HOE INTEGREER JE APPS & SOCIALE MEDIA IN JE LES?

innovatie in leren & werken


HOE INTEGREER JE APPS & SOCIALE MEDIA IN JE LES?

6-STAPPEN DIDACTIEK voor blended leren Auteurs: Michiel Maas Astrid Ottenheym Danielle Kooistra 1 Uitgave: Maart 2014



Inleiding

2

21 century skills

3

Werken aan 21e eeuwse vaardigheden

4

Hoe ziet de 6-stappen didactiek van blended leren eruit?

7

Stap 1 Voorkennis activeren en aanscherpen leervraag Stap 2 Informatie selecteren Stap 3 Leerinteractie Stap 4 Presenteren Stap 5 Valideren Stap 6 Reflecteren

Conclusie

10

Bronnen

11

Auteurs Michiel Maas (Managing Consultant Innofun) Astrid Ottenheym (Strategisch Onderwijs & Innovatie Consultant Innofun) Danielle Kooistra (Adviseur / Trainer)

12

Over Innofun

13

Innofun Innovatie in leren en werken We horen regelmatig de vraag: “Innofun? ….Vind je dat echt?” Met andere woorden, of innoveren geassocieerd kan worden met ‘plezier’? Ons antwoord is: absoluut! Daarnaast is innoveren ook een FUNdamentele gebeurtenis. Voor Innofun is innovatie in leren en werken altijd fundamenteel en kan het alleen maar succesvol zijn als het een traject is waar iedere deelnemer ‘plezier’ aan beleefd! Onze geschiedenis kent eigenlijk geen momenten waarop het leven ‘even stil bleek te staan’. Altijs is er sprake van verandering (ontwikkeling) en steeds is er sprake van onzekerheid over wat de toekomst echt zal brengen. We leiden kinderen steeds op tot burgers van de toekomst met de kennis en vaardigheden die we NU belangrijk vinden. We hopen dat we hierbij steeds een goede match vinden tussen de wereld van nu en de wereld van morgen. In het tweede decennium van de 21e eeuw hebben we het over de 21st century skills. Wij geloven in kennisconstructie en kennisdeling, en gaan daarbij uit van de kracht van sociale media en ICT. Innofun is expert in leren in een ICTen sociale media-rijke omgeving. Wij zeggen: “Teach-what-you-preach”. De ‘Innofun-aanpak’ is praktijkgericht en heeft een blended karakter. Wij geloven in: • • • •

Creëren in een uitdagende leer- en werkomgeving Creëren door beleving en ervaring Creëren door kennisdeling en samen kennis produceren Creëren met ICT en sociale media

Samengevat: kennisdeling en kennisconstructie 2.0! Een slimme innovator begint daar vandaag al mee. In dit whitepaper laten we u zien hoe Innofun en haar partners succesvol innoveren. Leidende vraag is: hoe zet je ICT en sociale media bij leren efficiënt in? Dat is onze expertise, in bedrijfsleven en onderwijs. Hoe ver bent u al gevorderd met de slag naar de medewerker 2.0.? De toekomst is NU! 2

HOE INTEGREER JE APPS & Vliegwiel SOCIALE MEDIA IN JE LES? Whitepaper Tablets Innovatie


HOE INTEGREER JE APPS & SOCIALE MEDIA IN JE LES? 6-STAPPEN DIDACTIEK voor blended leren

Inleiding

De discussies over de inzet van ICT & sociale media zijn vaak doorspekt met zorg of hosanna. De voor- en tegenstanders buitelen regelmatig over elkaar heen. De een geeft aan dat het gebruik van ICT & sociale media het onderwijsmedicijn is en de ander zegt “iPad ideologie vernielt goed onderwijs “of nog erger “het veroorzaakt digitale dementie (Spitzer, 2013).” De digitale tools zijn ons leven binnengedrongen en bepalen in hoge mate onze manier van werken, leren en leven. Kijkend naar de cijfers van CBS uit 2012 Bighelaar e.a. 2013,OC&W, TNO en CBS, 2013) dan zien we dat: • • • • • • •

In 2012 7 op de 10 Nederlandse internet gebruikers van 12 jaar en ouder actief waren op sociale media. In 2012 90% van de Nederlanders van 12 jaar en ouder gebruik maakte van internet. 87% van de internetgebruikers dagelijks op internet zit. De internet vaardigheden van internet gebruikers een wisselend beeld geeft. Van alle personen die mobiel internetten 69% een smartphone gebruikt, ruim 1/3 een tablet en 29% een laptop. 41% van de bedrijven sociale media gebruikt. 35% van de bedrijven sociale netwerksites gebruiken, 20% plaatsten (micro) blogs, deelde filmpjes en foto’s via hun website en 6% gebruiken op WIKI gebaseerde middelen om kennis te delen.

De cijfers laten zien dat we technologie vrijwel dagelijks toepassen, mede bevorderd door het intuïtieve gebruik. Maar we beschikken nog niet altijd over de vaardigheden om er op een verantwoorde manier mee om te gaan. Internet en sociale media hebben een impact op de manier van communiceren, samenwerken en kennis vergaren. De vaardigheden hierin zijn wisselend. 1 op de 8 kinderen maakt ook nare dingen mee op internet en niet voor niets zien we buzz-woorden voorbij komen als informatie-obesitas en keuzestress. Vaardigheden als digitale geletterdheid en mediawijsheid zijn vaardigheden die leerlingen niet altijd vanzelf leren, maar die wel het verschil kunnen uitmaken of een leerling succesvol is in het wijs en effectief gebruik van sociale media en internet (Goldman e.a. 2012). Het oefenen en in gesprek gaan over het effectief en positief inzetten van tablets, apps en sociale media is dus cruciaal. De digitale revolutie heeft zich sluipenderwijs voltrokken maar de digitale vaardigheden van de burgers en de ambtenaren hebben zich vaak onvoldoende ontwikkeld. Maarten Hillenaar, Rijks-CIO (KNAW 2012) Het is de opdracht van het onderwijs om leerlingen voor te bereiden op het leven en werken in de maatschappij van nu en de toekomst, dus het onderwijs moet aan de slag met de vaardigheden en attitudes van deze eeuw. Dat digitale hulpmiddelen een leermedicijn zijn, is kortzichtig en staat een brede ontwikkeling in de weg. Voor het gemotiveerd, betrokken en effectief leren is veel meer nodig dan het inzetten van tablets alleen. Leerlingen kunnen succesvol zijn in het inrichten van hun eigen manier van leven en werken als ze over een breed palet aan kennis en vaardigheden beschikken zowel online als offline.

3



21st century skills Een verantwoorde inzet van tablets en sociale media in het onderwijsleerproces is niet alleen belangrijk voor het leerrendement, maar ook voor het leren van de vaardigheden van deze eeuw. Bij 21st century skills hebben we het over vaardigheden die belangrijk zijn voor het leren & innoveren, werken & leven, en informatie, media & technologie. Leerlingen leren deze vaardigheden zowel met als zonder digitale middelen vanuit betekenisvolle contexten, namelijk in verbinding met de “echte” wereld. Bovenbouw leerlingen maken bijvoorbeeld voor leerlingen van de onderbouw een voorleesboek met Storybird, of leerlingen maken een instructiefilmpje waarin ze uitleggen hoe je cijferend vermenigvuldigt en zetten dat op de Facebookpagina van de klas. Probleem oplossen

Kritisch denken

Samen werken

Creativiteit

Communicatie

Verantwoordelijkheid Veerkracht Informatie geletterdheid

Flexibel Onderzoekende attitude

Digitale geletterdheid Zelfcontrole Media wijsheid–burgerschap Persoonlijk leiderschap

Initiatief

Manier van

Manier van

DENKEN

WERKEN

Met 21 century

Met 21 century

SKILLS

TOOLS

Wat betekenen deze vaardigheden voor mijn didactiek en pedagogiek? Het vraagt om een activerende en motiverende didactiek en pedagogiek binnen een rijke en veilige leefen leeromgeving, waar experiment en kennisconstructie vanzelfsprekend is. Het vraagt ook om verbinding met de wereld om de school heen, waarbij zowel de off- als online deur openstaat. Het vraagt dus om een nieuwe aanpak waarbij zowel digitale als niet-digitale middelen als leefen leerhulpmiddelen worden ingezet. Deze combinatie bevordert de (digitale) geletterdheid, samenwerking, multimodaliteit en gedeelde productiviteit (Beach & O’Brein 2012) (Castek & Beach 2013).

4



Werken aan 21e eeuwse vaardigheden Wat is een handig model om effectieve ICT- en sociale media-rijke lessen te maken, waarbij leerlingen werken aan hun 21e eeuwse vaardigheden? Onze 6-stappen didactiek voor blended leren is daarvoor ontworpen en wordt veelvuldig en succesvol toegepast.(zie figuur)

(Gezamenlijk) fotoboek maken van foto’s van de activiteiten om terug te kijken.

Test/ quiz over de leerstof of evaluatieformulier n.a.v. de les

Online prikbord, verzamelen van opbrengsten (wat heb je geleerd) of evaluatie

Brainstorm Wat weet je al en wat willen we nog weten. Woordweb Welke woorden ken je al en wat hoort bij dit onderwerp.

Vragenlijst over de leerstof of evaluatieformulier n.a.v. de les

Quiz Quizvragen over onderwerp

Test/ quiz over de leerstof of evaluatieformulier n.a.v. de les Samenvatten van de leerstof in een interactieve afbeelding met linkjes naar online werk van

Schema /Woordweb/Mindmap

Test/ quiz over de leerstof of evaluatieformulier n.a.v. de les

Mindmap

Test/ quiz over de leerstof of evaluatieformulier n.a.v. de les Wordwolk

Quiz vragen

Mindmap

Quiz vragen

Reflectie op gedrag en belonen met punten van de avatars (avatar per leerling)

Mindmap

(Gezamenlijk) samenvatten van de leerstof in een online krant en delen.

Selectie van relevante sites met informatie (filmpjes, tekst, oefeningen enz.)

Online delen / publiceren van (powerpoint) presentaties

Selectie van relevante sites met informatie (filmpjes, tekst, oefeningen enz.)

Online delen/ publiceren van blogs met werk van leerlingen

Filmpje met relevante informatie zoeken schematisch overzicht van bronnen en citaten

Zelf een website maken met werk van leerlingen

leer Activiteiten in een onderwijsproces ICT-rijke leeromgeving

Online stemmen uitbrengen / werk van anderen ‘liken’

(waarderen van werk van medeleerlingen - reageren door leerlingen en leerkracht)

QR Code (snelkoppeling) naar bruikbare bronnen

Zoekmachine Online atlas/Kaarten/Routes zoeken/Kenmerken van gebieden op aarde/Ligging van plaatsen enz.

Online leeromgeving waarin leerlingen hun werk digitaal kunnen inleveren en de leerkracht zijn validering kan toevoegen.

Educatieve instructiefilmpjes

Anatomie van het lichaam met 3d beelden

Tool om instructiefilmpjes te maken

Online presentatie maken en delen.

Met afgesproken # elkaar vragen stellen, overleggen of samenvatting van informatie sturen, of feedback op werk van anderen geven. Of experts van buitenaf benaderen voor informatie.

Online poster (incl. tekst, beeld, geluid, video’s en documenten) maken en delen.

Reageren op pins/ pinboarden van anderen. Repinnen van pins van anderen.

Filmpje maken van foto’s en delen.

Informatie delen, elkaar vragen stellen, overleggen of samenvatting van informatie sturen, of feedback op werk van anderen geven. Of experts van buitenaf benaderen voor informatie. Informatie delen, elkaar vragen stellen, overleggen of samenvatting van informatie sturen, of feedback op werk van anderen geven. Of experts van buitenaf benaderen voor informatie Interviewen op afstand, beelden tonen van andere omgeving (virtuele rondleiding).

Stopmotion filmpjes maken van losse foto’s en publiceren.

Virtuele leeromgeving (elo). Plaatsen van informatie, werk en reacties.

Tijdbalk maken met tekst, foto’s, linkjes, enz. en delen.

Virtuele leeromgeving (elo). Plaatsen van informatie, werk en reacties.

Online werkstuk maken en delen

Filmpjes delen online

Online prentenboek maken (verhaal / poezie) en delen

Online tijdschrift maken en publiceren/ delen.

Online prentenboek maken en delen.

Chatten. Informatie delen, elkaar vragen stellen, overleggen of samenvatting van informatie sturen, of feedback op werk van anderen geven. Of experts van buitenaf benaderen voor informatie Beelden (foto’s en video’s) delen. Reageren op tekstberichten (feedback, mening).

Interview opnemen, geluidsfragementen delen.

Beelden delen, reageren op beelden.

De leraar ontwerpt vooraf aan de hand van de 6-stappen het leerproces. Leerdoelen, onderwerp, visie van de school, mate van gewenste integratie met andere vakken en de buitenwereld vormen het ontwerpkader. Tijdens het onderwijsleerproces is de leraar veel meer een coach, facilitator en observator van het leerproces van de leerlingen. De leerling wordt door deze opzet een actieve betrokken leerder, die door het stellen van leervragen vanuit het grote geheel (big picture) onderzoekend en ontdekkend aan de slag gaat met de leerstof en de betekenis daarvan in de echte wereld. Leren is dan een werkwoord waarbij niet één gebied maar het hele brein wordt geactiveerd. Leerlingen leren dan vanuit een integrale benadering: handson, minds-on, hearts-on (Jolles, 2011)

5



Deze manier van leren komt tegemoet aan de basisbehoeften voor leren autonomie, competentie en relatie. Deze basisbehoeften samen met een rijke leeromgeving wakkert de nieuwsgierigheid van kinderen aan en is een belangrijke voorwaarde voor enthousiasme en intrinsieke motivatie. De leerpiramide van Bales laat zien dat door de actieve rol van leerlingen het geleerde beter onthouden wordt. Discussie, doen en uitleg geven aan anderen zijn elementen die in elke stap toegepast worden.

horen

lezen

5%

10%

audio - visueel

demonstratie

discussie

doen

aan iemand uitleggen of toepassen

20%

30%

50%

75%

90%

De inzet van onlinetools maken andere en meer interactieve leeractiviteiten mogelijk. In de 6-stappen-didactiek zitten leeractiviteiten verwerkt die uitermate goed ondersteund kunnen worden door inzet van tablets en die tegemoet komen aan het leren van de 21st century skills. De leeractiviteiten zorgen ervoor dat leerlingen een proces ingaan van toetsen van eerder opgedane ervaringen en nieuwe informatie toetsen aan bestaande kennis om zo nieuwe kennis te construeren.

6



Hoe ziet de 6-stappen didactiek van blended leren eruit? Stap 1: Voorkennis activeren en aanscherpen leervraag De essentie van deze stap is dat leerlingen zelf passend bij de leerdoelen en onderwerp nadenken over: wat weet ik ervan, wat vind ik ervan, wat kan ik er mee en wat weet ik nog niet. Leerlingen doen dit aan de hand van een opdracht. Het resultaat van deze opdracht is een concrete leervraag. Hiermee weet de leerling wat er te leren valt en leert hij keuzes te maken op basis van aanwezige kennis, leerervaringen en van ontbrekende kennis. Het stimuleren van een onderzoekende houding start met het stellen van een leervraag die uitdagend is. Voor deze fase kun je een filmpje, mindmap, woordwolk of quiz gebruiken. Het geeft input voor dialoog aan de hand van vragen als: Wat weet je al over dit onderwerp, hoe weet je dat dat zo is, wat zou je graag willen weten, wat wil je gaan leren?

‘Ik laat leerlingen nu regelmatig samen een mindmap maken met popplet. Daarna openen we die op het digibord, zodat ik met ze in gesprek kan gaan over wat ze al weten en wat we nog kunnen leren. Ik zie dat de leerlingen gemotiveerd zijn om aan de slag te gaan met het thema, ze stellen immers zelf de vragen’. ‘Voorheen was ik geneigd om eerst een app uit te pluizen en dan te bedenken hoe ik die in de klas kon gebruiken, met als gevolg ‘losse lesjes’. Nu kijk ik tijdens mijn voorbereiding wat de doelen van mijn lessen voor de komende tijd zijn, waarbij ik een geschikte app ga zoeken. Je komt zo apps tegen die helemaal niet voor het onderwijs ontwikkeld zijn, maar wel prima ingezet kunnen worden in je lessen.’ Stap 2: Informatie selecteren Om leervragen te kunnen beantwoorden heb je informatie nodig. Daarvoor gaat de leerling informatie zoeken én selecteren. Informatieselectie houdt meer in dan bronnen zoeken. Het betekent ook dat er wordt gekeken of deze informatie antwoord op de vraag geeft, of de informatie betrouwbaar en valide is, hoe de leerstof geleerd kan worden, het tijdspad en hoe de leerling het leerproces en leerproduct gaat presenteren. Met het leerproduct laat de leerling zien wat de leervraag was, hoe hij er aan gewerkt heeft, wat hij geleerd heeft en welke leerdoelen behaald zijn. Informatieselectie heeft alles te maken met (digitale) geletterdheid. Een vaardigheid die cruciaal is voor het al dan niet succesvol goed kunnen beantwoorden van een leervraag. Leerlingen kunnen die informatie vinden door online filmpjes te bekijken, podcasts te beluisteren, online vragen te stellen aan experts, proefjes te doen in de vorm van games, foto’s verzamelen, teksten op blogs of sites te lezen enz. De leraar bepaalt in welke mate leerlingen vrij zijn om informatie te zoeken en op welke manier ze dit vastleggen. Er zijn talloze tools die het voorselecteren van informatiebronnen mogelijk maken, denk aan symbaloo, wiki’s en yurls. Op online prikborden (pinterest, blendspace) kunnen leerlingen hun gevonden informatie vastleggen. Bij deze stap is het van belang dat leerlingen de mogelijkheid krijgen om op hun niveau te oefenen met het selecteren van relevante informatie. Dit vraagt aandacht voor mediawijsheid en ICT-geletterdheid, maar ook begrijpend lezen, kijken en luisteren. ‘Ik wist al dat Pinterest super leuk is om recepten te verzamelen op je online prikbord. Nu gebruik ik het ook om pins te verzamelen met filmpjes over de leerstof die mijn leerlingen gemakkelijk kunnen vinden. Leerlingen zouden ook zelf zo’n bord kunnen maken om informatie te verzamelen voor hun werkstuk of spreekbeurt’.

7



Stap 3: Leerinteractie Leerinteractie is een essentiële fase waarin leerlingen hun ontdekkingen met anderen delen. Samen delen, samen werken, samen leren en samen creëren zijn hier belangrijke elementen. De leerlingen ontwerpen een leerproduct waarin ze hun kennis en vaardigheden in verwerken. Dit leerproduct maken ze samen met anderen of leggen ze voor aan hun medeleerlingen, zodat ze feedback en feedforward kunnen krijgen om het te verbeteren of te verrijken. Leren in interactie is zo belangrijk, omdat de mens van nature een sociaal wezen is en graag met anderen en van anderen wil leren. Tijdens dat samen leren word je gestimuleerd om de inhoud uit te leggen aan een ander. Dat zorgt voor diep leren. Het onder woorden kunnen brengen van je kennis en opvattingen in gesproken of geschreven tekst is daarom van grote waarde. Met tools als padlet, twitter of online leeromgevingen met een platform kunnen leerlingen ook online met elkaar in gesprek gaan over hun werk. Die online interactie wordt echt zinvol voor het leerproces als deze gesprekken gaan over mogelijke feedforward ten aanzien van het werk waar leerlingen hun kennis in verwerkt hebben. Leerlingen leren zo hun eigen leerproduct te verrijken, verbeteren of te verfijnen. Het creëren activeert hogere denkniveaus van de leerling, waarbij het de executieve functies ontwikkelt. Daarnaast wordt de creativiteit van leerlingen aangesproken naarmate leerlingen meer ruimte van de leraar krijgen om de manier van leren en leerproduct op eigen wijze vorm te geven. Het zelf mogen maken van keuzes stimuleert ook het autonomie-gevoel bij leerlingen. ‘In mijn groep 5/6 wilde ik mijn leerlingen ook leren hoe ze kunnen communiceren op het internet over wat ze geleerd hebben. Ik vond Twitter daarvoor niet geschikt. Nu gebruik ik regelmatig Padlet, omdat het eenvoudig en afgeschermd is. Leerlingen vullen nu zelf een pagina op Padlet met informatie over hun onderwerp, waarna ze de link delen met klasgenootjes. Die kunnen het bekijken en een berichtje achterlaten met tips en tops. Soms zie je dat ze zelfs links toevoegen met nieuwe filmpjes die die leerling vervolgens ook kan gebruiken’. Stap 4: Presenteren In deze stap werken leerlingen aan een presentatievorm waarin ze hun opgedane inzicht kennis en vaardigheden verwerken en delen met anderen. Ze laten zien wat ze geleerd hebben en hoe ze dat geleerd hebben. Voor het leren is zowel het proces als het product belangrijk. Het presenteren kan op vele manieren. Denk aan een online poster, een filmpje, een blog, een gedicht of een tijdschriftartikel. Deze presentatievormen worden door verschillende apps en webtools echt interactief, denk aan een glogster, storybird, thinglink, fakebook of een prezi. Er kan ook bewegend beeld, geluid en tekst in verwerkt worden. Dat spreekt meerdere zintuigen aan dan een geschreven tekst of muurkrant. Het delen van een leerproduct kan ook door het online te publiceren voor (geselecteerd) publiek of door ‘echt’ een presentatie te verzorgen voor anderen. Uit de vele ervaringen merken we dat het zeer motiverend is voor leerlingen dat hun leerproduct uiteindelijk ook gepubliceerd wordt aan de “buitenwereld”, bijvoorbeeld op een weblog of facebookpagina van de klas of openbaar. Het spellingsbewustzijn neemt dan flink toe, meer dan het geval is bij het nakijken door de leraar. Leerlingen leren hier verschillende presentatievormen toe te passen en gaan nadenken over welke vorm bij welk doel past. Ook denken ze na over wat ze publiceren. Mediawijsheid is hier een belangrijk thema. In deze fase wordt wederom een beroep gedaan op het onder woorden brengen van de opgedane kennis. ‘Ik vond het best wel even spannend om mijn leerlingen met online programma’s te laten werken die ik zelf nog niet helemaal in de vingers had. Maar ik zie nu dat leerlingen elkaar prima helpen als ze een Prezi of Glogster maken. Ik leer zelfs van mijn leerlingen en merk dat ik nu meer ruimte heb om te begeleiden. Ik stel ze vragen over de inhoud en ook over de presentatievorm. Dat stem ik af of wat een leerling kan. Zo kan ik ze uitdagen en dus differentiëren.’

8



Stap 5: Valideren De essentie van deze fase is dat zowel het leerproces als leerproduct wordt gewaardeerd. De waarde wordt bepaald door de mate waarin de vooraf bepaalde leerdoelen (inzicht-, kennis- en vaardigheidsdoelen) en criteria zijn behaald. Een belangrijk aspect is dat leerlingen met de validering handvatten krijgen van wat goed is en wat er nog geleerd moet worden. De leraar benoemt in deze stap wat het leerproduct zo goed maakt. De sterke kanten van het product worden nadrukkelijk beloond en op waarde geschat. Indien mogelijk wordt het ook in een breder perspectief geplaatst door de verbinding te leggen met andere leerinhouden of de relevantie ervan te benadrukken. Daarnaast kan de leraar feedforward geven, waarmee de leerling het product verder zou kunnen verbeteren. Bij de wijze van valideren is aandacht voor een groeimindset essentieel. Met een groeimindset blijft een leerling gemotiveerd om verder te willen leren. In tegenstelling tot de andere fasen heeft de leraar hier een meer leidende rol. Naast de validering door de leraar bepalen de leerlingen ook samen welke leerproducten tot de best practice gerekend mag worden. Hiermee leren ze samen te evalueren en wordt hun inzicht vergroot in manieren van leren en ontwikkelen ze een kwaliteitsbewustzijn. Het bevordert het kritisch nadenken over eigen en andermans werk. Met tools waarbij de leraar en leerlingen op elkaars werk kunnen reageren, kunnen waarderingen en validering worden vastgelegd. Denk maar aan reactiemogelijkheden in online leeromgevingen of blogs waarop je kunt reageren. Bij het valideren is het van belang om het begripsniveau vast te stellen daarvoor is de taxonomie van Bloom (1956) een handig instrument. ‘Ik heb tijdens de training zelf mogen ervaren wat het met je doet als iemand je werk valideert. Je voelt dat je gaat groeien als een ander jouw werk bespreekt en uitlegt waarom het zo goed is. In mijn lessen probeer ik dat samen met mijn leerlingen toe te passen. We geven tips, maar vooral ook tops. Voor leerlingen is het soms nog best lastig om uit te leggen waarom ze iets top vinden’. Stap 6: Reflecteren In deze stap blikken leerlingen terug op het leerproces én op de leerdoelen. Deze stap is cruciaal om zicht te krijgen op de eigen leeropbrengsten. In deze fase krijgt de leerling vaardigheden aangereikt om zichzelf te leren kennen in relatie tot hoe hij leert. Deze psycho-educatie (Jolles 2011) is een belangrijk element om leer- en ontwikkelbehoeften te bepalen; het biedt zowel de leerling als de leraar informatie om het onderwijsleerproces beter af te stemmen. De leraar weet hoe de leerling denkt over het geleerde, de eigen werkwijze en ontwikkelbehoeften. De leerling weet door deze fase wat goed gaat, wat beter kan en zijn leervoorkeur. Handig is dat een leerling gebruik kan maken van een eigen portfolio. Hierdoor krijgt zowel de leerling als de leraar inzicht en overzicht.

‘Ik maak eenvoudig met google forms enquêtes voor mijn leerlingen om een reeks lessen te evalueren. Dit deed ik eerst niet. Nu krijg ik zicht op wat de leerlingen geleerd hebben, maar ook wat ík aan de opdrachten kan verbeteren.’

9



Conclusie Met deze 6-stappen wordt het leren bewust, planmatig en transparant ingericht, het leren wordt zichtbaar vanuit eigenaarschap van de leerling met de sleutelelementen voor het maximeren van de leerimpact. Door de volgende elementen komt deze werkwijze tegemoet aan het leren door te begrijpen: -

Creëren van ambitieuze en betekenisvolle leersituatie. Engageert de leerlingen tot actief leren. Verbinden van nieuwe kennis met eerder opgedane vaardigheden, kennis en ervaringen. Zicht op het niveau van begrijpen, zodat leerling en leraar waar nodig kunnen bijsturen. Voortdurend en ontwikkelingsgericht het leren monitoren door zowel de leerling als de leraar. Leerling differentieert en speelt in op eigen onderwijsbehoeften met ondersteuning van medeleerlingen en de leraar. Leerling heeft duidelijke criteria en doelen en krijgt voortdurend feedback en feedforward van medeleerlingen, leraar en mogelijke anderen. Leerling leert te leren van “fouten” en leert leerproduct te reviseren als vast onderdeel van het leerproces. Leerling wordt gestimuleerd in het strategisch en metacognitief denken zodat de leerling leert zijn eigen leerproces te evalueren en gids te zijn van het eigen leren.

Het voordeel van de inzet van online tools in deze stappen is tevens dat leraren het onderwijs flexibeler kunnen organiseren. Het maakt plaats en tijd onafhankelijk leren mogelijk. Leerlingen kunnen onderdelen van deze les uitvoeren tijdens het zelfstandig werken, maar ook thuis of in een andere ruimte dan de eigen klas. Daarnaast kan de leraar zicht houden op leeropbrengsten, omdat leerlingen vastleggen via berichten, reacties en leerproducten wat ze hebben geleerd. Zo kun je monitoren wat de kennis van leerlingen is, waar je in de begeleiding op aan kunt sluiten. Voor een optimaal leerresultaat is een combinatie van zowel offline als online activiteiten belangrijk. Juist de combinatie van online en offline activiteiten zoals nabesprekingen, overleggen en vastleggen van zaken ook die met de hand gemaakt zijn, vormen een optimale leersituatie. Dit wordt ook wel blended learning genoemd. Door de 6-stappen didactiek wordt dit in een praktische én verantwoorde manier vormgegeven ‘In eerste instantie vond ik het wat schools overkomen om je lessen voor te bereiden aan de hand van het format bij het 6-stappen model. Maar het is wel goed, want het dwingt je om bewust keuzes te maken over wat je leerlingen in een les gaan doen en hoe je ICT daar een plek in kunt geven. Daarnaast kun die voorbereidingen ook gemakkelijk delen met anderen, waardoor je niet telkens het wiel hoeft uit te vinden.’ “Eerst dacht ik dat gaat niet in de onderbouw, maar nu heb ik zelf Socrative toegepast met behulp van plaatjes. Prachtig om te zien hoe de kinderen daar samen mee aan de slag gingen”

10



Bronnen Spitzer, M. (2013) Digitale dementie, hoe wij ons verstand kapotmaken. Atlas contact, AmsterdamAntwerpen http://www.beteronderwijsnederland.nl/content/ipad-ideologie-vernielt-goed-onderwijs CBS http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/vrije-tijd-cultuur/publicaties/artikelen/archief/2013/20133907-wm.htm Bighelaar, van den, S., Akkermans, M., (2013) Gebruik en gebruikers van sociale media, bevolkingstrends 2013, Centraal bureau van statistiek OC&W, TNO, CBS, (2013) ICT, kennis en economie 2013, Centraal bureau voor Statistiek Goldman, S.R., Braasch, J.L.G., Wiley, J., Greasser, A.C., Brodowinska, K., (2012) Comprehending and learning From Internet Sources: Processing Patterns of Better and Poorer Learners, Reading Research Quarterly, 47(4). Pp. 356-381. Doi: 10.1002/RRQ.027, International Reading Association. KNAW-commissie ICT & Informatica voor het voortgezet onderwijs, (2012), Digitale geletterdheid in het voortgezet onderwijs, Vaardigheden en attitudes voor de 21ste eeuw, advies, Koninklijke Nederlandse Academie voor Wetenschappen Trilling, B., Fadel, C. (2009) 21st century skills, learning for life in our times. Jossey-Bass, San Francisco. Beach, R. O’Brien, D. (2012), Using iPad and iPhone apps for learning with literacy across the curriculum ( e-book: tinyurl.com/b311jz6) Jolles, J. (2011) Ellis en het verbreinen, over heresennen, gedrag & educatie. Neuropsych Publishers, Amsterdam-Maarstricht. (Deci en Ryan 2000) The “What” and “Why” of Goal Pursuits: Human Needs and the Self-Determination of Behavior. Psychological Inquiry 2000, Vol. 11, No. 4, 227–268 Castek, J. Beach. R. (2013) Using apps to support disciplinary literacy and science learning, Journal of Adolescent & Adult Literacy Volume 56, Issue 7, pages 554–564, April 2013 Dweck, C.S. (2008) Mindset, the new psychology of success, How can we learn to fulfill our potential?. Ballantine books. USA Hattie, J. Visible Learning for teachers, maximizing impact on learning, Routledge. London- New York. Darling-Hammond, L. Powerful Learning, what we know about teaching for understanding. JossyBas, San Francisco.

11



Auteurs Michiel Maas (Managing Consultant Innofun) [email protected] twitter: _blikveld_ linkedin: nl.linkedin.com/in/maasmichiel

Leidinggeven aan veranderingen binnen het onderwijs is mijn specialisme: onderwijsontwerp, ‘bewegen’ van mensen en sturen op resultaten. Schoolontwikkeling in de meest brede zin van het woord. Ik bezit innovatiekracht om in complexe situaties de organisatie naar binnen en naar buiten positief in beweging te krijgen. De onderwijsvraag bepaalt het profiel voor de onderwijsorganisatie, de mensen maken het onderwijsverhaal. ICT en leren zijn mijn passie. Ik geloof in de kwaliteitsslag die leren kan maken door de inzet van ICT. Ik praat graag over waarom we moeten veranderen binnen het onderwijs, maar ik praat net zo graag over waarom we dat ‘soms even NIET’ zouden doen. -

Personaliseren van leren Innovaties in onderwijsvormgeving door ICT en sociale media Virtual Action Learning Onderwijskundig leiderschap en management Onderwijsinnovatie / verandermanagement Ontwerper van onderwijsconcepten Ontwerpen van blended learning processen Kwaliteitsmanagement

Astrid Ottenheym (Strategisch Onderwijs & Innovatie Consultant Innofun) [email protected] twitter: AstridOttenheym linkedin: nl.linkedin.com/in/astridottenheym

De onderlegger voor mijn maatschappelijk engagement is mijn ambitie en passie: bouwen en werken aan een professionele lerende onderwijsorganisatie met als motto: Investeren in leraren is investeren in onderwijs en de ontwikkeling van kinderen. Samen met professionals/scholen geef ik sturing, leiding en begeleiding aan schoolontwikkeling vanuit visie. Daarbij werk ik vanuit een integraal perspectief waar onderwijsinhoud en onderwijsorganisatie samen gaan. Dienend en verbindend leiderschap horen hierbij. Hiervoor zet ik mijn brede deskundigheid, mijn analytische, strategische en onderzoekende competenties in. Samen met klanten en onze trainers geef ik vorm aan onderwijsinnovatie met sociale media & ICT en de invoering van 21st century skills. -

Onderwijskundig leiderschap en management Onderwijsinnovatie / verandermanagement Ontwerper van onderwijsconcepten Stimuleren en cultiveren van creativiteit en ondernemerschap Inrichten van professionele leergemeenschappen Ontwerpen van blended learning processen Kwaliteitsmanagement

Danielle Kooistra (Adviseur / Trainer)

[email protected] twitter: @daniellekooistr linkedin: http://nl.linkedin.com/in/daniellekooistra Ik ben ervan overtuigd dat je anderen in hun kracht kunt zetten tijdens hun ontwikkeling als je meer vraaggericht te werk gaat en stimuleert tot uitdagende leeractiviteiten, dat nadenken en creativiteit vraagt. Als trainer/adviseur met een onderwijskundige achtergrond geeft het mij veel voldoening om samen met opdrachtgevers ideeën uit te wisselen over toepassingen van blended learning en deze vervolgens concreet te maken voor een implementatie traject of trainingsaanbod. Het effect uiteindelijk daarvan op de motivatie van leraren en leerlingen, maakt dat ik mijn werk graag doe. Als leerkrachten en docenten hun vak op een nog plezierigere manier kunnen uitoefenen waarbij ze echt aandacht hebben voor de vragen van hun leerlingen en daar hun activiteiten op aan laten sluiten, dan heb ik mijn doel bereikt. -

Educatief ontwerper VAL Junior expert Expert op het gebied van blended leren Opzetten en uitvoeren workshops, trainingen social media voor scholen (PO/VO) Begeleiden scholen bij implementatie FIT- innovatie trajecten (Samsung Onderwijs Innovatiefonds) Begeleiden scholen bij implementatie trajecten van tablets in de klas (PO/VO)

12



Over Innofun Innofun ondersteunt de verscheidenheid van het opleiden en is er van overtuigd dat ICT & sociale media voor ieder type organisatie toegevoegde waarde heeft. Onze adviseurs gaan graag samen met u op zoek naar passende toepassingen voor uw vraag. De dienstverlening van Innofun bestaat uit consultancy, trainingen en workshops, en advies. Voor wie? Een brede groep onderwijsprofessionals: docenten, trainers, onderwijskundigen, directeuren en bestuurders. Zowel individueel als in teamverband. Wij stemmen de inhoud van alle sessies af op de vragen en doelstellingen van uw organisatie. Innofun heeft het eLab ontwikkeld om u de wereld van ICT en sociale media te laten ervaren. U ziet praktijkvoorbeelden van hoe u sociale media en internet op verantwoorde wijze in uw opleidingspraktijk kunt toepassen. Het eLab bestaat uit verschillende ruimtes. Hier staan computers en laptops, er liggen tablets, er zijn tafels met touchschermen en indrukwekkende mediawanden. Er is vooral veel ruimte voor een dialoog en om ervaringen uit te wisselen. Heeft u vragen? Aarzel dan niet om contact met ons op te nemen voor een persoonlijke toelichting. Innofun in cijfers: 2011-2013: > 400 projecten Jaarlijks: bereik van 7000 leraren/supervisors/trainers bereik van ruim 40 verschillende organisaties (scholen, internationale bedrijven) 130 trainingsdagen (eLab en op locatie) Spreker op grote conferenties als NOT, IPON, NCOSM, NextLearning, Media & Learning, SamSam

13


HOE INTEGREER JE APPS & SOCIALE MEDIA IN JE LES?

Recommend Documents