Het voetbal heeft enkele doodzieke trekjes 20 JAAR

“Het voetbal heeft enkele doodzieke trekjes” De vitale sportvereniging

Waar sporten we in 2030?

• Club in het nieuws: VVSB • Sport FM Voorzitterspanel: discriminatie op de velden • Ledenaantal sportbonden onder druk

Coverfoto: 2Seconds Fotografie

20 J A A R

Jaargang 20 – nummer 2 – april 2016

Sport FM Online EDITIES 16.3 (JUNI) EN 16.6 (DECEMBER) VERSCHIJNEN ONLINE!

20 J A A R

Ga naar sportfmonline.meerdansport.nl!

20 J A A R Colofon

VOORWOORD

Nummer 2 van 2016, twintigste jaargang SPORT FM is het onafhankelijke totaalmagazine (geprint & digitaal) voor sportorganisaties en verschijnt zes keer per jaar. Het wordt ondersteund door www.meerdansport.nl, de website met actualiteiten en achtergronden en de plek waar abonnees over verschillende onderwerpen aanvullende informatie kunnen downloaden. Sport FM is een uitgave van: Sportfacilities & Media BV Postbus 952 3700 AZ ZEIST tel: 030-6977710 fax: 030-6977720 email: [email protected] web: www.sportfacilities.com Redactieadres [email protected] Voor deze editie gaat onze dank uit naar: Miranda de Beer, Magda van Boven, Arjan Broekhoef, Sjors Brouwer, Marcelle Buitendam, Michiel Commandeur, Nischa Janssen, Hans van Kastel, Wilfred van Leeuwen, Albert Ligtenberg, Rob Mueller, Bob van Oosterhout, Hans Slender, Frank Slijper, Wouter Stuive, Kees Teeuwen, Jos Verdonschot en Merlin Verrijt. Vaste medewerkers: Rob Aarsen, Martin van Berkel, Paul Boehlé, Lutger Brenninkmeijer, Tania Dimitrova, Lennart van Eekhout, Anton Gouverneur, Bep van Houdt, Gerrit van Keulen, Ivo Roodbergen en Floris Schmitz. De redactie streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde artikelen in het magazine, de website en de lezersservices. Zij kan echter niet aansprakelijk gesteld worden voor eventuele hierin voorkomende onjuistheden. Ongevraagd toezenden van materiaal door derden is altijd mogelijk. De redactie behoudt zich het recht voor berichten in te korten of aan te passen. Door inzending van berichten verleent afzender de uitgever automatisch toestemming tot publicatie zonder aanspraak te maken op vergoeding in welke vorm dan ook. De redactie is niet aansprakelijk voor het zoekraken van ingezonden berichten of materialen. Niets van deze uitgaven mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Het auteursrecht van alle gepubliceerde artikelen wordt nadrukkelijk door de uitgever voorbehouden. Het verlenen van toestemming tot publicatie houdt in dat de auteur Sportfacilities, met uitsluiting van ieder ander, machtigt de bij de auteurswet door derden verschuldigde vergoeding voor kopieën te innen of daartoe in en buiten rechte op te treden. Hoofdredactie: Floris Schmitz [email protected] Redactiecoördinatie: Rogier Cuypers [email protected] Eindredactie: Rob Aarsen Abonneren: [email protected]/www.meerdansport.nl Abonnementsprijs 2016: € 43,15 (excl. 6% btw). Ga voor aanmelden naar www.meerdansport.nl

Johan Cruijff Vlak voor het te drukken gaan van dit nummer werd Nederland opgeschrikt door het overlijden van Johan Cruijff. Voor de generatie uit de jaren zeventig de beste voetballer ter wereld, voor de generaties erna de trainer die FC Barcelona de eerste Europa Cup I bezorgde, voetbalfilosoof en boegbeeld van Nederland. Johan Cruijff was verreweg de bekendste Nederlander over de hele wereld. ‘Nummer 14’ stond als voetbalfilosoof ook bekend om zijn -soms onnavolgbare- uitspraken. “Als ik zou willen dat je het begreep, had ik het wel beter uitgelegd.” “Als je niet ken winnen, moet je zorgen dat je niet verliest.” “Elk nadeel heb z’n voordeel.” Bijna zes jaar geleden had ik het voorrecht om Cruijff heel kort te spreken. Het was tijdens de jaarlijkse open dag van de Johan Cruyff Foundation. Als eerbetoon aan de man die het Nederlandse voetbal echt op de kaart heeft gezet, herplaatsen we een deel van het verhaal en het korte interview met de legendarische Johan Cruijff. In deze editie meer aandacht voor voetbalonderwerpen. Sportmarketeer Bob van Oosterhout laat zijn kritische licht schijnen over het voetbal in ons land. “Het voetbal heeft een aantal doodzieke trekjes. Dat zit hem bij de fans, maar het begint bij de spelers op het veld. Voetballers proberen aan de lopende band vals te spelen, maken schwalbes en stellen zich aan als er niets aan de hand is. Dat is killing voor de sport.” Dit en veel meer in deze editie van Sport FM. Veel leesplezier! Rogier Cuypers (plaatsvervangend hoofdredacteur)

Adverteren: [email protected] Vormgeving: Anton Gouverneur, [email protected] ISSN: 1573-2312

w w w. m e e r d a n s p o r t . n l

3

20 J A A R

INHOUD

12

Sport FM Voorzitterspanel: discriminatie

Het amateurvoetbal werd onlangs weer opgeschrikt door racisme. Een donkere speler van VVOG werd door een supporter van Harkemase Boys ‘getrakteerd’ op oerwoudgeluiden. Het Sport FM Voorzitterspanel buigt zich over dit probleem en de voorzitters van sportverenigingen vertellen wat hun aanpak zou zijn.

28

Ledenaantallen sportbonden

Sportverenigingen staat het water steeds vaker aan de lippen. Het aantal Nederlanders dat sport in clubverband neemt af. Minder leden betekent minder inkomsten. Om niet kopje onder te gaan staan clubs voor de uitdaging zichzelf de komende jaren opnieuw uit te vinden. En daarbij zijn de verschillende sporten misschien wel meer dan ooit afhankelijk van elkaar.

59

Expertmeeting KYBYS: veranderende rol van sportclubs

KYBYS organiseerde samen met ICSAdviseurs een expertmeeting op Papendal. De toekomst van de sportvereniging en de sportaccommodaties stonden centraal. In deel 2: de veranderende rol van de sportclubs.

6

Club in het nieuws: VVSB

32 Archiefinterview met Johan Cruijff

53 Inrichten met het oog op de toekomst

8

Sport & Recht: meldplicht datalekken

34 Waar sporten we in 2030?

54 “Onze kinderen zijn motorisch zó slecht”

11 www.meerdansport.nl

35 Crisis op de club: tips voor communicatie

55 Zeeburgia dankt nieuw complex aan boegbeelden

12 Sport FM Voorzitterspanel: discriminatie

40 De vitale sportvereniging

57 Veiligheid op sportaccommodaties

15 Column Lutger Brenninkmeijer

45 Transferpunt sport: adviesorgaan voor het verenigingsleven

59 Expertmeeting KYBYS: gemeentes als vliegwiel

17 Clubkasspekken: geld verdienen via de app 18 Serie omniverenigingen: Kampong drukt zijn punt 22 Gastcolumnist: Bob van Oosterhout

47 Sport Recordings XL: Co-creatie moderne cao Sport

24 Geweld in het amateurvoetbal onder de loep

48 Werkenindesport.nl wint Sport FM Innovatieprijs 2016

28 Ledenaantallen sportbonden onder druk

50 Adressen Binnen Handbereik


61 Nieuws & Noviteiten 64 Duurzaamheid: “Thuis, maar waarom niet op de club?” 65 Revitalisatie van kunstgrasvelden

5

BESTUUR&ORGANISATIE Club in het nieuws

Tekst: Rogier Cuypers | Beeld: Gerrit van Keulen

VVSB: de club die geschiedenis schreef

“HIER WAREN WE ALS CLUB NIET OP INGERICHT” In de komende edities belichten we een sportvereniging die de afgelopen maanden het nieuws haalde. We starten de serie met voetbalvereniging VVSB uit Noordwijkerhout. De club beleefde het begin van 2016 als een roes door het bereiken van de halve finale van de KNVB beker. Voetbal Vereniging Sint Bavo (VVSB)werd op 26 oktober 1931 opgericht. De club groeide uit van een vierdeklasser in de jaren zeventig en eind jaren tachtig tot de stabiele Topklasser van de laatste jaren. Het jaar 2016 gaat echter de boeken in als hét hoogtepunt voor de club uit Zuid-Holland. FC Den Bosch De plek in de kwartfinale was al een prestatie van formaat. Op bezoek bij FC Den Bosch werd een 2-0 achterstand in de slotfase in een mum van tijd omgezet in een 2-3 winst. Voor het eerst sinds veertig

6

jaar stond er weer een amateurclub in de halve finale. De ploeg uit Den Bosch was niet de eerste profclub die VVSB uitschakelde. In de derde ronde won de VVSB op eigen veld met 3-1 van FC Emmen. Na afloop van die historische kwartfinale tegen FC Den Bosch sprak Sport FM met voorzitter Arjan Broekhof. “Dit geeft de club zo'n enorme boost. Het is voor iedereen fantastisch. Als amateurclub kun je jezelf niet inrichten op een dergelijk succes. Iedereen binnen de club heeft gewoon een baan naast de werkzaamheden bij de club, maar we zetten allemaal een stapje extra."


Mislukte sponsordeal In de aanloop naar de verloren halve finale tegen FC Utrecht probeerde VVSB een sponsordeal met HEMA te sluiten. De match winner van de kwartfinale, Maikey Pairami, vertelde na de wedstrijd tegen FC Den Bosch dat hij de dag erna gewoon stage moest lopen bij de HEMA. De aanvaller werd een hype en het leverde de winkelketen mooie gratis publiciteit op.

Extra inkomsten Behalve alle media-aandacht voor de club en individuele spelers, legt het de club ook financieel geen windeieren. "Qua prijzengeld hebben we al € 175.000,- binnen, maar een deel daarvan gaat naar de spelersgroep. Daarnaast heb je ook nog de recettes van de wedstrijden waar we in delen. Het gaat ons een mooi zakcentje opleveren. En sinds de wedstrijd in Den Bosch hebben we al drie nieuwe businessleden mogen begroeten.” Halve finale Het voetbalsprookje duurde liefst zeventig minuten in de halve finale. De supporters van FC Utrecht werden nerveus, omdat de manschappen van trainer Wilfred van Leeuwen lange tijd de ‘nul’ hielden. Een eigen goal brak de ban voor de eredivisionist die uiteindelijk met 30 de bekerdroom van de amateurs uit Noordwijkerhout ten einde bracht.

De clubleiding van VVSB zag zijn kans schoon en hoopte voor de speciale wedstrijd tegen FC Utrecht de werkgever van Parami als sponsor te strikken. Voorzitter Arjan Broekhof kwam uiteindelijk van een koude kermis thuis. "Die jongen heeft de gunfactor en een prachtig verhaal. Daarnaast hoopte ik dat ze tegen FC Utrecht als mouwsponsor wilden dienen”, zo vertelde de bestuurder in gesprek met De Telegraaf. Dat zag de HEMA echter niet zitten. “Hoewel ik niet eens over bedragen heb gesproken, gaven ze meteen aan geen interesse te hebben. Heel bizar. Wel alle free publicity pakken en vervolgens niks doen als tegenprestatie.”

“Ik ben een trots mens”, vertelde Van Leeuwen tegenover de camera’s van FOX Sports. “We hebben onze huid duur verkocht. We krijgen pas in de zeventigste minuut de eerste goal tegen, dat was tekenend voor de wedstrijd. Helaas ligt dan wel snel de tweede in het net, maar ik kan alleen maar trots zijn op deze gasten.” “Volgens mij hebben we een halve marathon per persoon gelopen, dat hebben we goed gedaan, fantastisch”, vervolgde hij. “We hielden het lang vol. Op een gegeven moment moet je toch gaan wisselen, want sommige jongens waren helemaal op. Dan ontkom je er niet aan dat je achteruit gaat lopen. We hebben een staande ovatie gekregen van 24.000 man, dan heb je het aardig gedaan.” De zondag topklasser was de laatste weken ineens wereldnieuws en werd overspoeld door binnen- en buitenlandse media. Van Leeuwen: “We hebben geweldige weken gehad. We hebben in de bespreking ook gezegd dat je na een halfuur zomaar met 6-0 achter kan staan, zo eerlijk moet je ook zijn. Als je het dan lang volhoudt is het ergens zonde dat hij toch valt, maar aan de andere kant is het allemaal prima.” Het succes van VVSB heeft naast geweldige publiciteit voor de club het respect voor amateurclubs ook vergroot. In een volgend bekertoernooi zal er niet te lichtzinnig gedacht worden over de clubs uit de top van het amateurvoetbal.


7

BESTUUR&ORGANISATIE Sport & Recht

Tekst: Ton Hendriks (Hekkelman Advocaten)

Meldplicht datalekken en tips om problemen te voorkomen

Ook sportverenigingen die persoonsgegevens verwerken op grond van de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) zijn vanaf 1 januari 2016 verplicht om een ernstig datalek direct te melden aan de Autoriteit Persoonsgegevens (AP), voorheen CPB genaamd. Vragen als, wanneer is sprake van een datalek, wat moet u doen bij een incident en hoe kunnen problemen (en boetes) zoveel als mogelijk worden voorkomen, komen hierna aan de orde. Wat is een datalek? Voor de hand liggende persoonsgegevens zijn iemands naam en (email)adres. Ook gevoelige gegevens als iemands ras, godsdienst of gezondheid worden persoonsgegevens genoemd. Bij een datalek gaat het om toegang tot of vernietiging, wijziging, verwerking of het vrijkomen van persoonsgegevens bij een organisatie zonder dat dit de bedoeling is van deze organisatie (een inbreuk op de beveiliging

8

van persoonsgegevens). Enkele voorbeelden van datalekken zijn: een kwijtgeraakte USB-stick met persoonsgegevens, een gestolen laptop of een inbraak in een databestand. Verplicht melden? Of organisaties verplicht zijn om een melding van een datalek te doen, hangt af van de ernst van het datalek. De ernst wordt onder


meer bepaald door het soort persoonsgegevens dat is gelekt. Een datalek moet volgens de wet bij de toezichthouder worden gemeld als dit “leidt tot de aanzienlijke kans op ernstige nadelige gevolgen dan wel ernstige nadelige gevolgen heeft voor de bescherming van persoonsgegevens”. Als het datalek waarschijnlijk ongunstige gevolgen zal hebben voor betrokkenen, zoals uw leden, zal uw vereniging ook hen moeten informeren. Onlangs heeft de AP beleidsregels over deze nieuwe meldplicht datalekken gepubliceerd. De beleidsregels helpen u als vereniging bij het bepalen of er sprake is van een datalek dat u moet melden bij de AP en eventueel aan de betrokkenen, zoals uw leden. Boete De AP kan uw organisatie een boete geven als u een datalek ten onrechte niet meldt. De maximale boete is meer dan € 800.000. Hoewel het uitgangspunt bij het bepalen van de hoogte van een boete is dat deze in verhouding moet staan tot de begane overtreding, ziet u dat de consequenties van overtreding fors kunnen zijn. In bovenstaande beleidsregels geeft de AP ook inzicht in de relevante factoren die bepalend zijn voor de hoogte van een boete in een concreet geval. Tips om datalekken te voorkomen Om datalekken te voorkomen, moet u persoonsgegevens volgens de Wbp beveiligen. De Wbp geeft aan dat ze hiervoor passende technische en organisatorische maatregelen moeten nemen. Dat is alleen nog zo vaag. We geven u daarom de volgende concrete tips: 1. Gebruik moderne beveiligingstechnieken. Dit is een open deur, maar vaak wordt bij datalekken de weg van de minste weerstand opgezocht. Dus hoe moderner de beveiliging, hoe kleiner de kans op bijvoorbeeld een hack; 2. Houd besturingssystemen, browser en hulpprogramma’s up-to-date en maak regelmatig (versleutelde) back-ups; 3. Beperk de toegang tot uw persoonsgegevens. Hoe meer personen toegang hebben tot de gegevens, hoe groter de kans op misbruik; 4. Gebruik verschillende en sterke wachtwoorden; 5. Verzamel en gebruik niet meer gegevens dan strikt noodzakelijk. Ook dat lijkt een open deur, maar vaak verzamelen organisaties meer gegevens dan strikt noodzakelijk is; 6. Communiceer aan en met uw medewerkers en vrijwilligers, zodat de awareness wordt vergroot; 7. Probeer een cultuur te creëren waarbij medewerkers en vrijwilligers zich veilig voelen om het bestuur van de vereniging en elkaar te wijzen op risico’s, verdachte zaken en daadwerkelijke datalekken; 8. Maak duidelijk aan wie een datalek intern binnen de vereniging gemeld moet worden en stel daarvoor een protocol op; 9. Maak afspraken met degene die binnen uw organisatie persoonsgegevens bewerkt; 10. Maak afspraken met uw medewerkers/bestuursleden die hun eigen apparaat (telefoon tablet, laptop) gebruiken; en 11. Maak afspraken over de bescherming van persoonsgegevens met (toe)leveranciers. Tot slot Indien er ondanks alle maatregelen toch data lekt, dan raden wij u ten slotte aan om ook alvast na te denken over de omgang daarmee. Wie in de organisatie gaat bijvoorbeeld datalekken beoordelen en eventueel melden? Hoe wilt u betrokkenen gaan informeren en hoe u wilt omgaan met signalen uit de buitenwereld over mogelijke datalekken? Dit zijn allemaal vragen waar ook u als vereniging een antwoord op behoort te hebben. Wij helpen u desgewenst graag bij het formuleren en implementeren van uw privacybeleid.


Hekkelman Advocaten en Notarissen Ton Hendriks Advocaat arbeid- en sportrecht [email protected] 024-3828391

9

20 J A A R

SERVICEPAGINA’S

www.meerdansport.nl Op deze pagina vind je al het Sport FM gerelateerde nieuws. Vragen? Stuur een e-mail naar [email protected].

Innovatie in Sport FM Werkenindesport.nl won de Sport FM Innovatieprijs 2016. Meer daarover op pagina’s 48 & 49. In aanloop naar de uitreiking van de Sport FM Innovatieprijs 2017 besteden we in elke editie aandacht aan innovaties in de sport. Wil je een innovatie in Sport FM onder de aandacht brengen of je alvast aanmelden voor de Sport FM Innovatieprijs 2017? Stuur dan een e-mail naar [email protected]

Reader sportsponsoring Leden van Sport FM hebben ook gratis toegang tot de ‘members area’. Daarin staan readers en andere achtergrondartikelen. Onlangs hebben we de artikelenserie van Paul Boehlé over sportsponsoring gebundeld. Deze is te vinden onder het kopje ‘readers’. Daarvoor dien je in te loggen met jouw inloggegevens. Ben je de gegevens kwijt, stuur dan een e-mail naar [email protected].

Like us op Facebook We zijn ook actief op Facebook! Het laatste nieuws als eerste weten of een kijkje achter de schermen van Sport FM nemen? Like us dan op Facebook! Ga naar Facebook.com/Meerdansport. Onder onze volgers verlootten we onlangs twee edities van het handboek ‘Presteren met communiceren’ van Martin van Berkel. Ook de komende tijd organiseren we verschillende ‘Like & Win’-acties.

Sport FM Online Net als afgelopen jaar brengen we twee fraaie digitale edities van Sport FM uit. De redactionele waarde van de artikelen blijft gelijk, alleen gieten we het in een digitale vorm waarin beeld en geluid een grotere rol spelen. Sport FM Online nog niet gezien? Ga naar SportFMOnline.Meerdansport.nl en klik rechts op ‘edities’ om de voorgaande edities te bekijken.

Partners www.kragten.nl

www.lecreditsportif.nl

www.voetbalmateriaal.com

www.whsports.nl

www.grasadvies.nl


www.kybys.nl

specials.han.nl/ themasites/seneca/

www.tennisbouw.com

www.hanze.nl/sportstudies

www.pulastic.com

www.bosan.nl

www.makeawishnederland.org

www.sportenrekreatie.nl

www.neptunus.eu

www.belastingdienst.nl

11

BESTUUR&ORGANISATIE Voorzitterspanel

Tekst: Rogier Cuypers

Sport FM Voorzitterspanel: discriminatie in het amateurvoetbal

“Het imago van de vereniging is besmet”

Sport FM stelt elk nummer een panel samen van voorzitters. Dit keer bestaat het panel uit voorzitters van voetbalclubs. Zij reageren op de ongeregeldheden tijdens de wedstrijd Harkemase Boys-VVOG, waarbij een donkere speler van VVOG racistisch werd benaderd. Hoe zouden zij reageren wanneer zoiets op hun sportaccommodatie plaatsvindt?

12

De vraag: Bij de wedstrijd Harkemase Boys-VVOG stapten beide ploegen van het veld, nadat er vanuit het publiek discriminerende geluiden kwamen. Als dit jouw club zou zijn waarvan het thuispubliek zich zou misdragen, hoe ga je-- daar op de wedstrijddag en in een later stadium mee om? Michiel Commandeur (USV Hercules) “In het onderstaande geval lopen de ploegen al van het veld. Dit geeft aan dat er al meerdere malen uitingen zijn gedaan vanuit het publiek. Wij zouden als er dergelijke geluiden zouden zijn direct de betreffende personen daarop aanspreken en eventueel van het complex verwijderen zodat de spelers normaal verder kunnen met hun potje voetbal. Als ze eenmaal van het veld zijn gegaan, is het zaak om na te gaan wie de uitlatingen heeft gedaan vanuit het publiek. Deze personen zouden dan direct gestraft moeten worden. Daarna zou ik me voorstellen dat we binnen de vereniging extra aandacht besteden aan discriminatie en gedrag op en rond het veld. Dit om duidelijk te maken waar de vereniging voor staat en hoe de vereniging wil dat men zich gedraagt op het complex.”


Albert Ligtenberg (Flevo Boys) “Het blijft een enorm probleem om acties van individuen rond voetbalwedstrijden aan te pakken. Desondanks vinden we bij Flevo Boys dat je als club alles moet doen om incidenten, zeker als die racistisch getint, zijn te voorkomen. De club straffen heeft vaak weinig zin, want die kan het nauwelijks voorkomen. Er alles aan doen om te achterhalen wie en vervolgens harde maatregelen nemen is het meest effectief. We hebben in het verleden ook al eens een toeschouwer langdurig de toegang tot ons sportcomplex moeten ontzeggen. We zullen vooral samen als clubs moeten uitstralen dat we dit op geen enkele manier accepteren. Nooit accepteren. Stilleggen van wedstrijden kan dan nodig zijn. Als we onze toeschouwers daarbij voldoende betrekken kunnen zij een belangrijke rol spelen bij het in de kiem smoren van alles wat op dit gebied aan misdragingen voorkomt.” Miranda de Beer (FC Delta Sports 95) “Binnen onze club is dit gelukkig nog nooit gebeurd. Wij zouden het toejuichen als de scheidsrechter dit besluit zou nemen. Mocht dat niet het geval zijn, dan is de volgende stap dat beide partijen van het veld stappen. Mocht zelfs dat niet lukken, dan is het in onze ogen zelfs toegestaan voor één partij om het veld te verlaten. Wij zouden de toeschouwers die zich misdragen, aanspreken en voor zover het leden zijn een sanctie opleggen. Voor zover het geen leden zijn dan kun je een toegangsverbod tot onze club opleggen. Dit mag nooit getolereerd worden!” Frank Slijper (vv Jonathan) “Afhankelijk van de ernst van de situatie zou het staken van de wedstrijd een goed statement kunnen zijn. Dan dient de thuisploeg, met het misdragende thuispubliek, de sanctie van de KNVB zonder morren te aanvaarden. Het imago van de vereniging is besmet, daar past nederigheid bij. Daarmee zijn de daders nog niet gestraft. Zijn de bewijzen duidelijk, dan kunnen deze personen geroyeerd worden, indien ze lid zijn. Lid of geen lid, deze personen kunnen in ieder geval de toegang tot het sportcomplex voor een periode worden ontzegd. De amateurvariant op het stadionverbod.” Ger ten Asbroek (SC Lochem) “Achteraf hoorde ik dat de scheidsrechter de oerwoudgeluiden niet heeft waargenomen, dus enige nuance is op zijn plek. Als het op dat moment duidelijk is, dan moet de scheidsrechter maatregelen treffen. Hij is daar ook de aangewezen persoon voor. De ene scheidsrechter is op dergelijke zaken alerter dan een ander. Maar als het duidelijk is, dan mogen beide teams met de scheidsrechter van het veld stappen. Gelukkig hebben wij het nog niet meegemaakt, maar ik pak hierin mijn verantwoording als voorzitter mocht het ooit gebeuren. Ik zou de personen die hier verantwoordelijk voor zijn dan op een niet te misverstane wijze aanspreken dat het duidelijk is dat zoiets bij onze club niet gebeurt. Ik weet niet of ik ze zou straffen of uitsluiten van de club.”


Voorzitterspanel In iedere editie van Sport FM vragen we een aantal voorzitters om hun mening over een actueel onderwerp. Wil jij als voorzitter graag jouw mening delen met de lezers van Sport FM? Dat kan! Stuur dan een e-mail naar [email protected] en maak deel uit van het Sport FM Voorzitterspanel.

13

Door Lutger Brenninkmeijer

BESTUUR&ORGANISATIE Column

Sportzomer 2016, een zegen of een zorg? NOC*NSF organiseerde in de Jaarbeurs een congres voor de sportwereld waar de zomer van 2016 centraal stond. De hamvraag was: kunnen we door de grote sportevenementen meer jeugd aan het sporten krijgen? In hoeverre kan de mondiale sport een steuntje in de rug zijn voor al die kinderen die nu niet uit de stoel komen? Interessant is dan wel om eerst vast te stellen wat sporten is. En een andere vraag die zich bij mij opdringt: wat is het doel van sportparticipatie? Meestal wordt dan geantwoord: voor een gezondere samenleving en een strijd tegen obesitas. Ik denk dat niemand het hier oneens mee kan zijn. In Amsterdam lijdt al meer dan 35 procent van de jeugd aan obesitas. En bij sommige etnische groepen is dat getal al opgelopen tot meer van vijftig procent! Inmiddels weten we ook wat de gevolgen van obesitas zijn: gevaar voor hartkwalen, te hoog cholesterol, diabetes en verschillende vormen van kanker. Naast dat dit de kwaliteit van leven enorm beïnvloedt, is obesitas ook een dure hobby voor de staatskas. Overgewicht kost de overheid maar liefst drie miljard per jaar! Veel geld, maar het is ongeveer vijf procent van de totale uitgaven die de overheid doet in de gezondheidszorg. Overdrijven we misschien niet een beetje teveel? En je zou ook van een keerzijde kunnen spreken, waarvan de vraag is of dat wenselijk is: als iedereen gezonder gaat leven, neemt de levensverwachting toe. We krijgen er meer jaren bij, maar ook meer ongezonde jaren. Leeftijd vormt namelijk ook een risicofactor voor andere ziekten die hoge kosten met zich meebrengen, zoals bijvoorbeeld dementie. Tevens kent sportparticipatie ook andere voordelen. Denk maar aan integratie en wederzijds begrip (wellicht een idee om de vluchtelingen te koppelen aan sportverenigingen en hen vrijwilligerswerk te laten verrichten…). Of leren samenwerken en elkaars kwaliteiten


waarderen, nieuwe netwerken aanboren die later van pas kunnen komen of gewoon door een goede conditie lekker in je vel zitten. Onderschat dat laatste niet! En dan terug naar de vraag: is sporten dan zo noodzakelijk? Want elke dag een half uur naar en van school fietsen, zorgt ook voor een goede conditie. En weerbaarheid niet te vergeten: op de fiets bij weer of geen weer. Is het dus niet iets teveel preken voor eigen parochie? Is het uitbreiden van de gymlessen op school niet de beste formule? Op het congres werden diverse workshops gegeven. De meeste gingen over marketing, beleid maken, communicatietools, visie en strategie voor clubs, etc. Er was ook één workshop waar je jongeren kon ontmoeten en waar met hun een discussie gevoerd kon worden over he zij sport zien en ervaren. Praat niet over, maar met jongeren was de titel. In mijn ogen was dit de workshop van de dag! Tijdens dit samenzijn werd duidelijk dat zij de sportzomer van 2016 niet als het platform zien om jongeren te bewegen tot sporten. Op mijn vraag waarom zij zijn gaan sporten, kwamen de voor mij bekende antwoorden: omdat vriendjes of vriendinnetjes het ook deden of omdat ze van huis uit gestimuleerd werden om te sporten. En dit laatste kwam meestal doordat de ouders zelf dan ook sporten. Kortom, levert de sportzomer van 2016 veel zieltjes voor de sport op? Ja, want velen zullen dan achter de televisie of laptop, tablet of radio de EK voetbal, Tour de France en Olympische Spelen volgen. En dat is dan snel met een fles cola in de ene hand en een zak chips in de andere. Maar of ze daarna in beweging komen? Ach, wiens zorg is dat nu eigenlijk…

15

FINANCIEEL Clubkasspekken

Tekst: Rogier Cuypers | Beeld: Shutterstock

Geld verdienen via de app In elke editie van Sport FM besteden we aandacht aan praktische tools waardoor sportclubs hun clubkas kunnen spekken. In deze editie: geld verdienen via een app en dankzij de vrijwilligers. SO! Sport Met SO! Sport kan ook uw sportclub extra inkomsten ontvangen zonder dat uw club geld of tijd hoeft te investeren. Het zorgt voor financiële ruimte om bijvoorbeeld nieuwe ballen aan te schaffen of te investeren in de jeugdopleiding. Hoe werkt het? Leden en supporters besluiten zelf of zij gratis deelnemen. Een deelnemer krijgt geen eindeloze stroom aan advertenties, maar één relevant bericht per bezoek per dag. Bekijkt hij of zij deze advertentie, dan rinkelt de kassa voor de club. Dat kan per persoon per week oplopen tot € 15,-. De totale inkomsten hangen af van het aantal deelnemers dat uw club ondersteunt. Hoe meer leden actief meedoen, hoe hoger de inkomsten. Alle Nederlandse sportclubs, zowel indoor als outdoor, kunnen meedoen. Heeft uw club veel leden en supporters met hart voor de club? Dan werkt het concept het best. Privacy gewaarborgd Maar ben je als deelnemer ook meteen je gehele privacy kwijt? Nee. SO! Sport neemt privacy meer dan serieus en maakt daarom o.a. gebruik van ISO 27001 en ISO 9001 beveiligde hosting, delen geen informatie met derden en vragen clubs evenmin om ledenbestanden. Voor meer informatie: www.so-sport.nl Vrijwilligers Als club kun je ook het vrijwillig kader inzetten om geld in te zamelen voor de vereniging. Wanneer er bepaalde activiteiten in een dorp of stad plaatsvinden, kiezen veel organisatoren ervoor om sportclubs te benaderen voor wat ‘handjes’ tijdens het evenement. Op die manier kan een organisator snel aan veel medewerkers komen en steunen ze daarmee ook nog de plaatselijke vereniging. Zo doen ze dat ook in Hoogeveen. Daar vindt de jaarlijkse Cascaderun plaats waar liefst 600 vrijwilligers nodig zijn. Als club kun je jezelf daarvoor aanmelden en een financiële vergoeding tegemoet zien. De hoogte van de vergoeding is afhankelijk van het aantal aangeleverde vrijwilligers die ook daadwerkelijk actief meehelpen. Daarbij zorgt de contactpersoon van de vereniging voor de werving van de vrijwilligers en ook de informatievoorziening naar de vrijwilligers loopt ook via deze contactpersoon. Naast de financiële vergoeding kun je gebruik maken van de mogelijkheid om je vereniging onder de aandacht te brengen door bijvoorbeeld bij een waterpost of een kraam waar je ingedeeld staat te voorzien van jullie spandoek. Hierover zijn veel zaken bespreekbaar en wij staan ook open voor leuke en enthousiaste ideeën. Houd als vereniging dus goed de activiteiten in jouw woonplaats in de gaten en zorg dat je betrokken bent bij het evenement. Op die manier verdien je een leuk bedrag voor jouw club én kun je jouw vereniging nog extra onder de aandacht brengen.


17

FINANCIEEL Sponsoring

De groei van de omnisportvereniging:

Kampong drukt zijn punt In deze serie van vijf artikelen belichten we de ontwikkeling in de sport richting omniverengingen, waarbij meerdere takken van sport samenwerken onder een gezamenlijke paraplu (meestal de accommodatie, maar soms ook louter in organisatorische zin).

18


Tekst: Paul Boehlé | Beeld: Gerrit van Keulen

Dit gebeurt met actieve steun van sportkoepel NOC*NSF (zie apart kader) en past ook in de trend meer gebruik te maken van ‘maatschappelijk’ vastgoed als sportparken, schoolgebouwen en zelfs leegstaande kantoren. De eerste vereniging waarbij we op bezoek gaan is meteen ook de grootste van Nederland (en misschien wel van Europa): de Utrechtse omnisportvereniging Kampong. Bij deze, vooral van het hockey, bekende club spreken we met voorzitter Thijs Otto van Es en manager Nico Kooij, beiden van de ‘federatie’ Kampong. Indonesische roots in het blauwe logo Kampong is opgericht in 1902 als voetbal- en cricketclub. De naam verwijst in het Maleisisch naar ‘omheind dorp’ (zie logo), maar de exacte oorsprong ervan is onzeker. Vast staat dat de vereniging, die nu 114 jaar bestaat, pas in 1935 een hockeytak kreeg en in de jaren ’70 werd uitgebreid met squash, tennis en tenslotte jeu de boules. De club heeft 5.600 leden en is daarmee de grootse vereniging van ons land met een geheel eigen DNA. Het ‘blauwe hart’ van Kampong is een gevoel dat de club kent en dat zich vertaalt in een zeer sterke onderlinge band, met nadruk op gezinnen. Terwijl in de verschillende takken van sport tot op het hoogste niveau wordt meegespeeld om de prijzen. En Kampong praktisch gezien ook een bedrijf is met zo’n dertig werknemers (waarvan 27 deeltijders) en bijna 1.000 vrijwilligers.


Allen voor één of één voor allen? In de eerste jaren was Kampong één vereniging. Dat is het natuurlijk nog steeds, maar vanaf 2002 is het formeel gesproken een federatie. En in het bestuur van die federatie zitten een onafhankelijk voorzitter (nu dus Van Es) en de zes voorzitters van de sportverenigingen. Waarbij een verdeling is gemaakt van taken: “Alles binnen het hek van het veld is voor de vereniging, alles daarbuiten voor de federatie”, aldus Kooij. De sportverenigingen zijn elk financieel zelfstandig en moeten hun eigen ‘broek’ ophouden. Dus als de hockeytak een nieuw kunstgrasveld wil aanschaffen, dienen ze dat zelf op te pakken. “Je zou kunnen zeggen dat louter de overkoepelende zaken als bebouwing, beplanting, parkeren en overeenkomsten met leveranciers als de pachter van de bar of de nutsvoorzieningen onder de federatie vallen”, zo zegt Kooij. “Daar kun je natuurlijk ook inkoopvoordeel mee behalen en daarbij, het clubhuis staat natuurlijk ook buiten het hek. Vergis je niet, we hebben hier wel zo’n 43 elektriciteitsmeters bij Kampong en die betalen we samen, maar worden dan weer verdeeld over de verschillende sporten”. In de vergaderingen van de federatie wordt weliswaar gesproken over de diverse sporten, maar meer nog gaat het daar over de strategie van Kampong: “waar staan we over vijf tot tien jaar.” Geeft dat geen gedoe, bijvoorbeeld als de burgemeester op bezoek komt bij een topwedstrijd? “Dan ligt dat bij de vereniging en niet bij de federatie. Maar eerlijk gezegd laat ik hem liever kennismaken met onze spelers of de vrijwilligers dan met bestuurders”, aldus voorzitter Van Es gedecideerd. ”Bestuurders staan wat mij betreft op de tweede plaats.”

19

Bloedgroepen Dat klinkt natuurlijk allemaal goed, maar zijn er dan geen cultuurverschillen tussen de beoefenaren van de verschillende takken van sport? Een hockeyteam viert z’n overwinning toch anders dan een squashduo? En het commentaar langs het voetbalveld heeft vast een andere ‘klank’ dan de aanmoedigingen van supporters bij jeu de boules? Volgens beide geïnterviewden valt dat toch wel mee en is het ‘Kampong DNA’ leading. Niet de cultuur van de bloedgroep staat voorop, maar het blauwe clubgevoel van Kampong. “Je bent onderdeel van de familie”, aldus federatiemanager Kooij. “Het is natuurlijk geweldig dat de vader en moeder hier kunnen tennissen terwijl hun kinderen hockeyen of voetballen”, zo zegt Van Es enthousiast. “Je hebt in deze community je leven!” Mooi voorbeeld is dat bij de play-offs (in het hockey) dit jaar bij de thuiswedstrijden alle bloed-groepen langs de lijn staan en de voetballers liederen staan te zingen voor het hockeyteam. Ook is het clubhuis zo gepositioneerd, dat je vanuit daar zicht hebt op alle hoofdvelden van de verschillende disciplines. “Tennis krijgt straks een eigen clubgebouwtje om te voorkomen dat ze in de break niet helemaal terug hoeven lopen en natuurlijk is een sport als cricket Engels georiënteerd, maar de kernactiviteiten blijven hier plaatsvinden”, aldus Kooij. Opvallend genoeg heeft de vereniging de zelfstandigheid van de zes takken van sport zelfs door-gevoerd op het gebied van sponsoring. En dus zijn de businessclubs niet gezamenlijk, maar gekoppeld aan één sport. Geeft dat geen scheve ogen? Volgens Van Es juist niet omdat zo “helder is dat een sponsor de keuze heeft zich met een vereniging (en dus tak van sport) te associëren. Mooi voorbeeld is ING, dat graag sponsor wilde worden van de voetbaltak. Wij hebben dat uiteraard afgestemd met de Rabobank (hoofdsponsor van de hockeyvereniging) en daar zijn heldere afspraken over gemaakt.” In de regio Utrecht heeft de businessclub van hockeyclub Kampong zonder meer een goede naam en zelfs de nabijgelegen golfclub Amelisweerd (opgericht door vier oud-bestuurders van Kampong) kijkt met een schuin oog naar de activiteiten bij Kampong. En het tegenover gevestigde FC Utrecht? “Uiteraard al jaren contact mee, vooral over zaken als parkeren rondom wedstrijden, maar ook op praktisch gebied zoals het samen aanleggen van glasvezel verbindingen”, aldus Kooij, die tevens meldt dat de grootste parkeerproblemen worden veroorzaakt door een dichtbij gelegen militaire kazerne, waar 3.000 mensen werken. Maatschappelijke trend naar omni sport? Afgelopen decennia hebben diverse sportverenigingen ingezien dat het efficiënter gebruiken van de faciliteiten op het sportpark een gouden kans is. Kampong was één van de eerste clubs die met studiebegeleiding, buitenschoolse opvang en sportdagen voor bedrijven startte om zo de velden en clubhuis optimaal te benutten. Omdat dit activiteiten ‘buiten het hek’ zijn (in de woorden van Kooij) is daarin het federatiebestuur de leidende partij. Zij bekijken of een bedrijfsactiviteit ook echt toegevoegde waarde biedt en aansluit bij de cultuur van de vereniging. “Je zou kunnen zeggen dat we hier, als sportpark tussen de rondweg en A27, een soort sportstrook zijn die maatschappelijke meerwaarde kan bieden”, aldus Van Es. “We gaan geen faciliteiten voor flexwerkers of ZZP’ers bieden, maar als ouders hier met een laptop gaan zitten werken terwijl hun kinderen aan het trainen zijn, is dat natuurlijk prima. Maar dat gaan we niet stimuleren.” Ook draagt Kampong bij aan de trend naar meer bewegen door op scholen in de omgeving actief voorlichting te geven en vervolgens tijdens de gymlessen clinics te geven voor die scholieren op het gebied van voetbal en cricket. “Niet alleen bedoeld om leden te werven, maar daadwerkelijk scholen te betrekken bij de club en die kids aan het sporten te krijgen”, zegt Kooij.

20


De voorzitter grijpt terug op het eerste deel van zijn betoog en legt nogmaals uit dat Kampong een hechte familieclub is, waarbij het bindend element het blauwe gevoel is “aangevuld met een voorkeur voor teamsporten met een bal.” Sponsoring Is er nu in de contacten met bedrijven sprake van verzakelijking omdat zo’n omniclub qua schaal nu eenmaal meer kan bieden? Dus dat sponsor niet alleen geld komen brengen, maar in toenemende mate gekapitaliseerde tegenprestaties wenst. “Nou je ziet in de markt wel ontstaan dat bedrijven zich niet willen verbinden aan één sport, maar juist aan Kampong als geheel”, zo zegt van Es. “Terwijl bijvoorbeeld juist een grote partij als de Rabo bank aangeeft zich louter op hockey te willen focussen”. Verzekeraars en andere bedrijven willen echter meer breedte en Kampong zoekt een manier daar aan tegemoet te komen, zonder de aparte verenigingen tekort te doen. “We denken wel nadrukkelijk na over waarde toevoegen voor sponsors zoals het laten optreden van spelers voor een bedrijf, leggen van connecties onderling en dergelijke”, zo zegt Van Es. “De businessclub met name bij het hockey groeit enorm, dus wat dat betreft zie je een enorme loyaliteit. Maar je ziet zeker een teneur van ‘ik geef geld, wat krijg ik ervoor terug?’ Het gaat verder dan een bord langs het veld.” En kan een sponsor dan vragen welke waarde zijn bijdrage heeft? “ja hoor, daar kan hij antwoord op krijgen”, zo meldt Kooij beslist. “Sponsors die hier 20 jaar rondlopen, moet je koesteren”, aldus Van Es, “want juist met die loyaliteit werf je weer nieuwe sponsors”. Maar eigenlijk ligt dat dus bij de verenigingen en niet bij de federatie. Communicatie Er is een federatie website, maar elke vereniging communiceert naar zijn eigen achterban. Zeker bij overkoepelende zaken (als de nieuwbouw van het clubhuis) neemt men dan gewoon de basis-informatie over, waarbij zij hun sportspecifieke zaken kunnen toevoegen. “Mooi voorbeeld is het Nederlandse Hockeycentrum van de KNHB dat op Kampong gevestigd wordt. Is dus eigenlijk gericht op één sport, maar natuurlijk wel een punt voor de federatie omdat het juist alle verenigingen aangaat”, zo verduidelijkt Van Es. Ook de contacten met NOC*NSF liggen bij de federatie. “Zeker zes keer per jaar krijgen wij ook bezoek van andere clubs die willen zien hoe wij zaken organiseren”, meldt Kooij. En dat zijn vooral clubs die nadenken over hun sportpark en het uitbreiden met andere activiteiten als BSO’s en bedrijven. Toekomst Is er nu inderdaad een trend richting omni-sportverenigingen? Van Es: “Nou ja als je kijkt naar al die sportcomplexen waar voetbal, hockey en tennisverenigingen al naast elkaar zitten, hoe eenvoudig is het dan om te bedenken dat je gezamenlijk onderhoud kan doen, samen energie kunt inkopen? Dus in die zin geloof ik wel dat we die kant uit gaan.” En NOC*NSF heeft ook een programma (zie kader, Open sportclubs) waarin deze ontwikkeling sterk gestimuleerd wordt. “Bij ons is veel mogelijk, samenwerking met wijken en maatschappelijke programma’s, zolang het blauwe Kampong-hart en de sport maar bovenaan staan”, aldus een trotse voorzitter. Dit artikel is geschreven op persoonlijk titel door Paul Boehlé, met meer dan twintig jaar ervaring als manager sponsoring in de energiebranche en de verzekeringswereld. Naast betrokkenheid bij Eredivisievoetbal in ons land (FC Groningen en FC Twente) en het internationale schaatsen (Essent ISU World Cup), is hij ook vele jaren voorzitter geweest van een kleine volleybalvereniging in Utrecht. Voor sponsoradvies is hij bereikbaar op [email protected]


NOC*NSF stimuleert Open sportclubs Als mensen ergens gaan sporten waar ze gezellig met anderen kunnen sporten, waar een leuke trainer voor de groep staat die ze ook nog iets bijbrengt, waar ze op hun eigen niveau kunnen presteren en waar het prettig vertoeven is, dan blijven ze daar heel lang actief sporten. Anders gezegd; sportclubs waarbij de ‘gouden driehoek’ van aanbod-kader-accommodatie continu in balans is en waar de sociale samenhang groot is, slagen er als geen ander in om bestaande leden en sporters langdurig aan zich te binden. Omdat we ook niet-leden of niet aangesloten sporters het gunnen om onderdeel te worden van dergelijke clubs, proberen wij sportverenigingen en andere sportaanbieders te triggeren om meer ‘open’ te worden. Daarom organiseert NOC*NSF – in samenwerking met diverse sportbonden en lokale/regionale sportorganisaties – zogenoemde open club-sessies . Deze open club-sessies vinden op (klein)regionaal niveau plaatst. De open club-voorbeelden uit de zaal vormen de inspiratie voor rondetafelgesprekken waarbij clubbestuurders en andere enthousiastelingen met elkaar in gesprek gaan en daarbij van elkaars ervaringen kunnen leren. Hoewel sportkoepel NOC*NSF dus meer nadruk legt op het verbreden van de doelgroep van clubs (niet zozeer competitiespelers alswel op eigen niveau sporten) is juist de sociale samenhang net als bij Kampong de verbindende factor. Over de Open sportclubs meer in een volgend artikel.

21

Door Bob van Oosterhout

FINANCIEEL Column

“Het voetbal heeft enkele doodzieke trekjes”

22

“Het voetbal heeft een aantal doodzieke trekjes. Dat zit hem bij de fans, maar het begint bij de spelers op het veld. Voetballers proberen aan de lopende band vals te spelen, maken schwalbes en stellen zich aan als er niets aan de hand is. Dat is killing voor de sport. We hebben dat jaren afgedaan als professioneel, maar kijk naar sporten als rugby, handbal of NBA basketball. Daar is het echt not done om vals te spelen. Je plaatst namelijk jouw eigen sport in een kwaad daglicht. Als jouw sport bekend staat als een sport waar vals gespeeld wordt, dan kom je aan de basis van jouw eigen product. In dit geval jouw sport. Het klinkt raar, maar voetballers kun je niet vertrouwen.”

Supporters “Wat op het veld gebeurt, slaat over naar de tribunes. Wat je op de tribunes van een voetbalstadion ziet is totale anarchie. Feyenoord is een fantastische club, maar de agressie die soms van die tribune afstraalt gaat erg ver. Dan zie je een dosis prehistorische agressie voorbij komen. Bij het voetbal hebben we het idee dat we naar oorlog aan het kijken zijn. Dat slaat door en daarom krijg je van die excessen zoals het geval Riechedly Bazoer bij ADO Den Haag en Kenneth Vermeer in de ArenA. Daarbij past geen enkele relativering. We moeten niet zeggen dat het een kleine groep is en dat het om incidenten gaat, want deze ongein is chronisch.”

‘Scheidsrechters hebben een onmogelijke baan’

‘We moeten deze mooie sport vermarktbaar houden’

Scheidsrechters “En dan wagen wij ons druk te maken om scheidsrechters. Die hebben een onmogelijke baan. Ze moeten al in een split second keuzes maken, maar daar komt ook nog een chronisch stuk theater bij van de spelers. Dan hebben we geen recht meer om kritiek te hebben op de scheidsrechters. In de grote Amerikaanse sportcompetities hebben ze dat beter in de gaten. Ze verdienen samen elkaars brood en zorgen voor een goed product: een mooie, spectaculaire en eerlijke sport. Iemand die daar aan durft te komen, wordt meteen gecorrigeerd en berispt.”

Vermarktbaar “We moeten keihard optreden om deze fantastische sport mooi, schoon, eerlijk en daardoor vermaktbaar te houden. In sportsponsoring gaat het steeds vaker over ‘story telling’. Je wilt jouw product, dienst of bedrijf koppelen aan bepaalde normen en waarden die bij een sport horen. Maar als voetbal steeds meer bekend komt te staan als agressief en oneerlijk, dan wordt het in de bestuurskamer steeds meer onderwerp van discussie om je wel of niet met die sport te associëren. Ik sta er misschien wat negatief in, maar er moet wat gebeuren om deze mooie sport te beschermen.”


Imagoschade “Een club als ADO Den Haag heeft al decennia lang een imagoprobleem. Een mooie club met een mooi stadion en een grote achterban. En toch heeft ADO iets negatiefs. Dat heeft te maken met dingen die door de jaren heen op de tribune gebeuren. Jaren terug riep ik dat ze Foppe de Haan als coach moesten halen en HEMA als hoofdsponsor. Twee sympathieke Nederlandse merken. Feyenoord heeft datzelfde imagoprobleem een beetje. Ik snap wat ze over Het Legioen en de sfeer in De Kuip zeggen, maar ook ik heb daar wel eens moeten vrezen voor mijn leven. Naar een dergelijk sportstadion ga ik dus niet altijd rustig heen met mijn kinderen.”

‘In het amateurvoetbal doen ze de profs na’ Amateursport “Hetzelfde vindt plaats op amateurniveau. Onlangs was ik bij een jeugdwedstrijd in het amateurvoetbal en de jongen die scoorde sprintte naar de hoekvlag aan de andere kant van het veld om zijn goal te vieren. Dat heeft hij op tv gezien, want normaal zitten daar de uitsupporters. In het amateurvoetbal doen ze de profs na. Jonge jongens imiteren de vrije trap van Cristiano Ronaldo, maar maken ook de meest geforceerde schwalbes. De voetbalsport aan de brede onderkant van de piramide heeft er last van als de top een slecht imago heeft.” Sponsors “Soms haken sponsors daardoor af en ergens is het ook wel begrijpelijk dat ze zich daardoor laten leiden. Niet altijd goed, maar ik heb er wel begrip voor. Als er gedonder is bij de club die jij sponsort en je krijgt dat overal te horen, dan krijg je het idee dat jouw merk in een negatieve context geplaatst wordt. Er zijn goede do’s en don’ts hoe je dat als sponsor wel of niet moet doen, maar het is onomkeerbaar dat bedrijven zich soms afvragen hoe ver ze het laten komen.”

Over Bob van Oosterhout Bob van Oosterhout richtte in 1997 Triple Double op en is een commercieel, creatief en enthousiast sportmarketeer met een enorm netwerk in bedrijfsleven, sport en (sport)media. Hij werd verkozen tot 'Sportmarketeer van het Jaar 2009', uitgeroepen tot 'Sponsor Personality van het Jaar 2010' en hij won de BOV Trofee (Beste Ondernemers Visie) 2011. Tevens maakt Bob deel uit van het BNR Sportpanel en is hij de auteur van het boek 'De Sportsponsors Top 100 Aller Tijden'.


23

SAMENLEVING Geweld

Tekst: Ivo Roodbergen | Beeld: KNVB Media

Binnen én buiten de lijnen

GEWELD IN AMATEURVOETBAL ONDER DE LOEP In december was het drie jaar geleden dat Richard Nieuwenhuizen tijdens een voetbalspelletje werd doodgetrapt. Sindsdien is er naast de gele en rode kaart, nu ook een Blauwe Kaart, die symbool staat voor sportiviteit. Het is één van de vele maatregelen die de KNVB nam. Hebben die geholpen om het amateurvoetbal in Nederland van dergelijke excessen te ontdoen? Soms word je ingehaald door de realiteit, zoals de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond (KNVB) overkwam op 2 december 2012. De bond is op dat moment samen met de hockeybond en sportkoepel NOC*NSF al ruim een jaar de kartrekker van het overkoepelende actieplan ‘Naar een Veiliger Sportklimaat’ (2011-2016) van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Samenleving (VWS), maar wordt rechts ingehaald door het overlijden van Richard Nieuwenhuizen in het amateurvoetbal. De 41-jarige grensrechter van S.C. Buitenboys wordt na afloop van de wedstrijd Buitenboys B3 – Nieuw Sloten B1 geschopt en geslagen door spelers en betrokkenen van sv Nieuw Sloten en overlijdt een dag later in het ziekenhuis aan zijn verwondingen. Iedereen wijst naar de KNVB, dat de verantwoordelijkheid voelt en oppakt en de be-

24

staande maatregelen uitbreidt en versneld invoert. Nu ruim drie jaar later, als de stofwolken van de strafrechtelijke procedures van de daders en de uitspraken van de tuchtcommissie van de KNVB zijn opgetrokken, doemt de vraag op of er sindsdien eigenlijk iets veranderd is. De cijfers In het seizoen voor het incident met Nieuwenhuizen vinden er 485 excessen in het amateurvoetbal plaats, vorig seizoen 319, zo is te zien in Tabel 1. Een forse daling. Het is een trend die waar te nemen valt binnen de gehele Nederlandse sport, een motivatie voor minister van VWS, Edith Schippers, het beleid voort te zetten en om het actieplan van NOC*NSF met twee jaar te verlengen tot 2018.


Tabel 1. Uitspraken van excessen binnen het amateurvoetbal EXCESSEN

2011/’12

2012/’13

2013/’14

2014/’15

Noord

13

11

11

13

Oost

62

79

62

51

West I

142

107

67

50

West II

182

122

140

110

Zuid I

39

38

45

44

Zuid II

47

56

33

40

Landelijk

0

1

5

11

Totaal

485

414

363

319

Bron: KNVB Het incident met Nieuwenhuizen resulteert binnen het amateurvoetbal in een versnelde doorvoering en uitbreiding van bestaand beleid. De KNVB schakelt een tandje bij en komt begin 2013 met het actieplan ‘Tegen Geweld, Voor Sportiviteit’, samenvattend meer bewustwording en hogere straffen (zie kader voor meer informatie). Voor individuele straffen betekent dat in het ergste geval ontzegging van het KNVB-lidmaatschap, voor collectieve straffen het uit de competitie nemen van een elftal. In Tabel 2 is te zien dat dit door de jaren heen minder vaak gebeurt. Tabel 2. Lidmaatschap ontzegging en elftallen uit competitie genomen EXCESSEN

2011/’12

2012/’13

2013/’14

2014/’15

Lidmaatschap ontzegging individuele leden

74

47

30

22

Elftallen uit de competitie genomen

105

34

55

42

Bron: KNVB De bond riep ook een hulplijn voor noodgevallen in het leven. “Het grootste verwijt dat de KNVB kreeg na het incident met Nieuwenhuizen was dat we bij incidenten niet bereikbaar waren, of pas na het weekeinde als het eigenlijk al te laat is”, zegt Sjors Brouwer, programmamanager Veiliger Sportklimaat bij de voetbalbond. In samenwerking met het ministerie van Veiligheid en Justitie is begin 2013 het ‘Meldpunt Geweld en Sport’ opgericht, een alarmcentrale gefinancierd door de overheid die 24/7 paraat staat voor noodsituaties. “Dat kan variëren van een scheidsrechter die zich bedreigt voelt en zichzelf opsluit in de kleedkamer, tot aan een club dat negatief in het nieuws komt en advies vraagt over omgang met de pers.” De noodlijn, die ieder seizoen ruim 100 meldingen verwerkt, biedt volgens Brouwer als eerste aanspreekpunt een ‘warme deken’ voor direct betrokkenen, maar schakelt indien nodig ook hulpinstanties in, zoals de politie of slachtofferhulp. Ommekeer Tot zover de cijfers. Want hoewel de metingen weliswaar een afname laten zien, is de gevoelstemperatuur nog steeds te heet. Dat vindt bijvoorbeeld Rob Mueller, voorzitter van Buitenboys. “Tijdens de crematie van Richard (Nieuwenhuizen, red.) zei ik in mijn toespraak dat ik hoop dat zijn dood een ommekeer zou betekenen voor het amateurvoetbal. Nou, dat is niet het


25

KNVB: “Clubs pakken het steeds beter op” De KNVB reikt de clubs de handvatten aan om excessen tegen te gaan, maar moet het samen met de verenigingen doen. “We merken dat dit besef steeds groter wordt, onder andere doordat steeds meer clubs acties ondernemen. Denk hierbij aan thema-avonden en gedragsregels die helpen de bewustwording te vergroten”, zegt Hans van Kastel, woordvoerder van de bond. Verenigingen kunnen daarvoor aankloppen bij de KNVB, die verenigingsadviseurs in dienst heeft. “Hiervoor zijn we altijd bezig met het ontwikkelen van nieuwe initiatieven zoals de Blauwe Kaart, de invoering van het spelregelbewijs en een HALT-traject voor jonge overtreders. Waar we naar toe moeten is het besef dat wat op het veld gebeurt, ook op een school of in een discotheek kan gebeuren. Dat zit niet in het spelletje opgesloten, maar in de jongeren. Dat vergt een ketenaanpak. Probleemjongeren moet je eruit pakken, bestraffen, maar vervolgens helpen. En dat kan niet alleen binnen het voetbal.’’ De KNVB staart zich echter niet blind op een preventieve aanpak. Van Kastel: “Naast deze initiatieven is er ook besloten om hard tegen excessen op te treden, dit vertaalt zich naar hogere straffen. Ook de zichtbaarheid, bijvoorbeeld via de meldpunten, is belangrijk voor de coördinatie bij een incident. We moeten voorkomen dat partijen naar elkaar gaan wijzen.’’

26

geval. Het is puur wachten op de volgende”, luidt Mueller de noodklok. “Als je mij dus vraagt of er iets veranderd is, nee, wij denken van niet. De agressie is zo enorm.” En de cijfers dan? Mueller: “Dat is toch een beetje als een slager die zijn eigen vlees keurt, begrijp je?” De voorzitter van Buitenboys is niet de enige voetbalbestuurder die er zo over denkt, vrijwel overal krijgen we hetzelfde verhaal te horen. Kijkend naar Tabel 1 zien we echter dat de districten West I en West II door de jaren heen een forse afname kennen van de excessen. Wat gebeurt er in deze districten, dat in andere districten blijkbaar niet werkt? ‘’Die vraag hebben wij onszelf natuurlijk ook gesteld, maar de eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat wij dat zelf ook niet precies weten’’, zegt Hans van Kastel, persvoorlichter van de KNVB. “De regels zijn in het hele land hetzelfde, de clubs doen er allemaal wat aan. En in district West I en West II gebeurt niet iets significants anders dan in een van de andere districten.’’ Tijdens de zoektocht van de KNVB naar een antwoord op die vraag stuit de bond overigens wel op verontrustende berichten. Van Kastel: ‘’In de grote steden, en dan kom je automatisch uit bij district West I en West II, lijkt het aantal meldingen dit seizoen juist weer toe te nemen. Pas aan het einde van het seizoen, als alle uitspraken van de tuchtcommissie zijn gedaan, kunnen we met zekerheid zeggen of het ook daadwerkelijk allemaal excessen zijn, maar daarom roepen wij als KNVB de clubs wel op om onszelf als voetbalwereld niet in slaap te laten sussen.’’ De daling in de districten West I en West II zou dan ook zomaar het gevolg kunnen zijn van een schokeffect binnen het amateurvoetbal na de dood van Nieuwenhuizen, maar wel eentje die langzaam verjaart. “Die districten betrof al het gebied waar excessen het meeste voorkwamen, dus op dit moment is dat wel onze aanname’’, zegt Van Kastel, die benadrukt dat de KNVB dit momenteel nader onderzoekt. Ketenaanpak De ommekeer is dus niet ingezet, zo concluderen veel voetbalbestuurders. Daarbij verwijst men steevast naar het feit dat met 3500 zelfstandige voetbalverenigingen waar wekelijks 1,2 miljoen leden voetballen (en ruim 3 miljoen mensen betrokken zijn) voetbal de grootste sport van Nederland is. ‘De KNVB kun je dan ook niet alles verwijten. Het voetbal is een rechtstreekse spiegel van de maatschappij. En die is ziek’, stellen veel clubs. Maar hoe doorbreek je dat? “Door het probleem niet alleen op het veld aan te pakken, maar ook buiten de lijnen, in de maatschappij.” Aan het woord is Jos Verdonschot, voorzitter van BSV Boeimeer uit Breda. Die club liet in samenspraak met de KNVB vorig jaar een veiligheidsanalyse uitvoeren door


Stichting HALT, waarbij spelers, medewerkers en vrijwilligers van de club gevraagd werden naar hun veiligheidsbeleving in de breedste zin van het woord. ‘‘Je moet als club in de spiegel durven kijken. Door dat op deze manier, door een externe partij, te doen kwamen er dingen aan het licht die we zelf niet boven water hadden gekregen”, vertelt Verdonschot. Daarbij is signaleren het sleutelwoord. “Door samen te werken met organisaties uit de directe omgeving van de club, denk aan scholen of jeugdinstanties, ontstaat de mogelijkheid om excessen vroegtijdig te signaleren. De zogenoemde ketenaanpak. In plaats van dat je die persoon dan wegstuurt en diegene bij een buurtclub opnieuw in de fout gaat, ga je met elkaar om de tafel zitten en probeer je de voedingsbron van het probleem op te lossen. Speelt er bijvoorbeeld iets in de thuissituatie? Of op school? Dat noemen we ook een stukje veiligheid.’’ Verdonschot zou het verplicht stellen van de veiligheidsanalyse bij voetbalclubs toejuichen. ‘’Dat zou absoluut helpen, maar dat kun je als vereniging niet alleen. Gelukkig zag de gemeente Breda de meerwaarde, waardoor het ons ondersteunde met de pilot.’’ Samenwerking tussen voetbalclubs en het onderwijs is ook iets waar Evert Woltjes voor pleit. Bewustwording van wat er speelt in de omgeving van je clubleden is één ding, maar hoe zit het dan met het respecteren van de regels op een sportpark? Woltjes heeft als bestuurder jarenlange ervaring bij DESTO uit Vleuten en zet die sinds kort in voor de KNVB ledenraad, waarbij veiligheid op de velden één van zijn speerpunten betreft. “Overal hangen borden die oproepen tot sportiviteit. Dat staat leuk, maar de praktijk laat helaas wat anders zien”, stelt hij. “Een speler mag voor open doel drie keer missen, maar als de scheidsrechter een fout maakt wordt hij opgehangen. Dat begint bij de opvoeding.” Als het aan Woltjes ligt gaan het onderwijs en voetbalclubs actiever samenwerken. “Leg jongeren uit wat een vereniging is, wat teamverband betekent en waar gedragsregels voor zijn. Vroeger heerste een verenigingsgevoel, kwam je op zaterdag met het hele gezin naar de club en was er meer sociale controle. Om 09.00 uur draait nu een auto het parkeerterrein op, stapt er een kind met een grote sporttas uit en de auto rijdt weer weg. Natuurlijk moet je tegelijkertijd in dat verenigingsgevoel blijven investeren, maar de realiteit is dat dit afneemt.’’ Uitdaging Puur cijfermatig heeft het amateurvoetbal in Nederland vooruitgang geboekt. De KNVB is dan ook positief. “Maar”, zegt Van Kastel, ‘’in de basis gaat het natuurlijk niet om cijfers. Het gaat om mensen. Want let wel, het betreft hier uitsluitend excessen: buitensporig fysiek geweld of ernstige bedreiging. Elk exces is er dan ook één teveel en er is voor de KNVB en de clubs dan ook nog een lange weg te gaan om dat uit te bannen.’’


Grootste frustratie: de spelerspassen Een aanpak binnen én buiten de lijnen ten spijt, één maatregel zorgt voor veel onbegrip onder de voetbalbestuurders: de spelerspassen. Jos Verdonschot, voorzitter van BSV Boeimeer uit Breda, vindt dat die controle halfslachtig gebeurt. ‘’Er wordt voorafgaand aan de wedstrijd door de scheidsrechter enkel naar de namen gekeken, maar waarom zet je alle 22 spelers niet op de middenstip en kijk je ook echt naar de pasfoto’s? Kost niet extra’s, maar scheelt een hoop. Dat gebeurt wel in de A-categorie, maar niet in de B-categorie. En juist daar vinden veel meer incidenten plaats.’’ Bij S.C. Buitenboys zijn ze zelf strenger gaan controleren. “Wij registreren niet op basis van namen, maar gebruiken de paspoortnummers, maar dat gebeurt niet overal. In de praktijk kun je als recidivist jouw naam dus net iets anders opgeven en weer terugkeren bij een andere club”, zegt voorzitter Rob Mueller, die zich net als zijn collega Verdonschot verbaast dat het de bond niet lukt om een administratief sluitend systeem voor de spelerspassen te maken.

27

SAMENLEVING Ledenaantallen

Tekst: Ivo Roodbergen | Beeld: KNHB/Koen Suyk & Kunstijsbaan De Westfries

“We moeten anders leren denken” Ledenaantal sportbonden onder druk

Sportverenigingen staat het water steeds vaker aan de lippen. Het aantal Nederlanders dat sport in clubverband neemt af. Minder leden betekent minder inkomsten. Om niet kopje onder te gaan staan clubs voor de uitdaging zichzelf de komende jaren opnieuw uit te vinden. En daarbij zijn de verschillende sporten misschien wel meer dan ooit afhankelijk van elkaar. Recent onderzoek van NOC*NSF laat zien dat in 2014 in totaal wekelijks zo’n negen miljoen Nederlanders sportten, waarvan bijna 4,4 miljoen bij een sportvereniging. Sportclubs zijn, ondanks dat ze moeilijke tijden doormaken vanwege bezuinigingen, nog steeds aantrekkelijk voor miljoenen mensen, oordeelt de sportkoepel. Dat er tegelijkertijd een trend waar te nemen valt dat mensen minder vaak in clubverband sporten, wordt gecounterd met de opmerking dat dit niet massaal gebeurt. Maar waar gehakt wordt vallen spaanders en zoals in Tabel 1. goed zichtbaar, is dit in de schaatswereld aan de orde. De Koninklijke Nederlandsche Schaatsrijders Bond (KNSB) zag het aantal leden in een jaar tijd met ruim 15.000 duizend slinken.

28

Daarentegen blijkt hockey populair, de Koninklijke Nederlandse Hockey Bond (KNHB) kon als een van de weinige sportbonden veel nieuwe leden verwelkomen. Meest opvallende in de lijst is Sportvisserij Nederland, dat zichzelf de twee na grootste sportbond van Nederland mag noemen, maar daarover later meer. Tegen een achtergrond waar sportverenigingen het water steeds vaker aan de lippen staat, stelt Sport FM de vraag: wat is er aan de hand in het schaatsen, en wat doet de KNHB goed waar de KNSB en verenigingen uit andere sporten die kampen met een ledenafname van kunnen leren?


Tabel 1. Ledenaantal sportbonden Sportbond

Totaal 2014

Totaal 2013

Verschil

1.213.720

1.209.413

4.307

Koninklijke Nederlandse Lawn Tennis Bond

622.807

625.666

-2.859

Sportvisserij Nederland

587.338

541.136

46.202

Nederlandse Golf Federatie

394.370

397.056

-2.686

Koninklijke Nederlandse Hockey Bond

248.742

241.163

7.579

Koninklijke Nederlandse Gymnastiek Unie

241.435

240.551

884

Koninklijke Nederlandse Hippische Sportfederatie

210.532

208.378

2.154

Atletiekunie

140.116

142.669

-2.553

Koninklijke Nederlandse Zwembond

138.436

140.835

-2.399

Nederlandse Volleybal Bond

118.295

116.354

1.941

Nederlandse Bridge Bond

115.845

114.315

1.530

Koninklijk Nederlands Korfbal Verbond

89.644

91.526

-1.882

Nederlandse Ski Vereniging

82.355

87.120

-4.765

Koninklijke Nederlandsche Schaatsenrijders Bond

80.341

95.810

-15.469

Watersportverbond

80.020

83.627

-3.60

Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond

Bron: NOC*NSF

Klimaatgebonden Geconfronteerd met de cijfers benadrukt Pieter Clausing, manager Breedtesport bij de KNSB, dat het aantal leden dat geregistreerd staat bij de bond niet per se iets zegt over de populariteit van het schaatsen. De sport is sterk afhankelijk van het klimaat. Bij een strenge winter ziet de bond vrijwel altijd een toename van de leden, andersom geldt helaas hetzelfde. Daar ben je als schaatswereld dan mooi klaar mee in Nederland, waar de meeste mensen vanwege de warme winters al jaren geld terugkrijgen van hun energiemaatschappij. De ledenafname verbaast de schaatsbond dan ook niet. “We zitten wat dat betreft in een nieuwe situatie. Vroeger hoefde we nooit echt ons best te doen voor ledenwerving, nu moet dat wel. Dat besef is er alleen nog niet zo heel lang”, zegt Clausing. De vraag is natuurlijk of je als sportbond de boot dan niet gemist hebt, want zo onderkent Clausing, het georganiseerd sporten in verenigingsverband daalt en naast schaatsen kunnen kinderen ook kiezen uit voetbal, hockey, tennis, zelfs tot aan sportvissen aan toe. Er is dus keuze te over. “Daar ben ik niet bang voor. Jaarlijks komen een half miljoen mensen op één van de kunstijsbanen en bij een strenge winter zoeken ruim één miljoen mensen het natuurijs op. De potentie is dus wel degelijk aanwezig.’’ De uitdaging zit hem echter in het feit die mensen structureel aan het schaatsen te krijgen. “We moeten op een andere manier naar werving kijken”, zegt Clausing. “Bijvoorbeeld door ons aanbod flexibeler te maken. In Eindhoven loopt deze winter een pilot waarbij de jeugd niet alleen aan langebaanschaatsen doet, maar ook shorttrack, ijshockey en curling. Het plezier moet de eerste jaren voorop staan. Je moet als vereniging heel goed kijken wat de kinderen zelf leuk vinden en daar de praktijk op afstemmen. Lukt dat niet alleen, dan moet je bereid zijn samen te werken met andere verenigingen of ijsbanen. Maar niet alleen het aanbod moet flexibeler, we kijken ook naar nieuwe vormen van abonnementen toegespitst op de wensen van de leden.”


29

Tweede sport Als schaatsen klimaatgebonden is, dan is het zeker ook regiogebonden. Anita Kerkhof van Kunstijsbaan De Westfries in Hoorn heeft aan leden in West-Friesland traditioneel geen gebrek, maar merkt ook daar dat de ouderwetse abonnementen anno 2016 grotendeels uitgewerkt zijn. “Je kunt wel altijd iets willen organiseren voor tien of twintig lessen, maar de realiteit is dat dit voor veel ouders teveel geld is en de inschrijving dus stokt. Ouders vragen zich af, wat als hun kind het na vijf lessen niet leuk meer vindt? Minder lessen werkt bovendien twee kanten op”, legt Kerkhof uit. “Je vindt makkelijker begeleiders en ook de ouders zullen eerder bereid zijn als vrijwilliger te helpen.” Een vereniging die moeite heeft de ledenafname binnen te perken te houden is de Delftse Kunstijsbaan Vereniging (DKIJV). “Ik trek

30

mij de ledenafname in de schaatswereld enorm aan”, zegt Leon van Bohemen. De voorzitter van de Technische Commissie Jeugdschaatsen van het gewest Zuid-Holland moet er niet aan denken dat de toekomstige generatie het schaatsen overslaat. Wachten op strenge winters ziet hij niet zitten. “Zo zitten wij niet in de wedstrijd. Het is niet de vraag of, maar hoe we het dalende ledenaantal kantelen”, zegt Van Bohemen strijdvaardig. Het valt hem op dat pupillen nog wel willen komen schaatsen, maar dat vooral bij de junioren het grootste deel wegvloeit. “Schaatsen is altijd de tweede sport. Zodra ze kunnen schaatsen, stoppen ze. Dan gaan ze in competitieverband voetballen of hockeyen. We moeten dus eerder van schaatsles naar schaatssport toe.” Meer in het algemeen vindt hij dat sportverenigingen te weinig investeren in het creëren van een sfeer waar het hele gezin zich prettig voelt. “Je moet zorgen dat kinderen niet gedropt worden met de auto of de bus. Ga eens met die ouders praten,


betrek ze bij de vereniging. Als je ziet wat zij allemaal voor competenties hebben, daar word je eng van. Zo hebben wij onze webmaster bijvoorbeeld langs de ijsbaan gevonden.”

Lichtend voorbeeld of vreemde eend in de bijt? Bij het bekijken van Tabel 1 valt vooral num-

Omnivereniging Een huiskamersfeer creëren, is dat dan niet een even gedroomde als onrealistische oplossing binnen onze huidige gehaaste maatschappij? “Nee hoor, wij doen dat al jaren”, zegt Guido Davio, manager Competitie & Verenigingszaken van de KNHB. “Een veilige omgeving waar je met het hele gezin naar toe komt, maar ook een ontmoetingsplek voor lokale partners. De vereniging is de spil, maar daarbinnen proberen we invulling te geven aan de sportbehoeften van de leden.” De feiten spreken voor de hockeybond, want het kent jaar op jaar groei in het ledenbestand. Toegeven, het WK hockey 2014 in eigen land zorgt voor een steuntje in de rug, terwijl de bond in ruim 25 jaar toch al verdubbeld is qua leden.

mer drie op: Sportvisserij Nederland. Veel mensen gooien in hun leven wel eens een hengel uit, maar weinig mensen weten een clubhuis vol met sportvissers aan te wijzen. Of is dat juist het geheim, dat je in een sportklimaat waar georganiseerd sporten afneemt zelfstandig op pad kunt? “Vissen is een echte volkssport. Waar bij andere sporten de uitstroom bij de senioren toeneemt,

De bekende valkuil is tevreden achterover leunen. De kunst is het eigen beleid ook in tijden van voorspoed kritisch tegen het licht te houden. Hoe ziet de maatschappij en de sportbehoefte van mensen er over tien jaar uit en welke rol vervul je als sportbond op dat moment? “Wat dat betreft moeten we in Nederland nadenken over een breder sportaanbod op jonge leeftijd”, vindt Davio. Hij doelt op verenigingen waar je meer sporten tegelijk kunt beoefenen: de omnivereniging. “Dat vergt wel een andere manier van financieringssystematiek. Die is nu namelijk gestoeld op ledenaantallen. Neem bijvoorbeeld S.V. Kampong, dat onder andere hockey en voetbal aanbiedt. Maar je betaalt wel losse contributie, dus stel een kind wil voetballen en hockeyen, dan zal een ouder tweemaal lidmaatschapsgeld moeten betalen. Als je dat kunt doorbreken, dan denk je vanuit de leden en niet vanuit de consument.” Navraag bij Kampong leert dat besloten is om het idee van een gedeeld lidmaatschap verder uit te werken. Leden krijgen korting op de contributie als ze van meer verenigingen lid willen worden. De kosten van de korting worden dan weer eerlijk tussen de betreffende verenigingen gedeeld.

loopt ons ledenbestand synchroon met de demografische ontwikkelingen van Nederland”, zegt Onno Terlouw, woordvoerder van Sportvisserij Nederland. “Het is inderdaad laagdrempelig, ook qua kosten. Een vispas, een hengel en je kunt aan de slag. Maar door de ontwikkeling van materialen zie je dat we steeds meer doelgroepen bereiken. Waar voetballers zich onderscheiden met pak ‘m beet dure Nike-schoenen, kunnen ook sportvissers zich op allerlei manieren onderscheiden.” Er moet toch wel een geheim zijn, anders

Omnivereniging of niet, het is als club in ieder geval slim om verder te kijken dan je eigen neus lang is. Hockeyclub A.M.H.C. F.I.T. uit Amsterdam-Noord kampt eind 2014 met een wachtlijst en wil een extra veld aanleggen, maar het eigen terrein barst uit zijn voegen. De voetbalvereniging er pal naast heeft ruimte, maar ja, dat is een voetbalclub. “Toen heb ik de stoute schoenen aangetrokken en ben ik naar die vereniging gestapt”, vertelt Nicole Groen, voorzitter van A.M.H.C. F.I.T. “Wat bleek? Zij wilden in de winter doortrainen, maar hadden niet voldoende geld om zelfstandig een kunstgrasveld aan te leggen.” Van het een kwam het ander en inmiddels gaan de gesprekken verder dan alleen het samen aangelegde kunstgrasveld. “In de toekomst willen we misschien samen zonnepanelen aanschaffen. Een omnivereniging? We zien duidelijk kansen, maar dan is het wel belangrijk dat er voldoende draagvlak is. Laat ik het zo zeggen, dat zijn zeker onderwerpen die we in de week leggen”, besluit ze met gevoel voor politiek.

dan een merkhengel en kleurrijk kunstaas? “Waar wij in voorop lopen is dat wij lokale en regionale websites gekoppeld hebben aan de landelijke website, die draaien op hetzelfde systeem en dat levert buiten exposure en extra clicks natuurlijk ook schaalvoordelen op.” Een lokale visclub kan ook de ledenadministratie uitbesteden aan Sportvisserij Nederland, die de ledenadministratie geautomatiseerd heeft. “Daardoor hoef je als sportvisser, maar zeker ook voor de mensen die slechts enkele keren per jaar vissen,

Voordelen Iedere sport kent zijn eigen problemen. De schaatswereld is bijvoorbeeld rechts ingehaald door het klimaat. Maar ook in het hockey, tennis of voetbal kampen verenigingen met ledenafname, niet in de eerste plaats omdat het georganiseerd sporten in teamverband afneemt en sporten steeds duurder wordt. De maatschappij verandert en daarmee ook de behoefte van mensen die sporten. Als vereniging of sport goed in de spiegel kijken is waarschijnlijk dan ook niet meer genoeg. De oplossing ligt misschien juist wel verscholen in het verbinden van verschillende sporten. Dat zorgt in de eerste plaats namelijk voor schaalvoordelen voor clubs, maar leidt uiteindelijk – en daar draait het om – tot voordelen voor toekomstige leden.


niet iedere keer langs om lid te blijven. En als club scheelt het een hoop vervelend werk. Zij kunnen zich dus puur op richten op wat ze het liefst doen: vissen”, legt Terlouw uit. Ondanks de fraaie derde plek benadrukt de woordvoerder dat óók visverenigingen meer moeten doen dan enkel een vergunning verlenen. “Begin activiteiten, je moet zichtbaarheid aan jezelf geven.”

31

SAMENLEVING Cruijff

Tekst & beeld: Rogier Cuypers

Archiefgesprek met Johan Cruijff uit 2010

“HIER DOE JE HET ALLEMAAL VOOR” Na een strijd tegen kanker overleed Johan Cruijff op 24 maart j.l. in zijn woonplaats Barcelona. Nederlands grootste voetballer aller tijden zette zich ook altijd in voor zijn eigen Johan Cruyff Foundation. Uit respect voor ‘nummer 14’ herplaatsen we een deel van het artikel dat Sport FM in 2010 maakte met Cruijff op de open dag voor zijn foundation. Liefst 1.500 kinderen, met en zonder handicap, waren aanwezig op die open dag in het Olympisch Stadion in Amsterdam. Voor al die enthousiaste kinderen was er de mogelijkheid om verschillende sporten te beoefenen: judo, rolstoeltennis, voetbal, schermen en boksen. Ook een aantal prominente ambassadeurs was aanwezig, zoals Esther Vergeer, Wim Jonk en Michael Boogerd. Sporten met een beperking Esther Vergeer bracht het belang van sporten voor kinderen met een beperking goed onder woorden. “Je merkt dat er drempels bestaan voor sporters met een beperking. Niet alleen het gebrek aan durf om te sporten, maar ook de randvoorwaarden ontbreken vaak. Waar kan ik terecht en bij wie moet ik zijn? Die vragen werpen extra drempels op om aan sport te doen en dat is zonde. Daarom moet je kinderen handvatten bieden en kennis laten maken bij sport. Pak ze bij de hand wanneer ze een bepaalde sport leuk vinden. Het is belangrijk om kinderen zo dicht mogelijk bij de sport te laten komen.”

Paspoort Johan Cruijff Naam: Hendrik Johannes Cruijff (25 april 1947 – 24 maart 2016) Clubs als speler: Ajax, FC Barcelona, Los Angeles Aztecs, Washington Diplomats, Levante, Feyenoord Interlands: 48 Getrainde clubs: Ajax, FC Barcelona

32

Johan Cruijff De grote trekpleister was Johan Cruijff zelf. Waar Cruijff was, daar waren de cameraploegen, fotografen, enthousiaste kinderen en met name enthousiaste vaders en grootvaders die met de legendarische ‘nummer 14’ op de foto wilden. Ook nam Cruijff in 2010 deel aan het rolstoelbasketbal. Dat deed hij met fanatisme en voornamelijk veel plezier. “Dit is het tiende jaar dat we de open dag organiseren en ieder jaar wordt het weer groter, beter en komen er meer mensen”, reageerde Cruijff opgetogen. “Daar doe je het allemaal voor. Ik ben zeer tevreden.” Het thema van de dag was ‘initiatief’, één van de veertien regels van de Johan Cruijff. Hij benadrukte dat doorzettingsvermogen de sleutel is voor kinderen. “Het is belangrijk dat kinderen iets proberen en niet zomaar het bijltje erbij neergooien. Probeer juist een stap verder te gaan en op die manier kun je jouw leven meer invulling geven. Daar gaat het om.” Cruijff liep de gehele tijd met een glimlach rond zijn gezicht. “Ik doe dit met zo enorm veel plezier, het is geweldig.”


33

SAMENLEVING Onderzoek

Tekst: Ivo Roodbergen | Beeld: Kragten

Waar sporten Nederlanders in 2030?

Overvolle zwembaden en parken, maar lege sportcomplexen. Wat wacht Nederland de komende decennia? Recent onderzoek beschrijft de trends op sportgebied. Sportlandgoed De Haamen past erg goed in het toekomstbeeld van de ‘open sportaccommodatie’.

Komende zomer publiceert het Mulier Instituut een rapport over de branche sportaccommodaties, maar directeur Hugo van der Poel gaf tijdens de Dag van de Sportaccommodaties op 10 maart in de Expo in Houten alvast een voorproefje op het hoofdstuk Toekomst. Die is in Nederland weliswaar redelijk stabiel, er valt wél een aantal zaken op. Niet in de eerste plaats dat slechts dertig procent lid is van een sportvereniging en met name ouderen afhaken. In de leeftijdscategorie 6579 jaar vindt er een ‘mega ontwikkeling’ plaats, zo stelt Van der Poel. “Die kent een groei van één miljoen mensen, en daarvan gaat ongeveer de helft in de openbare ruimte sporten en de rest in fitnesscentra of zwembaden. De leeftijdscategorie 80-plus is niet onderzocht, maar dat profiel verschilt niet zoveel van die groep daaronder.” Landelijk en over alle leeftijdscategorieën bezien valt het aantal sporters dat de komende jaren toeneemt wel mee (+138.000), de crux zit hem vooral in wie er sporten. De toegankelijkheid en het aanbod is voor jeugd logischerwijs anders dan voor ouderen. Met name de zwembaden krijgen ruim 90.000 meer (oudere) bezoekers. Om filezwemmen te voorkomen bij het baantjestrekken zal er dus vooruit gekeken moeten worden, maar ook qua voorzieningen zullen zwembaden goed moeten aansluiten bij de wensen van de groeiende doelgroep. Ook de openbare ruimte, denk aan het park, bos, of het strand, zal sterk vergrijzen.

34

Regionale verschillen De toenemende vergrijzing in met name de openbare ruimte (+500.000) zorgt gecombineerd met regionale verschillen voor een opmerkelijke situatie. Aan de randen van Nederland vindt ontvolking plaats, met name onder jongeren. Tegelijkertijd neemt in grote steden het aantal inwoners toe. Dat heeft gevolgen voor bestaande sportaccommodaties en stelt gemeenten volgens Van der Poel voor lastige keuzes met het oog op investeringen voor de toekomst. “In een provincie als Limburg zal de druk op de openbare ruimte, fitnesscentra en zwembaden toenemen. Maar kijk je bijvoorbeeld naar Amsterdam, daar zien we juist een ontwikkeling waarbij de jongeren steeds vaker zelfstandig sporten in plaats van zich bij een vereniging aan te sluiten. Denk aan de hardlopers.” Van der Poel wil er maar mee zeggen, een landelijke trend kan regionaal flink verschillen. De ‘open club’ heeft dan ook de toekomst, concludeert de directeur van het Mulier Insituut. “Een sportcomplex dat niet slechts een paar keer per week open is voor één sport, maar meerdere behoeften faciliteert voor lokale sporters. Een trend die we nu zien is dat de openbare ruimte tijdelijk geprivatiseerd wordt door kleine sportevenementen, een park waar een hardloopclubje traint bijvoorbeeld. De kunst voor sportminnend Nederland is om de verenigingsaccommodatie onderdeel te laten worden van de openbare ruimte.”


COMMUNICATIE Tips

Tekst: Martin van Berkel

Crisis op de club: TIEN TIPS VOOR COMMUNICATIE

Een scheidsrechter die mishandeld wordt door spelers, een trainer die stiekeme kleedkameropnames maakt en een massale vechtpartij op het veld. Helaas komt menig sportvereniging in aanraking met situaties waarmee ze plotseling en ongewild in de schijnwerpers staat. Zorgvuldige en snelle communicatie kan de negatieve effecten van een incident sterk beperken en zelfs een positieve bijdrage leveren aan het imago van de club. Tien tips voor crisiscommunicatie op een rij.


35

1. Analyseer en verminder de risico’s Waar schuilt een potentiële crisis? Is er een team waar agressie een probleem is? Zijn er onveilige plekken op de vereniging? Heeft de club vrijwilligers waarvoor er serieuze redenen zijn om te twijfelen over hun bedoelingen? Neem maatregelen om te voorkomen dat een situatie uit de hand loopt. De preventieve acties dragen óók bij aan een sterker verhaal op het moment dat het tóch misgaat. De club kan dan in ieder geval aantonen er alles aan gedaan te hebben de situatie te voorkomen. Het invoeren van verplichte VOG’s is hier een voorbeeld van. 2. Contactlijsten op orde Een goede, actuele perslijst is zeker in tijden van crisis onmisbaar. Ook een goede relatie met journalisten kan de club helpen om zo goed mogelijk door de crisis heen te komen. Hetzelfde geldt voor leden en stakeholders. Je wilt hen snel informeren als de club ongewild het middelpunt van (media)aandacht is. 3. De woordvoerder Bij een crisissituatie is de kans groot dat journalisten zich bij de club melden. Bepaal van tevoren wie namens de vereniging in zo’n situatie het woord voert. De woordvoerder is hét gezicht van de club tijdens de crisis. Welbespraaktheid en een rustig, betrouwbaar overkomen zijn een grote pre voor deze persoon. Zorg ervoor dat intern bekend is wie de woordvoerder is en dat de communicatie naar externen via deze persoon verloopt. Wijs ook één of twee alternatieven aan voor het geval de eerste woordvoerder niet in de gelegenheid is zijn rol in te vullen. In veel gevallen voeren voorzitters het woord in tijden van crisis. Dit kan een uitstekende keuze zijn, maar de club kan ook iemand anders aanwijzen. Naast de hiervoor genoemde eigenschappen is het verstandig om te kijken naar de rol die de voorzitter tijdens een crisis bekleedt. Als hij veel tijd en prioriteit moet steken in onderzoeken, het oplossen van de crisis en het onderhouden van persoonlijke contacten, dreigt communicatie een bijzaak te worden. In dat geval is het raadzaam om communicatie en management te scheiden en de woordvoering bij iemand anders te beleggen. 4. Snel handelen Zodra een incident plaatsvindt of bekend wordt, is de crisis begonnen. Dat is óók het moment dat het oplossen van de crisis moet beginnen, waar communicatie een belangrijk instrument voor is. Zorg dat de club vanaf het begin direct actie onderneemt en ook gedurende het traject snel en zorgvuldig handelt. Start direct (desnoods telefonisch) met een eerste overleg met de personen die deel moeten uitmaken van het crisisteam. Bepaal en verdeel daarin ook meteen de eerste acties. 5. Bepaal de boodschap Kort na de start van de crisis kunnen de eerste (pers)vragen op de club afkomen. Op dat moment zijn nog niet alle details over het voorval bekend. Dat hoeft ook niet om al wel een goede boodschap in een interview te kunnen afgeven. Communiceren is immers iets anders dan nieuws brengen. Mensen zijn al snel gerustgesteld als ze weten dat de vereniging drukdoende is met de crisis. Door een kort bericht te verspreiden waarin de club stelt met de situatie bezig te zijn en daarbij vooruitblikt op het vervolg, zoals een nieuw tijdstip voor verdere informatie, voorziet de vereniging al behoorlijk in de behoefte van vele betrokkenen en geïnteresseerden.


37

Belangrijk is ook dat de club in de eerste berichten meteen haar medeleven toont aan de mensen die betrokken zijn bij het incident. Ook kan de vereniging alvast melden dat ze er alles aan doet om te achterhalen wat er precies is gebeurd en dat de club alle maatregelen zal nemen om te voorkomen dat zo’n incident zich ooit nog eens kan voordoen. 6. Neem verantwoordelijkheid Is er een incident en is dit bekend bij een flink aantal personen? Dan is het incident verzwijgen een slecht idee, ook omdat slecht nieuws - zeker door social media – zich toch snel verspreidt. Gebruik de situatie als aanleiding om te laten zien dat de club zich distantieert van het incident en waar de vereniging wél voor staat. Ook kun je melden welke maatregelen de club treft. Mijd ook nooit journalisten tijdens een crisis. De club staat in de schijnwerpers en de omgeving vraagt om een reactie. Journalisten komen deze reactie ophalen. Helaas komen passages als ‘de vereniging was niet bereikbaar voor commentaar’ of ‘de club heeft niet meegewerkt aan dit artikel en distantieert zich van de inhoud’ nogal eens voor in berichten tijdens crisissituaties. Hiermee riskeert de vereniging het beeld te wekken de situatie niet serieus te nemen of niet in control te zijn. Loop ook niet weg tijdens een vervelend interview. De kans is reëel dat juist dit shot wordt uitgezonden. Neem altijd je verantwoordelijkheid en sta media rustig te woord. 7. Eerst intern Een gouden regel tijdens een crisis is: eerst intern communiceren, dan extern. Zorg dat de vereniging de achterban zo snel als mogelijk via de eigen kanalen van de club informeert. Dat kan persoonlijk zijn via een telefoontje, e-mail, brief en/of informatiebijeenkomst, maar minimaal ook via de communicatiemiddelen zoals de website of nieuwsbrief. Realiseer je bij dergelijke communicatie dat het bericht ook door externen opgevangen zal worden. Zorg dat de inhoud van de communicatie hierop is afgestemd. Zorg ook dat de club belangrijke externe relaties niet vergeet, zoals de gemeente, sponsoren en samenwerkingspartners. Ook zij zullen het niet waarderen om het nieuws alleen uit de krant te moeten vernemen. 8. Maak een Q&A-lijst Maak voor een interview of een informatiebijeenkomst een lijst met alle vragen die je kunt verwachten en de antwoorden die de club daarop wil geven. Deze voorbereiding draagt bij aan een goed interview of een geslaagde bijeenkomst. 9. Durf te herhalen Voorafgaand aan een interview is het belangrijk om scherp op het netvlies te hebben wat je kernboodschap is. Deze boodschap moet zijn samen te vatten in twee à drie regels of in een quote van twintig seconden. Durf deze boodschap ook meerdere keren te herhalen in een interview, waarmee je de kans vergroot dat deze boodschap het artikel of de uitzending ook haalt. Weet je het antwoord niet op vragen van een journalist of wil je de vraag niet beantwoorden? Durf het toe te geven als je nog niet alles weet. Meld bijvoorbeeld dat je hier nog geen commentaar op kunt geven omdat je deze feiten eerst zelf nog moet achterhalen. 10. Luisteren, monitoren en anticiperen Bij een crisis is de vereniging onderwerp van gesprek in de media, ook op social media. Het is verstandig nauwlettend te volgen hoe er over de vereniging gecommuniceerd wordt. De club hoeft niet op ieder bericht te reageren. Wel doet de vereniging er goed aan belangrijke misvattingen direct uit de wereld te helpen en in de eigen boodschappen rekening te houden met de sentimenten die onder het grote publiek leven.


Handboek communicatie Het onderwerp crisiscommunicatie komt tevens uitgebreid aan bod in het door Martin van Berkel geschreven Handboek Communicatie voor sportverenigingen, dat eind januari 2016 is uitgekomen. Meer informatie over het boek, dat antwoorden en praktische tips geeft voor de communicatievraagstukken van sportclubs, is te vinden op www.clubbereik.nl/handboek.

39

ONDERWIJS Vitale sportvereniging

Tekst: Hans Slender & Magda Boven (Hanzehogeschool Groningen) Beeld: Kragten

“Clubs zijn ook waardevol als ze geen maatschappelijke problemen tackelen” De rol van de sportclubs verandert, soms noodgedwongen. Maar is dat wel een goede zaak? Is de rol als sociale sportaanbieder niet al belangrijk genoeg? Of moet de sportverenigingen het oplossen van maatschappelijke problemen tot hun takenpakket rekenen?

40


Bestuurders van sportverenigingen krijgen steeds meer te maken met complexe uitdagingen om het voortbestaan van hun club te garanderen. Steeds vaker wordt het bijdragen aan de oplossing van maatschappelijke problemen van hen verwacht, soms ligt dit zelfs ten grondslag aan het krijgen van subsidies. De oorspronkelijke rol van de vereniging, het aanbieden van sport voor en door leden, lijkt soms niet goed genoeg meer. Dit terwijl de vereniging in de kern al heel belangrijk is voor de maatschappij. Bijvoorbeeld in de buurtfunctie, als het gaat om sociale waarde, opvoedende waarde en participatie. Zouden er niet veel meer ingezet moeten worden op vitaliteit van sportclubs dan op de maatschappelijke functie? De vitale sportvereniging Een vitale sportvereniging is een vereniging die zijn zaakjes op orde heeft, zowel nu als in de toekomst. Het zijn van een sterke club op het gebied van o.a. het aantal leden, de financiën en het aantal vrijwilligers. Wanneer je als club niet gezond bent en de boel niet op orde hebt, heb je eigenlijk geen bestaansrecht. Toch zal je zien dat juist verenigingen in deze kwetsbare situatie nog lang weten te overleven. Vooral dankzij het belang dat de leden en de lokale omgeving aan de sportvereniging toedicht. Een vitale sportvereniging is naast gezond ook in staat om in te spelen op ontwikkelingen in de omgeving en heeft daardoor ook op de lange termijn een prima toekomst. Dat wil echter niet zeggen dat deze vereniging per definitie allerlei maatschappelijke taken moet vervullen. Het zijn van een open club of maatschappelijke sportvereniging is één manier om op lange termijn bestaansrecht te garanderen. Het kan echter ook zijn dat je als club op een heel hoog niveau speelt en het eerste elftal op zaterdag 2.000 bezoekers trekt. Of ontplooit de sportvereniging commerciële activiteiten met een meer klantgerichte benadering. Ook daarmee spelen clubs in op wat er in de omgeving gebeurt en hebben deze op langere termijn ook bestaansrecht.


Een vitale sportvereniging heeft bestaansrecht op langere termijn Rol van gemeenten Veel gemeenten zien graag dat clubs een substantiële bijdrage leveren aan maatschappelijke problemen. Enerzijds logisch, want sportclubs zijn vaak zo krachtig dat ze daar ook een bijdrage in kunnen leveren. Anderzijds moet het niet zo zijn dat sportclubs probleemeigenaar worden wanneer bijvoorbeeld de sociale wijkteams deze niet op kunnen lossen. Gemeenten lijken soms te vergeten dat sportclubs an sich al enorm waardevol zijn voor de maatschappij. Als je als club in een klein dorp gevestigd bent waar niet veel gebeurt, dan is die sportaccommodatie juist een plek waar men samenkomt. Samen sporten, een drankje doen en elkaar ontmoeten, ontzettend waardevolle aspecten waarbij de sportclub nog steeds de rol van het oude buurthuis vertolkt. Wanneer clubs geen zin hebben in bijvoorbeeld (re)integratieprojecten voor bijvoorbeeld werkzoekenden of asielzoekers, dan maakt dat de club niet direct minder waardevol. In ons land dreigt het idee te ontstaan dat sportclubs niet waardevol zijn wanneer ze geen beleidsproblemen tackelen. Hoewel er formeel veelal nog geen dwang is vanuit de gemeenten om maatschappelijke projecten op te pakken, worden verengingen wel in die richting gemasseerd. Er is sprake van een vorm van zachte druk. Fusie Soms zijn er ook gemeenten die graag zien dat clubs op één sportpark fuseren waarbij je jezelf kunt afvragen of het nodig is. Die fusie gebeurt dan op advies en onder begeleiding van de gemeente.

41

Het fuseren gebeurt dan onder het mom van het bevorderen van efficiëntie. Grotere clubs zouden een beter bestaansrecht hebben, minder vrijwilligers nodig hebben en meer kwaliteit kunnen bieden. Vooral het vooruitzicht dat wellicht een hoger sportief niveau haalbaar is na een fusie, is aansprekend voor veel clubbesturen. Maar moet je twee clubs uit een dorp, bijvoorbeeld een zaterdag- en zondagclub, wel laten fuseren? Iedere vereniging heeft zijn eigen cultuur en dat heeft zijn charme en aantrekkingskracht. Wanneer je jezelf als lid thuis voelt bij één van beide, is dat nog steeds zo bij een fusieclub? De enige winst die je behaalt is een paar bestuursleden minder. Want elk team zal nog steeds begeleiding moeten hebben en de bar zal zowel op zaterdag als zondag open moeten zijn. Uit onze onderzoeken blijkt dat juist kleinere verenigingen veel minder vrijwilligersproblematiek kennen dan grote verenigingen. Vanuit ledenoogpunt zijn er vaak wel goede argumenten, maar er zijn ook andere samenwerkingsvormen mogelijk dan een fusie. Voor gemeenten is het vaak wel overzichtelijk, die heeft nog maar één aanspreekpunt. Soms betreft het ook nog gezonde verenigingen waarbij de noodzaak totaal niet hoog is, dit maakt dat een fusie erg ingewikkeld wordt en soms veel leden weglopen. Er zijn zelfs voorbeelden waarbij de fusie door weglopende leden zelfs tot een lager sportief niveau geleid heeft. De kracht van het verenigingssysteem in ons land is dat je als sporter wat te kiezen hebt. Juist het kunnen sporten met gelijkgestemden binnen een club met een cultuur die bij jou past is een sterkte van ons systeem. We zijn al van 30.000 clubs naar minder dan 25.000 clubs gegaan. Afname van diversiteit in ons sportlandschap kan er voor zorgen dat in de toekomst juist minder mensen zich thuis zullen voelen in onze sportverenigingen.

42

Sterk bestuur Essentieel bij een vitale sportvereniging is een sterk bestuur. Een sterk bestuur kan leiding geven en toont een stuk innovatiekracht. Dat laatste is vooral zichtbaar bij de jongere bestuurders. Juist omdat het gros van de sportclubs nog steeds wordt bestuurd door oudere, veelal mannelijke, bestuursleden, is het soms lastig om de verbinding te maken met de jongere leden of de omgeving. Het is daarom belangrijk dat er diversiteit is binnen een bestuur, zodat er genuanceerdere beslissingen worden genomen. Het bestuur moet een afspiegeling zijn van de leden. Het is niet erg om een onervaren iemand van achttien jaar in jouw bestuur te hebben. Zo iemand kan geweldige ideeën hebben en heeft een goede connectie met de jongere doelgroep die goed vertegenwoordigd is binnen een club. Zo compenseer je ervaring, die bij de rest van het bestuur wel aanwezig is. Want uiteindelijk is besturen is wel een ervaringsvak. De drempel voor jonge leden om tot een bestuur toe te treden is vaak groot. Wanneer je als jong lid de bestuurskamer in stapt, zie je

Als een bestuur alleen brandjes blust, word je geen vitale club


vaak oudere heren die net iets netter gekleed zijn dan jij. Dat nodigt niet uit en vormt een drempel. Je kunt het bewust organiseren dat je een gemêleerd bestuur krijgt, maar dat gebeurt nog weinig. Zorg echter wel dat je iemand binnen de vereniging in zijn kracht laat en de functie moet iemand op het lijf geschreven zijn. Een clubbestuurder moet bijvoorbeeld goed kunnen netwerken en ook een boegbeeld zijn voor de vereniging. Mensen willen wel in een bestuur, maar willen gevraagd worden door iemand die ze kennen. En daarnaast dingen doen die ze leuk vinden. Run een vereniging niet als bedrijf. Niet alleen omdat een sportvereniging gerund wordt door vrijwilligers waar emotie en binding een grote rol speelt een andere dynamiek kent dan het bedrijfsleven maar ook omdat de bestuurder er waarschijnlijk de hele week al mee te maken heeft. In het weekend moet de mens bij uitstek centraal staan. De video’s van ‘Back to Basics’ van Berend Rubingh en de KNVB slaan daarmee de spijker op zijn kop.

Onderzoek Bestuurslagen Binnen een bestuur heb je, net zoals in het bedrijfsleven, drie lagen: de bestuurslaag, de organisatorische laag (management binnen het bedrijf) en de uitvoerende laag (de vrijwilligers en betaald kader). Leiderschap heeft te maken met visie op de toekomst en externe oriëntatie. Bestuursleden zijn gewend om brandjes te blussen, maar ze moeten wat meer naar de toekomst kijken. Dat vraagt echter wel ruimte in je hoofd. Bij kleinere clubs merk je dat de voorzitter vaak ook veel uitvoerende taken op zich neemt. Bij grotere verenigingen zijn die rollen vaak wat beter verdeeld. Belangrijk dus is dat je als bestuur een visie ontwikkelt en niet constant bezig bent met het blussen van brandjes. Als bestuur van een kleine vereniging moet je zorgen dat je naast organisatorische en uitvoerende taken ook tijd inpland om samen naar de toekomst te kijken. Vaak is het de bestuursrol die erbij blijft als er veel gebeurt op de club. Als je niet om je heen en naar de toekomst kijkt, dan word je nooit een vitale club. Als je een sterk bestuur hebt, straalt dat over naar de club.

Run een vereniging niet als bedrijf

Een goede voorzitter laat ook zijn gezicht op de club zien. Niet alleen bij de D1 kijken, maar ook eens naar de D5. Praat eens met ouders, zet je voelsprieten uit. Als er dingen niet goed gaan, kun je dat op die manier in een vroeg stadium constateren en kijken hoe dat aan te pakken. Zorg ook dat je feeling hebt en houdt met jouw ledenbestand. Bestuur niet vanachter een computer of vanuit de bestuurskamer. Wanneer je met ouders praat, maakt dat indruk. Als je als voorzitter een schreeuwende ouder aanspreekt, kan dat een druppeleffect hebben. Op die manier gaan mensen binnen de club elkaar ook corrigeren. Soms vergeten we in Nederland hoe uniek het is wat wij al hebben. De 4,5 miljoen leden die sporten binnen een sportvereniging en de 1,5 miljoen vrijwilligers die dit mogelijk maken. Uniek. De sociaal-maatschappelijke waarde die hier gecreëerd wordt is enorm. Helaas zijn het de negatieve incidenten die soms de meeste aandacht krijgen. Maar laten wij vooral vooral koesteren wat er is en dat proberen te versterken en door te ontwikkelen. Clubs vitaliseer je in eerste instantie door een beter kader. Zowel bestuurlijk als sporttechnisch of in de begeleiding. De bijvangst is de maatschappelijke waarde die binnen sportverenigingen gecreëerd wordt, niet het doel.


De Hanzehogeschool vraagt jaarlijks ongeveer 5.000 leden van ruim 100 verenigingen naar hun mening over de sportclubs. Dat doet de hogeschool uit Groningen middels vragenlijsten die worden afgenomen door studenten die stage lopen bij deze clubs. Dit betreft vragenlijsten die uitgezet worden onder de leden van de clubs en betreft een vragenlijst die door het bestuur wordt ingevuld. Uit het onderzoek blijkt dat leden over het algemeen heel tevreden zijn over aanbod, kader en accommodatie. Maar veruit als beste gewaardeerd is over het algemeen de cultuur van de club. Er zijn geen grote verschillen in tevredenheid te ontdekken tussen kwetsbare, gezonde of vitale sportverenigingen. Wellicht dat leden hun verwachtingen bijstellen binnen hun context, of clubs zijn juist in staat om de basis waar ze voor zijn ook in moeilijke tijden op niveau te houden. Opvallend is dat leden het minst tevreden zijn over het bestuur en beleid dat binnen de club gevoerd wordt. Besturen van een sportvereniging blijkt een moeilijke opgave. Verder is opvallend dat veel leden vinden dat hun sportvereniging een maatschappelijke rol heeft. Als gevraagd wordt op welke manier deze rol gezien wordt dan blijken leden vooral sportstimulering en inzetten op sportiviteit en respect aspecten waar een club zich op zou moeten richten. Veel minder leden zien ook een rol voor de vereniging als het gaat om gezondheidsbevordering, (re)integratie en duurzaamheid.

43

ONDERWIJS HAN SENECA

Tekst & beeld: HAN SENECA

Transferpunt Sport: adviesorgaan voor het verenigingsleven

Afgestudeerd SGM-student Riordan Alcalá over zijn ‘uitdagende’ stage bij het Transferpunt Het Transferpunt Sport is een onderdeel van HAN Sport en Bewegen. Hier worden studenten begeleid door onderzoekers op het gebied van Sports Economics & Strategic Sports Management. Dat gebeurt terwijl zij vraagstukken beantwoorden die sportverenigingen bij het Transferpunt neerleggen. Riordan Alcalá is net afgestudeerd aan Sport, Gezondheid en Management (SGM) en hij vond het een bijzondere ervaring om stage te lopen bij het Transferpunt Sport. ‘Waar er misschien binnen de opleiding bij een kleine fout de andere kant wordt opgekeken, zullen de verenigingen dit niet doen.’ Riordan moest creatief zijn om de diversiteit aan vragen vanuit verenigingen te kunnen beantwoorden. “Er komen verschillende (sport)instanties met vraagstukken naar het Transferpunt Sport. Dit kan bijvoorbeeld gaan over ledenwerving, beleidsvraagstukken of andere aspecten. Mijn rol was om samen met deze instanties in gesprek te gaan, om vervolgens samen met een partner binnen het Transferpunt op zoek te gaan naar een passende en creatieve oplossing. Door middel van de onderwijseenheden die de opleiding SGM aanbiedt, door middel van zelfstudie en door de kennis van begeleiders Jasper van Houten en Rob ter Horst (onderzoekers HAN Sport en Bewegen, red.) konden we tot een passende en creatieve oplossing komen.”

Je leert ook om ‘out of the box’ te denken omdat de meeste verenigingen de ‘traditionele’ methodes al hebben geprobeerd maar niet (helemaal) zijn geslaagd in het vinden van een oplossing.”

Uitdagend De stage bij het Transferpunt bracht Riordan langs een groot aantal verenigingen, zoals N.E.C., Rapiditas, Cerberus, Kracht & Vlugheid, Trekvogels, Squash en Fitness Centre Arnhem en Zwem- en Polovereniging De Zuidwesthoek. “Ik heb dit als heel interessant, leerzaam en uitdagend ervaren. Door de variatie van verenigingen kom je met andere sporten in aanraking en dan merk je dat er toch duidelijke verschillen zijn. Het zoeken naar een oplossing of aanpassing die passend en realistisch is voor de vereniging is uitdagend. Je leert in een korte periode de theorieën toe te passen in de praktijk.

Verbeterpunten Verbeteringen voor het Transferpunt ziet de afgestudeerde SGM’er ook wel. Zo zou er volgens hem meer continuïteit gecreëerd kunnen worden. “De studenten komen en gaan. Maar wanneer de nieuwe studenten komen dan begint het weer vanaf 0 en moeten deze studenten binnen een half jaar weer op 10 staan.” Door middel van een echte overdracht zal de continuïteit volgens Riordan verbeterd worden. “Het zou leuk zijn om door middel van een netwerkborrel aan het einde van de periode de nieuwe studenten kennis te laten maken met de verenigingen. Wellicht kan het hen in de toekomst helpen.”


Riordan, linksvoor op de foto.

Op de vraag of hij er veel aan heeft gehad in zijn ontwikkeling, reageert Riordan enthousiast. “Voor mijn persoonlijke ontwikkeling is het goed geweest om stage te lopen bij het Transferpunt Sport. Je leert theorieën toe te passen in de praktijk. Ook leer je kritisch te zijn op de producten die je inlevert bij de verenigingen. Waar er misschien binnen de opleiding bij een kleine fout de andere kant wordt opgekeken, zullen de verenigingen dit niet doen. Men verwacht immers een hoge mate van kwaliteit om de problemen die er zijn op te lossen. Omdat je te maken met externe partijen leer je ook hoe je zakelijk moet communiceren met deze partijen. Hierbij is het belangrijk dat je een band creëert met de vereniging om de mogelijke problemen daadwerkelijk te begrijpen.” Kijk voor meer informatie over het Transferpunt Sport op: www.TransferpuntSport.nl.

45

SPORT & WERK FNV Sport & Bewegen

Tekst: Kees Teeuwen

Sport Recordings XL: Co-creatie moderne CAO Sport

“Er is niets zo flexibel als een vast dienstverband” Op dinsdag 22 maart is er door Marcelle Buitendam (bestuurder FNV Sport & Bewegen) en Lobke Mentrop (directeur Werkgevers in de Sport) een bijeenkomst georganiseerd om vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers in de sport samen te laten komen. De cao-partijen hebben ervoor gekozen de nieuwe meerjarenbeleidsambities los te koppelen van de cao-onderhandelingen om vervolgens begin 2016 met werknemers en werkgevers verder te praten over concrete thema’s van de cao Sport. Wat worden de gezamenlijke doelstellingen? Welke thema’s spelen in dit werkveld een grote rol en hoe gaat dit in de toekomst vormgegeven worden? John van Schagen De bijeenkomst werd door dagvoorzitter John van Schagen, bekend van BNR nieuwsradio, professioneel en energiek in goede banen geleid. Ook werd er gebruik gemaakt van een moderne interactieve tool genaamd Buzzmaster. Deze tool vormde een belangrijk onderdeel van het programma waarbij de aanwezigen de mogelijkheid hadden met hun tablet of smartphone input te geven op een aantal stellingen. Deze stellingen verschenen op het scherm en de uitkomst van de stemmingen werden iedere keer afgebeeld in overzichtelijke grafieken. Kortom; een zeer interactieve setting waarbij de input uit de zaal een grote rol speelde. De ‘Buzzmic’ werd ondertussen doorgegeven zodat de aanwezigen hun mening mondeling konden toelichten. De bijeenkomst werd geopend door Marcelle Buitendam en Lobke Mentrop. Zij bespraken de doelen tussen de leden van de WOS en hun werknemers en welke thema’s een grote rol spelen in dit werkveld. Onderwerpen die zoal werden besproken waren de medezeggenschap, duurzame inzetbaarheid, ontwikkeling en mobiliteit binnen de sportbranche. Werken in de sport Verder spraken Ton Heerts (voorzitter van de FNV), Jan Boeve (voorzitter van de WOS) en Jan Kossen (directeur KNZB en voorzitter van de onderhandelingsdelegatie). Zij gaven hun visie op werken in de sport. Via Buzzmaster verschenen verschillende vragen vanuit


Marcelle Buitendam, bestuurder FNV Sport & Bewegen. het publiek op het scherm. Deze vragen werden vooral gesteld omtrent de WWZ, het pensioen en de leeftijdsdagen. Tijdens de bijeenkomst waren de aanwezigen verdeeld over acht tafels in de zaal. Deze verdeling was gebaseerd op hun achtergrond en ervaring in deze branche. Aan deze thematafels werd in twee ronden gediscussieerd over bepaalde voorwaarden uit de CAO en werden de meningen gedeeld over onderwerpen als overwerk, seniorendagen en het persoonlijk ontwikkelingsbudget. Uiteindelijk werd er gezamenlijk besloten wat mogelijke verbeterpunten waren voor de CAO Sport. Al met al een geslaagde middag volgens de deelnemers, en door middel van de interactie met de sportwerkgevers en -werknemers zijn de doelen voor de aankomende jaren zoveel mogelijk vastgesteld. Wordt vervolgd!

47

SPORT & WERK Sport FM Innovatieprijs

Tekst & beeld: Rogier Cuypers

“Blij dat onze visie en aanpak wordt erkend” l Werkenindesport.n wint Sport FM Innovatieprijs

2016

De sociale partners in de sport (Werkgevers in de Sport (WOS), FNV Sport, CNV, De Unie) samen met Randstad als Partner in Sport van NOC*NSF hebben de Sport FM Innovatieprijs 2016 gewonnen. De jury van de Sport FM Innovatieprijs koos het E-portal Werkenindesport.nl als winnaar uit alle inzendingen. Sport FM sprak met Nischa Janssen van de WOS. “Het E-portal is voortgekomen uit een van de thema’s (Loopbaan & ontwikkelen) die tussen sociale partners (WOS, FNV Sport, CNV en De Unie) zijn afgesproken in het kader van de CAO Sport en ondersteunt het streven van de sociale partners naar een goed functionerende en toekomstbestendige arbeidsmarkt in de sportsector. Daarin is het belangrijk de inzetbaarheid van medewerkers in de sport op peil te houden om mee te bewegen in een veranderende omgeving”, vertelt Nischa Janssen van de WOS.

48


Nieuwe vaardigheden “In een sterk veranderende wereld wordt er ook binnen sportorganisaties steeds meer een beroep gedaan op andere en soms ook nieuwe vaardigheden. Dit betekent voor dat je je eigen inzetbaarheid op peil moet houden om mee te bewegen in een veranderende omgeving”, vervolgt ze. “Wie ben ik? Wat wil ik? Wat kan ik? Deze vragen lijken zo simpel, maar dat is het voor heel veel mensen niet. Om daarbij te helpen is het E-portal ontwikkeld. Ben je werkzaam bij een sportorganisatie, aangesloten bij NOC*NSF of Werkgevers in de Sport (WOS) dan is het E-portal Ontwikkel jezelf! speciaal voor jou ontwikkeld en toegankelijk.” Twee programma’s De portal voorziet in twee programma’s: ‘Hoe word ik beter in mijn werk?’ en ‘Mijn Loopbaan’. “Een eenmaal doorlopen programma leidt tot een presentatie waarin een overzicht gegeven wordt van jouw profiel met inbegrip van je kwaliteiten, wensen en ambities”, vertelt Janssen. “Sommige van de resultaten van de testen en opdrachten kun je, als je dit wilt, delen met collega’s, je leidinggevende, vrienden of familie. Op deze wijze kun je feedback aan anderen vragen om zo meer inzichten te verkrijgen die gezamenlijk jouw profiel bepalen. Het Eportal dient als goede basis in de voorbereiding van het gesprek met je leidinggevende over jouw ontwikkeling en verdere loopbaan. Het is bovendien leuk om aan de slag te zijn en na te denken over wie je bent, wat je wilt en kunt!” Toekomst Namens FNV Sport & Bewegen was Marcelle Buitendam aanwezig bij de uitreiking van de Sport FM Innovatieprijs. “Ken je eigen kracht om beter te worden in je werk, is ons adagium. Dit geldt niet alleen voor het werk, maar voor alles wat je doet. Je eigen kracht en beperkingen kennen en daar op de juiste manier mee omgaan, brengt je daadwerkelijk verder. Ik ben blij dat Werken in de Sport deze prijs heeft gewonnen, dat onze visie en aanpak wordt erkend. We gaan hier uiteraard mee door, want zoals geldt in de sportwereld, winnen is leuk, maar wanneer je eenmaal aan de top staat, dan wil je daar blijven staan!”

Over de Sport FM Innovatieprijs Sport FM reikte dit jaar voor de tiende keer de Sport FM Innovatieprijs uit. Dit doen we omdat we geloven in de rol van innovatie binnen de sport. Zoals de prijs al zegt, gaat het om innovaties. Dat kunnen specifieke producten zijn, maar ook een filosofie of een bepaald project. Belangrijk is dat deinzending in de praktijk een bijdrage levert aan de sport en praktisch toepasbaar is. In 2017 graag de opvolger worden van de sociale partners in de sport/NOC*NSF? Stuur een e-mail naar [email protected] o.v.v. ‘Sport FM Innovatieprijs’.

Over Werkenindesport.nl Werkenindesport.nl is een initiatief van NOC*NSF, de sociale partners in de sport (Werkgevers in de Sport (WOS), FNV Sport, CNV, De Unie) samen met Randstad als Partner in Sport van NOC*NSF. Uniek (ook voor andere branches) is de sectorbrede en doorsnijdende samenwerking op onze werkterreinen. De site is ter ondersteuning en versterking van ‘goed werkgeverschap en goed werknemerschap’ in de sport, zoals in de cao Sport en Sportagenda 2016 met elkaar is afgesproken. werkenindesport.nl biedt vanuit 1 plek alle actualiteit, informatie, helpdesk, HR-produkten en diensten over werken en werkgeverschap binnen de sportbranche. Deze informatie is speciaal bedoeld voor directies (werkgevers), managers P&O en werknemers in de sport, en bijzonder (geassocieerde) leden van NOC*NSF en WOS. Groeiend naar de toekomst wil de sport collectief haar eigen branche versterken en


professionaliseren. Daarin speelt de kracht van sport om mensen en organisaties op alle niveaus te (ver)binden een grote rol. Er zijn sterke werkorganisaties nodig met meer marktgerichtheid, ondernemerschap en verbindend leiderschap. Het ontwikkelen, groeien, functioneren en werven van medewerkers in de sport die dit mee realiseren, is daarin een belangrijk onderdeel. De arbeidsmarkt is voortdurend aan het veranderen, voor medewerkers ligt de uitdaging om te blijven ontwikkelen. Op het gebied van kennis en vaardigheden kan een medewerker zelf een groot deel van de eigen ontwikkeling bepalen. Deze site biedt de mogelijkheden om zelf aan de slag te gaan en de middelen te benutten (via deze site of je werkgever) om te zorgen voor blijvende arbeidsfitheid. Daarnaast kunnen medewerkers ook terecht voor juridische vragen.

49

20 J A A R

ADRESSEN binnen handbereik

ACCOMMODATIE - BOUW Neptunus B.V. Neptunuslaan 2 5995 MA Kessel Tel.: (+31) 774622444 Fax: (+31) 774622135 E-mail: [email protected] Website: www.neptunus.eu

ACCOMMODATIE - INRICHTING

Aquaco B.V. Postbus 98, 6660 AB Elst (Gld) Tel.: 0481-377177 Fax: 0481-373856 E-mail: [email protected] Website: www.aquaco.nl Sportveldberegening Bosan BV Metaalstraat 21 Postbus 96 7480 AB Haaksbergen Tel: 053-5723115 Fax: 053-5727825 E-mail: [email protected] Website: www.bosan.nl Pulastic sportvloeren Duurstedeweg 7 7418 CK Deventer Tel: 0570-620744 Fax: 0570-608493 E-mail: [email protected] Website: www.pulastic.com EVA Optic B.V. De Velde 1 8064 PH Zwartsluis Tel.: (+31) 38 – 3375067 E-mail: [email protected] Website: www.evaoptic.com EVA Optic is Nederlands ontwikkelaar en fabrikant van LED verlichting met een complete productlijn specifiek voor zwembaden en indoor sportaccommodaties (volgens internationale eisen). De hoge productkwaliteit, unieke energie efficiëntie en relatief lage investeringskosten maken een investering in EVA Optic LED verlichting tot de meest interessante duurzame investeringen voor sportaccommodaties met een terugverdientijd van 3-5 jaar.

50

Holland Sport Systems B.V. Postbus 67, NL-3958 ZV Amerongen Industrieweg Noord 6A NL-3958 VT Amerongen Tel. +31 – (0)343 – 461 199 Fax +31 – (0)343 – 461 279 E-mail: [email protected] Website: www.hollandsportsystems.nl www.hss-online.nl Inrichting van materiaal- en kleedruimten van sportverenigingen en sporthallen. Strago Electro Installatietechniek b.v. Postbus 10 4200 AA Gorinchem Tel.: 0183-632955 Fax: 0183-690564 E-mail: [email protected] Website: www.strago.nl Aanleg en onderhoud van sportveldverlichting, scorenborden en geluidsinstallaties W & H Sports Haverstraat 71, 2153 GD, Nieuw-Vennep Tel. 0252-683300 Fax. 0252-683066 E-mail: [email protected] Websites: www.whsports.nl www.samsports.nl www.stadion-stoelen.nl W&H Sports B.V. houdt zich bezig met de verkoop en levering van sporten inrichtingsmaterialen voor sportaccommodaties.

ACCOMMODATIE - VELDEN

BTL Realisatie B.V. Rijksweg 11 5076 PB Haaren Telefoon: 0411 62 20 36 Fax: 0411 62 26 49 Email: [email protected] Website: www.btl.nl Carl Rennen Dienstverlening aanleg & onderhoud buitensport-accommodaties Herman Heijermanslaan 51 1948 DK Beverwijk

Tel: 0251-258387 Fax: 0842-222681 Mob: 06-20015514 E-mail: [email protected] Website: www.carlrennen.nl Uw zorg is onze uitdaging! Wij kunnen u helpen bij de aanleg en onderhoud van sportvelden, van advies, projectvoorbereiding tot eigen uitvoering of toezicht. Elco Sport & Cultuurtechniek Dr. de Quayweg 101 5424 SP Gemert Tel: 0492-319254 Fax: 0492-319222 E-mail: [email protected] Website: www.elcogemert.nl Specialist in realiseren en onderhoud van buitensportaccommodaties, kunstgras velden, golfbanen Expoline – voetbalmateriaal.com Industrie- zone Ravenshout 4 Havenlaan 9 B-3980 Tessenderlo Tel: +32 (0)13-776200 Fax: +32(0)13-778900 E-mail: [email protected] Website: www.voetbalmateriaal.com Filcom Postbus 9 3350 AA Papendrecht Tel: 078-6158122 fax: 078-6519275 E-mail: [email protected] Website: www.filcom.nl Filcom is, met twee moderne productievestigingen in Nederland, een van de grootste producenten van gekalibreerd (gedroogd en nauwkeurig gezeefd) zand in Europa. Rooden Landscape Solutions Weerterveld 19 6231 NC Meerssen Tel: 043-3644238 fax: 043-3645017 E-mail: [email protected] Website: www.rooden.nl Rooden is een bedrijf dat werkzaam is binnen de cultuurtechnische branche waarin het voornamelijk actief is op het gebied van de aanleg en het onderhoud


20 J A A R

ADRESSEN binnen handbereik

van groenvoorzieningen en buitensportaccommodaties.

ACCOMMODATIE TENNISBANEN OUTDOOR

Perfect Swalmen B.V. Postbus 276, 6001 AG Echt Tel.: 0475-488600 Fax: 0475-488660 E-mail: [email protected] Website: www.perfect-sport.nl Perfect Swalmen BV een begrip geworden op het gebied van aanleg, renovatie en onderhoud van gravel- en kunstgrasbanen Silica Nova Zwarteweg 62 8097 PX Oosterwolde tel. 0525-621223 fax. 0525-655720 E-mail: [email protected] Website: www.silicanova.nl Silica Nova is een bedrijf dat onderhoud verleent en onafhankelijk advies geeft met betrekking tot kunststof sportoppervlakken voor clubs gemeentes en andere instanties. Sport en Rekreatie Reuver B.V. Postbus 4798, 5953 ZK Reuver Tel.: 077-4744430 Fax: 077-4744939 E-mail: [email protected] Website: www.sportenrekreatie.nl Sport en Rekreatie Reuver BV is al meer dan 25 jaar een begrip in Nederland op het gebied van aanleg en onderhoud van tennisbanen , leverancier van kwalitatief hoogwaardige inrichtingsmaterialen voor tennisbanen en onderhoudsartikelen voor sportvelden. Tennisbouw Nederland BV Diepertseweg 40 5424 TA Elsendorp

Tel.: 0492 35 91 11 Fax 0492 35 91 07 E-mail: [email protected] Ontwerp, aanleg en onderhoud van tennisbanen.

ADVIES & DIENSTVERLENING

B.A.S. Begeleiding en Advies Sportterreinen Delftsestraatweg 51 2645 CA Delfgauw Tel: 015-2852211 E-mail: [email protected] Website: www.bas-sport.nl

Leverancier van producten, materialen en machines t.b.v. reiniging van sanitair, kleedruimten, interieur en keuken en persoonlijke verzorging. Tevens adviezen m.b.t. HACCP. Le Credit Sportif B.V. Herculesplein 313 3584 AA Utrecht Tel.: 030-2767770 E-mail: [email protected] Website: www.lecreditsportif.nl

GRAS Advies Tuindorpstraat 61 7555 CS Hengelo (O) Tel.: 074-2020258 E-mail: [email protected] Website: www.grasadvies.nl KYBYS Bosscheweg 107-08 Postbus 371 5280 AJ Boxtel Tel.: 0411 - 678 055 Fax: 0411 - 610 552 E-mail: [email protected] Website: www.kybys.nl

Kragten Hambakenwetering 5-J 5231 DD ’s-Hertogenbosch Postbus 2309 5202 CH ’s-Hertogenbosch Tel: 088-3366333 E-mail: [email protected] Website: www.kragten.nl Kragten is een onafhankelijk adviesbureau voor de openbare ruimte.

HORECA

JohnsonDiversey Postbus 40441, 3504 AE Utrecht Tel.: 030-2476885 Fax: 030-2476334

Bel voor meer informatie (030) 697 77 10 of mail: [email protected]

51

SPORTACCOMMODATIE Kragten

Tekst & beeld: Kragten

Inrichten met het oog op de toekomst

De kracht van observatie Duurzaamheid is een containerbegrip. Dit is het altijd geweest, maar het woord is onterecht een op zichzelf staand onderdeel geworden. Als het duurzaam is, is het dan ook goed? Aspecten die zorg dragen voor een stabiele toekomst moeten we integreren in onze werkzaamheden. De invulling is dus voor veel werkgebieden anders. Het toekomstbestendige ontwerpen is een van de onderdelen dat essentieel is voor de inrichting van sportaccommodaties. De aanleiding voor het inrichten van een sportvoorziening kan divers zijn. Soms dient zich een nieuwe gebruikersgroep aan en een andere keer groeit een vereniging uit haar jasje. Opvallend hierbij is dat er weinig gekeken wordt naar de inrichting als de voorziening te ruim is geworden voor de vereniging. Zeker in het kader van een toekomstbestendige accommodatie is maatwerk belangrijk. Het passend houden van de beheerskosten en het volledig benutten van overbodige ruimte dragen bij aan duurzaam behoud van verenigingen maar ook een afgestemd beheerplan. Benodigde voorzieningen Om te toetsen of een sportvoorziening voldoet, kijken we naar ledenaantallen, de demografische cijfers en de richtlijnen voor behoeftebepalingen. Vanuit deze combinatie komt een indicatie van de benodigde voorzieningen voor een specifieke sport. Op zich geeft dit een redelijke indicatie voor wat de vereniging nodig heeft en nodig gaat hebben om haar leden te blijven faciliteren. Maar zegt dit ook voldoende over de gehele accommodatie? Hier kunnen we kort in zijn: “Nee”. Als we iets geleerd hebben de afgelopen jaren is dat de brede inzetbaarheid van een maatschappelijke voorziening zorgt voor een exploitabel en efficiënt gebruik.


Als we vandaag de dag alleen nog gaan kijken naar de losse verenigingen en hun faciliteiten, dan werken we al niet in het heden, laat staan aan een toekomstbestendige voorziening. Met de wandelsport (stijging van ca. 123.000 beoefenaars) en yoga als sterkste stijgers in aantal sportbeoefenaars (bron: NOC*NSF) kunnen we er niet omheen dat de Nederlander zijn beweging steeds vaker (ook) buiten verenigingen om gaat zoeken. Als we hiermee rekening houden bij de inrichting van een beweeglocatie bouwen we aan een duurzame voorziening. Door combinaties te zoeken met verenigingen kunnen sterke samenwerkingen tot stand worden gebracht met een grote zekerheid voor alle partijen. Brede visie Het breder inzetbaar maken van een beweeglocatie is niet meer nieuw, maar wordt nog relatief weinig ingezet. Er zijn genoeg kleine initiatieven maar een brede visie voor de actuele ontwikkelingen ontbreekt vaak nog. Met doelgroepen als ouderen, individuele sporters, recreanten, wandelaars, e.d. wordt vaak onvoldoende tot geen rekening gehouden bij de inrichting van specifieke beweeglocaties. Een gemiste kans om te komen tot exploitabele voorzieningen waarin inkomsten en uitgaven in de juiste verhouding liggen.

Dan is er nog de locatie van de voorzieningen die effect heeft op het gebruik. Ondanks de demografische ontwikkelingen en het effect hiervan op de bevolkingssamenstelling kiezen we toch vaak voor renovatie van een bestaande voorziening. Maar is de locatie wel passend, of renoveren we een speeltuintje in een wijk waar de gemiddelde leeftijd 50+ is? De relatie leggen tussen de locatie, het type voorziening en de samenstelling van de wijk is van belang voor het gebruik. Een voorziening binnen een korte afstand is niet alleen belangrijk voor kleine kinderen, maar ook voor personen die slecht ter been zijn. De aard van de voorziening verschilt voor beide doelgroepen aanzienlijk. Om de inzet van een voorziening te optimaliseren sluit de aard van de voorziening aan bij het natuurlijk gedrag dat mensen vertonen op die locatie. Door de tijd te nemen om dit gedrag te observeren zal ook duidelijk worden welke voorzieningen wenselijk zijn. De tijd waarin het vanzelfsprekend is dat voorzieningen in de huidige vorm duurzaam kunnen blijven voortbestaan is voorbij. Willen we de inzet en daarmee de kosten en de inkomsten in balans krijgen, moeten we leren van onze omgeving en haar gebruikers.

53

SPORTACCOMMODATIE Skills Garden

Tekst: Ivo Roodbergen | Beeld: Gerrit van Keulen

“ONZE KINDEREN ZIJN MOTORISCH ZÓ SLECHT” Met de intrede van de Skills garden kunnen traditionele sport-accommodaties weleens voorgoed verleden tijd zijn. Een verhaal over waarom veelzijdig sporten belangrijk is. Bij de lezing ‘Bewegen in een netwerk van voorzieningen’ van Rene Wormhoudt en Tommy van den Dungen is sportaccommodatie een vies woord. Liever praten ze over voorzieningen, want we moeten ons beeld radicaal veranderen. Sporten wordt bewegen. Wormhoudt, in het verleden onder meer fysiotherapeut bij Ajax, enthousiasmeert het publiek tijdens de Dag van de Sportaccommodaties op 10 maart in de Expo in Houten over het door hem ontwikkelde Athletics Skills Model (ASM) en Van den Dungen, werkzaam als adviseur bij Kragten, probeert bestaande denkpatronen te doorbreken die ook bij aanwezigen tijdens de lezing opkomen.

De kern van ASM, zo vertelt Wormhoudt, is de veelzijdigheid van bewegingen. Als voorbeeld laat hij een filmpje zien van Zlatan Ibrahimovic, de Zweedse voetballer van Paris Saint-Germain en in het verleden actief bij Ajax. “Daar vertelde hij mij dat hij vroeger aan taekwando deed. Het sorteert effect, want Zlatan maakt niet-normale voetbalkeuzes, heeft bovengemiddelde ruimtelijke oriëntatie en durft te vallen. Onze kinderen zijn motorisch zó slecht, dat komt grotendeels omdat ze tegenwoordig eenzijdig sporten. Duizend uur steken in enkel het terugslaan van een bal maakt je echt niet

meer de beste tennisser van de wereld”, zegt Wormhoudt. Het filmpje trekt de aandacht en de fysiotherapeut onderbouwt het met wetenschappelijk onderzoek. Veelzijdigheid van bewegen zorgt voor betere prestaties, minder blessures en minder drop-out. Skills garden De crux zit hem volgens Van den Dungen in een tijd waar zitten het nieuwe roken is dan ook in het neerzetten van een accommodatie waar je wílt zijn. Een plek die uitnodigt om te bewegen, je dwingt tot fysieke uitdaging. Dat kan enerzijds door bestaande accommodaties toegankelijk te maken voor breed publiek en verschillende sporters met elkaar kennis te laten maken, en anderzijds door een complex te ontwikkelen waar diverse motorische bewegingen automatisch samenkomen en die open is voor iedereen. Ajax heeft sinds enkele jaren een ASM-accommodatie, maar Wormhoudt en Van den Dungen introduceren tijdens de lezing de zogenoemde Skills garden. Een publieke ruimte waar allerlei organisaties naartoe kunnen komen om te bewegen en die, zo verklapt het tweetal, binnenkort gebouwd gaat worden voor een gemeente in Nederland. “Maar”, zo valt Wormhoudt zijn collega bij, “dit is niets waard zonder de software.” Daarmee doelt hij op het ASMmodel. “Wij proberen het denken aan te leren, maar het is uiteindelijk aan de docenten om het uit te werken in concrete oefenstof voor een brede motorische ontwikkeling.”

54


SPORTACCOMMODATIE Zeeburgia

Tekst: Rogier Cuypers/Zeeburgia

Zeeburgia dankt accommodatie mede aan boegbeelden A.V.V. Zeeburgia bestaat al bijna honderd jaar en heeft onlangs de eerste steen gelegd voor het nieuwe complex. Dat doet de roemruchte Amstererdamse club mede dankzij boegbeelden als Kenny Tete (Ajax), Oussama Tannane (St. Etienne) en Ouasim Bouy (PEC Zwolle). in de nieuwe kleedkamers. Ik hoop dat de jonge jongens die mij daar zien door mij geïnspireerd worden."

Zeeburgia legde afgelopen maart de eerste steen aan de Kruislaan in Amsterdam-Oost. Het complex komt er mede dankzij donaties van de bekende oud-voetballers van Zeeburgia. Daarnaast werken de boegbeelden van de club mee aan de campagne ‘Rebelz’. De campagne vertelt over de invloed van Zeeburgia op de carrière en het leven van onder andere Tete, Bouy en Tannane. De campagnenaam 'Rebelz' staat voor het imago van Zeeburgia: rauw, echt, hard werken, kansen creëren en niets cadeau krijgen. Herinneringen Ouasim Bouy over de campagne: "De oude kleedkamers roepen veel goede herinneringen op over heel hard trainen, discipline en respect voor elkaar. Maar Zeeburgia is wel toe aan iets nieuws. En ik vind het fantastisch en een enorme eer dat mijn afbeelding gebruikt wordt


Zeeburgia-voorzitter Marianne van Leeuwen is trots dat dergelijke boegbeelden hun naam aan de campagne verbinden. “We liepen al langer rond met dit idee. Zeeburgia is een talentenfabriek. Veel mensen weten dat wel, maar je ziet het niet op de club. In Bedum is Arjen Robben de held, maar wij hebben ook veel talenten die hier groot zijn geworden. De oud-spelers die we benaderd hebben waren meteen enthousiast. Je merkt aan Ouasim Bouy dat dit nog steeds zijn ‘cluppie’ is.” Clubhuis De nieuwbouw van het clubhuis van Zeeburgia ging alles behalve van een leien dakje. “Het was een lastig proces”, vertelt de Zeeburgiavoorzitter. “Tien jaar geleden moesten we weg op de huidige locatie vanwege woningbouw. Dat is uiteindelijk niet doorgegaan, maar er is tien jaar nauwelijks onderhoud aan het complex gepleegd. De verwachting was namelijk dat de club zou verhuizen. Het vorige bestuur heeft toen een plan gemaakt voor een nieuw clubhuis, maar dat bleek te duur te zijn. Toen

het nieuwe bestuur twee jaar geleden aantrad, zijn we gaan werken aan een financieel haalbare variant: het clubhuis dat nu gebouwd wordt.” Het nieuwe complex telt twee verdiepingen en komt tussen de velden te liggen. De eerste steen werd gelegd door Eric van der Burg (wethouder sport) samen met Jan Bruyn, het oudste Zeeburgia-lid (zie foto). Talenten AVV Zeeburgia is bekend als hofleverancier van het betaalde voetbal en heeft de afgelopen tien jaar meer dan 300 talenten afgeleverd aan profclubs. Talenten als Kenny Tete, Ouasim Bouy, Ryan Donk, Oussama Tannane, Luciano Narsingh, Timothy Fosu Mensah,, Joshua Brenet en Marko Vejinovic komen bij Zeeburgia vandaan. Zeeburgia staat steevast in de topdrie van beste jeugdopleidingen in Nederland. De club is onlangs een traject gestart, met hulp van NMC Bright en KNVB, om haar jeugdopleiding nog verder te verbeteren. Zeeburgia is ook de club waar bekende veteranen als Sjaak Swart, Guus Hiddink, Freek de Jonge en Stanley Menzo nog tweemaal per week met elkaar voetballen.

55

SPORTACCOMMODATIE Veiligheid

Tekst: Ivo Roodbergen

“VRIJWILLIG IS NIET MEER VRIJBLIJVEND”

Sportverenigingen kunnen zich anno 2016 wat betreft de veiligheid op sportaccommodaties niet langer verschuilen achter het gebrek aan tijd of kennis. Steek de koppen bij elkaar, vindt het Sport FM-panel. Het Sport FM-panel (zie kader) en het publiek krijgt in de Wilgenzaal tijdens de Dag van de Sportaccommodaties in de Expo in Houten op 10 maart twee stellingen voorgelegd op het gebied van veiligheid op sportaccommodaties. De eerste – de ongelukken rondom sportvelden ten spijt: echte bewustwording over veiligheid rondom de velden is er te weinig – zorgt voor herkenning, de tweede stelling – sportclubs moeten de drempels verlagen ten behoeve van hun veiligheid – leidt tot discussie. Want in een klimaat waar het water de sportverenigingen steeds vaker tot aan de lippen staat, zijn vrijwilligers meer dan ooit gewenst. Tegelijkertijd wordt er juist anno nu


steeds meer van ze gevraagd. Of zoals een van de aanwezigen het verwoordt: “Vrijwillig is niet langer vrijblijvend.” Eisen Er mogen wat dat betreft best wel wat eisen aan vrijwilligers gesteld worden, vindt men. Alleen moet je als club dan ook investeren in je vrijwilligers, bijvoorbeeld door het aanbieden van cursussen. Op die manier zullen zij zelf meer vertrouwen putten uit hun werk en daar heeft uiteindelijk zowel de betreffende vrijwilliger als de vereniging baat bij. Een voorbeeld dat panellid Per Wagemakers aanhaalt is het nieuwe kassasysteem van Le Credit Sportif, waarbij cashless betaald kan worden. Kort gezegd: geen contact geld en rekenfouten, maar een pinkastje met bijbehorend kassasysteem dat alles automatisch doet. Een voorzitter van een club uit Twello vertelt dat hij ‘alle zeilen heeft moeten bijzetten’ om zijn medewerkers ervan te overtuigen met dit nieuwe systeem te werken. ‘We doen het al jaren zo, dus waarom zouden we iets veranderen?’, was een veelgehoorde reactie.

57

Eén van de redenen voor de weerstand bleek de angst voor het werken met ‘een vreemd systeem’. Met een uitlegmiddag kreeg de voorzitter zijn vrijwilligers uiteindelijk toch bereid. Het resultaat: de omzet steeg uiteindelijk met liefst dertig procent. Bijkomend voordeel is dat je al het cashgeld uit je vereniging haalt en de kans op inbraken zienderogen afneemt. “Je moet als vereniging een manier bedenken om de angst voor fouten weg te nemen. Het ontzorgen van een vrijwilliger”, noemt Wagemakers dat. Het hoofdrekenen was voor veel mensen bij sportverenigingen bijvoorbeeld een drempel om bardiensten te draaien, die door het nieuwe kassasysteem nu weggenomen is. Tegenovergestelde Goede vrijwilligers vinden is één ding, voor veiligheid rondom sportvelden moet er vooral geïnvesteerd worden in de bewustwording. Het Sport FM-panel en het publiek zijn het daarover al snel eens in de Wilgenzaal. “Maar”, zo stelt Peter Vergeer, teamleider buitensportaccommodaties Amsterdam-Oost, “door drukte komen clubs er vaak niet aan toe, maar ik weet zeker dat besturen het wel weten.” De reeds genoemde voorzitter uit Twello geeft daarop eerlijk toe dat pas nadat er bij een buurtclub een incident plaatsvond, hij bij zijn eigen vereniging actief ging nadenken over beleid. De logische gezamenlijk conclusie: je kunt een dergelijke situatie dus maar beter voor zijn.

Het Sport FM-panel [LOGOS W&H Sports & Le Credit Sportif] Het Sport FM-panel bestond uit Seger Wagenaar (W&H Sports), Peter Vergeer (teamleider buitensportaccommodaties Amsterdam-Oost), Per Wagemakers (Le Credit Sportif) en Fery van Autreve (Penningmeester TV Riel).

Meer informatie over W&H Sports: www.whsports.nl

Meer informatie over Le Credit Sportif: www.lecreditsportif.nl

58

Bij veiligheid wordt al gauw gedacht aan extra maatregelen, afgesloten complexen en camerabewaking, terwijl Vergeer juist het tegenovergestelde voorstelt. “Open de deuren van je sportpark, heet iedereen welkom en je zult zien dat het veiliger wordt. Natuurlijk wil je voorkomen dat er plekken ontstaan waar hangjongeren zitten, maar je zult merken dat door sport van iedereen te maken, er iets verandert. Want als iets van henzelf is, zal men het ook niet snel slopen.” Nog los van de veiligheid, heeft de deuren van je sportpark opengooien volgens de teamleider nog een voordeel. “Mensen zullen in aanraking komen met verschillende sporten en nieuwe mensen. Onze ervaring in Amsterdam-Oost is dat dit tot nieuwe initiatieven leidt die een positieve werking hebben op de gehele hele buurt.” Maar er is meer. In Amsterdam-Oost zijn de verschillende verenigingen samengebracht in een stichting, dat iedere drie maanden overleg voert. Een constatering uit het publiek is dat verenigingen zich bij het thema veiligheid vaak verschuilen achter vrijwilligers. Die komen om te sporten, hebben geen kennis over veiligheid of integratie. Een geldig excuus, maar volgens Vergeer is dat te ondervangen door de krachten te bundelen, zoals dat in Amsterdam-Oost gebeurt met de stichting waar verenigingen door de gemeente en elkaar op de hoogte worden gehouden. Wat heb je als club of sportpark nodig? Hoe zet je dat om in beleid? En ook belangrijk: hoe communiceer je dat aan je medewerkers/vrijwilligers? “Of bel NOC*NSF bijvoorbeeld”, mengt een werknemer van de sportkoepel vanuit de zaal zich in de discussie. “Die bereidheid zien wij jammer genoeg zelden tot nooit, terwijl wij toch over dergelijke kennis beschikken.”


SPORTACCOMMODATIE Expertmeeting

Tekst: ?????

Expertmeeting KYBYS en ICSadviseurs over de toekomst van de sportclub

“De gemeentes moet dienen als vliegwiel voor de clubs” KYBYS organiseerde samen met ICSadviseurs een expertmeeting op Papendal. De toekomst van de sportvereniging en de sportaccommodaties stonden centraal. In deel 2: de veranderende rol van de sportclubs.

van sportparken in de gemeente Amsterdam, ziet dat er in haar stad veel eigen initiatief is van sportclubs en de omgeving. De rol van de gemeente hoeft in haar ogen niet zo groot te zijn. “Laat ze zelf ondernemen. Op die manier daag je mensen uit. We praten er met clubs over, maar geven ze de kans het zelf te organiseren. Ze krijgen subsidie voor een buurtinitiatief. Sommige clubs doen het zelfvoorzienend en soms breng ik partijen bij elkaar.”

Het expertpanel (zie kader) boog zich in het tweede gedeelte over de veranderende rol van de sportvereniging en hoe gemeenten daarbij kunnen ondersteunen.

Faciliteren De aanwezigen zijn het er wel over eens dat sportclubs steeds meer op hun bordje krijgen. Dat is de reden dat er genoeg sportverenigingen zijn die sturing nodig hebben vanuit de gemeente. De gemeente dient een begeleidende en met name faciliterende rol te vertolken in het geheel. Meewerken in plaats van tegenwerken. Jaag die energie van clubs aan en verbindt hen met andere sectoren. Als je daarin investeert, dan levert het volgens het panel rendement op. Die investering hoeft overigens niet altijd in harde euro’s te zijn. Het verminderen van regels en binnen de gemeente verbinding zoeken, kan ook een wezenlijke bijdrage vormen.

Stelling 1: De toekomst van de sportvereniging staat onder druk en om te overleven vraagt vooral de benodigde transitie / kanteling een noodzakelijke begeleiding vanuit de gemeente. Het panel is alles behalve sceptisch over de toekomst van de sportverenigingen. De panelleden merken allemaal op dat er veel energie uit sportverenigingen komt. Ellen Velders, intensiveringsmanager


59

Stelling 2: Sporten en bewegen is cruciaal in het bereiken van participatie en sociale cohesie binnen een lokale samenleving. Weg met de verkokering en op naar integraal sporten welzijnsbeleid! Tijdens de tweede stelling borduurde het panel voort op de rol van de gemeente. Op de stelling werd enerzijds instemmend gereageerd, maar de aanwezigen vonden het nog te smal. “Denk ook aan de gezondheidszorg en de jeugdzorg. Eigenlijk het hele sociale domein. Het is belangrijk om daartussen verbindingen te leggen.” Er is volgens het expertpanel een belangrijke rol weggelegd voor verenigingsmanagers. “Zij kunnen ervoor zorgen de verkokering weg te nemen”, meent Wouter Stuive van KYBYS. “Een verenigingsmanager kent de mensen, spreekt ondernemers en gemeenten en heeft een heliktopterview. Bij hockeyclubs heerst er vaak veel ondernemersgeest. Dat is bij voetbalclubs wel eens anders. Wanneer je dergelijke clubs bundelt, heb je het beste van twee werelden.” Concluderend is het panel het eens met de stelling, maar mag deze wat breder getrokken worden. Er zijn goede manieren om participatie en sociale cohesie te bewerkstelligen. De rol van de gemeente is het schakelen en stimuleren, zodat er bij de clubs mensen (bijvoorbeeld verenigingsmanagers) komen die alles faciliteren en zaken regelen. Investeer als gemeente in creatief ondernemerschap. Je zult het echter wel op gang moeten helpen. Stelling 3: Er ontbreekt een gezamenlijke visie en eindresultaat om de kanteling van de sportvereniging succesvol te laten zijn.

Het expertteam Het door KYBYS georganiseerde expertteam bestaat uit: Gerben van Duin (wethouder Sport, gemeente Noordwijk), Hans Hesselink (sportadviseur Alkmaar Sport NV), Hellen Velders (intensiveringsmanager sportparken, gemeente Amsterdam), Marcel Mathijssen (Senior Adviseur Sport), Michel Cenin (Senior Adviseur Sport en Accommodaties, gemeente Waddinxveen), Michel de Boer (Senior Projectcoördinator, Gelderse Sportfederatie), Peter Jan Bakker (Senior Adviseur Maatschappelijk Vastgoed, ICSadviseurs), Robbert Bonsink (Verenigingsmanager sportpark Marslanden, Zwolle) en Wouter Stuive (adviseur en projectmanager bij KYBYS Ingenieurs en Adviseurs).

60

De rol van de sportvereniging verandert, zo vindt het panel. De rol van het buurthuis wordt meer de rol in het gehele sociale domein. Maar kan een sportclub dat alleen? Nee, zo vindt Stuive. “Alles draait om gezamenlijkheid. Je moet een gezamenlijke visie en een gezamenlijk doel hebben. Wanneer daar vanuit succes ontstaat, haken mensen aan.” Ook de overige panelleden zijn het erover eens dat de stelling breder getrokken moet worden. Het gaat om de maatschappelijke organisaties binnen de gemeente. Als voorbeeld wordt de gemeente Utrecht gegeven. “Die gemeente heeft met alle maatschappelijke organisaties een visie neergezet. Bijvoorbeeld hoe met kinderen om te gaan en wat het betekent voor de sportprofessional en sportvereniging. Die visie is tot stand gekomen onder regie van de gemeente en is bij alle verenigingen bekend. Vanuit die ene visie kun je samenwerken.” Maar welke rol hebben de sportbonden? Het panel denkt dat het niet voor elke bond makkelijk is om mee te gaan in die kanteling van het sportlandschap, zoals het open sportpark. Waar de hockeybond het goed voor elkaar heeft met bijvoorbeeld het ‘gekleurder’ maken van de sport, daar denken sommige andere bonden wat conservatiever uit bang voor het verlies van leden. Toch is de rol van bonden belangrijk. Ook zij moeten meer faciliteren, al zal dat een groter karwei worden dan voor de gemeenten op lokaal niveau, zo besluit het panel.


SPORTACCOMMODATIE Nieuws & Noviteiten

SolidaFIX: het revolutionaire klemsysteem voor kunstgrasvelden en van ongebonden tot gebonden funderingen. Voor ieder kunstgrasveld is een unieke SolidaFIX oplossing. Als fundatie van het systeem wordt vaak een opsluitband toegepast.

Vanaf nu is het mogelijk het kunstgras veilig, eenvoudig, prijsgunstig en onderhoudsvriendelijk in te klemmen. Het nieuwe klemsysteem van W&H Sports, SolidaFIX, is speciaal ontwikkeld voor de huidige kunstgrasmarkt.

Het systeem kenmerkt zich door de eenvoudige montage en een volledige fixatie van de kunstgrasmat. Het aluminium profiel is geheel aan te passen aan elke sporttechnische ondergrond. Van shockpad tot e-layer

Met SolidaFIX wordt dus gebruik gemaakt van reeds aanwezige materialen. Hierdoor vallen de installatiekosten een stuk lager uit en worden risico’s bij toevoeging van een klemsysteem in een veldconstructie voorkomen. De kunstgrasmat wordt dubbel ingeklemd met een nylon touw waardoor er geen naad zal ontstaan. Nog een groot voordeel is dat de prijs per strekkende meter voor bijna elk type ondergrond gelijk is. De ontwikkeling van het systeem is in praktijksituaties doorgevoerd. SolidaFIX is inmiddels succesvol toegepast op meerdere kunstgrasvelden met verschillende funderingsconstructies.

BTL klanttevredenheidsonderzoek Onlangs heeft BTL het jaarlijkse klanttevredenheidsonderzoek onder haar klanten gehouden. Dit jaarlijkse onderzoek geeft ons inzicht over hoe tevreden klanten zijn en waar verbeterpunten liggen. De resultaten worden gebuikt om klantgericht werken extra onder de aandacht van onze medewerkers te brengen. Daarnaast is het houden van een klanttevredenheidsonderzoek een onderdeel binnen de certificeringen ISO 9001 en Groenkeur. Andere opzet Dit jaar was de vragenlijst anders opgezet dan de afgelopen drie jaren. De vragenlijst was korter en er zijn andere vragen gesteld. De nadruk lag op drie hoofdvragen over: de algemene tevredenheid, de mate van aanbevelen en de loyaliteit. Daarnaast zijn er


over vijf andere onderwerpen vragen gesteld: projecten (uitgevoerde werkzaamheden), medewerkers, bereikbaarheid, communicatie en klachtenafhandeling. Als laatste is er gevraagd naar de sterke punten en verbeterpunten. Hogere respons In totaal hebben 216 respondenten de vragenlijst ingevuld. Dit komt neer op 18,8% van de klanten die een uitnodiging hebben ontvangen. Vorig jaar had 16,3% de vragenlijst ingevuld. Hoge scores op de hoofdvragen Alle drie de werkmaatschappijen scoren goed op de drie hoofdvragen. De gemiddelde scores liggen tussen de 7,3 en 7,9. De klanten zijn ook iets meer tevreden dan vorig jaar.

Andere scores in lijn met resultaten op de hoofdvragen BTL scoort ook goed op de vijf andere onderwerpen die in het klanttevredenheidsonderzoek aan bod zijn gekomen. Met name op de onderwerpen projecten en medewerkers scoren wij erg goed. Zo zijn de klanten van BTL Advies erg tevreden over onze medewerkers (gemiddeld een 8,1). Wij willen iedereen die de vragenlijst heeft ingevuld bedanken voor deelname en wij zullen er alles aan doen om de tevredenheid volgend jaar weer te laten stijgen.

61

SPORTACCOMMODATIE Nieuws & Noviteiten

Miljoen voor sportvelden Haarlem Het college van B&W van gemeente Haarlem wil dit jaar ruim één miljoen euro beschikbaar stellen voor werkzaamheden aan sportvelden in de gemeente. Dat kwam naar voren tijdens een vergadering op 15 maart. Het gaat om investeringen op meerdere sportparken. Zo wordt de toplaag van natuurgrasvelden VV Schoten op Sportpark Vergierdeweg gerenoveerd. Op datzelfde sportpark wordt de toplaag en technische onderbouw van een hockeyveld van HC Haarlem vervangen. Ook bij voetbalvereniging HFC, op sportpark Emauslaan, wordt de toplaag van een wedstrijdkunstgrasveld vervangen. Voetbalvereniging DSK, die speelt op Sportpark Van Zeggelenplein, krijgt een nieuwe toplaag op het wedstrijdkunstgrasveld. Daarnaast worden werkzaamheden verricht als het aanleggen van een batters eye voor honkbal en hekwerken bij diverse verenigingen.

Onder andere de wens van voetbalvereniging Geel Wit voor het veranderen van een natuurgrastrainingsveld in kunstgras, wordt niet ingewilligd. Volgens het college heeft de vereniging voldoende beschikking over andere velden om op te trainen, waardoor er hier geen sprake is van een directe noodzaak. Het college heeft de gemeenteraad gevraagd akkoord te gaan met het voorstel.

Update nieuw onderzoek naar digitalisering in het bewegingsonderwijs dit in het project ‘Digitalisering in de gymles’ (2013-2014) en presenteerde de onderzoeksresultaten in twee eerdere edities van Van tikken naar taggen. De derde editie betreft een update van nieuw onderzoek. “Want met instructieapps en digitaal spelinzicht verrijken we onze bewegingslessen”, aldus de onderzoekers: “Het is zonde geavanceerde apparaten, zoals smartphones, onbruikbaar in bakjes te laten liggen, als er zo veel gebruikopties zijn.”

Ogenschijnlijk staat het in schril contrast met elkaar: achter je tablet kruipen of je gymschoen strikken. Het valt echter uitstekend met elkaar te combineren, zo blijkt uit onderzoek. Van tikken naar taggen 2016 Een flikflak in de turnles of een potje handbal tijdens gym: wat hebben ze te maken met smartphones en tablets? Op het eerste gezicht niets: zweten doe je in de gymles, stilzitten als je iemand op je iPad tagt. Het lectoraat Bewegen, School en Sport onderzocht


Update onderzoek Verder onderzoek naar digitalisering in bewegingsonderwijs en het spanningsveld ertussen blijft dus van belang of zoals lector Ivo van Hilvoorde dit verwoordt: “Steeds meer gymleraren gebruiken tablets, we zien dat het kansen biedt om motorisch leren te verbeteren. Maar het is vooral niet de bedoeling dat een kind, volgehangen met technologie, niet meer aan bewegen en spelen toekomt.” Voorbeelden van nieuw onderzoek zijn ‘Terugkijken met een tablet’ (NWO) en ‘Het oog van de meester’ (Innovation Challenge 2015). In dit laatste project van VU-on-

derzoeker en Calo-docent John van der Kamp werkt men aan een app, waarmee studenten leren kijken en oordelen zoals de ervaren gymdocent dat doet. Ook is er ervaring opgedaan met eerder ontworpen apps: die zijn in de praktijk getest en verbeterd. In 2016 een symposium voor zowel ‘early’ als enthousiaste ‘late adopters’ Met de derde editie van het symposium Van tikken naar taggen op woensdag 30 maart 2016 willen het lectoraat Bewegen, School en Sport en de Calo van Windesheim gezamenlijk opnieuw een impuls geven aan het thema ‘digitalisering in het bewegingsonderwijs’ en nieuwe inzichten delen met de praktijk. De keynote ‘Trending topics in motorisch leren’ wordt verzorgd door dr. John van der Kamp en in het gloednieuwe zwemanalyseLAB vinden demonstraties plaats van lopend onderzoek. Het event is dit keer zo opgezet dat er plek is voor zowel ‘early adopters’ uit de eerdere edities van het symposium als voor enthousiaste starters die nu pas kennismaken met digitale (gym)leermiddelen.

63

SPORTACCOMMODATIE Duurzaamheid

Tekst: Ivo Roodbergen | Beeld: Shutterstock

“U doet het thuis, waarom niet op de club?” Duurzaamheid is hot, maar vergt ondanks het verdienmodel over langere periode nog altijd een forse investering op korte termijn. Een subsidie biedt dan uitkomst. In een tot de nok toe afgeladen Elzenzaal in de Expo in Houten lieten tientallen bestuurders van sportverenigingen zich tijdens de Dag van de Sportaccommodaties op 10 maart informeren over subsidies voor duurzaam beleid. De grap dat het aanwezige publiek iets zegt over de financiële situatie van sportverenigingen anno 2016 doet geen recht aan het onderwerp, want je zou ook kunnen stellen dat de wens tot duurzaamheid eindelijk is geland bij clubs. En waarom ook niet? Duurzaamheid gaat tegenwoordig veel verder dan wat zonnepanelen hier en daar. “Er zijn ongelofelijk veel quick wins te behalen op energieverspilling”, zegt Patrick Folmer, adviseur duurzame sportaccommodaties van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. “Dat doet u thuis ook, dus waarom niet ook op de club?” Maar daar was iedereen die daar zat het al lang en breed over eens. Ze wilden concrete informatie over de Subsidieregelging Energiebesparing en duurzame energie sportaccommodaties, kortweg de EDS-regeling. Hoe en wanneer kan ik daar gebruik van maken? Dat wilde het toegestroomde publiek weten. Slecht nieuws: de subsidie was zó populair dat het voor 2016 al klaar is. Vanaf 4 januari konden aanvragen worden ingediend voor dit jaar en amper twee maanden later is het volledige potje al besteed. “Maar het goede nieuws”, hield Folmer het publiek alert, “volgend jaar is er een nieuwe kans.” Sportverenigingen kunnen dertig procent van hun inves-

64

tering afdekken met deze subsidie, sportstichtingen zelfs nog twintig procent meer. Bedrogen uitkomen Los van dat je een subsidieaanvraag ruim op tijd moet indienen en je dus goed op de hoogte moet zijn van de deadlines hiervoor, stelt Folmer dat er bij grote investeringen van sportverenigingen vaak geleund wordt op één of enkele gulle sponsors. Op zichzelf staand niet direct fout, maar de praktijk leert dat bij dergelijke bedragen sportverenigingen soms bedrogen uitkomen. Enerzijds omdat de betreffende partijen de benodigde expertise vaak niet in huis hebben, anderzijds omdat samenwerking via sponsoring wat anders is dan een puur zakelijke transactie. Stichting Waarborgfonds Sport (SWS) kan dan uitkomst bieden. Banken zijn in het huidige sportklimaat niet snel meer geneigd een lening te verschaffen voor het verbouwen van een sportcomplex, ook niet als het duurzame energie betreft. Met een borgstelling van SWS op zak doen banken dat wel en bijkomend voordeel is dat je daardoor als sportvereniging verzekerd bent van een kort traject. Zo werd het publiek heel wat wijzer, al had iemand uit het publiek ook nog een nieuwtje. Want als één van de sprekers vertelt dat investeringen in windenergie helaas nog niet gesubsidieerd kunnen worden, haakt deze persoon daar enigszins geheimzinnig op in door te stellen ‘er binnenkort iets op de markt komt dat het mogelijk maakt iets bij sportverenigingen te installeren dat de terugverdientijd aanmerkelijk versnelt’.


SPORTACCOMMODATIE Revitalisatie

Tekst: Rogier Cuypers | Beeld: B.A.S.

Revitalisatie op sportpark De Groene Wijdte in Pijnacker-Nootdorp

Het verlengen van de sporttechnische eigenschappen

Het revitaliseren van kunstgras zorgt ervoor dat de levensduur van de sporttechnische eigenschappen wordt verlengd. Een kunstgrasveld kan door een revitalisatiebehandeling drie tot vijf jaar langer meegaan. Silica Nova en B.A.S. Begeleiding en Advies Sportterreinen voerden onder andere in de gemeente Pijnacker-Nootdorp een dergelijk project uit.

Na een aantal jaar intensief gebruik nemen de sporttechnische eigenschappen van een kunstgrasveld dusdanig af dat deze niet meer aan de eisen voldoen. Vaak is de aanleg van een nieuw kunstgrasveld een grote investering. Revitalisatie kan dan een goede oplossing zijn. Hiermee kan een kunstgrasveld weer drie tot vijf jaar mee.

Daarna kan nieuw zand en /of rubber aangebracht worden. Deze reiniging is zo grondig dat er sprake is van een ware revitalisatie. Het veld oogt niet alleen als nieuw, maar voelt ook weer als nieuw. Tevens worden de speeleigenschappen tot op waardes van een nieuw veld hersteld.

Wat is revitalisatie? Bij revitalisatie wordt het kunstgrasveld intensief gereinigd en opnieuw voorzien van zand of rubber. Nadat het zand, inclusief de vervuiling met perslucht onder hoge druk uit de kunstgrasvezel gespoten is, wordt het zand en/of rubber in depot naast de baan gestort.

De Groene Wijdte Op sportpark de Groene Wijdte bleek uit metingen door B.A.S. dat de sporttechnische eigenschappen van veld 5 van voetbalvereniging Oliveo uit Pijnacker niet meer voldeden aan de norm van de KNVB. Omdat die normen pas in 2010 zijn vastgesteld en het veld ouder is,


65

Onze ervaringen zijn uitstekend Voordat ze daadwerkelijk overgingen tot revitalisatie van het gehele veld testten B.A.S. en de gemeente eerste een aantal plekken. “We hebben een aantal proefplekken gemaakt die we een jaar zijn gaan monitoren. De schokabsorptie ging omhoog en bleef goed. Toen hebben we besloten het hele veld te doen en daar kwam Silica Nova in beeld.” Silica Nova Silica Nova heeft al twintig jaar ervaring in het revitaliseren van kunstgrasvelden voor onder andere hockey, tennis en korfbal. Bastiaan Doornewaard van Silica Nova onderschrijft het verhaal van Graafland. “Je ziet bij veel velden in Nederland dat de vezel prima is, maar er teveel zand en te weinig rubber. Dus het is voor veel gemeenten een prima oplossing om de sporttechnische eigenschappen te verlengen. Ik vergelijk het altijd maar met een auto. Als je van de baas een auto krijgt, dan kies je liever voor de nieuwe dan voor een goede tweedehandse terwijl die ook prima volstaat. Clubs willen dus liever een nieuw veld, maar gemeenten moeten dan hun poot stijf houden. Het scheelt de maatschappij een hoop geld wanneer je door het revitaliseren van het veld er eenvoudig wat extra jaren op kunt spelen.”

Gemeenten moeten hun poot stijf houden hoeft het veld in principe niet aan de normen te voldoen. De sporters kregen echter last van de harde ondergrond. In 2014 zijn ze het traject gestart. “We voeren al jaren kwaliteitsbepalingen uit van de kunstgrasvelden en daar zit ook het meten van de sporttechnische eigenschappen in”, vertelt Mark Graafland van B.A.S.. “We bekijken de resterende levensduur en door één keer per twee jaar metingen uit te voeren zie je dat de sporttechnische eigenschappen teruglopen. De gemeente hield rekening met een levensduur van vijftien jaar en had ook voor na die periode pas geld gereserveerd om een veld te vervangen. Zonder extra ingrepen zou de levensduur niet langer dan tien, twaalf jaar zijn. Vervolgens is gekeken of ze budget naar voren konden trekken of de sporttechnische eigenschappen konden verbeteren en daarmee de levensduur te verlengen.” Belangrijk voor een revitalisatietraject is dat de toplaag in goede staat is. “Als je naar de slijtage van de vezels kijkt, dan kon de mat nog wel een aantal jaar mee. Maar hij was erg hard en de sporttechnische eigenschappen voldeden niet meer. Daarom was dit veld uitermate geschikt voor het revitalisatietraject. Is de vezel erg versleten, dan is het lastig om extra rubber aan te brengen. De kosten wegen dan niet op tegen de baten.”

66

Volgens Doornewaard gaan we het revitaliseren van kunstgrasvelden vaker terugzien. “In Utrecht hebben we acht of negen velden gedaan en ook onlangs in Breda. Daar moest het veld weer drie jaar meegaan, maar dat wordt fluitend vijf jaar.” Gemeente Pijnacker-Nootdorp Rob Warringa, beleidsmedewerker/beheerder groen & sportvelden van de gemeente Pijnacker-Nootdorp, is erg tevreden met het proces. “In de tijd dat we een kunstgrasveld aanlegde, waren er slechts drie kunstgras voetbalvelden in Nederland. Bijna ondenkbaar nu. Het idee was dat de mat twintig jaar mee zou gaan en weinig onderhoud behoefde. Als je een mat dan een paar jaar eerder moet vervangen, is dat een flinke kostenpost. Dus we hebben ervoor gekozen het veld op te knappen en we zijn daar erg tevreden over.” “Momenteel voldoet het veld aan de normen en later dit jaar wordt het weer gemeten”, vervolgt Warringa. “Omdat de ervaringen zo goed zijn, bestaat de kans dat we dit ook voor de andere velden gaan doen. Dat is natuurlijk wel afhankelijk van de vezel en daarnaast is de afschrijvingstermijn van de velden tegenwoordig minder lang, dus dat gaan we bekijken. Maar onze ervaringen zijn in ieder geval uitstekend.”

Voor meer informatie:

www.silicanova.nl

www.bas-sport.nl


Het voetbal heeft enkele doodzieke trekjes 20 JAAR

Recommend Documents