Hoe overleef ik (wild) breien?
voor Paulien
www.queridokinderboeken.nl www.hoeoverleefik.nl www.wildbreien.nl
d Wi l h e e f t n e br e i ok e e n www.wi l d br o s i t e! e i e n.n l we b
Maak een to fo van jouw wildl) breisel (of haakse : en mail hem naar l, n.n breisels@wildbreie m he j wi n tte ze n da op de site!
Copyright tekst © 2011 Francine Oomen Copyright illustraties © Annet Schaap en Deborah van der Schaaf Copyright foto’s © Daan Aerts Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, in enige vorm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Em. Querido’s Uitgeverij BV, Singel 262, 1016 AC Amsterdam. Omslagillustratie Annet Schaap Omslagontwerp en concept binnenwerk Studio 100% Vormgeving binnenwerk Studio Peter de Raaf ISBN
978 90 451 1209 1 / NUR 283
Francine Oomen
Met tekeningen van Annet Schaap en Deborah van der Schaaf
Amsterdam . Antwerpen Em. Querido’s Uitgeverij BV 2011
INHOUDSOPGAVE Street art 6 Wat is wild breien? 12 Wat heb je ervoor nodig? 14 Hoe overleef ik (zonder) wol? 15 Wild-breitips voor beginners 18 Hoe overleef ik wild breien voor buiten? 24 haakles 32 Hoe overleef ik wild breien voor in huis? 34 Eerste hulp bij brei-ongelukjes (EHBBO) 42 Hoe overleef ik zonder breisels voor mezelf? 44 Hoe overleef ik zonder wild-breiclub? 47 Hoe overleef ik (zonder) wilde poppetjes? 48
Hoe overleef ik (zonder) vingerpoppetjes? 49 versier je wild-breisel/haaksel! 50 Maak zelf eens een pomponnetje 51 Hoe overleef ik zonder kettingsteek? 53 Wilde wild-brei-ideeën voor op school 54 (wild) rond-haken 55 Ter inspiratie! 56 n Wild borneieder doe je z) patronen. e (ingewikmkeld d je dieaotojek in v o r a a D it boek. W niet in din dt zijn een er wel el vininspirerende helebo ën en tips. idee
Met wild breien maak je jezelf én de wereld vrolijk!
VERANTWOORDING FOTO’S De meeste foto’s in dit boek zijn gemaakt door Daan Aerts, behalve de foto’s op pagina 5 breisel met sterretjes © Arsenal Pulp Press en Jeff Christenson pagina 6 bebreide boom © Janny Nijhof pagina 7 paddenstoel © Evelien Verkerk en Jan ter Heide pagina 7 bebreide boom © Carol Hummel pagina 8 boom in Noorwegen © Joanne Zwart pagina 9 parkeermeter, rijtje parkeermeters & bus © Magda Sayeg pagina 10 bebreide Smart © Magda Sayeg pagina 10 breifiets © Esther Floor pagina 13 oversteekpaal linksonder © Arsenal Pulp Press en Jeff Christenson pagina 21 verkeersbord & strandpaal © Gerlinde de Geus pagina 53 hartje kettingsteek © Deborah van der Schaaf pagina 56 fietsenrekjes & verkeersbord © BreiWerkWest (www.breiwerkwest.nl)
Een breisel kwanild niet mislu anders kwkoern. Als het je dacht, bdet dan dat dan gewoodnenk er nieuwe toep een a voor! ssing
pagina 56 Knit Knot Tree, Jafagirls © Corinne Bayraktaroglu pagina 57 bebreide stenen © Evelien Verkerk en Jan ter Heide Het model op het omslag en op pagina 46 is Ilja ter Maten. De modellen op pagina 44 zijn Elle Martherus en Amber Verhoeven. De illustraties in dit boek zijn voorzover mogelijk opgenomen in overleg met de rechthebbenden; wie verder rechten kan doen gelden wordt verzocht contact op te nemen met de uitgever om alsnog in een regeling te voorzien. Alle breisels, behalve degene die niet door Daan gefotografeerd zijn, zijn gemaakt door Francine.
Aan: Rosa van Dijk Van: Esther Jacobs 2 Datum: dinsdag 08 februari 14.1 Onderwerp: Ezzie wordt wild!
Ha die Rozie-kartonnendozie, dat de eeuw gedaan! Ik weet zeker Roos! Ik heb de ontdekking van wel! ook zie Neu !! En wie weet jij ook helemaal uit je dak zult gaan Denk aan graffiti... Denk aan street art... de bank kriebelsjaals en sokken Denk (niet) aan omaatjes die op zitten te breien… heden... Denk aan oneindig veel mogelijk expedities… e telijk nach e Denk aan spannend en... Denk aan breipenn Denk aan gekke kleuren wol... Denk aan... KNIT GRAFFITI! -te gekKnit graffiti is helemaal leuk-hip Huh? Knit graffiti? Wasdanou? breisels! met dan r maa zo leuk als graffiti, tiereliere-da-bombio! Het is net daarom Klik el. bedo ik zul je begrijpen wat Als je er voorbeelden van ziet, in: typ programma en nu deze mail weg, ga naar je zoek
Knit graffiti Of:
Yarn bombing
En zoek op afbeeldingen. Mail
.
me daarna terug. Of kom op msn
Veel kuzzels van Esseliedeltje PS Ik ben even een uurtje weg,
6
naar de breiwinkel...
(wild) breien
Street art betekent letterlijk: straat-kunst. Het wordt gemaakt op straat, op muren, schuttingen en stoepen, en de mensen die toevallig langslopen zijn het publiek. Street art kan een (politieke) boodschap hebben, of gewoon voor de lol zijn. Knit graffiti is een nieuwe vorm van street art.
(wild) breien
7
Graffiti en andere vormen va n street art worden niet door iedereen ge waardeerd. Sommige mensen vinden het vand en soms ís het dat ook. Knit alisme, gr geen vandalisme. Je beschadig affiti is t er niks mee en het is makkelijk weg te halen.
8
(wild) breien
Knit graffiti oftewel: yarn bombing is in 2005 uitgevonden in Houston, in de staat Texas, door een clubje dat zich Knitta Please noemt. Sindsdien heeft deze vorm van street art zich als een lopend vuurtje verspreid over de wereld. Wow! Ve t!
(wild) breien
Knit graffiti tegenkomen, ergens op straat, is een verrassing. Gegarandeerd dat degene die het opmerkt even stilstaat, op zijn hoofd krabt, denkt: Wat is dát nou? En dan met een glimlach verder loopt. Mission accomplished!
10
(wild) breien
Ik? Wi l d ? Aan: Esther Jacobs Van: Rosa van Dijk Datum: dinsdag 08 februari 17.0 9 Onderwerp: Kanniebreien N
Ha, die Ezdeflez, Wow, dit is inderdaad totaal-ge weldig-spetterend-gaaf-amazin g! Wat leuk! En grappig, vrolijk en mooi ook! Ik heb wel eens ergens een gek breiwerkje gezien. Op een brug leuning, vlak bij Carré. Ik wist niet wat het was, maar ik moest er wel om lachen. Op inter net zag ik dat er al knit graffiti op heel veel plek ken op de wereld is. Maar in Amsterdam heb ik, behalve dat ene dingetje, nog niks gezien! Bij jou in Zeistelstijn wel? Weet je wat grappig is: het zijn meestal jongens, die aan graffiti doen. Neuz kent in Rotterdam maar één meisje dat het doet. Eigenlijk is knit graffiti een vrouwelijke vorm van street art. Ik zie jongens niet zo snel aan het breien slaan R. Ik vind het supersuperleuk! Maa r ik heb 1 probleempje… ik kan niet breien!!! Ik heb zelfs een brei trauma. Op de basisschool met handvaardigheid kregen we op een gegeven moment breiles. Dat was een ramp. Mijn breiwerk was de hele tijd zo strak dat ik er waanzinnige woede-uitbarsting en van kreeg. Ook zaten er steevast vreemde gaten in mijn breisel. Ik werd er compleet wild van. Op een middag, toen de juf even koffie aan het halen was, heb ik m’n breiwerk gillend uit het raam gesmeten. Andere kinderen, die net zo gefrustreerd waren als ik, volgden spontaan mijn voorbeeld. Het rege nde (mislukte) breiwerken op het schoolplein! Dat was het einde van mijn breionderwijs. Daarna kregen we les in figuurzagen, daar werd ik óók al gestoord van, wan t dat stomme zaagje brak de hele tijd.Ik ben bang dat ik er gewoon geen geduld voor heb. Zo jammerrrr r! Heb je survivaltips voor me?
Kuzzies van Radeloze Rooz (wild) breien
11
Wat is wild breien? Wild breien...
... is heel goed tegen stress! (Als je het eenmaal onder de knie hebt T!)
Ik h enb ge e ! knieën
12
Wild breien is...
de wereld vrolijker maken mensen een glimlach bezorgen een vorm van street art creatief & inspirerend voor iedereen van 8 tot 88+ niet duur verslavend! niet moeilijk leuk om samen te doen super om met je oma te doen (die kan meters maken!) voor meisjes én voor jongens leuk om met de hele klas doen! spannend!
Wild breien...
... kun je overal doen!
Ik h wa r meeb k n i e ë n!
(wild) breien
Wild r b eien...
... gaat lekke erals snel (behalvroot je een G t) Project doe
Wild breien is niet moeilijk. Iedereen kan het! Als je een uurtje oefent heb je het onder de knie. Je hoeft geen ingewikkelde patronen en/of steken te breien. Je bepaalt zelf wat je breit en wanneer het klaar is. Je kunt breien met alle wol die voorhanden is.
(wild) breien
Zu l we s alme n br e i e n?e n
13
WAT HEB JE ERVOOR NODIG? Er bestaan pennen en haaknaalden in verschillende diktes, van plastic, bamboe en ijzer.
4 1
3 2 5
14
Ik e e n ge lbue n p op p e t j ek s!
Een wikkel lezen Op de wikkel staat informatie over de wol. 1 Dit is het soort wol. 2 Je kunt voor deze wol het best pennen met maat 6 gebruiken. De ‘stekenproef’: 22 steken opzetten geeft 10 cm breisel. 28 pennen breien geeft 10 cm lengte. 3 Deze maat haaknaald kun je het best gebruiken. 4 Samenstelling van de wol en wasvoorschriften. 5 Kleurnummer. (wild) breien
Zo recycle je een trui Wol kun je kopen:
Om de wol van een oude, gebreide trui opnieuw te kunnen gebruiken, moet je hem eerst uithalen. Dat kun je het beste met z’n tweeën doen.
op Marktplaats bij een internetwinkel bij een wol- of handwerkwinkel bij de Wibra of de Zeeman op de markt
Maar je kunt ook wol scoren voor nop!
Klop aan bij de buurvrouw, je oma, moeder, tante, etc. en vraag of ze ergens restjes hebben liggen. Duik thuis in de kledingkasten, wie weet vind je er oude truien die niet meer gedragen worden (wel ff checken bij je ouders R).
Echte wol of nep? Voor wild breien kun je het beste nepwol, oftewel synthetische wol gebruiken.
Je kunt het ook alleen doen. Dan wissel je uittrekken en opwikkelen af.
Synthetische wol:
is kleurecht is bestand tegen weer en wind is goedkoop is te koop in gekke, felle kleuren
(wild) breien
15
I Da t k reik! eb
e l t!
verschillende structuren en kleuren wol Wild-BREisels zijn het leukst als je ze in felle kleuren maakt en allerlei wolsoorten door elkaar gebruikt
Echte (100%) wol:
is (meestal) niet kleurecht blijft niet goed in vorm is niet bestand tegen weer en wind de breisels lubberen uit, gaan schimmelen en verrotten vrij snel is duur
gladde wol
gouddraad
Breiwol is verkrijgbaar in verschillende diktes. dunne wol = dunne pennen dikke wol = dikke pennen Hoe dikker de wol, hoe sneller je breiwerk opschiet. Op de wikkel van de bol staat welke pen je het beste kunt gebruiken. Daar hoef je je niet per se aan te houden. Eén penmaat minder of meer is niet erg.
wol met verschillende kleurtjes
pluizige, harige en bobbelige wol
Structuur
Er bestaan een heleboel verschillende structuren wol. Glad, donzig, harig, rafelig, pluizig, bobbelig, met glitters, etc. Hoe gekker hoe leuker!
Kleur
Voor wild breien geldt: hoe meer kleur en hoe meer verschillende structuren, hoe beter! Kleuren die met elkaar vloeken bestaan niet! Integendeel: dat is juist de bedoeling R!
16
wol met frutseltjes
wol met haren en frutseltjes
(wild) breien
Aan: Rosa van Dijk Van: Esther Jacobs Datum: dinsdag 08 februari 20.31 Onderwerp: No fear!
Ki e
k e bo
e!
Hallo Rozie Radelooz, Veel te strak en meer gat dan breisel, Ik heb leren breien van mijn moeder, toen ik een jaar of tien was. doorzetten (zoals met veel moet even gewoon je dat is grap dat had ik in het begin ook. Maar de meer mee stoppen. Binnen de niet er ik kon had, knie de onder l nieuwe dingen R). Toen ik het eenmaa van sjaals. Daarna leerde ik haken. kortste keren had ik mezelf én al mijn poppen en knuffels voorzien echte rastamuts, met felle Zo’n heb. t gemaak toen ik die Ik heb zelfs nog ergens een muts liggen open! rondgel mee winter én kleurtjes. Heb ik een heel jaar, zomer voor een gat (haha) te vangen en heeft De breiwinkel was trouwens dicht! Balen! Maar Ezzebez is niet super-jammie-wolwinkels op het internet ontdekt! Zoveel keus! Ik heb de meest gekke, idiote wol besteld Na een paar minuten zat mijn digitale winkelmandje bomvol. jes, frutseltjes, glimmers, en alles in die je je kunt voorstellen. Dik, dun, harig, pluizig, met friemelt graffiti kun je het beste nepwol gebruiken, superfelle neonkleuren. Helemaal niet zo duur ook! Voor knit heb ik op een site gelezen. Echte wol is niet zo geschikt voor buiten. idee van! Knit graffiti is zo’n moeilijk Ik moest erg lachen om je breiverhaal, en ik kreeg er een super we er samen, hoogstpersoonlijk, zullen En ? noemen breien wild Engels woord, zullen we het voortaan voor gaan zorgen dat wild breien bekend wordt in Nederland? (Nee, in Zeist heb ik het nog nergens gezien!)
Survivaltips voor breiklunsjes 1 Zet een rustgevend muziekje op. 2 Drink er een kop kalmerende kamillethee bij en denk aan je ademhaling T. helpen 3 Zorg dat je je in de omgeving van een ervaren breier bevindt, zodat die je kan als het misgaat.
jk.
4 Begin met pennen met dikte 6 of 7 en bijbehorende wol. Dat breit snel en makkeli 5 Zet door! Geef nooit op! op: ‘how to knit’, of: Op het internet kun je allerlei instructiefilmpjes vinden! Zoek bijna vakantie, is het beter, nog Of sturen! ‘leren breien’. En ik ga je breilesjes iclub en wild-bre een we n beginne Dan kom bij me logeren! Dan help ik je. for fear No Rosie! op, ’m Zet gaan we samen taggen. Yeaaaah! breinaalden! Je kan het!
Wilde breigroetjes van Ezzzzz (wild) breien
17
wild-breitips voor beginners
1 Hou een wolinzamelactie. Vraag je moeder/buurvrouw/tante/oma of ze ergens nog restjes hebben liggen. (Je zult versteld staan van de hoeveelheid onafgemaakte breiwerkjes T!) 2 Vraag of ze ook brei- of haakpennen overhebben. 3 Hoe meer verschillende kleuren en soorten draad, hoe beter! 4 Als je met restjes wol breit weet je niet wat voor soort pennen erbij horen. Gokken dus maar! 5 Als je dikke wol met een te dunne pen breit, wordt het breisel te strak, en omgekeerd: als je dunne wol met een te dikke pen breit, wordt het heel los.
18
(wild) breien
j k t ... Lie i l ij k mo
BREILES 1 - OPZETTEN
1 Maak een lus aan het uiteinde van een bol wol.
2 Maak nóg een lus. Trek door de eerste lus heen.
6 Houd de naald met de knoop in je linkerhand. Pak de wol vast als op het plaatje. Met een lus om je linkerduim.
3 Steek een breinaald door de tweede lus...
7 Steek de breinaald in de lus...
4 ... zó dus.
8 ... en haal voorzichtig je duim weg.
da maa t r nie is he t! t
5 Beetje aantrekken. NIET te strak!
9 Herhaal. Net zo vaak tot je genoeg steken hebt.
RECHTS BREIEN
1 STEEK de lege naald IN de eerste lus van de rij=INSTEKEN
2 Haal de draad onder de naald door en SLA hem daarna OM je rechternaald heen =OMSLAAN
3 Trek de rechternaald langzaam naar je toe. Nét voordat het loontje helemaal loskomt, schuif je dat met het lusje wol OVER de linkernaald heen. (kijk goed naar plaatje 3) =DOORHALEN
5 Herhaal INSTEKEN, OMSLAAN, DOORHALEN en AF LATEN GLIJDEN net zo lang tot de rechternaald vol is en de linkernaald leeg. Verwissel de naalden en begin opnieuw: INSTEKEN enz.
re ch ts ge br ei d
4 Laat de rechternaald met de wol AFGLIJDEN van de linkernaald. Er zit nu 1 steek op rechts.
Kleine wild-breiseltjes (om mee te beginnen) Kle in maar fi jn!
Als je een beginnend wildbreier bent, is het een goed idee om met kleine ‘tags’ (breisels) te beginnen. In een uurtje kun je er al een klaar hebben!
hier staa t de maa t van de brei pen nen
20
(wild) breien
BREILES 2 - AVERECHTS BREIEN
1 STEEK de rechternaald van achter naar voor door de eerste lus van de linkernaald. De rechternaald moet bovenop liggen.
2 Houd de wol aan de bovenkant van de naalden. SLA de draad bovenlangs OM de rechternaald heen.
3 Trek met de rechternaald het lusje dat je net maakte DOOR de steek op de linkernaald heen.
aver ec ht s ge br ei d 4 Laat de steek van de linkernaald AFGLIJDEN. Nu zit er 1 steek op rechts r Herhaal tot de linkernaald leeg is.
VAN KLEUR WISSELEN
Knip de draad van je oude kleur af op ongeveer 15 cm (die kun je straks mooi wegwerken). Alle knoopjes haal je uit je breiwerk als je klaar bent, losse draadjes wegwerken leer je in les 4, pagina 27).
Wie ve rzin’nt da t nou, zo ? kr ie be ll ui er
Dit is de makkelijkste manier om van kleur te wisselen tijdens het breien. 1 Leg met de nieuwe kleur wol een knoopje om de draad van de oude kleur.
2 Trek het knoopje aan tot dicht bij de naald. Nu kun je gewoon verder breien met de nieuwe kleur!
21
Aan: Esther Jacobs Van: Rosa van Dijk februari 22.56 Datum: maandag 14 rdt ook wild! Onderwerp: Rosa wo
Oefenen met meerderen en minderen? Brei een vlindeR! Zet 16 steken op. Minder aan het begin van elke pen 1 steek, totdat je er vier overhebt. Brei dan drie pennen in een andere kleur (het lijfje van de vlinder) Meerder dan aan het begin van elke pen 1 steek, tot je er weer 16 hebt. Afkanten, klaar!
Yo Ezzelke!
kking en die zei: moeder over je ontde eee! Ik vertelde mijn ho Joe ! het en. Die wol mag kan Ik ligg ! n Ik kan het maakte breiprojecte fge t-a nie t me sen tas illende illethee R en een ‘O, ik heb nog versch kel, met een kopje kam ddag zat ik in de win mi Van !’ ben heb merkte ik dat een s al je allema op te zetten. Opeen en ik probeerde steken rt, ltaa rte wo k toe zat te knikken. stu end zuperzalig te drinken, me grijnz zat e fi kof op der ver r tafels omaatje, die een paa !’ zei ze. en gedame te zien breien jon een om k kwam ze naast me zitt ‘Wat leu emen, hoor!’ En toen no t nie dit je s! kun een n ‘breie oefenen lukte het op ‘Nou,’ antwoordde ik, ast! niet, na een halfuurtje het ft oo gel rd helemaal enthousi je we Ez, ze en! En ernet laten zien en int op en heeft ze me geholp o’s fot rei dat het t d-b nie wil wat k geweldig! Hij vindt er! Ik heb het omaatje rd en hij vindt het oo uu est Hallelujah! Een wond org do en! ler jes link hém t wa gs en dan ga ik het is (of zo)! Ik heb Neuz Vanavond komt hij lan ). R ! Terwijl ze minstens 110 gen jon die is peerd ... uwen is (zo geëmanci st je dat street artists alleen maar voor vro internet gevonden. Wi op o inf nte ssa ere el int ? Ik heb nog een helebo ze onherkenbaar zijn n tags plaatsen, zodat hu ze als en mm mo - zich ver ben? - een schuilnaam heb hun werk op zetten? g, waar ze foto’s van blo een k oo k - en vaa
wild-breiclub Mogelijke namen voor onze - De Pluizige Panters (WWW) - Wild, Woest & Wollig lub - De Wilde Breimutsenc rden Wild) Wo s me Da (De - DDWW ...) - De Acrylebieltjes (hm Bedenk jij er ook een
gelijke En deze heb ik bedacht als mo schuilnamen voor mezelf: - Mizzz Mohair - Rozie BP (BreiPen) - Wilde Rozie ...) - De Acrylebieltjes (hm
paar?
estigen! Ez, kom ze samen met jou bev iseltjes af! Maar ik wil bre ine kle e dri al veel geweldige Ik heb zijn in Amsterdam zo ats van ik bij jou? Er pla in n, ere log e tijd superleuke j mi jij bij straat loop zie ik de hel n te zetten. Als ik nu op s tag om n ede s ijkh du veel meer mense mogel en rond dan in Zeist, rist toe er me l vee k oo plekken. En hier lopen ! sen ras ver nen kun die we
22
es van Wilde Rozie! Wollige breigroetj (die wordt het!)
(wild) breien
BREILES 3 - MEERDEREN Zo voeg je steken toe en kun je je breiwerk breder maken.
1 Steek in, sla om en haal door zoals je gewend bent MAAR laat de steek op de linkernaald staan. (Dus niet af laten glijden!)
2 Steek de rechternaald door de achterkant van de steek die je (op links) liet staan.
MINDEREN = SAMEN BREIEN ZO KRIJG JE MINDER STEKEN EN KUN JE JE BREIWERK SMALLER MAKEN.
3 Brei de steek af en laat afglijden. Tataa! Nu staan er twee steken op de rechternaald!
1 Steek de naald door twee steken tegelijk. Brei ze samen. Zo worden ze samen 1 steek.
AFKANTEN (= STOPPEN)
1 Brei de eerste twee steken van een rij zoals je gewend bent.
2 Steek de punt van de linkerbreinaald door de 2e steek van rechts en haal die over de eerste steek heen van de naald af.
(wild) breien
3 Nu heb je rechts nog maar 1 steek. Brei er weer een steek bij en herhaal stap 2 en stap 3 enz. enz.
4 Bij de allerlaatste lus, knip je je draad af. Friemel het uiteinde door de lus.
23
Voordelen buiten Op straat heb je een groot publiek.Tientallen, misschien wel honderden (duizenden!) mensen zullen verrast worden door jouw kunstwerk! De kans bestaat dat je een paar chagrijnigerds een beter humeur bezorgt. Toeristen zullen het fotograferen, journalisten gaan erover schrijven. Het jeugdjournaal komt erop af! (Misschien…R) Wie weet word je wel beroemd! (Wild-breiers in het buitenland is het overkomen. Kijk maar eens op hun blogs. Die vind je op blz. 47) Het is spannend! Je hebt veel meer mogelijkheden dan binnen.
24
Nadelen buiten Je weet niet hoe lang je kunstwerk blijft zitten (maar dat is meteen ook het spannende!). Je kunt aangesproken worden terwijl je je breisel aan het bevestigen bent (maar daar kunnen ook hele leuke gesprekken uit voortkomen!).
(wild) breien
