HOLLY EN DE ZWAAN 18

HOLLY EN DE ZWAAN 18

HOLLY EN DE ZWAAN

InhoudsTAFEL



Film en educatie… ... in het vertoningscircuit van Lessen in het donker, in het kader van Filmfestival MOOOV, ter gelegenheid van een workshop verzorgd door Jekino of van een film in de klas... Het medium film kreeg een plaats in het lessenpakket van heel wat scholen, daarom zorgen wij graag voor een degelijke programmatie en pedagogische omkadering. We maken jaarlijks een pittige selectie van een 30-tal films uit het afgelopen seizoen, organiseren op heel wat plaatsen vertoningen en zorgen met kant-en-klare lesmappen voor een boeiende verwerking in de klas. Daarbij spelen we in op de eindtermen en ontwikkelingsdoelen. In elke lesmap streven we naar een filmtechnische en inhoudelijke benadering van de film en focussen we op één filmterm.

www.jekino.be www.mooov.be www.lesseninhetdonker.be



Doelgroep: vanaf 2e graad lager onderwijs



Filmfiche _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ - Korte synopsis - Technische kaart - Voor je naar de film gaat Na de film: Eerste Reacties_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Personages _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ - Holly - Vader - Relatie vader – dochter - Stroper & boef Thema: Rouw _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ - Een zwaan in de rouw - Opdracht: Herinnerdingen Thema: Natuur _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ - Natuurbeelden - Dierensmokkel in China - Vogeltrek - Kind & zwaan - De vliegtraining Thema: De Zwaan_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ - Voor dichters en dromers Bijlage: Affiche_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

2

3 4

7

10

14 17

Infofiche Kopieer de infofiche op de volgende pagina voor je leerlingen. Zo zijn ze meteen goed voorbereid op de voorstelling. Ook voor je collega’s die de leerlingen vergezellen, kan het een handige leidraad zijn.

1

Filmfiche

Officiële Site www.jekino.be/holly

Vóór je naar de film gaat!

Technische kaart

Voor het begin van de voorstelling is het fijn als het publiek weet welke film ze gaan bekijken. Vertel hen dat de film van vandaag HOLLY EN DE ZWAAN heet en toon hen de affiche (A4 formaat in bijlage; misschien vind je ter plaatse wel een versie op posterformaat).

China, 2012 – Mandarijns gesproken met Nederlandstalige ondertitels Originele titel: Wo He Wo De Huoban Regie: Kong Sheng Duur: 98 min. Distributeur: Jekino Met o.a. Chen Yaxi (Holly), Zufeng (Holly’s vader) en Fan Lei (Erdai, de stroper).

HOLLY EN DE ZWAAN is een heel toegankelijke film die weinig toelichting nodig heeft. Je kan ter inleiding kort de drie belangrijkste thema’s aanstippen, die ook in deze lesmap aan bod komen: – Rouw: Holly’s moeder is gestorven. Holly heeft zo veel verdriet dat ze nergens meer zin in heeft. Ze wil zelfs niet meer praten. Laat het publiek goed in de gaten houden wanneer Holly weer gaat praten. – De natuur: De film heeft een hart voor de natuur. Het verhaal speelt zich af in een natuurgebied, wat aanleiding geeft tot mooie natuurbeelden. Je ziet, behalve Holly, in de film nog meer mensen die hun best doen voor het behoud van de natuur. – De zwaan: Deze vogel is in China een beschermde diersoort. Geen wonder dat Holly en haar gevleugelde vriend zoveel belangstelling krijgen. Iedereen vindt de vriendschap tussen het meisje en de zwaan heel bijzonder. Wat komen we in de film te weten over zwanen en hoe ze leven?

Synopsis Sinds de dood van moeder is Holly heel erg bedroefd: ze speelt niet meer, ze lacht niet meer,… ze praat zelfs niet meer! Om haar te troosten neemt vader het meisje mee naar een natuurgebied waar hij aan het werk is. Holly vindt er een gewonde zwaan in de netten van een vogelvanger. Ze kan het dier redden en fleurt weer op; Sneeuwvlokje en Holly worden onafscheidelijk. Maar binnenkort, als de zwaan weer beter is, moet Holly zich voorbereiden op een nieuw afscheid. Ondertussen liggen er ook stropers op de loer… Een vertederend, pretentieloos verhaal met een warm hart voor de natuur.

HOLLY EN DE ZWAAN is een Chinese film. Zagen de kinderen al ooit een film uit China? In de film zie je dat kinderen overal ter wereld minstens één ding gemeenschappelijk hebben: de liefde voor dieren. Veel kijkplezier!

2

Na de film: eerste reacties

Reacties verzamelen bij de leerlingen Vlak na de vertoning wil het publiek graag z’n eerste indrukken kwijt. Iedereen heeft nood aan een ontladingsmoment. Geef hen de kans om ‘stoom af te laten’. Enkele eenvoudige vragen kunnen daarbij helpen: – Hoe kan je HOLLY EN DE ZWAAN het best omschrijven? Vond je de film grappig / droevig / griezelig / saai / spannend / ontroerend? Waarom? – Kan je de film samenvatten in een 5-tal zinnen? (Onderscheid hoofd- en bijzaken.) – Waren er zaken die je niet begreep? – Welke scène is jou het meest bijgebleven? Waarom? – Maakte de film je soms aan het lachen? Op welke momenten? – Wie vond jij het leukste personage? Waarom? – Vond je de zwaan een leuk dier? Waarom (niet)? – Heb je zelf een (huis)dier waar je dol op bent? Praat jij soms met je huisdier? Wat zeg je dan? – Loopt de film goed af? Waarom (niet)? – Zou je de film aanraden aan je vrienden en vriendinnen? Waarom (niet)? – Wie zou deze film volgens jou zeker eens moeten zien?

De babbelbox Je kan ervoor zorgen dat de eerste reacties van de leerlingen onmiddellijk na de filmvoorstelling worden geregistreerd met een camera (smartphone, tablet,…), opgesteld aan de uitgang van de filmzaal. In zo’n ‘babbelbox’ opstelling kunnen de leerlingen hun opmerkingen kwijt. Het is niet de bedoeling dat ze een lange redevoering houden maar snel even reflecteren over wat zich in de film afspeelde. Met deze opname kan je in de klas verder aan de slag. De nadruk ligt op het spontaan reageren van de leerlingen; het is niet de bedoeling dat ze hun reactie voorbereiden.

3

Personages

Holly Bij aanvang van de film is Holly een droevig, geïsoleerd meisje, verteerd door verdriet. Maar we herkennen in haar al de koppigheid (haar weigering om te praten) en doortastendheid die haar doorheen het verhaal zullen kenmerken. Holly is een “plantrekkertje”: dapper gaat ze helemaal alleen op zoek naar de gewonde zwaan. Ze toont zich heel vindingrijk – ze vindt altijd een praktische oplossing voor haar problemen (bv ze gebruikt het lipje van een blikje frisdrank om het net door te snijden, ze bedenkt een list om papa te helpen ontsnappen uit het politiekantoor,…). Haar dierbare Sneeuwvlokje verdedigt ze met hand en tand. Maar ze blijft heel wantrouwig tegenover andere mensen. Zelfs tegen de man die haar een teddybeer cadeau geeft, weigert ze één woord te praten.

Vader Holly’s vader is een drukbezet man. Hij werkt als ingenieur in een natuurgebied, waar een windkrachtcentrale wordt gebouwd. Het werk slorpt hem helemaal op en hij kan moeilijk tijd vrij maken voor Holly (die aanvankelijk bij haar grootouders woont), maar doet het toch wanneer het echt nodig is. Hij heeft nog veel verdriet over de dood van zijn vrouw, maar vindt daarin de kracht om zich vol liefde in te zetten voor zijn dochter: ‘Ik heb mama beloofd dat ik voor je zal zorgen en je gelukkig zal maken.’ Papa geeft altijd het goede voorbeeld: verscheidene keren zien we hoe hij zijn dochter nadrukkelijk vastgespt met de autogordel en hij weigert elke sigaret die hem wordt aangeboden.

Relatie vader – dochter Holly’s vader is enorm bezorgd om zijn dochter. Hij is doodsbenauwd wanneer ze op een ochtend verdwenen is. Wanneer hij haar later terugvindt, gaat hij helemaal door het lint. ‘Wat doe je hier helemaal alleen? Weet je wel hoe gevaarlijk dat is? Weet je

4

Stroper & boef

wel hoe bezorgd papa was?’ Hij is doodsbenauwd dat haar iets zou overkomen. ‘Veiligheid is heel belangrijk.’

De stroper Erdai is een karikaturale figuur: luid zingend, smoezelig en altijd hongerig – hij knabbelt zelfs op rietstengels. Zijn netten stelt hij op boven het water. Voorbijvliegende of zwemmende vogels blijven er in vastzitten.

Aanvankelijk loopt de relatie tussen vader en dochter nogal stroef, omdat Holly weigert te praten. De rouw over hun overleden moeder / echtgenote staat als een huizenhoge barrière tussen hen. Vol heimwee kijkt papa naar een homevideo van toen Holly nog klein was – een vrolijk kind – en toen mama nog leefde.

Erdai is een primitieve man, die alles weet over de natuur waarin hij leeft en die perfect de roep van watervogels kan imiteren. Zijn zwanenroep lokt Sneeuwvlokje uit haar schuilplaats. Hij leidt een armoedig bestaan en is tot alles bereid als hij daarvoor betaald wordt.

Het is de zwaan die ervoor zorgt dat Holly en vader dichter naar elkaar groeien. Holly’s bezorgdheid om Sneeuwvlokje dwingt haar het contact met vader te herstellen. Eerst via een geschreven zinnetje op papier (‘Wat eten zwanen?’). Later moet ze papa zelfs hardop aanspreken. De eerste woorden die ze tegen hem zegt: ‘Papa, mag ik Sneeuwvlokje houden?’ Vader is erg blij. ‘Je hebt vandaag tegen papa gesproken. Papa is heel gelukkig.’

De stroper wordt zelf het slachtoffer van een dierensmokkelaar, die hem bedriegt. De misdadiger woont in een protserig paleis (Het Huis in de Hemel), waar hij ijdel de televisie te woord staat. Zijn motto: ‘Gelooft u in de wetenschap?’

Toch had Holly al die tijd veel vertrouwen in haar vader. Dat laat ze blijken aan Sneeuwvlokje: ‘Mijn papa komt mij halen. Mijn papa zal ons helpen.’ Dat vertrouwen is terecht. Vader heeft ontzettend veel geduld met haar: hij accepteert haar stilzwijgen, laat haar de boot besturen,… In de hele film verliest hij maar één keer zijn geduld: wanneer Holly, ondanks de paniek op het werk, blijft zeuren dat Sneeuwvlokje in nood is.

Wanneer Erdai beseft dat hij wordt bedrogen, besluit hij Holly en haar vader te helpen. Samen ontsnappen ze uit het Huis in de Hemel. Omdat hij een handje toesteekt om Sneeuwvlokje te leren vliegen, tonen Holly, papa en zelfs de politie zich vergevingsgezind.

Papa heeft veel begrip voor het verdriet van zijn dochter en begrijpt wat Sneeuwvlokje voor haar betekent. Hij stuurt alle kandidaat-kopers gedecideerd weg. En hij durft nog verder gaan: – op de markt veroorzaakt hij een schandaal door alle ganzen te laten ontsnappen – hij vlucht weg uit het politiekantoor – hij waagt zich aan een nachtelijke inbraak in het huis van de dierensmokkelaar.

5

Vragen aan de leerlingen – Kan je een voorbeeld uit de film herinneren ter illustratie van Holly’s typische karaktereigenschappen: - Koppig: - Handig: - Bedroefd: Zou jij nog andere woorden gebruiken om Holly’s karakter te typeren? – Waar woont Holly bij het begin van de film? Hoe komt het dat ze daar woont? Waarom komt daar verandering in? – Wat weet je over het beroep van Holly’s vader? – Holly’s vader verliest nooit z’n geduld en geeft altijd het goede voorbeeld. Kun je hiervan nog voorbeelden herinneren uit de film? Weet je nog het enige moment uit de film waarop hij boos wordt tegen Holly? – Wat bedoelt papa wanneer hij zegt: ‘Ik heb mama beloofd dat ik voor je zal zorgen en je gelukkig zal maken.’ Maakt hij die belofte waar? Op welke manier? Hoe zie je dat hij heel bezorgd is om zijn dochter? – Waarom begint Holly weer te praten? Tegen wie praat ze als eerste? (Sneeuwvlokje) Wat zijn de eerste woorden die ze tegen haar vader zegt? Hoe reageert vader? – Vader doet de gekste dingen om – samen met Holly – Sneeuwvlokje te redden. Hoe ver durfde hij te gaan? Wat vond je daarvan? – Hoe zie je dat de stroper de natuur waarin hij leeft ook door en door kent? – Op welke manier wordt de stroper zelf het slachtoffer van een misdaad? Waarom besluit hij Holly en haar vader te helpen? Kunnen ze hem zijn misstap vergeven? – Wat is het laatste beeld dat we van de misdadiger te zien krijgen?

6

THEMA: ROUW

Holly kan het verdriet om mama’s overlijden niet onder woorden brengen. Daarom praat ze helemaal niet meer. Ze is verzonken in rouw, verbergt zich in de kast en sluit zich af voor de buitenwereld. Haar isolement is alarmerend. Dat vinden ook Holly’s grootouders: ‘Holly was vroeger zo’n vrolijk kind. Ze praatte de hele dag. Nu sluit ze zich niet alleen van ons af, maar ook van de leraars en de andere kinderen. We hebben echt alles geprobeerd om haar hart te ontdooien. Niets helpt.’ Holly kan de dood van moeder niet aanvaarden. In haar dagboek staat slechts één zinnetje: ‘Mijn mama is niet dood.’ Holly is totaal apathisch door haar verdriet. Ze staart voor zich uit met een holle blik, alsof ze niets uit de buitenwereld tot zich laat doordringen. Deze toestand kan enkel doorbroken worden wanneer Holly van omgeving verandert. ‘Op school vinden ze dat Holly beter een tijdje thuis blijft, bij iemand waar ze van houdt.’ Bij papa in het natuurgebied wordt ze gedwongen om de wereld met een nieuwe blik te bekijken. Papa probeert voorzichtig met Holly te praten over moeders afwezigheid, maar ze staat er niet voor open. ‘Ik weet dat je mama mist. Papa mist haar ook. Maar mama is er niet meer. Ze komt niet meer terug. We zijn allemaal droevig. Maar het leven gaat verder. Je moet met anderen praten. Als mama er nog was, zou ze je zo niet willen zien.’ Maar Holly kruipt steeds dieper weg onder haar winterse oormoffen, die haar oren lijken af te sluiten van de buitenwereld. Alsof geen enkel woord van papa tot haar doordringt. In de loop van de film herwint ze haar vertrouwen in papa. Tot haar vertrouwen zo groot is, dat ze ook haar rouwgedachten met hem kan delen. ‘Ik weet dat mama dood is. Dood zijn is net zoals verdwalen. Maar ze komt nooit meer terug. Mama is weg… maar ik heb papa nog.’

Een zwaan in de rouw 7

Holly ziet een gelijkenis tussen zichzelf en Sneeuwvlokje, die ook alleen achterbleef zonder vrienden en familie. Ze herkent zich-

Opdracht: Herinnerdingen

zelf in het lot van de jonge zwaan. ‘Je hebt vast je mama verloren. Je hebt geen vrienden. Ik ook niet. Zullen we vrienden zijn’? Holly voelt zich alleen op de wereld, net zoals Sneeuwvlokje. De man van het opvangcentrum vertelt: ‘Als jonge zwanen hier landen, moeten ze de volgende lente genezen zijn. Anders geraken ze niet meer terug, omdat ze niet meer bij hun familie horen.’ Is dat een waarschuwing? Ook al is Holly uitgeput van verdriet, ze mag haar familie niet de rug toekeren. Ze moet maken dat ze er nog bij hoort.

Alle kinderen worden met rouw geconfronteerd. Kennen de kinderen iemand die gestorven is? Misschien iemand uit de familie? Een buurman of -vrouw? Een huisdier? Hadden ze toen verdriet? Het is niet makkelijk om te praten over wat je veel verdriet doet. Foto’s kunnen daarbij helpen. Kijk eens op de Nederlandse website ‘Herinnerdingen’ (http://www.herinnerdingen.nl/), waarop kinderen vertellen over mensen of dieren die gestorven zijn. Daarbij gebruiken ze foto’s, maar GEEN foto’s van de overledene. Wel foto’s die aansporen om te vertellen over het leven van diegene die er nu niet meer is.

Ze beseft dat ze Sneeuwvlokje vrij moet laten zodat die de draad van haar leven weer kan oppikken. Dan is ze zelf ook klaar om de draad weer op te pikken. Net zoals zij altijd van Sneeuwvlokje zal houden, zal papa altijd voor haar klaarstaan. ‘Holly, je leraars en klasgenoten wachten op je. Net zoals de moeder en familie van Sneeuwvlokje op haar wachten. Maar waar je ook bent, papa zal altijd bij je zijn en van je houden.’

Deze techniek kan je ook met jouw kinderen gebruiken. Een 5-tal foto’s volstaat om herinneringen op te halen. De kinderen kunnen de foto’s presenteren in een PowerPoint of diavoorstelling op de computer. Daarbij vertellen ze enkele herinneringen. Uiteraard mogen ze deze presentatie voorbereiden.

Terwijl ze in het voorjaar wachten op de terugkeer van Sneeuwvlokje is Holly eindelijk klaar om haar leven te hervatten. Dat laat ze papa heel onverwacht merken… ‘Papa, wil je een nieuwe mama voor mij zoeken?’

Bereid de klas goed voor op dit moment en creëer een rustige, veilige sfeer, zodat kinderen die het wat moeilijk krijgen, zich toch geborgen weten. Bekijk vooraf enkele voorbeelden van de ‘Herinnerdingen’ website als inspiratie.

Holly is niet de enige die zich herkent in Sneeuwvlokje. ‘Twee zwanen blijven hun leven lang bij elkaar. Ze vliegen altijd met z’n twee. Als er eentje sterft, blijft de ander alleen achter. En blijft de rest van zijn leven alleen.’ Deze info heeft een bijzonder effect op papa.

Vragen aan de leerlingen – Kan jij je voorstellen dat je zoveel verdriet hebt, dat je er met niemand over wil praten? Of dat je zelfs helemaal niet meer wil praten? – Praten helpt om je verdriet te verwerken. Maar Holly kan nog niet over haar verdriet praten. Hoe zou dat komen? – Wat voor meisje was Holly volgens jou voor ze zo verdrietig werd? Op welke manier vangen we in de film een glimp op van “de oude Holly”? – Elke mens gaat anders om met zijn/haar verdriet. Papa en Holly rouwen elk op een verschillende manier. Welke manier?

Ongeluk We weten weinig over de dood van Holly’s moeder. Behalve dat ze stierf in een auto-ongeluk. Weten de leerlingen dat ook? Hoe weten ze dat? Vraag hen of ze nog weten hoe ze die informatie hebben opgepikt. Dat mama stierf in een ongeluk werd niet duidelijk in de beelden maar in het geluid. Wanneer papa voor zich uit staat te staren, horen we in een zgn. ‘auditieve flashback’ het geluid in zijn gedachten: het slippen van een auto, een luide klap, sirenes,… Daaruit kunnen we afleiden wat er gebeurd is.

8

– Wat staat er in Holly’s dagboek? Waarom schrijft ze dat? – Papa zegt: ‘Het leven gaat verder’. Wat bedoelt hij daar mee? Op welke manier geeft Holly op het einde van de film aan dat ook voor haar het leven nu weer verder gaat? – Holly zegt: ‘Dood zijn is net zoals verdwalen’. Wat bedoelt ze daar mee? – Nadat ze eerst afscheid heeft genomen van haar moeder, moet Holly nu opnieuw afscheid nemen… van Sneeuwvlokje. Waarom lukt het haar deze keer wel? – Holly ziet gelijkenissen tussen haar situatie en die van Sneeuwvlokje. Op welke manier? Wat hebben ze met elkaar gemeen? – Gebeurt het wel eens dat jij troost vond bij een dier?

9

THEMA: NATUUR

De film HOLLY EN DE ZWAAN heeft een groot hart voor de natuur.

Natuurbeelden Het natuurdecor waarin de film zich afspeelt, komt prachtig in beeld. Het natuurgebied is gelegen in de delta van de Gele Rivier, de grote rivier die dwars door China stroomt. We kijken uit over uitgestrekt moerasland en eindeloze rietkragen waar zwermen watervogels overvliegen. Uit de weidse panorama’s spreekt de liefde van de filmmaker voor de natuur. Denk maar aan het mooie beeld (vanuit de hoogte) van het kleine meisje dat tussen het riet wandelt, de watervogels bij zonsondergang, of de komst van de winter met hoopjes sneeuw langs de oever. Bovendien toont de film mensen die heel respectvol omgaan met de natuur. Vader helpt aan de bouw van een windkrachtcentrale (windmolens) die ‘groene stroom’ opwekt. Daarbij wordt rekening gehouden met het ecosysteem in het natuurgebied. Gewonde trekvogels worden ondergebracht in een naburig opvangcentrum. We krijgen duidelijk de boodschap: goede mensen zijn mensen die zich bekommeren om de natuur. Aan het einde van de film schreeuwen Holly en papa het luidkeels uit: ‘Zwanen zijn vrienden van Holly. Zwanen zijn vrienden van de mensen. Mensen zijn vrienden van de natuur.’ Na afloop komt de mededeling in beeld: ‘Dankzij Holly en haar vader werd de windtoren verplaatst om de zwanen te beschermen.’

Natuurgebied

10

Is er bij jullie in de buurt ook een natuurgebied? Zoek het op voor je eigen stad / gemeente. En in de buurgemeenten? Je kan met de hele klas een wandeling maken in het natuurgebied. Is er een gids (of een van de ouders met ervaring als natuurgids) die jullie kan rondleiden? Misschien is het een waterrijk gebied. Besteed dan bijzondere aandacht aan de watervogels.

voor wilde dieren. Enkel vogels komen nog veel in het wild voor. Daarom hebben stropers het vooral op hen gemunt.

Opdracht: Natuurfoto’s In HOLLY EN DE ZWAAN wordt de natuur heel mooi gefotografeerd. Op sommige beelden zijn geen mensen te zien, maar kan je de natuur in al haar pracht bewonderen. Met een fototoestel kunnen kinderen zelf ook mooie natuurbeelden maken. Vraag elk kind om in z’n nabije omgeving (eigen tuin, straat, een bosje, veld of weiland in de buurt) twee natuurfoto’s te maken: – één mooie foto van een natuurlijke omgeving: Wat kan je afleiden uit de foto? Is er op die plek veel plaats voor natuur? Heeft de mens er ingegrepen in de natuur? Kan je uit de foto afleiden wat voor dieren er op deze plek zouden leven? – één close-up van een object op deze plek (bloem, tak, dier, paddenstoel,…). Laat de kinderen hun foto’s één voor één presenteren en bespreek klassikaal.

Toch doet de Chinese overheid heel wat inspanningen: GPStracking van trekvogels, wildopzichters, herbebossing, fokprogramma’s, nieuwe natuurreservaten, enz. Stropers en handelaars in bedreigde diersoorten worden door de politie steeds harder aangepakt. En niet zonder resultaat: – Van de schuwe Siberische tijger zouden er momenteel 18 tot 22 in China rondlopen. In 2000 waren er nog maar 12. – Het aantal reuzenpanda’s, het symbool van de bedreigde diersoorten, is de jongste jaren erg gestegen. – Ook met alligators, kuifibissen, herten en wilde steppepaarden gaat het steeds beter. Ook zwanen zijn in China beschermde dieren. Daarom mag je ze niet thuis houden. Dat vertellen de agenten aan Holly: ‘Het is verboden zwanen te temmen of te verkopen. Het is goed dat u haar wilt verzorgen en vrijlaten. Maar daar hebt u toestemming voor nodig. Want sommige slechte mensen jagen op zwanen om te verkopen of op te eten.’ HOLLY EN DE ZWAAN kan de reputatie van dierenrechten in China alvast een beetje opkrikken. Soms lijkt de film wel een reclamespot voor natuurbescherming.

Maak van de gelegenheid gebruik om ook kort de kwaliteit van de foto’s te bespreken. Waarom zijn sommige foto’s goed en andere voor verbetering vatbaar? Waar moet je op letten bij het nemen van een foto? Hebben de kinderen de juiste keuzes gemaakt qua onderwerp, licht, kadrering, enz. Laat hen eventueel een object, persoon of gebouw op school fotograferen met een fototoestel of tablet, en stuur bij indien nodig.

Vogeltrek Zwanen zijn trekvogels. Dat wordt in HOLLY EN DE ZWAAN uitgelegd door de baas van het vogelopvangcentrum: ‘Voor zwanen die vanuit Siberië, over de Oost-Chinese zee naar het zuiden vliegen, is dit moerasgebied een stopplaats op hun route. Ze rusten hier om weer krachten op te doen. In ons reservaat worden gewonde en vergiftigde zwanen opgevangen. Als ze genezen zijn, laten we hen weer vrij.’ Nu de winter begint te vallen, kijken de medewerkers van Holly’s vader vol ongeduld uit naar de komst van nieuwe zwanen. ‘Vorig jaar zijn er tweeduizend zwanen overgevlogen. Dit jaar komen er nog meer.’

Dierensmokkel in China China heeft geen al te beste internationale reputatie als het op dierenbescherming aankomt. Regelmatig kwamen schandalen rond Chinese dierensmokkelaars aan het licht: – China werd op de vingers getikt vanwege een gebrek aan maatregelen tegen het stropen van trekvogels. O.a. veel watervogels die via China naar het zuiden trekken, eindigen als delicatesse in een restaurant. – Door de voortdurende ontbossing is er nog weinig plaats

11

Kind & zwaan

Vliegtraining

Tussen Holly en haar zwaan is er meteen een bijzondere band. Wanneer ze de grote, witte vogel gewond in het net vindt, wil ze hem voederen en verzorgen. Hoewel zwanen zich in gevaar erg agressief durven verdedigen, heeft dit dier niet de neiging om te bijten. Het is oog in oog met Sneeuwvlokje dat we Holly haar eerste woorden horen spreken: ‘Niet bewegen. Hou je stil. Niet weglopen. Je bent gewond. Niet bang zijn.’

Vogels leren doorgaans vliegen door hun ouders te observeren. Dat maakt Holly van in het begin ongerust. Voorlopig waggelt de zwaan immers onhandig in het rond. Wanneer ze vlucht voor de stroper, flappert het dier wild met haar vleugels, maar vliegen kan ze nog niet. Op het einde van de film leert Sneeuwvlokje toch vliegen. Dat lukt enkel dankzij de kennis van de stroper. Dankzij spiegels en lokkende kreten lijkt het alsof Sneeuwvlokje is omringd door soortgenoten. Na enkele pogingen lukt het! Nu Sneeuwvlokje kan vliegen, ligt de vrijheid voor haar open.

Holly en Sneeuwvlokje worden onafscheidelijk. Het beest snatert koddig en laat zich strelen. Holly zet haar in een badje, verzorgt haar en doet alles om haar te beschermen, zelfs al zorgt Sneeuwvlokje voor behoorlijk wat overlast in huis: ze maakt alles vuil, loopt in de weg, saboteert de computer, enz. Groot is Holly’s verdriet wanneer ze Sneeuwvlokje moet afgeven. Huilend spreekt ze het dier toe: ‘Ik wil zo graag dat je bij mij blijft. Maar je hebt verzorging nodig. Gedraag je goed. Ik beloof dat ik je vaak kom bezoeken voor je terugvliegt naar je moeder.’ Maar de band tussen meisje en zwaan wordt echt magisch wanneer Holly voelt dat er iets mis is met Sneeuwvlokje. Ze kan het niet verklaren, maar ze weet het heel zeker. Ze hoort de stem in haar hoofd. ‘Papa, Sneeuwvlokje is in gevaar. Sneeuwvlokje roept mij!’ Die wonderlijke magie kunnen we niet verklaren. Maar Holly krijgt gelijk – Sneeuwvlokje is echt in gevaar!

Opdracht In / buiten huis Zijn er nog huisdieren die je beter niet binnen in huis houdt? Maak een lijstje op het bord van alle huisdieren van de kinderen in de klas en schik ze in twee kolommen: dieren die in huis / buiten het huis wonen. Ga met de kinderen na wat er zou kunnen gebeuren als je de ‘buitendieren’ in huis hield. Kunnen ze daar grappige situaties bij bedenken?

12

Vragen aan de leerlingen

China

– Beschrijf de plek waar de film zich afspeelt. Doet de omgeving je eventueel denken aan een natuurgebied in je eigen streek? Wie bezocht al ooit een natuurgebied? – In de film ontmoet je verscheidene mensen die bekommerd zijn om de natuur. Wie? Op welke manier werkt ook Holly’s vader mee aan het natuurbehoud? – Ken jij diersoorten die met uitsterven zijn bedreigd? Hoe komt het dat ze bedreigd zijn? – Leven er bij ons zwanen in het wild? Zijn zwanen ook bij ons beschermde dieren? – In welke tijd van het jaar zie je bij ons trekvogels overvliegen? Zijn daar ook zwanen bij? Hoe kan je een vlucht overtrekkende zwanen herkennen? Zoek eens op waar deze trekvogels heenreizen / vandaan komen. – Holly en Sneeuwvlokje hebben een heel speciale band. Hoe zie je dat? Was dat zo van bij hun eerste kennismaking? Wat gebeurde er toen? Wat doen ze zoal samen? – Het is niet eenvoudig om een zwaan in huis te houden. Op welke manier zet Sneeuwvlokje het huis op stelten? – Hoe komt het dat Holly de noodkreet van Sneeuwvlokje kan horen? Heb je daar een verklaring voor?

HOLLY EN DE ZWAAN is een Chinese film. China is een enorm uitgestrekt land waar je alle mogelijke landschapsvormen terugvindt: van moerasgebied tot woestijn, van oerwoud tot steppe, van bergland tot laagvlakte. Nu en dan verlaten we samen met Holly en haar vader het natuurgebied en maken een ritje naar een naburige stad. Vraag de leerlingen naar hun indrukken: – Wat zag er voor hen het meest vertrouwd uit: het natuurgebied of de Chinese stad? – Kunnen ze beschrijven hoe de stad er uitzag? – Welke gelijkenissen en verschillen zien ze met steden in eigen land, bv restaurant (maar ziet er anders uit dan bij ons), een markt (idem), een politiekantoor,… – Merkten ze in de omgeving nog andere elementen op die anders zijn dan bij ons? – Was dit een typisch Chinees verhaal of kon de film zich net zo goed in ons land afspelen? Zouden er aanpassingen moeten gebeuren als we het verhaal naar België zouden verplaatsen?

13

THEMA: DE ZWAAN

Niet enkel Holly is dol op haar zwaan. Iedereen die Sneeuwvlokje over het scherm ziet waggelen, verliest zijn hart aan deze prachtige vogel.

Laat de leerlingen in de bibliotheek of op het internet informatie opzoeken over zwanen. Daarmee stellen ze een infobord samen. Laat hen in groepjes op zoek gaan naar informatie, die ze op het infobord bundelen (dus niet enkel foto’s!) rond specifieke thema’s zoals: – hoe de zwaan er uitziet (fysieke kenmerken) – wat de zwaan eet (voeding) – van ei tot zwaan (voortplanting) – waar de zwaan woont (biotoop).

Wist je dat… Zwanen een brede snavel hebben waarin bovenaan twee gaten zitten? Wanneer de zwaan haar voedsel opvist, kan het water door die gaten naar buiten lopen. Zwanen vind je meestal in ondiep water, want duiken kunnen ze niet.

De film leert je nog meer over zwanen: – Vader vindt informatie op het internet: ‘Zwanen zijn trekvogels. Ze leven in groep bij meren en moerassen. Ze leven van wortels en zaadjes van waterplanten. Tijdens de vogeltrek vliegen ze in groepjes van zes tot twintig dieren. Ze vliegen in een V-formatie.’ – Zwanen hebben heel krachtige vleugels (als je te dicht bij komt, kan een zwaan met één vleugelslag je arm breken). Omdat ze zo zwaar zijn, hebben ze soms moeite bij het opstijgen. Dan trappelen ze wild flapperend vooruit tot ze genoeg vaart hebben om de lucht in te gaan. Een vliegende zwaan is niet zo wendbaar; hij kan moeilijk zwenken. Een onverwacht obstakel, zoals het net van een vogelvanger, kan hij moeilijk ontwijken. – Zingen doen zwanen niet, maar wel grommen, sissen of – zoals in de film – een trompetachtig geluid uitstoten.

14

Voor dichters en dromers

– Zwanen zijn trouw aan hun partner. Eenmaal ze samen jongen hebben, blijven ze voor altijd bij elkaar. Wanneer hun partner sterft, blijven ze vaak hun leven lang weduwe / weduwnaar. – Zwanen zorgen goed voor hun kleintjes. Terwijl het vrouwtje broedt, beschermt het mannetje het nest. Meteen na de geboorte kunnen de kleintjes al zwemmen. Maar soms mogen ze uitrusten op de rug van moeder, die hen ’s nachts onder haar vleugels laat slapen.

Zwanen in China In China is de zwaan een beschermde diersoort. Een meisje dat een zwaan als vriend heeft, veroorzaakt dus veel opschudding. China is een halte op de trekroute van zwanen. Vooral in het oosten van het land brengen tienduizenden zwanen de winter door. Op dit filmpje (http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/nieuws/buitenland/1.1807476) zie je hoe in het natuurreservaat Rongcheng de zwanen toekomen. Boswachters voorzien elk jaar zo’n 100 ton maïs om de dieren te voederen.

Witte zwanen, zwarte zwanen Kennen de kinderen het spel ‘witte zwanen, zwarte zwanen’? Kinderen stappen hand in hand in een rij onder ‘de poort’, gevormd door twee poortwachters (= twee kinderen die samen met de armen een brug vormen), op de maat van het bekende kinderliedje. “Witte zwanen, zwarte zwanen, wie gaat er mee naar Engeland varen?” Op het moment dat het laatste kind door de poort stapt, laten de poortwachters het vakhek (= vier armen) neer en is het kind ingesloten.

15

Zwanen hebben dichters en verhalenvertellers altijd geïnspireerd. Een greep uit de vele verhalen: – Grote dichters en schrijvers zoals Shakespeare en Vondel lieten veel zwanen opdraven in hun teksten. Die stonden symbool voor liefde, wijsheid, kracht, elegantie, schoonheid en natuurlijk... eeuwige trouw. – In veel sprookjes en legenden zijn zwanen eigenlijk betoverde prinsen. Denk maar aan de sprookjes over ‘De Zwanenprinses’, ‘De Zeven Zwanen’, ‘Het Lelijke Eendje’, ‘Zwaan kleef aan’, enz. Kennen de leerlingen deze sprookjes? Zo niet, kunnen zij de sprookjes terugvinden in een sprookjesboek of op het internet? – ‘Het Zwanenmeer’ (naar de muziek van Peter Tsjaikovski) is een wereldberoemd ballet. Het verhaal gaat over prins Siegfried die verliefd wordt op een betoverde prinses: overdag is prinses Odette een witte zwaan, maar ’s nachts verandert ze in een beeldschoon meisje. Siegfried zweert haar eeuwige trouw, maar wordt misleid door de tovenaarsdochter. Die lijkt als twee druppels water op Odette, maar haar verenkleed is zwart. De prins heeft zijn belofte gebroken; Odette blijft voor altijd een zwaan. – In de Griekse mythologie veranderen goden zich soms in zwanen als ze een vrouw willen verleiden. Dat deed o.a. Zeus, toen hij een oogje had op Leda, de vrouw van de koning. – Het sterrenbeeld ‘de zwaan’ is genoemd naar Cycnus, de zoon van de Griekse god Poseidon, die na zijn geboorte te vondeling werd gelegd en werd opgevoed door een zwaan. Toen Cycnus stierf, was Poseidon zo verdrietig dat hij zijn zoon als sterrenbeeld aan de hemel plaatste, in de vorm van een zwaan. – Vroeger geloofden de mensen dat zwanen vlak voor hun dood een hemels mooi, klagend gezang lieten horen. Vandaar de uitdrukking ‘zwanenzang’: de laatste wapenfeiten van iemand die zijn ondergang tegemoet gaat. – Op sommige kerken staat boven op de toren geen haan maar… een zwaan. Omdat de zwaan het symbool is van zuiverheid. – Zwanen zijn trekvogels en zijn daarom het beschermdier van

‘de reiziger’. Herbergen die vroeger langs drukke reisroutes stonden, hadden vaak een zwaan op hun uithangbord. Nog steeds zijn er veel café’s die ‘De Zwaan’ heten.

– In China staat er vaak een afbeelding van een zwaan op nieuwjaarskaarten, in het gezelschap van een oude man. Die tekening staat symbool voor ‘een blije toekomst en een lang leven’.

16

BIJLAGE: AFFICHE