Hoe word ik een. ENERGIEdetective EEN STAPPENPLAN VOOR DE ENERGIEDETECTIVE IN WORDING KLIMAAT NEUTRAAL. MOS duurzame scholen straffe scholen

Hoe word ik een

ENERGIEdetective EEN STAPPENPLAN VOOR DE ENERGIEDETECTIVE IN WORDING

?

KLIMAAT NEUTRAAL

MOS

duurzame scholen straffe scholen

STAP

#1

Dit lezen

Hallo, We hebben begrepen dat jullie detectives willen worden. Een dikke proficiat daarvoor! Jullie weten dat detectives naar van alles en nog wat speuren? Meestal zijn dat mysterieuze dinges of andere zaken die het daglicht niet mogen zien. Maar vooraleer je een echte detective bent moet je een hele weg afleggen. Je moet als het ware stage lopen. Bewijzen dat je het waard bent om een detective te zijn.

Als jullie deze stage achter de rug hebben zijn jullie echter geen gewone detectives. Nee hoor, jullie zijn dan ENERGIEdetectives. Dit zijn speurders die gespeciali seerd zijn in het opsporen van Energievreters. Energievreters zijn ellendige monsters die op een geniepige manier, dikwijls zonder dat je het weet, massa’s energie opvreten. Het is de taak van een Energiedetective om die Energievreters op te sporen en aan de niets vermoedende mensen uit te leggen hoe ze ervoor kunnen zorgen dat die ellendelingen geen schijn van kans meer maken. Zoals een gewone detective in vroegere dagen beschikte over een vergrootglas, zo beschikt een Energiedetective over een aantal instrumenten om Energievreters op te sporen. Omdat zulke instrumenten toch wel wat centen kosten en niet elke school dat geld zo meteen heeft, heeft MOS een koffer samengesteld met allerlei hulpmiddelen om Energievreters op te sporen: de E.H.B.E. (Eerste Hulp Bij Energievreters). Opdat in de toekomst ook andere Energiedetectives van deze koffer gebruik kunnen maken, vragen we jullie om zeer goed zorg te dragen voor deze instrumenten. Jullie vinden de inhouds tabel bij de E.H.B.E. Een goede Energiedetective draagt zorg voor het materiaal en doet niets verloren! Wij wensen je alvast veel succes bij het speuren naar Energievreters in de school!

2 • Hoe word ik een energiedetective? Een stappenplan voor de Energiedetective in wording

STAP

#2

Bespaar energie, begin bij jezelf

Vooraleer je je stage als Energiedetective kan aanvatten is het belangrijk om te weten hoe jij het er zelf vanaf brengt op het vlak van energie. Misschien ben je wel een Energievreter zonder dat je het zelf beseft! Om dat te weten te komen heeft MOS de Ik-vreet-zelf-energie-test uit gevonden. Vul deze lijst eerst in vooraleer je verdergaat met de zoeklijst voor Energiedetectives. Veel succes!

IK-VREET-ZELF-ENERGIE-TEST

ALTIJD

SOMS

NOOIT

1. Als ik als laatste de kamer uit ga doe ik het licht steeds uit. 2. Als ik ga slapen zet ik mijn gsm/tablet helemaal uit. Zo moet ik hem veel minder snel terug opladen en bespaar ik op energie. 3. Ik speel liever buiten met vrienden in plaats van (alleen) voor tv te zitten, of op de computer, tablet, smartphone, … te spelen. 4. Als ik buiten ga spelen, zet ik de radio, tv of computer helemaal uit. 5. Ik sluit steeds de deur achter me. Zo kan de warmte niet ontsnappen. 6. Als ik het fris heb doe ik een extra trui aan in plaats van de verwar ming (op mijn kamer) hoger te zetten. 7. Ik zit liever met mijn familie in de woonkamer dan alleen op mijn kamer. Dat is veel gezelliger en bovendien hoeft dan de verwarming op mijn kamer niet op. 8. Ik neem meestal een snelle douche in plaats van een lang, heet bad. 9. Ik verlucht mijn kamer minstens eenmaal per dag (15 minuten), maar let er wel op dat de verwarming uit is. 10. Als ik niet te ver (minder dan 5 km) van de school woon, kom ik (ook in de winter) zoveel mogelijk te voet of met de fiets. 11. Ik doe regelmatig te voet of met de fiets een boodschap (bakker, winkel) voor mijn (groot)ouders. Zo sparen we uit op autokilometers (en CO2).

En? Wat is het resultaat? Heb je minder dan zes keer ‘altijd’ aangekruist? Ben je dan wel zeker dat je zelf geen Energie vreter bent? Doe er dan iets aan en probeer enkele keren ‘nooit’ om te zetten in ‘soms’ of nog beter in ‘altijd’. Heb je meer dan zes keer ‘altijd’ en daar nog een paar keer ‘soms’ aangekruist, dan ben je zeker klaar voor de volgende stap van jouw stage om Energiedetective te worden.

Hoe word ik een energiedetective? Een stappenplan voor de Energiedetective in wording • 3

STAP

#3 1.

Zoeklijst voor de energiedetective

SPEUREN NAAR SLUIPVERBRUIKERS (MET DE ENERGIEMETERS) Elektriciteit is een grote Energievreter. Welke toestellen zijn er in de klas of het lokaal? Meet het energieverbruik met de energiemeter (de juf of meester legt wel uit hoe deze werkt). Doe dit wanneer de toestellen aanstaan en ook wanneer ze ‘zogezegd’ volledig uitstaan. Doe de test zo meteen nog eens, maar plaats dan de verdeelschakelaar tussen het toestel en het stopcontact. Zet de schakelaar op ‘1’ en dan op ‘0’. Wat merk je? Geeft de energiemeter een verschil aan? Wat kan je hier uit opmaken?

Toestel ‘aan’

Toestel ‘uit’

Computer 1:

…..…… watt

…..…… watt

Scherm computer 1:

…..…… watt

…..…… watt

Printer 1:

…..…… watt

…..…… watt

Computer 2:

…..…… watt

…..…… watt

Scherm computer 2:

…..…… watt

…..…… watt

Printer 2:

…..…… watt

…..…… watt

Computer 3:

…..…… watt

…..…… watt

Scherm computer 3:

…..…… watt

…..…… watt

Printer 3:

…..…… watt

…..…… watt

Computer 4:

…..…… watt

…..…… watt

Scherm computer 4:

…..…… watt

…..…… watt

Printer 4:

…..…… watt

…..…… watt

Computer 5:

…..…… watt

…..…… watt

Scherm computer 5:

…..…… watt

…..…… watt

Printer 5:

…..…… watt

…..…… watt

Radio/cd-speler:

…..…… watt

…..…… watt

…………………….…………………….

…..…… watt

…..…… watt

……………………..…………………….

…..…… watt

…..…… watt

Andere:


klas/ lokaal ............

Welke toestellen blijven steeds in het stopcontact steken? 1 …………………….…………………….

3 …………………….…………………….

5 …………………….…………………….

2 …………………….……………………

4 …………………….…………………….

6 …………………….…………………….

Van welke toestellen wordt de stekker uit het stopcontact getrokken of wordt de verdeelschakelaar uitgezet (= op nul)? 1 …………………….…………………….

3 …………………….…………………….

5 …………………….…………………….

2 …………………….……………………

4 …………………….…………………….

6 …………………….…………………….

Klasactiviteit Wat is het totaalverbruik? Per uur? ………… Dag? ………… Week? ………… Maand? ………… Schooljaar? ………… Kan je berekenen hoeveel dit de school kost als je uitgaat van een gemiddelde prijs van € 0,25 per kWh (= 1000 watt per uur)? Per uur? € ………… Dag? € ………… Week? € ………… Maand? € ………… Schooljaar? € ………… Ken jij nog andere manieren om sluipverbruik in dit lokaal tegen te gaan? …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………............... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...............


wist je dat...

2.

VERLICHTING IN EEN DOORSNEE SCHOOL MET ONGEVEER

SPEUREN NAAR DE VOORDELIGSTE VERLICHTING

11%

VAN HET ENERGIE BUDGET GAAT LOPEN?

Test voor Alleswetende Energiedetectives (klasactiviteit) Vraag 1 Welke verlichting is de voordeligste (Let op: geheimschrift)!!! tein gnithcilrev !tdnarb eD eid Vraag 2 Er bestaan verschillende soorten lampen in de handel. Kan jij ze even op een rijtje zetten? Welke is volgens jou de milieuvriendelijkste? Waarom? Vraag 3 Dit is een moeilijke … Hoe kan je ervoor zorgen dat je het licht minder snel moet aandoen? We geven je een paar trefwoorden. Het verhaaltje moet je zelf verder afmaken (2 zinnen). kleuren – weerkaatsen – beter – energie - bespaart - donkere - ‘zuigen’ – sneller – licht Vraag 4 Op de verpakking van de lampen (moesten ze er niet meer bij zijn dan mag je verdergaan op onderstaande tekening) vind je een raar soort tabelletje. Dat is een energielabel. Hiermee wordt aangegeven in hoeverre een product (in dit geval een lamp) milieuvriendelijk of milieuonvriendelijk is. Je vindt die labels ook bij koelkasten, diepvriezers, en andere dingen die energie verbruiken. Kijk op de verpakking welk label de betreffende lamp heeft. Moest de verpakking er niet meer bij zijn dan kunnen we jullie verklappen dat de gloeilamp een ‘E’, de spaarlamp een ‘A’, en de LED-lamp een ‘A++’ heeft. Maar wat is nu het beste? De A of de G? En welke lamp is dan de milieuvriendelijkste?


Test Speciaal voor Energiedetectives hebben we een lampentester ontworpen. Hiermee kan je verschillende soorten lampen testen en nagaan hoeveel ze verbruiken. Probeer maar eens uit! Welk lamp verbruikt volgens jou het minste energie en geeft toch goed licht? Welke van de drie lampen wordt het warmste (voorzichtig!)? Hoe zou dat komen, denk je? Kijk de klassen en lokalen door middel van de onderstaande lijst op hun verlichting na. Omcirkel wat juist is. Voor elke plus (+) die jullie toekennen geef je 1 punt, voor elke min (-) trek je 1 punt af. Men kan dus in het beste geval +6 punten bij elkaar sprokkelen, en in het slechtste geval -6.

+

-

Zijn er in de klas gloeilampen of spaar/TL-lampen?

spaar

gloei

Wordt de verlichting tijdens de speeltijd uitgedaan?

JA

NEE

Wordt de verlichting bij het verlaten van de school uitgedaan?

JA

NEE

Zijn de lichten uit als ze niet hoeven te branden?

JA

NEE

Staan er voorwerpen (planten, tekeningen, …) die het licht tegenhouden voor de ramen?

NEE

JA

licht

donker

VERLICHTING

Zijn de muren, vloer, en/of het plafond van het lokaal in lichte of donkere kleuren?


3.

SPEUREN NAAR HOGE TEMPERATUREN (MET DE ZWOELE BIBBERMETERS) Verwarming is ook een grote energievreter. In een klaslokaal hoeft het helemaal niet warmer te zijn dan maximum 20°C. ‘s Nachts, in het weekend, of tijdens de vakanties mag de temperatuur zelfs gerust tot 12 à 14°C dalen. In de gang of andere lokalen waar maar af en toe mensen komen hoeft de temperatuur over dag niet hoger dan 16°C te zijn. En ook hier hoeft het ‘s nachts, in het weekend, of tijdens de vakanties niet warmer dan 14°C te worden. Als de temperaturen in de school zoals hierboven worden afgesteld, bespaar je heel wat energie en krijgen energievreters geen kans om hun vernietigende werk te doen! Om energiedetectives te helpen speuren naar deze soort energievreters hebben we speciaal voor jullie een paar handige instrumenten ontwikkeld: 1. De Zwoele Bibbermeter Zwarte wijzer (actuele temperatuur)

Blauwe wijzer (min.t°)

Rode wijzer (max. t°) Draaiknop

Een thermometer is een gevoelig instru ment. Wees er dus voorzichtig mee!!! Een warme of koude luchtstroom kan de werking van de thermometer al beïnvloe den en een afwijkend beeld geven van de werkelijke temperatuur. Het is daarom be langrijk dat de thermometer op de juiste plaats wordt opgehangen. Plaats de thermometer dus zeker niet in de onmiddellijke omgeving van een raam, deur, verwarming, of in direct zonlicht. Met de witte draaiknop draai je zowel de rode als de blauwe wijzer na elke meting

voorzichtig(!) tot net tegen de zwarte wij zer. Als het warmer wordt zal de zwarte wij zer tegen de rode duwen, wordt het kouder dan zal hij tegen de blauwe wijzer duwen. En zo weet je na 24 uur wat de laagste en de hoogste temperatuur (of minimum en maximum) in de klas of het lokaal was! b elangrijk

Als je denkt dat de thermometer niet goed werkt of niet de juiste temperatuur aangeeft, breng dan de juf of de meester op de hoogte.


2. De Zwoele Bibberkaart De Zwoele Bibberkaart is ontworpen om van elke klas of lokaal gedurende negen weken en dit twee schooljaren na elkaar de minimum- en de maximumtemperaturen te noteren. Jullie gaan dit gedurende 9 schooldagen doen. Lees correct de temperaturen af van de Zwoele Bibbermeter en vul deze in op de kaart. De gegevens van alle kaarten vul je dan in op de Zwoele Bibberaffiche (zie verder) en laat je aan iedereen weten. Is de dagen/of de nachttemperatuur abnormaal hoog? Stap dan met deze gegevens als de bliksem naar de directie! Een verlaging van de temperaturen spaart niet alleen het milieu maar ook veel geld!

3. De Zwoele Bibberaffiche Op de Zwoele Bibberaffiche worden de gegevens van de Zwoele Bibberkaarten gebundeld. Met de affiche kunnen jullie aan heel de schoolbevolking, inclusief de ouders, laten weten hoe het met de temperaturen in de school gesteld is. Hang ze dan ook op een duidelijk zichtbare plaats in de school (vb. ingang, …). Best maak je afspraken binnen het detectiveteam wie wanneer de gegevens invult. Op de Zwoele Bibberaffiche werd tevens ruimte voorzien voor het invullen van de meetgegevens van de elektriciteit-, en de gas- of de stookoliemeter. Jullie leerkracht en/of de directie zal jullie zeker kunnen verder helpen om deze op te meten. Misschien kunnen jullie zelfs wel gaan berekenen hoeveel de school aan de Energievreters wekelijks, maandelijks of jaarlijks moet betalen!

b elangrijk

Zowel de Zwoele Bibberkaart als de Zwoele Bibberaffiche werden geplastificeerd. Vul dus de gegevens in met een stift waarvan de inkt afwasbaar is. Jullie vinden deze terug in de E.H.B.E. Zo kunnen de kaarten en de affiche nog lang gebruikt worden en dat is toch ook beter voor het milieu, niet?


Kijk, behalve de temperaturen, ook nog even het onderstaande na (omcirkel wat juist is). Voor elke plus (+) die jullie toekennen geef je 1 punt, voor elke min (-) trek je 1 punt af. Men kan dus in het beste geval +5 punten bij elkaar sprokkelen, en in het slechtste geval -5.

+

-

Zijn de ramen in goede staat? Sluiten ze goed?

ja

nee

Zijn de deuren in goede staat? Tochten ze niet?

JA

NEE

Liggen er doeken of handdoeken op de verwarming?

Nee

ja

Worden de gordijnen gesloten na de schooluren?

JA

NEE

Wordt de verwarming na de schooluren op nachtstand gezet?

ja

nee

verwarming

TUSSENTIJDSE CONCLUSIE (omcirkel wat juist is):

Deze klas/lokaal heeft

A

nog veel

B

weinig

C bijna geen

Energievreters


4.

SPEUREN NAAR VIESVUILE LUCHT In een ruimte waar veel mensen gedurende enige tijd samen zitten/leven/werken/sporten … kan de lucht na verloop van tijd (en dat is sneller dan je denkt!) minder fris worden. Denk bvb. aan het fitnesscentrum of de sportzaal in de school. Hoe ruikt dat? Hoe zou dat komen? In de klas is dat niet anders. Met 10, 15, 20, 25, of zelfs meer kinderen gedurende langere tijd in één ruimte … Enkele vragen die het on derzoeken waard zijn: Waar staat CO2 voor? En wat is CO dan? Van waar ken je die woorden? Wat heeft dat met jullie en dan vooral met een klaslokaal te maken? Wat kunnen hier de gevolgen van zijn? En wat kan de oplossing voor het (klas)lokaal zijn? Een CO2-meter is een instrument dat op een

eenvoudige manier het CO2-gehalte van een lokaal opmeet. Het duurt onge veer een minuut vooraleer het toestel begint te meten. Het bovenste cijfer geeft de CO2-concentratie weer, het onderste cijfer de tempera tuur. De eenheid CO2 wordt aan gegeven in ppm (= afkor ting). Zoek uit waar dit voor staat.

Je weet nu hoe de CO2-meter werkt. Aan de slag ermee!

1.

eet het CO2-gehalte van drie lokalen, en dit vlak M vo or de (korte) speeltijd met ramen en deuren gesloten. Noteer op de bijgevoegde lijst.

2. Doe, na de eerste meting, van telkens 1 lokaal:

a. de ramen en deuren volledig gesloten b. de ramen op kipstand of een kier c. de ramen wagenwijd open

3. Meet het CO2-gehalte van dezelfde lokalen onmid dellijk na de speeltijd. Noteer op de bijgevoegde lijst.

Kijk in welke kleurzone het CO2-gehalte zich bevindt: Groen lichtje (< 800 ppm) OK Oranje lichtje (800 - 1200 ppm) Alarmzone Rood lichtje (>1200 ppm) Teveel CO2

o pgepast

Wat te doen met de verwarming als de ramen tijdens de speeltijd openstaan? Wat is het beste? Het milieuvriendelijkste? Bespreek binnen het detectiveteam!

Wat is de conclusie? Welk ‘systeem’ verlucht het lokaal het best, en dit op een manier dat de energievreters toch geen kans krijgen? Neem dit mee op in de energievretersscore van het lokaal.


LOKAAL: ............... manier van ventileren

Ramen en deuren blijven dicht

Ramen op kip (of op een kier)

Ramen (en deuren) volledig open

CO2 (ppm)

kleur

temperatuur (C°)

opmerkingen

CO2 (ppm)

kleur

temperatuur (C°)

opmerkingen

CO2 (ppm)

kleur

temperatuur (C°)

opmerkingen

Voor de speeltijd Na de speeltijd Voor de speeltijd Na de speeltijd Voor de speeltijd Na de speeltijd












5.

SPEUREN NAAR DE WAARHEID Omdat de mens in zijn vergeetachtigheid soms zelf wel eens in een Energievreter verandert, is het belangrijk om na te gaan of hij/zij wel altijd aandacht heeft voor energiebesparing. Immers, de grootste energiebesparing realiseer je door vooral goed op te letten en je energiegedrag aan te passen.

1

1

2 1

3 1

4 1

ooraleer jullie aan de slag gaan, kopiëren jullie eerst van de volgende pagina V evenveel exemplaren als er lokalen in de school zijn (of waar wordt gespeurd naar Energievreters). Als je in de klas of het lokaal op zoek gaat naar De Waarheid doe dit dan onverwacht, bv. tijdens een pauze of, waarom niet, na schooltijd (uiteraard met toestemming van de directie).

Vermeld duidelijk het lokaal dat je bezocht, alsook de dag en het uur.

oor elke plus (+) die jullie toekennen geef je 1 punt, voor elke min (-) trek V je 1 punt af. Men kan dus in het beste geval per controlebeurt +9 punten bij elkaar sprokkelen, en in het slechtste geval -9. Op 3 controlebeurten kan men dus maximum +27 of in het slechtste geval -27 krijgen. Scoort het lokaal in totaal: +18, dan geef je = groen

vanaf +9 tot +17 = oranje minder dan +9

5 5

= rood

Neem na afloop van het detectivewerk deze pagina mee naar de bespreking voor het geven van de Energievretersscore (zie stap 4).


datum: ...................

uur: ............

lokaal: ...................

+

-

Worden na schooltijd de stekkers uitgetrokken of de verdeelschakelaar op nul gezet?

ja

Nee

Staan tijdens de pauze de computers en andere apparaten helemaal uit?

ja

Nee


ja

Nee


ja

Nee


ja

Nee


Nee

ja

Brandt de verwarming terwijl de ramen en/of deuren openstaan?

Nee

ja


Nee

ja


ja

Nee

+......

-......

OP-ZOEK-NAAR-DE-WAARHEID-LIJST

TOTAAL datum: ...................

uur: ............

lokaal: ...................

+

-


ja

Nee


ja

Nee


ja

Nee


ja

Nee


ja

Nee


Nee

ja


Nee

ja


Nee

ja


ja

Nee

+......

-......


TOTAAL datum: ...................

uur: ............

lokaal: ...................

+

-


ja

Nee


ja

Nee


ja

Nee


ja

Nee


ja

Nee


Nee

ja


Nee

ja


Nee

ja


ja

Nee

+......

-......


TOTAAL


STAP

#4

De Energievreterscore

Jullie zijn stilaan bij de laatste stap in jullie stage van Energiedetective aanbeland. Niet altijd een gemakkelijke stap trouwens, want het is de bedoeling dat jullie de klas of het lokaal dat jullie onder de loep hebben genomen, een score geven. Om jullie hierbij te helpen hebben we een instrumentje ontwikkeld waarmee je kunt aangeven hoe het met de Energievreters in die klas of lokaal gesteld is.

1

2

3

Bij een GROENE detective is de klas gezuiverd van zowat alle Energievreters. Goed zo en een dikke pluim voor deze klas!

Bij een ORANJE detective is er werk aan de winkel, maar er is hoop dat dit op vrij korte termijn en met eenvoudige maatregelen (vb. aangepast gedrag door de juf/meester en/of de kinderen) kan worden opgelost.

Bij een RODE detective ... oei oei oei! Dan is een gesprek met de directie zeker op zijn plaats en moet zowat de hele school onder handen genomen worden (vb. de nachttemperaturen zijn in de winter systematisch overal hoger dan 16°C). De Energievreters zijn over al aanwezig!!!


STAPPENPLAN BIJ HET GEVEN VAN DE ENERGIEVRETERSSCORE 1 1

2 1

3 1

4 1

5 5

6

eslis in groep en op basis van punt 1 (Sluipverbruikers), punt 2 (Voorde B ligste Verlichting), punt 3 (Hoge Temperaturen), punt 4 (Viesvuile Lucht), en punt 5 (De Waarheid) van de Zoeklijst voor Energiedetectives welke kleur jullie aan de klas of het lokaal toekennen. Kopieer het bijgevoegde voorbeeld van de Energievretersscore in de kleur die jullie aan deze klas of lokaal hebben toegekend (of laat dit door de juf of meester doen).

Noteer duidelijk de werkpunten bij de score die jullie hebben gegeven.

Maak een taakverdeling en ga met de Energievretersscore naar de klas of het lokaal (als daar mensen werken) en vertel duidelijk hun score en de werkpunten.

Hang de Energievretersscore op een duidelijke plaats in de klas. Zo weet iedereen wat er moet gebeuren om hier de Energievreters te verjagen. Zijn de scores van de lokalen overwegend rood? Dan ga je met de an dere detectives ook nog even langs bij de directie. Bespreek met haar/hem welke stappen er kunnen worden ondernomen om die ellendige Energievre ters definitief uit de school te bannen. Schrijf brieven naar het school- en/of gemeentebestuur, maar blijf niet bij de pakken zitten en ga met z’n allen die Energievreters te lijf!


DE ENERGIEVRETERSSCORE Hoe scoorde onze klas of dit lokaal op het vlak van energie en wat kunnen wij doen om die ellendige Energievreters hier weg te houden?

WERKPUNTJES

klas/lokaal: ..................

1. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 6. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 7. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 8. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 9. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 10. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………


Hoe word ik een. ENERGIEdetective EEN STAPPENPLAN VOOR DE ENERGIEDETECTIVE IN WORDING KLIMAAT NEUTRAAL. MOS duurzame scholen straffe scholen

Recommend Documents