Hoe open data in Nederland de vlucht naar voren kan nemen In een tijd van economische crisis, werkloosheid, noodzakelijke bezuinigingen, dalend vertrouwen van burgers in de overheid en verdergaande noodzaak tot burgerparticipatie is het van belang dat de Nederlandse overheid vaart gaat maken met het ontsluiten van overheidsinformatie als open data. Wat is open data? De overheid en de semipublieke sector beschikken over grote hoeveelheden gegevens voor de uitvoering van een publieke taak met publieke middelen. Wanneer die gegevens (herbruikbare overheidsinformatie) beschikbaar en toegankelijk worden als open data kan dat de samenleving een enorm maatschappelijk en economisch rendement opleveren. Het gaat om informatie of data die machine leesbaar is. Gebruikers, app-‐ontwikkelaars, datajournalisten en anderen moeten zonder enige beperkingen de data kunnen hergebruiken. Het ontsluiten van data verbetert transparantie en de kwaliteit van besluitvorming van overheden, doordat de mogelijkheden voor inspraak en participatie zullen toenemen en het zorgt voor meer efficiënte publieke dienstverlening. Dit vergt dat overheidsinstellingen informatie by default beschikbaar stellen in een toegankelijk machine-‐leesbaar formaat. Terwijl dit proces in Nederland bijzonder traag gaat, zien we dagelijks het belang voor transparantie en openheid toenemen. Nederland Hoewel Nederland sinds 2010 een open data-‐beleid en sinds september 2011 een open dataportaal heeft, loopt Nederland nog ver achter op ontwikkelingen in de VS en bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk. Onlangs heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken in het kader van het Open Government Partnership een actieplan naar de Tweede Kamer gestuurd en er wordt momenteel gewerkt aan een nieuwe Wet Openbaarheid van Bestuur. Europa De Europese Unie is een unieke, maar ook complexe organisatie. Daarom is een transparante besluitvorming extra belangrijk. Het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie regelt het recht op toegang tot documenten van de Raad, de Commissie en het Europees Parlement. Op basis van het Europese transparantiebeginsel moeten Europese en nationale overheden informatie aan burgers geven. Het ontsluiten van overheidsinformatie staat al sinds 2011 op de agenda van de Europese Commissie. Neelie Kroes, vice-‐president van de
Europese Commissie en al lang voorvechter voor meer transparantie ten opzichte van internet en data, zegt hierover: 'Het vrijgeven van data betekent het creëren van mogelijkheden op zakelijk gebied, het creëren van banen en het opbouwen van gemeenschappen.' Eerder dit jaar is een nieuwe Europese richtlijn met betrekking tot overheidsinformatie vastgesteld. Lidstaten zijn verplicht om alle (openbare) overheidsinformatie voor hergebruik beschikbaar te stellen. De informatie moet in een open en machine leesbaar formaat (samen met metagegevens) beschikbaar worden gesteld. De lidstaten moeten de richtlijn voor 18 juli 2015 implementeren in hun eigen wetgeving. Anno 2013: Veel minder open data dan gedacht De ambitie die op het gebied van open overheidsdata al jaren, nationaal en internationaal, uitgesproken wordt, staat echter in schril contrast met de realiteit. Nederland loopt nog altijd ver achter met het ontsluiten van overheidsinformatie als open data. Het open dataportaal van de overheid dat twee jaar geleden werd gelanceerd biedt slechts toegang tot een paar honderd open datasets. Hoewel het lijkt alsof de afgelopen twee jaar bijna 5800 datasets beschikbaar zijn gekomen, blijkt uit onderzoek van Open State dat het aantal echte open datasets niet meer is dan 300. Ruim 90% van de 5800 datasets bestaat uit gegevens uit het Nationaal georegister. Deze geodatasets is direct het gevolg van de invoering van de Europese Inspire-‐richtlijn uit 2007. Deze richtlijn verplicht EU-‐lidstaten geo-‐ informatie te voorzien van metadata, te harmoniseren en beschikbaar te stellen. Datasets van de ministeries met de grootste uitgaven op de rijksbegroting zijn amper open beschikbaar. Zo heeft het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (76,7 miljard euro) slechts twee datasets beschikbaar en het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (73,4 miljard euro) heeft geen enkele dataset open. Ter vergelijking, in het Verenigd Koninkrijk zijn 37.500 datasets beschikbaar. In het Verenigd Koninkrijk gaan de meeste datasets over overheidsuitgaven, economie en demografie gevolgd door gezondheidszorg en sociale zaken en werkgelegenheid. Het aantal datasets met gegevens over gezondheidszorg in de VS is 897 en in het Verenigd Koninkrijk zijn 630 datasets beschikbaar. Nederland loopt internationaal ver achter met het ontsluiten van overheidsdata. Het wordt tijd dat nu vaart wordt gemaakt. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijk Relaties, waaronder het open data beleid en de portaal data.overheid.nl vallen, heeft net als het Ministerie van Financiën slechts een enkele dataset beschikbaar. Van de totaal 40 datasets van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap zijn 30 sets afkomstig van de Dienst Uitvoering Onderwijs. Ver daar achter komen Algemene Zaken en Economische Zaken met elk slechts 7 datasets.
Algemene Zaken Het beleid rond open data is in Nederland weinig ambitieus. Het project Open Data Next van het ministerie van Binnenlandse Zaken loopt nu ruim twee jaar en was gericht op het vergroten van het aanbod van beschikbare en herbruikbare data. Echter, uit ons onderzoek blijkt dat maar weinig open datasets zijn ontsloten. In landen als het Verenigd Koninkrijk en de VS heeft het open data beleid een centrale rol in de overheid. Zeker omdat het departement overstijgend is, zou het goed zijn als open data zodanig door de minister-‐president, in navolging van Barack Obama in de VS, David Cameron in het VK en Neelie Kroes in Brussel volledig wordt omarmd. Bij het ministerie van Binnenlandse Zaken is de bijdrage van open data aan de oplossing van maatschappelijke vraagstukken als speerpunt benoemd. Hoewel wij ook van mening zijn dat de meerwaarde van open data ligt bij de rol die het kan spelen bij het oplossen van maatschappelijke vraagstukken, zijn wij verbaasd over de vraagstukken die de minister heeft gekozen (bijvoorbeeld krimp in Groningen, ouderenvervoer in Delft).1 De grootste maatschappelijke problemen waarmee Nederland wordt geconfronteerd liggen wat ons betreft op het gebied van de economie, werkgelegenheid, zorg en onderwijs. Niet geheel toevallig zijn dat ook de grootste kostenposten op de rijksbegroting: Sociale Zekerheid en Arbeidsmarkt (78,6 miljard), Zorg (77,8 miljard), Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (32,1 miljard). En juist over de eerste twee zijn de minste open datasets beschikbaar. Aanbevelingen: 1. De minister president omarmt open data als een enorme kans voor Nederland, deelt de mening dat het ontsluiten van overheidsinformatie (by default) onderdeel moet zijn van het primaire proces van de publieke sector en neemt de regie over van het open data beleid van de regering. 2. Een inventarisatie wordt gemaakt van de kostenbesparing die voortkomt uit de verrekening van verstrekkingkosten door zelfstandige bestuursorganen, zoals het Kadaster en de Kamer van Koophandel en vermindering administratieve lastendruk die anders bespaard zou worden indien data wordt ontsloten als open data. 3. De inhoud van alle overheidswebsites, inclusief daaronder vallende diensten, agentschappen, zelfstandige bestuursorganen, commissies en raden en toezichthouders, wordt actief digitaal ontsloten (via een API) als open data. 1 https://data.overheid.nl/open-‐data-‐next
Financien Door de financiële crisis en bijhorende bezuinigingen is er meer behoefte dan ooit aan openheid over financiële onderwerpen van de overheid. Financiële overheidstransparantie behoort de nieuwe norm te worden. Bij Nederlandse overheden is een schat aan informatie aanwezig in de financiële administratie. Budget, jaarverslagen, inkomsten, bestedingen, ontvangsten en uitgaven zorgen voor sturing en verantwoording binnen de overheid. Het ontsluiten en standaardiseren van deze financiële data van overheden zorgt er voor dat iedereen direct inzicht heeft in financiële informatie van overheden. Op deze manier kunnen eenvoudig vergelijkingen gemaakt worden tussen de uitgaven van verschillende overheden (benchmarks). Dit heeft als voordeel dat controles gedaan kunnen worden op onder meer de effectiviteit van de uitgaven en de prijs-‐kwaliteit verhouding. De huishoudboekjes van overheden, ministeries, gemeenten, provincies, ministeries en andere bestuurslagen moeten voor iedereen open en toegankelijk zijn. Op het moment dat financiële gegevens op dezelfde manier verwerkt en gepresenteerd worden is het mogelijk een overheidsinstantie te wijzen op mogelijke kostenbesparingen en alternatieven aan te dragen om de uitgaven beter te besteden. Daarnaast kunnen ook overheden financiële cijfers van andere overheden doornemen en uitgaven vergelijken. Nieuwe toepassingen kunnen worden ontwikkeld, zoals apps en datavisualisaties. Bovendien worden fraude-‐ en corruptiepreventie zowel als een efficiëntere overheid mogelijk gemaakt. Aanbevelingen: 1. Voor alle begrotingsposten van alle overheden, ministeries, provincies, gemeenten, ZBO’s en andere bestuursorganen worden maandelijks de voorlopige realisatie, per onderdeel, staat en post als open data ontsloten. 2. Voor alle door het rijk verleende subsidies, inclusief specifieke subsidies uit rijksprogramma’s worden de uitgaven per departement, programma, de omschrijving ervan, toegezegd, uitgekeerd, ontvanger, prestatie, de originele aanvraag en evaluatie als open data ontsloten. 3. Aangezien vanaf 1 januari 2014 door nieuwe regels voor Algemeen Nut Beogende Instellingen, ANBI’s gegevens op een eigen internetsite moeten publiceren, verzoekt de minister de Kamer van Koophandel van alle ANBI’s de gegevens als open data te ontsluiten. 4. De minister laat de nieuwe regels die gelden voor ANBI’s ook van toepassing zijn op de overheid en semipublieke sector. 5. Aangezien het CBS beschikt over BTW-‐cijfers van 2012, verzoekt de minister het CBS deze data per regio en sector als open data realtime te ontsluiten. 6. De minister zorgt ervoor dat data over zorgtoeslagen en huurtoeslagen als open data beschikbaar wordt gesteld.
Economische Zaken Onlangs heeft vicepresident van de Europese Commissie Neelie Kroes samen met een groep vooraanstaande internetondernemers een Startup-‐manifest samengesteld met 22 punten om innovatie en ondernemerschap in Europa aan te jagen.2 Open data is een belangrijk speerpunt in het manifest. Terwijl de economische crisis nog wel even voortduurt, is de interneteconomie een bloeiende en groeiende markt waar Europa veel meer uit zou kunnen halen. Er is nog te weinig open data beschikbaar, waardoor innovatieve bedrijven gehinderd worden om nieuwe producten en diensten op de markt te brengen. In 2012 heeft het ministerie van Economische Zaken een verkenning laten uitvoeren naar de hergebruikkansen van EL&I datasets.3 Conclusie van die verkenning was dat het ministerie, haar agentschappen en ZBO’s ‘een veelheid aan potentieel waardevolle data sets bezitten, die een impuls kunnen geven aan economische bedrijvigheid en tot een efficiëntere en effectievere uitvoering van de publieke taak kunnen leiden’. Het is echter onduidelijk of en wanneer de 400 kansrijke datasets uit deze verkenning worden ontsloten, of het ministerie een actieplan en een kpi heeft voor het ontsluiten van deze datasets. Elk jaar spendeert de overheid een fors publiek bedrag (40 procent van het totaal) aan onderzoek in Nederland. Met bijna 5 miljard euro per jaar geeft de overheid opdracht voor allerhande grote en kleine onderzoeken. Daaruit ontstaan voornamelijk onderzoeksrapporten, die grotendeels in bureauladen verdwijnen, maar ook een schat aan data die hergebruikt zou kunnen worden. Het beschikbaar stellen van deze data zou een enorme meerwaarde kunnen opleveren voor de Nederlandse economie. Aanbevelingen: 1. De minister maakt een actieplan voor het ontsluiten van de 400 datasets uit de verkenning, te beginnen met de in het rapport genoemde ‘top 50’. 2. Agentschap Telecom, de Consumentenautoriteit, het Centraal Planbureau (CPB), PIANOo, het Staatstoezicht op de Mijnen, de Dienst Landelijk Gebied, de Dienst Regelingen, de Nederlandse Voedsel-‐ en Warenautoriteit (NVWA), Agentschap NL, Agentschap Telecom, het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa), de Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit (OPTA) en Staatsbosbeheer maken zelf een eigen inventarisatie en actieplan voor het ontsluiten van data. 3. De minister zorgt ervoor dat onderzoeksgegevens van onderzoek in opdracht van de overheid standaard gedeponeerd en gepubliceerd worden in een centraal online archiefsysteem zoals EASY van DANS. 2 http://startupmanifesto.eu/ 3 http://www.rijksoverheid.nl/bestanden/documenten-‐en-‐ publicaties/rapporten/2013/02/28/open-‐data-‐open-‐doel-‐verkenning-‐van-‐de-‐ hergebruikkansen-‐van-‐el-‐i-‐datasets/dialogic-‐2012-‐034-‐eli-‐inventarisatie-‐ datasets-‐eli.pdf
Onderwijs Open data is de sleutel tot een transparantere, efficiëntere, effectievere en rijkere onderwijssector. Aangezien nagenoeg elke burger in Nederland op een zeker moment onderdeel is van het onderwijssysteem is het van belang inzicht te geven in welke informatie er precies wordt verzameld en die informatie waar mogelijk vrij te geven. Dankzij het werk van Open State en het Open Onderwijs Data netwerk zien inmiddels overheden en uitvoeringsorganisaties ook het belang van open data voor transparantie als voor effectiviteit. Wanneer educatieve standaarden en onderwijs content open beschikbaar worden gemaakt kunnen ontwikkelingen als Learning Analytics en gepersonaliseerd onderwijs een vlucht nemen. Metadatering is op dit gebied van groot belang en het is aan de overheid, als opdrachtgever van het onderwijs, om inzicht te geven in het verplichte curriculum, leerdoelen en leerlijnen. Met deze data kan onderwijscontent worden gemetadateerd en eenvoudig opgenomen worden in verschillende systemen die de effectiviteit binnen onderwijs instellingen verhogen. Hierdoor is er voor professionals in het onderwijs weer meer ruimte voor het primaire proces: het ontwikkelen van onderwijs content, het overdragen van kennis en kunde en het begeleiden van het leerproces. Daarnaast kan met nieuwe technologie, die gebruik maakt van open data veel makkelijker kennis en kunde worden meegenomen uit verschillende hoeken. Docenten, leerlingen en studenten kunnen naast boeken allerlei open content gaan gebruiken om kennis en kunde op te doen. Hiermee wordt het onderwijs verdiept en verrijkt en sluit het beter aan bij de samenleving en de arbeidsmarkt van nu. Aanbevelingen: 1. Datasets over centra voor jeugd en gezin, kinderdagverblijven, voor-‐ en vroegscholen, primair en voortgezet onderwijs, speciaal onderwijs, mbo’s, hbo’s, universiteiten en volwassenen onderwijs worden door het Ministerie, de Dienst Uitvoering Onderwijs, Inspectie van het Onderwijs, de Onderwijsraad, College van Examens, Cito en SLO ontsloten. 2. Educatieve standaarden en leerlijnen worden met hoge prioriteit als open data ontsloten. 3. Nu met ingang van 1 januari 2014 de herziene Wet SLOA voorschrijft dat intellectuele eigendomsrechten ten aanzien van de taken van Cito en SLO worden overgedragen aan de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap zullen ook data van gesubsidieerde instellingen met een publieke kennisfunctie die op basis van gesubsidieerde activiteiten is vergaard, zoals data van Vensters voor Verantwoording, algemeen en open toegankelijk zijn in de vorm van open data.
VWS In 2011 berekende McKinsey Global Institute dat het mobiliseren van zorg data in de VS een meerwaarde zou kunnen realiseren van $300 miljard per jaar, oftewel $1000 per persoon. Hiervan heeft twee-‐derde deel vorm van een kostenbesparing. In het VK is berekend dat door het ontsluiten van zorg data enorme besparingen mogelijk zijn. Dit komt door de onnodige inzet van dure merk medicijnen in plaats van generieke medicijnen. Door regionale verschillen in kaart te brengen, kunnen artsen in een regio de vraag voorgelegd krijgen waarom ze een specifiek medicijn veel vaker voorschrijven als collega’s een regio verderop. Alleen al voor een drietal medicijnen was dat 233 miljoen euro. In Nederland worden kansen gemist om burgers zelf in staat te stellen kwalitatief goede zorg te vinden en deel te maken van de zorgketen. Van een sector waar zo’n grote hoeveelheid publiek geld in omgaat, die zo’n groot deel van de rijksbegroting omvat, en die een enorme impact heeft op de samenleving als geheel mag veel meer transparantie worden verwacht. In 2013 concludeerde de Algemene Rekenkamer4 nog dat opeenvolgende ministers van Volksgezondheid er de afgelopen zestien jaar niet afdoende in geslaagd zijn de transparantie in de kwaliteit van zorg zodanig te vergroten, dat de patiënt de informatie kan gebruiken voor zijn keuze en de Inspectie voor de Gezondheidszorg voor haar toezicht. Op dit moment zijn slechts enkele datasets open. Voor de zomer verzocht de Kamer de minister van VWS een inventarisatie te doen naar het ontsluiten van zorgdata.5 Een onderzoek heeft plaatsgevonden maar er ligt nog geen actieplan voor het ontsluiten van zorgdata. Het gaat daarbij om niet-‐persoonsgebonden data van NZa, IGZ, CVZ, CIZ, CAK, CIBG, RIVM, CBS, DHD, Vektis en DBC-‐Onderhoud. Het ontsluiten en delen van deze gegevens zorgt niet alleen voor kwalitatieve en effectieve zorg, het levert potentieel enorme kostenbesparingen op en stelt hergebruikers in staat nieuwe waarde toe te voegen. Aanbevelingen: 1. De minister zorgt ervoor dat data van zorgaanbieders over alle zorg die ze leveren en gedeclareerd hebben vanuit de basisregistratie van hun zorg maandelijks als open data wordt ontsloten. 2. Alle onderliggende data van onderzoeken van het Sociaal Cultureel Planbureau, de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling, de Gezondheidsraad, Raad voor de Volksgezondheid en Zorg worden als open data ontsloten via een centraal open archiefsysteem voor hergebruik. 3. Ook de gegevens van het RIVM, zoals de landelijke meetnetten bodemkwaliteit, luchtkwaliteit, effecten mestbeleid, grondwaterkwaliteit, amoniak in natuurgebieden, hemelhelderheid, radioactiviteit en trendmeetnet wordt als open data ontsloten. 4 Indicatoren voor kwaliteit in de zorg, Algemene Rekenkamer, 28 maart 2013 5 https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-‐28828-‐34.html
Infrastructuur en Milieu Het is niet verbazingwekkend dat het ministerie van Infrastructuur en Milieu van alle open overheidsinformatie de meeste datasets heeft ontsloten. De hoeveelheid geodatasets (90% van de tot nu toe ontsloten open data sets van de rijksoverheid) is echter het gevolg van de invoering van de Europese Inspire-‐ richtlijn uit 2007. Deze richtlijn verplicht Nederland geo-‐informatie te voorzien van metadata, te harmoniseren en beschikbaar te stellen. Het is van belang dat onderzoek wordt gedaan naar de kosten en administratieve lastendruk die voortkomt uit de verrekening van verstrekkingskosten door het RDW, Kadaster en andere instellingen die anders bespaard zouden worden indien gegevens als open data worden ontsloten. Ook data die voortkomt uit onderzoeken die in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu worden gedaan zullen als open data moeten worden ontsloten. Het Planbureau voor de Leefomgeving publiceert jaarlijks onderzoeksrapporten maar onderliggende data wordt nog altijd niet ontsloten voor hergebruik. Ook gegevens die voortkomen uit onderzoek in opdracht van Rijkswaterstaat, de Inspectie Leefomgeving en Transport, het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid worden nog altijd niet ontsloten, terwijl deze data juist meerwaarde heeft als ze hergebruikt kunnen worden. Aanbevelingen: 1. De minister onderzoekt de kosten en administratieve lastendruk die voortkomt uit de verrekening van verstrekkingskosten door het RDW, Kadaster en andere instellingen die anders bespaard zouden worden indien gegevens als open data worden ontsloten. 2. Onderzoeksdata van het Planbureau voor de Leefomgeving, de Nederlandse Emissieautoriteit en andere instituten verbonden of gesubsidieerd door het Ministerie van Infrastructuur en Milieu worden als open data ontsloten. 3. De minister stelt een schema op voor het Kadaster en Dienst Wegverkeer (RDW) voor het ontsluiten van actuele en realtime data die met publieke middelen worden verzameld.
Binnenlandse Zaken Het ministerie van Binnenlandse Zaken is verantwoordelijk voor het open data beleid in Nederland. In landen waar open data een vlucht heeft genomen, zoals de VS en het Verenigd Koninkrijk is het open data beleid centraal belegd in de regering. De bijdrage van open data aan de oplossing van maatschappelijke vraagstukken is als speerpunt benoemd door het ministerie. Hoewel wij ook van mening zijn dat de meerwaarde van open data ligt bij het maatschappelijk en economisch rendement, zijn wij verbaasd over de door het ministerie geselecteerde vraagstukken (bijvoorbeeld krimp in Groningen, ouderenvervoer in Delft).6 De grootste maatschappelijke problemen waarmee Nederland wordt geconfronteerd liggen wat ons betreft op het gebied van de economie, werkgelegenheid, zorg en onderwijs. Niet geheel toevallig zijn dat ook de grootste kostenposten op de rijksbegroting: Sociale Zekerheid en Arbeidsmarkt (78,6 miljard), Zorg (77,8 miljard), Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (32,1 miljard). En juist over de eerste twee zijn de minste open datasets beschikbaar. Het aantal ontsloten datasets van een ministerie dat zelf verantwoordelijk is voor het open data beleid van de rijksoverheid is bijzonder laag. Ook het recent verzonden actieplan Open Overheid is gezien de kansen en mogelijkheden en het te verwachten maatschappelijk en economisch rendement te weinig ambitieus. Het is van belang dat open data onderdeel wordt van het primaire proces in de uitoefening van publieke taken met publieke middelen. Er is op dit moment geen dekking in de rijksbegroting voor de ondersteuning van het actieplan Open Overheid. Omdat open data in Nederland in vergelijking met andere landen flink achterloopt en nog steeds in de kinderschoenen staat, is het van belang dat overheden voldoende middelen inzetten om de vlucht naar voren te stimuleren. Het maatschappelijk en economisch rendement middels nieuwe inkomsten voor het rijk via belastingen ofwel uit besparingen en efficiency zullen een investering dubbel en dwars terugverdienen. Aanbevelingen: 1. Prioriteit voor het ontsluiten van data vindt plaats aan de hand van grote maatschappelijke problemen en de grootte van kostenpost op de rijksbegroting. 2. De minister vindt voldoende dekking voor de implementatie van het actieplan Open Overheid waarin open data een belangrijk onderdeel van is. 3. De minister zorgt ervoor dat alle begrotingsposten van het ministerie, provincies, gemeenten en andere bestuursorganen met de voorlopige realisatie, per onderdeel, staat en post als open data wordt ontsloten. 4. Voor alle ICT-‐projecten worden de begrotingen, de looptijd van projecten, de uitvoeringstijd, begroot en gerealiseerd, verwacht tekort of overschot per maand als open data ontsloten. 6 https://data.overheid.nl/open-‐data-‐next
Sociale Zaken en Werkgelegenheid Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is de grootste kostenpost op de rijksbegroting. De economische crisis en werkgelegenheid zijn de grootste uitdagingen van deze tijd. Onlangs heeft vicepresident van de Europese Commissie Neelie Kroes samen met een groep vooraanstaande internetondernemers een Startup-‐manifest samengesteld met 22 punten om innovatie en ondernemerschap in Europa aan te jagen.7 Open data is een belangrijk speerpunt in het manifest. Terwijl de economische crisis nog wel even voortduurt, is de interneteconomie een bloeiende en groeiende markt waar Europa veel meer uit zou kunnen halen. Er is nog te weinig open data beschikbaar, waardoor innovatieve bedrijven gehinderd worden om nieuwe producten en diensten op de markt te brengen. Ondanks dat het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de grootste kostenpost op de rijksbegroting vertegenwoordigt, heeft het ministerie tot nu toe geen enkele data set ontsloten als open data. Een actiefbeleid op open data helpt niet alleen jonge ondernemers in de interneteconomie maar slim (her)gebruik van open data helpt jongeren ook bij het maken van allerlei keuzes die invloed hebben op werkgelegenheid. Het is van belang dat niet-‐ persoonsgebonden gegevens van het UWV als open data wordt ontsloten. Hiermee kunnen we open onderwijsdata koppelen aan baankansen, waarmee jongeren slimmere keuzes kunnen maken waarmee de kans op werkloosheid kan worden verkleind. Ook kan het ontsluiten van uitgaven via verschillende toeslagen en regelingen helpen bij het voorkomen van en het actief bestrijden van fraude. Denk aan datasets over inkomensverzekeringen en –voorzieningen, re-‐integratie en participatie, arbeidsmarkt, kinderopvang, arbeidsomstandigheden, inspectie en toezicht en werk en inkomen. Aanbevelingen: 1. De minister maakt een inventarisatie van datasets van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de daaronder vallende diensten, agentschappen, zelfstandige bestuursorganen en toezichthouders en stelt een plan van aanpak op voor het ontsluiten van deze data. 2. De minister zorgt ervoor dat datasets met betrekking tot werkgelegenheid zo snel mogelijk worden ontsloten. 3. De minister zorgt ervoor dat de Sociale Verzekeringsbank een actief open data beleid heeft en zo spoedig mogelijk met een actieplan komt voor het ontsluiten van niet-‐persoonsgebonden data over alle regelingen en uitkeringen die de Sociale Verzekeringsbank uitvoert. 7 http://startupmanifesto.eu/
De Open State Foundation maakt zich sinds 2006 sterk voor meer transparantie en digitale participatie in Nederland. Met de ontwikkelaars community Hack de Overheid worden evenementen georganiseerd gericht op de toepassing van open data. De netwerken open onderwijs data, open cultuur data en open zorg data zorgen voor ondersteuning van de sector met de ontsluiting van open data en stimuleren app-‐ontwikkelaars in het maken en verspreiden van nieuwe toepassingen. Open State is de enige organisatie in Nederland die een gemeenschap vertegenwoordigt van her gebruikers en ontwikkelaars van open data toepassingen. Open State legt daarmee de verbinding tussen overheidsinformatie in de vorm van open data, maatschappelijke problemen, technische ontwikkelaars, burgers en bedrijven. Daarmee is Open State in staat om bewijsvoering te leveren die overtuigend genoeg is voor verschillende overheden om maatschappelijk en economisch relevante open datasets te ontsluiten. OPEN STATE Tolhuisweg 2, 1031 CL, Amsterdam Phone: +3120-‐308-‐0567 E-‐mail:
[email protected]
