HOGESNELWEG-SYSTEEM een autonoom verkeerssysteem gebouwd boven de as van bestaande autosnelwegen
EIGENSCHAPPEN EN EFFECTEN
HOGESNELWEG-SYSTEEM innovatief antwoord op het mobiliteitsvraagstuk
HogeSnelWeg-systeem
HSW-Bouwpakket
HogeSnelWeg
T-tunnel
HogeSnelWeg verdiept HogeSnelWeg-systeem
HSW IN VOGELVLUCHT Probleemstelling Gedurende de laatste 15 jaar is de productiviteit in Nederland nadelig beïnvloed door kapitaalvernietiging ten gevolge van het vastlopen van de automobiliteit.
(enkele trefwoorden: voortgaande groei van automobiliteit, hardnekkige filevorming tijdens de spits, afnemende bereikbaarheid economische centra)
Het HSW-systeem Het HSW-systeem vormt met het hoofdwegennet (HWN) een duaal systeem. De HogeSnelWeg genereert extra verkeerscapaciteit voor personenauto’s. Het systeem kent eigen op- en afritten en is — mede door gebruik te maken van de varianten uit het HSW-bouwpakket — volledig autonoom. Kern van het systeem vormt de HogeSnelWeg (HSW). Deze bestaat uit twee (stalen) rijdekken en één (betonnen) wisselstrook steunend op betonnen palen1, die elke 20 meter in de middenberm van de bestaande autosnelwegen worden geschroefd en wel zodanig dat de HSW zich op een hoogte van 5,5 meter boven de middenberm bevindt. Het HSW-systeem wordt in hoofdzaak gekenmerkt door: • een nieuwe ordening van verkeersstromen, te weten: scheiden van doorgaand en plaatselijk verkeer en op de HSW geen massa- en snelheidsverschillen; • uitbreiding van de corridor-capaciteit met gemiddeld 50%; • verbetering van het ondernemingsklimaat door een significante versterking van de economische structuur (toename productiviteit); • meervoudig ruimtegebruik, absorptie geluid, gerichte wegdekverlichting boven en beneden, reductie van brandstofgebruik en uitstoot CO2; • korte bouwtijd en slanke uitvoering waardoor deze modulaire prefab-constructie grotendeels privaat financierbaar is; • de introductie van een vorm van betaalstroken, die niet verplichtend is en tezamen met een vrijwel 100% doorstroomgarantie een win-/winsituatie voor de gebruiker oplevert.
Conclusies • het HSW-systeem is verkeersveilig, milieuvriendelijk, productiviteitsverhogend en rendabel te exploiteren; • het HSW-systeem levert voor alle betrokken partijen, waaronder automobilisten, overheid, maatschappij, private financiers, bedrijven en aannemingsconsortia, aanvaardbare voordelen op; • het HSW-systeem biedt — nagenoeg onafhankelijk van bestaande financiële overheidsplanning — voor een periode van enige tientallen jaren een innovatief en integraal antwoord op het vraagstuk van de automobiliteit. Voorts wordt verwezen naar de hiernavolgende appendix: eigenschappen en effecten.
1
Avegaar-schroefpaal, octrooi aangevraagd
HogeSnelWeg-systeem
1
EIGENSCHAPPEN EN EFFECTEN Appendix bij het HogeSnelWeg-systeem
HogeSnelWeg-systeem
2
EIGENSCHAPPEN
Autonoom karakter Separate capaciteit Het HSW-systeem ontleent zijn autonome karakter aan het feit dat separate capaciteit wordt toegevoegd aan de bestaande autosnelwegen, zonder wijziging van bestaande verkeerspleinen. Door op de HSW een strikt snelheidsregime zonder snelheidsverschillen in te voeren, neemt de capaciteit per beschikbare rijstrook significant toe. De totale vervoerscapaciteit per rijrichting van één rijstrook op de HSW zal nagenoeg gelijk zijn aan die van twee additionele rijstroken op het maaiveld. Afhankelijk van het aantal onderliggende rijstroken kan 35 tot 60% van het verkeersaanbod via de HSW worden afgewikkeld; dit verkeer zal zodoende de bestaande verkeerspleinen niet meer belasten. Hieronder worden de varianten van het HSW-bouwpakket beschreven, waarmee de continuïteit van het HSW-systeem wordt gegarandeerd. HSW-bouwpakket Deze bevat de drie basisvarianten voor het toepassen van het HSW-systeem, te weten: • de standaarduitvoering met de HogeSnelWeg op 5,5 meter hoogte, steunend op betonnen palen in de middenberm van de autosnelwegen; deze uitvoering zal in het merendeel van de gevallen worden toegepast over grotere lengten; • de verdiepte ligging, die kan worden toegepast indien wensen of eisen van milieutechnische aard dit noodzakelijk maken; • het T-tunnel concept 2, daar waar een kruising met bestaande infrastructuur (weg, rail of water) op palen niet is te realiseren. Dit concept behelst een enkele, betonnen, geboorde, gecompartimenteerde tunnelbuis met het karakter van ondergronds dubbel-ruimtegebruik. Hierbij blijft het HSW-wegbeeld in de bovenste helft van de tunnel gehandhaafd, terwijl in de onderste helft van de tunnel twee fysiek gescheiden doelgroepstroken-met-vluchtstroken voor vrachtverkeer mogelijk zijn. Elk compartiment heeft een eigen, onafhankelijk luchtbehandelingssysteem en het maken van vluchtluiken of -deuren op voorgeschreven afstanden vormt geen probleem. Tussen de compartimenten wordt optimale veiligheid gegarandeerd in geval van een calamiteit. “Bypass” De gescheiden verkeersstromen beïnvloeden elkaar niet, waardoor de HSW fungeert als een “bypass” voor personenauto’s, bijvoorbeeld tijdens onderhoudswerkzaamheden aan of een calamiteit op de autosnelweg eronder. De verkeersafwikkeling hierop wordt door een calamiteit op de HSW niet beïnvloed. Bij verkeersongevallen op de HSW zullen geen verschijnselen als bermtoerisme of kijkfiles ontstaan. Keuzevrijheid De automobilist binnen de doelgroep — het transito-personenverkeer — bepaalt zelf of hij gebruikmaakt van de (filevrije) HSW tegen een vergoeding, of van de bestaande snelweg.
Modulair karakter Fabricage en planning Vrijwel alle HSW-elementen kunnen volgens plan worden geprefabriceerd en “just in time” worden aangeleverd op de bouwplaats. Deze blijft schoon vanwege het ontbreken van bouwafval. De voortgang van de bouw is niet of nauwelijks weersafhankelijk, waardoor opleveringsdata, renteverliezen en ”onvoorzien” vaste gegevens zijn. Doordat onteigeningsprocedures nagenoeg ontbreken, kan snel met de aanleg worden begonnen. 2
T-type tunnelbuis, octrooi aangevraagd
HogeSnelWeg-systeem
3
Montage Door gebruik te maken van de avegaar-schroefpaal kan de HSW snel worden gemonteerd; toepassing van de “overgliding”-methode maakt dat de dagelijkse verkeersstromen geen noemenswaardige hinder van de montage ondervinden. De bouwsnelheid bedraagt tenminste 40 meter per dag per bouwplaats. Demontage De gehele constructie is op een later tijdstip, indien gewenst, relatief eenvoudig te demonteren. Kosten De kostprijs van de HSW wordt geschat op ca. 15 miljoen euro per strekkende kilometer inclusief kunstwerken (nieuwe bruggen en tunnels, alsook tunnels ter vervanging van bestaande viaducten). Deze schatting is gebaseerd op de toegepaste technieken, de gekozen lichte constructie en de snelle montage. Gelet op de huidige verkeerssituatie in Nederland leent ca. 35% van het bestaande hoofdwegennet zich voor de aanleg van het HSW-systeem.
Veiligheid Wegbeeld Door de ontvlechting van snel en langzaam verkeer en door de verminderde verkeersdruk zal de verkeersveiligheid op de bestaande autosnelwegen beduidend toenemen. Door de aard van de constructie van de HSW — twee fysiek gescheiden rijbanen en een middenstrook, die om de 800 meter voor één van beide rijbanen als vluchtstrook ter beschikking staat — kunnen automobilisten elkaar niet inhalen. Alle voertuigen rijden met dezelfde snelheid, waardoor een rustig wegbeeld ontstaat en de verkeersveiligheid sterk verbetert. Verkeersbegeleidingsysteem De toegestane rijsnelheden op de HSW worden berekend afhankelijk van het verkeersaanbod en omgevingsfactoren. Deze snelheden worden mede aangegeven met behulp van een verkeersbegeleidingssysteem, zodat de automobilist op een psychologische wijze ertoe wordt aangezet deze snelheid punctueel aan te houden: men mag niet sneller maar ook niet langzamer rijden. Het begeleidingssysteem bestaat uit op ooghoogte naast de automobilist in de vangrail aangebrachte lampjes, die zich met de op dat moment geldende snelheid voortbewegen. Indien de juiste snelheid wordt aangehouden lijken de lampjes stil te staan, hetgeen een rustgevend effect heeft. Weersomstandigheden Op de bestaande autosnelwegen zal bij mist door het viaducteffect van de HSW het zicht beduidend beter zijn dan zonder bovenconstructie, terwijl dit positieve effect nog wordt versterkt door de beter op het wegdek gerichte verlichting. Bij regen, sneeuw en/of ijzel staat op de bestaande autosnelwegen steeds tenminste één droge rijstrook per rijrichting ter beschikking. Doordat de HSW beschikt over een goede hemelwaterafvoer, zal aquaplaning niet voor kunnen komen. Door toepassing van asfalt met een vriespuntverlagende component wordt het optreden van onverwachte gladheid preventief bestreden.
Milieu Meervoudig ruimtegebruik Door toevoeging van capaciteit boven de bestaande infrastructuur wordt geen beslag gelegd op de schaarse ruimte in Nederland. Hierdoor zijn onteigeningsprocedures nagenoeg niet aan de orde. Evenmin komen er nieuwe geluidscorridors en verkeersknooppunten bij.
HogeSnelWeg-systeem
4
Aanzicht Doordat de HSW parallel boven de bestaande snelwegen wordt aangebracht, zullen veranderende "horizonaspecten" moeten worden geaccepteerd. Door zijn lichte constructie toont de HSW een slank profiel. Bestaande portalen ten behoeve van bewegwijzering en snelheidsindicatie alsmede verlichtingsmasten verdwijnen en de armaturen worden geïntegreerd in de onderzijde van de HSW-constructie. Bestaande viaducten, boven de bestaande snelwegen met toe- en afritten, worden vervangen door tunnels, waardoor het aanzicht van de autosnelweg-met-HSW gelijkmatiger wordt. CO2 -uitstoot en brandstofverbruik Door toepassing van het verkeersbegeleidingssysteem, waarbij de aangegeven rijsnelheid op de HSW dient te worden gevolgd, is de te verwachten uitstoot van uitlaatgassen en daarmee CO2 geringer. Doordat het verkeer dezelfde snelheid heeft en inhaalmanoeuvres – door de inrichting van de HSW – zijn uitgesloten, wordt het bijbehorende remmen en optrekken sterk beperkt. Door een verbeterde doorstroming van het verkeer neemt de filevorming aanzienlijk af en daarmee de schadelijke uitstoot van stationair draaiende motoren. Al met al heeft het HSW-systeem niet slechts een lager brandstofverbruik tot gevolg, doch levert ook een positieve bijdrage aan de CO2 -reductie. Geluid Door de toepassing van geluidabsorberende materialen aan de onderzijde van de HSWwegdekelementen en door de verminderde verkeersdruk, zal de geluidopbrengst van de bestaande autosnelwegen afnemen. De geluidbijdrage van de HSW zal door toepassing van geluiddempend asfalt op de rijbaan en een dichte geluidisolerende vangrailconstructie beperkt zijn. Op de HSW ontbreekt vrachtverkeer, dat voornamelijk verantwoordelijk is voor het hinderlijke bandenlawaai. Hierdoor zal de geluidbijdrage van de HSW binnen de bestaande grenzen blijven. Per saldo zal er — ceteris paribus — sprake zijn van een verkleining van de bestaande geluidcontouren. Verlichting Bestaande hogemastverlichting wordt vervangen door een meer geconcentreerde verlichting van het wegdek, waarbij de armaturen aan de onderzijde van HSWwegdekelementen worden aangebracht. De lichtverstrooiing in de omgeving van autosnelwegen wordt sterk gereduceerd en daarmee de schadelijke invloed ervan op het leven van de nachtdieren. De gerichte verlichting van het HSW-wegdek, die aangebracht wordt in de langsborstwering, is niet vanaf het maaiveld zichtbaar.
Betalen Betaalstroken Door het autonome karakter van het HSW-systeem en de keuzevrijheid voor de automobilist om er gebruik van te maken, wordt op een maatschappelijk aanvaardbare wijze het beginsel van betaalstroken ingevoerd. Winstpunten De vergoeding die de automobilist voor het gebruik van de HSW moet betalen, levert hem een paar belangrijke voordelen op: filevrije doorgang, verbeterde planningmogelijkheden.
HogeSnelWeg-systeem
5
EFFECTEN
Toevoegende waarde Noord-zuidverbindingen Bij maximale opschaling van het HSW-systeem wordt een verdubbeling bereikt van het aantal kunstwerken in noord-zuidrichting, hetgeen van groot strategisch belang is. Communicatie wal-voertuig Toekomstige systemen voor verkeersbegeleiding en plaatsbepaling zijn door de constructie van de HSW relatief eenvoudig in te bouwen. Voorts maakt het geordende verkeersbeeld het HSW-systeem tot een laagdrempelig implementatieobject voor toekomstige interactieve voertuigbesturing. Kabelinfrastructuur In de hoofdligger van het HSW-systeem kunnen kabels worden ondergebracht ten behoeve van telecommunicatie, alsmede voor energietransport. Tevens kunnen op eenvoudige wijze GSM-antennes worden geïntegreerd in de constructie, ter accommodering van het mobiele telefoonverkeer in de corridor van de autosnelwegen. Viaducten Vervanging van de bestaande viaducten door tunnels levert twee voordelen op: enerzijds worden de belemmeringen voor uitzonderlijk transport opgeheven en anderzijds zijn de kosten voor vervanging van deze veelal afgeschreven viaducten verdisconteerd in de kostprijs van het HSW-systeem. Kennisexport Zowel bij de fabricage van de elementen van de HSW alsook bij de montage van het HSWsysteem wordt specifieke kennis opgebouwd die zich goed leent voor export.
Economie Statische congestiekosten Recent onderzoek door het Ministerie van Verkeer en Waterstaat heeft aangetoond dat de statische kosten van filevorming de Nederlandse economie jaarlijks een verliespost opleveren van 1 miljard euro. Het verloop van deze schadepost in de tijd laat een duidelijke stijging zien. Een schadepost van 1 miljard euro komt overeen met een netto contant verlies anno 2001 van ca 20 miljard euro. Aangezien de congestiegroeivoet en de rentevoet historisch gezien hoger zijn dan de inflatie, komt de afkoop van een jaarlijks te indexeren kostenpost, gebaseerd op 1 miljard euro anno 2001, waarschijnlijk dicht in de buurt van 25 miljard euro. Dynamische congestiekosten Uit onderzoek van de Europese Commissie — gebaseerd op een dynamische benadering — blijkt dat de congestiekosten in de lidstaten gemiddeld 2% van het Bruto Binnenlands Product bedragen. Voor Nederland komt dit overeen met 8 miljard euro op jaarbasis, hetgeen resulteert in een netto contante verliespost van 160 miljard euro. Door een structurele economische groei, die zijn oorsprong vindt in het HSW-systeem, wordt de Nederlandse economie per saldo verlost van een netto contante schadepost van vele miljarden euro’s. Een substantieel percentage van dit bedrag komt via directe en indirecte belastingen ten goede aan de schatkist.
HogeSnelWeg-systeem
6
Dynamische efficiency 3 Toepassing van het HSW-systeem stimuleert de dynamische efficiency van de Nederlandse economie door geografische waarde-ontsluiting van onder andere steden en bedrijventerreinen. Het effect hiervan is een versterking van de Nederlandse economische structuur. Door een toename van investeringen en arbeidsproductiviteit stijgt het welvaartsniveau, hetgeen gepaard gaat met een vergroting van de staatsinkomsten en een daling van de staatsuitgaven. De Nederlandse staatshuishouding/samenleving bereikt via deze efficiëntere economische orde een hoger kwaliteitsevenwicht. Aanleg van het HSW-systeem gedurende de periode 2000-2015 staat garant voor langdurige directe werkgelegenheid in de civieltechnische en aanverwante binnenlandse sectoren. Mobiliteit Door het HSW-systeem aan de Nederlandse infrastructuur toe te voegen ontstaat efficiënte en "stress"-vrije mobiliteit. Het grootschalig aanpakken van het mobiliteitsprobleem versterkt het solide en doelmatige imago van de Nederlandse economie in het buitenland. Buitenlandse investeringen zullen toenemen vanwege aantrekkelijke vestigingsfactoren.
Financiering "Return on investment" De "return on investment" op het HSW-systeem wordt gerealiseerd doordat voor het gebruik ervan een vergoeding wordt gevraagd (betaalstroken). Deze vergoeding wordt geëffectueerd door middel van een elektronisch afrekensysteem. Exploitatie en structuur Door exploitatierechten te verlenen aan financieringsinstellingen kan de overheid de aanpak van het Nederlandse mobiliteitsprobleem privatiseren. Het HSW-systeem maakt een transparante conservatieve financieringsstructuur mogelijk, omdat het een systeem-marktcombinatie belichaamt met een bovengemiddelde "return on investment". Overheid en private financiers kunnen een publiek-private samenwerking (PPS) aangaan — die een normale, risicogerelateerde kapitaalvergoeding mogelijk maakt — zonder dat één van de participanten eenzijdig een residueel risico moet afdekken. Overheid : 50% van het eigen vermogen Participatiemij : 25% van het eigen vermogen Banken : 25% van het eigen vermogen Banken : 100% van het vreemd vermogen Hefboomwerking Het eigen vermogen bedraagt tenminste 40% van het totale vermogen. Met deze financieringsopzet haalt de overheid met 1 miljard publieke middelen 4 miljard private middelen uit de markt (vermogenshefboom). Tevens is zij als verschaffer van eigen vermogen gerechtigd tot 50% van de nettowinst (financieringshefboom). EU-bijdrage Door het innovatieve karakter van het HSW-systeem maken HSW-projecten in de lidstaten van de Europese Unie een goede kans op EU-subsidies.
3
Dynamische efficiency betekent dat de economische orde in staat is: • door middel van innovaties efficiëntere combinaties van productiefactoren tot stand te brengen; • veranderende behoeften efficiënt te vertalen in de productie van goederen en diensten.
HogeSnelWeg-systeem
7
10 KERNPUNTEN OP EEN RIJ
1. Geen beslag op Rijksmiddelen • vanwege korte bouwtijd en slanke, modulaire prefab-constructie, grotendeels financierbaar met private middelen.
2. Milieu • sterke reductie uitlaatgassen en brandstofverbruik als gevolg van betere doorstroming; • verkleining geluidsprofiel van huidige snelwegcorridor door geluidsabsorptie in HSW-rijdekken en overige geluidwerende voorzieningen; • sterke vermindering huidige strooilicht door toepassen gerichte wegdekverlichting boven en beneden; • door meervoudig ruimtegebruik geen extra grondbeslag; • zeer gunstige grondstoffenbalans in vergelijking met conventionele bouwmethoden.
3. Verkeersveiligheid • rustiger verkeersbeeld door ontvlechting, zowel boven als beneden; • ordening versus onrust; • geen massa- en snelheidsverschillen.
4. Capaciteitstoename autosnelwegen: • gemiddeld 50%, afhankelijk van het aantal onderliggende rijstroken.
5. Economie • verbetering van het ondernemingsklimaat door een significante versterking van de economische structuur (productiviteitstoename) • investeren in het HSW-systeem resulteert in binnenlandse infrastructuurproductie met superieure productiviteitskenmerken, in vergelijking tot conventionele wegenbouw.
6. Systeemoplossing • • • •
introductie van een systeemoplossing voor betaalstroken, die snel kunnen worden aangelegd; bij opschaling worden steeds meer systeemvoordelen merkbaar; het HSW-systeem wordt gedacht voor ca. 1.000 (van de 2.500) kilometer autosnelwegen; introductie van een gecompartimenteerde tunnelbuis met optimale veiligheidseigenschappen.
7. Civiele techniek • de bouwsnelheid bedraagt 40 meter per bouwplaats per dag, met minimale verkeershinder; • fundering in de vaste grondslag, onafhankelijk van slappe bodem; • het systeem is geheel demontabel, mede vanwege modulaire prefab-bouw.
8. Datakabels • bewaakte, toegankelijke infrastructuur voor datakabels; • eenvoudige inspectie, vervanging en/of toevoeging van kabels, indien wenselijk.
9. Openbaar vervoer • HSW-rijstroken kunnen fungeren als (file)vrije intercity-busbanen met tijdgarantie.
10. Directe maatschappelijke gevolgen • geen onteigeningsprocedures, vanwege meervoudig, functioneel ruimtegebruik.
HogeSnelWeg-systeem
8
Stichting HogeSnelWeg Hardinxveld-Giessendam
Secretariaat: Appelgaarde 75 2272 TB Voorburg Tel.: 070-320 91 93 Fax: 070-320 91 94
© Stichting HogeSnelWeg, november 2001 Ontwerp: Newhansnel Marketing & Communicatie, Druk: Hega Offset Den Haag
