hightech innovator Waarom Arthur Oudshoorn jaarlijks zo n twaalf procent van zijn omzet investeert in productontwikkeling MAGAZINE, NR

HET MAGAZINE VAN

Waarom Arthur Oudshoorn jaarlijks zo’n twaalf procent van zijn omzet investeert in productontwikkeling MAGAZINE, NR 1 2014

hightech innovator

TOT UW DIENST

UITGELICHT

DOSSIER

Bedrijfsovername de beste optie voor groei? Tips van een overname-expert

Besparen op personeelskosten? Dit moet u weten over reorganiseren

Bedrijfsfinanciering nodig? Zo krijg je wél krediet

WOORD VOORAF

INHOUD

BESTUURSVOORZITTER ROMKE VAN DER VEEN “Het is tegenwoordig best lastig om een financiering te verkrijgen. De strenge kapitaaleisen van de overheid maken het de banken niet gemakkelijk. Er is meer eigen vermogen vereist, dus er moet geld verdiend worden, vet op de botten.

‘Banken eisen meer eigen vermogen, vet op de botten’ En debacles kunnen banken zich niet veroorloven. Die voorzichtigheid heeft ertoe geleid dat het afgelopen jaar slechts 32 procent van de aanvragen voor bancaire financieringen succesvol zijn verlopen. Er is een afname van ruim vier miljard in de omvang van kredietverleningen.” “Toch is het zeker nog mogelijk om een financiering te verkrijgen, zolang de kredietaanvraag maar goed en compleet wordt ingediend. Wij kunnen daarbij helpen. Onze adviseurs bieden ondersteuning bij de introductie en alle onderhandelingen, of dat nu met de bank is of met investeringsmaatschappijen. Ook hebben we contact met informal investors die we aan bedrijven kunnen voorstellen. Wij zijn pas tevreden als er uiteindelijk een passende financiering is verkregen.” MEER WETEN? In het dossier vanaf pagina 20 leest u alles over financieringen. Of neem direct contact op met een van onze financieel adviseurs. www.bakertillyberk.nl

Reorganiseren? Feiten en cijfers

p. 4

Bedrijfsoverdracht

Speciale regeling versoepelt overdracht binnen familie

COLOFON BTB Magazine is het business to business magazine van Baker Tilly Berk N.V. Redactie: Yvonne van den Hurk, Henry Geerts, Geert van Grimbergen, Marjanne Poppen

Interview

p. 6

p. 10

Met medewerking van: Gerard Adriaanse, Kees van Dijk, Mark Goderie, Willem Jan Huizinga, Raymond de Keijzer, Roderick Knipsael, Simone Koolwijk, Jeroen Overvest, Rob Perik, Mariëlle Schuurman, Romke van der Veen, Carin Welters Met dank aan: Cor van Duijn en dochters Evelien en Lione (Golden Green Hotels), Ruud Kamp (KH Engineering), Arthur Oudshoorn (Applikon Biotechnology), Bernard Wientjes (VNO-NCW) Concept en realisatie: Label, Arnhem (Lobke Heisen, Lonneke Kranendonk, Dick Poelen) Lithografie: Willem Grafische Bewerkingen, Halle

Tot uw dienst

p. 12

Financiering Advies

Opinie

BAKER TILLY BERK

Uitgelicht

CASE: GROEI DOOR OVERNAME

Een dossier vol tips, do’s & dont’s en adviezen voor het verkrijgen van een bedrijfskrediet.

p. 14

BERNARD WIENTJES OVER SUCCESVOL STARTEN

2

Zo verloopt een ontslagaanvraag

p. 16

Drukwerk: Graficiënt Printmedia, Almere Redactieadres: Postbus 200, 2800 AE Gouda 0182 56 32 00, [email protected] www.twitter.com/bakertillyberk www.bakertillyberk.nl Aan de samenstelling van deze uitgave wordt veel zorg besteed. Niettemin kan geen aansprakelijkheid worden aanvaard voor mogelijke onjuistheden. Gezien het min of meer algemene karakter van de artikelen kan niet worden ingestaan voor de toepassingsmogelijkheden in specifieke situaties. Na verkregen schriftelijke toestemming is overname van artikelen toegestaan, mits integraal en met bronvermelding.

Applikon Biotechnology, een groeiend bedrijf in een groeiende branche. “Een kwart van onze mensen is bezig met productontwikeling.”

In de branche

p. 18

Dossier

p. 20

BAKER TILLY BERK

3

ADVISEUR KEES VAN DIJK

FEITEN & CIJFERS

HOGE BELASTINGRENTE VOORKOMEN Per 1 april 2014 gaat de belastingrente fors omhoog. Hoe voorkomt u onnodige rentebetalingen op (voorlopige) aanslagen van vennootschapsbelasting? Drie vragen aan adviseur Kees van Dijk.

GROEI CROWDFUNDING

1. WAT ZIJN DE WIJZIGINGEN? “De renteregeling van de Belastingdienst is al per 1 januari 2013 gewijzigd. Vanaf die datum is de heffingsrente vervangen door de belastingrente. De Belastingdienst brengt belastingrente in rekening als een aanslag met een te betalen bedrag lang op zich laat wachten. Het percentage van de belastingrente voor aanslagen vennootschapsbelasting wordt met ingang van 1 april 2014 verhoogd van 3 naar 8,25 procent.”

In 2013 is in Nederland 32 miljoen euro opgehaald via ‘de crowd’. Daarvan werd 28 miljoen door ondernemingen binnengesleept. Bedrijven haalden gemiddeld een bedrag van 75.000 euro binnen.

2. KAN IK DE BELASTINGRENTE BEPERKEN? “Dat kan door tijdig een voorlopige aanslag aan te vragen die overeenkomt met de verwachte of al bekende belastbare winst. Want als de voorlopige aanslag vennootschapsbelasting over 2013 vóór 1 mei 2014 wordt aangevraagd, is over het te betalen bedrag van deze aanslag geen belastingrente verschuldigd. Bij een eventuele belastingteruggave, dus als de voorlopige aanslag hoger is dan de verschuldigde vennootschapsbelasting op aangifte, wordt geen belastingrente meer vergoed.” 3. WAT ADVISEERT BAKER TILLY BERK? “Zorg vóór 1 juli 2014 (aanvang rentetijdvak) voor een voldoende hoge voorlopige aanslag vennootschapsbelasting 2013 ter voorkoming van 8,25 procent belastingrente. Het is van belang om de voorlopige aanslagen goed én tijdig af te stemmen met de te verwachten inkomsten. Dat geldt voor vennootschappen, maar ook voor particulieren of ondernemers voor de inkomstenbelasting, omdat de belastingrente voor aanslagen inkomstenbelasting met ingang van 1 april 2014 wordt verhoogd naar 4 procent. Neem wanneer het inkomen wijzigt direct contact op. Zo voorkom je dat er achteraf over de te betalen belasting nog een fors bedrag aan rente moet worden betaald of dat er te veel belasting wordt betaald en je uiteindelijk bij teruggaaf geen rente vergoed krijgt. Kortom, stel de hoogte van een voorlopige aanslag voor het komende jaar nauwkeurig vast.”

MEER WETEN? Onze specialisten kunnen u alles vertellen over hoe u kunt voorkomen dat u onnodig rente betaalt. Raadpleeg uw eigen adviseur voor meer informatie of neem contact op met Kees van Dijk, partner belastingadviseur Baker Tilly Berk Nijmegen, 024 378 48 48.

EEN STREEPJE VOOR Bedrijven met het predicaat ‘Koninklijk’ staan er gemiddeld genomen beter voor en betalen sneller.

1

42

BRON: WWW.BRIDGIS.NL

KONINKLIJKE BEDRIJVEN Op 26 april a.s. viert Nederland voor het eerst Koningsdag. Hoe Koninklijk is Nederland eigenlijk? De kaart laat zien waar de koninklijke bedrijven zich vooral bevinden.

BAKER TILLY BERK

BRON: ONDERZOEK VAN KREDIETMANAGEMENTBUREAU GRAYDON

UITSLAG TREASURY COMPETITIE

KONINKLIJK WORDEN?

Enig idee van de eindstanden van de AEX index, de Euro/ US Dollar koers of de 10-jaars Euro Swap rente in 2013? De heer Maas van Nedac Sorbo BV wel. Hij benaderde met zijn opgegeven standen het dichtst de eindstanden van 31 december 2013 en won daarmee onze treasury competitie. Met zijn voorspelling won hij een 3D-printer.

Baker Tilly Berk heeft diverse koninklijke bedrijven als klant. Om in aanmerking te komen voor het predicaat ‘Koninklijk’ moet een onderneming: • • • • •

m  instens 100 jaar oud zijn ‘zeer belangrijk’ zijn in hun vakgebied m  instens 100 medewerkers hebben a  antoonbaar stabiel zijn g een onderdeel zijn van een groter Koninklijk concern • z ich als Nederlands bedrijf manifesteren MEER INFO via www.koninklijkhuis.nl

4

• In 2012 betaalden bedrijven gemiddeld na 44,8 dagen hun rekeningen. Koninklijke bedrijven na 34,8 dagen. • In 2012 kreeg 9,9% van de ‘gewone’ ondernemingen een AA-rating. Bij bedrijven met het predicaat Koninklijk lag dit percentage op ongeveer 19%. • ‘Koninklijke’ aandelen hebben sinds de start van de kredietcrisis beter standgehouden dan aandelen in de AEX-index. ‘Gewone’ aandelen in de AEX daalden met 6,8%. Terwijl Koninklijke aandelen van bedrijven als KLM, Shell, Philips, Reesink en Brill jaarlijks 4,5% inleverden.

Geld opgehaald via crowdfunding

2013: 32 miljoen 2012: 14 miljoen 2011: 2,5 miljoen MEER WETEN? Meer informatie over financiering kunt u lezen in het dossier van vanaf pagina 20 of kijk op www.bakertillyberk.nl/financiering

AEX index: 401.79 Euro/US Dollar: 1.37 10-jaars Euro Swap rente: 2.16 EINDSTAND 31 DECEMBER 2013

BEDRIJFSOVERDRACHTEN IN NEDERLAND • • • • •

J aarlijks vinden er ± 23.000 bedrijfsoverdrachten plaats. Een bedrijfsoverdracht duurt gemiddeld 4,5 jaar. Per jaar zijn zo’n 100.000 ondernemers bezig met een bedrijfsoverdracht. 84% van de familiebedrijf-ondernemers wil dat het bedrijf in de familie blijft. Ongeveer 25% van de familiebedrijven wordt niet verkocht of aan de kinderen overgedragen.

BAKER TILLY BERK

5

INTERVIEW

bedrijfsoverdracht

‘LOSLATEN IS LASTIG’ OPVOLGING GARANDEERT TOEKOMST HOTELKETEN Hotelketen Golden Green gaat over in andere handen. Familiehanden wel te verstaan. Dat maakt de bedrijfsovername voor directeur Cor van Duijn wel leuker, maar niet makkelijker. De versoepelde bedrijfsopvolgingsregeling bood uitkomst. FOTOGRAFIE MARK HORN TEKST ANNIEK CORPORAAL

WAAROM WAS HET NU TIJD OM OVER TE DRAGEN? Cor van Duijn: “Een jaar geleden kreeg ik een nieuwe hartklep en vier bypasses, een ingrijpende operatie. De gedachte dat ik misschien niet meer uit de narcose zou komen en wat dat zou betekenen voor mijn bedrijf, was ondraaglijk. In de periode voor de operatie besefte ik dat het tijd werd voor goede opvolging. Niet wachten tot je in de problemen zit, maar de situatie vóór zijn. Ja, daar ben je ondernemer voor.”

WAT MAAKTE DE BEDRIJFSOPVOLGING MOGELIJK? Cor: “In het jaar voor mijn operatie hoorde ik dat staatssecretaris De Jager een speciale regeling had voorgesteld om bedrijfsovername binnen de familie te versoepelen. Aanleiding was dat het voortbestaan van veel familiebedrijven in gevaar kwam doordat de jongere generatie in Nederland weinig interesse had om het familiebedrijf over te nemen.

COR VAN DUIJN MET ZIJN BEIDE DOCHTERS EVELIEN (RECHTS) EN LIONE.

BAKER TILLY BERK

7

ADVISEUR ROB PERIK

INTERVIEW

OPTIMAAL PROFIJT HALEN UIT DE REGELINGEN

Rob Perik, tax partner bij Baker Tilly Berk, is nauw betrokken bij bedrijfsoverdrachten, vaak binnen families: “Als ondernemer zul je op een bepaald moment in je leven moeten nadenken over hoe je de toekomst van je bedrijf zeker wilt stellen. Tenminste, als je niet wilt dat je bedrijf stopt na jouw vertrek. Een overname door een familielid is dan een logische keuze, maar het is een complex proces in een ingewikkeld speelveld. Kan en wil het familielid het? Hoe regel je de overdracht zorgvuldig? En hoe maak je bedrijfsopvolging ook fiscaal mogelijk? Baker Tilly Berk helpt ondernemers en hun opvolgers bij het maken van de juiste beslissingen en begeleidt het proces zorgvuldig tot een resultaat waar iedereen gelukkig mee is. Zoals ook bij de familie Van Duijn, waar we na een gedegen proces het toekomstige succes van Golden Green Hotels hebben verzekerd. Tot volle tevredenheid van de hele familie.”

MEER WETEN? Onze adviseurs kunnen u alles vertellen over bedrijfsoverdracht en u daarbij begeleiden. Door te zorgen voor een soepele afwikkeling van alle fiscale en juridische aspecten, kunnen familiebedrijfondernemers zich concentreren op hun nieuwe rol. Raadpleeg uw eigen adviseur voor meer informatie of zoek een adviseur bij u in de buurt via www.bakertillyberk.nl.

‘Ik ben blij en opgelucht tegelijk dat de bedrijfsoverdracht is doorgezet’

De economische crisis speelde daarbij een grote rol, maar ook het feit dat je als nieuwe dga belasting moest betalen over je aandelen. De regeling die De Jager had voorgesteld was in 2010 ingevoerd. Vanaf dat moment was het ondernemersvermogen voor een groot deel vrijgesteld van erf- en schenkbelasting. Dat gaf mij een extra duwtje in de rug: het maakte het mogelijk dat mijn dochters Evelien en Lione, die mij enorm dierbaar zijn, zonder zorgen een gezond bedrijf, dat me bijna even dierbaar is, kunnen voortzetten.”

HOE IS DAT VOOR U, KUNT U HET LOSLATEN? Cor: “Dat is een heel proces. Eerst verzette ik me tegen de gedachte, maar in het belang van mijn bedrijf ben ik me toch gaan verdiepen in de mogelijkheden en gevolgen. Rob Perik, Alex Ruigendijk en René van Leeuwen van Baker Tilly Berk hebben me daarbij uitstekend geadviseerd. Zij brachten de consequenties helder in kaart, want een bedrijf als dit doe je niet zo maar even over.”

WAT MAAKT EEN OVERNAME BINNEN DE FAMILIE DAN ZO COMPLEX? “Voor de bedrijfsopvolgingsregeling er was, was het in sommige gevallen zelfs onmogelijk. De erf- en schenkbelasting die je moest betalen, kon zo hoog oplopen dat bedrijfsopvolging gewoon niet haalbaar was. Met de bedrijfsopvolgingsregeling is 83 procent van de schenking vrijgesteld van belasting en het eerste miljoen is zelfs geheel vrijgesteld. Dat scheelt enorm, maar: er blijven genoeg andere fiscale aspecten waar je rekening mee dient te houden. En je moet goed nadenken over de organisatievorm en -structuur, aandelenverdeling, verantwoordelijkheden, rechten na de overdracht en dergelijke. Al deze zaken hebben wij uitbesteed. Zo hadden Evelien, Lione en ik ruimte om ons voor te bereiden. Zowel in praktische zin, als in de emotionele betekenis. Want ook al blijft mijn bedrijf in de familie en heb ik alle vertrouwen in de besluitvaardigheid van mijn dochters, voor een ondernemer als ik blijft het moeilijk om los te laten.”

EN HOE WAS DAT VOOR JULLIE, EVELIEN EN LIONE. ZEIDEN JULLIE VOLMONDIG JA? Evelien: “We zijn een typisch ondernemersgezin. Pa werkte altijd en áls we op vakantie gingen dan was het een zakenreis van vader waar we als gezin meegingen. We hebben van jongs af aan in het bedrijf gewerkt en als we op zondag na de kerk samen koffiedrinken dan gaat het gesprek gewoon over het werk. Dus we zijn altijd op een heel natuurlijke manier bij het bedrijf betrokken.” 8

BAKER TILLY BERK

OVER COR VAN DUIJN EN GOLDEN GREEN HOTELS In 1989 kocht Cor van Duijn (1941) het Beachhotel Noordwijk, nadat hij zijn tuindersbedrijf had verkocht. Het imperium van Cor van Duijn groeit in 1992 uit tot Golden Green Hotels dat inmiddels bestaat uit zowel drie- als viersterren hotels in Noordwijk, Leiden en Zoetermeer. Golden Green Hotels is onderdeel van De Waardzicht Groep, er werken 140 mensen. Eind december 2013 vond de officiële overdracht plaats waarbij dochters Evelien (1969) en Lione (1975) samen het directeur-grootaandeelhouderschap van Golden Green Hotels overnamen van hun vader. www.goldengreenhotels.nl

Lione: “Maar natuurlijk hebben we wel getwijfeld. Het is een goedlopend bedrijf, maar de verwachtingen om dit succes te continueren zijn groot. Er zijn 140 huishoudens afhankelijk van ons zakelijk inzicht.”

EN TOCH HEBBEN JULLIE JA GEZEGD... Evelien: “Ik heb daar een mooie vergelijking voor. Een boer wilde zijn bedrijf verkopen omdat hij het kalmer aan wilde doen. Hij zette op papier wat hij in de verkoop deed. En toen hij zijn tekst nakeek, besefte hij wat voor moois hij had opgebouwd. Hij zag af van de verkoop. Zo is het met ons ook. Golden Green Hotels is een prachtig bedrijf. Het is financieel gezond. We hebben een sterk team met mensen die er al jaren werken. En pa is er om ons vanaf de zijlijn advies te geven. Mooier kan het toch niet?”

HEEFT U TIPS VOOR ANDERE DGA’S DIE DEZE STAP OVERWEGEN? Cor: “Neem de tijd en vertrouw op je gevoel, maar regel je zaken zorgvuldig met ervaren adviseurs. Bij voorkeur van één partij die je van meet af aan in het proces betrekt. Zij zorgen ervoor dat de juridische aspecten op orde zijn, fiscaal en financieel alles netjes geregeld is en helpen je optimaal profijt te halen uit verschillende regelingen. Zo heb je je handen vrij om je opvolgers goed in te werken.”

HOE GING DAT INWERKEN IN DE PRAKTIJK?

van mij overgenomen. Zo krijgen ze affiniteit met de dagelijkse gang van zaken en leren ze ook het personeel goed kennen.” Evelien: “Het moet je natuurlijk wel liggen. Daarom hebben Lione en ik diverse trainingen gehad om te onderzoeken wat onze competenties en drijfveren zijn. Het blijkt dat pa’s ondernemersbloed ook door onze aderen vloeit.”

MAAR ER ZIJN ONGETWIJFELD ZAKEN DIE JULLIE ANDERS AANPAKKEN DAN JULLIE VADER... Lione: “We gaan door zoals we dat altijd hebben gedaan, maar het is een ontdekkingsreis. Daarbij vertrouwen we op ons gevoel. Pa heeft een vetorecht en kan ingrijpen als hij niet achter onze keuzes staat, maar dat is tot op heden nog niet gebeurd.” Cor: “De zekerheid waarmee mijn dochters beslissingen nemen, sterkt mijn geloof in hen. Ik voel hun rust om op je intuïtie te vertrouwen en herken daarin mijn eigen manier van zakendoen. Dat heeft mij succes gebracht en ik ben er volmondig van overtuigd dat dat bij mijn dochters ook gaat gebeuren.”

HOE KIJKEN JULLIE TERUG OP HET PROCES? Cor: “Ik ben zo blij en opgelucht tegelijk dat ik dit heb doorgezet.” Evelien en Lione tot slot: “Inderdaad, het is een opluchting dat het besluit vaststaat. Wij weten waar we aan toe zijn en hebben altijd een sterke adviseur om op terug te vallen. Het is fijn dat we dit bedrijf als familie kunnen voortzetten.”

Cor: “Sinds twee jaar betrek ik mijn dochters intensiever bij het bedrijfsproces. Ze hebben bijvoorbeeld de managementvergadering BAKER TILLY BERK

9

UITGELICHT

reorganiseren

BESPAREN OP PERSONEELSKOSTEN? Uw onderneming zit in de gevarenzone en de bank verstrekt geen krediet meer. Alle mogelijke kostenbesparende maatregelen zijn getroffen… Er blijft niets anders over dan te besparen op de personeelskosten. Arbeidsrechtjurist Simone Koolwijk licht toe wat u moet weten over reorganisaties. ILLUSTRATIE LOBKE VAN AAR TEKST CONNIE WIERING

een zogenoemde reorganisatiescan. Hiermee krijgt de ondernemer inzage in de kosten van de reorganisatie, de voorzieningen die hij moet treffen, de verschillende scenario’s, het meest voor de hand liggende traject en zijn onderhandelingsruimte. Bovendien wordt een overzicht gemaakt van de ontslagvolgorde per functiegroep, de afspiegeling. In de scan wordt een berekening gemaakt van de verschillende ontslagroutes en een inschatting van aanvullende (financiële) risico’s. Hoeveel moet er daadwerkelijk worden bezuinigd? Moet er dieper worden gesneden, of loopt de ondernemer juist het risico dat hij op korte termijn handen tekort komt? Koolwijk: “De ondernemer wordt er dan bijvoorbeeld ook op gewezen dat hij binnen 26 weken geen personeel, uitzendkrachten en payrollers kan aantrekken, met uitzondering van zzp’ers. Gebeurt dit wel, dan kan de werknemer de vernietigbaarheid van het ontslag inroepen en komt hij weer op de loonlijst te staan.”

HET UWV...

10

Er zijn diverse routes die tot beëindiging van een arbeidsovereenkomst kunnen leiden. Bij bedrijfseconomische redenen wordt meestal gekozen voor de gang naar het UWV Werkbedrijf. Na het verkrijgen van de ontslagvergunning kan de werkgever de arbeidsovereenkomst opzeggen met de toepasselijke opzegtermijn. Het UWV doet geen uitspraak over een ontslagvergoeding, zoals de kantonrechter doet. Toch bestaat na het doorlopen van het UWV-traject wel degelijk de mogelijkheid voor een werknemer om een procedure op te starten die gericht is op het verkrijgen van een ontslagvergoeding, de zogenoemde kennelijk onredelijk ontslagprocedure. De werkgever kan dit risico verminderen door uit eigen beweging een vergoeding aan de bieden in de vorm van een suppletie op een WW-uitkering. Hierdoor neemt voor de werknemer de noodzaak af om een kostbare procedure op te starten.

€ 75.000 (met uitzonderingsbepalingen) • hoger beroep en cassatie mogelijk

Als een ondernemer in acute problemen raakt, bijvoorbeeld doordat een grote opdrachtgever plotseling wegvalt, wordt de route van de kantonrechter zeker nog wel ingezet. “Hoewel de hoogte van de vergoeding dan lastiger is in te schatten, kan die nog meevallen.

BAKER TILLY BERK

Om het reorganisatietraject snel, goedkoop en veilig te laten verlopen, maken arbeidsrechtjuristen van Baker Tilly Berk

WIJZIGING ONTSLAGRECHT Het ziet er naar uit dat in 2015 de keuze tussen het UWV Werkbedrijf of de kantonrechter vervalt door de komst van het nieuwe ontslagrecht. Bij een ontslag vanwege bedrijfseconomische redenen kan alleen nog een ontslagaanvraag bij het UWV worden ingediend. Volgens Simone Koolwijk zal dat in de praktijk geen groot verschil uitmaken, aangezien nu al vaak wordt gekozen voor het UWV Werkbedrijf. Alleen in het geval van acute problemen kan de procedure via het UWV te lang duren, waardoor een faillissement

‘De route van de kantonrechter wordt zeker nog wel ingezet’

Een soepel verloop van een reorganisatie staat of valt met goede voorbereiding en begeleiding, zowel in het advies- en ontslagtraject als in het communicatietraject en de nazorg. Vaak neemt een ondernemer in overleg met zijn accountant de beslissing tot reorganiseren. Een arbeidsrechtjurist schuift zo snel mogelijk aan tafel. Als de arbeidsrechtjurist werkzaam is op hetzelfde kantoor als de accountant, kan er sneller, efficiënter en goedkoper worden geschakeld. De eerste stap is het verzamelen van alle informatie bij de accountant. Arbeidsrechtjurist Simone Koolwijk van Baker Tilly Berk: “Vaak schrikken ondernemers ervan hoeveel informatie je op tafel moet leggen BELANGRIJKSTE bij een ontslagaanvraag. Je moet jaarcijfers WIJZIGINGEN ONTSLAGRECHT van de afgelopen drie jaar overleggen, de prognoses bij gewijzigd en ongewijzigd • ontslagroute bedrijfseconomische beleid geven, een liquiditeitsbegroting. En redenen alleen UWV bij geleidelijke werkvermindering moet je • verplichte transitievergoeding (afook de omzetdaling per maand kunnen hankelijk van duur dienstverband) aantonen.” • maximale transitievergoeding

REORGANISATIESCAN

Een kantonrechter moet er namelijk voor waken dat het toekennen van vergoedingen leidt tot het faillissement van de onderneming en de werkgelegenheid van al het personeel op het spel wordt gezet.”

...OF DE KANTONRECHTER

ONDERBOUWING ONTSLAGAANVRAAG Bij een ontslagaanvraag in geval van bedrijfseconomische redenen is nodig: • jaarcijfers van afgelopen 3 jaar met balans en winst- en verliesrekening • onderbouwing oorzaak slechte financiële situatie met cijfermatige rapportage • minimaal te bezuinigen bedrag op personeelskosten • liquiditeitsbegroting voor minimaal de komende 6 maanden

onafwendbaar is. Koolwijk en haar collega’s krijgen regelmatig de vraag of werkgevers niet beter kunnen wachten met reorganiseren, omdat in de kabinetsplannen de maximale hoogte van de transitievergoeding 75.000 euro bedraagt. “Aanvankelijk was het een overweging waard, als het zou gaan om werknemers met een monumentaal dienstverband”, zegt Koolwijk. “Maar de 75.000 euro is geen harde grens meer. We adviseren dan ook niet om op die nieuwe wetgeving te wachten. Daarbij komt dat werkgevers die moeten reorganiseren vanwege bedrijfseconomische redenen vaak niet zo lang kunnen wachten.”

MEER WETEN? Wilt u meer informatie en advies over reorganisaties of het nieuwe ontslagrecht? Neem dan contact op met een van onze arbeidsjuristen Simone Koolwijk of Carin Welters, Baker Tilly Berk in Eindhoven, 040 250 57 00.

BAKER TILLY BERK

11

TOT UW DIENST

een bedrijf kopen

WAAROM WILDE KH ENGINEERING UITBREIDEN? “Ons moederbedrijf Ludan Engineering in Israël heeft een groeistrategie ontwikkeld, waarbij ze ons aanmoedigen te groeien naar vijfhonderd ingenieurs. Dit is de optimale omvang voor een bedrijf in ons segment, waarbij we naast het leveren van ingenieursdiensten, ook de inkoop- en bouwbegeleiding voor onze rekening nemen. Deze omvang zorgt voor schaalvoordelen en een gevarieerd werkaanbod. Efficiency en variatie in werk zorgen er op hun beurt voor dat wij de beste vakmensen op technisch gebied aan ons kunnen binden.”

analyse een shortlist ontstaan met bedrijven waarmee wij het gesprek wilden aangaan. Baker Tilly Berk heeft deze bedrijven benaderd om de interesse en mogelijkheden te peilen. Zo zijn er twee bedrijven overgebleven, Promaen en Smart Engineering. Zij hebben in eerste instantie een letter of intent ontvangen met een vrije bieding. Daarna is een due diligence onderzoek uitgevoerd en zijn de vervolgonderhandelingen gestart die afgelopen januari tot een goed einde voor alle partijen is gekomen.”

WIL KH ENGINEERING NOG VERDER GROEIEN? JULLIE HEBBEN GEKOZEN OM NIET ZELF UIT TE BREIDEN, MAAR HEBBEN “Op dit moment ligt de totale capaciteit op vierhonderd ingenieurs en is het strategische doel nog niet bereikt. Dat geeft al antwoord op je BEDRIJVEN OVERGENOMEN EN GEÏNTEGREERD. WAAROM?

“Door uitbreiding van capaciteit, kennis en kunde zijn we in staat meer industriële projecten gelijktijdig uit te voeren en bestaande opdrachtgevers breder te adviseren in nieuwe kennisgebieden. Maar binnen ons segment is het aanbod aan specialisten en vakmensen beperkt, dat maakt autonome groei lastig. We hebben dan wel het werk, maar simpelweg niet voldoende capaciteit om de nieuwe projecten naar onze maatstaven op te pakken. Dus bleef één optie over: bestaande bedrijven overnemen en hun klantportfolio’s en medewerkers onderbrengen bij KH Engineering.”

HOE HEBBEN JULLIE DIT AANGEPAKT?

Overname, de beste optie voor groei in een stabiele markt Wanneer je als bedrijf wilt groeien, zijn er twee opties: autonome groei of een bestaand bedrijf overnemen. Is de markt niet groot of duurt zelf opbouwen te lang? Dan is bedrijfsovername de beste optie. Zo ook voor KH Engineering. CFO Ruud Kamp over zijn overnameplannen. FOTOGRAFIE ANNEKE HYMMEN TEKST ANNIEK CORPORAAL

12

BAKER TILLY BERK

RUUD KAMP VAN KH ENGINEERING (LINKS) MET ADVISEUR MARK GODERIE

“Voor ons was snel duidelijk dat wij externe hulp nodig hebben om onze strategische doelstellingen te behalen. Gerard Adriaanse van Baker Tilly Berk is onze accountant en dit kantoor bleek de geschikte partij om ons, samen met hun fusie- en overnamespecialisten, in dit overnametraject te begeleiden. Eerst hebben we een acquisitieprofiel opgesteld met onder andere wensen wat betreft geografische ligging, omvang van het bedrijf, specifieke kennis en bedrijfsresultaten. Dat maakt gericht screenen efficiënter. Mark Goderie van Baker Tilly Berk Corporate Finance heeft op basis van dit profiel een selectie van bedrijven opgesteld die voor overname in aanmerking komen. Vervolgens is uit een gezamenlijke

vraag: we willen zeker nog verder groeien naar zo’n vijfhonderd medewerkers. Hiervoor zijn we met adviseur Mark Goderie al weer aan het kijken naar aantrekkelijke partijen die in aanmerking komen. We zien overigens wel dat extra wervingskracht is ontstaan door de nieuwe instroom. Dat stimuleert autonome groei.”

HEB JE TIPS VOOR ANDERE ONDERNEMERS DIE WILLEN UITBREIDEN? “Ga het niet zelf doen, maar schakel externe begeleiding in. Dat werkt veel efficiënter. Bovendien voorkom je negatieve geluiden in de markt. Je adviseur zal niet meteen bekendmaken dat jij degene bent die op zoek is. Ook niet onbelangrijk: een overnameadviseur weet precies hoe een dergelijk acquisitieproces hoort te verlopen en wanneer bijsturing van dit proces aan zowel koop- als verkoopkant noodzakelijk is om het gewenste resultaat te bereiken. Dit kan bijvoorbeeld zijn als partijen door hun enthousiasme niet expliciet of duidelijk genoeg afspraken vastleggen of als er te weinig aandacht is voor de soms heftige emoties die bij de verkopers veelal spelen.”

MEER WETEN? Neem contact op met Mark Goderie, senior manager RA bij Baker Tilly Berk Corporate Finance, [email protected], 030 204 01 00 of kijk op www.bakertillyberk.nl/bedrijfkopen

BEDRIJF OVERNEMEN? TIPS VAN OVERNAME-EXPERT MARK GODERIE 1. Kijk goed naar bedrijven die bij u passen. Blijf bij uw leest en bekijk wat een acquisitie bijdraagt aan de huidige onderneming en het realiseren van de doelstellingen. Laat u hierbij een spiegel voorhouden door een onafhankelijk adviseur zodat u ook tijdig kunt besluiten om het niet te doen. 2. B  ij de zoektocht naar kandidaten is het acquisitieprofiel een leidraad, het is de verlanglijst voor geschikte overnamepartners. Wij kunnen helpen met het opstellen van zo’n profiel en aan de hand daarvan snel geschikte kandidaten selecteren in ons relatienetwerk en in onze databases. Dat scheelt veel tijd en energie, zodat u tijd overhoudt om te ondernemen. 3. B  ent u zeker van uw zaak? Ga dan zorgvuldig te werk. De letter of intent is in deze fase erg belangrijk. Hierin bepaalt u de randvoorwaarden voor

de overname. Cruciaal om verkeerde verwachtingen en – later in het proces – frustratie te voorkomen. Wij weten wat belangrijk is in de onderhandelingen en het opstellen van een koopovereenkomst. Al vroeg in het proces juist voorsorteren, scheelt veel tijd en geld in het vervolgproces. Op deze manier voorkomt u interpretatieverschillen in afspraken. 4. H  oe goed de deal er ook uitziet voor de koper: een gedegen due diligence onderzoek mag niet ontbreken. De zogenoemde lijken in de kast hebben twee vervelende eigenschappen: ze zijn onzichtbaar van buitenaf en ze kunnen de koper na afloop veel geld kosten. De uitkomsten van een due diligence onderzoek geven vorm aan de noodzakelijke garanties en vrijwaringen voor de koper. En geven soms aanleiding om te heronderhandelen over koopsom en betalingsvoorwaarden.

BAKER TILLY BERK

13

ADVISEUR GEERT VAN GRIMBERGEN

ADVIES

GELD SCHENKEN AAN JE KIND Houd bij een schenking de fiscale grenzen goed in de gaten en zorg dat je niet voor onaangename verrassingen komt te staan. En waarom nu schenken? Drie vragen aan adviseur Geert van Grimbergen. 1. WAAROM IS SCHENKEN NU INTERESSANT? “Omdat je tot 1 januari 2015 kunt profiteren van een verruiming van de eenmalig verhoogde vrijstelling van de schenkbelasting. Deze vrijstelling is verhoogd naar 100.000 euro. In 2013 bedroeg de vrijstelling 51.407 euro voor een schenking van een ouder aan een kind. De eis dat de schenking door een ouder aan een kind moet zijn gedaan en het kind tussen de 18 en 40 jaar oud moet zijn, is vervallen. Dit houdt in dat iedereen, van een familielid of van een derde, een belastingvrije schenking van maximaal 100.000 euro kan ontvangen.” 2. HOE WEET IK OF HET VOOR MIJ AANTREKKELIJK IS? “Er zijn wel voorwaarden verbonden aan de belastingvrije schenking van 100.000 euro. De verkrijger moet de schenking gebruiken voor: het verwerven van een eigen woning, het aflossen van eigenwoningschuld, verbetering en onderhoud van de eigen woning, de afkoop van de erfpachtcanon bij een eigen woning met erfpacht of het aflossen van de restschuld van de verkochte eigen woning. Als één of meer van deze vijf situaties van toepassing zijn, kan een beroep op deze tijdelijke verhoogde vrijstelling aantrekkelijk zijn.” 3. WAAR MOET IK NOG MEER AAN DENKEN? “Aan een schenking zijn vaak nog meer voorwaarden verbonden die van geval tot geval kunnen verschillen. Denk aan eerder gedane schenkingen en termijnen. Ook kan een schenking bepaalde gevolgen hebben. Bijvoorbeeld met betrekking tot het huwelijksvermogensrecht van de verkrijger. Ook de gevolgen kunnen per geval anders zijn. Daarom is het aan te raden om vooraf de voorwaarden en gevolgen van een schenking op een rij te zetten.”

MEER WETEN? Onze specialisten kunnen u alles vertellen over de schenkbelasting. Raadpleeg uw eigen adviseur voor meer informatie of neem contact op met Geert van Grimbergen, partner belastingadviseur Baker Tilly Berk Eindhoven, 040 250 57 00 of [email protected].

Bent u online retailer of e-commerce ondernemer met nietbelastingplichtige klanten binnen de EU? Houd dan rekening met nieuwe btw-regels. Op 1 januari 2015 treden belangrijke wijzigingen voor internationale e-commerce bedrijven in werking. Online retailers en andere e-commerce ondernemingen met klanten binnen de Europese Unie doen er goed aan alvast kennis te nemen van deze nieuwe btw-regels voor e-commerce. Ondernemers moeten vanaf 1 januari 2015 het btw-tarief in rekening brengen van het EU-land waar de afnemer woonachtig of gevestigd is.

VOOR WIE GELDEN DE NIEUWE BTW-REGELS? Voor ondernemers die e-commerce diensten verlenen aan niet-belastingplichtige afnemers, waaronder particuliere afnemers. Denk bijvoorbeeld aan diensten op het gebied van: digitale content, media (online film- en muziekevents), telecommunicatie, online gaming en alle online betalingen en facturering.

WAT MOET U DOEN? Om een btw-registratie in elk EU-land waar uw afnemers wonen of gevestigd zijn te voorkomen, wordt het ‘Mini One Stop Shop’ systeem ingevoerd. Binnen dit systeem kunt u de verschuldigde buitenlandse btw aangeven. Hierbij moet u wel de btw-regels en btw-tarieven van het betreffende EU-land hanteren. Verwacht wordt dat u zich voor dit systeem per 1 oktober 2014 kunt registreren in het EU-land waar u gevestigd bent. Om uw onderneming tijdig klaar te stomen voor deze nieuwe btw-regels, vindt u op www.bakertillyberk.nl/ecommerce een aantal aandachtspunten. Wij adviseren u om met deze aandachtspunten aan de slag te gaan. MEER WETEN? Wilt u weten wat u nog meer kunt doen om op tijd klaar te zijn voor deze nieuwe btw-regels? Neem dan contact op met onze btw-specialist Jayant Rakhan, 030 258 70 00 of [email protected].

Voldoen uw webapplicaties aan de beveiligingsrichtlijnen?

INFORMATIEBEVEILIGING: VOLDOET U AAN DE NORM? Organisaties die gebruikmaken van webapplicaties met DigiD-autorisatie* moeten sinds 2013 jaarlijks testen of deze webapplicaties voldoen aan de beveiligingsrichtlijnen. Uit onderzoek blijkt dat op het gebied van informatiebeveiliging slechts 30 procent van de betreffende organisaties de gestelde norm haalt. Grote kans dat Logius, de toezichthouder op de beveiligingsrichtlijnen, deze organisaties vraagt in korte tijd een plan van aanpak op te leveren waarmee wel aan de norm wordt voldaan.

Onze specialisten maken snel inzichtelijk voor welke aspecten uit het informatiebeveiligingsplan nog maatregelen geïmplementeerd moeten worden. Met een risicoanalyse en een vragenlijst kan snel een plan van aanpak opgeleverd worden. Dat scheelt veel tijd en energie om te voldoen aan de norm. * dit betreft voornamelijk overheidsorganisaties, zoals gemeenten, provincies en waterschappen

HANDIGE TOOL OM TIJD TE BESPAREN Zo’n plan opstellen vergt tijd en aandacht. Daarom heeft Baker Tilly Berk een informatiebeveiligingstool ontwikkeld. Hiermee kunnen organisaties op relatief eenvoudige wijze een informatiebeveiligingsbeleid en -plan opstellen.

TROUWEN Het aangaan van een huwelijk heeft niet alleen een romantische kant, het heeft ook financiële gevolgen. Zorg ervoor dat uw vermogen en de gezamenlijke financiële huishouding transparant blijft. Vijf tips: 1. Communiceer met elkaar over de financiële aspecten van het huwelijk en neem contact op met een notaris. Hij of zij kan u alles vertellen over de mogelijkheden van huwelijksvoorwaarden. 2. Houd een administratie bij: welke vermogensbestanddelen zijn van u en welke van uw partner? Ook als u in gemeenschap van goederen bent getrouwd, kunt u eigen vermogen hebben (bijvoorbeeld door een schenking of nalatenschap). 3. Leef de financiële bepalingen in uw huwelijksvoorwaarden na. Check dit bijvoorbeeld rond 31 maart van elk jaar wanneer u toch al de financiële gegevens opzoekt voor de aangifte inkomstenbelasting. 4. Als u met eigen geld investeert in een goed van uw partner, bespreek dan met elkaar op welke wijze die investering wordt vergoed. 5. Laat uw huwelijksvoorwaarden (en testament) eens in de 5-10 jaar beoordelen. Zijn ze nog conform uw wensen?

MEER WETEN? De IT auditors van Baker Tilly Berk IT Advisory kunnen u ondersteunen bij het oplossen van tekortkomingen in uw DigiD ICT-beveiligingsassessment. Neem contact op met Raymond de Keijzer, manager IT Advisory, 010 253 59 00 of [email protected].

TIPS BIJ HUWELIJK EN ECHTSCHEIDING

SCHEIDEN Helaas eindigt 1 op de 3 huwelijken in een echtscheiding. Duidelijkheid over uw financiële situatie vermindert stress en strijd op het punt van de verdeling van de goederen. Vijf tips: 1. Neem contact op met een echtscheidingsadvocaat of mediator voor alle informatie over de echtscheidingsprocedure. 2. E  r zijn regelingen die de echtscheiding fiscaal zo geruisloos mogelijk kunnen laten plaatsvinden. Betrek uw belastingadviseur zo vroeg mogelijk bij uw echtscheiding om onnodige belastingclaims te voorkomen. 3. Als u de financiële bepalingen uit uw huwelijksvoorwaarden heeft nageleefd, komt u bij een echtscheiding niet voor verrassingen te staan. Niet-naleven kan verstrekkende gevolgen hebben. 4. Bedragen die u jaarlijks in rekening-courant bij uw BV opneemt en gebruikt voor kosten van de huishouding tellen mogelijk mee bij de hoogte van de partneralimentatie. Houd uw uitgavenpatroon daarom in de greep. 5. Bekijk op welke financiële tegemoetkomingen u een beroep kunt doen. Als u aan bepaalde voorwaarden moet voldoen, kunt u daar tijdens de echtscheidingsprocedure al rekening mee houden.

MEER WETEN? Onze specialisten kunnen u alles vertellen over de financiële en fiscale aspecten van echtscheiding. Raadpleeg uw eigen adviseur voor meer informatie of neem contact op met Mariëlle Schuurman-van Nifterik, specialist estate planning bij Baker Tilly Berk, 030 258 70 00 of [email protected]

14

BAKER TILLY BERK

BAKER TILLY BERK

15

OPINIE

startende ondernemers

Als voorzitter van het VNO-NCW had Bernard Wientjes regelmatig contact met nieuwe en jonge bedrijven. Welke karaktereigenschappen passen volgens hem het beste bij een startende ondernemer? ‘Ondernemerschap doet een enorm beroep op je uithoudingsvermogen.’ FOTO VNO-NCW TEKST BERNARD WIENTJES

Bernard Wientjes is sinds 30 mei 2005 voorzitter van de ondernemingsorganisatie VNO-NCW. Hij is bezig aan zijn derde termijn. Van 1967 tot 2004 was hij directeur-eigenaar van Wientjes Beheer bv in Roden, een bedrijf dat hij zelf uitbouwde. Als voorzitter van VNO-NCW is hij tevens vice-voorzitter van de Sociaal Economische Raad en co-voorzitter van de Stichting van de Arbeid.

“Het aantal Nederlanders dat een eigen bedrijf start is de laatste jaren flink toegenomen: van bijna 60.000 in 2003 naar ruim 150.000 in 2013. Ik ben blij met deze groei, omdat starters van groot belang zijn voor de innovatiekracht van Nederland. Nieuwe en jonge bedrijven dwingen bijvoorbeeld het gevestigde bedrijfsleven te vernieuwen.” “Een succesvolle starter beschikt over drie kernkwaliteiten: visie, passie en ratio. De passie is het belangrijkst. Een goede ondernemer gelooft onvoorwaardelijk in de toegevoegde waarde van zijn product of dienst. Alleen dan kan hij het verkopen. En hij zet alles opzij om te kunnen ondernemen: 24/7. Ik heb regelmatig contact met startende ondernemers. Het eerste wat ik dan doe is hen waarschuwen. Ondernemerschap is bloed, zweet en tranen, is vallen en opstaan. Het doet een enorm beroep op je uithoudingsvermogen. Voor mensen die uit een 9-tot-5-baan komen, is de overstap vaak veel te groot.”

plan onvoldoende en hebben te weinig oog voor de kerncijfers, de kosten, de omzet. Dat is jammer, want juist ‘ratio’ kun je inhuren. Er zijn genoeg administratiekantoren, accountants of financieel adviseurs die hun diensten aanbieden. En mocht een starter daarvoor geen geld hebben, dan kan hij terugvallen op bijvoorbeeld de stichting Ondernemersklankbord, waar ervaren ondernemers nieuwkomers kosteloos op weg helpen, of de mkb-kredietregeling Qredits.” “Een succesvolle starter durft te groeien. Dat is voor de economische ontwikkeling van ons land en de werkgelegenheid ook cruciaal. Maar jammer genoeg groeit slechts een klein deel van de ondernemingen door. De sterkste rem op groei is de angst bij ondernemers personeel aan te nemen. Zij zien op tegen de administratieve rompslomp en de kosten bij ziekte of ontslag. Ik zie dan ook uit naar 1 juli 2015. Vanaf die datum hoeven ondernemers de eerste twee jaar dat iemand in dienst is, geen transitievergoeding te betalen. Dit maakt het risico om mensen aan te nemen stukken kleiner.”

‘Een goede ondernemer gelooft onvoorwaardelijk in de toegevoegde waarde van zijn product of dienst’

‘EEN SUCCESVOLLE STARTER DURFT TE GROEIEN’ 16

BAKER TILLY BERK

“Iedere ondernemer moet de vallei des doods door. “Ondernemer zijn is het mooiste wat er is. Je Bij de start van je bedrijf en de introductie van je probent vrij, je bent verantwoordelijk voor je eigen duct gaat het altijd goed. Mensen reageren enthousiast, beslissingen. En als je dan de eerste positieve ondergoede relaties zijn bereid in je te investeren. Maar dan nemingsresultaten ziet, geeft dat een geweldige kick. komt het moment dat je het product naar de markt Mijn opvolger bij VNO-NCW is inmiddels bekend: moet brengen. Dan moet je die vallei door, want het Hans de Boer. Over een paar maanden zal ik het duurt altijd langer dan je denkt voordat je voldoende voorzitterschap neerleggen. Wat ik dan ga doen, klanten hebt. Soms net te lang om het ook financieel weet ik nog niet. Maar het opstarten van een nieuwe vol te houden.” onderneming is een optie die ik serieus overweeg.” “Toch ligt aan een faillissement vaak een andere reden ten grondslag dan gebrek aan uithoudingsvermogen. De derde kernkwaliteit, de ratio, ontbreekt bij veel starters. Zij onderbouwen hun ondernemingsBAKER TILLY BERK

17

IN DE BRANCHE

biotechnologie

‘Blijf investeren in technologie en innovatie’ Ze ontwikkelen, produceren en leveren geavanceerde bioreactoren voor de farmaceutische industrie: Applikon Biotechnology. Arthur Oudshoorn, managing director van het wereldwijd opererende bedrijf, vertelt over zijn branche en het belang van innovatie.

ADVISEUR GERARD ADRIAANSE

FOTO ANNEKE HYMMEN TEKST STEFANIE ROOS

“De laatste jaren is er een sterke groei in de vraag naar biotechnologische toepassingen. Door de vergrijzing is er steeds meer behoefte aan medicamenten en innovatieve toepassingen, zoals het kweken van stamcellen, bloedcellen, en in de toekomst zelfs meer patiëntgerichte behandelingen op celniveau. Omdat wij ons hebben gespecialiseerd in bioreactoren op kleine schaal kunnen we daarin heel innovatief zijn. Zo gebruiken we bijvoorbeeld geluidsgolven om deeltjes van vloeistof te scheiden en om vloeistoffen te mengen. Een uniek concept waarmee we ons als bedrijf onderscheiden.”

18

BAKER TILLY BERK

“Wereldwijd zijn er maar weinig spelers op dit gebied actief. In Nederland zijn we zelfs de enige die zich met deze tak van biotechnologie bezighouden. Natuurlijk hebben we wel concurrentie, bovendien zien we het concurrentieveld langzamerhand veranderen. Landen als Korea, Japan en China zijn zich op dit terrein razendsnel aan het ontwikkelen. Het zal een uitdaging worden om daar in de toekomst goed mee om te gaan. Al zit volgens mij onze kracht in het gewoon blijven innoveren om zo ook de concurrentie voor te blijven.”

“Het blijven investeren in technologie en innovatie maakt dat je vooraan blijft lopen. ‘One Step Ahead’ is dan ook ons motto. In ons gebouw in Delft werken honderd mensen en daarvan zijn er vijfentwintig bezig met productontwikkeling en projectrealisaties. Dat is een heel groot deel van ons bestand. We investeren dan ook zo’n twaalf procent van onze omzet terug in productontwikkeling. Een forse investering, maar dat is uiteindelijk wel de reden waarom we als bedrijf succesvol zijn. Zo kun je in deze branche echt een positie veroveren én groeien.”

“VANWEGE HET STERK INNOVATIEVE KARAKTER VAN APPLIKON DENKEN WE ACTIEF MEE met fiscale faciliteiten, zoals de innovatiebox en R&D-aftrek. Vanaf 2011 verrichten we de audit op de jaarrekeningen en sindsdien is onze samenwerking verder gegroeid. In verband met de financieringsbehoefte door sterke groei en forse investeringen in productontwikkeling hebben we de directie geholpen met het opstellen van meerjaren-kasstroomprognoses en besprekingen met de bank. En toen Applikon onlangs een joint venture met een productiefaciliteit in China ging opzetten, hebben we daar Baker Tilly China bij betrokken. Automatisch raak je dan ook met elkaar in gesprek over fiscale internationale structurering. Zo zijn er nog legio vraagstukken waar we Applikon bij helpen.” MEER WETEN? Neem contact op met Gerard Adriaanse, partner registeraccount, 010 253 59 00, [email protected]

BAKER TILLY BERK

19

DOSSIER

financiering

ALS HET BIJ DE BANK NIET LUKT Er wordt minder krediet verstrekt, slechts een derde van alle kredietaanvragen is succesvol. Gelukkig zijn er tegenwoordig alternatieve financieringsmogelijkheden. Het mkb kan onder voorwaarden gebruikmaken van overheidsgarantieregelingen waardoor het makkelijker wordt om een lening van de bank te krijgen. Daarnaast zijn er de laatste jaren verschillende fondsen in het leven geroepen, zoals innovatie- en energiefondsen. Ook crowdfunding biedt nieuwe mogelijkheden.

DOSSIER: BEDRIJFSFINANCIERING

Hoe krijg je wél krediet? In het kleinbedrijf kan 36% de gezochte financiering aantrekken, in het grootbedrijf 85%. Het gat tussen de slaagkans van kleinbedrijf en grootbedrijf groeit.

Wie voor een bedrijfslening bij de bank aanklopt, heeft niet alleen een goed onderbouwd plan nodig maar ook reële cijfers. Wat moet u allemaal doen voor een financiering?

MEER WETEN? Baker Tilly Berk Corporate Finance is volledig op de hoogte van alle mogelijke alternatieve financieringsvormen. Kijk voor meer informatie of het maken van een afspraak op www.bakertillyberk.nl/alternatievefinanciering.

WELKE FACTOREN ZIJN VAN INVLOED?

Bij een financieringsaanvraag kijkt de bank naar het hele spectrum van de bedrijfsvoering. Drie zaken springen eruit:

INFOGRAPHICS DICK POELEN TEKST MARK VAN HARREVELD

Wie voor een bedrijfslening bij de bank aanklopt, moet niet alleen een sterk onderbouwde business case hebben, maar ook een goed functionerende bedrijfsvoering. Financieel adviseurs Willem Jan Huizinga en Jeroen Overvest krijgen er regelmatig mee te maken. Beiden zijn werkzaam bij Baker Tilly Berk en adviseren en begeleiden ondernemers bij hun kredietaanvraag.

WAAR KIJKT DE BANK NAAR? Huizinga: “De belangrijkste vraag die een bank zichzelf stelt, is hoeveel risico zij loopt bij een financiering: hoe groot is de kans dat ik mijn uitgeleende geld terug zie en kan de klant de aflossing en rente wel betalen? Je merkt dat het accent sterk ligt op risicomanagement. Kredietaanvragen worden door de afdeling Risicomanagement beoordeeld. Er wordt onder andere gekeken hoe gezond het bedrijf is en in welke levensfase de onderneming zich bevindt. Een goed verhaal alleen volstaat niet.” Ook Jeroen Overvest ziet dat banken geen enkel risico meer willen lopen: “Banken eisen meer zekerheden en er moet gedetailleerdere informatie aangeleverd worden. Een ondernemer is vaak al veel tijd kwijt om een geringe financiering rond te krijgen.”

WAT WIL DE ONDERNEMER? Een financiering is per definitie maatwerk. Een bedrijf kan geld nodig hebben om een productiefaciliteit te bouwen of uit te breiden, of om nieuwe producten en 20

BAKER TILLY BERK

diensten te ontwikkelen. Maar het kan ook zijn dat een ondernemer gewoon meer financiële armslag wil in krappe tijden. Huizinga: “Het ligt eraan waarvoor je de financiering nodig hebt. Wat de meeste ondernemers op dit moment willen, is een rekening-courantfinanciering waarmee ze wat vaker rood kunnen staan. Vooral in de huidige tijd zie je een grotere behoefte aan extra financiële speelruimte. Een andere financieringsvorm is de hypothecaire lening. Bijvoorbeeld bij de aankoop van een pand of een productiehal.”

WAAR MOET JE OP LETTEN BIJ EEN AANVRAAG VOOR EEN LENING? • Zorg voor een op een visie gebaseerde business case. Onderbouw met reële cijfers, scenario’s, prognoses en uitgangspunten. •S  tel zaken niet mooier voor dan ze zijn. Daar prikt een bank zo doorheen. •K  en je bedrijf en zorg dat de interne processen op orde zijn. Lever cijfers tijdig en correct aan. Wacht niet te lang met de jaarrekening. •Z  org dat je weet welke informatie de bank precies verlangt.

1. Kenmerken bedrijf, ondernemer en markt

2. Cijfers en prognoses

3. De interne beheersing

Ondanks het toegenomen gewicht van de cijfers moet de bank vertrouwen in de ondernemer hebben. De bank wil zijn klant kennen. De visie van de ondernemer is belangrijk: hoe gecommitteerd is de directie? Dat kan bijvoorbeeld betekenen dat je als ondernemer, meer dan vroeger, eigen kapitaal in je plannen moet steken. Banken hebben ook aandacht voor de branche waarin een bedrijf operationeel is. Hoe ontwikkelt die zich? Wat zijn de marges en heeft de branche groeipotentieel? Ook de levensfase waarin een bedrijf verkeert, is relevant. Een starter die hard en onstuimig groeit, heeft een ander risicoprofiel dan een volwassen bedrijf.

Vertrouwen is een schone zaak, maar een financier kijkt vooral naar het verhaal dat de cijfers en prognoses vertellen. Hierbij gaat het om drie zaken. Allereerst een omschrijving van de liquiditeitsbehoefte, onderbouwd met een prognose van resultaten en toekomstige kasstromen (liefst 2 jaar of meer vooruit). Verder is belangrijk dat de gehanteerde uitgangspunten bij de prognose uitgebreid zijn beschreven. Ten slotte moet de aanvraag een opgave van de balansposities bevatten en een inschatting van de resultaten (2 jaar of meer vooruit en van de afgelopen 2 jaar op basis van onderliggende jaarrekeningen). Hieruit moet, liefst op maandelijkse basis, de liquiditeitsbehoefte blijken, want de bank wil exact weten wanneer die financieringsbehoefte precies ontstaat.

Correcte en tijdig beschikbare cijfers veronderstellen een goede interne beheersing van de onderneming. Hoe goed heeft de ondernemer zijn processen op orde? Is er zicht op hoe de actuele cijfers zich ontwikkelen ten opzichte van de begroting? Wat doet de ondernemer om bij te sturen als hij daarin achterloopt? Of juist vooroploopt? Ook je interne juridische documentatie moet op orde zijn. Zijn de managementovereenkomsten, huurcontracten en licentieovereenkomsten helder gedocumenteerd? Grip op die interne beheersing is een randvoorwaarde. De accountant kan daar een belangrijke rol in spelen, de toetsing van de interne beheersing is immers onderdeel van de accountantscontrole.

• Wat is dit voor bedrijf? Hoe staat de ondernemer er in? • Wie is de ondernemer? Wat is zijn visie? • Hoe gecommitteerd is de directie? • Hoe ontwikkelt de branche zich? Heeft de branche groeipotentieel?

• Wat is de liquiditeitsbehoefte? Wat is de prognose van resultaten en toekomstige kasstromen? • Wat zijn de gehanteerde uitgangspunten? • Wat zijn de balansposities en inschatting van de resultaten?

• Hoe goed houdt men de cijfers bij? • Is duidelijk hoe de actuele cijfers zich ontwikkelen ten opzichte van de begroting? • Hoe wordt er bijgestuurd? Is de ondernemer in control? • Zijn belangrijke overeenkomsten en contracten helder gedocumenteerd?

BAKER TILLY BERK

21

DOSSIER

financiering

WAT KUN JE ZELF DOEN?

GENOEG TIJD OM TE ONDERNEMEN?

Bereid je goed voor. Ga na welke informatie een bank precies nodig heeft om de financiering te kunnen beoordelen. Zorg dat je verhaal klopt en dat je als ondernemer ‘in control’ bent. Dat je grip hebt op de cijfers, weet hoe je bedrijf ervoor staat en dat je dat ook kunt laten zien. Volgens Huizinga en Overvest blijkt in de praktijk dat het voor veel ondernemers lastig is een goed doordachte prognose of begroting te maken. Huizinga: “Een bank financiert op cijfers en trends die zij in de markt ziet. Is de marktverwachting een krimp van tien procent en claimt de ondernemer dat hij twintig procent gaat groeien, of zeg je dat je groeit terwijl je kapitaalbeslag op debiteuren en voorraad niet toenemen, dan zet een bank daar vraagtekens bij.” Overvest: “Sommige ondernemers willen de cijfers nogal eens veel te optimistisch weergeven. Maar dat komt altijd uit en dan ben je het vertrouwen kwijt. Je moet een bank vertrouwen geven en dat begint met kloppende cijfers die onderbouwd zijn met goede uitgangspunten.”

Voor een succesvolle financieringsaanvraag gaat een ondernemer dus maar beter niet over één nacht ijs. Een goed doordachte visie die zich laat vertalen naar prognoses, een stevig onderbouwde begroting die in lijn is met haar uitgangspunten, een interne beheersing die staat als een huis en realistische business scenario’s. Een hele mond vol. En dat terwijl veel ondernemers zich het liefst met de commerciële kant van hun bedrijf bezighouden. Zinnig om bij een expert te rade te gaan? Jeroen Overvest: “Als je geen ervaring hebt met een financieringsaanvraag, neem dan altijd een adviseur in de arm. Die weet precies wat de bank vraagt en dat vergroot de kans op slagen van de financieringsaanvraag.”

PRAKTIJKVOORBEELD 2:

PRODUCTIEONDERNEMING WIL MEER KREDIETRUIMTE

INSTALLATIEBEDRIJF HEEFT 4 TON NODIG

‘Het ging vooral om het herstellen van de relatie met de bank’ gang van zaken dan op de financieel, juridische of inhoudelijke kant van de bedrijfsvoering. Wat niet altijd in het belang is van een goede financiële huishouding. Bedrijven die beter presteren, hebben meestal die backoffice wel op orde. Uiteindelijk kreeg de onderneming meer ruimte in de rekening courant en zag de bank af van het afbouwen hiervan.”

Bron: Financieringsmonitor 2013-2, Panteia, oktober 2013

KREDIETRUIMTE •E  én op de vier bedrijven heeft het afgelopen jaar de bestaande kredietruimte méér benut. • 19% heeft in deze periode extra financiering gezocht: een lichte toename.

MEER WETEN? Kijk op www.bakertillyberk.nl/financiering, neem contact op met uw adviseur bij Baker Tilly Berk of bel met Willem Jan Huizinga, Baker Tilly Berk Leiden, 071 305 00 00, [email protected] of Jeroen Overvest, Baker Tilly Berk Utrecht, 030 258 70 00, [email protected].

PRAKTIJKVOORBEELD 1:

Willem Jan Huizinga begeleidde een productieonderneming bij de aanvraag om meer ruimte in de rekening courant te krijgen. Communicatie bleek een cruciale factor. “Het ging hier niet zozeer om een nieuwe lening, maar eerder om het herstellen van de relatie met de bank. Het bedrijf zat niet alleen hoog in het rekeningcourantkrediet, de communicatie was sterk voor verbetering vatbaar. De ondernemer wist ook niet goed op welke manier de bank naar de cijfers keek. We hebben de onderneming begeleid in het proces en eerst de interne cijfers op orde gebracht: het op maandbasis in kaart brengen hoe de voorraad en de debiteuren liepen en wat de winst was. Ook hebben we de jaarcijfers voor onze rekening genomen en de nog openstaande jaarrekeningen afgerond. Daarnaast hebben we, in samenwerking met een adviseur, de cijfers zo ingericht dat er beter zicht kwam op de verschillende stromen binnen het bedrijf. Dit komt veel voor: de onderneming focust meer op de commerciële kant en de dagelijkse

Het kleinbedrijf is het sterkst aangewezen op zijn huisbank, maar wendt zich ook vaker tot familie en vrienden.

Jeroen Overvest hielp een klant bij de aanvraag van een krediet. “Mijn klant had zelf een financieringsaanvraag ingediend, maar wist eigenlijk niet goed welke informatie de bank wilde hebben. Bovendien ontbrak een goed onderbouwde liquiditeitsbegroting en had de ondernemer zaken nogal optimistisch weergegeven. Hij verkeerde in de veronderstelling dat zijn relatie met de bank, zijn goede track record en zijn eerdere financiële transacties voldoende zouden zijn. Maar dat ging niet goed. Uiteindelijk zijn wij ingeschakeld en hebben we met de ondernemer een goed voorstel geschreven. Mijn klant had vier ton nodig, ten slotte is er twee ton faciliteit verstrekt. Een

‘We hebben drie keer rond de tafel gezeten; die financiering kwam er’ ton is vergeven door het tijdelijk inperken van de aflossing op de huidige lening, de andere ton heeft de eigenaar zelf moeten storten. Het bedrijf had een financiering op een bedrijfspand en heeft er in het verleden voor gekozen deze hypotheek versneld en maximaal af te lossen. Was er minder afgelost, dan hadden ze nu niet bij dezelfde bank hoeven aankloppen voor financiering. Toch gaf de bank geen sjoege. En hoewel mijn klant een goede interne beheersing had, wilde de bank zelfs op zeker moment een eigen adviseur bij het bedrijf detacheren – op kosten van de onderneming. Dat is heel duur, geld lenen op die manier. Die adviseur van de bank is er niet gekomen, de financiering uiteindelijk wel! Al met al hebben we voor die relatief kleine, maar duurbetaalde lening drie keer met de ondernemer en de bank rond de tafel gezeten.”

FINANCIERINGSBEHOEFTE •D  e financieringsbehoefte in het voorgaande jaar was € 25,2 miljard, het verkregen totaalbedrag €19,25 miljard.

ONDERPAND PAND

•D  e verwachte behoefte voor de komende 12 maanden is € 23,9 miljard, waarvan men € 21,3 miljard denkt binnen te halen.

•T  wee op de vijf bedrijven moet onderpand bieden voor het gevraagde krediet. •M  KB-bedrijven moeten vaker dan het grootbedrijf onderpand bieden. •V  oor het MKB is dat onderpand meestal een bedrijfspand of privéwoning, voor grote bedrijven vaker debiteuren en voorraden.

16%

14% 28%

5% 22%

50%

24% 40%

44%

niet gekregen

7% 17% 11%

22% 17%

volledig gekregen

80% 68%

65% 56%

49%

44%

gedeeltelijk gekregen

33%

agrarische sector

industrie

bouw

handel

transport en opslag

zakelijke diensten

overige diensten

OOK NAAR BEDRIJFSTAK ZIJN ER AANZIENLIJKE VERSCHILLEN Veel afwijzingen zijn er in de agrarische sector, de handel en de overige dienstverlening (onder andere horeca, schoonmaak, persoonlijke verzorging). In de industrie slaagt men het best, enigszins verrassend gevolgd door de bouw, waar de gezochte financiering wél vaak slechts gedeeltelijk wordt verkregen.

22

BAKER TILLY BERK

BAKER TILLY BERK

23

‘Bij bedrijfsoverdracht moet je de situatie vóór zijn, daar ben je ondernemer voor’ COR VAN DUIJN VAN GOLDEN GREEN HOTELS p.6