AANKOMST IN GHANA 11 december 2003 Hier ben ik dan goed en wel in Afrika, GHANA!!! Goed aangekomen en een dag al hier van alles gezien en gedaan maar ik begin bij het begin natuurlijk! Woensdagnacht om half 4 vertrokken naar Schiphol. Ik was klaarwakker, had niet meer geslapen en had er zin in!!! Na zo lang er naar toe te hebben geleefd was ik er echt aan toe om te vertrekken. Er was geen hond op de weg bijna dus lekker doorrijden en op tijd aangekomen op Schiphol. Daar nog even koffie gedronken en toen heb ik afscheid genomen van Ineke, Hans en Nanda. Door de douane en dan begint het avontuur, tenminste zo voelt het. Waar kom ik terecht, hoe zal het zijn...??! Het vliegtuig op tijd ingestapt maar al gauw vertelde de captain dat er vertraging was vanwege dichte mist in Londen. We konden niet van " de vloer" dus bleven we ander half uur op schiphol staan. In Londen had ik genoeg overstaptijd dus maakte ik me er niet druk over bovendien, ik zou toch relaxed gaan doen! Ik zal mijn vliegverhaal wat verkorten want het duurde enorm lang. In Londen ook nog vertraging omdat alles was vertraagd en het helemaal dicht zat. Al met al zaten we om 12 uur in het vliegtuig maar gingen pas om half 6 de lucht in!!! Vreselijk wat een middag. Dikke mist was dus de oorzaak maar ook een angstig joch die niet wou vliegen en de heleboel bij mekaar schreeuwde en niet in de gordels wou zitten. Een heel gedoe en alle stewards waren er mee bezig. Over en weer contact met luchthaven enz enz. Toen wij net op de baan stonden om de lucht in te gaan werd toch besloten om het joch er uit te zetten. DUS! Die hele grote boeiing ging retour naar de gate en het joch en moeder en de bagage ging er uit. Dit heb ik nog nooit meegemaakt!!! Niet te geloven! Uit veiligheidsredenen is ie er dus uitgezet omdat ze verwachtten dat ie niet bleef zitten en dit is te gevaarlijk. Pompidom...en ik zat daar maar relaxed te zijn.....( niet dus). Maar de Afrikanen om me heen ook in het vliegtuig, die zaten rustig en kalm! Ja ja..relaxiedepexie! Maar goed, ik ben uiteindelijk aangekomen en ik kan je niet vertellen hoe blij ik was. GHANA YES!! Je stapt uit het vliegtuig en een warme deken valt over je heen. De geur van een ander land, de sfeer... Allemaal leuk! En ik was zelfs nog helder en fit en dat na 36 uur niet te hebben geslapen. Door de douane en alles verliep prima, geen gedoe en ik werd vriendelijk welkom geheten door de Afrikanen op het vliegveld. Ik had geen idee of degene die me op zou halen er nog zou staan na 6 uur vertraging maar gelukkig ja hoor! Een breed lachende jongen met een NorGhaVo ( Northern Ghana Volunteers) bordje stond daar om me naar een guesthouse te brengen, dat was dus Buckson! Hij pakte meteen m'n trolley over en we stapten in een taxi. Ik kon aldoor maar denken YES YES YES ! Ik ben er en ik ben goed aangekomen en laat het nu maar helemaal beginnen!! We rijden weg en er draait een lekker Zouk muziekje. Raampjes open, lekker warm, bananenbomen, mensen langs de weg, andere huizen....alles anders! We komen in de wijk OSU, Salvation Army Guesthouse (Het Leger des Heils). Buckson had een kamer voor me gereserveerd maar deze was al ingenomen. Toen een andere kamer gekregen en zo lag Janet uit Groningen op een kamer met 3 mannen waarvan Buckson en 2 andere boys die al lagen te slapen. Kamer met 5 bedden, een " Fan" en een strijkijzer! Tja, even wennen maar er zat niks anders op dan te slapen in deze kamer. Buckson wou nog even wat "choppen" (=eten) en ik had ook trek.
1.
We liepen de straat uit waar we bij een eettentje verlicht door een gaslampje, een broodje met gebakken ei aten. Het was toen half 1 s ‘nachts. Leuk hoor die sfeer. En ik dacht nog steeds, IK ZIT IN AFRIKA! Teruggegaan naar het guesthouse en na te schrijven in mijn dagboek ben ik ondanks een snurkende kamergenoot toch in slaap gevallen. Bekaf! ACCRA VERKENNEN (12-12-2003) 7.30 u. Ik word wakker van het gepraat in de kamer maar ik blijf nog even liggen. Ik sta op als de kamer leeg is zodat ik even op mijn gemak mijn spullen kan pakken om te gaan douchen. De doucheruimte bestaat uit 3 douches met gewoon een gordijntje er voor. Iedereen kan er zo in en uit lopen. Gelukkig ben ik al wel wat gewend wat dat soort dingen betreft en ik kijk er niet van op. Als ik helemaal klaar ben loop ik de straat uit. Buckson had me al verteld dat het veilig zou zijn. Dus ik ging op zoek naar de bank waar hij van verteld had. Mijn Euro's omgewisseld in Ghanese- Cedis en nu kan ik eten kopen en even naar huis bellen. Eerst gebeld. Een paar antwoordapparaten verder bel ik Jet want die zit op haar werk en die is er! Lekker om even te kletsen en te vertellen wat ik tot nu toe allemaal heb beleefd en gezien. Daarna koop ik een fles koud water en een bananencake. Mjummie! Terwijl ik langs de weg loop word er steeds getoeterd door taxi's en geseind of ik mee wil. Nee, ik loop vandaag, het is tenslotte maar 1 straat waar ik me op begeef vandaag. Ik ga niet verder omdat ik natuurlijk vreemd ben en ik nog niemand ken. Dat zie ik allemaal morgen wel. Ik ga even slapen nog want ik ben nu toch ook wel moe. Buckson komt terug en we gaan in de taxi naar een andere verblijfplaats. Hij onderhandelt eerst de taxiritprijs want dat spreek je van tevoren af. Hij wil 3000 Cedis betalen maar de chauffeur wil 5000. Gisteren had hij wel minder betaald maar nu lukt het niet misschien wel omdat die chauffeur ook niet gek is en weet dat ik als toerist wel meer betaal. Ik vind het prima en we komen aan bij the Green Leaf Hotel. Wauw! Een kamer voor mezelf, althans tot nu toe want vanavond komt er nog een vrijwilligster bij. Ik ga lekker relaxen. Ik hang mijn klamboe op en met het geluid en de wind van de FAN val ik in slaap. Als ik om 3 uur wakker ben ga ik maar weer eens op pad. Buckson had allerlei dingen te doen voor NorGhaVo dus die was er niet om mee te gaan. Ik had inmiddels wel weer trek en ik wou toch nog even bellen. Twee straten links vond ik een Callcentre. Het duurde even voordat de man van de shop contact kreeg maar ze bleven proberen. Erg vriendelijk word ik geholpen en we kletsen nog een tijd. Hij vraagt me wat ik ga doen in Ghana en als ik vertel over het werk wat ik voor NorGhaVo ga doen begint hij te vertellen over zijn werk voor een Nederlandse organisatie. Blijkt dus dat dit een project is wat gevestigd is in EEKDE....en dat is dus EELDE. Ik zie de folder en daarbij het telefoonnummer wat ik herken 050 309....Maf toch eigenlijk! Als ik weer verder ga stuurt de man me naar de andere richting want de kant die ik op wil daar is niks. Wat ik wil doen vraagt hij me. Ik wil iets eten! Nou, hij weet wel wat en hij wil het me uitleggen maar even later stapt hij in zijn auto en vraagt me in te stappen. Hij wil me er wel even langs brengen, het is op zijn route. O.....eh.....twijfel twijfel. Ik ken hem helemaal niet en wat moet ik nu doen. Ik heb er wel een goed gevoel bij en stap bij hem in. Het is echt 2 straten verder en hij zet me af bij een eettent want zoals hij zei: If you gonna eat, you just don't eat something, you eat something neat!!! En " neat" dat was het! Bij Chickn' lickn's ( geef het een naam) heb ik een heerlijke vegetarische pizza gegeten met een pot bier er bij om te vieren dat ik lekker in Afrika zit! Ik ben terug gelopen en heb langs de weg nog een ananas gekocht. Bij alles wat je koopt moet je gaan handelen. Ik heb daar niet altijd zin in en bij de eerste dame die me 4000 Cedis vroeg voor een ananas liep ik door....
2.
Maar ja, dan heb je niks en ze lachten me toe. Bij de volgende besloot ik toch om er eentje te kopen. Deze dame vroeg 3000 Cedis en ik heb het direct betaald. Volgende keer ga ik wel pingelen, nu even niet. Een superlekkere ananas!! En terwijl ik die zit te eten loopt er een man voorbij met een enorme doos met tandenborstels op zijn hoofd. Dat is toch veel leuker dan die "Jordans" die er bij Appie Heijn worden aangeboden!!! Ik vind het geweldig dit leven!!! Nadat ik s' middags lekker rond had gelopen in de wijk Osu en even was gaan liggen klopte er iemand op mijn deur. Aha! Een van de 3 andere vrijwilligsters. Fijn om even met iemand van " thuis" te praten over alles wat je beleeft hier! Later op de avond komt er nog iemand bij. Zij slaapt bij mij op de kamer en bij mij in mijn tweepersoonsbed. Maf, je kent elkaar net 5 minuten en dan slaap je samen onder de klamboe. We kletsen wat terwijl de ventilator voor een beetje verkoeling zorgt. Het is erg zweterig warm weer en benauwd op de kamer. ACCRA VERKENNEN, vervolg..(13-12-2003) De volgende ochtend vroeg wakker. Het leven hier in Ghana begint ongeveer vanaf 4 uur s' nachts. Dus je hoort van alles om je heen. Mensen bezig met water sjouwen of eten koken of was doen... kan van alles zijn. Ik wil lekker even douchen maar er is geen stromend water...dus dan de kleren aan en vies zweterig naar buiten. Ik ga samen met mijn kamergenote op zoek naar ontbijt. We kopen op straat bij een stand een broodje gebakken ei met ui en tomaat. De ui en tomaat zijn bijna niet te vinden. Er is hier niet zo super veel groente. Op straat is er enorm veel leven in de brouwerij. Mensen lopen, verkopen, rijden in bussen, op fietsen, geiten zie je lopen, veel vrachtverkeer. Mooi gezicht zoveel bedrijvigheid. Onder een boompje aan de kant van de weg aanschouwen we dit voor ons zo nieuwe leven. Je kijkt je ogen uit! Vooral de vrouwen met van alles op hun hoofd. Soms zijn het hoge stapels met emmers of een bak met van alles; bh 's, nagellak, etenswaar, eieren, waterzakjes.. Alles wordt hier op het hoofd gedragen. De kinderen in doeken op de rug zijn ook geweldig om te zien! We lopen uiteindelijk terug en ontmoeten onze andere reisgenoten en de begeleider van Norghavo die ons had opgehaald en met ons meereist naar Tamale. We krijgen een korte introductie door Accra van hem omdat we allemaal best moe zijn en hij helemaal. Hij heeft ons allemaal van het vliegveld moeten halen en allemaal hadden we enorme vertraging. De laatste vrijwilligster kwam om 5 uur s nachts aan. Met 5 man stappen we in een taxi naar het Nkwame Nukuman mausoleum waar we een rondleiding krijgen in een heel stoffig en oud museumpje, beetje vergane glorie. De man was wel een hele belangrijke man voor Ghana en heeft een mooi graf wat we hebben gezien. Toen splitste de groep zich op en ging ik met een groepsgenootje naar de plaatselijke culturele markt. Wij waren ongeveer de enige blanken en we werden door allerlei mensen aangehouden om iets van hen te kopen of te komen kijken bij wat ze hadden gemaakt. Er was een grote hal waarin we gingen kijken. Allemaal handgemaakte spullen, echt prachtig maar er werd enorm aan ons getrokken en iemand waarschuwde ons om op onze tassen te letten. Mijn horloge met Jezus' figuur erop is hier erg erg geliefd en die werd bijna van mijn pols getrokken omdat de man het wel wou ruilen met iets. Nee dank je!! Mag ik heel snel mijn hand terug! Niet fijn en we zijn daar gauw weggegaan. We werden door een paar Djembe makers geroepen en zij waren erg vriendelijk en nodigden ons uit om te gaan trommelen. In een kleine werkplaats met allemaal Djembe s en andere trommels hebben we een kleine les gehad en een tijd met deze jongens gepraat.
3.
Het waren harde werkers en hun uithangbord vond ik erg pakkend: NO WORK FOR LAZY MAN!!! En daar stonden ze achter. Toen verder en de taxi gepakt terug naar ons hotel. Trouwens op de heenreis toen we in een kleine file stonden kwamen de verkopers aan onze raampjes dingen verkopen. Mijn groepsgenoten hebben zo even wat gekocht terwijl we langzaam reden. Dat gebeurt allemaal hier! Een vrouw die mooie hoeden verkocht werd ook door een van ons geroepen en die rende achter de taxi aan, een prijs afspreken en je hebt een hoed gekocht terwijl je ergens naar toe rijdt! DE REIS NAAR TAMALE De volgende dag moesten we vroeg op en wel om half 4 s 'nachts. Onze bus naar Tamale vertrok namelijk om een uur of 7 dus alles gepakt en naar het busstation met de taxi. Op het busstation was het al een enorme drukte. We sloten aan in de rij om onze bagage te wegen. Onze reisbegeleider had al tickets gekocht en hield de boel in de gaten. Je bagage kwam op een grote weegschaal en de prijs werd bepaald en betaald. Toen nog alles in de bus en als je zag wat mensen wel niet allemaal meenamen!! Hun complete huisraad!! Dus wij waren de sigaar en onze bagage kon niet meer onderin. Dat moest dus gewoon in het passagiersgedeelte. Dat werd stouwen en dan moesten alle mensen er nog bij en het is niet zomaar een ritje... het zou een rit van 12 uur zijn!!! Dan wil je wel even wat lekker kunnen zitten... Niet dus! Alles er in en met opgetrokken benen en overal bagage vertrokken we. De reis naar het noorden van Ghana was supermooi! Een prachtig groen en heuvelachtig landschap, het eerste grote gedeelte. Onderweg gebeurde er van alles. Als de bus even langzamer reed kwamen weer allemaal verkopers langs de ramen en terwijl je rijdt wordt er onderhandeld en zo hebben we ons ontbijt dus bij elkaar gekocht. Dat hadden we nog niet gedaan nl. Wat kun je kopen? Broden, eieren, zakjes water, fruit, snoep... alles wat maar eetbaar is en wat je nodig kunt hebben tijdens een busreis. En je gaat nog afdingen ook tijdens het rijden. Veder werd er om de 2 uur gestopt voor een pauze van 15 minuten. De lange rit was absoluut geen straf, erg mooi om Ghana zo te zien veranderen gedurende de reis. Tijdens de pauzes kon je even plassen en dat gaat ook heel apart. Een mannetje zit bij de toiletten en dan moet je een keus maken, je moet plassen of poepen. Poepen kost 1000 Cedis ( 10 cent) en plassen 200 Cedis. Poepen doe je op een wc zoals die van ons en plassen doe je op een urinoir: een plasgoot achter een muurtje waar je gehurkt gaat zitten. Het pleepapier is een klein stukje krant. Ja ja, je maakt wat mee! Ik neem volgende keer mijn eigen pleepapier wel mee! Op het eind van de reis ben je wel wat gaar hoor, hoe kan het anders na 12 uur in een bus. Toen we nog 2 uur moesten kwam er geen pauze meer en ik moest erg nodig. Omdat we wel stil stonden om er 1 meneer uit te laten heb ik de chauffeur gevraagd of ik naar The Toilet kon. Hij keek me heel apart aan... O, dat is ook zo, Toilet is als je moet poepen en ik moest “To Urinate”... Daar wou hij dan wel op wachten uiteindelijk. Ik eruit gestapt, midden in een of ander dorpje. De mensen keken me aan en 1 meisje deinsde terug: You are white! zei ze. Ik vroeg de kinderen of ik ergens kon plassen. Nou, ik werd het hele dorp doorgeleidt op zoek naar een plek maar dat viel nog niet mee. Ik zag van alles ondertussen, grote hompen vlees, vrouwen in van die grote potten aan het roeren... Tjonge jonge wat een wereld> Uiteindelijk aan de overkant van de weg een heel eind lopen ben ik achter een bananenboom gaan zitten met de 2 meisjes op me wachtend. Ze waren erg behulpzaam en ik heb ze geld gegeven daarvoor. De reis vervolgde. Onderweg zagen we dorpjes van ik denk leem met rieten daken in een kring. Of vlak langs de weg huizen van steen met golfplaten daken. Golfplaat wordt hier heel veel gebruikt. Soms overzie je een stadje en dan is het een grote massa van roestbruine golfplaat. En constant zie je mensen onderweg. Mensen die langs de weg lopen of in het veld met dingen op hun hoofd.
4.
Ik hield mijn hart vast, ook vaak hele kleine kindertjes langs die grote weg met 2 of 3 zonder ouderlijke begeleiding. Ze zijn het zo gewend. Soms een paar koeien over de weg, geiten... Ik kan het niet eens allemaal goed verwoorden wat je ziet, je moet het ook meemaken. Het is wel mooi, dat zeker! Om half 7 zoiets, komen we aan in Tamale. Het landschap is dan al een tijdje droger dan het begin van de reis en stoffig van het rode zand. Het is hier een stuk heter. We worden opgewacht door leden van NorGhaVo en gaan met hen naar Sparkless, een cafe/restaurant wat vlak achter het kantoor van NorGhaVo zit. We gaan in taxi's en sommige te voet naar cafe Sparkless. Dit is het thuishonk van alle vrijwilligers. We drinken en eten daar wat terwijl we kennis maken met de staff van Norghavo. Hier worden sommige van ons opgepikt door iemand van de gastfamilies. Ik wordt opgepikt door 2 broers van het gezin, Frederick (25) en Kamba ( 21). Ik stap bij hen in de mercedes.. ja ja... Ik had gehoord dat deze familie waar ik bij kom te wonen wel wat rijker zijn de gemiddelde bevolking hier. In de autorit van centrum naar huis word ik direct uitgehoord door Frederick of ik getrouwd ben en waarom dan niet en hij heeft de conclusie al gemaakt: alle Nederlandse vrouwen zijn single en willen niet trouwen! Dus! Het gesprek is direct wel vol met humor en daar hou ik wel van, een leuke binnenkomer! Ik geef hem direct ook mijn mening en denk dat zijn beeld niet helemaal juist is omdat de vrijwilligsters bij hen in huis en in de stad Tamale vaak reislustige types zijn die inderdaad niet altijd gebonden zijn. Daarom zijn vertekend beeld denk ik! O, ja, daar had Frederick niet aan gedacht...maar toch... ik kan hem niet van zijn idee afbrengen. Thuisgekomen worden mijn spullen in een huis gezet, in mijn toekomstige kamer. Een ruimte met een stapelbed. Ik verblijf in een van hun huizen in de straat en er is nog een Nederlandse vrijwilligster te gast. Zij is hier al 3 maanden. Frederick zelf woont ook in dit huis en met z'n drieën delen we de badkamer. Dan gaan we naar het " grote huis" waar ik moeder Janet ,kleindochter Maminakong , dochter Maame en dochter Abena ontmoet: 6 , 13 en 18 jaar. En verder is daar broer Henry die 22 is. Moeders' leeftijd weet ik niet maar ik ontdek al wel gauw dat ze 12 kinderen heeft!! Man Kingsley woont in Kumasi en werkt daar grotendeels, hij komt heel af en toe thuis. Janet zit achter de naaimachine en naait alle jurken van de kinderen krijg ik te horen. En dan is er Femke (21) , zei is de Nederlandse vrijwilligster. Ik word vriendelijk welkom geheten en ik krijg meteen 2 sinasappelen op een schaaltje. Lekker, fruit!! We praten even en dan neemt Femke me mee naar "ons" huis en laat me de eerste dingetjes even zien. Onze buurfamilie woont binnen dezelfde muren en die kom je dus vaak tegen dus ook met hen maak ik kennis. Een lieve Big Mamma Eveline met 5 kindertjes van wie ik de namen kwijt ben op het moment.. Vader Tony is er en er wonen nog 2 zussen bij in. Deze Eveline begroet me ook heel vriendelijk en ze zegt me meteen dat wanneer er iets is ik altijd bij hen kan komen en weer werd er gezegd: Youre most welcome! !! Dat wordt je trouwens heel vaak en hartelijk gezegd terwijl je hier op straat loopt. Het is echt iets wat opvalt. Daar kunnen wij in Nederland toch wel iets van leren! Ik kan me niet herinneren dat ik/wij dat vaak doen als we een allochtoon tegenkomen... Toch? Nee, wij komen met een inburgeringcursus op de proppen en wat al niet meer! Enniewee... Ik krijg uitleg over de watertank die achter het huis van de buren staat. Hier moet ik als er geen stromend water is met een emmer water halen voor het doorspoelen van de wc en om me te douchen. En er is vaak geen stromend water dus dat is even wennen. Vooral als je hoge nood hebt en je eerst moet bedenken om een emmer water te halen! We kletsen nog even wat met elkaar, Femke, Frederick en Kamba en dan ga ik na een lekkere wasbeurt met een emmer water en een schepbekertje in mijn bedje liggen en lekker slapen onder de klamboe. Ik ben zo weg en slaap heerlijk!
5.
DE EERSTE DAG IN TAMALE De volgende dag is het zondag 14 december en ik word rond 6 uur wakker. Ik was en kleed me aan en ga naar het andere huis. Daar is Abena al bezig met schoonmaken, vegen en ontbijt klaarmaken. Ze zegt met dat ik naar de woonkamer moet gaan en dat ik daar ontbijt krijg. Ik krijg een klein bijzettafeltje voor me neergezet en een dienblad met een mini-curver-koelbox (nieuw scrabblewoord) en een schaaltje. En wat zit er in de box?? Warme havermoutpap. Dus! Ik ben absoluut geen warme pap eter maar ja... ik moet wel denken aan m'n gezondheid en de nodige vezels en ik zet me over mijn warme-pap-trauma heen en begin te eten. Na een half schaaltje begin ik toch niet helemaal goed te worden en zit ik echt te kokhalzen.. Het komt echt niet door Abena ‘s papkookkunst maar echt omdat ik het verschrikkelijk vind. Dit is de maaltijd op zaterdag en zondag vertelt Femke mij ... dus ik denk dat ik dan wel even wat anders ga nemen. Moeder, zusjes en kleindochter maken zich klaar voor de kerk. Deze familie is christelijk en gaat geregeld naar de kerk. Ze hebben de mooiste jurken aan. Heel chique! Lange rokken met een soort vestje er op. Kleindochter heeft van die spierwitte roezel sokjes aan en zwarte lakschoentjes. Hoe houden ze het wit in dit stoffige Tamale, want stoffig, dat is het! Ik word ook uitgenodigd om mee te gaan maar ik bedank voor deze dag. Ik wil zeker een keer (of meer) gaan maar nu even niet. En ja, ik ben christelijk...vanwege mijn Jezus' horloge! Dat wordt er meteen gedacht natuurlijk. Toen ik iemand ging uitleggen dat ik wel christelijk ben opgevoed en ook wel geloof in God maar niet altijd naar de kerk ga zei hij dat ik met het dragen van dit horloge dat ook toch niet hoef want Jezus is zo altijd bij mij. Okay.. Ik word om 9 uur verwacht bij Sparkless om daar een introductietje te krijgen in de stad Tamale. Broer Kees zou me daar heen brengen en ik zit nog te kletsen met Femke als hij er een half uur later aankomt. We lopen naar de grote weg, 1 zandstraatje uit en nemen een taxi naar het centrum. Dit ritje kost 1500 Cedis = 15 Eurocent (10. 000 Cedis = 1 Euro). Je kan een "drop off" taxi nemen of een "chared" . Je geeft van tevoren aan wat je wil, of je de rit wilt delen met anderen of dat je alleen ergens wordt af gezet. De introductie door Tamale is hot maar leuk. We huren fietsen en daar fietsen we dan in Afrika! Dat is toch wel grappig! We zien van alles en fietsen naar het zwembad zodat we ook weten waar die is. Helaas geen badkleding mee dus dat doen we een andere keer. (Ik zal een andere keer meer vertellen over de stad en alles wat er te zien is want terwijl ik dit schrijf lig ik al een hele tijd achter qua schrijven en ik zit hier nog wel een tijd in Tamale dus je leest vast nog meer). Na van alles te hebben gezien krijgen we nog een introductie van de complete staff van Norghavo. Het gaat allemaal heel officieel. We zitten op het kleine kantoortje en we worden nogmaals welkom geheten en dan wordt er geopend met gebed. Ghana is een erg religieus land en gebed is een belangrijk onderdeel. Na het gebed vertellen ze ons van alles over de gebruiken van de Ghanezeen, het gastgezin enz enz en na een uurtje wordt er weer afgesloten met een gebed. Er wordt gevraagd of een van ons dit wil doen. O! Nou, de volunteer met " de Jezus' horloge" wordt gevraagd dit te doen en dat ben ik. Gelukkig weet ik vrij vlot (!) wat ik moet zeggen en dat was de introductie! INTRODUCTIE OP SCHOOL De maandag erna volgt de introductie op al onze werkplekken. We worden weer op tijd in de ochtend verwacht en we gaan met de taxi naar 4 verschillende werkplekken. Het eerste project wat we aandoen moet nog gestart worden maar het kantoortje is er al wel. Als we daar aankomen zijn daar alleen de buren van het project en zij vertellen ons dat ze net weg zijn gegaan... Op naar de basisschool waar een van ons les gaat geven.
6.
We lopen door een woonwijkje met allemaal betonnen huisjes dicht op elkaar en dan zien we de school. Allemaal kindertjes met roze en mintgroen schooluniformen aan. Het lijkt wel of het DOE MAAR FANS zijn! Als ze ons in de gaten krijgen beginnen ze ALLEMAAL , ik denk wel 100 kinderen keihard te joelen en te gillen en staan ze PATSBOEM om ons heen en roepen HELLO HELLO!! Ze zijn dolblij en raken ons aan en we staan er midden tussen. Wat een welkomst! Ik wordt er een beetje ontroerd van, heel bijzonder. Als alle kinderen weer in de klas zijn lopen we wat "straatjes" uit en dan komen we bij mijn werkplek. Het is een klein gebouwtje met 3 mini-lokaaltjes. Verder zijn er 2 ruimtes met een gordijntje als deur en daarin huist het kantoor. We worden heel vriendelijk welkom geheten door een aantal mensen en om de hoek zien we de klas waar ik kom te werken. De kinderen zijn ook hier erg enthousiast en komen op ons af en we worden weer erg hartverwarmend begroet. Ze zijn dolblij dat er weer een volunteer komt. We kunnen even in het kantoortje zitten en worden we even " ingepraat" over het schooltje. Ik krijg er nog meer zin in omdat iedereen erg erg blij is dat er iemand komt om te helpen! We gaan dan ook hier weer vandaan en dat was dan onze eerste kennismaking met 3 van de 4 werkplekken. 16-12-2003 EERSTE SCHOOLDAG Mijn eerste schooldag! Ik werd om half 9 verwacht op school. Ik heb inmiddels mijn eigen fiets gekocht hier in Tamale en op de fiets naar het centrum. Dat is ongeveer 15 minuten fietsen en dan moet ik 2 " Emmabrug-heuvels" (stad Groningen), met een lengte van 600 meter beklimmen en dat met een lekker warm temperatuurtje op de vroege (half 8) ochtend. Ik parkeer mijn fietsje in het centrum en vervolg mijn weg naar school met de taxi. Dit is een ritje van 2 minuten ongeveer. Ik vind het schooltje met gemak gelukkig. De kinderen zijn al door hun ouders gebracht en in de klas zit Habiba al te wachten. Habiba is de moeder van een van de leerlingen en zij assisteert in de klas. Ze past op de kinderen terwijl de juf les geeft. Juf is er nog niet, zij had een sterfgeval in de familie maar ze kon elk moment komen. De kinderen begroeten me en komen al op me af. Sommige kinderen kunnen wat engels praten en anderen " brabbelen" wat of gebaren wat naar mij. Het klas lokaaltje is denk ik 8 meter bij 6 en staat tjokvol met schoolbankjes. Van die bankjes met tafel en zit -gedeelte aan elkaar vast. Er is een looppad van ik denk 40 centimeter en dat is de enige ruimte die er is.De plaats van de juf is aan de zijkant van de klas, een tafel en een stoel. Habiba kijkt me verwachtingsvol aan en vertelt me dat ze altijd beginnen met het A B C! Ik word geacht te beginnen met de les... dus! Ik stel me eerst voor aan iedereen. Ik heb natuurlijk nog geen idee welk niveau de kinderen hebben en wat ze dus van me begrijpen. Ik voel me wel wat opgelaten moet ik zeggen...tjonge jonge hoe begin ik. ..Na het voorstellen ben ik maar begonnen met op het bord te gaan tekenen. Met tekenen kan ik altijd wel uit de voeten en ik probeer dieren met een " A" tekenen en laat hen raden welk dier het is. De kinderen kijken me aan...sommige letten op anderen lopen wat rond... Habiba roept ze naar hun plaats terug en als ze niet luisteren slaat ze hen met een stokje wat lijkt op een soort zweepje. Echt heel erg naar! Het slaan met stokken heb ik al gehoord van andere vrijwilligers is hier heel gewoon. Het is iets van de cultuur en kinderen zijn het ook gewend in hun thuissituatie maar het is niet goed te keuren. Ik besluit te stoppen met " de les" en zeg tegen Habiba dat ik eerst graag wil kennis maken met de kinderen. Ik probeer wat contact te maken. Een paar jochies van ik schat 7 jaar vragen me voortdurend om biscuitjes. Die krijgen ze blijkbaar van de juf soms. Ik heb van vrienden en familieleden cadeautjes voor de kinderen gekregen en ik geef hun wat kleinigheidjes, stuiterballen, fluitjes, potloodjes, autootjes... ze zijn door het dolle! De wat brutalere vragen nog meer en nog meer en willen natuurlijk hetgeen hebben wat ik aan een ander gaf. Hmmmm,..het wordt er niet rustiger op natuurlijk in de klas... maar gelukkig daar juf Georgina al aan.
7.
Ik word nogmaals heel hartelijk welkom geheten door haar en zij neemt het meteen over. Ze stelt me voor aan de kinderen en voor degene die het volgen wordt in koor: teacher Janet geroepen en juf herhaalt het 3 x en heel langzaam zodat iedereen het kan begrijpen. Ik zeg haar dat ik graag in de klas verder haar les wil volgen, dat is prima. Juf Georgina begint met A B C . Ze noemt het en de kinderen moeten het nazeggen. Het is moeilijk voor sommige. Ik krijg na een tijdje al gauw in de gaten dat de niveau' s van de kinderen enorm verschillen. Ik denk dat er 2 meisjes in de klas het A B C kunnen volgen en ook op hun leitje kunnen schrijven maar voor de rest is het abracadabra. Een drietal jochies zijn erg onrustig en wyberen wat heen en weer waar dan weer het stokje op volgt.. Ik heb het vermoeden dat dit kinderen zijn met hyperactief gedrag, ADHD. En dan kent een van deze jochies geen engels. Juf spreekt een andere taal met hen. Een meisjes Theresa is wel goed van begrip en zij blijft de hele tijd de juf volgen. Ze kan schrijven en ze kan tellen. Ze moet van juf in een kader 1 of 2 of 3 poppetjes tekenen. Dat doet ze goed. Juf is wel heel complimenteus als de kinderen iets op hun leitje hebben gezet of dat nou een cijfer is of een krabbeltje. De kinderen zijn erg nieuwsgierig naar mij en komen constant bij me zitten. Als de tijd verloopt krijgen ze na een tijdje even pauze. Juf stuurt een meisje met Down Syndroom (15 jr.) naar buiten met een paar meisjes onder haar hoede. Dit ouder meisje is wat hoger van niveau en kan op de anderen passen. De drukke jochies blijven in de klas. Als ik vraag waarom zij geen pauze krijgen is de reden hiervoor hun drukke gedrag en het feit dat ze weg lopen. Ach.. wat sneu. En juist deze jochies vind ik moeten even uit de klas om even te kunnen spelen. Ik hoop dat wanneer ik wat vaker ben geweest ik met hen wat kan doen buiten. Juf zegt me nogmaals dat ze dolblij is dat er weer een vrijwilligster is. De vorige vrijwilligster heeft hen ook veel ideeën gegeven en daar zijn ze nog dankbaar voor. Zij had muziekinstrumentjes laten maken en allemaal speelgoed waar ze na de pauze in de klas ook even mee mogen spelen. Ze hebben verder bijna geen materialen. Het is erg prettig dat ik hun iets kon aanbieden namens vrienden, bekenden en familie. Vouwblaadjes, stiften, potloden, kleurboeken... dit alles was een enorm cadeau voor hen! Vooral een puntenslijper was het meest geliefde cadeau. Nu gebruikten ze een scheermesje om te slijpen!! Ai! Juf wil graag van mijn ervaring in Holland leren zegt ze en ze staat open voor nieuwe ideeën. Ik voel me erg welkom in ieder geval! Na de pauze krijgen ze allemaal een vouwblaadje en een potloodje en mogen ze tekenen. Ik voel me al wat meer op mijn gemak en ga bij iedereen even zitten en teken wat mee. Ik teken nog wat op het bord en zij doen dit na. In de klas wordt nu gegeten en sommige kinderen bakken hun bakje met rijst of een Afrikaanse maaltijd, koekjes en drinken. Niet iedereen heeft eten meegekregen dus dat zorgt ook wel weer voor onrust maar daar komen de biscuitjes al van juf..Ahaa, dat is het dus! Het wordt een enorme smeerboel en ik vind het wel erg onsmakelijk moet ik zeggen.. Jeetje.. Het eten gaat niet echt netjes en het ruikt in de hele klas enorm naar allerlei maaltijden met daarbij ook nog de geur van de toilet die vlakbij zit.. Ik ben zelf ook inmiddels niet meer fris en fruitig want de kinderen komen bij me op schoot zitten en smeren hun rijstepapjes even lekker aan mijn broek. Dus! Al had ik maar een overall van m'n vader meegenomen bedenk ik me...Ik ga dus de volgende keer " werkkleren" aantrekken daar. Dat is echt nodig. Het komt ook van de stof en droge lucht in Tamale. Alles is bedekt met rode zand en je bent als je buiten komt met je schone kleren meteen viezig. Het eten is gedaan en dan gaat juf iets anders doen. Ze pakt een blouse die de vorige vrijwilligster heeft achtergelaten uit een doos en laat de kinderen het een voor een aantrekken voor de klas en daarna moeten ze een paar knoopjes dichtdoen. Dit is wel een nuttig iets om te leren denk ik! Het is voor de meeste kinderen nog erg moeilijk om de blouse aan te trekken en laat staan de knoopjes op een rijtje te knopen maar het begin is er. Na dit gedeelte is het bijna 12 uur. De kinderen raken aan me gewend en staan te dringen om bij me op schoot te zitten om klapspelletjes te doen. Ik merk dat ze het geweldig vinden om geknuffeld te worden of gewoon even bij me te zitten. Ik ben na deze ochtend echt helemaal gaar!!! Ik neem even een uur pauze en dan ga ik nog wat administratie doen op de computer.
8.
In het kantoortje staat er een maar er is bijna niemand die er mee kan werken. Ze hebben me gevraagd of ik examentests in wil voeren en daar begin ik dan mee. Het zijn vragen en multiplechoise opdrachten voor andere leerlingen binnen de school. Er is namelijk ook les voor doven en slechthorenden. Zij krijgen gebarentaal en gewone les op school. De vragen die ik voor me krijg zijn gericht op het dagelijkse leven en voornamelijk ook over religie. Bijvoorbeeld vragen over wie je opvoedt, wie er bij je in huis wonen, wie is God, wie is Allah, de zoon van God heet.... , het heilige boek van de Moslims heet...... enz enz. Na een uurtje op de computer houd ik er mee op en geef ik aan dat ik moe ben. Ze zijn wederom dolblij met wat ik heb kunnen doen en dan ga ik voldaan naar huis. BEZOEK AAN EEN DOVENSCHOOL De volgende dag is juf Georgina uitgenodigd voor een vergadering op een dovenschool en ze heeft gevraagd of ik mee wil gaan. Lijkt me interessant! We ontmoeten elkaar om 9 uur in het centrum en stappen op de bus. De bus rijdt naar SAVELUGU waar wij er uit moeten. Het is een rit van een uur! Het kost 500 Cedis enkel en dat is 5 Eurocent. De bus dat is een belevenis op zich! Wat gaat er allemaal mee???? Een heeeeleboel mensen en dan nog dieren soms zoals kippen of een geit... Alles is mogelijk! De mensen die instappen zijn zelf ook bepakt en bezakt. Op hun hoofd schalen met water en etenswaren, tupperware achtige bakken opgestapeld ongeveer een meter hoog.. Echt van alles. En dan niet te vergeten de vrouwen met kindjes op de rug. Ach wat is dat geweldig om te zien. Zoals ze in die doeken hangen en met welk gemak de vrouwen ze dragen en die doeken floep zo weer omslaan. |k keek m'n ogen uit. Ik had mijn fototoestel mee maar ik was nog steeds wat verlegen om fotoos te maken.Ik v nd het soms zo " gluurderig" en zou het zelf ook niet leuk vinden als mensen zomaar fotoos van mij zouden nemen. Ik durf het wel als ik al wat contact heb gelegd. Na een tijdje hutjemutje in de bus te hebben gezeten pak ik wat koekjes en begin die aan mijn buren uit te delen.We zitten met z'n drieën op een tweezits bankje en schuren " lekker" tegen elkaar aan.... De buurmeiden moeten lachen om het delen van mijn koekjes maar dan is het ijs wel gebroken. Ze giechelen wat en ik maak een compliment over hun prachtig ingevlochten haar. Ik voel na een tijdje dat mijn buurvrouw me steeds aanraakt. Dit gebeurt hier vaker, mensen willen je voelen. Heel maf! Ze tikt steeds op mijn schouder en ik merk dat ze het over me hebben. Ze lachen wat schattig naar me. Als ik vraag of een van hen ouders heeft uit Azië (want ze hebben Aziatische ‘trekken”) liggen ze in een deuk en vertalen ze wat ik heb gezegd aan de anderen. Lachen! Ik vraag of ik fotoos van hen mag maken. Maar natuurlijk!!! Ze moeten vreselijk gillen als ze direct het resultaat zien op de digitale camera. Wat een lol! Ik vraag zo nog wat dames met baby op hun rug of ik hen mag klieken en dat is allemaal prima. Wat een rit! Als we bij de dovenschool zijn wordt ik welkom geheten en er worden over en weer handen geschut. Het handen schudden gaat hier ook op een speciale manier. Je geeft eerst een hand, dan pak je de hand op een andere manier vast en dan klik je met elkaars middelvingers. Moeilijk om het zo uit te leggen maar het is een hele speciale - ik denk- Ghanese begroeting. In ieder geval... Ik ontmoet heel veel mensen en kinderen. De kinderen die doof zijn begroeten me met een soort salueren. Ze doen hun hand even tegen hun hoofd zoals je dat in het leger doet…Zoiets. We gaan in een klas ruimte zitten. Ik ben de enige " witte" maar daar ben ik al aan gewend inmiddels. De klas zit vol met ouders en andere belanghebbenden. Het is de laatste dag van het schoolseizoen en de ouders komen hun kinderen van deze kostschool halen. Ze gaan vergaderen over het afgelopen seizoen en bespreken enkele voorkomende problemen. Eerst is er weer een gebed in het Engels en in een van de andere Ghanese talen. Na het gebed worden alle genodigden voorgesteld. Je moet even opstaan en dan volgt er een applausje. Zo ben ik dan ook weer aan de beurt. Je maakt wat mee.. In de vergadering wordt gesproken over het waterprobleem van de school. De kinderen moeten nu water uit de rivier halen met emmers en die naar de school brengen. 9.
Dit is gevaarlijk vanwege slangen die in het gras daar bij de rivier zitten en in het water. Er moet een andere oplossing voor komen. Er wordt over en weer gepraat. Degene die iets wil zeggen gaat even staan. Voor in de klas zitten 2 doventolken en er is een man die het in een andere taal allemaal vertaalt. Verder wordt er gesproken over de slaapruimtes van de kinderen, het geld wat ouders niet betalen en wat wel moet, het jaarlijkse schoolfeest... enz enz. Het is een lange vergadering die moeilijk te volgen is bij het zitten op houten bankjes zonder rugleuning.. Ik loop even uit de klas en bekijk het schoolterrein eventjes. De kinderen zijn nieuwsgierig naar me, de Obruni (de blanke). Na 2 uur vergaderen gaan juf en ik de klas uit en krijgen we een lunch aangeboden. Een bordje met pittige rijst en een stuk bot met vlees die ik weiger. Ik ben vegetarisch gelukkig. Erg moeilijk in dit land waar vlees een heel belangrijk onderdeel is. Het wordt ook niet begrepen eigenlijk. Als ik zeg dat het is op aanraden van mijn dokter wordt het meteen geaccepteerd. We stappen uiteindelijk weer in de bus terug. Het is inmiddels wel errug warm! Het is denk ik in de middag hier 38 graden. We stoppen nog bij het kantoor waar juf Georgina ook nog werkt en huist. Ook hier word ik voorgesteld aan haar collega's. Ik ontmoet hier zoveeeeeeeeel mensen.. Ongelofelijk! Als ik uitgeblust in haar kantoortje zit valt mijn oog op een hele gave poster met een gave tekst. Ik heb het nog overgenomen: Who is disabled? If you fail to see the potentials in the person but see only the person's disability, then who is blind? If you cannot hear your brother's cry for help and justice, then who is deaf ? If you cannot stand up for the right of all people, then who is criple? If you cannot have the patience, the tolerance and understanding for individual differences, then who is mentally-handicapped? Your attitude towards persons with disabilities is the biggest handicap CHANGE YOUR ATTITUDE
18-12-2003 Tweede en (voorlopig) laatste schooldag Mijn tweede dag op school en tegelijk ook weer mijn laatste voorlopig.. Het is namelijk kerstvakantie en zijn alle kinderen en leraren en mensen op kantoor vrij. Ik wist dit niet toen ik er begon, Norghavo had me namelijk verteld dat het een "centrum" voor gehandicapten zou zijn en ook zij waren in de veronderstelling dat ik gewoon zou werken. Dus... ik heb ineens vakantie na deze dag, even wennen aan dit idee! In ieder geval, deze tweede dag in de klas begint voor mij om 10 uur. Wederom een miscommunicatie. Juf Georgina had me verteld dat om 10 uur de ouders met kinderen zouden komen voor een gezamenlijke afsluiting maar toen ik op de afgesproken tijd kwam was juf al begonnen... Het begon dus wel om half 9. Dat is ook wel wennen moet ik zeggen als punctuele Nederlander. Er worden soms dingen afgesproken maar het komt niet altijd heel duidelijk over. Soms weet je niet wat er van je verwacht wordt op momenten en zegt iemand soms " ja" op een vraag terwijl hij of zij eigenlijk twijfelt. Juf is haar administratie aan het bijhouden en de kinderen lopen wat door de klas of zijn aan het tekenen. Ik kom bij hen in de -voor mij - minibankjes zitten en babbel wat met hen of teken met hen mee. Dat tekenen vinden ze wel leuk! Omdat het een beetje chaotisch is in de klas begin ik een spelletje wat ik op de Alekamp ook wel eens doe. Ik klap in mijn handen en op mijn schoot en roep: " put youre arms in the air!" .. en ik doe het voor.
10.
De kinderen volgen mij. Ik klap en klap en roep: " Take youre nose!" en zo gaat het door... Ze vinden het wel interessant volgens mij want ze doen bijna allemaal fanatiek mee. Het is zo ontzettend krap in de klas voor dit soort dingen dus ik vraag of ik de banken mag verplaatsen. Habiba helpt me er bij. Ik moet wel eerst heel goed uitleggen wat ik er mee wil maar ze lacht enthousiast en moedigt de kinderen later dan ook aan om met mij in de kring te gaan staan. Ik doe nog wat meer kringspelletjes met degene die dat kunnen volgen. Het is wel een gezellige boel moet ik zeggen! Nog wel wat chaotisch hier en daar want het zijn ook zoveel kinderen (12 vandaag) maar ik krijg wat ideeën. Ik denk dat de vakantie wel goed voor me is om zo eens te kunnen brainstormen n over de lessen en hoe ik samen met juf Georgina tot een les kan komen waarin ook anderen dingen worden gedaan naast het A B C. Na dit kringspelletje wordt er weer gegeten. Ik loop wat met mijn eigen meegebrachte toiletpapier smoeltjes af te vegen en tafeltjes met rijstkruimels schoon te maken. Het werkt zo vervelend als je daarna weer moet tekenen op de tafeltjes... Juf Georgina is inmiddels al een tijdje de klas uit en zit met de gekomen ouders in het kantoortje om met hen te praten over het afgelopen schoolseizoen. Ik word ook even uitgenodigd om te komen en begroet hen persoonlijk. Ze spreken niet allen Engels maar dit wordt vertaald. De ouders zijn zeer blij verrast met mijn komst en laten dit ook nogmaals weten. Ze zijn erg dankbaar en daarbij danken ze ook God voor zijn goedheid en de goedheid van de Nederlandse mensen die mij cadeautjes hadden meegegeven. Ik vertel hen dat ik voor mijn vertrek door allerlei mensen gesponsord en dat ik met dat geld iets wil doen voor de school zoals het kopen van schoolspullen, lesmateriaal, speelgoed en wat er nog meer nodig is. Juf Georgina praat nog een tijdje met de ouders en ik keer terug naar de klas. Habiba is al weer een tijdje alleen met de kinderen en dat is best heel pittig. Ze lopen de klas uit en vliegen in elkaar haren. Deze kinderen zijn erg " mepperig" valt me op, bij het minste of geringste slaan ze elkaar. Dit is dan denk ik ook te wijten aan hun voorbeeld thuis. Ik probeer ze uit elkaar te halen en gebruik hierbij geen zweep! Het valt me op dat Habiba dit overneemt en dat ze minder tikken uitdeelt dan de keer er voor. Ze gaat komt nu ook meer tussen de ruzie makende kinderen in om ze uit elkaar te halen. Het blijft pittig, hoe dan ook en ik ben blij als het 12 uur is! De kinderen gaan met hun ouders mee en nemen afscheid van ons. Juf Georgina, Habiba een andere dame van de staff en ik praten nog even na. Juf Georgina heeft geld gekregen van een paar ouders en dit geeft ze aan Habiba. Ook krijgt Habiba nog wat geld van de andere dame van wie ik nu de naam kwijt ben. Zij is ook een ouder trouwens van het meisje van 15 met Down Syndroom. Een bijdehandje trouwens deze Gloria! Ik zie in haar veel van de kids die in Onnen logeren, alleen het kleurtje is anders! Juf Georgina bedankt Habiba voor haar assistentie in de klas van de afgelopen maanden. Ze verteld haar ook dat er nog steeds geen geld is voor haar werk en dat Habiba het dus vrijwillig doet. Dit is wel triest om te horen. Zo krijgt ze dus geen geld binnen voor haar en haar 2 kinderen. Haar kleinste draagt ze trouwens de hele ochtend mee op haar rug! Juf Georgina verontschuldigd zich voor het niet hebben van geld voor haar maar ze hoopt dat er iets aan gedaan kan worden. Tot die tijd moet Habiba het doen met het weinige geld wat ze nu krijgt van ouders en de gift van Georgina en de andere dame. Habiba is ondanks de kleine bijdrage wel erg dankbaar. Tjonge jonge, wat confronterend is dit toch. Zo weinig inkomen. Ik geef haar ook geld voor de kerstdagen en zal zeker nog wel wat vaker geld geven aan haar of via de school voor haar levensonderhoud. Ik heb dus vakantie en ben eigenlijk best wel blij met deze gedachte. Sinds mijn aankomst hier in Ghana is er nog geen enkele dag geweest dat ik meer dan 2 uur alleen was, behalve dan wanneer ik sliep.
11.
Een week lang introducties, rondleidingen, nieuwe cultuur leren kennen, nieuwe familieleden, nieuwe collega' s...... mensen mensen mensen mensen overal!! Op straat word je voortdurend aangehouden en willen mensen met je praten en echt ALLES van je weten. " Hello Madame, What is youre name! Where are you from? How long will you stay? Where do you live now? What are you going to do now? Do you know my name? I saw you yesterday! Don' t you remember me? I was the one who gave you the bike...I was the one who was the brother of ....I was the one who took youre bag, I was the one who stopped youre taxi!! Don' t you remember me????????!!!! Dit gebeurt denk ik z' on 20 keer (niet overdreven!) op een dag! En ze herkennen alle " obruni' s = witten" omdat dat er denk ik (?) iets van 100 of zo zijn in dit stadje met 300 000 inwoners wonen of zijn. Het is leuk hier maar dus erg vermoeiend bij tijden en vooral in het begin. Ik ben vrij en ik fiets blij naar huis. Vies van school en Tamale-stof pak ik direct een emmer water uit de tank en ga "douchen" .Heerlijk gevoel als je weer schoon bent en het vooruitzicht van een middag voor mezelf! Ik doe mijn kamerdeur op slot zodat ik ook echt niet gestoord word en ga eens lekker " ouderwets " aanlummelen" zoals ik dat in Groningen ook altijd zo graag doe in mijn uppie! LUMMELEN IN TAMALE De volgende dag lummel ik lekker door en ga internetten. Dit verslag bij werken bijvoorbeeld. Het internetten is hier een geweldig leuke bezigheid. Je zit meestal in een airco ruimte en je hoeft niet te praten maar alleen maar te schrijven of mailtjes te lezen! Alhoewel... niet praten... de inwoners van Tamale mailen ook heel wat af en dus heb je nog wel eens gesprekjes tussendoor maar het is van korte duur als ze zien dat je druk aan het mailen bent. Het mailen trouwens gaat niet zo vlot als we in Nederland gewend zijn. Een handeling zoals bijvoorbeeld inloggen duurt al gauw 5 minuten als de verbinding traag is en elke andere handeling zoals naar verzonden post gaan of het openen van elk nieuw mailtje kost iets van 3 minuten. Geduld, geduld moet je hier hebben en dat is eigenlijk wel bij alles zo hier in Afrika. Het leven hier gaat een stuk langzamer en lang wachten is orde van de dag. Leren relaxt te leven hier gaat eigenlijk vanzelf... en soms gepaard met ergernis omdat je het zo anders gewend bent... maar dat kost weer energie en dus... erger je niet... verwonder je slecht....Ja ja! Ik ga vervolgens na het internetten met de taxi naar het zwembad. De chauffeur vraagt me veel te veel! Hij wil 15 000! Stom, ik had geen prijs vooraf met hem afgesproken en nu heeft hij me " gedropt" bij de poort van het zwembad en een drop- off kost meer...Het is normaal gesproken 2000 Cedis... Dat is dus nog leren, dat handelen over de taxi prijs. Je hebt niet altijd energie voor dat handelen moet ik zeggen, soms heb ik daar helemaal geen zin in en vergeet het of laat het. Wat is nu 1 Euro 50 voor een taxi rit bedenk ik me dan...maar goed... Ik moet natuurlijk ook op mijn geld letten hier en het is deel van de cultuur dat handelen. \ Bij het zwembad is niemand en als ik vraag zegt een mannetje me dat er gauw iemand aankomt. Ik wacht af wat " gauw" vandaag betekent... maar hij heeft gelijk! De badmeester komt er aan. Als ik op hem af loop zegt hij me dat het zwembad om 12 uur pas open gaat. Hij moet het nog schoonmaken... Aaah.hh , nee toch, ik zeg dat ik dan 2 uur moet wachten hier in de zon.... hij moet er over nadenken... Nou, ik mag er in hoor en vervolgens sta ik perplex als hij slechts 1 keer met de stofzuiger over de bodem gaat en dan verder in zijn stoel zit de rest van de middag!!! Het is maar goed dat ik me niet weg liet sturen.
12.
Ik poedel lekker in het zwembad die trouwens erg netjes is. Hele goede kleedruimtes en kisten die je met een eigen gebracht slotje kunt sluiten. Dit wist ik niet maar goed voor de volgende keer. Ik ben trouwens de hele morgen en middag helemaal alleen in het zwembad (ik schat 10 bij 8 meter of zo?). Het laatste half uur komt er een jochie zwemmen en dat was het dan. Ik hou het 5 uurtjes uit daar en ben zo blij als een kind met mijn vrije dag ALLEEN!! Met de taxi weer terug en ik betaal tot aan het centrum 1300 Cedis. Nog even internetten! Hier kom ik Mariska tegen, zij is ook een vrijwilligster uit mijn startgroepje. Ze heeft ook een paar dagen vrij en we besluiten ter plekke dat we wel even Tamale willen verlaten en de rust willen opzoeken in het Mole National Park. YES! s ' avonds spreken we af in een barretje en bespreken onze reisplannen. De volgende dag al willen we vertrekken met de bus naar Mole. VAKANTIE (20-12 t/m 31-12) Ik heb vakantie in Ghana! Met Mariska neem ik de bus richting Larabanga wat vlak bij Mole ligt en waar we de eerste nacht willen verblijven in een guesthouse. De bus zal om 3 uur vertrekken en we hebben de halte gevonden. Dat is niet moeilijk want ook al weet je hier niks, zodra je een busstation op loopt of gewoon op straat vraagt iedereen je: Where are you going? Op het busstation heb je iets aan een vraag als deze en een groepje kids brengt ons er naar toe. Ticket kost:12000 Cedis ( 1 Euro 20!) voor een rit van ik schat 3 of 4 uur. We zijn de enige niet-Ghanezen in de bus dus Mariska en ik kunnen elkaar niet kwijtraken! De bagage gaat achterin en dat is een enorm gedrang. Je moet er trouwens eerst nog voor betalen: 5000 Cedis. Hutjemutje in de bus. Met z'n drieen op een bankje voor 2 en het gangpad staat HELEMAAL VOL! De mensen die naast mij staan hangen de hele rit over me heen. Echt niet te zuinig zo als die bussen hier altijd worden volgepropt. Om 4 uur vertrekken we uiteindelijk, Ghanese tijd denk ik. En daar moet je hier aan wennen want dit hoort er bij! Na ik denk ander half uur rijden staan we stil bij een dorpje. Door de raampjes wordt er weer heftig gehandeld: zakjes water (200 C), bananen, gedroogde vis, eieren, broden...Je hoeft hier echt nooit van te voren je inkopen te doen, er is altijd wel een plek waar de bus stilstaat en er eten voor handen is. Het stilstaan duurt wel errug lang en het is als een sauna zo zweterig en heet al die mensen bij elkaar...De deur blijft ook dicht. Dan horen we dat de bus stuk is! En dit was bekend bij iedereen maar niet bij ons want er worden in Ghana 75 verschillende talen en dialecten gesproken en niet altijd Engels. Velen kennen het wel maar onderling wordt er TWI, DAGBANI, GA, FANTE... of andere talen gesproken. Ik vraag de mensen of we er dan niet uit kunnen want iedereen blijft zitten! O ja, dat was een goed idee! En de deur gaat open. We staan midden in een dorpje met lemen hutten, verkoopkraampjes, veel mensen, kinderen, dieren. Echt een Afrikaans dorp op het platteland. Er is iets ernstig stuk merken we later en er gaat een mannetje terug naar Tamale om een onderdeel te halen. We zijn dus na anderhalf uur gestrand! We ploffen maar neer en we worden vergezeld door een drietal jonge jongens die naar hun "hometown" Larabanga gaan om kerst te vieren. Ze waren al zeer in ons geinteresseerd en hebben weer allerlei vragen. Ik bedank even want ik ben moe en ook het beantwoorden van sommige vragen moe... Dat wordt gerespecteerd door de boys. Mariska en ik zitten wat, er wordt een bankje voor ons neergezet, en we kopen wat snoepjes, drinken.. De boys kopen vis. Een vrouw met schaal met vissen komt er bij en zet de boel voor ons op de grond. Vissenkoppen met oogjes, groot en klein. We hadden al gezien dat iedereen die aanpakt en weer neerlegt omdat ze of te groot of te klein zijn. Smakelijk.. De jongens kopen er KENKEY bij. Ik dacht eerst " Kinky? " Waar hebben ze het toch over???? Dat is dus een soort maïsbal wat je kunt eten. Ze eten er smakelijk van en ik schijn ze bij met mijn zaklamp want het is inmiddels pikkedonker in donker Afrika! 13.
Het wachten duurt en duurt en duurt.. En we zingen liedjes in onze taal en de boys in die van hen en we leren elkaar wat zinnetjes. " Altijd is Kortjakje ziek" horen we ook qua melodie! En wij zingen: " Stille nacht, Heilige nacht" met de nadruk op de harde G die je hoort en ze moeten erg lachen. Ondertussen zijn er mensen gaan liggen op de grond en in de bus om te slapen! Als het 22 uur is en we dus al 4 en een half uur wachten stappen Mariska en ik ook in de bus en ploffen neer op de stoelen voorin. Verder is de hele bus pikkedonker horen we dat er mensen in liggen te slapen. Ik smeer me nog eens in met DEET (anti muggen spul) en doe ook een poging. De Ghanesen hebben dikke lol en lachen wat af en dus komt van slapen weinig. Om 23.30 uur= 6 uur later, komt de monteur en is de bus in een mum van tijd gefikst! We kunnen verder, nog 3 uur of zo te gaan. Iedereen stapt weer in de bus. Het lijkt alsof het nog voller is dan voordat we stil kwamen te staan... en dit is dus ook echt het geval. We hebben een paar illegale passagiers meer er bij. Ach ja, who cares, this is Africa! Dan ontstaat er een verhitte discussie en we begrijpen er weer niks van. Het gaat tussen de chauffeur en de passagiers dat zie ik wel want de chauffeur is boos! We worden geïnformeerd door onze "SISTA 'S " (zoals ze je hier noemen) en ze vertellen ons dat de FUFU (ghanese maaltijd) van de chauffeur is gepikt! Echt een enorme discussie en het lijkt er op of elk moment klappen gaan vallen maar dit is niet zo. Dit over en weer gehakketak gaat heel erg fel maar dat is de manier van doen hier. Dat heb ik vaker meegemaakt. Het beangstigd je maar het gaat elke keer nog goed. Hoe is het mogelijk! Maar toch errug fijn. Na 20 minuten spektakel gaan we dan toch vertrekken. Een hele ruige rit want de hele reis rijden we over " dirtroad" en dat is echt niet fijn. Bovendien, het is nog steeds pikkedonker in de bus en je ziet niet wat er gebeurt. Onderweg stoppen we bij een halte en daar is een enorm feest aan de gang!! Geweldige drumbeats die ik echt nog nooit eerder heb gehoord. En er wordt gedanst midden in de nacht echt in de middle of nowhere! Ik vraag naar de stijl van drummen en dit wordt " SEMPA" genoemd. Dat ga ik echt opzoeken hier want het was super! Om 3 uur komen we dan eindelijk aan in Larabanga, een reis van 11 uur ipv. 4! De bus stopt voor het guesthouse en ziet er heel bijzonder uit. Het lijkt echt waar wel de stal van Jezus en Maria! En dat komt goed uit want over een paar dagen is het kerst, ha ha! We krijgen een kamer die dan weer lijkt op een "Freggelgrot" , dat is iets minder bekend bij de meeste?! We slapen als roosjes totdat we worden gewekt door de moskee om 5 uur en een huilende baby daarna... LARABANGA EN MOLE NATIONAL PARK Larabanga is een moslimdorp en de oudste moskee van Ghana staat hier en die willen we bekijken vandaag. Verder ligt dit plaatsje op 5 km afstand van Mole Park en daar willen we daarna naar toe. Het dorpje is echt heel erg sfeervol. Allemaal lemen huizen met binnenplaatsen. Mensen verkopen er JAM, en dat is een hele grote wortelvormige soort aardappelplant die hier wordt gegeten in Ghana. Zodra wij de deur uitkomen staan er meteen ik denk wel 6 kinderen om ons heen en allemaal willen ze wat weten en ook hebben. Er wordt ons meerdere keren op een dag gevraagd (in Ghana) of we kerstcadeaus voor hen hebben meegebracht of dat ze 5000 C. willen ontvangen van ons. Dat is de keerzijde van hier zijn als blanke. Je hebt meer geld dan zij en dan kun je toch wel wat geven! Ik geef ook best wel vaak wat geld(met name de gehandicapten of ouderen) maar je kunt niet iedereen iets geven. We vragen of 1 oudere jongen met ons mee wil lopen naar de moskee (hij is gids) en of de andere kindergroep die inmiddels tot 10 of meer is gegroeid achter wil blijven. Je wilt soms gewoon kunnen genieten zonder vragen! Larabanga is behoorlijk gericht op het toerisme en we moeten eerst in een boek schrijven en 20 000 betalen voor het zien van de moskee en dan moet de CHIEF van het dorp ook nog geld ontvangen en natuurlijk de gids. 14.
Allemaal niet fijn maar ja... De moskee is erg mooi om te zien. We mogen er niet in helaas en dan lopen we verder het dorp door. Bij de huisjes zijn binnenplaatsjes waar mensen op vuurtjes grote potten met...?… koken, er lopen varkentjes rond, geiten en natuurlijk kinderen. De meeste kinderen hebben van die bolle buikjes van te eenzijdig voedsel. Triest om te zien. Toch zijn ze over het algemeen wel vrolijk en komen nieuwsgierig kijken. Anderen zijn bang en gaan keihard janken als ze ons zien. WIT! Wat erg shockerend om te zien is, is een man met om zijn polsen en enkels handboeien. Hij heeft bijna geen mogelijkheid om ze van elkaar te doen. Hij is schaars gekleed en ziet er verwilderd en erg onverzorgd uit. Het blijkt dat deze man psychisch gestoord is en daarom geboeid is. Later kom ik erachter dat dit is omdat hij zijn vader die in Kumasi woont wil vermoorden en zodra hij los komt hij die vader op gaat zoeken. Wat moet er gebeurd zijn vraag je je af… Erg triest. Vlakbij " Bethlehems stal" is een tentje waar we even wat te drinken kopen en dit consumeren onder het toezicht van ik denk wel 20 kinderen en jongeren. We huren van de eigenaar van onze guesthouse mountainbikes ( die hun beste tijd echt wel hebben gehad..) en gaan naar de entree van Mole Park om eens te kijken hoeveel alles daar kost. Als je eenmaal binnen bent kan je er niet meer uit, moet je opnieuw betalen. We nemen dus een kijkje. We lopen en fietsen want het is wederom dirtroad en heuvelig. Onderweg zien we kinderen met emmers, schalen, dingen met water op hun hoofd. Vlakbij is een rivier en ze nodigen ons uit om te komen kijken daar. Daar zit geld achter krijgen we in de gaten maar we willen dit toch graag zien. Een heel gebeuren en langs het pad zien we kleren op struiken en op hoog gras liggen te drogen. Overal kleren! De vrouwen wassen en dragen water naar het dorp. Ook de kinderen werken hard. We treffen een verstandelijk gehandicapte man die er met Mariska haar fiets vandoor gaat maar later blijkt dat ie haar wil helpen met keren van de fiets. Een prachtig gezicht al die mensen met die kruiken en teilen en emmers op hun hoofd. De woordvoerster die ons aanhield en uitnodigde stopt ons en wil eert geld zien. Ze wil 5000 C. ! Dit is nogal wat om voor fotoos te vragen en dat geven we niet. We geven 500 C en dat ze daar tevreden mee moeten zijn. Dan moeten ze hard lachen en zij vinden het eigenlijk wel best. Ik maak enkele fotoos maar heb er helemaal geen lol in. Sommige vrouwen willen ook niet en dat respecteer ik. Ik laat het er dan ook bij. Genoeg gekeken en zo houdt je het geld vragen ook in stand eigenlijk. Bij de ingang van Mole worden we wat wijzer van de prijzen en fietsen we terug. We eten een heerlijk Ghanees maal bij ons guesthouse met rijst en iets van spinaziebladeren. We zijn beide vegetarisch dus moet je altijd wel extra groente bij vragen. Wel moeilijk trouwens om hier vegetarisch te zijn in dit vleesetend land! Maar goed dat ik mijn voedingsupplementen / vitaminen en mineralen heb meegenomen. Verder doe ik me tegoed aan veel vers fruit: ananas, papaja, appel, watermeloen, paw paw, bananen.. Ik neem even een siësta in de freggelgrot en ben nadien erg uitgerust! Mariska ligt boven op het dak waar je ook kunt slapen als je dat zou willen. Echt heel gaaf, een prachtige sterrenhemel en lekker fris. De freggelgrot is nogal stoffig vandaar.. We liggen lekker te kijken naar alle sterren en onze guesthouse eigenaar ligt er ook. Hij slaapt daar altijd verteld hij. Hij verteld ons dingen over Larabanga en over zijn werk. Hij is behoorlijk belangrijk voor het dorpje blijkt dan. Hij heeft een school laten bouwen en organiseert dat er waterputten komen in het dorp. Hij heeft goede ideeën en weet te organiseren. Hier ontbreekt het nogal aan bij veel Ghanezen. Structuur aanbrengen blijkt voor hen heel moeilijk te zijn en daarom lopen er dingen mis hier en komen dingen niet van de grond. Dan is het fijn dat er mensen zijn zoals hij die dat dan wel kunnen. Hij zoekt ook vrijwilligers en nodigt ons van harte uit om ook bij hem te komen werken. We liggen zo een tijdje onder de sterrenhemel wat voor mij een speciale betekenis heeft. Het doet me denken aan mijn lieve moeder die is overleden maar die ik altijd heel dicht bij voel als ik sterren zie. Het ontroert me omdat het zo geweldig mooi is en omdat ik haar hier zo dichtbij voel. Ze kijkt over mijn schouder mee hier in Afrika!***
15.
Als we s 'avonds nog even op straat lopen is er van alles gaande. De mannen zijn aan het gokken op straat en er wordt vuurwerk afgestoken. Het gokken gaat met zelfgemaakte roulettetafels. Echt heel kundig gemaakt, dat moet ik onthouden! We vragen of wij vrouwen mee mogen kijken. Dat mogen wij wel maar voor de Ghaneze/moslim vrouwen is dit verboden terrein. De volgende morgen lopen we richting Mole Park in de hoop een lift te krijgen. Helaas, geen lift maar wel een Ghanese jongeman die met een fiets onze tassen vervoert. Zeer aardig. In Mole Park checken we in. We hebben een mooie kamer met een super uitzicht. Beneden een " drinkingpool" voor de dieren en dat kun je dus vanuit onze kamer zien of vanaf het balkon/terrasje! Allemaal bavianen en red monkeys ook. Mariska is dolenthousiast daarover maar ik heb het niet zo op apen. Ik heb al op een andere reis ervaren dat die niet altijd zo schattig zijn en al helemaal geen bavianen met hun scherpe slagtanden...bleh! We ploffen neer bij het zwembad en nemen een maaltijd en een duik!!! Dit is even vakantie. Even geen vragen over wat dan ook! Rust en relaxen en bijkomen van de eerste week in Ghana. s ' Middags kunnen we een " gamewalk" doen. We gaan met een gewapende gids het park in op zoek naar wild! Het is een mooie namiddag en het licht is prachtig in het park. We zien bavianen.., grey monkeys, bushbuks, warthog (wrattenzwijntjes) , allerlei vogels en nog meer antilopensoorten en natuurlijk de prachtige natuur. Heel speciaal om zo met z'n drieen door dit park te lopen midden tussen het wild. Van de leeuwen wordt gezegd dat ze er alleen s' avonds zijn.. dus.. De gids komt ook behoorlijk dicht bij de waterpool vind ik. Ik volg hem niet daar naar toe. Er zitten krokodillen maar hij zegt dat ze bang zijn voor mensen en wegduiken.. Ja ja... ze zijn ook wel ver weg want we zien hun oogjes boven het water maar toch.. Ik blijf bij de waterkant vandaan. Ik kijk toch echt regelmatig National Geographic en dan schieten ze toch echt zo vanuit het niets op de kant. Hij kan mij meer vertellen! Na een walk van ik denk 2 uur houdt het game- watchen op. We gaan de volgende morgen om half 7 weer met hem mee op zoek naar meer dieren. En meer dieren zien we. Een paar gidsen hebben een olifant in de achtertuin van het hotelterrein gezien!! Met 3 verschillende gidsen en groepen mensen gaan we er op af. Wel een toeristisch spektakel maar ja, het gaat hier wel om een OLIFANT! En daar staat ie dan te grazen. We komen op 6 meter afstand. Dit is " Peoples Friend" genaamd en dus vriendelijk voor mensen. Hij eet onverstoorbaar door terwijl wij er met ik denk z' n 20 -en omheen staan. Geweldig leuk om te zien. Ik heb hem op foto en klein filmpje die ik binnenkort op deze site hoop te laten zien. We staan en tijd van dit mooie dier te genieten en dan loopt hij uiteindelijk zelf de bossen in. Verder de ochtend zien we dieren die we al hadden gezien maar het blijft super. Echt gaaf dit hoor!!! Iets minder gaaf is dat 3 bavianen er met mijn tas vandoor gingen! Ik zat bij het zwembad te lezen en gris gris!! Daar hadden ze in no-time mijn plastic tas met inhoud: reisboek, dagboek enz enze..Eentje had het in de hand en mijn dagboek in zijn bek met grote tanden. Ik was doodsbenauwd voor ze maar ik moest toch wel mijn eigendommen terug. Ik er achteraan! Schreeuwen, ze wegjagen... Eigenwijs dat ze me aankeken en boos!!! Ja, apen kunnen ook boos en agressief kijken omdat ze zo op mensen lijken! Uiteindelijk na veel geroep en geschreeuw lieten ze los en kon ik mijn spullen die verspreid over het terrein lagen weer terug pakken. Een gat in mijn dagboek van de bavianentand! Rotbeesten, ik heb het helemaal gehad nu met apen!!! De volgende dagen lag ik bij het zwembad met een parasolstok in de buurt! In dit park waren wij natuurlijk niet de enige toeristen, er waren Zweden, Nederlanders, Engelsen, Canadezen, Amerikanen, Duitsers... Op zich ook wel even gezellig en lekker zitten babbelen over Afrika, de cultuur en wat je allemaal meemaakt hier. Zo zijn er prachtige busverhalen bij! Een Engelse dame had z'on verhaal: Je ziet hier soms bussen met echt van alles erin en EROP! Op de bus dus bagage maar OOK GEITEN! Tussen de bagage heb ik eens geiten zien staan aan een touwtje vastgebonden. Deze bussen komen helemaal uit Burkina Faso wat boven Ghana grenst. Dus als die bus over die dirtroads rijdt met 80 km of meer dan staan die arme geiten daar de hele tijd bovenop en waaien denk ik alle kanten op. Heel zielig. 16.
De vrouw vertelde dus dat zij ook eens in z'on bus had gezeten en dat die beesten dus moeten piesen gedurende de rit en dat dit dus gewoon door het dak heen sijpelt!! Daar zit je dan droog in de bus denk je maar niks is minder waar!!! Dat is ook Afrika! Deze dagen in Mole loop ik nog 3 keer met een gamewalk in de ochtend mee. Erg mooi en ik zie op een ochtend op afstand (!) een krokodilletje in het water gaan. Verder mooie vogels en de dieren die ik al had gezien. Een olifant zien we op beide kerstmorgens onderaan bij de waterpool en dat was mijn kerstcadeau!! Mariska is ziek geworden in deze week. Ze had al erge last van diaree maar kreeg er nu ook koorts bij. En koorts in de tropen is niet goed en men zegt dan altijd dat het Malaria is tenzij het tegendeel is bewezen. We waren beide wel ongerust en ik ben op zoek gegaan naar een arts. Niemand in de buurt en het dichtstbijzijnde ziekenhuis is ook niet dichtbij. Ik had van een stel Nederlandse meiden opgevangen dat ze co-schappen liepen ergens dus hen gevraagd wat te doen. Zij hadden weer van de Zweden gehoord dat zij speciaal voor een cursus tropenziekten in Ghana zijn dus ik heb hen geraadpleegd. Drie aardige jongens in bermuda maar met verstand van zaken kwamen Mariska onderzoeken in haar kamer. Ze vroegen eerst van alles en hebben met stethoscoop ook nog haar longen onderzocht omdat ze ook al een week hoestte. De jongens vonden haar symptomen niet lijken op malaria maar meer op het hebben van een infectie in de maag. Ze kreeg van hen voor 3 dagen antibiotica en daar moest het echt mee over gaan en anders moest ze naar het ziekenhuis gaan. Een van hun reisgenoten had precies dezelfde symptomen als Mariska en zij knapte al aardig op. Nou, fijn dat deze jongens er waren en zo waren we weer wat geruster. Mariska knapte inderdaad op! En bij nader onderzoek had zij dus geen malaria. Vrijdag eerste kerstdag zijn we met een lift weer terug gegaan naar Tamale. Ik had een advertentietje opgesteld met daarop de vraag of we een lift konden krijgen naar Tamale en daar werd op gereageerd door een Duits stel met chauffeur. We konden helemaal meerijden tot Tamale en waren binnen 2 en half uur (!!!) Terug " back home" . Dit koppel heeft ook altijd vrijwilligerswerk gedaan in het verleden. Nu was hij werkzaam in heel Ghana en India om waterputten te slaan. Zij reisde soms mee. Leuk om dit soort mensen te treffen en hun verhalen te horen. In Tamale werden we verwelkomd door meerdere inwoners! How was Mole Park ? En Welcome back! HuH? Ik herkende ze niet ...maar ja ... zij ons wel!!! Na Mole Park was ik een dag terug in Tamale om vervolgens zondag al weer mijn tas te pakken voor nog 1 weekje vakantie en sightseeing Ghana. Tja, nu het er maar even van nemen dacht ik zo! Dit keer ga ik alleen op reis en dat is wel spannend!!! ALLEEN OP REIS Ik pak zondag als eerste een tro - tro naar " Kintampo Falls" (watervallen). Een tro - tro is een personenbusje waar ook weer heel veel mensen in worden gepropt samen met alle bagage en andere dingen ( die " dingen" ..dat komt later). De tro -tro gaat pas weg als ie vol is en dat duurde deze zondag een uurtje. De rit met uitgangspunt 3 uur (ja, je weet het niet hier..) kost 16000 Cedis en bagage weer 5000 Cedis. Ik wil aan de zijkant bij de deur zitten. Tja, als er iets gebeurt met z' on volgepropte bus kom je er nevernooitniet uit! Als ze hier moeilijk over doen dan zeg ik dat ik anders heel misselijk word achterin en hier is wel begrip voor. De rit is wel leuk op zich, lekker kijken en het is nog vroeg dus ook niet zo warm (het is 8 uur wanneer ik vertrek). Ik kom in Kintampo aan alwaar ik nog een taxi moet regelen naar de watervallen. De chauffeurs bieden zich in grote getale aan en ik neem een taxi met een jong chauffeurtje van 19 jaar. Ik moest eerst wel flink onderhandelen want hij vroeg me veel te veel geld. En ik grapte wat en zei dat ik alle trucjes wel ken en dat ik al hEEEEL lang door Ghana reis.
17.
Soms verzin je wat… maar ja, dat doen zij ook en dan hebben zij het over groot verzonnen bedragen! Ja, je wordt wel gehaaid op den duur maar dit komt ook omdat jou als blanke met geld ook vaak veel te veel wordt gevraagd. In ieder geval deze jongen waardeert mijn grapje wel en we spreken een goede prijs af. Hij zegt ook; You are my sister.. so why do we talk about money! Voor de poort van de falls moet ik betalen en hij brengt me met de Daewoo vlakbij de trappen die naar beneden leiden. In de auto heeft hij me al wel verteld dat het wel moeilijk zal zijn om een taxi terug te vinden dus ik heb met hem afgesproken dat hij me weer ophaalt. Als ik zie dat er geen kip is bij die falls vraag ik hem of hij wil wachten of mee wil gaan. Ik heb geen zin om hier heel lang te zijn want volgens mij is een uur hier veel te lang en alleen is maar alleen en ik weet niet hoe veilig het hier is. Hij gaat met me mee en beneden zien we dan the falls. Wel mooi, niet bijzonder maar wat het toch wel leuk maakte was dat ik daar met de chauffeur was die ik 10 min. eerder had ontmoet. Ik heb fotoos gemaakt van de falls en hem en beloof ze naar hem toe te sturen. Hij maakt ook weer fotoos van mij en dat was dan Kintampo Falls. Hij wil me nog een andere plek laten zien waar de bron is van de falls want daar vroeg ik iets over. Een hele vriendelijke jongen. Dit soort dingen gebeurt hier heel vaak in Ghana. We rijden terug en ik geef hem een dikke fooi. Hij wijst me vervolgens de volgende te nemen tro -tro en die vertrekt al binnen 20 minuten naar Kumasi. Deze rit duurt ook 3 uur. In Kumasi zitten we in een file en ik hang wat uit het raampje. Een kind aan de kant van de weg roept naar me en zegt dat hij geld wil van de Obruni!!! Een vrouw achter me in de bus roept daarop vervolgens naar een man vlakbij de jongen iets in een van de Ghanese talen en volgens mij is het zoiets als. Hey, stuur die jongen weg die loopt te bedelen bij de Obruni ...De jongen houdt er mee op en vervolgens pakt ze mijn horloge ( die met Jezus afbeelding er op..) en zegt: Give me youre watch!! Kijk, dit zijn van die dingen die niet leuk zijn hier in Ghana. Vriendelijkheid maar dit heeft ook een keerzijde zoals alles dat heeft... Maar goed... In Kumasi zoek ik een Guesthouse. Een jongen komt op me af en vraagt wat ik zoek. Ik vertel het hem en hij loopt met me mee een paar straten en steegjes door naar een guesthouse. Ik schat dat hij iets van 14 jaar is. Het is een okay hotelletje en hij verteld me dat ie kunstenaar is. In zijn tas zitten schilderijen. Dat vind ik wel leuk en ik ben wel nieuwsgierig naar zijn werk. In mijn kamer rolt ie zijn doeken uit. Ik vind het mooi maar ik heb geen behoefte om er eentje te kopen. Het is een echt handelaartje merk ik wel. O, maar hij heeft wel wat anders, hij heeft sieraden! Ai! Ik wil wel wat van hem kopen en hij stalt alles uit nadat ie ze eerst uit de knoop heeft gehaald. Hij begint een heel leuk verkooppraatje en begint met 160 000 Cedis voor 4 kettingen. Dat is VEEEL TE VEEEL! Dat zeg ik ook en dan zegt ie gelikt: Yeah, but we bargain and now you tell me youre price! Dus ik mag mijn prijs zeggen. Ik ga er heel dik onder zitten en zeg 10 000 Cedis. Hij kijkt me aan ... en ook wel met een speelse blik en zeer goed geacteerd ook! Alsof ie van zijn stoel valt! Het handelen duurt heel lang en ik begin wel wat flauw te worden van zijn prijzen en vooral zijn verhalen die met de minuut zieliger worden. Hij heeft het zo moeilijk ... enz. Ik zie wel aan zijn kleding dat hij het echt wel wat beter heeft dan de arme Ghanesen... dus zijn sneu verhaal geloof ik niet helemaal. Hij begint te pushen en blijft doorgaan over dat ik meer moet kopen. Dan zeg ik hem dat ik dit niet prettig vind en dat ik mijn keuze heb gemaakt en als hij dat niet wil dat hij dan zijn boeltje kan pakken. Ik wordt echt even pissig en dat krijgt hij door. Hij verkoopt me 4 kettingen voor 80 000 C. en ik weet achteraf dat ik veel te veel heb betaald. Hij geluk, slim ventje. De volgende dag wordt helemaal in beslag genomen door regeldingetjes. Naar de bank wat anderhalf uur kost en wat heb ik gedaan: travelcheques ingewisseld. Dit soort dingen duurt lang hier. Er is weinig structuur in de organisatie te vinden helaas! Toen naar het postkantoor en ik heb mijn digitale fotoos op 2 CD roms kunnen zetten. Ook dit kostte veel tijd. Toen naar de supermarkt en hier viel de stroom uit! Dit gebeurt meerdere keren op een dag hier in Afrika. Ik stond net bij de kassa dus dan kan je er niet uit. 18.
Niks wat nog werkt, er is geen aggregaat. Om 5 uur werd ik opgehaald door een van mijn hostbroers hier in Kumasi. De familie heeft ook een huis in Kumasi en daar kon ik niet omheen. Ik werd door deze broer opgehaald die ik 2 minuten had gesproken aan de telefoon. Verder kende ik hem niet. Dan is het heel spannend door wie je wordt opgehaald. Een pickup-auto kwam met 3 donkere mannen erin en een daarvan was Charlie. Ik hoop dan maar dat het goed komt en dat het echt zo is zoals het is maar dat kwam helemaal goed. Ik werd bij het andere huis afgezet en hij ging direct met zijn kameraden even wat drinken. Ik werd ik een kamer gezet met de tv keihard aan en verder de gordijnen allemaal dicht en groen tl licht aan. Sfeer… Mijn hostzusje uit Tamale was hier ook Maame en klein zusje Maminakong en broer Henry . Maame is een apart meiske die mij niet zoveel te zeggen had. Met broer Henry kan ik doorgaans wel goed opschieten en hij wordt van bed getrommeld. Hij stelt me wat op mijn gemak en wijst me waar ik kan douchen. In huis ontmoet ik heeeel veel brothers and sisters en ik weet niet wie nou wie is maar het is een grote familie en er zijn ook veel vrienden in huis. In totaal denk ik dat ik er na 1 avond en ochtend 20 mensen heb getroffen en ze sliepen door het hele huis. In de gangen, op de banken, bij elkaar op de kamer. Ik kreeg een 2 persoonsbed voor mij alleen en mijn zusjes sliepen op de grond. Ik kreeg ze niet zover dat ze op hun eigen bed gingen en ik op de grond. Voor je gasten ben je goed, ach ja, zo doe je het zelf ook. Ik heb er een nacht geslapen en om half 8 al weer de deur uit gegaan want ik wou wat zien van Kumasi. In Kumasi-stad ben ik naar Kejetia Market gegaan. Een marktplaats van 12 hectare met 10 000 verkopers/stands!! Supergroot en ik heb er 3 uurtjes rondgelopen en gekeken en gekeken en genoten van alles wat zich daar afspeelde. Ik heb veel fotoos gemaakt. Mensen vroegen zelf om een foto of ik vroeg hen en de meeste waren dolenthousiast. Ik heb echt heel erg gelachen met hen en leuke dingen meegemaakt. Bij een stel mannen met een kar met JAMS maakte ik een filmpje en heb hun dit na afloop laten zien. Ik moest meteen de hele familie op de foto zetten. Heel leuk zoals die familie met elkaar omging. Heel trots op hun koopwaar en ik mocht ten allen tijde bij hen terug komen. Ook een vrouw met kinderen riep me om fotoos en die begon me toch te gillen toen ze zichzelf op de foto zag! Mooie plaatjes met vrouwen met kindjes op de rug, vrouwen met vissen, mannen die kleren naaiden... Verder de middag nog naar Cultural Market met allemaal schilderijen, batiks, rietenmanden, houtsnijwerk, brons, kettingen... Hier heb ik een mooi doek gekocht met een Afrikaanse vrouw er op die ik zelf in ga lijsten. Mooi om andermans kunst te hebben en het plaatje spreekt me helemaal aan! Vlakbij de Cultural market ga ik even een half uurtje zitten om te rusten. Ik ben echt vanaf 9 uur continue aan het lopen geweest en bekaf! Ik plof neer op een krat aan de kant van de markt en tussen - het lijken - woningen. Er zijn heel veel kinderen in de buurt en die zitten me de hele tijd aan te staren en rennen dan gauw weg als ik naar hen kijk. Ze hebben dikke lol en het ik ben een soort levende attractie lijkt het wel! Als ik mijn wenkbrauwen optrek gillen ze allemaal en rennen weg. Het wordt een spelletje en telkens komen ze een stapje dichterbij en rennen dan weer weg. Ze duwen elkaar aan om dichter bij me te komen. Niet echt gewend denk ik aan een blanke vrouw. Ik gebaar ze dat ze wel naast me mogen komen zitten maar dit durft eerst niemand. Uiteindelijk komt het dapperste meisje naast me zitten en kijkt naar haar andere vriendjes en vriendinnetjes met een trotse blik. Het zijn denk ik wel 15 kinderen. Ook veel van deze kinderen zijn ondervoedt wat ik zie aan hun buikjes. Er zijn er ook bij met ingevlochten haar en wel mooie kleertjes. Heel verschillend dus. Na dit half uurtje " spelen" met de kids heb ik een taxi gepakt terug naar mijn hotelletje. De volgende dag was het oudejaarsdag en ik had inmiddels een busticket gekocht voor de reis naar Accra. Het leek me toch wel leuk om daar oud en nieuw te vieren. Ze zeggen dat het daar feesten is dus dat wil ik meemaken! Ik ben al 3 weken in Ghana en eigenlijk nog geen avond echt uitgeweest. 19.
Niet dat ik in Nederland z' on stapper ben maar ik had er nu wel zin in! In Accra vond ik een heel muffig hotelletje maar ik was erg moe van de reis en had geen puf meer om nog verder te zoeken. Ik had 5 uur in de bus gezeten. Onderweg trouwens stapte een vrouw uit en kocht een tak met daaraan hele trossen PLANTAIN (= bakbanaan). Het is allemaal mogelijk! Ik had ook bananen gekocht en bij het instappen van de bus gaf ik er eentje aan de chauffeur, een man van ik denk 60 +. Hij was meteen in voor een praatje en hij wilde na 1 minuut babbelen wel mijn e mail adres..tja eh!!! Daar begin ik niet aan hoor! En wat moet ie er mee vraag ik me af. Elke persoon en dan met name mannen willen je e mail adres en je FRIEND zijn. Ik zeg meteen dat ik dat niet doe en vertel dat ik inmiddels zoooooooveel friends heb in Ghana dat ik de hele dag wel kan e mailen als ik overal op in zou gaan. Okay, hij begrijpt het. In de middag na een bucket-shower ga ik de buurt verkennen en na 4 internet cafés heb ik er eentje gevonden die " on line " is. De anderen liggen allemaal op hun gat. Ik ga nog wat eten en wijs nog eens een " friend" af die wel oud en nieuw met mij wil vieren... Ik probeer nog wat vrijwilligers van Norghavo op te sporen in Accra via de mail maar dit lukt helaas niet. Dat wordt dus alleen de stad in vanavond en hopen dat ik dan misschien nog medelanders tegenkom want met oud en nieuw wil ik toch wel iets van " thuis" voelen. S 'avonds ga ik de wijk OSU in. Deze wijk ken ik een beetje en is gezellig qua restaurantjes en ik lees in de Ghana- guide dat er ook leuke dancings zijn. Met de taxi er naar toe. Ik loop er wat rond door de grootste straat. Het lijkt wel of er een braderie aan de gang is, allemaal podia met grote muziekboxen erop en natuurlijk muziek, eetstandjes, mensen die heen en weer lopen, mannen op hele hoge stelten...Het is leuk maar het suddert wat... de uitbarsting moet nog komen? Ik probeer bij verscheidene telefooncellen naar huis te bellen maar het lukt bij niemand en dat komt door de Ghanese KPN denk ik... Wel jammer want ik heb echt zin om iemand te bellen maar goed dat gaat niet door. Ik zie een groepje mensen en ik denk dat het Nederlanders zijn aan hun kleding te zien en dat is ook zo. We kletsen wat en als ze horen dat ik alleen ben nodigen ze me van harte uit om met hen mee te vieren. Ja, Nederlanders zijn ook wel vriendelijk! Ik koop een blikje Heineken en we lopen de straat nog eens door en ik leer hen wat kennen. Het zijn 7 meiden en 1 jongen die ook werken in Ghana, voornamelijk verpleegkundigen. Er is zelfs een meid uit Haren bij en we babbelen even gezellig over Groningen enz enz. Voor 0.00 uur tellen we met elkaar af...10 9 8 7 5.......GELUKKIG NIEUWJAAR!!! en we zwaaien hun meegebrachte sterretjes. De Ghanezen vinden het wel gezellig wat we doen en komen er bij. Vooral de kinderen vinden de sterretjes erg mooi. Rondom ons barst het niet echt uit of zo. Het suddert nog steeds, geen KOOKPUNT! Wij lopen nog wat door en ik heb ondanks alles toch nog geen oud en nieuw gevoel. Gewoon een gezellige braderie op 1 januari 2004! De Ghanesen schudden elkaar soms de hand met wensen maar over het algemeen toch niet. Ze dansen wat genieten ook van de braderie zal k' mor zeg'n. Bij een dancing willen we naar binnen maar daar is naar zien en horen geen mens binnen. Buiten voor de deur wordt wel gedanst en daar doen wij ook aan mee. Lekker swingen, een pot STAR bier er bij en dat was het! Om 5 uur lag ik in mijn muffige kamer. HET NIEUWE JAAR IN GHANA! Ik heb niet echt geslapen, was wat hyper van die pot bier denk ik en om 8 uur ben ik er maar uit gegaan. Op zoek naar ontbijt. In het hotel hadden ze geen ontbijt maar een mannetje bracht me 20 meter verder naar een oud vrouwtje met koekenpan en eieren. Zij maakte een gebakken eitje klaar en ik dronk er mijn eigen sojamelk bij. Ik heb een oplosbare sojapoeder ontdekt die best lekker is en gezond dus dat is vaak mijn ontbijt hier. Ik vraag meteen even of ze weten of er vervoer is naar KOKROBITE waar ik heen wil. Dit is 30 km verder naar het westen. Ja , vervoer is er wel... Ik zie alleen niks op nieuwjaarsdag om half 9 maar een jongen weet een bushalte waar de tro tro langs komt. Ik pak mijn spullen en hij wijst me de weg.
20.
Het is echt heel wat blokken en na 2km met me te zijn meegelopen (ècht héél aardig!) zijn we bij de halte. Je ziet niet dat het een halte is…je moet het gewoon weten. Na 1 min. komt er een busje aan en de " buspropper" roept wat namen en daar zit die van mij bij: Kaneshie Market. Daar moet ik eerst heen. Ik dank de jongen hartelijk voor het brengen en stap in een volle tro tro. Bij Kadeshie Market moet ik eerst een brievenbus vinden want post vanuit Accra gaat sneller. Ik wordt weer door een mannetje meegenomen naar een brievenbus ergens op de markt. Bedankt! Dan moet ik naar de tro tro voor KOKROBITE. Weer een mannetje die me meeneemt en na heel veel marktstraatjes verder kom ik dan aan bij de bus die ik moet hebben. De bus vertrekt vrij vlot (als hij vol is) en daar ga ik naar een strandplaats. Heel veel zin in na dit drukke en naar uitlaadgas stinkende ACCRA. In deze tro- tro zit ook weer een vrouw die iets moet kopen. Ze legt de jongen / conducteur uit waar ze wil stoppen en we stoppen voor haar inkopen. Ik zie haar wegrennen en onderhandelen en ze komt met een kip terug. Levend en wel en aan de pootjes op z'n kop vastgehouden!!! Ik had eerder een andere manier gezien om z' on kip te vervoeren namelijk in een plastic zak (zo eentje waar je op de markt fruit in mee krijgt_) met de kop door een gat, de poten door een gat en het handvat in je hand. Echt heel apart! Die beesten hebben hier een triest leven af en toe hoor. Ik zal binnenkort nog eens vertellen over de geit van de buren... In ieder geval, de bus stopt in KOKROBITE. Ik volg bordjes met guesthouse en dat is een heeeel eind lopen! Met mijn zware rugzak op ben ik na 3 kwartier op het heetst van de dag eindelijk bij een erg tropisch resort. Ik " krijg" een geweldig mooie kamer! Met 2 eenpersoonsbedden, een douche en wc, een kaptafel, houten vloer, balkon met palmen en bloemen er voor... Ik hang mijn klamboe op en het is meteen een zeer romantische kamer met de ruisende zee op de achtergrond en de krekeltjes... Ik waan me even in het paradijs! Na een verfrissend douche (water uit een douchekop!) ga ik naar het stand. Een geweldig mooi baaitje tussen de rotsen. Ik ben bekaf want ik heb bijna niet geslapen en ik ga er lekker dutten. Rondom mij zijn Ghanese jongeren aan het volleyballen en hebben muziek aan. Ze dansen er lekker op. Er wordt echt overal muziek gedraaid hier op straat en waar dan ook en iedereen staat er gewoon lekker op te draaien. Wauw! wat een bewegingen en soepelheid. Echt de allerkleinsten die net kunnen lopen hebben al geweldige " moves" . Het wordt hen met de paplepel ingegoten. Daar kan ik nou echt jaloers op zijn. Ik ga straks in Tamale een cursus Afrikaanse dans doen. Dat wou ik altijd al in Groningen maar daar heb ik de tijd er niet voor gevonden. Ik probeer het hier en hoop dat ik wat soepeler word hier! In ieder geval.. er wordt lekker gedanst in badpak. De badpakken van de meisjes zijn niet bloot en sexy maar sportief en behouden. De broeken tot boven de knie, je ziet weinig bloots of ze hebben een rokje aan en een gewoon hemdje over de bikini-top. Ik ga na een tijdje dutten nog even wandelen en kom op een heel ander strand terecht en zie een heel leuke plaats om te overnachten. Ik had al wel gemerkt intussen dat de geweldige kamer die ik heb heel mooi is maar qua sfeer is er niet veel te beleven. Hier bij deze plek is er leven in de brouwerij en het doet ontzettend gezellig aan. Allemaal huisjes, rond of vierkant met rietendakjes, muurschilderingen, stenen muurtjes met mozaïek van schelpen, hangmatten tussen boompjes, barretjes met rietendakjes buiten...Echt super leuk, het lijkt wel een SMURFENDORP althans, daar doet het me aan denken. De "grote smurf" (eigenares van deze plek) is Britisch en ik merk al gauw aan de opzet en organisatie dat zij er structuur in heeft aangebracht. Ik kom er 2 bekenden uit Nederland tegen die ik eerder in Mole heb ontmoet. Ik klets wat met ze en ze vertellen me over hun Oud en Nieuw feest in dit smurfendorp en het was SUPER geweest: 5 verschillende Afrikaanse bands! Ik word helemaal enthousiast en besluit dat ik morgen uitcheck uit mijn mooie kamer en in een leuk hutje hier trek. Ik lig vervolgens om 20 uur op 1 januari in bed, heb heel wat slaap in te halen!
21.
2 januari. Ik ben vroeg wakker en al om 8 uur ingecheckt in een heel leuk hutje. Een klein sfeervol kamertje. Ik neem een lekker ontbijtje: yoghurt met vruchten! De eerste yoghurt sinds 3 weken en het is verrukkelijk. Ik zie al wel, een heerlijke menu kaart hier! Omdat ik geen cashgeld meer heb MOET ik de stad weer in. Balen want ik vind het hier zo leuk maar ja... Ik kan met Claudia en Paul meerijden in hun 4 wheel drive (zij reizen al sinds oktober door West Afrika). Naar de bank en bellen naar Nederland! En op zoek naar kaartjes voor het concert van SHAGGY!!! Shaggy treedt zaterdag en zondag op hier in Accra en dat moet ik zien. Lijkt me te gek om in een stadion in Ghana een concert van deze man te horen/zien. Alle Afrikanen hier zijn gek op de man en gaan uit hun dak bij deze muziek. Er zijn kaarten voor 400 000 C. en voor 40 000 C. Het laatste concert is voor de bevolking die de duurdere echt niet kan betalen. En ook 40 000 is voor velen veel geld. We horen dat de kaarten op de dag zelf zijn te halen bij de poort. De avond in het smurfendorp (Big MILLY s genaamd) is heel gezellig. Ik kom aan de klets met een stel uit Enschede die al 2 en half jaar (met onderbreking) door Afrika reist. Geweldige verhalen! HET CONCERT VAN SHAGGY! De volgende dag ben ik de hele dag op het strand. Ik kijk naar de hardwerkende mensen die de netten leeg halen. Een boot met aan weerszijden iets van 15 kinderen die vliegensvlug de netten uit de knoop halen en de minivisjes er uit halen. Ik maak wat fotoos nadat ik het ze vraag maar meestal krijg ik nee te horen. Ze hebben er geen zin in. Ik fotografeer dan maar van afstand en leve de zoom! Tja, ik wil toch echt wel wat van deze plaatjes hebben hoor. Ik duik de zee in en lig te relaxen, lezen, vers geperst sapje er bij... tralala… mijn Afrikaanse muziek op de walkman. Dit is toch een te gek begin van 2004 moet ik zeggen! SHAGGY speelt om 8 uur en we zijn om 7 uur bij de poort. We krijgen kaartjes! De deuren gaan open en we gaan boven op de tribune zitten pal voor het podium. Jammer, er is wel heel veel afstand maar het geluid is goed want de DJ draait rapsongs en R&B en het stadion swingt de pan uit! Alleen dit begin al is fantastisch! Zoals ik al schreef de Afrikanen zijn lekker los in de heupen en hebben totaal geen schroom om dit te showen. De een na de ander vertoont zijn kunstjes. Een jonge vent komt de trap op lopen en omdat wij vooraan zitten zien we hem in volle glorie voor ons langs dansen. Hij kijkt eigenwijs in het rond, schud en draait zijn kont eens een paar keer, shaked cool verder...GEWELDIG< ik lig helemaal in een deuk!!! En met mij een heel groot publiek, iedereen had hem in de gaten. Een enorme arrogantie had deze jongen maar toch wel errug gaaf! Hij kan het gewoon! Voordat ShAGGY begint zijn er 5 andere muzikanten/rappers die het stadion doen schudden. Echt super al die swingende mensen om je heen en meejoelend met de muziek. Als SHAGGY komt gaat het feest helemaal beginnen. Deze Amerikaan met zijn zwoele,sexy stem is zo cool! En dan zijn manier van bewegen...HA HA.. Hij zingt nogal veel over vrouwen en sex en dat doet hem dan ook heel sexy bewegen! Tijdens het concert valt 2 keer de stroom uit (!) maar dat mag de pret niet deren. Op het eind zingt SHAGGY een aantal reggae nummers van BOB MARLEY en dat geeft me wel een heel speciaal gevoel. Ik voel mezelf helemaal staan als een van de weinige blanken tussen al deze Afrikanen met muziek van deze legende. Ik brul mee met REDEMPTION SONG en naast me roept een Afrikaanse meid: Are you happy??! en ze kijkt me lachend aan . Ik zing: YES!!! En ze pakt mijn hand vast en we zingen en dansen op; DONT WORRY, ABOUT A THING, EVERY LITTLE THING IS GONNA BE ALRIGHT!!! Dit had ik voor geen goud willen missen!!! TERUGREIS NAAR TAMALE VIA KUMASI De dag na het concert van SHAGGY ging ik uitchecken bij BIG MILLY 's. Jammer want ik ben er eigenlijk maar heel kort geweest maar ik ga er zeker naar terug.
22.
Na mijn periode werken heb ik nog 3 weken voor het reizen door Ghana gepland en aan de kust is het leuk reizen heb ik gehoord. Ik ga weer met de tro-tro naar ACCRA terug en koop daar een busticket naar Kumasi. Ik doe de terugreis in 2 stukken want 11 uur achterelkaar in de bus vind ik nu wel wat lang. De bus zou om 14 uur vertrekken...Wachten wachten... ik heb z' on vermoeden dat er weer eens iets mis is???? Na anderhalf uur worden we voor het eerst op de hoogte gebracht waarom we nog niet zijn vetrokken en dat de bus er elk moment aan kan komen. Dus! Als ie er dan is is het een chaos, niet te geloven. Iedereen stormt n naar de bagageruimtes!!! Niemand is hier ook nog maar een ietsiepietsie relaxed als het gaat om bagage. Dit komt denk ik door de ervaring van de meeste... de bagageruimte is nl. nogal vrij vlot VOL. Als je ook ziet wat mensen vervoeren, hoeveel! Dikke balen rijst, complete tv' s... Dan wil die ruimte onderin wel vol. De " bagagepropper" is ook niet erg handig zie ik met mijn "boerendochtersoog!" ( Stapelen van hooipakken moet ook met beleid en vooral hoe je begint is belangrijk!) Hij propt maar een eind weg en heeeeel onlogisch...Ik zie al aankomen dat het niet gaat lukken en ja hoor, alles er weer uit. Achter de bus staan ook twee mannen voor de bagage en die doen niks! Die hebben nog wel ruimte en dus geef ik mijn tas aan hem. Ik informeer nog andere wachtenden dat er achterin de laadruimte nog space is.O!! Zo maf dit soort dingen. Er is dan helemaal geen communicatie/overleg tussen beide bagageproppers over de nog lege ruimte! Structuur...tja... Eenmaal in de bus is er weer een dikke discussie! Er is een plaats dubbel geboekt! En het gaat erover wiens schuld dit nou is... al met al vertrekken we na 4-en, en hebben we nog 5 uur te gaan. In Kumasi ingecheckt in een voor mij bekend hotel vlak naast de bushalte. Ik val als een blok in slaap en om 5 uur gaat de wekker weer voor het laatste stuk naar Tamale Ik heb nog geen kaartje dus dat is spannend. Bij de balie hoor ik dan ook dat de ochtendbus vol is! AI, en s' avonds reizen en om 21 uur vertrekken kan ik niet want in TAMALE geld een avondklok. Je moet nl. van 0.00 tot 4.00 in je huis zijn (de rit is 6 uur) Er zijn begin april enorme rellen geweest in Tamale.. Daarover later meer. In ieder geval, terwijl ik daar sta komt er een vrouw aan wiens medepassagier ziek is geworden en wil haar kaartje naar TAMALE kwijt! Da' s ook ja mooi geregeld! Een lange saaie, warme rit maar ik kom om 13 uur aan in mijn " hometown" want zo voelt het inmiddels wel. Tamale is eigenlijk niks maar ik woon er nu en ik weet er alles te vinden, het is mijn leven hier. Ik ga even internetten en kom de nodige bekenden en voor mij onbekenden weer tegen die me weer verwelkomen! WEER NAAR SCHOOL Dinsdag 6 januari begin ik weer op school en om half 9 ben ik er. Een van de kinderen is er al en begroet me enthousiast. Ik ontmoet nu ook juf Margareth, haar kende ik nog niet. Er worden enkele kinderen gebracht door ouders of andere familieleden, en enkele leerling komt zelf aangelopen. Sommige kinderen hebben een lunchbox mee, andere niet, zij hebben dan geen eten voor de pauze. Juf Georgina zegt eerst nog te willen wachten op meer kinderen. Het is te hopen dat er nog meer komen zegt ze want het kan wel eens gebeuren dat ouders het vergeten dat de school weer is begonnen. De dag er voor was zij zelf ook al naar enkele ouders gegaan om hen over de start te informeren. Sommige ouders kunnen niet lezen nl. en weten misschien wel de dag niet. Juf begint met: " Children, all stand!" en de kinderen moeten op deze commando gaan staan. "Children all sit!" en ze gaan zitten (de meeste) Dit herhaalt ze twee keer. Dan moeten ze: "Hello Teacher!" zeggen en ook dit wordt weer herhaald. Dan gaat juf bidden:" Het onze vader": hardop. Het valt me op dat veel kinderen het meedoen en dus kunnen volgen. Er zijn ook een aantal Moslim gelovigen bij en die worden ook verwacht mee te doen eigenlijk...(!) maar toch doet juf er niet zo moeilijk over. Na het gebed heet ze mij weer van harte welkom en ze zegt met een lach dat ze hoop dat God mij hier houdt op deze school en dat ik niet terug ga naar Nederland!! Ha ha, we moeten wel lachen allebei!
23.
De kinderen krijgen allemaal wat duplo en ander speelgoed. Ik geef aan bij beide juffen dat ik graag de eerste uren meedraai en gewoon tussen de kinderen in de klas wil gaan zitten om hen beter te leren kennen en dat ik later wel met een paar kinderen individueel of in kleine groepjes wil doen. Het is allemaal prima. We spelen wat met lego en ik kijk wat er gebeurt en maak wat aantekeningen van de kinderen voor mezelf. Er zijn deze morgen 7 kinderen in de klas: Zuleha ,Kawi ,Havis ,Inusa ,Odetta ,Theresa, Habibai. Van deze kinderen zijn er 3 broers bij die elke morgen door hun vader op de fiets worden gebracht. Vader spreekt geen engels en de jongens een heel klein beetje van wat ze op school hebben geleerd. Ze spreken DAGBANI. Ik leer een paar woorden die voor mij en de jongens voor onze communicatie van belang zijn. Veder is het " handen en voetenwerk!". Er komen geen kinderen meer bij en we houden het vanmorgen het op 7. Ik vind het wel lekker, zo kan ik tenminste rustig meedraaien. Juf Georgina doet de les en Juf Margareth zit in de hal aan een bureau wat andere dingen te doen. Ze moet "scores" bijhouden van de kinderen voor haar baas want die moet zien hoeveel kinderen er zijn geweest de afgelopen periode. Juf Georgina gaat na het uurtje spelen klassikaal een pop met de kinderen leren aankleden. De pop die ik had meegenomen wordt gebruikt. Het heeft een jasje en een rokje aan en de kinderen moeten die aan en uittrekken en juf leert hen dan waar de arm zit en wat is een been. Na deze les en met dit klein clubje besluit ik toch om er met 3 kinderen even uit te gaan. Het is warm in het lokaal en een pauze is ook belangrijk vind ik! Ik neem ze mee naar buiten en neem een tennisbal mee. Ik ga buiten het schooltje in een heel nauw " straatje" van grind/zand met de kinderen balspelen. De omgeving waar de school in staat is erg armoedig. Er staan stenen huizen en overal zie je geultjes met afvalwater stromen. De geiten lopen ertussendoor te scharrelen en er ligt veel afval en andere troep. Hier en daar zie je mensen bezig met hun dagelijkse werkzaamheden als koken, wassen, opruimen en vooral vegen is hier in Ghana een belangrijke bezigheid. De boel moet netjes geveegd ook al is het overal wel stoffig en viezig. Het huis moet schoon zijn. De allerkleinste kinderen vegen zelfs. Ze doen dit met een bosje sterk gras (het lijkt op helmgras maar dan heel stevig). Dit bosje is ingebonden met een touwtje en daar moet je dan heel krom mee staan te vegen. De ARBO- dienst zou het in Nederland afkeuren. Rugklachten!!! Om verder te gaan met waar ik was... De kinderen moesten de bal naar me gooien of rollen maar ja… in het zand/grind is dit nogal moeilijk. Ik kijk wat rond en zie een paar blikjes waar vis in heeft gezeten. Ik vind er 5 stuks en stapel ze op, we gaan blikgooien. Dat vinden de kinderen wel leuk! En de buren ook, die komen er ook allemaal omheen staan en willen uiteindelijk ook even een “gooitje” wagen! Na dit spelletje gaan we even wandelen, even de buurt verkennen. De kinderen volgen me en vinden het ook wel raar volgens mij, ze zijn wat onwennig met deze nieuwe juf! Ik zie het schooltje van mijn medevrijwilligers en ga er even kijken. We babbelen wat met elkaar. Zij hebben heel veel kinderen in de klas, soms wel 50 en dat in een ruimte van 6 bij 8 of zo! Dan lopen we terug naar de klas en neem ik een ander clubje van 3 mee naar buiten. Juf Georgina vindt het goed en ziet ook in dat individuele aandacht best wel goed is, ze is heel blij met deze ideeën. Dat is mooi! Ik ga nog eens goed bedenken hoe ik het in een 4 daagse-schoolweek kan inplannen nu ik een beetje meer ideeën begin te krijgen. Ik krijg er wat meer zicht op! Om 12 uur ben ik vrij en ga ik lekker naar het centrum terug. Even iets te eten halen en internetten en fruit kopen voor thuis. Ik eet bij de familie ontbijt en avondeten en lunch moet ik zelf kopen. Verder ook alle anderen dingen die ik wil eten of drinken zijn voor eigen rekening. Ik sla flink wat fruit: ananas, appels, paw paw....Inmiddels ben ik op de hoogte van de prijzen dus het " bargainen" gaat beter! Ik zal eens vertellen wat je zoal op de markt kunt krijgen naast groente en fruit verkopen ze: ratten (gedroogd) en die worden gegeten (!), hond, giant- snails oftewel reuze-huisjes-slakken en dan is het huisje zo groot als een ontbijtbordje ongeveer (!),gedroogde vissenkoppen, vlees van
24.
geit en koe en dat ligt de hele dag in de warmte en zon met 100 000 vliegen er op! Ik ben heeeeel blij dat ik vegetarisch ben. Op een dag reed ik met Abena (de oudste dochter in Tamale), terug in de taxi. Ze had inkopen gedaan en ik hielp haar met uitladen. Ik had de mand met groentes in de hand en zag tussen de koolbladeren een pootje met nageltjes er uit hangen...??? HUH? Wat is dat, een rat?? En ik keek eens goed en zag dat het een VLEERMUIS was, gedroogd en wel!!! What are you doing with that bat???? , vroeg ik. I MAKE SOUP OF IT!!! My father likes it!Ahhhhhhhhhhh!!! NEEEEEEE!!!!4 uur cup a soup??? NU EVEN NIET!!!! En arme Femke, die had mij al eerder verteld dat ze de soep hier vooral zo lekker vond... ik ben benieuwd of zij wel weet van welk bouillonnetje dat is getrokken!!!
MIJN GASTGEZIN Nu ik hier inmiddels 5 weken ben kan ik iets meer vertellen over het reilen en zeilen van het gezin en wat de gewoontes zijn. Eerst nog even de samenstelling van het gezin: vader Kingsley, moeder Janet , zoon Frederick ( 28), zoon Henry ( 22), “zoon” Kamba ( 19), zoon Erik (?), zoon Josh (17), dochter Abena ( 18), dochter Maame ,kleindochter Maminakong (6) en haar 2 halfzusjes Karen en Sheena van 7 en 5 jaar. Deze kinderen en de moeder wonen allemaal in Tamale. In Kumasi woont vader en ik heb hem slechts 2 keer ontmoet, in Tamale en in Kumasi. Verder zijn er nog een HELEBOEL andere broers en zussen in Kumasi. Moeder heeft 13 kinderen! Broer Kamba heb ik net vandaag ontdekt is geen " echte" broer, dus geen biologische broer maar wel " a brother" . Er zijn in de straat 2 huizen, in eentje woon ik samen met Frederick en Femke ( de andere vrijwilligster) en in het andere huis wonen moeder en de kinderen, Kees woont in een huis tegenover de families. Verder is het een komen en gaan ook van vrienden in de buurt dus ik weet nu pas na 5 weken wie er een " kind" van de familie is en wie er dan soms op bezoek zijn. Dit soort informatie wordt niet altijd verteld namelijk. Er wordt niet zoveel gepraat met mij over hoe en wat. Moeder is de baas in huis in Tamale en zegt iedereen wat er moet gebeuren. Er is heel veel respect voor de ouderen in de Ghanese cultuur. Iedereen die ouder dan jou is behandel je met veel respect. De jongeren in het gezin doen dan ook van alles voor de ouderen. Moeder "dirigeert" alles en de kinderen doen alles direct wat zij zegt. Ik noem het "dirigeren" omdat het meestal op een commanderende toon gaat. In Ghana is dit gewoon. Je wordt niet gevraagd iets te doen maar het wordt je gezegd! Dit is dus minder vriendelijk als wat ik eerder heb genoemd ( de behulpzaamheid) . Ik vind het niet echt prettig die toon als: "You come here.. You give me that... give me this... hey whitelady ..". En wat ik ook niet prettig vind is het SISSEN. Als je gesis hoort dan kan het zijn dat je wordt geroepen op de manier zoals je een kat wegjaagt of een hond... tja. Abena, de oudste dochter in dit huis(en wéken later hoor ik dat zij niet de dochter maar het nichtje (!) is) verzorgt eigenlijk vrijwel het hele gezin. Ze zorgt samen met haar zus van 13 dat de 3 kleinsten naar school komen en ze zorgt voor het ontbijt. Ik word altijd door Abena bediend. Ze zet een bijzettafeltje met dienblad voor me neer en dan kan ik beginnen met eten. Ze hoort mij te bedienen, ik ben ouder dan zij en de gast. Ik vind dit persoonlijk niet erg prettig en ongelijkwaardig in mijn ogen maar dit is hun cultuur. Ik help graag mee maar dat heeft ze dus liever niet. Hulp of initiatief van mijn kant wordt bijna altijd afgewezen. Ik heb haar een keer met een hele berg afwas geholpen maar hier voelde ze zich echt niet gemakkelijk bij zo het leek. Tijdens de afwas wou ik wel wat kletsen en ik vroeg haar het een en ander over haar taken in huis maar daar antwoordde ze steeds heel kort op. Ze vertelde toen dat moeder haar alles zegt wat ze moet doen. Moeder bedenkt wat ze moet kopen en koken voor het eten. Als ik iets vraag over het eten dan moet ik eerst bij moeder zijn. 25.
Toen ik haar de eerste dag vroeg om vegetarisch te koken verwees ze me ook meteen naar moeder. Verder nemen de meeste kinderen in het huis weinig tot geen initiatief tot een gesprek. Heel weinig...het is eenrichtingsverkeer...jammer. Ik heb het idee dat Frederick degene is die het leuk vindt om vrijwilligers in huis te hebben. De allerkleinsten maken wel contact! Zij willen graag Nederlandse woorden leren en dan leren ze mij TWI. Met kinderen heb je hier altijd heel leuk en snel contact. Als ik in huis kom vliegen ze op me af omdat ik met ze speel en ze wat vertroetel. In dit gezin is er niet veel ruimte voor hen is mijn mening en merk ik dat ze een moeder missen. Ze worden opgevoed door alle broers en zussen in het huis. Met Frederick heb ik wel wat meer contact, hij is de contactpersoon voor de vrijwilligers en hij regelt dingen met NorGhaVo. Hij heeft wel humor waar ik wel van houd. Hij zit me uit te horen over mijn liefdesleven maar daar is weinig over te vertellen dus daar zijn we gauw over uitgepraat en over zijn liefdesleven is ook weinig nieuws dus na wat gekeet hebben we het over bijvoorbeeld de kerk en de bijbel. Frederick is namelijk heel gelovig en gaat elke zondag naar de kerk en ik zie hem s' avonds vaak in de bijbel lezen. Hij heeft een uitgesproken mening over bepaalde onderwerpen vind ik en daar heb ik wel discussies met hem over zoals bijvoorbeeld: trouw/ontrouw, homofilie, seks voor het huwelijk, gehandicapten...Erg interessant om het met hem over te hebben en om onze verschillende meningen te beargumenteren. In mijn ogen is hij wel erg conservatief. Ik ga binnenkort met het hele gezin naar de kerk. Ik ben heel benieuwd hoe ik dat zal vinden en wat daar wordt gepreekt bijvoorbeeld! Met Frederick heb ik laatst een aanvaring gehad. Ook echt een cultuurverschil waar ik toch even van wil vertellen. Ik was een week naar Mole geweest en toen ik terug kwam was mijn kamerdeur open. Ik vond het heel vreemd want ik had de deur op slot gedaan... ik zag dat het geforceerd was (en de sloten in Ghana zijn niet echt solide). Ik keek rond en ik miste mijn walkman en mijn mobiele telefoon! Balen! Ik had een vermoeden wie het gedaan kon hebben en ik keek of hij (Frederick) er was. Nee, niet in zijn kamer maar zijn kamer kan niet dicht dus ik zag mijn walkman daar liggen met alle bandjes verspreidt door de hele kamer. Ik was erg pissig over dit gebeuren en ben gaan kijken of hij in het grote huis was. Niet daar. Toen met moeder gesproken want ik was boos omdat mijn deur was geforceerd en ondertussen miste ik ook mijn fiets. Moeder trommelde 2 andere zonen op en ging mee kijken naar de deur en ik wees haar de walkman op Freds' bed. Ik wou Frederick natuurlijk zelf vragen hoe dit zat en hij kwam later thuis. Ik had al gelezen en gehoord van Norghavo over de Ghanese cultuur dat ze dingen van je pakken en dat jou spullen net zo makkelijk hun spullen kunnen zijn voor een tijdje. Iets lenen heb ik geen problemen mee maar ongevraagd iets wegpakken en er dan ook nog eens slordig mee omgaan... nee! Frederick kwam thuis en hem gevraagd hoe ie in mijn kamer kon komen. De deur was open zei hij... Ik heb een heel gesprek met hem gehad hierover. Hij zei dat dit de Ghanese cultuur is en dat mensen dingen "lenen" omdat ze vinden dat daar niks mis mee is. Ik heb gezegd dat dit niet mijn cultuur is en dat je dat kan vragen! De fiets was ook van het slot gehaald (hoe ?) en die was ook gebruikt! Door Kamba want ja, die had de fiets ook voor mij geregeld dus dan kon hij het toch ook wel lenen?! Kamba is een rustige jongen, zegt niet te veel en is wel aardig voor me. Hij heeft een fiets voor me geregeld bijvoorbeeld of vraagt ook eens aan mij hoe het met me is. Ik mis dit nogal bij de andere gezinsleden helaas. Wat betreft het huis en de voorzieningen. Er zijn dus 2 huizen hier in Tamale en een huis in Kumasi waar ik ook al ben geweest en waar ik eerder al van heb verteld. Het huis heeft een huiskamer met heel veel banken er in (grote familie!) en een tv met 1 kanaal en TL verlichting. Allemaal fotoos van de kinderen aan de muur en vooral heel veel fotoos van moeder! Moeders zijn belangrijk in een gezin! Ik merk het nu ook nu zij een week weg is voor een congres van de kerk. Dingen lopen anders... als de kat van huis is.. en dat is in ieder huis denk ik zo of je nu in Ghana woont of in Nederland! Verder heeft het huis heel veel slaapkamers maar daar kom ik nooit. Ze hebben een enorme mangoboom (!) op de binnenplaats staan en onder die boom leven we meestal. Het is er lekker cool en het kookgebeuren vindt daar plaats. Abena heeft een soort kookstel op houtskool en ze kookt dus buiten. 26.
Na het eten en na een tijd bij de familie te hebben doorgebracht ga ik meestal naar mijn eigen "honk" . Dit is een huis wat gedeeld wordt met een ander gezin. Dit huis heeft 3 slaapkamers en 2 badkamers en toiletten. Ik heb een klein kamertje van 3 bij 3 ongeveer met daarin een stapelbed. In het begin stond er verder niks in maar ik heb het al een beetje in kunnen richten met gevonden spullen en het ietsiepietsie gezellig gemaakt. Ik had geen klerenkast en die heb ik laatst bij het "grofvuil" gevonden...althans, het grofvuil van de familie die dit niet meer gebruikte. Het stond buiten en ik heb het schoongemaakt en opgeknapt. Ik ga het nog beschilderen denk ik, dat was wel okay volgens de broers. Kussens op de grond, een kaart van Ghana aan de muur en een doek wat ik laatst heb gekocht. De badkamer was wel erg vies en die heb ik op een ochtend toen ik toch al om 5 uur wakker was in mijn "pyama" staan soppen! Nu voel ik me er inmiddels thuis met het weinige wat er is maar ik voel me er lekker nu en het is mijn eigen stekkie. Je moet er zelf iets van maken! Ik haal water uit een van de 3 grote tanken achter het huis van de buren. De buren zijn heel hartelijk en gisteren zijn de kinderen (4) bij me op bezoek geweest. Elke dag als ik langskom hoor ik: Janet , Janet en ze zeggen het op een hele leuke grappige manier. Ik had ze alle vier een stickertje gegeven en een pepermuntje en daar waren ze zo blij mee! Van dit gezin had ik de samenstelling al eens verteld meen ik me te herinneren. Ze hebben een hond: Scooby. Scooby is lucky, want hij leeft nog! Honden worden hier namelijk gegeten en als een hond een beetje vettig is dan kan het maar zo zijn dat ie op een dag verdwenen is... in de pan dus. Dus de honden die hier er erg mager uitzien hebben kans van overleven. Ik heb al gehoord dat een toerist haar 3 katten ook van de een op de andere dag kwijt was... Dit eten van deze dieren is natuurlijk niet zomaar, het is gewoon pure armoede en dat is wel erg triest. Geiten zie je hier ook heel veel lopen. Elke dag lopen ze over de straat tussen de marktkraampjes, de huizen en ze komen elke avond weer terug bij hun " baas". s' Morgens op de fiets moet ik meestal een aantal geiten en koeien ontwijken die op het fietspad lopen of de drukke verkeersweg oversteken. Soms gaan de koeien met kalveren niet aan de kant en daar sta je dan met je fietsje! De geit van de buren stond ook elke dag lekker te grazen binnen een omheind stukje gras totdat ik op een dag met mijn emmer bij de tank stond en zijn of haar slachting zag! Het arme dier zijn keel was al doorgesneden en ze waren bezig hem op te blazen op een bijzondere manier. Ergens bij de poten zag ik een van de " slachters" blazen. Toen het geitje helemaal bol was werd ie met een soort benzine ingewreven en boven een vuurtje gehouden. Ze schroeiden de haren er eerst af en toen werden die haren er met een groot mes afgeschraapt. Dit alles zag ik gebeuren om een uur of half 6 in mijn "pyjamaatje!" . Ik vond het erg sneu maar ook wel interessant dus ik bleef nog heel even kijken. Na het haren schroeien werd ie bol als ie was geroosterd. Hierna had ik het wel gezien. Een tijdje later toen ik weer water nodig had zag ik dat een van de vrouwen uit het huis bezig was om de ingewanden te wassen. Alles werd volgens mij gebruikt! Een van de jongetjes zag ik later wat stilletjes wat dralen en toen ik hem vroeg wat er was vertelde hij me dat ie het erg jammer vond van de geit... en ja dat kan ik me zo voorstellen. Een beest waar je je aan hecht die in de pan verdwijnt... HET SCHOOLTJE Het schooltje heet: YUM-BA SPECIAL SCHOOL FOR MENTALLY RETARDED CHILDREN (speciaal onderwijs voor verstandelijk gehandicapte kinderen).De school is 22 april 2003 gestart met twee docenten juf Georgina en juf Margareth Zij waren in het begin alleen werkzaam op de school tijdens hun eigen vakantie. Zij studeren beide aan de Universiteit van Winneba en volgen daar de opleiding tot docent voor speciaal onderwijs voor kinderen met leerproblemen. Het leerlingen aantal was bij de start 8 en inmiddels is het maximum aantal leerlingen 21. 27.
Sinds ik er ben heb ik kennis gemaakt met 15 verschillende kinderen en zijn er nu gemiddeld op een dag 12 leerlingen. De leeftijd varieert, van 6 tot ongeveer 18 jaar. Het niveau van de kinderen schat ik zelf in op midden tot licht verstandelijk gehandicapt. Een paar kinderen zijn naast hun verstandelijke handicap ook spastisch, een meisje heeft epilepsie een ander meisje kan niet praten en een oudere meid is zeer slechtziend. Verder zijn de meeste kinderen wel redelijk mobiel. Een aantal jochies (3) hebben - wat ik nu kan inschatten - ADHD. Er is weinig tot geen achtergrondinformatie over de kinderen. Ik vond laatst in de doos met speelgoed een verfrommelde enveloppe met daarin een paar inschrijfformulieren van de kinderen. Er stond in wie hun ouders waren, hoe de gezinssamenstelling is, wanneer het kind gehandicapt is geworden, de leeftijd en het adres. Toen ik er in zat te lezen las ik bijvoorbeeld dat Saddath na 1 jaar gehandicapt is geworden...maar het is een jochie met Down Syndroom weet ik. Dit is dus ongeveer de situatie en de kennis die de ouders hebben over handicaps. Wat dus de school betreft, de eerste startweek van de school hebben zij 8 kids geobserveerd en nadien de ouders geadviseerd om hen wel of niet op de school te laten komen. De kinderen die zijn afgewezen zijn de kinderen met ernstige verstandelijke handicap. Er gaat een nieuw gebouw gebouwd worden waar deze kinderen hopelijk kunnen worden opgevangen (leren en wonen) maar wanneer dit gerealiseerd kan worden is afhankelijk van geld. Er is al wel een stuk grond gereserveerd waarop gebouwd gaat worden maar het geld is hier een probleem! Nu wordt de school gefinancierd door fondsen en ze zijn dringend op zoek naar meer geldschieters!!! Doel van de school is om het welzijn van kinderen met verstandelijke handicaps te bevorderen en hen de mogelijkheid tot leren en socialiseren te bieden. De school wil dit bieden in een voor deze kinderen veilige omgeving, waar ze goed kunnen leven met hun handicaps. De visie van de school is: ieder kind is uniek en heeft zijn/haar eigen mogelijk en onmogelijkheden. De school wil ieder kind de mogelijkheid geven om te ontwikkelen op hun eigen niveau en activiteiten te leren op het niveau wat belangrijk is voor hen en voor de begeleiders. (ik heb het vertaald uit het organisatieplan wat ik heb gevonden...heb zelf wat moeite met de zinsopbouw, hopelijk komt het over!). Functies van de school: * Educatie: kinderen met verstandelijke handicap onderwijzen op verschillende niveau' s om zo hun motorische, emotionele, sociale ontwikkeling beter te ontwikkelen. * Leven: kinderen "coachen" in hun dagelijkse activiteiten. * Informatie verspreiden en delen van informatie en literatuur over verstandelijke handicaps voor docenten, ouders en inwoners van TAMALE. De school "huist" in een gebouw waar ook het RESOURCE CENTRE FOR PEOPLE WITH DISABILITIES. De RC (Resource Centre) bestaat uit verschillende leden: Madame Mercy ( directrice, zij is zelf blind), Mr Samed de administratief medewerker die druk bezig is met fondsenwerven, boekhouding en andere administratieve taken. De RC is een initiatief van ADD ( Action for Development and Disabilities) ADD is een engelse NGO (Non Government Organisation) die de RC voor een groot deel financiert. De RC is onderverdeeld in verschillende groepen : de blinden, de doven, lichamelijk gehandicapten,ouders en verzorgers, vrouwen en voor vrienden van verstandelijk gehandicapten. Deze verschillende groepen hebben om en om vergaderingen op zaterdagochtend in de hal van het schooltje. Ik was uitgenodigd om naar een vergadering van de lichamelijk gehandicapten te komen. Voor de vergadering aan heb ik wel kunnen praten met een aantal leden over vooral de financiële problemen die ze hebben bij het RC. Omdat ik uit Nederland kom en ik misschien hulp kan bieden praten ze daar natuurlijk m uitvoerig met mij over en vragen ze of ik vanuit Nederland iets voor hen kan doen. De vergadering zelf ging helaas vrij vlot van Engels over in Dagbani en kon ik het niet meer volgen en ben ik uiteindelijk weg gegaan. Toch was het zinvol vond ik om met hen te spreken over hun land en organisatie en ons georganiseerde Nederland! Mijn werkzaamheden op de school beginnen meer en meer vorm te krijgen nu ik meer inzicht krijg in de handicaps van de kinderen. Juf Georgina was op cursus voor 2 weken en heb ik de laatste weken met juf Margareth samen gewerkt. 28.
Margareth begint meestal het eerste blok met de opening van de dag: welkom heten/ begroeten van de kinderen en andersom, gebed en soms het volkslied van Ghana waarbij ze allen geacht worden te gaan staan en te marcheren van de hal naar de klas. Ik zit dan vaak ook voor in de klas en maak aantekeningen over de kinderen door te observeren tijdens de les van Margareth . Margareth behandelt verschillende dingen met de kinderen zoals: hoe begroet je een oudere persoon, hoe was je je handen netjes voor het eten, ABC, tellen tot 3 en soms gaat ze zingen met de kinderen en dit vinden ze toch wel het allerleukste!!! Voor de les met begroetingen heeft ze mij gevraagd of ik op 2 grote vellen karton een oudere persoon wil tekenen en een meisje wat door haar knieën buigt. Dit is de manier waarop een meisje een oudere begroet, toon respect. En de jongen salueert met zijn rechterhand (!LINKS is erg fout in Ghana!). Dit liet ze de kinderen zien. Ze vertelde er bij dat elkaar groeten in Afrika heel ,heel belangrijk is en als je niet groet dan ben je geen aardig mens en denken mensen slecht over je. Ze vertelde hen ook dat in "de witte landen" mensen elkaar NOOIT groeten en dit niet belangrijk vinden... en dat ze altijd haastig zijn. Nou, het laatste is niet ALTIJD het geval (soms) dan hier in Afrika denk ik maar het eerste deel van haar verhaal vond ik niet zo fraai. Ik heb het er inmiddels ook wel met haar over gehad! De les met handen wassen vonden de kinderen ook heerlijk. Lekker badderen in een teiltje. Met water wordt hier heel zuinig omgesprongen en zullen de kinderen het ook weinig gebruiken voor hun handen maar meer voor de nodige dorst. In het schooltje staat een grote emmer met deksel en schepbekertje wat je gebruikt voor drinken en wassen en waar ik de wc ook mee door spoel. De kinderen gaan als ze moeten plassen gewoon naar buiten op " straat" ( in/bij geultjes afval..). Met het zingen doen de meeste kinderen mee, alleen de drie broers die DAGBANI spreken dus niet. De oudste van de 3 (Tawii) kent " goodmorning" en zegt dit ook graag meerdere keren op een dag tegen me en geeft daarbij een hand! Na de les van Margareth overleg ik altijd met haar of ik enkele kinderen apart kan nemen en wie het zijn. Ik neem ze mee naar een ander lokaaltje ( 4 bij 6 meter en VOL met bankjes.. beweegruimte helaas). Ik heb nu een lijstje gemaakt met groepjes van 3 die ik bij elkaar vind passen of die ik bij elkaar aan kan (!). Soms zijn er moeilijke kids bij met ADHD en DAGBANI sprekend. En een jongetje is grootgebracht met " canen" (slaan met stok) en reageert bijna niet op andere middelen. Heel lastig dus en dan haal ik juf er bij om duidelijk te maken wat ik van hem wil. Ik heb duidelijk aangegeven dat ik niet wil dat ze hem dan slaat maar praat! Ik doe soms ontspanningsactiviteiten zoals tekenen, wandelen in de buurt (integratie) spelen met lego of luisteren naar m'n Afrikaanse muziek op m'n walkman maar ook "lesjes" als wat is het verschil tussen groot en klein. Ik heb tekeningen gemaakt met daarop: een grote olifant en een kleine, een grote appel en een kleine, een groot Afrikaans huis en een kleine en grote handen en kleine. De onderwerpen die ik teken pas ik elke keer aan hun belevingswereld aan. Ze vonden vooral ook het Afrikaanse huis met rieten dak en rond van vorm erg herkenbaar. Ik heb daar ook ontzettend veel lol in! Verder heb ik m.b.v. PICTO's van het werk (!) " het aankleden" behandeld, in welke volgorde. Dit doe ik ook dmv. tekenen op het bord, een jongen en een meisje. Jongen met schooluniform aan (broek en blouse) en meisje met schooljurk aan. Deze laatste les heb ik 1 keer klassikaal gedaan met 13 kids in de klas. Juf Margareth was toen niet lekker en deed andere dingen en ik heb die ochtend alleen gewerkt. Helaas was Habiba er toen ook niet. Jee, ik heb zitten zweten met die kids maar ik had er wel een heel voldaan gevoel over, het is me gelukt! Ik had de eerste 3 kwartier alle aandacht. Ze vonden het leuk om hun eigen voeten in de lucht te steken om hun schoenen te laten zien of als ik iemand voor de klas riep om kledingstukken aan te wijzen wilden ze graag naar voren komen. Ik vond het echt heel leuk om te doen. Een enkele keer heb ik een kind buiten de deur gezet omdat die mijn les verstoorde. Hij ging buiten koekeloeren en heb dat maar even zo gelaten. Een klas met 12 kids vond ik wel errug veel hoor! Tjonge jonge, op het Logeerhuis werk je met z'n 2-en op 8!!! En dan heb je beweegruimte! Maar goed, ik moet het doen met wat ik heb.
29.
Na de uitleg en behandeling van het aankleden heb ik ze allemaal een vel papier gegeven en er een broek en blouse en jurk op getekend (12 x , geen kopieerapparaat natuurlijk!) en waren ze daar even zoet mee. Ik heb nog een engels boekje voorgelezen over huisdieren. Nou, het gemiaauw en geblaf in de klas was hartstikke leuk natuurlijk maar ja zorgt ook weer voor veel chaos maar goed...dat nam ik voor lief. Om 11 uur was ik helemaal GAAR! Dan is het etenstijd en krijgen ze hun lunch. Ik heb toen Margareth eventjes gevraagd voor assistentie en ben zelf even buiten gaan zitten met mijn bakje met brood. Pfffffffffffffff. Na het eten heb ik de klas in 2-en gesplitst. De meisjes in een lokaal want die zijn redelijk rustig en zelfstandiger dan de jongens en met de boys ben ik gaan voetballen. Nou ja, ik zat er bij op een bankje in de schaduw om het in de gaten te houden. Ik werd natuurlijk meegetrokken om ook te spelen maar daar had ik de energie niet meer voor. Om 12 uur werden de kids gehaald en was ik VRIJ!!! Leuke dag! Ja, ik maak hier leuke dingen mee op het schooltje en er is echt heel veel nuttigs te doen samen met Georgina en Margareth. Wat ik zelf heel leuk vond was het contact wat ik op een bepaald moment kreeg met Havis. Hij is een van de 3 "Dagbani-broers" en maakt weinig tot geen contact. Hij zit heel erg in zijn eigen wereld en het meeste van de les gaat volledig langs hem heen. Ik heb ook het idee dat juf het ook erg moeilijk vindt hem te begrijpen. Ze vraagt hem soms voor de klas om A B C op het bord te schrijven maar al wat ie kan is "krabbelen". Het is veel te hoog gegrepen! Hij zit dus in de klas wat te zitten en rond te kijken. Ik had hem op een ochtend apart genomen en hem mijn walkman met Afrikaanse muziek gegeven. Dat ding op z'n oren vond ie eerst maar niks maar toen ie hoorde dat er geluid uit kwam begon ie echt aandachtig te luisteren. Zijn gezicht begon helemaal te glimmen,leuk! De volgende ochtend toen hij op school kwam, kwam hij met uitgestrekte hand op me af en had een BIG SMILE om z'n mond!!! Geweldig toch! TAMALE Hier in Ghana is het leven zo ontzettend anders dan het leven wat ik gewend ben of het leven wat wij allen in Nederland leiden. Ik ben nog dagelijks verrast door de dingen die ik hier zie en mee maak terwijl ik gewoon op mijn fietsje zit naar het werk of op de markt loop of door gesprekken met Ghanezen. Ik krijg soms mailtjes terug van mensen die ook verbaasd zijn en reageren zo van:" Goh Janet wat beleef je veeeeeeeeel in korte tijd!". Nou, het komt gewoon allemaal voorbij gedurende een dag hier in Tamale hoor!! Ik hoef er NIX speciaals voor te doen. Ik denk ook constant ik wou dat jullie hier NU waren om DIT te zien en te ervaren en ik hoop dat je nog eens in de gelegenheid komt voor een reis naar een Afrikaans land en echt de cultuur zo leert kennen zoals ik het nu leer kennen door een periode te leven en te wonen tussen de Afrikanen. Het is totaal niet te vergelijken met een georganiseerde reis door een Afrikaans land. Ik had hier al na 1 week meer beleefd dan in de 4 weekse-groepsreis die ik eens had gemaakt door Zimbabwe, Botswana en Namibië. TAMALE ligt in het noorden van Ghana. The Northern Region heeft ongeveer 1.800 000 inwoners en is 70,384 vierkante KM groot. TAMALE heeft ongeveer 120 000 inwoners ( ** ik kom hier nog op terug , heb het meerdere mensen hier in Tamale gevraagd en ik krijg steeds een ander antwoordt, moeilijk te bepalen dus).TAMALE is een stad met de uitstraling van een dorp, je ziet geen hoogbouw. Huizen van steen en beton maar ook huisjes soms ertussen van leem met een rieten dakje. Deze huisjes staan vaak dichtbij elkaar, ze noemen het hier een "compound" . Ook heb je woningen met een binnenplaats die je door een centrale ingang binnenkomt (woon ik zelf ook niet zo in Groningen?!). Op deze binnenplaatsjes wordt buiten gekookt door de vrouwen (bij mij wordt er dan wel niet gekookt maar wel "gerookt" en gegeten in de zomer! ha ha ) 30.
Als je over de- best-goeie -fietspaden van Tamale fietst zie je langs de kant van de weg: houten verkoopstalletjes met allerlei koopwaar, fietsen- en brommer reparateurs, videotheken, muziekshops, bij een bushalte/parkeerplaats zie je vaak een hele groep verkopers(meestal vrouwen en kinderen) zitten die de bussen en vrachtauto's opwachten. Je kan dus op bijna elke plek langs de straat en na elke meter dingen kopen. Zo kreeg ik gisteren enorme dorst van het fietsen en de Tamale stof en kocht ik even een schijf watermeloen. Ze snijden het voor je in stukjes en dan fiets je al etend verder! En is je water op dan koop je een zakje (!) water ( 500 ml) want zakjes zijn het goedkoopst (200 Cedis). In het centrum van Tamale is dagelijks een grote markt en dit is echt een kijkje waard. Ik koop er soms groente maar ook stofjes heb ik gekocht om jurken/rokken van te laten naaien. Je koopt hier 2 yards stof voor 30 000 of 35 000 Cedis en je laat het naaien voor 20 000 Cedis per kledingstuk (dat is dus 2 Euro!). Ik ben heel benieuwd hoe mijn rokken en jurkje worden... ik ben meer een broekenmens maar hier in Ghana is het echt wel erg leuk om het te laten maken en te dragen, bovendien, de Ghanezen waarderen het zeer als je hun stofjes koopt en ook draagt! Twee straten die dwars door Tamale lopen zijn the Hospitalroad en the Bolgatangaroad. Deze 2 straten fiets ik dagelijks op en neer om naar het centrum te komen of naar mijn werk. Het centrum is erg druk. Er hangt een enorme wolk uitlaatgassen en stof en je ziet dus ook wel mensen met mondkapjes fietsen of brommer rijden en dat is errug slim ! Ja , wat dat betreft voel ik me er ongezond hier. In Groningen duik ik meestal al in een sjaal of trui als ik achter een bus fiets maar hier kan je dat blijven doen. Tamale zelf, nee dat is niet echt heel bijzonder qua natuurschoon en "leuke" stad is het ook niet (wat is leuk?) maar wat het leuk (?) maakt is dat ik het nu goed leer kennen. Het is echt mijn leven hier, ik fiets hier, doe hier m'n boodschappen, ontmoet hier mensen en krijg hier vrienden en kennissen, ik volg Afrikaanse danslessen, in het weekend ga ik naar het zwembad...Ja, ik heb echt een leventje opgebouwd hier en dat vind ik wel heel bijzonder! Nog 4 weken en dan vertrek ik hier al weer om nog te gaan reizen. De tijd vliegt hier voorbij! ZIEK De afgelopen week heb ik niet gewerkt vanwege ziekte en een nationale feestdag hier in Ghana. Dinsdags werd ik aan het eind van de middag niet helemaal lekker, moe, hangerig, hoofdpijn, buikkrampen en een verhit hoofd. Ik had nog een afscheidsetentje met allemaal collegavrijwilligers maar ben eerder vertrokken. Toen ik thuis kwam had ik 39 .3 koorts, ik had niet eens in de gaten dat ik zo veel verhoging had. Ik ben op bed gekropen en ben in slaap gevallen. De volgende morgen was de koorts redelijk gezakt en voelde ik me best wel okay eerst. Wel had ik nog steeds buikkrampen en diaree. Mijn gastbroer en moeder kwamen polshoogte nemen en raadden me aan om naar het ziekenhuis te gaan. Bij koorts denken ze direct dat het malaria is en daar moet je bij zijn. Nou, ik voelde me echt niet zo superberoerd dus dat vond ik niet echt nodig. Een collega-vrijwilligster-buurvrouw kwam langs en met haar had ik het er al over gehad. Zij raadde me het ook af tenzij ik echt het gevoel had dat het malaria was. Het wachten in het ziekenhuis duurt heeeeeeeel lang en de omstandigheden daar zijn echt niet fijn als je je niet tof voelt wil je niet op een betonnen bankje gaan zitten wachten... Je kunt dan nog beter naar het laboratorium gaan om je bloed te laten testen, dat is zo gebeurd. Ik keek het dus even aan. Ik voelde me in de ochtend al stukken beter en wou er al wel weer even tussenuit (Nait soez'n toch?) maar broer Frederick raadde het me af. "Dont' go out Janet, you have to keep youre body cool!" Ja, hij had ook wel gelijk...die hitte (37 graden ) en zon op m'n hoofd... ik ook soms met m'n eigenwijze gedoe...Ik bleef dus in huis en heb op bed gelegen, beetje doezelen en vaak naar de wc. Broer Frederick kwam bij me zitten samen met een vriend, bananen gekregen. Ik was verder wel erg spraakzaam alleen die koorts die terug kwam in de middag en die krampen waren vervelend. Rond de middag kwam mijn collega Margareth en Ustas ( de chauffeur van Madame Mercy) op bezoek! Tjonge jonge, wat een aandacht, dat was echt wel attent! 31.
Floor mijn huisgenoot kwam ook terug van haar 4 weekse reis door Mali en ik had zo toch wel een gezellig dagje. Toen het heel erg warm in mijn slaapkamer was ben ik in de gang/hal gaan liggen op een matje en lekker gepit. s' Avonds nog een keer visite van de andere juf en haar man en dat was dus mijn ziek-dagje. Ik mag niet mopperen hoor, ik ben hier nu al 8 weken en dit is de eerste keer dat ik dan iets heb. Ik moet soms ook wel lachen en denk dan dat die smerige chemo mij misschien nu nog wel "redt"...geen mosquito die mij nog om krijgt hier met al dat rest-gif nog in m'n aderen!Ha Ha Ha! Omdat ik maar 4 dagen per week werk was het een hele korte week. Donderdag ben ik dus ook nog thuis gebleven en maandag en dinsdag (2 en 3 febr.) dus vrij in verband met die Nationale feestdag. Deze dag wordt genoemd: "De SALLAH" en is voor de Moslimbevolking als onze Nieuwjaarsdag. Ze vieren dus het nieuwe jaar, hebben gebeden voor het nieuw komend jaar en offeren een schaap of geit. Een prachtig gezicht al die moslimmannen -en vrouwen in hun mooiste gewaden. Ik had graag fotoos willen maken en laten zien aan jullie maar uit respect voor hun gebeden heb ik dit niet gedaan. Ik was trouwens als een van de weinige " blanken" wel erg welkom, werd vriendelijk uitgenodigd mee te doen! Nou, het wil nog niet echt lukken met mijn beterschap, ik zit nog steeds een beetje in de lappenmand. Na die paar dagen ziek thuis ben ik woensdags weer aan het werk gegaan. Nog wel moe en lamlendig maar geen andere klachten. ‘s Nachts kreeg ik het opeens erg koud en weer buikkrampen en diaree en had dus weer koorts. Wel naar m'n werk gegaan want echt... ik voelde me niet superberoerd en kon mijns inziens wel werken maar volgens mijn collega's niet en die stuurden me naar het ziekenhuis om nu toch "iets" te laten onderzoeken. Bij het ziekenhuis was een laboratorium wist ik inmiddels via collegavrijwilligers me dus daar naar toe omdat ik geen zin had in allerlei onderzoeken en ik er snel weer weg wilde. Een bloedtestje wilde ik laten doen om te weten of het nu malaria is of misschien wel een te kort aan...."iets" ? Het ziekenhuisterrein en de gebouwen zien er erg gehavend uit van buiten en van binnen. Is dit een sloopterrein of echt een ziekenhuisterrein denk ik nog. Ik volg op aanwijzingen van verschillende mensen eens soort van pad naar het lab. Het lijkt of er een klein aardbevinkje is geweest, scheuren en gaten overal... Ik klop aan bij het lab en daar word ik door een laborant te woord gestaan. Ik zeg dat ik een bloedtest wil laten doen omdat ik bepaalde klachten heb. Hij zegt dat het wel handig is om me ook door een arts te laten onderzoeken maar ik vertel hem dat ik daar op dat moment helemaal niet voor voel, ik wil naar huis.... en voor ik het wist had hij al met zijn mobiel de arts gebeld om te vragen om mij te onderzoeken. Dus... Ik mocht wel buiten wachten maar ook wel binnen in het lab. Nou daar was airco dus ik ben maar gaan zitten daar. Het was toen 10 uur s'morgens. In het lab was het een komen en gaan van mensen, patienten, artsen,zusters,een soldaat...Elke keer weer werden de laboranten van hun werk gehouden. Ook een erg bijzondere ervaring, hoezo steriele omgeving? Ik zag van alles gebeuren... reageerbuisjes die open stonden en zo werden vervoerd naar een andere afdeling of ruimte, een zuster die met een buisje bloed bij de laborant komt zonder het te hebben gelabeld. Als de laborant hier boos over wordt gaat ze er een naam op zetten met een "leukoplastje" en pen en wikkelt dit een paar keer om het buisje en dan weet je wel dat je NIX meer kan lezen behalve dan de laatste drie letters van de naam... Ik kijk m'n ogen uit terwijl ik daar wat in de stoel hang en lig...Ondertussen is mijn bloed ook afgenomen. Ik had mijn eigen steriele set met naalden e.d. mee maar dit hoefde ik niet te gebruiken want ze waren steriel verpakt voordat ze bij mij werden gebruikt. Ik heb daar zo een hele tijd "gezeten" en na twee en half uur wachten kwam daar dan de dokter aan. Een Cubaanse arts: Roberto: een "baggy" spijkerbroek met blokjes-countryblouse aan en voor " de echtheid" een stethoscoop om z'n nek. Roberto maakt nadat ie mijn verhaal had gehoord en de resultaten van het bloed had gezien de conclusie dat ik waarschijnlijk wel THYPOID FEVER ( tyfus) zou hebben. Ik had een hoger aantal witte bloedlichaampjes in mijn bloed en dat duidt op een infectie dus: Tyfus was de eerste conclusie. Hij schreef direct ook een uitgebreid recept voor en ik vroeg wat het allemaal was. Lastig, de Cubaan was moeilijk te verstaan en nee...I don't speak spanish. 32.
En of ik wel eens in Cuba was geweest... en ik kon wel een keer bij hem langskomen in Cuba... Nou,ja zeg! Toen mocht ik even meelopen en werd ergens in een kamertje gebracht waar allemaal mannen lagen voor onderzoek en daar kon ik op een bed "dorma" (gaan liggen) en werd er wat op mijn blaasgebied gedrukt. Klaar. Toen moest ik nog even urine in een miniscuulp-klein potje deponeren en dat naar een ander lab brengen. En ik moest de dag er na terug komen om nog me na te laten kijken en als ik wilde kon ik een scan laten maken van mijn blaas en ik kon ook wel een vaginaal onderzoek laten doen .Heb je daar klachten?! NEE MAN!!! Ik kreeg helemaal de enge kriebels van die vent zeg! Met "die vingerhoed vol urine" ging in naar het daarvoor bestemde lab. Ik had dus verder niks meegekregen waar iets op genoteerd was dus weer op zoek naar Roberto. Gelukkig, die liep nog ergens rond en vertelde de labjongens wat er onderzocht moest worden. Met het recept ging ik naar een balie. Daar werd ik doorverwezen naar een andere balie waar ik eerst moest betalen voor de medicijnen. Hier in Ghana wordt je maf van de bureaucratie, alles wordt genoteerd en voor elke handeling moet je bij een ander "mannetje" zijn. Ik betaalde 52 000 Cedis ( 5 Euro 20) voor de medicijnen. Terug naar de eerste balie waar ook weer werd genoteerd, doorgeschoven naar het andere luikje waar ik mijn medicijnen kreeg. Ik kreeg 5 soorten mee en allemaal in losse zakjes waar ze -voor haar erg duidelijk maar voor mij totaal niet!- de tijden waarop ik het moest innemen had genoteerd. Ik heb er een notitieboekje bij gepakt en het voor mezelf genoteerd. De dame vond dat niet zo nodig maar ik wel! Verder geen bijsluiter bij de verschillende pillen. Alles opmaken gedurende de komende week en dus terug komen bij Roberto. Nou, de volgende dag ging ik terug. Mijn koorts was trouwens wel gezakt maar voelde me erg lamlendig. Ik was te laat op het spreekuur, Roberto was al weg. Ik vond dat niet zo erg,ik had ook liever een andere dokter! In de gang met alle onderzoekskamertjes stond ook een grote tafel met daaraan zusters zittend. Ik vroeg waar ik moest zijn. O, eerst betalen voor je consult! Bij die balie daar... O ja. Bij de balie moest ik 3000 Cedis betalen bij juffrouw 1. Toen doorschuiven naar juffrouw 2. Erg komisch, zij zitten daar allemaal naast elkaar aan een hele lange tafel en jij als patiënt ziet alleen het hoofd door het volgende luikje. Juffrouw 2. moest mijn bewijs van betaling zien en ik kreeg van haar een witte kaart voor mijn gegevens. Doorschuiven naar luikjeen juffrouw 3. Daar werd gevraagd hoe oud ik was en mijn naam. Toen moest ik terug naar de tafel met de zusters die er voor het opnemen van de bloeddruk zijn. Een babbeltje met de zusters en dat was wel erg grappig. Ik wou ook wel graag een foto maken van het ziekenhuis dus via die zusters kreeg ik dat voor elkaar! Lachen hoor zoals ze op fotoos maken reageren. Ik heb heel wat te versturen aan Ghanezen als ik in Nederland ben! Na het opnemen van m'n bloeddruk (die goed was) wachten in de gang. Mijn kaart moest ik ergens om de hoek bij de deur van het onderzoekskamertje op de grond leggen en die zou dan wel worden weggenomen door een assistenten. Ik heb daar wat gelegen/gehangen op een muurtje, tja... je past je aan, iedereen lag er op de verschillende betonnen bankjes verspreidt en ik was ook wel moe. Ondertussen nog wel vanuit die lig positie wat fotoos van het gebouw gemaakt en dan speciaal van de geitjes die er rond liepen (!) Hygiëne? Waar? Wat? Na een uur ( dat was vlot!) hoorde ik mijn naam roepen en kon ik komen. Een Ghanese dokter zo te zien. M'n verhaal gedaan. Ja maar hij moest wel mijn “urine-results” zien. O, ik dacht dat hij die had?! Ja, in Nederland ben je deze procedure gewend maar ja... hier werkt dat niet zo. Ik moest zelf bij het lab. mijn gegevens ophalen. Ik heb toen met hem gepraat over de bevindingen van EL DOCTORO ROBERTO en hij zei: het is een vermoeden, de urine moet uitwijzen of dat zo is. De medicatie die ik had gekregen was meteen voor allerlei zaken: anti-malaria, antibiotica, nog twee soorten "anti-cijnen" en ORS ( zout/glucose oplossing). Dus... zo gaat dat hier... Niet fraai al die medicijnen maar ja... ik wil wel van een evt. infectie af en als het wel tyfus is dat is niet zo fijn. Ik had inmiddels al wel mensen in Nederland laten uitzoeken wat nou precies "tyfus" is en of ik nu echt een " tyfuslijer" (ahum) ben. Na mijn kort bezoekje aan deze arts terug naar het lab. voor de urine maar die was al dicht. Alhoewel dicht... de deuren en alles open maar geen mens aanwezig. Tja, ik moet dingen niet gaan vergelijken met 33.
Nederland en afgesloten afdelingen e.d. en privacy-policy... Een bezoek aan het ziekenhuis is niet waar je op zit te wachten hoor maar het is wel errug bijzonder om het te ervaren. Ik moest dus maandag terug komen voor de uitslag van de urine. Maandagmorgen dus op tijd naar het ziekenhuis gegaan. Ik wist m'n weg inmiddels al in het ziekenhuis. In het lab. kwam de laborant al direct op me af: Hello Janet! Ja, dat gebeurd hier in Tamale, mensen herkennen je zo makkelijk en weten ook vaak je naam! Mijn kaart werd gezocht... ergens in een kastje wat lijkt op de kastjes die mijn Oma Kaman heeft. Geen systeem of zo.. alles op een bultje maar het werd gevonden. Ik was nieuwsgierig en vroeg de laborant naar de uitslag. Hij wou het niet geven, de arts moest dat zeggen. ( heel goed!). Maar een andere laborant keek van z'n microscoopje omhoog en wou het me wel even vertellen hoor en dat deed ie, alles goed! Ik twijfelde weer even ... moest ik nu nog weer lang gaan zitten wachten... ik voelde me namelijk al stukken beter dan vorige week. Na het lezen van allerlei info over tyfus had ik ook al wel de conclusie getrokken dat dat het niet was. Maar goed, toch maar voor de zekerheid naar de dokter. Eerst weer BP laten checken ( bloodpressure) bij de zusters aan de gezellige "koffietafel" . Hey, ik had nog geen stempel op mijn kaart... had ik wel betaald?! Ja, vorige week al. Nee natuurlijk moest ik nog een keer betalen voor dit consult dus weer naar een hokje met een luikje met een "juffrouwtje" erin. Een stempel en 2000 cedis betalen, het wordt goedkoper na elk consult. Toen gaan wachten. Het was maandagmorgen en ik denk dat er wel 150 mensen in die gang zaten!!! Gelukkig had ik me deze keer goed voorbereid en mijn boek een walkman en andere dingen meegenomen. Wachten op een betonnen bankje, hutje mutje op elkaar. En wat een ellende zie je dan om je heen. Mensen op brancards, echt doodziek, overgeven, bebloed... alles komt daar gewoon binnen en emergency gaat natuurlijk voor. Er hangt op de deuren een tekst: " In the world of the sick people , the one who jumps the queue will die first ,except for the one who has emergency!" Naast mij komt een oude man met krukken te zitten. Hij wordt ondersteund door - ik denk- een familielid in dit ziekenhuis worden de patiënten door familieleden/bekenden verzorgd, de verpleging is er alleen voor de behandeling en medicatie. Je ziet dus ook overal mensen op de grond op kleedjes er bij liggen, soms hele groepen mensen. Die oude man dus, loopt echt heel gebrekkig en is blij volgens mij dat hij uiteindelijk zit. Dan komt er een verpleger aan die in de chaos van de groep wachtende mensen orde wil scheppen. Op zich niet verkeerd natuurlijk. Hier in Ghana is me dat al heel erg opgevallen dat dingen heel slecht zijn georganiseerd. Effectief werken is er hier echt niet bij hoor! Daardoor denk ik ook dat " dingen" hier slecht van de grond komen of geen stand kunnen houden, wel een van de oorzaken volgens mij van de ellende in Afrika. De verpleger gaat dus wat kaarten ordenen en namen roepen. Hij wil dan dat die mensen op een ander bankje gaan zitten. Tja, waarvoor? Wat maakt het uit denk ik dan, een bankje verder of niet? Hij vindt dus ook dat die oude man moet verplaatsen! Nou zeg! Zijn begeleider is boos en ik bemoei me er ook mee. Dat hoeft toch niet! Hij kan bijna niet lopen! Nee, moet wel! Dus staat de man op om tegenover (3 meter verderop) op een bankje plaats te gaan nemen. Nou, dit is een klein voorbeeldje van wat ik daar heb gezien. Het is echt heel triest en het wachten daar duurt echt uren omdat er totaal geen systeem zit in wat dan ook en als er een soort van een systeem in gebracht wordt dan slaat het ook nog eens nergens op! Ik was na 2 uur aan wachten aan de buurt. De dokter van vrijdag. Vroeg waar ik voor kwam. Ik zei dat Roberto er niet was en dat ik naar hem moest komen. Wie had dat gezegd?!! (niemand, dat had ik zelf bedacht) De zusters; zei ik! O. Toen keek ie op mijn kaart en concludeerde dus ook dat de urinetest goed was, ik mijn medicijnen op moest maken en dat ik niet weer hoefde te komen als het goed bleef gaan. Okay, dat dacht ik ook al maar goed om te weten! Ik fietste naar huis. Blij dat ik daar vanaf was maar ondertussen erg boos en triest om wat ik daar allemaal in dat ziekenhuis had gezien. Het kan echt veel beter lopen daar in dat ziekenhuis als er eerst maar een goede organisatie op komt te zitten!!! Wat erger ik me soms in Nederland aan al die regeltjes die we soms hebben maar regels en structuur is toch in veel gevallen ook heeeeeeeeel erg fijn! 34.
NAAR DE KERK Het is zondag 15 februari en ik zit achter de computer en dus niet in de kerk met mijn " hostfamilie". Ik ben al wel een keer mee geweest en daar zal ik nu eens over vertellen. Mijn familie hier bezoekt altijd de " Methodist Church" en de zondagmorgen begint hier altijd heel vroeg in het gezin en het is enorm hectisch. Geen relaxte Ghanees meer te vinden in ons huis hoor! Er vindt namelijk heel wat voorbereiding plaats voordat ze de kerk binnen gaan. Er wordt namelijk grote waarde gehecht aan goed - en respectvol gekleed gaan! Dus de schoenen moeten worden gepoetst. Ieder doet dat voor zich en zelfs de allerkleinsten (5jr) doen dat eigenhandig. Dan de jurken gestreken en alle omslagdoeken die er bij horen. Omslagdoeken worden gedragen om de heupen of over de schouder en soms om het hoofd gebonden... Het haar ziet er ineens ook heel anders uit op zondag. De heren strijken hun blouses(een strijkijzer is hier in Ghana trouwens heilig is me al opgevallen!) Door de mannen wordt soms een hoed gedragen. Mijn broer Frederick was de laatste keer net Mr.President Bush himself, grappig een Afrikaan met een cowboyhoed op. Je maakt wat mee! De kleine meiskes hebben sokjes met kant en van die mierzoete jurkjes met franje en tule en een petticoat aan. Alle kleding is superschoon en superwit... maar voor hoe lang? Wat moest ik toch aan?! Ik ben niet z'on jurken/rokken mens meestal en iets korts had ik wel maar ja dat kan niet in de kerk! De schouders moeten bijvoorbeeld bedekt zijn en hier in het noorden van Ghana is een grote populatie moslims en worden de knieën bedekt! Ik had gelukkig een SARONG meegenomen van huis en die als rok tot op mijn enkels gedragen. Handig z'on sarong. Na de kerk is diezelfde SARONG mijn badlaken bij het zwembad en s' nachts slaap ik eronder! Multifunctioneel! Ik droeg ook een wit (!) truitje er op met lange mouwen, Ghanese slippers onder klaar! Broer vond het " nice" en dus was ik klaar voor de kerk. Met 12 mensen, groot en klein in een pickup auto. In de cabine zaten we met 10 mensen en dan nog 2 jochies achter in de laadbak! Aiii, m'n witte truitje...en al die gestreken jurken van mijn zusjes...och och och...! De rit in de auto was een belevenis. Het ding had problemen, de versnellingsbak was niet helemaal okay en als er geremd werd moest ie weer opnieuw gestart worden en dan FLOEP schoten we met z'n allen heel snel vooruit. Broer had bij vertrek al water ergens in gedaan waar eigenlijk olie in hoort…(?) dit schijnt te kunnen, tegen de tijd dat die auto " denkt (?) " dat het eigenlijk water is i.p.v. olie zijn wij al op de plek van bestemming was zijn redenatie. Dûssssssssss (!) De kerkdienst was al in volle gang toen wij aankwamen. Er werd net gebeden op dat moment dus moesten we buiten een tijd wachten. Binnen waren enorm veel mensen en wij werden naar een zitplaats geleidt om te gaan zitten vroeg de dominee of er nieuwe mensen in de kerk aanwezig waren deze morgen. Ja, dat waren ik en Ceciel (ook een vrijwilligster). We moesten dus voorin de kerk komen en via " the mic" onszelf voorstellen en vertellen waarom we naar de kerk waren gekomen deze morgen... ja ja! Na dit gebeuren werd er door het muziekcombo gespeeld en werd iedereen verzocht te gaan staan, door de kerk te lopen en iedereen om je heen een hand te schudden en elkaar te begroeten. Dit was een vrolijk gebeuren waar iedereen dus aan mee deed. Big smile everybody and shake hands!! Het kerkgebouw was gebouwd in de vorm van een kruis zoals je zoveel ziet. Een gangpad en een “dwarspad”. In die paden zat het koor met speciale jurken aan. Een soort toga met van die witte boorden en een soort van hoedje/mutsje er bij op. Dit koor zong af en toe en ik had toch wel gehoopt dat het de pan uit zou swingen en ik zag WHOOPY GOLDBERG al ertussenuit springen (film: Sister Act) maar helaas. Het was vrij ingetogen dit koor maar ja, je kan ook niet alles hebben toch? Het combo swingde wel lekker en de gemeente was very happy! Wel mooi om te zien hoe blij mensen kunnen worden van zingen met elkaar. Ja, mensen hier in Tamale en Ghana zijn meestal erg gelovig en doen echt aan " worshipping". De kerk was trouwens heel kleurig geverfd en er hingen van die vlaggetjes- slingers overal. De kinderen hadden godsdienstles in de gebouwtjes rondom de kerk. 35.
Broer Frederick is een van de docenten van die klasjes. Buiten de kerk staan ook weer de verkopers van allerlei eetwaar en kun je de dienst gewoon even uitlopen. Hier heb ik dus wel even gebruik van gemaakt want de dienst duurde erg lang. Het kan oplopen tot 3 en half uur hadden collega-vrijwilligers al ervaren! Na een soort van " oliebol" kon ik er weer even tegen. De dominee had vandaag een preek over " Signs" , tekens die je van God krijgt in je leven. Het preachen gaat eerst in engels en daarna doet hij het in de Ghanese taal: TWI. En het frappante was dat tijdens het engelse gedeelte er serieus werd geluisterd en het stil was en tijdens de TWI werd er voluit gelachen! Hier heb ik na de dienst eens navraag over gedaan bij mijn familie en die vertelden dat het in het TWI met humor is omdat dat makkelijker is in hun eigen taal. Jammer dus dat ik het niet kon verstaan. Verder werd er naast de preek ook verteld hoeveel geld er binnen was gekomen de vorige collectes en dat waren me toch een bedragen! Het ging over miljoenen Cedis en dat is heel veel hier in Ghana. Mensen geven dus blijkbaar veel geld aan de kerk. Er werd ook wel gezegd in de dienst dat je als je een goede Christen wilt zijn je wel veel over moet hebben voor de kerk en dus veel geld moet geven. Je moet delen! Ik kreeg hier een beetje een hele rare smaak van in m'n mond. Twee vrijwilligsters vertelden van de zondag ervoor dat ze erg waren geschrokken van wat ze toen hoorden. Ze hadden toen een gast preker gehad die echt verschrikkelijk had gesproken over homo 's en hij had gezegd dat blanken in duivels geloofden en dat je voor al deze mensen uit moet kijken, ze zijn fout! Ik was er uit gelopen als ik dat had meegemaakt. Ik zat nu ook wel in deze kerk met een heel dubbel gevoel vanwege deze verhalen maar ik wou toch ook graag zelf meemaken hoe het zou zijn. In de dienst werd er verder nog veel gezongen door het koor en door het combo en de zangeressen die daar bij hoorden. Op een bepaald moment ging iedereen opstaan en door de kerk heen dansen en klappen in de handen in een rij achter elkaar aan. Ik voelde daar op dat moment niet zoveel voor en bleef zitten en keek hoe de anderen vrolijk zingend rond liepen. Ik had niet begrepen en gezien dat er voor in de kerk toen een collectebus stond en dat het ronddansen was bedoeld om geld in te zamelen. Toen ik na de dienst vroeg of er geen collecte was werd mij dus verteld dat dit al gebeurd was tijdens die dans! O, ahaaa, daarom werd mij helemaal duidelijk waarom mijn hostsister niet erg blij keek toen ik bleef zitten. Nou, ik ben vrij mens dacht ik zo! De mensen in de kerk waren trouwens allen prachtig uitgedost! Mooie stoffen en mooie jurken. Ja, die naaisters en naaiers hier in Ghana kunnen er wel wat van hoor. Hele mooi gesneden jurken en het staat die zwarte vrouwen met welgevormde konten prachtig mooi! Wat ik niet helemaal snapte was de enorm blote ruggen en diepe decolletés. Ik dacht dat je " bedekt" gekleed moest gaan? Maar goed, het was een prachtig gezicht die kleurige kerk en ik vond het wel leuk om een keer mee te maken. De dienst was vandaag na 2 uur al afgelopen, makkie!!! HET VRIJWILLIGERSWERK Mijn werk -en woonperiode in Tamale zit er bijna op, nog 1 week en dan vertrek ik 28 Febr. of 1 Maart om te gaan reizen. Ik heb er heel veel zin in en ben er ook aan toe merk ik. Zin in een andere omgeving en zin om op avontuur te gaan! Op oudejaarsavond heb ik een leuke meid ontmoet met wie ik hoop te gaan reizen. We hebben elkaar dus maar 1 avondje gesproken en nu hebben we e mail contact. Onze reisplannen aan elkaar kenbaar gemaakt en nu moeten we nog kortsluiten waar en wanneer we elkaar treffen ergens in Ghana. Spannend! We houden het heel open en als het niet blijkt te klikken kunnen we elk onze kant nog opgaan. Onze reis ideeën kwam erg overeen dus dat is bij voorbaat al prettig! De laatste periode in Tamale was wel okay. Ik had hier zo mijn eigen leventje en bezigheden. s' Morgens om 5 uur ( soms 4 !) werd ik wakker. Mijn eigen bioritme die behoorlijk is aangepast aan het Afrikaanse leven maar ook vanwege een soort kerkmeeting van mijn gastmoeder en broer.
36.
Deze meeting werd van ma t/m vrij. gehouden om 5 uur s' ochtends en dan werd er gebeden, gelezen in de bijbel en gezongen. En dat gebeurde allemaal in " ons" huis in de hal. Dus na de moskee, de haan, de Jazzy- wassende buurvrouw nu dan kerkgezang als persoonlijke wekker... En mijn huisgenote Femke was ook vroeg in de veren, zij gaf volleybal-training om 6 uur op de school van ons buurmeisje! Ach ja, straks in Onnen moet ik ook weer om 7 uur beginnen dus ik ben er vast aan gewend zal k' mor zeg'n. School begon om half 9 en de fietstocht er naar toe ging steeds makkelijker, de " Emmabrugbult" beklom ik steeds vlotter, ik raakte er aan gewend! Met de kinderen van mijn schooltje heb ik verschillende dingen gedaan. De juffen Margareth en Georgina begonnen meestal eerst klassikaal les te geven. Ik heb zelf ook enkele keren les gegeven toen de juffen niet op kwamen dagen maar dat was erg erg moeilijk en verliep behoorlijk chaotisch. Moeilijk om een klas met 12 tot 16 kinderen les te geven. Veel kinderen spreken DAGBANI en juf doet een groot deel van de les in deze taal. Als ik voor de klas sta dan is het heel lastig om hen iets te leren. Verder worden de kinderen geslagen met het stokje als ze niet luisteren en dat deed ik ook niet. Ik miste als docent de autoriteit in deze grote groep, bovendien vond ik ook dat de juffen er waren voor de lessen en ik voor individuele begeleiding. Tijdens de les zat ik meestal voorin en heb heel veel geobserveerd en aantekeningen gemaakt van de kinderen. Je ziet veel gebeuren in z'on klas! Verder heb ik veel met de kinderen gespeeld in een klasje er naast. Ik maakte kleine groepjes van max. 3 kinderen en leerde ze bijvoorbeeld het verschil aan te geven tussen "groot " en " klein" , ze konden tekenen, we deden klapspelletjes of ze mochten naar muziek op m'n walkman luisteren. Materialen waren er niet veel dus ik moest heel creatief zijn! Samen met mijn huisgenote Femke hebben we een memoriespel laten maken. Bij de houtzagerij hebben we ieder 30 plankjes van 15 bij 15 cm. laten zagen en schuren en deze heb ik voorzien van tekeningen. Figuurtjes als rondjes en vierkantjes maar ook Afrikaanse dieren er op. Dit spel sprak enorm aan en blijft natuurlijk ook op de school als ik wegga. Ik had het spel in mijn gastgezin getest met de 3 kleinste meisjes en dat was een groot succes. Zelfs Abena van 18 jaar kwam er bij op de vloer liggen! Verder heb ik m.b.v PICTO's de volgorde van wassen en aankleden behandeld. Visualisatie d.m.v die PICTO's komt goed over bij deze kids. Al deze materialen en het printen/ het werken op de computer in de verschillende cafés heb ik betaald van het sponsorgeld wat ik heb gekregen. Nu weet ik wat de school nodig heeft en kan ik eenmaal thuis spel -en leermateriaal gaan verzamelen om naar het schooltje te sturen. Hier in Tamale kan ik ook wel materiaal kopen maar de kwaliteit van Afrikaanse spullen is erg slecht. Vriendin Nanda heeft me een pakket opgestuurd met daarin o.a. schoolbordverf en daarmee heb ik 20 schoolleitjes voorzien van een nieuw laagje. Ze gebruiken hier in Ghana het binnenste (zwarte) van batterijen voor het prepareren van het bord! Momenteel ben ik bezig met het maken van een uitgebreid verslag van ieder kind. Door middel van het observeren in de les en door het spelen met de kinderen heb ik veel over ze geleerd. Ik beschrijf in het verslag hun handicap, hun gedrag ( individueel en in groepsverband), hun interesses , hun behoeftes, de mate waarin ze kunnen leren, aandachtspunten enz enz. Er stond bijna niets op papier en d.m.v. deze verslagen hoop ik te bereiken dat de juffen meer inzicht krijgen in de verschillende handicaps en waarom ik denk dat ze zich zo en zo gedragen. In het verslag heb ik mijn persoonlijke mening gegeven en ideeën over hoe het kind te begeleiden. Ik heb gemerkt dat er veel onwetendheid is bij de leraressen. Een meisje bijvoorbeeld die heel erg kwijlt vanwege een probleem met haar tong/ slikken wordt hier meerdere keren per dag voor afgestraft. Ze wordt constant gedirigeerd om met " paper Odetta, paper!!" haar mond schoon te vegen. Als ze met d'r vingers in d'r mond zit krijgt ze een tik met het stokje. Echt heel triest, het kind kan er niks aan doen maar dit kwijlen is volgens de juffen haar grootste probleem. Dit is een klein voorbeeldje. Ik ben er achter gekomen dat van de 16 kinderen er denk ik 3 of 4 iets kunnen met het lezen en schrijven van het A B C . Voor de rest is het veel te hoog gegrepen. Toch wordt er bijna dagelijks het A B C behandeld. Dit is hier in Ghana erg belangrijk om te leren blijkbaar, ook collega-vrijwilligers hebben deze ervaring. 37.
Sommige dingen kun je ook niet veranderen en zijn cultuurgebonden. Ik heb geprobeerd te laten zien dat je spelenderwijs hun ook iets kunt leren. Ik heb er zelf in ieder geval enorm veel van geleerd, vooral kijken is heel belangrijk!! Kijken waar een kind blij van wordt, het positieve van een kind benadrukken in plaats van afstraffen met een stokje. Voor ieder kind heb ik een soort beloningssysteem gemaakt, als ze in mijn mini-klasjes goed bezig zijn worden ze beloond met een sticker. Dit heb ik met de juf besproken en ik hoop dat ze er mee door gaat. Ik had vorige week nog het gevoel dat de tijd voorbij is gevlogen en dat ik maar zo weinig had gedaan. Ik ben vanwege de schoolvakantie, vrije dagen en ziektedagen slechts 20 ochtenden op school geweest maar nu ik er op terug kijk kan ik zeggen dat het zinvol is geweest. Ik heb een leuke tijd gehad, de kinderen denk ik ook en de schoolstaff was blij met werk wat ik heb gedaan! Ik heb er zelf in ieder geval veel van opgestoken en het heeft me nog creatiever gemaakt! Verder ben ik Nederland en z'n zorgsysteem zeer gaan waarderen, we hebben echt niks te klagen hoor!!! 11-3-2004 GOODBYE TAMALE! Het is 11 maart en ik ben als ik dit schrijf in ACCRA. Zaterdag 28 Feb. ben ik met de bus van 6.00 uur vertrokken naar het zuiden van het land. Een rit van 12 uur en het echte begin van mijn VAKANTIE IN GHANA! Ik heb dus afscheid genomen van Tamale en mijn leventje van de afgelopen maanden daar. Ik had/heb enorm veel zin in mijn vakantie en de 3 weken die er nog voor me liggen hier maar het is ook erg vreemd om Tamale en alles wat daar bekend voor mij is geworden achter te laten. De tijd is er voorbij gevlogen en dat had ik niet gedacht toen ik Tamale voor het eerst aanschouwde vanuit de bus! Tamale: droog, dor, niet groen, stoffig en heet (! de laatste week werd het maar liefst 45 en meer graden!) maar toch is het " mijn stadje" geweest deze 3 maanden. Mijn " thuishonk" waar ik weer blij was om terug te komen na 2 keer een kort vakantietje tussendoor. Een leuke tijd met veel leuke herinneringen en ook minder leuke ervaringen. Het hoorde er allemaal bij. Het afscheid nemen begon voor mij op de YUM _BA school. Een aantal kinderen zal mijn vertrek niet echt "opmerken" omdat afscheid nemen/iemand die niet meer terug komt een moeilijk begrip is maar ook een aantal kinderen zullen het wel opmerken dat " Teacher Janet" er niet meer is voor een spelletje met de bal of memorie of wat dan ook tussen de lessen door. Een jochie in het bijzonder ( m'n favorietje ! en tegelijkertijd de grootste handenbinder) zal nog wel een paar dagen roepen: " Teacher Janet, Teacher Janet, I want to play ball!!!Boe hoe hoe hoeeee!!" ( op een huilend toontje). Juf Margareth is er al eens dol van geworden toen ik een paar dagen ziek thuis was en hij ook " heimwee " had naar de balspelletjes met mij. Ja, de kids op het schooltje zijn ontzettende lastige-lieverds, ik had ze niet willen missen. De laatste twee weken waren best nog pittig want de beide juffen lieten het een paar dagen afweten (dat gebeurt hier in Afrika, als je moe bent kom je soms gewoon niet opdagen..,). Ik stond allen voor de klas met 16 kinderen met enige hulp van Habiba die ook niet helemaal toppie was. Het was CHAOS! Ik heb me er mee gered maar vraag me niet hoe. Tjonge jonge! Toen de juffen er weer waren heb ik me even teruggetrokken achter de computer om verder te gaan met de rapporten over de kinderen. Ik heb een soort boekwerkje gemaakt met 16 persoonlijke verslagen. Van alle kinderen heb ik een uitgebreide persoonbeschrijving gemaakt en verteld wat hun interesses zijn, hun behoeftes, hoe je ze het beste kunt benaderen enz. Het is geen objectief verslag geworden. Ik heb ook mijn eigen ideeën en opvattingen in vermeld hoe ik dacht dat ze het beste met " Kees" en " Klaas" en " Karla" ... om kunnen gaan. Ik merkte gedurende de de tijd dat ik er werkte dat er veel onwetendheid was over de verschillende handicaps en heb getracht dit in het verslag wat duidelijker voor de docenten te maken. Ik hoop echt dat ze het gaan lezen en gebruiken op het schooltje. Een exemplaar heb ik aan Norghavo ( vrijwilligersorganisatie) gegeven en zij waren zeer trots op dit verslag. Het was het eerste verslag wat ze van een vrijwilliger hadden gekregen na een werkperiode. Hey, even een opsteker voor mezelf! 38.
Mijn laatste schooldag was dus 26 Februari en ik heb koekjes en ranja getrakteerd. Ze waren wild toen ik er mee aan kwam want dit soort dingen krijgen ze echt nooit. De juffen reageerden bijna net zo als de kinderen! We hebben nog lekker met elkaar buiten gespeeld en gedanst in de grote hal en dat was dan mijn vrijwilligerswerk. Doeiiii YUM_BA SCHOOL! EN TOEN HAD IK ECHT VAKANTIE!!!! Vrijdag 27 Februari had ik mijn afscheidsfeestje in Tamale. Mijn hostbroers Frederick en Kamba wilden het voor mij organiseren thuis in " Vettin Estate" ( de wijk waar ik in woonde). Ik ging eerst eten met collega-vrijwilligers in Tamalecentrum, iedereen die het leuk vond kon komen om samen te eten en vanaf 20 uur was iedereen welkom bij mij " thuis" . Ik vond het errug spannend om het feest gebeuren grotendeels aan mijn broers over te laten. Afrikanen en organiseren... dat is een moeilijke combinatie in de meeste gevallen. Toen ik om 5 uur de deur uit ging om naar m'n " eet-date" te gaan was het bij ons thuis nog een chaos en broers waren in geen velden of wegen te vinden... Pompidompidom.... Zelf had ik al wel de drankjes en hapjes voor s'avonds ingeslagen en verder was het dus aan de broers. Het etentje met de vrijwilligers was gezellig en toen ik thuis kwam in " Vettin" was het SUPERGEZELLIG versierd! Hey! Dank dank broers! Dat was echt een grote verrassing! Een heeeeeeeele grote kring met stoelen, lampionnnen, muziek knalde en kraakte (echt Ghana) uit de boxen en ik zag een " High-Table". Het feest was heel officieel, iets wat ook hoort bij de Ghanese cultuur. Broer ging een openingsspeech houden en vertelde iets over "my SeniorSister Big Jane".Hij nodigde een aantal vrijwilligsters, bekenden en vrienden uit om aan de HIGH TABLE te komen zitten. Dit waren de " special guests"! Toen werd ik gevraagd om er bij te komen zitten. Fred sprak verder en vroeg van alle gasten of ze zich 1 voor 1 wilden voorstellen met naam en achternaam. Toen dat gebeurd was werd er eventjes muziek gedraaid door de DJ ( Ghanees natuurlijk en krakend en keihard). Ik werd verzocht de dansvloer te openen in m'n uppie. Okay dan, ik was overal voor in maar gelukkig werd ik al gauw vergezeld door een Ghaneese huisvriend die met me begon te " bumpen!". Er kwamen meer dansers op de vloer, gezellig! Maar helaas, kraaaak de muziek ging uit. Frederick vond dat het tijd was voor de presentatie van alle cadeaus voor Madam Jane. Ik moest naar voren komen en kreeg van mijn collega's en ouders van de kinderen een prachtig echt Noord-Ghanese gewaad met hoofdband. Ik voelde me helemaal vereerd! Het pak aan en ik moest het showen voor publiek, ja het was echt mijn feestje hoor! Toen fluisterde Frederick in m'n oor dat ik het pak weer snel uit moest doen. Huh? Maar ik vond het wel leuk om aan te houden! Nee, moest uit! Het volgende kado was van broers Kamba en Frederick en die huisvriend die ik daarvoor nog nooit had gezien(!). Ik kreeg nog een NoordGhanese jurk, zelfde stijl. Ook erg mooi en die moest ik natuurlijk ook showen van Fred. Okay dan, Jane weer op de cat-walk!( maak ik dat ook nog eens mee, ha ha!). Toen kwam Mariska namens alle volunteers met een boodschappenmand vol prachtige Ghanese souvenirs en tot slot nog Peter van Norghavo met een bedankkaart. Dank dank. Toen de muziek weer aan, lekker dansen! Maar dit was ook maar weer voor korte duur...de boel werd weer lamgelegd en tijd voor de volgende officiele ronde. Het was tijd voor de speeches voor Madame Jane. Dusssssss. Frederick begon met nogmaals lovende woorden en nodigde toen andere gasten uit om ook iets over Jane te zeggen als ze dat wilden. Stil... Mariska kwam naar voren en sprak hele lieve dingen over mij en daarna Viktor (20jr oude knul die ik kort daarvoor heb leren kennen), Kareem ( de brommerverhuurder) en finally Peter ( Norghavo). Allemaal lieve, leuke, geinige dingen gehoord en ja, het was echt mijn feestje hoor. Ik vond het nog steeds wel geinig en gewoon een hele leuke afsluiter. Toen de speeches voorbij waren werd er uitbundig gedanst en vierden we door tot half 2 snachts! ( de tijdklok van Tamale is inmiddels opgeheven!). Na twee uurtjes slaap ging mijn wekker omdat mijn bus om 6.00 uur vertrok naar Accra. Ja ja, mijn feestje en NU mijn vakantie! Broer Fred heeft me weggebracht met de auto ( pfffffieuw! hij startte na weer een paar drupjes water in het gaatje wat eigenlijk voor de olie is...pompidom!. 39.
DE LAATSTE 3 VAKANTIEWEKEN IN GHANA Mijn vakantie is dus begonnen alwaar ik dit stuk mee begon. Inmiddels is het 10 maart en ben ik al weer bijna 2 weken op reis samen met Franca. Het is gezellig samen en we hebben al veel prachtige en indrukwekkende dingen gezien. Ik houd mijn reisverhalen denk ik iets beknopter want ik heb geen tijd voor internet cafés en soms zijn ze niet eens te vinden! Bovendien, ik wil genieten van het land en niet te veel tijd besteden aan reisverhalen. Die horen de mensen die ik persoonlijk ken vast nog wel eens " live"! In het kort waar ik ben geweest: *Start in Accra, heerlijk een stad met een geweldige supermarkt die van alles verkoopt!!! Ik heb voor het eerst sinds 3 maanden weer donkerbruinbrood gegeten met kaas en als toet een bak yoghurt! Ai, wat een geluk kan je dan voelen zeg!!! Mijn maag en darmstelsel maakten ook een sprongetje van geluk denk ik! Franca wederom ontmoet in Accra en samen een dag aan het strand (Labadi-beach) liggen relaxen. Ligstoel, parasolletje, muziek van Bob Marley op de headset, zon, zee en een biertje aan het eind van de middag. GEWELDIG!* Van Accra naar Cape Coast. Hier heb ik Cape Castle bezocht waar Afrikanen werden opgesloten in kerkers om daarna als slaaf te worden verkocht. Echt verschrikkelijk wat daar is gebeurd en wat die Europeanen daar hebben gedaan. En daarbij de Nederlanders waren in die tijd daar ook echt heel erg slecht bezig. Zij hebben vooral in Elmina 200 jaar lang slaven verhandeld en misdadig behandeld. Echt afschuwelijk. Indrukwekkend om die kerkers te zien en de afdrukken van de vingers van deze mensen in de muren te voelen in een poging om er uit te klimmen maar er was geen uitweg. De enige keer dat ze eruit kwamen was de keer dat ze met honderden hutjemutje in een boot werden gestopt om ze over de oceaan te vervoeren naar Europa, Amerika , Caribische gebied en dit overleefden heel veel Afrikanen niet. Het deed zeer om dit allemaal nog eens te horen en echt te zien waar ze werden gevangen gehouden maar het was wel goed. Het doet me weer heel erg beseffen hoe gelukkig je moet zijn als je vrij-mens bent!!! Na het fort van Elmina weer een dagje strand en toen weer gereisd. Zo wisselen we het af want van reizen word je ook errug moe en dat relaxen aan het strand is zoooooo lekker! Ik moet enorm wennen straks in Nederland met die temperaturen daar. Na Elmina naar Beyin wat dicht bij de grens van de Ivoorkust ligt. Vanaf Beyin zijn we met een bootje anderhalf uur gevaren naar Nzulezo Stiltage Village. Een dorpje wat op palen is gebouwd en waar mensen al 500 jaar zo wonen. Echt een prachtige boottocht met z'n drieen in een bootje over een mooi meer, door stukjes " Jungle" met lianen, palmen en wat al niet meer! Tarzan niet gezien maar ja... Jane was er toch?! Voordat we in het bootje stapten vroeg ik de bootjongen natuurlijk of er ook krokodillen waren. Ehhhh.. wat ik al vermoedde... ja ,die konden er zijn maar die komen nu niet want ze zijn bang voor mensen.... Uh huh! WEEEEEER z'on gids die me wijs wil maken dat krokodillen bang zijn voor mensen en dan wegduiken!!! ( Lees Mole verhaal!). Ik vroeg hem wat ie met de peddel ging doen... op de kroko's kop slaan misschien? Ha ha ha... Maar goed, Jane en Franca zijn toch in de boot gestapt en soms maakte mijn hart even een sprongetje wanneer ik een boomstam voor een krokodil aanzag... Gelukkig, geen kroks gezien (dan zouden ze toch ook geen mensen in bootjes daar gaan vervoeren hield ik mezelf voor…) maar wel een heeeeeel mooi palendorpje en een paar bewoners en kids die er rond liepen of sliepen en vrouwen die kookten en kids die les kregen. Ik kon hun liedjes meezingen. Heel bijzonder dit dorp en ik heb er denk ik weer prachtige fotoos gemaakt, komt hopelijk nog op deze site! ( Ik heb nu inmiddels al meer dan 900 fotoos gemaakt) Na Beyin naar Besua en weer een stranddag gepikt en gisteren hier in Accra aangekomen. Het reizen is SUPER en Ghana is PRACHTIG MOOI! Echt een aanrader en goed te bereizen (zelfs als vrouw alleen!). Morgen vertrek ik met Franca en twee van haar vrienden naar Aburi om daar een twee daagse mountainbiketour te gaan doen in de heuvels. Alles is geregeld via Zwitsers die de fietsen regelen, een volgauto met eten en drinken enz. 40.
Als ik het lichamelijk niet blijk te redden kan ik met de auto mee. Ik zal zeker genieten, dat staat vast! Na Aburi en Akosombo gaan we naar Ho en Hohoe, nog naar Kokrobite voor de allerlaatste zonnestralen en dan terug naar huis. Tot dan!
TERUG IN NEDERLAND Ik ben al weer sinds lange tijd terug in Nederland en ik wil mijn Ghana- story graag nog even afronden. Hoe het verder ging in Aburi en een klein deel van Oostelijk-Ghana volgt nu: Met twee vrienden van Franca: Matthijs en Esther heb ik dus een tweedaagse fietstocht gemaakt in en rond de Aburi-Hills. Met een Zwitserse gids zijn we op stoere mountainbikes gestapt en zijn we gaan fietsen. Een goed georganiseerde toer met als back-up onze bijrijder in een klein minibusje. Deze bijrijder reed voor ons uit of achter ons aan met onze tassen en het allerbelangrijkste: eten en drinken voor deze twee zware dagen. Nou en of het zwaar was! De eerste dag zaten we 8 uur lang op de fiets! We fietsten door de heuvels rondom Aburi. Het eerste half uur beklommen we best hoge heuvels en de moed zonk me toen eerst wel even in de schoenen. Poeh…als dit zo beide 2 dagen door zou gaan dan werd het wel zwaar zeg! Maar gelukkig, deze heuvels van het eerste half uur waren de meest hoge en onze gids Hans verzekerde ons dat ze niet hoger werden. De fietstocht voerde langs ananasplantages, door de bush over een héél klein zanderig slingerpaadje tussen riet en hoge grassen door, over echt ruige zandwegen waar we niet eens konden fietsen, langs “dorpjes” waar soms maar 3 of 4 mensen woonden… Het was tòch zwáár in die hitte maar zéér de moeite waard omdat we op deze manier een héél ander Afrikaans leven leerden kennen! Geweldig wanneer er soms midden in de bossen gillend een groep van 20 kinderen aan kwam rennen om ons te begroeten. En het bleef niet bij begroeten, ze renden soms méters met ons mee of achter ons aan. OBRUNI! OBRUNI! OBRUNI! werd er geroepen . Volwassenen die we tegen kwamen groetten vriendelijk en maakten een praatje als dat kon in hun taal. Gelukkig sprak Hans goed de taal van die streek. Hij kende een aantal gezinnen, families, dorpelingen op de route en soms mochten we even in het dorp kijken of mochten we foto ’s maken. Het viel me op dat deze mensen zó relaxed waren en z’on ontspannen gezichtsuitdrukking hadden. Ze waren arm in materiële zin maar leken in mijn ogen erg rijk met hun families en hun rustige leven daar. Ze leken erg gelukkig te zijn! We kregen van Hans uitleg over alles wat groeide en bloeide in die streek en hij leerde ons verschillende mensen kennen. Zo hebben we in een dorpje palmwijn gedronken die de familie in dat dorp zelf had gebrouwen. Super sterk spul, pure alcohol (80%)! We hebben overnacht in een of ander gebouw zonder licht. Het was een zéér vervallen guesthouse of zo, spookachtig! Een vrouw die Hans wel kende had het eten voor ons bereid en na dit lekkere eten ben ik als een blok in slaap gevallen met pijn in m’n kont! De volgende dag wederom een route. Hans had ons verteld dat de tocht van deze dag een stuk makkelijker zou zijn dan de eerste dag…. Helaas, hij kon niet weten dat een gróót deel van de weg die wij moesten berijden was omgeploegd (illegale houtkap) en dat we kilometers door rul zand moesten lopen. Niet leuk en ècht zwaarder dan de eerste dag……mááááááár we hebben het uiteindelijk allemaal gehaald!!! AKOSOMBO was onze eindbestemming. We namen afscheid van Matthijs en Esther en ik reisde weer verder met Franca. We pakten openbaarvervoer naar Ho en hebben ons daar ingecheckt in een guesthouse. Onze kleding moest nodig gewassen en dus op zoek gegaan naar een wasvrouwtje. In guesthouses of op straat (!) kun je altijd wel vrouwen of mannen vinden die je was willen doen. Je geeft hen waspoeder of geld voor waspoeder en dan wassen ze je kleding. Je betaalt per kledingstuk. Zeer handig dus als je op reis bent en zelf geen zin hebt in wassen! 41.
Het was zondag in Ho en erg rustig. Even op een terrassje wat gedronken met een kleine lunch die we zelf op straat hadden gekocht. We zaten tegenover een “artgallery” en daar nog even geshopt! De eigenaar was blij met klanten en prees ons van alles aan. Hij had veel mooie spullen en kon wel een goed prijsje voor ons maken. Hij was trouwens zo “stoned als een garnaal” wat voor ons wel gunstig was, HA HA! Hij nodigde ons uit bij hem thuis want daar had hij nog véél meer spullen. En inderdaad! Hele mooie dingen. We zijn een hele tijd bij hem gebleven, koppie thee kregen we aangeboden, een joint….eh….Nee, sorry bedankt! Toen wij dit afwezen drukte hij meteen zijn eigen jointje uit en verontschuldigde zich voor zijn geblow. Excuse me Excuse me… hij vond het echt vervelend tegenover ons. Op den duur zijn we met hem terug gelopen naar zijn winkel. We hebben nog wat foto ’s gemaakt met hem samen waarbij wij gekleed waren in mooie gewaden en toen afscheid genomen van deze bijzondere rasta-man! De volgende dag zijn we met een busje naar een bergdorpje genaamd: Amedzofe gegaan. Echt een rit over enge hobbelige wegen en langs een ravijn.! Eng! Dit dorpje was heel schattig en daar hebben we 2 dagen doorgebracht in alle rust. In een slaapkamer ‘bij oma thuis”. Echt waar! Een oud dametje had een slaapkamer met een terrasje die ze verhuurde. Erg knus allemaal. Ons eten werd elke dag gemaakt door een ander oud dametje uit het dorp. Je kon doorgeven wat je wilde eten en dan bereidde zij dit voor je! We konden het bij haar in de woonkamer eten maar we mochten het ook op ons terrasje eten. Het werd dan bezorgd door een jongere vrouw. Wij kozen voor het bezorgen en zo zaten we lekker te genieten van pannenkoeken met honing op ons eigen terras! Na een paar – voor ons – koele dagen (bergdorp, temp. Lager!) Hebben we het dorpje weer verlaten. Wachtend op de bus kwam een stel met een 4 –wheeldrive voorbij en na te vragen kregen we een lift! Een Zweeds of Noors (?) stel die beide al 10 jaar ontwikkelingswerk deden in Afrika. Ze waren al in verschillende landen werkzaam geweest en nu dan in Ghana. Zij werkte voor de Zweedse/Noorse Ambassade en hij legde waterputten aan. Interessant om hun ervaringen te horen! Franca en ik waren wel toe aan een paar dagen zon, zee en strand en dus zijn we via een pit-stop in Accra (Labadi –Beach) door gegaan naar Kokrobite! Kokrobite, the place to be!!! Dit geweldige “smurfendorp” was heerlijk relaxed, net als de vorige keer toen ik er was. We hebben lekker aan het strand gelegen, lekker genoten van de geweldige ontbijtservice en lunches, lekker in de hangmat…..SUPER! Na een paar daagjes ging Franca terug naar Accra. Zij vloog enkele dagen eerder dan ik terug naar Nederland en dus namen we afscheid. We hebben 3 leuke weken samen gehad! Super om zo te reizen met iemand die je totáál niet kent en waar het dan zo goed mee blijkt te klikken! Ik ben met Franca nog meegereden tot het internetcafé en toen was ik na haar te hebben uitgezwaaid weer alleen. Alhoewel alleen… In de taxi kwam ik Mary weer tegen. Mary was een Afrikaanse die een Call-shop had in Kokrobite. Toen ik er rond het nieuwe jaar ook was heb ik eens bij haar gebeld. Nu kwamen we elkaar weer tegen en kletsten met elkaar. Ze moest ook naar het internetcafé en we hebben daar na het internetten op elkaar gewacht. Toen we in de taxi terug reden nodigde ze me uit om de volgende morgen bij haar in haar Call-shop te komen ontbijten! Nou, dit was toch zó leuk! Een lieve meid van 28 jaar die echt goed bezig was! Ze was de manager van de Call-shop. De eigenaar was een Duitser. Ze leerde Duits en oefende dit een beetje met mij. De eigenaar was bezig om naast de Call-shop een restaurant te bouwen en daarin ging zij ook werken. Verder had ze een dochtertje van 6 en had ze een jongetje van 7 geadopteerd die geen ouders meer had. Ik had veel bewondering voor haar, wat een sterke vrouw! Ze had een heerlijk ontbijtje voor me gemaakt en nadien heeft ze me nog voorgesteld aan haar familie die verderop woonde. Wat een bijzondere ontmoeting was dit! Mijn laatste avond in Kokrobite was er een groot feest bij “Big Milly’s “ en daar kwam Mary ook om afscheid van me te nemen. Super!
42.
De volgende dag ben ik met de bus terug gegaan naar Accra naar Salvation Army Guesthouse. Hier kwam ik op de eerste dag aan in Ghana en daar ging ik elke keer weer naar toe als ik in Accra was. Dit guesthouse was zeer goed en de wijk waarin het stond – OSU_ was erg gezellig en voor mij bekend! Thuiskomen in Accra, het was zo!! Al mijn bagage was in het guesthouse tevens opgeslagen. Ik heb er nog een dagje aan het strand van Accra gelegen( Labadi Beach) . Oók kwam ik Esther en Matthijs nog tegen met wie ik de fietstocht had gedaan. Zij bivakkeerden ook in het Salvation Army Guesthouse en heb ik nog de allerlaatste middag met hen aan het strand gelegen. We vlogen s ‘ avonds allemaal terug naar Nederland…. en dat met 3 verschillende vliegmaatschappijen! Maf! Op het vliegveld hebben we afscheid van elkaar genomen en toen begon mijn reis terug naar Nederland. Drie –en een halve maand heb ik genóten van GHANA! Het was een geweldige ervaring!!!
.
43.
