OPDRACHTFORMULIER
Het voeren van een begeleidend gesprek met een zorgvrager Naam student:
Datum:
1 Lees het handelingsformulier bij deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek deze met medestudenten of je docent. 2 Bestudeer de theorie. 3 Beantwoord de volgende vragen. a Hoe ga jij met jezelf om als je je machteloos voelt tegenover een situatie van een bepaalde zorgvrager? b Hoe ga jij om met het spanningsveld tussen empathie en je eigen grenzen aangeven, assertief zijn? c Wat zijn geschikte momenten voor het voeren van een begeleidend gesprek? Motiveer je antwoord. Als zorgverlener heb je vaak te maken met mensen die het niet meer zien zitten. Door hun ziekte of handicap voelen ze zich bijvoorbeeld verdrietig, boos of teleurgesteld. Mensen met een chronische ziekte of handicap hebben al veel fasen van het verwerkingsproces doorgemaakt. Dat wil echter niet zeggen dat de emoties die daarbij horen ook niet meer voorkomen. Integendeel, als je jarenlang moet vechten tegen een hardnekkige ziekte, bereik je zo nu en dan de grens van wat je aankunt. De balans tussen draagkracht en draaglast is dan even zoek. Tijdens een verpleeghuisopname kan het gedrag van de zorgvrager veranderen. Hij kan bijvoorbeeld depressief, ontkennend, regressief of agressief gedrag gaan vertonen. Juist in zo’n periode zul je zien dat een zorgvrager veel behoefte heeft aan een vorm van ondersteuning en begeleiding. Zo help je hem weer op de juiste weg. Voorbereiding In deze opdracht gaan we het begeleidende/ondersteunende gesprek oefenen. We doen dit aan de hand van een praktijksituatie zoals beschreven bij de uitvoering. Hierin maken we kennis met Chantal, een jonge vrouw met multiple sclerose. Uitvoering Lees eerst de praktijksituatie. Chantal Op de revalidatieafdeling van het verpleeghuis wordt Chantal (26) opgenomen. Twee jaar geleden werd de ziekte multiple sclerose bij haar vastgesteld. De ziekte is bij haar vrij progressief: binnen een jaar kreeg ze twee keer een terugval. Sindsdien woont ze weer bij haar ouders. Het laatste jaar is ze stabiel gebleven; ze had geen nieuwe terugval meer. Ze komt bij jullie om een tijdje goed te revalideren. Met fysiotherapie en ergotherapie wordt geprobeerd om haar zelfredzaamheid te verbeteren. Misschien kan ze, met de nodige hulp, wel weer op zichzelf gaan wonen. Dat ziet er allemaal rooskleurig uit en iedereen om haar heen is erg blij. Maar tijdens een avonddienst tref je Chantal somber aan op haar kamer. Ze vertelt: ‘Ik heb het zo moeilijk, maar er is niemand die het ziet. Ik moet het tenslotte doen, dat revalideren. Bij mijn ouders hoefde ik maar weinig te doen. Eén kik en ze staan voor me klaar. Hier word ik steeds geconfronteerd met de dingen die ik niet meer kan. Verschrikkelijk vind ik dat. Bespreek de volgende vragen met enkele medestudenten. 1 Welke emoties herken je bij Chantal? 2 Kun je je voorstellen dat Chantal zich zo voelt? Motiveer je antwoord. 3 Welk soort gesprek ga je nu met Chantal voeren?
© Noordhoff Uitgevers bv
1
4 Wat vind je belangrijk in je houding ten opzichte van Chantal? 5 Formuleer zorgproblemen en zorgdoelen. Houd rekening met de toetsbaarheid van de zorgdoelen. 6 Welke acties voer je uit om Chantal te ondersteunen en te begeleiden in deze situatie? Houd bij het plannen van zorg rekening met de gevoelens van Chantal en de tijd die ze nodig heeft om deze gevoelens te verwerken. 7 Plan een evaluatiemoment. 8 Bespreek met een aantal medestudenten welke van de volgende benaderingen je aanspreekt of juist niet. Kun je uitleggen waarom? Hoe zou Chantal op de verschillende benaderingen kunnen reageren en waarom? Mogelijke reacties van de zorgverlener op de emoties van Chantal Voorbeeld 1 ‘Nou Chantal, kom op, even de tanden op elkaar, hoor! Je moet het toch zelf doen. Even doorzetten.’ Voorbeeld 2 ‘Ach meid, je zult zien, als je goed je best doet, is het leed snel weer geleden. Dan ben je alles zo weer vergeten.’ Voorbeeld 3 ‘Nou Chantal, je ouders hebben vreselijk hun best gedaan voor je. Ze hebben een hoop zorg aan je gehad, je zou ze dankbaar moeten zijn.’ 9 Speel een rollenspel naar aanleiding van deze praktijksituatie. Het rollenspel start op het moment dat Chantal vertelt hoe zwaar het revalideren haar valt, en hoe ze het vindt om zo vaak geconfronteerd te worden met wat ze niet meer kan. In het gesprek uit Chantal haar gevoelens van verdriet en onmacht. De zorgverlener voert het gesprek aan de hand van het handelingsformulier. Een derde student observeert de gesprekstechnieken en interacties tijdens het gesprek aan de hand van het handelingsformulier. Nabespreking Evalueer de opdracht met behulp van het handelingsformulier. Aandachtspunten / Persoonlijke leerdoelen:
2
© Noordhoff Uitgevers bv
HANDELINGSFORMULIER
Het voeren van een begeleidend gesprek met een zorgvrager Naam student:
Naam observator:
Datum:
Beoordeling:
Voor alle handelingen geldt: • • • • •
Raadpleeg het dossier; Zorg voor voldoende privacy; Was je handen volgens de WIP-procedure; Pas de voorschriften toe; Observeer en controleer de zorgvrager.
De student: Aandachtspunten 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Goed
Fout
Ik ga op ooghoogte zitten en laat merken dat ik nabij bent. Ik praat rustig en vooral niet te luid. Ik luister actief en nodig de zorgvrager uit tot praten. Ik stel open vragen. Ik toon oprechte empathie en weerspiegel als het ware de gevoelens van de zorgvrager. Ik kom niet meteen met allerlei oplossingen, maar laat de zorgvrager zo veel mogelijk zelf aangeven wat hij wil/verwacht. Ik draai niet om moeilijke aspecten heen, maar noem de dingen bij hun naam. Ik laat de zorgvrager uitpraten. Ik laat zo nodig functionele stiltes vallen. Ik vat regelmatig samen wat de zorgvrager vertelt en help zo het probleem te verhelderen.
Aandachtspunten / Persoonlijke leerdoelen:
© Noordhoff Uitgevers bv
3
Toetsformulier
Het voeren van een begeleidend gesprek met een zorgvrager Naam student:
Naam beoordelaar:
Datum: Beoordeling:
Kruis aan hoe de handelingen zijn uitgevoerd. Kies uit: V = Voldoende; O = Onvoldoende Kruis aan door wie de beoordeling is gedaan. Kies uit: B = BPV; S = School
Opdracht Je voert een begeleidend gesprek met een zorgvrager die je om advies vraagt over een probleem in zijn privé-situatie ten gevolge van de chronische aandoening. Vooraf Je bestudeert het instructieformulier bij deze vaardigheid. Breng je eigen beginsituatie ten aanzien van deze vaardigheid in kaart. Stel jezelf op de hoogte van de regels, protocollen en standaardprocedures in de praktijk ten aanzien van deze vaardigheid. Nabespreking Bespreek de vaardigheid aan de hand van de observatie. Voorbereiding
V
O
B
S
1 Verzamelt de relevante gegevens, met name uit het zorgdossier.
2 Schept de juiste voorwaarden voor het gesprek.
Uitvoering
V
O
B
S
3 Moedigt de zorgvrager aan om onder woorden te brengen wat hem bezighoudt.
4 Neemt voldoende tijd voor het gesprek.
5 Luistert actief.
6 Stelt open vragen.
7 Spiegelt gevoelens.
8 Verwoordt gevoelige/moeilijke onderwerpen op de juiste manier.
9 Maakt correct gebruik van stiltes.
10 Laat de zorgvrager vertellen waar hij mee zit.
11 Laat de zorgvrager aangeven wat hij wil/verwacht.
12 Vat regelmatig correct samen wat de zorgvrager heeft verteld.
© Noordhoff Uitgevers bv
5
V
O
B
S
13 Zoekt samen met de zorgvrager naar oplossingen.
14 Zoekt samen met de zorgvrager uit welke personen de zorgvrager kunnen ondersteunen.
15 Rondt het gesprek op de juiste wijze af.
Nazorg
V
O
B
S
16 Rapporteert de relevante gegevens in het zorgdossier.
17 Kan eigen gevoelens zo nodig bespreekbaar maken.
18 Geeft de zorgvrager zo nodig nazorg.
Aandachtspunten / Persoonlijke leerdoelen:
6
© Noordhoff Uitgevers bv
