Hobéon, strategische dienstverlener voor kennisintensieve organisaties
Wet versterking kwaliteitswaarborgen NNK Platform HBO Utrecht 21 november 2013
Inhoud
Aanleiding en doelstelling. Oorspronkelijke voorstel (2012). Huidige voorstel (2013). Clustervisitaties. NVAO – Inspectie. Toekomst stelsel. Stellingen.
Aanleiding en doelstelling Aanleiding (volgens MvT): inspectieonderzoeken verkorte trajecten. Bestaande waarborgen (intern en extern) niet toereikend om kwaliteitsproblemen tijdig te detecteren en aan te pakken > stelsel behoeft verbetering > nieuwe wetgeving. Ondanks de erkenning/vaststelling dat tekortkomingen met name voortvloeien uit ‘onzorgvuldig gedrag’ en ‘ondoordacht handelen’ en vaststelling dat instellingen weten regelgeving onvoldoende naleven. “Hoofddoel is het huidige stelsel op zodanige wijze aan te passen dat waarborgen voor kwaliteit van het HO verder worden verstrekt.” o Kritiek Raad van State: “de Afdeling acht de noodzaak en urgentie van vrijwel geen enkel onderdeel van het voorstel overtuigend aangetoond”.
Oorspronkelijke voorstel I Twee sporen: o ‘Stringent kwaliteitsbeleid’ instellingen. o Wettelijke maatregelen om checks en balances en intern/extern toezicht beter te laten functioneren (= wetsvoorstel).
En een ‘herinnering’: o Grote mate autonomie is kracht van NL HO bestel, maar daarbij hoort grote verantwoordelijkheid en ‘accountability’ voor kwaliteit opleidingen en naleving voorschriften kwaliteitsborging.
M.i. opvallend is prominente aandacht voor o.a. externe validering opleidingen (Commissie Bruijn) en streven elke docent een master in toelichting.
Oorspronkelijke voorstel II Aanscherpingen accreditatiestelsel o o o o o
Vorming visitatiegroepen en clustergewijs visiteren. Benoemen panels door NVAO. Gerealiseerd niveau en wijze examinering uit elkaar. Geldigheidsduur TNO beperkt (3 jaar). Bewaartermijn scripties.
Risicogericht toezicht door inspectie. Vergroten onafhankelijkheid examencommissie. Aanwijzingsbevoegdheid van minister aan RvT. Positie student (feitelijke vormgeving onderwijs in OER).
Bussemaker contra Zijlstra Voorstel ingediend door Zijlstra voor einde kabinet Rutte I. o Na indiening kritiek enkele kamerfracties en Actal.
Bussemaker kiest duidelijk andere koers. “Ik zie dat instellingen een zichtbaar grotere verantwoordelijkheid nemen en dat de beoordeling door NVAO aan scherpte heeft gewonnen.” In brief februari 2013 voorstel: o Behandeling te hervatten na verschijnen evaluaties accreditatiestelsel. o Risicogericht toezicht inspectie uit voorstel te schrappen.
In (na)zomer 2013 verschijnen evaluaties Inspectie, NVAO en Rekenkamer/Rekenhof. Eerder al verschenen WRR en ENQA beoordeling NVAO. Uiteindelijk na februari 2013 vier nota’s van wijziging die oorspronkelijke voorstel substantieel amenderen.
Huidige voorstel Aanscherpingen accreditatiestelsel: o o o o o o
Vorming visitatiegroepen en clustergewijs visiteren. Benoemen panels door NVAO. (NvW 3) Gerealiseerd niveau en wijze examinering uit elkaar. Geldigheidsduur TNO beperkt (3 jaar). (vergaand aangepast in NvW 3) Bewaartermijn scripties. Nw: Maximale herstelperiode naar 2 jaar. (NvW 3)
Risicogericht toezicht door inspectie. (NvW 1) Vergroten onafhankelijkheid examencommissie. Aanwijzingsbevoegdheid van minister aan RvT. (maar aangepast via NvW 3) Positie student (feitelijke vormgeving onderwijs in OER). Nw: toevoeging bepalingen over persoonsgebonden nummer in HO en persoonsgebonden bekostigingsinformatie. (NvW 2)
Huidige voorstel II Aangenomen moties en amendementen o Amendement Bisschop (taakverdeling NVAO- Inspectie). o Motie Duisenberg/Mohandis (opleidingscommissies). o Motie Rog (administratieve lasten + pilots).
Voorstel ligt nu in Eerste Kamer. Verslag is deze week verschenen. o o o o
Vragen over rolverdeling NVAO – Inspectie (VVD, D’66). Kritiek op aanwijzingsbevoegdheid (CDA, D’66 en CU). Vragen over afbouw van opleidingen (VVD). Plenaire behandeling EK ws op 3 december 2013.
Clustervisitaties Wat is een visitatiegroep? Verschil met een cluster?
o “Opleidingen die onderwijsinhoudelijk met elkaar overeenkomen”.
NVAO “deelt opleidingen die door de instellingen worden verzorgd in visitatiegroepen in”. o Nadat instellingsbestuur zienswijze kenbaar heeft gemaakt. o Verbinding met indeling graadverlening? o Verbinding met bepalingen inzake naamgeving (“aansluit bij hetgeen gebruikelijk is binnen visitatiegroep of sector”).
Het besluit tot verlenen accreditatie wordt gebaseerd op beoordeling als bedoeld in art. 1.18 lid 3 WHW.
o Art. 1.18 lid 3 WHW nw: “Instellingsbestuur (…) draagt er tevens zorg voor dat, i.s.m. andere instellingen binnen visitatiegroep, wordt voorzien in een regelmatige beoordeling, door onafhankelijke deskundigen, van de kwaliteit van de opleiding. (Nb: formulering was: “zoveel mogelijk i.s.m. andere instellingen”)
Clustervisitaties II NVAO stelt datum vast waarop accreditatieaanvraag door instellingsbestuur moet worden ingediend. o OCW kan accreditatie/TNO verlengen met max. 2 jaar t.b.v. gelijktijdige beoordeling visitatiegroep. (5a.9 lid 10 nw WHW) o Maar OCW kan ook eenmalig vervaldatum besluit accreditatie/TNO wijzigen (lees: verkorten). (18.32 ab en ac WHW)
“De beoordeling van de aanvraag om accreditatie verricht NVAO gezamenlijk en in dezelfde periode voor alle opleidingen die tot een visitatiegroep behoren en waarvoor de termijn van een accreditatie binnen een jaar verstrekt of besluit TNO binnen een jaar vervalt”. (5a.8 lid 3 nw WHW)
Clustervisitaties III NVAO stemt in met een “door instellingsbesturen binnen een visitatiegroep gezamenlijk samengestelde Commissie van deskundigen”. (curs, fh) o Instellingen aan zet, maar welk overleg gremium? o Werken met een groslijst? Vgl. Lerarenopleidingen. o Criterium instemmen NVAO: is CvD onafhankelijk en deskundig?
“Indien instellingsbestuur er niet in slaagt i.s.m. andere instellingen binnen visitatiegroep een CvD samen te stellen doet NVAO een bindende voordracht”. (curs, fh) o Individuele opt-out?
Meer praktische punten: o Waar ligt coördinatie van beoordelingen? o Afdracht vergoeding panels toch aan NVAO? (5a9 lid 9 nw WHW).
Toezicht inspectie en NVAO Toezichthoudende rol inspectie. o
Stelseltoezicht, toezicht op accreditatiestelsel en incidenteel toezicht.
Aanscherping inspectietoezicht 2012 o
Wijziging Wet op het onderwijstoezicht (WOT) per 1 juli 2012 (Stb 2012, 118).
o
Wettelijke verankering toezicht op financiële rechtmatigheid door inspectie.
o
Uitbreiding toezichthoudende taak tot naleving alle wettelijke voorschriften.
o
Incidenteel onderzoek ‘kan mede de kwaliteit van het onderwijs omvatten’. (art. 12a lid 3 WOT ).
Verdere uitbreiding via Wet versterking kwaliteitswaarborgen? o
Voorstel voor ‘tijdelijke uitbreiding’ toezicht inspectie (tot 2017) is geschrapt. Kwam de facto neer op feit dat naast incidenteel onderzoek o.b.v. signalen in toekomst inspectie ook uit eigen beweging (o.b.v. eigen deskresearch) onderzoek zou mogen doen indien sprake is van ‘ernstige risico’s’ (instelling niet in control, risico met uitstralend effect naar sector).
Toezicht inspectie en NVAO II
In versterking kwaliteitswaarborgen voorstel nieuw art. 12a WOT o o o
Onderzoek financiële rechtmatigheid bij HO instellingen (lid 1). Onderzoek ontwikkelingen in stelsel hoger onderwijs (lid 2). N.a.v. signalen van buitenaf die mogelijk kunnen leiden tot gevolgen op stelselniveau in incidentele gevallen onderzoek op verzoek OCW of uit eigen beweging onder door OCW te stellen voorwaarden (lid 3).
Amendement Bisschop (33472, nr. 20) o o
o
o
Haalt uit voorstel art. 12 WOT (nieuw) dat onderzoek van inspectie ‘mede de kwaliteit van het onderwijs kan omvatten’. Toelichting: “Wanneer inspectie het vermoeden heeft dat kwaliteit onderwijs tekort schiet dient zij NVAO daarvan op de hoogte te stellen met oog op nader onderzoek”. Maar: wetsvoorstel voegt wel aan artikel 3 WOT (nieuw) toe dat inspectie bevoegd is tot onderzoeken kwaliteit van onderwijs van de instelling anders dan t.b.v. accreditatie. Vergeten mee te nemen in amendement?
Toezicht inspectie en NVAO III
Welke bevoegdheden heeft NVAO?
Intrekken accreditatie/TNO is opgenomen in art. 5a.12b WHW.
o
Intrekking kan alleen door minister, na advies door NVAO.
o
Intrekking kan indien ‘de beoordeling van de aspecten van kwaliteit zodanig is gewijzigd dat deze beoordeling van die aspecten tot een afwijzing van de aanvraag om accreditatie of TNO zou leiden.
o
De NVAO kan hier niet op eigen houtje onderzoek doen, maar is ‘desgevraagd’ belast met adviseren van de minister (art. 5a.1 lid 3 WHW). Voor advies kan (maar hoeft dus niet) NVAO gebruik maken van Commissie van deskundigen.
o
Vraag hier is, welke informatie geeft aanleiding tot starten onderzoek (of formeel dat OCW aan NVAO vraagt een advies uit te brengen)?
Intrekking accreditatie is formeel iets anders dan ontnemen rechten aan opleiding (art. 6.5 en 6.10 WHW). NVAO vraagt in evaluatie om bevoegdheid om tussentijds beoordelingen uit te voeren (zelfstandig onderzoek) en accreditaties in te trekken. o
Bussemaker: “gelet op de stelselverantwoordelijkheid acht ik dit niet passend”
Perspectief Wat gaat er de komende tijd gebeuren? o Vaststelling visitatiegroepen. o Uitdenken praktische werkwijze clustervisitatie. o Nieuwe accreditatiekaders.
Welke discussies komen er wel of niet los? o Brede discussie over administratieve lasten? o Motie Rog: inrichting pilots? > NVAO > 2014. o Fundamentele discussie (Bussemaker in beleidsreactie evaluaties) >instellingsaccreditatie?
Vlaanderen en/of Duitsland als perspectief?
Motie Rog “Constaterende dat de regering toe wil naar een accreditatiestelsel waarin verdiend vertrouwen meer wordt beloond; overwegende dat dit nieuwe stelsel zich zou moeten vertalen in proportioneel toezicht en beperktere accreditatie met minder administratieve lasten; overwegende dat in Vlaanderen en Duitsland een systeem is ontwikkeld met een zware toets op instellingsniveau gecombineerd met een beperking van de accreditatielasten op het niveau van de opleidingen; verzoekt de regering, te onderzoeken hoe de administratieve lasten van het accreditatiestelsel substantieel kunnen worden verlaagd en pilots te starten die erop gericht zijn concrete vermindering van deze lastendruk te kunnen realiseren en de Kamer hierover te informeren”
Stellingen Over wetsvoorstel: “De wet versterking kwaliteitswaarborgen is ook in huidige vorm ingehaald door ontwikkelingen in sector” Over clustervisitatie “Clustervisitatie draagt niet bij aan het versterken van het waarborgen van de kwaliteit in het HBO” Over lastendruk: “'In interne en externe audits valt nog veel tijd te besparen en kwaliteit te winnen” Over stelsel en perspectief (motie Rog): “Instellingstoets is een mooi instrument, maar zegt helaas niet over de kwaliteit van opleidingen” Over NVAO - inspectie: “De tijd is rijp voor een HO-autoriteit (fusie inspectie-NVAO-reviewcommissie)”
Meer informatie:
Tot slot
Frank Hendriks
[email protected] twitter.com/f_hendriks
Vragen of opmerkingen over deze presentatie? Neem dan gerust contact met mij op.
Lange Voorhout 14 2514 ED Den Haag T: 070 30 66 800 E:
[email protected] I: www.hobeon.nl
