatieven
76 77 77 77 79 80 80
Hoofdstuk 5. De kennelijke onredelijkheid van het ontslag
83
5.1 Kennelijk onredelijk ontslag 5.2 De vrijheid van de rechter en de voorbeelden van 7:681 lid 2 BW 5.2.1 Rechterlijke vrijheid 5.2.2 Voorbeelden 5.2.3 Onrecht: de wetgever en de partijbeslissing 5.2.4 Bewijslast 5.3 De schadevergoeding 5.4 Herstel van de dienstbetrekking
83 83 84 85 90 93 94 97
Hoofdstuk 6. Ontslag op staande voet
99
6.1 De dringende reden 6.1.1 Dringende reden voor de werkgever 6.1.1.1 Dringendheid 6.1.1.2 Gerechtvaardigdheid van het ontslag 6.1.1.3 Wettelijke voorbeelden 6.1.1.4 Meerdere feiten 6.1.2 Dringende reden voor de werknemer 6.2 Zorgvuldig onderzoek 6.2.1 Schorsing hangende het onderzoek 6.3 Onverwijldheid 6.3.1 Voorwaardelijk ontslag op staande voet 6.4 Gelijktijdige mededeling 6.5 Bewijslast 6.6 Sancties 6.6.1 Ontbinding voor zover vereist 6.6.2 Schadeplichtigheid 6.7 Bijzondere positie bestuurder
99 99 100 102 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 114 115
Hoofdstuk 7. De ontbinding van de arbeidsovereenkomst
117
7.1 Inleiding 7.2 De procedure 7.3 Ontbindingsgronden 7.3.1 Dringende redenen 7.3.2 Veranderingen in de omstandigheden 7.3.3 De vergoeding
117 118 119 120 122 123
Maklu
7
handboek ontslagrecht
7.3.4 De kantonrechtersformule 7.3.5 Vergoeding en ontbinding op verzoek van de werknemer 7.3.6 Arbeidsmarktpositie 7.3.7 Habe-nichts- en habe-wenigexcepties 7.4 Ontbinding van de arbeidsovereenkomst onder voorwaarden 7.5 Ontbinding en de opzegverboden 7.6 Ontbinding voor zover vereist 7.6.1 Ontvankelijkheid voorwaardelijk verzoek 7.6.2 Switch nietigheid/onregelmatigheid, kennelijk onredelijk ontslag 7.6.3 Opeisbaarheid ontbindingsvergoeding 7.7 Pro-formaontbinding 7.8 Partiële ontbinding 7.9 Hoger beroep en cassatie van ontbindingsbeschikkingen 7.10 Ontbinding en herroeping 7.11 Samenloop met de UWV-procedure 7.12 Ontbinding kan niet met terugwerkende kracht 7.13 Ontbinding op termijn 7.14 Ontbinding en internationale aspecten 7.15 Ontbinding en fictieve opzegtermijn 7.16 Ontbinding en collectief ontslag 7.17 Ontbinding en Sociaal Plan 7.18 Ontbinding en mediation 7.19 De ontbinding op grond van wanprestatie
125 132 134 135 137 137 140 141
Hoofdstuk 8. Na de beëindiging
163
143 143 144 145 146 149 150 153 154 155 157 157 158 160 160
8.1 Inleiding 163 8.2 Praktische afhandeling 163 8.2.1 Financiële afrekening 163 8.2.1.1 Overuren en vakantiedagen 164 8.2.1.2 Verrekening 167 8.2.1.3 Bedrijfseigendommen 167 8.2.2 Getuigschrift 168 8.3 Bijzondere bedingen 169 8.3.1 Studiekostenbeding 169 8.3.1.1 Voorwaarden geldigheid 170 8.3.1.2 Redelijkheid en billijkheid 171 8.3.2 Concurrentiebeding 174 8.3.2.1 Meerderjarigheid 175 8.3.2.2 Schriftelijkheidseis 175 8.3.2.3 Verlenging of wijziging dienstverband: concurrentiebeding opnieuw overeenkomen? 177 8.3.2.4 Formulering en uitleg 179 8.3.2.5 Beperking en matiging 180 8
Maklu
Inhoud
8.3.2.6 Status van het concurrentiebeding in bijzondere situaties 181 8.3.2.7 Onrechtmatige concurrentie 183 8.3.2.8 Profiteren van overtreding van concurrentiebeding 185 8.3.3 Relatiebeding 186 8.3.4 Geheimhoudingsbeding 187 8.3.4.1 Klokkenluiders 189 8.3.5 Optievervalbeding 190 8.4 Werkgeversaansprakelijkheid 191 8.5 Werkloosheid 193 8.5.1 Verwijtbare werkloosheid 194 8.5.2 Fictieve opzegtermijn 194
Hoofdstuk 9. Diversen
197
9.1 Proeftijd en ontslag 9.1.1 Inleiding 9.1.2 De proeftijdregeling 9.1.3 Proeftijd en ontslag 9.1.3.1 Misbruik van recht 9.1.3.2 Opzegverboden 9.1.3.3 Goed werkgeverschap 9.2 Beëindiging en arbeidsongeschiktheid 9.2.1 Einde tweejaarstermijn 9.2.2 Naleving re-integratieverplichtingen 9.2.3 Ontbinding en arbeidsongeschiktheid 9.2.4 Beëindiging en Ziektewet 9.2.5 Ziek-uit-dienstmelding vereist bij einde dienstverband 9.2.6 Beëindiging en zwangerschap 9.2.6.1 Mededelingsplicht? 9.2.6.2 Proeftijd en zwangerschap 9.2.6.3 Beëindiging wegens andere reden 9.3 Pensioen 9.3.1 Einde arbeidsovereenkomst 9.3.2 Doorwerken 9.3.3 Leeftijdsdiscriminatie 9.4 Sociaal plan 9.4.1 Sociaal plan en vaststellingsovereenkomst 9.5 Insolventie 9.5.1 Inleiding 9.5.2 Ontslag tijdens faillissement 9.5.3 De doorstart 9.5.4 Surseance van betaling 9.6 De statutair bestuurder 9.6.1 Inleiding
197 197 197 198 198 199 200 201 202 202 203 204 205 205 206 207 207 208 208 209 211 212 218 219 219 219 222 223 223 223
Maklu
9
handboek ontslagrecht
9.6.2 9.6.3 9.6.4 9.6.5
Benoeming; dubbele rechtsbetrekking Ontslag uit de rechtspersonenrechtelijke relatie Ontslag uit de arbeidsrechtelijke relatie Uitzonderingen op toepassing ‘gewoon’ ontslagrecht 9.6.5.1 Buitengewoon Besluit Arbeidsverhoudingen (BBA) 9.6.5.2 Herstel dienstbetrekking 9.6.5.3 Bevoegde rechter 9.6.6 Complicaties ontslag statutair bestuurder
Bijlage. Rekenvoorbeelden afspiegelingsbeginsel Lijst van afkortingen Bibliografie Trefwoordenregister
10
223 224 225 226 226 226 226 227 229 237 239 243
Maklu
