Heuvelland MAGAZINE EXTRA EDITIE 07

PB 3/38/77

Heuvelland MAGAZINE EXTRA EDITIE

Afgiftekantoor 8950 Heuvelland

© DdK

07

Een periodieke uitgave van VVV Heuvelland

Zero Hour 90 jaar mijnenslag

COLOFON Heuvelland Magazine is een periodieke uitgave van VVV Heuvelland vzw, Reningelststraat 11, 8950 Kemmel. T 057 45 04 55 - F 057 44 89 99 E [email protected] www.heuvelland.be

2

Beste lezer, Deze extra editie van Heuvelland Magazine gaat over de herdenking van 90 jaar

Verantwoordelijke uitgever Geert Vandewynckel, voorzitter VVV Heuvelland. Reningelststraat 11, 8950 Kemmel. T 057 45 04 55 - F 057 44 89 99 Rekeningnr. 738- 3060200-66 E [email protected]

Mijnenslag. Negentien mijnen ontploften en brachten daarmee een verandering in

Redactie Katleen Van Landschoot, Redactiebureau De Copywriter. E [email protected] www.decopywriter.be

willen doen: mensen samenbrengen en doen nadenken over het belang van een

Fotografie - Beelden Daniël de Kievith - www.belgapix.com, Michael Sheill en Eric Flamand Met dank ook aan José Depover, Franky Bostyn, Algemeen Rijksarchief Brussel, Johan Vandewalle en Peter Barton Met dank aan het Algemeen Rijksarchief voor het gratis ter beschikking stellen van de beelden uit ‘Der Mineur in Flandern.’

voor. U zult zien: er is gedacht aan iedereen. De ene zoekt vooral historische ach-

Vormgeving Filip Degryse, die Keure I Graphic Design E fi[email protected].

meteen een volledig weekend van. Er is voldoende te beleven, en u bent van harte

Drukwerk Drukkerij die Keure, Kleine Pathoekeweg 3, 8000 Brugge. T 050 47 12 72 - F 050 34 37 68 Oplage 5000 ex. Niets van deze uitgave mag worden overgenomen, verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

INHOUD

2 8 11 14 16 18 20

Voorwoord

> Zero Hour de documentaire

de oorlogssituatie én in het landschap. De achtergebleven kraters zijn ook nu nog blijvende littekens aan de vele gewonden en doden die in onze streek gevallen zijn. Ze vormen een levend museum waar jong en oud elkaar ontmoeten. Dat is precies wat we met het herdenkingsweekend van 7 tot en met 10 juni 2007 vredevolle samenleving. Een hele ploeg mensen uit Heuvelland en Mesen hebben samen een programma uitgewerkt. In dit nummer stellen we dat uitgebreid aan u tergrond, de andere herbeleeft het verleden liever al wandelend of al fietsend door de streek, nog iemand anders laat zich liever ontroeren door prachtige beelden en muziek,... Tijdens het herdenkingsweekend kan het allemaal. En u: waarvoor bent u te vinden? Lees dit magazine eens rustig door en kijk welke momenten van het weekend u zeker niet wil missen. Of beter nog: maak er welkom! Geert Vandewynckel Schepen van Cultuur en Toerisme

De Mijnenslag in het kort Het grote probleem tijdens WOI was: hoe kunnen we de linies, die versterkte burchten waren in het landschap, doorbreken. De frontlijn had in de regio Ieper - Wijtschate-Mesen, de vorm van een omgekeerde S. Dit front bestond uit 2 à

> Voor wie meer wil weten over de mijnenslag

3 linies veelal 2 à 3 km van elkaar verwijderd. Iedere linie was 200 à 300 meter

> De menselijke kant achter oorlogslawaai.

prikkeldraad. Het niemandsland scheidde de Duitse linies van de geallieeerde.

> De grote oorlog in klank en beeld > Mesen in het spoor van Nieuw-Zeelanders

breed en bestond uit een aaneenschakeling van versterkte bunkers, loopgraven, Om elkaars linies te doorbreken gebruikten beide legers tanks, vlammenwerpers, gas.... In deze regio bleken alleen ondergravingen effectief. Zo werden op verschillende plaatsen de Duitse hoger gelegen posities ondergraven.Diep onder de grond werden 23 munitiekamers aangebracht. Op 7 juni 1917 om 04u10 werden er 19 gelijktijdig tot ontploffing gebracht. Als gevolg van de kunstmatige aardbeving bleven kraters over en verschoof de frontlinie naar achter. Zo konden de

> 7 JUNI: Redmonddag

geallieerden een heel stuk van de heuvelrug veroveren. De Mijnenslag was immers

> Programma overzicht

dale). Daarmee wou men een doorbraak forceren naar Roeselare, Zeebrugge en

Reacties en/of suggesties voor volgende magazines zijn altijd welkom.

een voorspel op die andere slag: de slag van de modder (de Slag van PassenOostende. Roeselare was voor de Duitsers een belangrijk spoorwegenknooppunt. Zeebrugge en Oostende wou men treffen omwille van de onderzeeërs.

ZERO HOUR: DE DOCUMENTAIRE

Kwaliteit onvoldoende. Kan dit beeld in hogere kwaliteit?

Zero Hour: de documentaire Hoe zag de Mijnenslag er precies uit? Om een visueel antwoord te kunnen geven op die vraag heeft het West-Vlaamse Productiehuis Arendsoog in opdracht van de gemeente Heuvelland er een film over gemaakt. Niet zomaar een film, maar een aaneenschakeling van technieken die ervoor zorgen dat u de Mijnenslag als het ware zelf kan meemaken. De première vindt plaats op 8 juni.

Peckham crater en de pool of peace op de achtergrond

Arendsoog werkt volgens het principe van wat de Engelsen ‘personal digital production’ noemen: een methode van videojournalistiek die ook BBC gebruikt voor de reportages. Het productiehuis specialiseert zich in alles wat te maken heeft met informatie. De opdracht om een documentaire te maken over de Mijnenslag past daarin, zegt Jan Smekens .

‘Zero Hour’, dat is de officiële titel van de documentaire rond 90 jaar Mijnenslag. Dat was ook de codenaam van de operatie in 1917. De documentaire belooft vernieuwend te zijn in alle opzichten. Het is een combinatie van luchtbeelden, 3Danimatie, life opnames, archiefmateriaal en re-enacting. “We hebben een 20 minuten durende film gemaakt die mensen moet verlei-

den tot een bezoek aan de site waar de Mijnenslag van 1917 van Wijtschate en Mesen zich heeft afgespeeld”, zegt Jan Smekens van Arendsoog. “De uitdaging was om heel veel materiaal en technieken te combineren. Daardoor is het een documentaire op BBC-niveau geworden. Het is uniek voor de regio, en zelfs voor Vlaanderen.

Het concept Bij de documentaire wordt de toeschouwer vanuit de huidige site meegenomen onder de grond. De bovengrondse site wordt weergegeven door hedendaagse beelden en historisch beeldmateriaal. Daarna daalt de bezoeker af in de grond – in de schachten dus – en krijgt hij 3Dbeelden (computeranimatie) te zien. De bezoeker wordt een eindje meegenomen in de tunnel, en dan gaat 3D naadloos over in re-enacting. “Re-enacting wil zeggen dat historische situaties in scène gebracht worden”, legt Jan Smekens uit. “In dit geval laten we zien hoe de soldaten onder de grond zitten en graven. De acteurs die aan re-enacting doen en zich inleven in de ondergrondse oorlogssituatie, dragen de correcte uniformen uit ’14-’18. OmDe Pool of Peace is één van de 17 overgebleven mijnenkraters.

3

ZERO HOUR: DE DOCUMENTAIRE Britse Sappers graven een tunnel onder de Duitse stellingen. 3

De munitiekamer op het einde van de tunnel wordt met 5 springstoffen gevuld.

4

Het resultaat is een immense ontploffing. 5

7 Met zandzakje worden een reeks blokkades aangelegd om de kracht van de explosie opwaarts te sturen in plaats van door de mijngalerijen.

Combinatie van technieken

dat ook het acteren heel geloofwaardig moest zijn, wordt er niet gesproken. De personages zijn aan het werk, maar spreken niet. Het mocht niet gekunsteld overkomen, maar om professionele acteurs in te huren ontbrak het budget. Vandaar dat met een voice-over is gewerkt. De voice-over is een commentaarstem die het verhaal vertelt in een documentaire, film of ander televisiemateriaal.”

“De uitdaging was om met de oudste en de nieuwste methodieken een boeiend geheel te maken. We wilden vooral de emotie weergeven op een boeiende manier. Alles gebeurt geschiedkundig zo correct mogelijk. We baseren ons op wat er aan historisch materiaal voor handen is. Daarvoor hebben we zaken opgezocht in alle mogelijke archieven ter wereld. Het is moeilijk te zeggen hoeveel mensen hebben meegewerkt hebben aan de documentaire, maar het zijn er veel. Alleen al voor de 3D-animatie is een gespecialiseerd bedrijf ingeschakeld. Het team dat meewerkt aan de re-enacting, de ploeg voor de luchtopnames... En dan heb ik het nog niet over de historische inbreng.

Eén van de twee trechters aan Petit Bois

Wat mij opgevallen is, is de betrokkenheid van veel mensen. Niet alleen van het gemeentebestuur, maar ook van heel veel mensen er rond. De Eerste Wereldoorlog ligt nog heel veel mensen nauw aan het hart. Als West-Vlaming vond ik het een heel boeiende opdracht om te doen. Weet je wat ik eigenaardig vind? Dat zo weinig landgenoten iets weten over de Mijnenslag. Het verhaal is veel bekender in Groot-Brittannië – weliswaar vooral de Britse versie – dan hier. Nochtans was het een belangrijk gegeven. Eén waarover veel te vertellen is. We zouden er een Hollywoodfilm kunnen over maken. Alleen al over wat gebeurd is bij Petit Bois, het bosje bij de Wijtschaatse heuvelkam.

Stof voor méér Dwarsdoorsnede van de Britse aanvalstunnel onder de Duitse stellingen bij de Spanbroekmolen.

Van eind 1914 tot 7 juni 1917 bevond zich bij Petit Bois de eerste Duitse linie. De galerij naar de mijnkamer onder Petit Bois werd gedeeltelijk gegraven met machine die ook dienst heeft gedaan bij de aanleg van de Londense metro. Maar tegen de West-Vlaamse klei bleek de machine niet opgewassen. Ze begaf het, en zit nog altijd onder de grond. Waarvoor Petit Bois ook bekend staat is omwille van het feit dat er dertien Britse ‘ondergravers’ zijn vast komen te zit-

ZERO HOUR: DE DOCUMENTAIRE

De Film

ten toen de Duitsers de boel opbliezen. Daardoor zaten de Britten gevangen in een ondergrondse ruimte van 1,2m hoog en 80cm breed. Twaalf van hen probeerden zich een uitweg te graven, maar tevergeefs. De ene man die roerloos bleef liggen op het hoogste punt in de tunnel en af en toe zijn mond nat maakte, overleefde het wel. Willy Spillebeen heeft in zijn roman ‘De Heuvel’ daarover al verteld, maar er zit ook stof in voor een film. De documentaire is geen langspeelfilm; wel een smaakmaker. “Het is een campagnefilm geworden om mensen aan te zetten om de regio te bezoeken. De bedoeling is een goed historisch beeld brengen met nooit eerder vertoonde beelden, met een evenwicht tussen de

De documentaire ‘Zero Hour’ gaat in première op 8 juni. Op 9 en 10 juni is de film doorlopend te bekijken in OC De Klaverhulle te Wijtschate. Na het herdenkingsweekend wordt die permanent getoond in het streekbezoekerscentrum van Kemmel, bij de toeristische dienst. Britse en de Duitse kant van het verhaal – dat is uniek – en bezoekers naar Heuvelland te krijgen en hen te stimuleren om het Krater- en Mijnenpad eens te volgen en enkele zaken te bezoeken. Hoewel het doelpubliek iedereen is, hebben we vooral geprobeerd de jongeren voor ogen te houden. Er komen heel veel scholen naar Heuvelland en de documentaire is daarvoor een ideaal uitgangspunt. Er komt ook een Engelse versie van de documentaire”.

Originele tekening van de graafmachine die bij Petit Bois werd gebruikt.

Ook op Canvas

Een ruimere reportage over de Mijnenslag kunt u ook zien op maandag 4 juni op Canvas (Keerpunt)

Luchtbeelden van beide Petit Bois kraters, 1917.

Zowel de Britse als de Duitse versie komen aan bod Franky Bostyn (conservator van het Memorial Museum Passchendaele 1917) is zoals hij zelf zegt “cultuurfreak van de Eerste Wereldoorlog”. Hij maakt deel uit van het wetenschappelijk comité dat opgericht is in de aanloop naar de herdenking. Hij is opgetogen over de documentaire.

Duitse mineurs aan de slag in de ondergrond van Wijtschate.

“Omdat ik afkomstig ben van de regio, heeft de Eerste Wereldoorlog me altijd al geïnteresseerd”, zegt Franky Bostyn. “Toen ik geschiedenis studeerde lag het voor de hand dat mijn licentiaatsverhandeling daar dus over zou gaan. Ik heb van ’14-’18 mijn specialiteit gemaakt. Ik ben ook verbonden met de Association for Battlefield Archeology in Flanders (ABAF). Die vereniging houdt zich bezig met archeologisch onderzoek naar de overblijfselen van bunkers, loopgraven en militair materieel uit de Eerste Wereldoorlog.”

Tegenmijnen

Deze bronzen maquette van de Wijtschate-Mesen heuvelrug bevindt zich op de Duitse site Bayernwald.

“De documentaire is in die zin uniek dat ook aandacht wordt besteed aan het tegenmijnen. Het klassieke verhaal is dat van de Britten die de Duitse stellingen ondergraven en dat leidt tot de Mijnenslag met 19 ontplofte mijnen. Maar anderzijds zijn de Duitsers ook op zoek gegaan naar de Britten. Dat verhaal is vrijwel onbekend. De Duitsers hebben evenveel schachten gebouwd. Ze zaten hoger dan de Britten. Als de Britten 25 meter onder de grond zitten en de Duitsers tien meter hoger, dan moesten ze 35 meter graven om op hetzelfde niveau te komen. De Britten vielen aan en de Duitsers probeerden af te counteren. Dat zijn tegenmijnen. De schacht Dietrich in Wijtschate, die nu opengesteld wordt, ligt langs het wandel- en mijnenpad en wordt de nieuwe attractie. Twee jaar geleden hebben we die opgegraven en die wordt nu gerestaureerd. Met de documentaire vertellen we zowel het verhaal van de aanvallende Britten als dat van de onderscheppende Duitsers. Het komt tot een hoogtepunt op 7 juni ’17 om 3u10. Negentien krachtige dieptemijnen ontploffen dan met

Sir Norton Griffith bedacht het plan om WijtschateMesen op een grootschalige manier te ondergraven.

een totale waarde van een half miljoen kilo explosieven. Het was de grootste kunstmatige ontploffing tot dan toe, die sindsdien alleen in kracht is overtroffen door de atoombommen van Hiroshima in ’45. De Mijnenslag was de grootste door mensen tot stand gebrachte schok vóór 1945.”

Het begin van méér “De schok heeft heel wat teweeggebracht. De Duitsers zaten hoog op de heuvelkam. De Britten zaten laag. De Britten hebben herhaaldelijk aangevallen op de heuvelkam, zonder succes. Tot de Mijnenslag. De Duitsers waren compleet uit het lood geslagen. Ze hebben de eerste linie (gevormd door de kraters) en tweede linie (de lijn Mesen-Wijtschate) opgegeven en halt gehouden in de derde linie. De boog rond Wijtschate werd dus in een paar uur tijd recht getrokken. Dat was het grootste militaire succes van de Eerste Wereldoorlog. De Mijnenslag was trouwens ook één van de best geleide veldslagen. De leiding was in handen

ZERO HOUR: DE DOCUMENTAIRE Heb zelf een beeld van internet geplukt wegens onvoldoende kwaliteit beeld VVV. Het is natuurlijk veiliger dat jullie zelf een ander beeld bezorgen van de slag van Passendale.

De mijnenslag was het militaire voorspel op de slag van Passendale,welke in de modder is vastgelopen.

Kaart met de posities van alle Duitse schachten ten zuiden van Wijtschate dorp.

van generaal Plumer, van het tweede leger. Onder dat leger zat onder andere een Nieuw-Zeelandse divisie die Mesen heeft ingenomen en twee Ierse divisies (de 16de en het 36ste) die Wijtschate hebben ingenomen. Vanaf 12 juli was er dan de Slag van Passendale, de grootste beschieting van heel de oorlog. We werken samen voor één groot programma dit jaar, verdeeld over vijf weekends: één in Heuvelland en vier in Zonnebeke. De slagen worden chronologisch gevolgd met herdenkingen in juni, juli, augustus, oktober en november.

Er is een overkoepelende brochure met het programma in de verschillende gemeenten. U vindt ze ook op http://www. passchendaele.be/NL/download/HerdenkingBrochureV3_2007Ned.pdf Wijtschate was in 1916 omgebouwd tot een versterkte burcht met een wir war van loopgraven, bunkers, versterkte mitrailleursnesten...

7

STEF DECROCK OVER HET HERDENKINGSWEEKEND

Voor wie meer wil weten over de Mijnenslag Ter gelegenheid van het herdenkingsweekend rond 90 jaar Mijnenslag zijn enkele educatieve en toeristische producten ontwikkeld: een documentaire, een website, een (vernieuwde) wandel- en fietsroute, een battlefieldgids en een tijdelijke tentoonstelling. Cultuurcoördinator Stef Decrock geeft meer uitleg.

8

“Met Bayernwald hadden we het Duitse verhaal, met de site van de Lettenberg konden we het Britse verhaal van de Eerste Wereldoorlog brengen, en vorig jaar konden we met de Slag van de Kemmelberg de Franse invalshoek weergeven. Het Ierse luik was nog niet aan bod gekomen. Dat komt er nu met enkele producten rond de Mijnenslag. Het is de laatste fase van de globale ontsluiting van oorlogserfgoed in Heuvelland. Er zijn nog enkele interessante sites zoals de Scherpenberg en één in de flank van de Kemmelberg, maar die laten we zitten.”, zegt Stef Decrock.

Wandelen en fietsen door oorlogsgebied Binnen de cultuurdienst van Heuvelland wordt hard gewerkt om enkele educatieve en toeristische producten klaar te krijgen tegen het weekend van 7 juni: een fietsroute, battlefieldgids, documentaire, website, en een tijdelijke tentoonstelling.

Gebouwd in 1911 werd deze imposante instelling voor weeskinderen tijdens de oorlog volledig vernietigd. Na de oorlog werd het complex niet meer heropgebouwd.Op deze locatie komt een infodrager.

Stef Decrock: “‘Van Kraters en Mijnen’ is een vernieuwde fietsroute die we samen met de mensen van het In Flanders Fields-museum Ieper én Westtoer hebben gemaakt. De tocht loopt van de Palingbeek over Sint-Elooi en Wijtschate naar Mesen. De volledige zone van het front waar de Mijnenslag heeft plaatsgevonden wordt aangedaan. Het parcours rond Wijtschate vormt ook een wandelroute die start aan het (nieuwe) dorpsonthaalpunt van Wijtschate. Er zijn verschillende versies die variëren tussen 3 en 10 km. Onderweg vindt u op zeven infodragers geschiedkundige achtergrond en wetenswaardigheden over wat er te zien is. Zo komt u voorbij de sporthal, en dat is de plaats waar vroeger Huize Godtschalck stond. Over die instelling komt u meer te weten op de oriëntatietafel daar. Een ander infobord vertelt het verhaal van Petit Bois en de dertien Britse ‘ondergravers’ en de Britse graafmachine die daar nu nog altijd vast zit in de klei.” In tegenstelling tot de Redmondwandeling die in de vroege ochtend van 7 juni wordt georganiseerd, kunt u de ‘Kraters en Mijnentocht’ ook buiten het Herdenkingsweekend verkennen, want het wordt een vast bewegwijzerd traject met

paaltjes en een informatieve kaart met tekst en foto’s. Eigenlijk is het een bestaande wandelroute die wordt verbeterd. Er komen sites bij en het traject wordt groter. Zo kunnen wandelaars nu ook het Campagnebos doorkruisen. Dat is een stukje ‘ongeschonden oorlogsgebeid’ waar zich de Duitse mijnenschacht Dietrich bevindt.”

Uniek materiaal Een themawandeling in elkaar steken vergt heel wat research. Tal van mensen hebben daaraan meegewerkt. Ook bijvoorbeeld José Depover, een man die gebeten is door de geschiedenis van Wijtschate en waarover hij in 2000 zelfs een boek heeft geschreven. De informatie die niet kon verwerkt worden op de infotafels, gaat niet verloren. “We hebben een schat aan informatie verzameld. Niet alleen Brits maar ook veel Duits materiaal”, zegt Stef Decrock. “De Duitse versie is maar amper bekend. In alles wat we brengen willen we de twee versies aan bod laten komen. Zo hebben we een boek ‘Der Mineure in Flandern’ gevonden in het Rijksarchief in Brussel met Duitse foto’s. Uniek beeldmateriaal over Wijtschate en Mesen. Dat wordt verwerkt

STEF DECROCK OVER HET HERDENKINGSWEEKEND

in de documentaire en de website. Wie wil weten hoe Wijtschate eruitzag tijdens de oorlog moet zeker de tentoonstelling Zero Hour bekijken. Tijdens het herdenkingsweekend staat die opgesteld in ontmoetingscentrum De Klaverhulle in Wijtschate. Later krijgt het tentoonstellingsmateriaal een plaatsje in Bezoekerscentrum in Kemmel. Het is ook daar dat de documentaire ‘Zero Hour’ te zien zal zijn. Die documentaire duurt 20 minuten, en is een globale kennismaking met wat

er rond 7 juni 1917 gebeurd is. De (meertalige) website www.zerohour. be is bedoeld voor mensen die veel meer willen weten over de Mijnenslag: de voorbereiding, de uitvoering, wat er achteraf gebeurd is. We hebben gekozen voor een crossmediale aanpak. De stijl van de website sluit aan bij die van de documentaire en de gezamenlijke brochure rond de Slag bij Mesen-Wijtschate en de Slag van Passendale. Alles vult elkaar aan.”

Ierse zuiltjes Tegen de middag van 07 juni was het dorp door Ierse soldaten bevrijd.

Veel mensen denken verkeerdelijk dat Mesen bevrijd is door Ieren, maar dat klopt niet. Mesen is bevrijd door NieuwZeelanders; Wijtschate is bevrijd door de Ieren. Er waren twee Ierse divisies: de 16de Irish Division (katholieken) en de 36ste protestantse (Ulster) divisie. Zondag 10 juni, vlak na de oecumeni-

sche dienst in de kerk van Wijtschate, zullen twee Ierse gedenkzuiltjes onthuld worden. Stef Decrock: “In de Wijtschatestraat langs weerskanten van de straat – daar waar de beide divisies versterkt zijn bij de aanval – komt een Iers zuiltje, symbool voor de twee divisies die daar gestreden hebben. De zuiltjes zijn ge-

9

lijkaardig aan die in het Vredespark in Mesen. Ze krijgen een gebeitelde inscriptie. Links van de weg, richting Wijtschate, heeft de 16de Irish Division gevochten. Aan de andere kant komt een zuiltje voor de 36ste Ulster divisie. Dat is de enige locatie in het Westelijk grondgebied waar die divisies zij aan zij gevochten hebben. Dat willen we accentueren. Ze worden onthuld tijdens het Herdenkingsweekend in aanwezigheid van heel wat binnen- en buitenlandse prominenten.”

STEF DECROCK OVER HET HERDENKINGSWEEKEND

Battlefieldgids voor de Engelstalige bezoeker Niet alleen in de Westhoek verzamelt men materiaal over de Eerste Wereldoorlog en de Mijnenslag. Ook in Ierland is men de gebeurtenissen rond de Messines Ridge nog niet vergeten. Tom Burke heeft er een gedetailleerde battlefieldgids over gemaakt.

10

De Ier Tom Burke is gebeten door de oorlog. Zowat tien jaar geleden stichtte hij de Royal Dublin Fusiliers Association, een ‘remembrance’-vereniging die de oorlog levend wil houden en zich daarbij concentreert op de verhalen van mensen, omdat volgens de vereniging “dat de sleutel is om alles te kunnen begrijpen”.

Verhalen Tom Burke heeft de vereniging opgericht nadat hij met een buurman had gesproken over de medailles die hij als veteraan had gekregen in de Grooten Oorlog. De man vertelde hem dat het de eerste keer was dat hij zijn ervaringen kon vertellen. Daarop besliste Burke om andere oorlogsveteranen op te zoeken

en hun verhalen te bundelen. Ze staan nu op de website http://www.greatwar. ie. Voor zijn werk is Tom Burke trouwens onlangs onderscheiden. Tom Burke – die eigenlijk chemicus is – verdiept zich niet alleen in de verhalen van oorlogsveteranen, maar is ook geïntrigeerd in de streek waar de Eerste Wereldoorlog zich heeft afgespeeld en wat de rol van de Ieren daarbij was.

Gedetailleerde gids “Jarenlang heeft Tom Burke alles uitgeplozen en het resultaat is een battlefieldgids”, zegt Stefaan Decrock. “Zijn boek is een wandelgids in het Iers, bedoeld voor de Engelssprekende bezoeker. In totaal brengt hij het verhaal van 62 locaties in de regio. Bijvoorbeeld: bijna 30 punten tussen Kemmel en Wijtschate over de aanval zelf. Hij vertelt wat er gebeurd is met de Ieren, zodat je al wandelend alles kan reconstrueren. Tom Burke beschrijft alles heel secuur. Bij elk punt geeft hij foto’s, kaarten en gedetailleerde uitleg. Hij citeert dag- en regimentsboeken van wat er op betrokken

locatie tijdens de aanval is gebeurd. Veel van de punten liggen op onze wandelroute. Met zijn goedkeuring en vermelding van de bron hebben we veel van zijn informatie verwerkt in het aanbod voor onze route.” De Battlefieldgids is in de eerste plaats bedoeld voor de Ierse toerist die in de regio Wijtschate-Mesen op bezoek komt, maar wie geïnteresseerd is in alles wat te maken heeft met de Eerste Wereldoorlog zal er ook veel aan hebben. Verkrijgbaar in het VVV-kantoor in Kemmel.

Duitse bunker, beter gekend als ‘Skip Point’ De bunker, recht voor ons, speelde een belangrijke rol in de Duitse verdediging van de zuidkant van Wijtschate- dorp. Om 03u10, na de grote ontploffing van de 19 dieptemijnen, startten de Ierse divisies met de bevrijding van Wijtschate. Hier stootten ze echter op hevig Duits verzet. Enkele getuigenissen uit Ierse dagboeken: Toen hij de heuveltop van de Spanbroekmolen krater bereikte, riep een jonge officier van de 9th Royal Irish Rifles uit: “Volg me”. Het frontvuur was nog maar net verstild, toen de aanvallende Ierse soldaten vanuit drie versterkte Duitse posities opnieuw onder vuur van machinegeweren kwamen te liggen. ‘Skip and Jump Points’ en hoeve ‘Scott Farm’ Skip Point sloeg op deze bunker. De hoeve links van ons was ‘Scott Farm’ en ‘Jump Point’ lag 290 meter hogerop. Deze posities waren onderdeel van de

tweede Duitse linie en hadden het Britse kanonnengeweld ter voorbereiding van de mijnenslag blijkbaar ‘goed’ doorstaan. Allemaal posities waar de vele Duitse machinegeweren stonden opgesteld. Het was op deze heuvel dat de Belfast YCV’s hun vlag hesen in de ochtend van 7 juni 1917. Het duurde meer dan 2 uur om de zone te veroveren tussen deze bunker en de Spanbroekmolen krater. Het dorp zelf werd tegen de middag bevrijd.

THEATERWANDELINGEN

De menselijke kant achter het oorlogslawaai Op deze locatie startten de Britse tunnelers hun graafwerken richting de Spanbroekmolen.

Op zaterdag 9 en zondag 10 juni kunt u in de namiddag deelnemen aan de theaterwandeling ‘Van de Croonaert tot ’t Helleken’. Voor wie de omgeving van Wijtschate beter wil leren kennen en meer te weten wil komen over wat zich daar allemaal heeft afgespeeld in de Eerste Wereldoorlog is dit zeker een aanrader. Regisseur Marnick Dehouck vertelt wat u kunt verwachten. Een twee uur durende tocht door en langs Wijtschate met onderweg enkele pakkende theatermomenten rond de Eerste Wereldoorlog en muziek: dat is in een notendop ‘Van de Croonaert tot ’t Helleken’. Het parcours van die theaterwandeling – zoals de naam het zegt: van het Croonaardbos tot aan het gehucht ’t Helleken - komt grosso modo overeen met dat van de Kraters en Mijnen-route. Het grootste verschil is dat u de tocht niet alleen hoeft te maken. U zal begeleid worden. Dat begint al op de markt van Wijtschate. De drillsergeant zal iedereen daar tot de orde roepen en praktische richtlijnen meegeven. Daarna neemt een gediplomeerde gids die de streek en de gebeurtenissen uit de Eerste Wereldoorlog heel goed kent u mee voor een twee uur durende tocht.

Verrassend, af en toe ludiek Achter de kerk, richting rust- en verzorgingstehuis, via een klein voetgangerspaadje komt u bij de sporthal en een voetbalveld. De gids vertelt u wat zich op de verschillende plaatsen heeft afgespeeld. Ter hoogte van het voetbalplein bijvoorbeeld komt het verhaal van het voorjaarsoffensief van de Duitsers in 1918 ter sprake. “Bij de Slag om de Kemmelberg was dat punt interessant vanwege het uitzicht. Op een bepaald moment hadden de Duitsers er tribunes geplaatst om goed te kunnen kijken. Precies een voetbalwedstrijd”, zegt Marnick Dehouck. De gidsen zullen onderweg ook wijzen op bunkers, plaatsen en voorwerpen waar u anders misschien niet zou op letten. Zo wandelt u langs de Holleweg die Hitler nog heeft geïnspireerd voor een schilderij. Ter hoogte van de site Bayernwald vindt een evocatie plaats waar u het verhaal van een Duitse soldaat te horen krijgen. “Dat wordt een ludiek gebeuren, met Duitse worstjes”, zegt Marnick. Tussen deze en de volgende evocatie staat voor de deelnemers aan de tocht een aangename verrassing klaar. Wat dat is,

verklappen we nog niet.

De Redmond-broers Bij de stopplaats Petit Bois mag u speciaal voor de theaterwandeling op een terrein dat anders niet publiek toegankelijk is. “Daar zal duidelijk worden hoe de soldaten zich soms letterlijk een

Willie” Redmond wordt kapitein, later majoor, bij het 6e bataljon Royal Irish Regiment.

11

THEATERWANDELINGEN

12

weg moesten banen”, zegt Marnick een beetje geheimzinnig. Via Petit Bois gaat het naar Grand Bois waar de restanten van een Duitse afluisterpost nog aanwezig zijn. Na een stukje boswandeling bereikt u een prachtige site waar het verhaal van de Ierse majoor William Redmond verteld wordt. Op de exacte plaats waar een kogel hem getroffen heeft, zal de evocatie plaatsvinden. Marnick Dehouck: “Het verhaal van Redmond is dat van de katholieke Ier die, geraakt door een kogel, gered werd door een protestantse Ierse ambulancier Meeke – nochtans stonden katholieken en protestanten niet echt op goede voet met elkaar. Vooral de broer van William Redmond was belangrijk voor de geschiedenis. Hij, John Redmond, was parlementariër en stond aan het hoofd van de Home Rule Party die zelfstandigheid nastreefde. Net vóór de Eerste Wereldoorlog was er een burgermacht opgericht met aan protestantse zijde 80.000 en aan katholieke zijde 160.000 man. Die stonden tegenover elkaar. Die strijd is opgeschort tijdens de Eerste Wereldoorlog. John Redmond heeft hen daartoe aangezet in zijn beroemde Woodenbridge-speech.”

Stil worden Tijdens de theaterwandeling wordt ook duidelijk waarom de Duitsers het hadden over de ‘Wijtschate Boge’ en de Ieren over de ‘Messines Ridge’ terwijl ze hetzelfde bedoelen. “De gevechten van Mesen vonden

Majoor Redmond werd begraven in de tuin van Huize Godtschalck te Loker.

eigenlijk plaats in Wijtschate. Dat blijkt uit Duitse regimentsboeken”, weet Wijtschatekenner en geschiedenisliefhebber José Depover. “Dat men het nu heeft over de Messines Ridge komt door de eigenaardige manier van plaatsbepaling van de Engelsen. Ze oriënteerden zich volgens de dichtstbijzijnde kerktoren – die van Mesen dus – en concludeerden dat ze in Mesen waren. Vandaar de historische vergissing”. “Een andere eigenaardigheid is dat William Redmond als enigste oorlogsslachtoffer een apart graf heeft gekregen”, vertelt Marnick. “Door lobbywerk van

zijn vrouw werd uitzonderlijk afgeweken van de regel van het Gemenebest om iedereen – rijk of arm – eenzelfde graf te geven en te begraven nabij de plaats waar ze gesneuveld waren. Majoor Redmond ligt begraven in Loker.” Na het Redmond-verhaal wordt de straat overgestoken. Voor de theaterwandeling kunt u uitzonderlijk de grootste krater van dichtbij bekijken. Van daaruit gaat het richting Pool of Peace, ook wel Spanbroekmolenkrater genoemd. Door de Pool of Peace van de andere kant te benaderen dan gewoonlijk, krijgt u een Duitse bunker te zien die verscholen zit achter struikgewas. Het uitzicht is daar trouwens heel mooi. Bij helder weer kunt u zelfs tot Belle kijken. Bij de Pool of Peace zelf zult u kunnen genieten van een evocatie op het Tijdens d water. e Bayernw wandeling wordt oo ald bezoc k de Duits De theaterwandeling gaat ht. e site verder richting ’t Helleken waar opnieuw een bunker te zien is. Van daarop zal een Piper een klaaglied spelen. Onder die muzikale begeleiding bereikt u dan opnieuw het dorpsplein van Wijtschate.

Menselijke verhalen Ook bij deze Duitse tegenmijnschacht wordt een evocatie opgevoerd.

Van de Croonaert tot ’t Helleken belooft geen klassieke toeristische tocht te

13

Spanbroekmolencemetree met Pool of Peace op achtergrond

worden waarbij de gids een opsomming geeft van feiten die zich hebben voorgedaan en bezienswaardigheden. “Het is een theaterwandeling met personages die de Eerste Wereldoorlog weer tot leven brengt”, omschrijft Marnick Dehouck. “Minder belangrijk dan een overzicht van tactieken, regimenten en overwinningen, is de beleving van de mensen. Hoe voelden ze zich? Vanwaar kwamen ze? Waarom waren ze er? Ierse strijders, Duitse soldaten, kolonel Fielding, een achtergebleven oorlogsweduwe... Het verhaal van al die mensen wordt aanschouwelijk gemaakt tijdens de wandeling. Zo zullen bij de ingang van het Kroonaard-bos Britse soldaten vertellen hoe ze zijn ingelijfd bij de troepen. Het zal duidelijk worden dat niet alleen idealisme een drijfveer was, maar dat ook de ‘White Feather’-strategie en sociale druk meespeelden.” In de intimiteit van een kleine groep kan de boodschap van de evocaties – die niet langer dan een kwartier duren en gespeeld worden door een beperkt aantal auteurs – beter overgedragen worden. Vandaar de beperking van 30 deelnemers per wandeling en de inschrijving vooraf.” Oh ja, Een sterke geschiedkundige achtergrond of een fanatieke interesse in de oorlog is niet nodig om de theaterwandeling te kunnen volgen. Iedereen die

Eén van de drie kraters bij de Hollandse schuur.

graag wandelt en enkele mooie plekjes wil ontdekken in en rond Wijtschate, kan deelnemen.

Praktisch Zowel op zaterdag als op zondag zullen 11 begeleide theaterwandelingen georganiseerd worden. Tussen 12u30 en 18u vertrekt om het half uur een nieuwe groep. De tocht, met zeven evocaties, is ongeveer 9 km lang en duurt twee uur. Er is zoveel mogelijk gekozen voor

onverharde wegen. Buggy’s kunnen het grootste deel van het parcours makkelijk meemaken, al zijn er twee korte stukjes die moeilijker toegankelijk zijn, maar daar is ter plaatse wel een alternatieve route. Deelnameprijs: 7,5 euro per persoon – drankje inbegrepen. Inschrijven op voorhand is noodzakelijk, en kan bij het VVV-kantoor in Kemmel. Tel: 057/450.455

TITEL ???

De Groote Oorlog in klank en beeld Als inwoner van Wijtschate, geïnteresseerde in de oorlog en fotograaf werkte Eric Flamand mee aan de tentoonstelling ‘Zero Hour’, en is hij één van de drijvende krachten achter het multimediaal herinneringsconcert ’19 Mijnen’ dat op 9 en 10 juni zal opgevoerd worden.

Fototentoonstelling

14

Eric Flamand ,Stefaan Decrock en José Depover hebben zich ingezet om de tentoonstelling ‘Zero Hour’ te realiseren. De expositie vertelt het verhaal van de ondergravingen en tunnelers, het ontstaan van de Wijtschateboog, de vastgelopen oorlog in de loopgraven, de voorbereidingen op de Mijnenslag,de ontploffing en de aanval op de Duitse

linies. “Heel wat fotokaarten die we hebben van de Eerste Wereldoorlog zijn gemaakt door Duitsers”, zegt Eric. “Zij hebben enorm veel gefotografeerd. Langs Engelse zijde was het zo geregeld dat alleen officiële fotografen foto’s mochten maken. Vandaar het overaanbod van Duitse foto’s. Al moet wel gezegd dat de Duitse fotokaarten van heel goede kwaliteit zijn, en nog goed bewaard zijn.”

Parallel loopt een fototentoonstelling met onder andere werk van de IersBritse beroepsfotograaf Michael St Maur Sheil. Sheil startte zijn carrière als fotojournalist in Noord-Ierland waar hij werkte voor klanten zoals The Telegraph Magazine, The New York Times en Time Magazine. Vandaag maakt hij nog altijd fotografische reisverslagen voor magazines, maar zijn specialiteit is fotograferen in opdracht van bedrijven. Ook de Europese Gemeenschap en National Geographic behoren tot zijn klanten. “Michael Sheil is echt heel goed in zijn vak”, zegt Eric Flamand die zich ook toelegt op fotografie. “Hij is bezig met een fotoreeks over Heuvelland en Zonnebeke. Op verschillende momenten is hij naar de streek gekomen om landschapsdetails vast te leggen. Op vrijdagavond 8 juni wordt een vierkleurenbrochure met 35 van zijn foto’s over Wijtschate, Mesen, Passendale en Zonnebeke voorgesteld. Het wordt een fotoboek dat beelden

Duitse mineurs luisteren naar mogelijke Britse graafverrichtingen.

TITEL ???

19 Mines brengt het drama van het dorp Wijtschate in woord en beeld.

laat zien van oorlogsgetuigenissen in het landschap, negentig jaar na de gebeurtenissen van 1917.” Stuk voor stuk sterke foto’s die voor zichzelf spreken.

19 mines

Een ander project waar Eric Flamand de laatste maanden veel energie heeft ingestoken is het multimediale herinneringsconcert ‘19 mines’. Als fotograaf had hij vroeger al diaporamashows ineen gestoken, maar het multimediaproject waar hij nu mee zijn schouders onder zet, overtreft die diaporama’s volledig. Onuitgegeven beelden, postkaarten, authentiek materiaal, filmopnames - namen de Duitsers veel foto’s, de Engelsen legden alles vast op bewegend beeldmateriaal - en recente foto’s worden samengevoegd in een groots muziek- en videospektakel. Voor het muzikale luik tekenen het koor Hoogland uit Wijtschate en de Wervikse folkgroep The Swigshift onder leiding van Peter Derudder. The Swigshift bewijst dat ook Vlamingen Ierse muziek kunnen aanvoelen en spelen. Ze hebben drie full cd’s op hun naam en een

vierde komt er dit jaar aan. Ze stonden al op vele podia in binnen- en buitenland – onder andere op Folk in Dranouter en op het Deense Skagen Folk Festival. Harp, gitaar, dwarsfluit, bouzouki, allerlei percussie-instrumenten, didgeridoo, accordeon, akoestische bas, tin en low whistles, uilleann pipes (Ierse doedelzak), bodhràn... : met hun grote verscheidenheid aan instrumenten wordt elk concert van The Swigshift een evenement. Op 9 en 10 juni zal dat niet anders zijn. Onder al dat muzikale geweld worden (vaste en bewegende) beelden geprojecteerd van Wijtschate in 1917 tot nu. Dirk Clement gidst de aanwezigen door het verhaal: de heimwee van de Duitsers, Engelsen die brieven schrijven, zingen, zich vervelen; foto’s en briefwisseling van Ierse soldaten, Bram Ver-

meulens ‘Ik was erbij’... het zijn allemaal elementen die de draagwijdte van de Groote Oorlog duidelijk moeten maken. Voor de technische kant werd streekgenoot Dirk Jengember aangesproken. Zijn firma Video-Art speelt met video-, vaste en live beelden en samen met partners (licht, klank, laser, vuurwerk, regie, dans) realiseert hij multimediale buiten- en binnenspektakels met projecties op één, drie of vijf schermen van 5 tot 10 meter. “De show start met actuele beelden. Van daaruit gaan we terug naar het bezette Wijtschate van 1916 om via 7juni 1917 terug te belanden in het Wijtschate van 2007. Daarin zien we de optocht van de Ieren. De mars, de euforie. Ook gesneuvelden zoals Andrew Lockhart komen in flashbacks aan bod. De kerkhoven met alle oorlogsslachtoffers vormen vandaag nog altijd een litteken. Het eindbeeld wordt een slideshow met foto’s van Michael Sheil. De prachtige beelden en prachtige muziek moeten voor de apotheose van het multimediaspektakel zorgen”, vat Eric Flamand ’19 Mines’ in een notendop samen. Het multimediale herinneringsconcert ’19 Mines’ wordt twee keer opgevoerd in de kerk van Wijtschate: op zaterdag 9 juni om 20u en op zondag 10 juni om 18u. Om het bijna anderhalf uur durende concert bij te wonen betaalt u 3 euro in voorverkoop en 5 euro aan de kassa. De tentoonstelling Zero Hour is op 9 en 10 juni doorlopend gratis te bezoeken in ontmoetingscentrum De Klaverhulle in Wijtschate.

Is dit de postklaart??

Heimwee naar het thuisfront ...

15

????

16

Mesen: in het spoor van Nieuw-Zeelanders Niet alleen in Wijtschate wordt 90 jaar Mijnenslag herdacht. Ook in buurgemeente Mesen staat een en ander op het programma. Steven Reynaert, plaatselijk cultuurbeleidscoördinator, schetst wat er in in Mesen allemaal te gebeuren staat. “Dit jaar houden we op 7 juni een officiële herdenkingsplechtigheid aan het Nieuw-Zeeland Memoriaal en Messines Ridge British Cemetry, en hebben we onze jaarlijkse parade van het marktplein naar het Ierse Vredespark”, zegt Steven Reynaert. “We verwachten veel hoge gasten. Onder andere de NoordIerse premier en een Nieuw-Zeelandse minister hebben laten weten dat ze naar Mesen komen.”

Victoria Cross Op donderdagvoormiddag wordt een herdenkingsplaat ter ere van Samuel Frickleton VC onthuld. Samuel Frickleton is een Nieuw-Zeelandse onderofficier die voor zijn daden het Victorian Cross heeft gekregen. Dat is de hoogste Britse militaire onderscheiding die wordt toegekend voor buitengewone moed in het zicht van de vijand. Het kruis wordt slechts zelden uitgereikt. Sinds de onderscheiding in 1856 door koningin Victoria is ingesteld is ze 1355 keer uitgereikt. De laureaat krijgt de medaille en mag de letters ‘VC’ achter zijn naam zetten. De toen 26-jarige Frickleton heeft zich op 7 juni 1917 heel dapper getoond. Hij maakte twee vijandelijke tuigen onklaar waarmee hij zijn eigen leven tot twee keer toe in gevaar bracht om zijn

samuel frickleton

TITEL ???

strijdmakkers te vrijwaren van dood en verwonding. Tijdens het herdenkingsweekend (en nadien nog de hele zomer) is er een tentoonstellingsluik gewijd aan de VC’s in de gemeentehuis. Dat is een onderdeel van de expositie ‘New Zealanders and Messines’. Enkele belangrijke NieuwZeelanders die in Mesen zijn gesneuveld, worden ook belicht op de tentoonstelling in het brandweerarsenaal.

Film, optredens en gidswandeling Na de officiële momenten op donderdag, volgt – na de vredesconferentie waar genodigden zullen debatteren over de Ierse kwestie – op vrijdagavond een filmvoorstelling en een reeks gratis optredens. “De filmvoorstelling ‘Nieuw-Zeeland in WOI’ is er één in raconteurstijl jaren ‘20”, aldus Steven Reynaert. “De Nieuw-Zeelandse professor Christopher Pugsley zal toelichting geven onder begeleiding van een Nieuw-Zeelandse pianist. Professor Pugsley doceert oorlogsstudies aan de Royal Military Academy Sandhurst, waar hij les geeft over oorlogvoering in de 20ste eeuw. Pugsley, die onder andere de prinsen William en Harry als leerling had, heeft verschillende boeken geschreven. De film die hij brengt op 8 juni heeft hij gemaakt samen met een Nieuw-Zeelands filmar-

Beelden: Het Nieuw-Zeeland Memorial en Messines Ridge British Cemetry. Jaarlijkse parade. Beelden: voorbereidende trainingen, oorlogsacties, de terugkeer,...

17 chief en toont oude filmfragmenten uit de Eerste Wereldoorlog. Voorbereidende trainingen, oorlogsacties, de terugkeer... het komt allemaal aan bod”. Voor wie het allemaal wat luchtiger mag zijn, kan vanaf 21u30 één van de gratis concerten met folkgroepen en jams meepikken. “Zeker de moeite is het optreden van de Nieuw-Zeelandse folkgroep Wild Geese. Zij brengen Keltisch geïnspireerde muziek in de polyvalente zaal. En in de lokale cafés zullen verschillende jams en animaties plaatsvinden”, zegt Steven Reynaert.

Op zaterdag en zondag is het programma in Mesen rustig gehouden om geen overlapping te hebben met de activiteiten die gepland zijn in Wijtschate. Op zaterdagnamiddag zijn er nog drie geleide wandelingen ‘In het spoor van de Nieuw-Zeelandse soldaten’. Er zullen zowel Nederlandstalige als Engelstalige gidsbeurten gegeven worden. De wandelingen worden nadien nog georganiseerd op zondagvoormiddag 15 juli, 19 augustus, 16 september en 6 oktober. Meer info over het programma van Mesen op www.flanders1917.info

Beeld Folkgroep Wild Geese. Blijkbaar in Dranouter reeds opgetreden. Zouden we beelden van Folkmuseum kunnen krijgen?

TITEL ???

7 juni: Redmond-dag Sinds tien jaar wordt op 7 juni een vroege-ochtendwandeling gehouden ter nagedachtenis van de Ierse majoor William Redmond. Dit jaar is dat niet anders, al wordt 7 juni 2007 een Redmond-dag want ’s avonds volgt nog een Iers-Belgisch muzikaal staartje.

18

Erwin Ureel, een beroepsmilitair uit Roeselare met interesse voor de militaire geschiedenis van ons land, is al van jongs af geboeid door de Ierse kwestie. Wat begon met fanatiek krantenknipsels bijhouden, is uitgemond tot een eindwerk en – onder andere - de organisatie van de Redmondwandeling. Hij was het die samen met de vorig jaar overleden oud VVV-voorzitter Hubert Masschelin het concept van de ochtendlijke theaterwandeling op 7 juni rond majoor Redmond heeft uitgewerkt. Ook journalist en oorlogskenner Piet Chielens werd bij het project betrokken.

Familie De eerste editie van de Redmond-wandeling vond plaats in 1997, en omdat het dertig jaar geleden was dat er nog een herdenking was geweest plande men meteen ook een namiddagconcert en een lezing. “Niemand hier was goed op de hoogte van de verdiensten van Redmond en de inbreng van de Ieren tijdens de oorlog”, zegt Erwin Ureel die zijn eindwerk als toeristisch gids gemaakt heeft over de

Ieren in de Eerste Wereldoorlog. “Behalve het boekje van pastoor De Bevere was maar één echt boek over William Redmond geschreven. We hebben toen die auteur laten overkomen uit Ierland. We hebben ook contact gezocht met de familie van William Redmond. Heel wat mensen kennen alleen het verhaal van het radicale Iers nationalisme, maar er zijn ook gematigde nationalisten die samen met de Britten hebben gevochten. Die mix van de onafhankelijkheidsstrijd en de Eerste Wereldoorlog vond ik heel boeiend. William Redmond is als parlementslid en Iers gematigd nationalist heel belangrijk geweest voor de Ierse geschiedenis. In rechte lijn leven geen afstammelingen meer, maar er zijn wel nog familieleden van zijn broer. Ondertussen zijn we met die mensen goed bevriend geraakt. Zij waren ook aanwezig bij de eerste editie van de ochtendwandeling.”

3u10?! Na de eerste uitgave werd de Redmondwandeling een traditie, al was het dan niet echt georganiseerd. Van bij het

Redmond was 56 jaar oud toen hij stierf bij de bevrijding van Wijtschate.

begin wilden de initiatiefnemers van de tiende editie wel iets speciaal maken. Die tiende editie komt er dus aan op 7 juni 2007. Toevallig valt die samen met de ruimere herdenkingsactiviteiten rond 90 jaar Mijnenslag. “We verwachten meer deelnemers dan anders: zowat 150 mensen. Het is wel een ontieglijk vroeg uur natuurlijk. Al zijn er toch altijd trouwe deelnemers.

Beeld nog niet ontvangen Meeke

Een voormalig politiek tegenstander, soldaat John Meeke, neemt het parlementslid op zijn schouders en probeert hem te evacueren. Het graf van Redmond ligt in Loker juist naast de Britse begraafplaats.

TITEL ???

weg Kemmel- Wijtschate. De voormalige politieke tegenstanders, de Ierse protestanten, hadden een divisie aan de overkant van de weg.. Hij is dan ook gevonden door een Iers protestants ambulancier. Redmond was een bekend figuur, dus hoogstwaarschijnlijk geen onbekende voor de ambulancier. In plaats van de politieke tegenstander te laten liggen, nam hij Redmond op de schouders, raakte zelf gewond, en bleef bij hem tot twee andere Noord-Ieren Redmond met een draagberrie hebben afgevoerd naar de hulppost in Dranouter. Daar is hij overleden. De herdenkingstocht die wij organiseren herneemt het traject van de ambulanciers met Redmond. Die tocht is ongeveer 7 km lang. Onderweg wordt er verteld en is er muziek van Vlaamse en Ierse muzikanten. De Redmondwandeling gebeurt in alle sereniteit en rust, een tegenstelling dus tot het wapengekletter van de Eerste Wereldoorlog. “Het kan een aanzet zijn tot reflectie”, hopen de organisatoren.

Vroeg opstaan Sommigen komen van Limburg en vertrekken al om middernacht om tijdig in Loker te kunnen zijn. We vertrekken om 4u10 in de omgeving van Wijtschate. Een uur vroeger vertrekken we met bussen vanuit Loker. De aanval van de Mijnenslag is begonnen 3u10 Britse tijd, dus 4u10 onze tijd. (glimlacht) We hebben in het begin moeten uitzoeken hoe dat precies zat, maar om 3u10 is het nog veel te donker en kan de aanval niet hebben plaatsgevonden.”

Reconstructie De wandeling is een reconstructie van de evacuatietocht van William Redmond. Voor Wijtschate is de 56-jarige majoor getroffen door scherven, hoewel niet levensgevaarlijk. Doordat de man echter al verzwakt was en (politieke) tegenslagen achter de rug had, is hij uiteindelijk toch aan zijn verwondingen bezweken. “De evacuatie van Redmond is markant”, zegt Erwin Ureel. “In de omgeving van de Oosthoeve is hij gewond geraakt. Zijn eenheid, de hoofdzakelijk katholieke 16e divisie, lag links van de

Dit jaar is het nog meer dan anders de moeite om vroeg op te staan, want tijdens de lustrumeditie gebeurt alles uitgebreider. “Deelnemers kunnen rekenen op méér uitleg en evocaties dan op andere jaren”, zegt medeorganisator Franky Van Acker. “Er zullen enkele taferelen uit het leven van William Redmond uitgebeeld of verteld worden. Dat gebeurt in korte opvoeringen van maximum 5 minuten. Zo zal u de beroemde laatste Westminster-speech van Redmond nog eens kunnen herbeleven.” “Omdat we meer deelnemers verwachten dan op andere jaren zullen we de mensen onderverdelen in groepjes. We voorzien ook Engelstalige gidsen. Tom Burke, die later tijdens het herdenkingsweekend zijn battlefieldgids voorstelt, is één van hen.” De ochtendwandeling krijgt bovendien extra luister door de aanwezigheid van Ierse prominenten. Zij zullen ongetwijfeld het originele gastenboek uit 1917 signeren. Indien u dat ook wil, dan moet u op 7 juni vroeg uit de veren, want alleen voor de Redmond-wandeling verlaat het waardevolle boek een laatste keer het In Flanders Fields-museum. In 1917 werd een register geopend voor bezoekers

19 van het graf van Redmond. Wie wil kon dat signeren en er iets inschrijven. Na de wandeling zal het boek volgeschreven zijn. “En als u niet komt voor Redmond, dan zijn ontwakende kikkers of een vroege leeuwerik in het ochtendgloren wel de reden om uit uw bed te komen op 7 juni. Het zijn magische momenten die u moet meemaken”, zegt Franky Van Acker.

Praktisch Wie wil deelnemen aan de ochtendwandeling moet op voorhand inschrijven. Dat kan door vóór 1 juni 10 euro per deelnemer over te schrijven op rekeningnummer 068-2331364-93 van de Vrienden van In Flanders Fields. Wees er snel bij, want het aantal deelnemers is beperkt tot 200. Om 3u verzamelen de deelnemers op de markt in Loker vanwaar ze met bussen worden gebracht naar het vertrekpunt van de wandeling: de plaats in Wijtschate waar de twee Ierse divisies zij aan zij hebben gevochten. De ochtendwandeling krijgt een muzikaal vervolg ’s avonds waarmee 7 juni Redmonddag wordt. ’s Avonds treden de Ierse groep ‘Harp & Crown’ en Luc Cuppens op in The Redmond Irish Pub in Loker. Het belooft een mix van oorlogs- en gevoelsmuziek te worden. De toegang is gratis.

© DdK

TITEL ???

De oorlog muzikaal gebracht De Redmondwandeling wordt opgeluisterd door onder andere de Ierse band ‘Harp and Crown’. Zowel de groepsnaam als de –samenstelling is symbolisch. ‘Harp’ staat voor Ierland en ‘Crown’ (de kroon) staat voor de militairen die hebben gevochten in het Brits leger. Bovendien komen de muzikanten uit Noord- en Zuid-Ierland. De groep is dus echt een muzikaal symbool voor de toenadering tussen de beide gemeenschappen. ’s Avonds concerteren de Ieren met de muzikale vrienden rond Luc Cuppens. Deze Vlaming is al veertig jaar met (volks)muziek bezig. Zo stond hij 17 keer op het podium in Dranouter, en is hij de bezieler achter groepen zoals From Us to You en De Stoopkes. Samen met Piet Chielens heeft hij een programma rond Ieren in de Eer-

ste Wereldoorlog dat ze brengen voor (school)groepen. “Via de bus doen we dan een stuk of zeven locaties aan in de streek waar ik dan telkens liederen breng die met de oorlog te maken hebben”, zegt Luc Cuppens die ook tijdens de Redmondwandeling enkele liederen brengt. “Aan die vertel- en muziekformule werk ik graag mee omdat ik voel dat we de deelnemers kunnen ontroeren. We slagen erin om hen op een andere manier te doen kijken en luisteren naar de streek.” Mensen doen nadenken is ook de bedoeling van de Redmondwandeling die hij muzikaal opluistert. “Muziek is mijn fanatieke hobby”, zegt Luc Cuppens. “Ik ben met heel veel dingen bezig. Het grootste deel van mijn repertoire zijn bestaande nummers die ik op een eigen manier breng. Mijn muziek komt recht vanuit mijn hart, en

ik breng alleen nummers die doorleefd zijn en waar ik achter sta. Ik musiceer met enkele vrienden met wie ik regelmatig samen speel. Samen kunnen we putten uit heel veel nummers. Tijdens de Redmondwandeling breng ik drie nummers. Dat zullen nummers zijn die betrekking hebben op de oorlog, zoals de song van Eric Bogle (All the fine young men), of het nummer over John Condon (The innocent flower). Natuurlijk zijn er ook vredesliederen. ’s Avonds brengen we de muziek in een andere setting. We zullen samenspelen met de Ierse muzikanten en dat zal uitmonden in een echte Ierse jamsessie zoals dat nog wel gebeurt in The Redmond. De Guiness zal zeker vloeien en de oorlog zal dan op een ander front uitgevochten worden”, zegt Luc Cuppens glimlachend.

PROGRAMMA Donderdag 7 juni 03u30 Loker: Redmond wandeling: vroege morgen wandeling Deelname: €10 info & reservaties: Redmonds Irish Pub Loker, T +00 32 (0)473 23 92 68) 10u Mesen Officiële herdenkingsplechtigheid aan het Nieuw –Zeeland Memoriaal en Messines Ridge British Cemetery, met aansluitend onthulling herdenkingsplaat VC Samuel Frickleton Namiddag Mesen Parade van het Marktplein naar het Ierse Vredespark met aansluitend herdenkingsplechtigheid

Vrijdag 8 juni 18u30 Wijtschate Presentatie van de nieuwe website rond de Mijnenslag en van de ‘Battle Field Guide’ van Tom Burke, première documentaire en opening tentoonstelling ‘Zero Hour’ (enkel voor genodigden) 20u30 Mesen Filmvoorstelling ‘ Nieuw-Zeeland in WOI’ met toelichting van Prof. Christopher Pugsley. Gratis deelname, inschrijven gewenst

21u30 Mesen Diverse gratis concerten met Folk groepen en jams in de lokale pubs en in de polyvalente zaal Zaterdag 9 juni 13u30- 18u30 Wijtschate 11 theaterwandelingen ‘Van de Croonaert tot in de Hel’, €7,5 pp incl. drankje, inschrijven gewenst 14u, 15u, 16u Mesen Wandelingen met gids: in het spoor van de Nieuw-Zeelandse soldaten. Gratis deelname, inschrijven gewenst 20u Wijtschate Multi-media herinneringsconcert ‘19 Mijnen’ in de Kerk m.m.v. The Swigshift en Koor Hoogland (VVK: 3 euro, ADD: 5 euro)

Zondag 10 juni 10u Wijtschate Oecumenische dienst in de kerk van Wijtschate met aansluitend onthulling van twee Ierse gedenkzuiltjes langs de Wijtschatestraat en plechtige huldiging 13u30- 18u30 Wijtschate 11 theaterwandelingen ‘Van de Croonaert tot in de Hel’, €7,5 pp incl. drankje, inschrijven gewenst

18u Wijtschate Multi-media herinneringsconcert ‘19 Mijnen’ in de Kerk m.m.v. The Swigshift en Koor Hoogland (VVK: 3 euro, ADD: 5 euro)

Tentoonstellingen 8, 9 & 10 juni

10u - 18u30 Mesen Tentoonstelling “New Zealanders and Messines” (Stadhuis)

9 & 10 juni

10u – 18u Wijtschate Doorlopende voorstelling documentaire en tentoonstelling ‘Zero Hour’ in OC De Klaverhulle