Het Verhaal van Bloemhof en Hillesluis

Het Verhaal van Bloemhof en Hillesluis

Het Verhaal van Bloemhof en Hillesluis ‘Wij maken toekomst op Zuid’

Gebiedsvisie voor Bloemhof en Hillesluis van het Woningbedrijf Rotterdam, onderdeel van Woonstad Rotterdam. Augustus 2007

Deze visie is ont wikkeld door het Woningbedrijf Rotterdam en is tevens een eerste product van Woonstad. Woonstad is de naam van de nieuwe corporatie die is ontstaan uit de fusie tussen het Woningbedrijf Rotterdam en de Nieuwe Unie.

HE T VERHA AL VAN BLOEMHOF EN HILLESLUIS

Het Verhaal van Bloemhof en Hillesluis INLEIDING

06


08

DRIE WIJKEN APART BESCHOUWD

18

HILLESLUIS: SAMEN PIONIEREN

18

BLOEMHOF-ZUID: TROTS SAMEN LE VEN

26

BLOEMHOF-MIDDEN: VERR ASSEND GE VARIEERD WONEN TIEN L ADDER S OM TOEKOMST OP ZUID TE MAKEN

4

32 42

EEN AVONDWANDELING DOOR BLOEMHOF EN HILLESLUIS

52

COLOFON

64

BIJL AGE 1 HE T PROCES

66

BIJL AGE 2 LEEFSTIJLEN

68


Inleiding: Ga mee verhaal halen ! ‘Het Verhaal’ is het resultaat van een intensieve ontdekkingstocht door de wijken Bloemhof en Hillesluis. Deze tocht heeft geleid tot een diepgaand inzicht in de kracht van deze twee wijken. Het soort inzicht dat nodig is om te komen tot duurzame resultaten: vitale en aantrekkelijke wijken.

Hillesluis, die duidelijk maken waar we voor staan en wat we gaan doen. Daar waar initiatieven genomen moeten worden, nemen we de regie. Altijd in samenwerking met de partners en de (toekomstige) bewoners. Een visie van woorden én daden! WBR maakt sinds kort deel uit van de fusie-corporatie Woonstad Rotterdam. ‘Het Verhaal’ is een voorbeeld van wat de nieuwe corporatie voor de stad kan betekenen. De visie past binnen de plannen van het Pact op Zuid, de afspraken voor de integrale gebiedsaanpak in deze wijken en de inzet van minister Vogelaar om tot ‘prachtwijken’ te komen. Een betere voedingsbodem kan dit verhaal niet hebben.

Diverse bijeenkomsten en debatten met wijkbewoners, ondernemers, collega-corporaties, eigen medewerkers en andere betrokkenen hebben geleid tot een breed gedragen visie op de kracht van de wijken Bloemhof en Hillesluis. Een Raad van Wijzen gaf steeds commentaar op de uitkomsten. Dit heeft een sterk fundament opgeleverd voor zowel de fysieke als de sociaal-economische plannen. Het Verhaal is daar de weergave van.

Wij nodigen iedereen uit om ook ‘een verhaal te komen halen’ in deze bijzondere wijken. Lees verder en doe vooral mee, in welke vorm ook.

Een visie van woorden én daden! ANJA VAN DER SIJDE VESTIGINGSMANAGER WONINGBEDRIJF ROT TERDAM, VESTIGING ZUID-CENTRUM.

EELCO L AGAS

Dat deze aanpak nieuw en bijzonder is blijkt ook uit de vorm. Geen plechtige beleidsvoornemens, maar Tien Ladders voor Bloemhof en 6

PROJEC TLEIDER GEBIEDSVISIE BLOEMHOF EN HILLESLUIS�

7


Het Verhaal van Bloemhof en Hillesluis

vinden in de verhalen van de bewoners. In die verhalen zijn de kernwaarden en de trots van deze wijken veel beter te vinden. Er bleken drie gebieden te onderscheiden: Hillesluis, Bloemhof-Zuid en Bloemhof-Midden (zie kaart 1). Deze gebieden kennen ieder hun eigen waarden; waarden die de gebieden een eigen, aparte positie geven in Rotterdam-Zuid. Er wonen groepen mensen met ieder hun eigen leefstijl, die in meerdere of mindere mate overeenkomt met de waarden van de wijk. Om een beter beeld te krijgen van de bewoners werden hun leefstijlen en vervolgens de woonwaarden nader bepaald. Bloemhof-Noord is vooralsnog niet meegenomen in deze visie. WBR heeft geen bezit in deze wijk. Samen met Vestia en de Nieuwe Unie kijkt het WBR op dit moment naar de samenhang van heel Bloemhof en Hillesluis en de directe omgeving.

Waardering voor de wijken De Turkse dames van de Vrouwenhuiskamer in Hillesluis zijn zich er bewust van dat de wijk een slechte naam heeft. “Maar wij vinden dat zelf niet. Wij wonen er erg naar ons zin. Met name door de mensen die er wonen. Toch was het 10 jaar geleden veiliger. Ik laat mijn dochter ’s avonds niet meer alleen over straat gaan en is er weinig te doen voor jongeren. Maar, wij wonen in Hillesluis. Niet in noord of zuid of in een buurt, maar in Hillesluis. Wij willen hier niet meer weg. In Hillesluis heb je altijd aanspraak, er is altijd wel iemand om een praatje mee te maken. Neem Barendrecht (Carnisselande), daar heb je helemaal geen aanspraak!” Bloemhof en Hillesluis, wat voor soort wijken zijn dat? Welke leefomgevingen kan het WBR haar klanten er bieden? In de twee wijken is zeventig procent van de woningen, zo’n 11.000, in beheer bij het WBR (zie kaart 1). Een klein deel daarvan is onder MvE-voorwaarden verkocht, de rest zijn huurwoningen. In Bloemhof is zestig procent van de woningen grondgebonden (met name eensgezinswoningen) en veertig procent gestapeld (appartementen). In Hillesluis is het percentage grondgebonden woningen slechts twee procent. In Bloemhof wonen zo’n 13.000 mensen. Hillesluis heeft 11.000 inwoners. Het grootste deel van de bewoners van zowel Bloemhof als Hillesluis is laag opgeleid. Bijna de helft van de volwassen wijkbewoners heeft geen opleiding of alleen basisschool en moet rondkomen van minder dan 22.000 euro. In Hillesluis is tachtig procent allochtoon, in Bloemhof ligt dat percentage op dertig. Het zijn cijfers die een beeld oproepen van de wijken en hun bewoners. Maar wat zeggen deze cijfers nu precies over de leefomgeving van de bewoners? Wat vertellen ze over hun waarden? Geven ze de essentie weer? Eerder niet dan wel. Die essentie is te 8

Heel verrassend was dat het beeld van de achterstandswijken waar niemand een woning wil huren of kopen niet uit de gesprekken naar voren is gekomen. Uit de verhalen van de bewoners blijkt dat mensen trots zijn, dat volwassen inwonende kinderen waardering hebben voor hun wijk en willen blijven, dat de koopmarkt aantrekt (volgens lokale makelaars) en dat er meer inschrijvingen zijn op de kluspanden op Zuid (voor de tweede ronde kluspanden aan de Strevelsweg, Beukelaarsblok en Varkenoordseweg werd gemiddeld achtmaal op een pand ingeschreven). De tendens is dat zowel Hillesluis als Bloemhof (voor huur én koop ) in de lift zitten. De wijken lijken zich te herstellen; de waarde stijgt.

‘Mijn woning houdt niet op bij de voordeur’ Deze ontwikkelingen ten spijt blijft het gebied kwetsbaar. De veerkracht is groot maar heeft haar maximum bereikt, er hoeft nog maar weinig verkeerd te gaan om het wankele evenwicht te verstoren. Natuurlijk zijn de negatieve punten niet te ontkennen. Er moet dan ook veel gebeuren. Er moet vooral veel meer vanuit de waarden, de positieve kracht ingezet worden op de ontwikkeling om daarmee de waardestijging te bevorderen van de leefomgevingen in Bloemhof en Hillesluis.

Centrale ligging, onvoldoende groen In het algemeen waarderen bewoners de leefomgeving van Bloemhof en Hillesluis positief. Ze zijn vooral te spreken over de centrale ligging 9


ten opzichte van het centrum, het goede openbaar vervoer en de eenvoudige bereikbaarheid van de snelwegen. Wat zij minder waarderen is de lage kwaliteit van het onderwijs in de omgeving (weinig keuze in goede basisscholen, buitenschoolse opvang, geen havo/vwo in de omgeving) en het gemis aan goede sportscholen. Ook over het aanwezige groen zijn de bewoners slecht te spreken. Er is veel te weinig van en dat wat er is kent of benut men onvoldoende. Er is de afgelopen jaren wel het een en ander aangepakt op het gebied van schoon, heel en veilig, maar het is zeker nog niet voldoende.

Jongeren, de belangrijkste klantgroep Voor wat betreft de Rotterdamse jeugd in het algemeen speelt een heel andere ontwikkeling: Rotterdam is de enige grote stad die verjongt. Over een aantal jaar is de groep van twee- tot twaalfjarigen in de stad enorm in omvang gegroeid. Van de bewoners van Hillesluis is een derde jonger dan 24 jaar. De kracht van zulke jonge ondernemende mensen is voor Rotterdam-Zuid heel belangrijk. Dat maakt jongeren tot een klantgroep die snel in omvang en belang groeit. Ze zijn klanten die mogelijkheden scheppen voor de wijken, zolang hen het perspectief wordt geboden van een woon- en werkcarrière en ze serieus worden genomen. De realiteit van nu is dat een deel lanterfant, spijbelt, op straat zwerft en voor overlast zorgt. Om echt te weten wat de verschillende groepen jongeren willen om uit die kansarme situatie te komen is het belangrijk met hen in gesprek te komen en te blijven.

WIJKINDELING

EIGENDOM WBR

Er is een waardevol beeld gevormd van de wijken en wie in die wijken onze klanten zijn, wat zij belangrijk vinden in hun leefomgeving en hun woonambities. Daarbij is WBR een nieuwe richting ingeslagen: die van het vraaggericht werken.

10

11


Sharin Sambo is geboren op Curaçao en kwam in 1999 naar Neder-

12

13

Huurt een appartement in de Westerbeekstraat

Sharin en Elshemar Sambo

, 41 en 18 jaar

land. Ze woont op de 1e verdieping van een nieuwbouwappartement in de Westerbeekstraat met haar drie zonen van 3, 13 en 18 jaar. Het huis met één woonkamer en twee slaapkamers is te klein voor het gezin. De jongste zoon slaapt bij mevrouw Sambo op de kamer en ze heeft daardoor geen enkele privacy. De twee oudste zoons moeten een kamer delen en dat geeft veel spanning in huis. De ruzies gaan over wie de kamer vuil maakt en wie hem moet opruimen. De kleine open betegelde tuin vormt de garage van de oudste zoon. Hier haalt hij scooters uit elkaar en maakt van losse onderdelen weer een nieuwe. “Toen ik hier kwam wonen waren de buren heel aardig. Als ik iets nodig had kon ik het lenen. De sfeer is inmiddels heel anders geworden. Toen mijn zoon Elshemar een paar jaar geleden met die scooterreparaties begon zijn de buren begonnen met klagen. Als er nu iets vuil is of stuk krijgt mijn zoon de schuld. Ik heb nu nog maar met één buur contact.” “Als ik de kans krijg zou ik teruggaan. Curaçao is groot. Het is er lekker weer, je hebt een grote tuin en je gaat vaak naar het strand. Over vijf jaar zie ik me in een klein dorpje wonen op de Antillen in een huis aan het strand.” Dat alle voorzieningen in de buurt zijn vindt Sharin Sambo erg prettig. De scholen voor de kinderen zijn dichtbij, de speeltuin is om de hoek en het openbaar vervoer en de winkels zijn op loopafstand. In deze buurt kent ze bijna geen enkele straat. Ze loopt naar de tram en dat is haar kennis van het gebied. Door de operaties aan haar knie kan ze niet goed lopen en is ze veel thuis. Sharin doet de opvoeding van haar kinderen alleen. “Hoe ik opvoed? Met hoofdpijn! Mijn tweede zoon moet leren omgaan met zijn boosheid. Twee jaar zocht ik naar hulp, maar werd van het kastje naar de muur gestuurd. Als mijn zoon problemen heeft pakt hij een mes of mept erop los. Het enige wat ik kon doen was hem zijn mes afpakken en hem binnenhouden. Nu zit hij in een begeleid wonen traject en volgt praktijkonderwijs.” De oudste zoon Elshemar wisselde een paar maal van opleiding en ging niet meer naar school. Dankzij de begeleiding van het project Maljuna Frato (esperanto voor grote broer) heeft hij weer zin in onderwijs en volgt praktijklessen op het Albeda. Elshemar: “Maljuna Frato hebben me echt goed geholpen en ontdekt wat ik leuk vond: techniek. Ik heb van alles uitgeprobeerd, zoals plaatwerk, elektrotechniek en


Gülbahar Torun woont met haar man en drie zonen (14, 8 en 1 jaar)

motorvoertuigen. Ik heb eerst een diploma motorvoertuigen gehaald en volg nu laslessen, want lassen vind ik echt leuk om te doen. Het diploma lassen niveau 1 heb ik inmiddels op zak en volgende maand doe ik examen elektrisch lassen op niveau 2. Daarna wil ik verder met constructielassen en onderwater lassen. Ik wil al die diploma’s halen en ben nog zo’n kleine vier jaar aan het leren.” Het leven op straat is hard en grimmig, is de ervaring van Elshemar. “Je moet voortdurend knokken om overeind te blijven. Nadat ik geen zin meer had in school liep ik met vrienden elke dag op straat. Met mijn vrienden liepen we overal op Zuid rond. Dat was echt een gezellige tijd. Sinds ik met Maljuna Frato aan de slag ben, zit ik vooral binnen.”

in eengezinswoning in de Zaadakkerstraat in Hillesluis. Ze is oprichtster van de Stichting Vrouwenhuiskamer Nisa. Gülbahar kwam als klein kind naar Nederland en is in Charlois opgegroeid. Ze ging naar de Bogermanschool en is vervolgens naar de mavo gegaan waar ze na twee jaar mee stopte “Ik heb daar grote spijt van, want in deze maatschappij heb je een diploma nodig om verder te komen. Ik weet dat ik de capaciteiten heb om door te leren. In 2004 ben ik begonnen met de opleiding Helpend Welzijn. Door de ziekte van mijn tweede kind en daarna de geboorte van mijn jongste zoon en heb ik de studie onderbroken. Maar ik wil deze weer oppakken.” Gülbahar heeft met haar ouders in de Beukelaarsstraat gewoond en is vervolgens verhuisd naar de Riederlaan. Negen jaar geleden kreeg ze de woning in de Zaadakkerstraat aangeboden. “Ik zag een grote woonkamer, met drie slaapkamers, cv en een voor en achtertuin. Mijn vorige huis in de Beverstraat was vochtig en schimmelig met 1 slaapkamer en verwarmd door een gaskachel. Dus toen ik dit gerenoveerde huis zag heb ik het direct genomen.”

14

15

Zaadakkerstraat

Gülbahar Torun

, 34 jaar

De huizen in de Zaadakkerstraat verzakken en worden afgebroken. In 2007 zal de familie Torun moeten verhuizen. “Ik wil een huis met tuin en het liefst in Hillesluis blijven wonen in de buurt van de Riederlaan of in Bloemhof achter de Groene Hilledijk bij de Kiefhoek. Daar wonen mijn vrienden en kennissen. Voor mij is dat leefbaar en dat heeft natuurlijk alles te maken dat ik hier gewend ben en het naar mijn zin heb. Ook al zou ik meer geld hebben, dan zou ik niet willen vertrekken.” Gülbahar doet veel onbetaald werk in de wijk. Als Nederlandse Turkse tolkte ze veel en vult regelmatig formulieren in voor haar buren. Ze is een van de oprichters van de Stichting Vrouwenhuiskamer Nisa in de Beukelaarsstraat en is thans penningmeester. Nisa is begonnen als een laagdrempelige locatie waar vrouwen elkaar kunnen ontmoeten en nu is het uitgegroeid tot een centrum waar regelmatig voorlichtingsbijeenkomsten worden gehouden over gezondheid, opvoeding, roken, Roteb ed. en cursussen waaronder vier ochtenden Nederlandse les. De vrouwenhuiskamer wordt ondermeer bezocht door Marokkaanse, Turkse, Antilliaanse en Nederlandse vrouwen. “Ik ben een persoon die graag helpt. Vooral vrouwen die de deur niet uitgaan wil ik zelfvertrouwen geven, zodat ze voldoende power hebben om zich-


zelf verder te kunnen ontwikkelen.” Gülbahar is over de voorzieningen in Hillesluis meer dan tevreden: “Ik heb alles binnen handbereik, de bus, winkels, scholen, buurthuis, moskee en familie.” Haar dagelijkse boodschappen haalt ze bij de C1000 en de Aldi op de Beijerlandselaan, groente en vlees haalt ze op de Riederlaan. Er is een groot gemis aan een fitnesscentrum en een zwembad. “In de buurt zijn twee speeltuinen en grasvelden die de grotere kinderen gebruiken als voetbalveld. In de zomer is het erg druk als het grasveld ook gebruikt wordt als picknick en barbecueplek. Iedereen neemt dan iets mee van huis, cake, sla, koffie, vlees of groente. Iedereen krijgt wat. Hetzelfde geldt als de ijsboer langs komt. Dan koop je niet alleen voor je eigen kind een ijsje, maar ook voor de vriendjes. De sfeer zit er hier goed in. Hillesluis heeft een negatieve naam gekregen. Voor mij is het altijd een prettige wijk geweest. Ik heb zelf nooit iets vervelends meegemaakt.”

16

17



Drie wijken apart beschouwd HILLESLUIS: SAMEN PIONIEREN “Ons huis wordt gesloopt en we moeten verhuizen. Ik wil in een huis met tuin wonen en het liefst in Hillesluis blijven in de buurt van de Riederlaan. Hier wonen mijn vrienden, familie en kennissen. Dat heeft alles te maken met dat ik hier gewend ben en het naar mijn zin heb.”

Met de klap van de hamer Eenmaal, andermaal … we hebben een bod gedaan! Dat bod is een waardebod voor de lange termijn op de wijk Hillesluis. Zo’n waardebod is waar vanuit het verleden en ook over tien jaar nog waar. Het geeft richting. Het helpt ons bij het maken van ideeën en keuzes, op zo’n manier dat iedereen die woont en werkt in de wijken of zich anderszins betrokken voelt er achter kan staan. Het waardebod voor Hillesluis is ‘Hillesluis: Samen Pionieren’. Pionieren staat voor creatief, innovatief, ondernemend, initiatiefrijk; het past bij een wijk in ontwikkeling, in beweging. Dat is Hillesluis altijd geweest en zal dat in de toekomst ook zijn.

De waarden van de wijk (leefomgeving) Hillesluis wordt ervaren als een echte dynamische stadswijk met veel voorzieningen. De familiebanden en het samenleven staan er centraal. Men is er trots op dat bewoners hier het goed met elkaar kunnen vinden. Autochtoon en allochtoon leeft hier relatief verdraagzaam naast elkaar. Hillesluis heeft wat dat betreft een goede traditie. In de gesprekken werd duidelijk dat Hillesluis naast creatief en initiatiefrijk ook een echte ‘multi-culti’ familiewijk is. Deze waarden geven aan waar Hillesluis voor staat, het is de identiteit van de wijk. Mensen in Hillesluis zijn creatief in het vinden van wegen om aan 18

19



rijke rol dan voor de bewoners van Bloemhof. Men is op zoek naar een bepaalde mate van vitaliteit en vernieuwing en daar hoort een zeker risico bij. Alleen zijn die vitaliteit en vernieuwingsdrang momenteel wat te ver doorgeschoten. Er is verpaupering en (te veel) anonimiteit. Hoewel de wanorde in een dergelijke wijk hoger mag zijn dan in de buitenwijken, kunnen zulke problemen de kwaliteit van de gewenste woonwaarden bedreigen.

inkomsten te komen. Bewoners starten hier vanuit een uitkeringspositie een onderneming in panden waar de huur relatief laag is. De ondernemingslust blijkt uit de vele initiatieven die bewoners nemen op allerlei vlakken. Turkse Huisvrouwen helpen elkaar met het ophalen van hun kinderen, de bewoners van de Donkerslootstraat geven de nieuwkomers een welkomstpakket, andere bewoners organiseren met en voor elkaar het Sluisfeest.

‘Het zijn altijd al pioniers geweest, de mensen

Wie zijn onze klanten (klantgroepen)?

* Smar t Agent Company benoemde t wee samenlevingsvormen voor Hillesluis (Zie bijlage 2): – dynamische samenleving (rood/ blauw) – groepsgeoriënteerden (geel/ groen)

van Hillesluis.’

20

Die ondernemerslust zie je ook in de informele sector: jongeren die aan brommers sleutelen, Turkse vrouwen die pizza’s bakken, een bewoner die computeronderdelen van huis uit verkoopt. De kracht zit ergens tussen de informele en de formele sector in. Er moeten mogelijkheden komen voor het (door)groeien van ondernemers van de informele naar de formele sector. In hun werkcarrière, maar ook in hun wooncarrière. De kracht van Hillesluis onttrekt zich aan het oppervlakkige oog. Wie beter kijkt, ziet een lust en kracht die er altijd al zijn geweest en in de toekomst alleen maar aan belang kunnen groeien. Het zijn de waarden die de leefomgeving kunnen verbeteren.

Op basis van het onderzoek zijn klantgroepen benoemd. Uitgangspunt is de toekomst van de huidige bewoners en ondernemers in Hillesluis. Zij zijn het meest verbonden met hun buurt. Zij zijn de ambassadeurs en blijvers; zij zorgen voor meer sociale binding in de buurten. Nieuwe bewoners zijn welkom voorzover ze bijdragen aan de versterking van de bestaande leefmilieus in de wijk. Op de volgende klantgroepen gaan wij ons richten. Hierbij is onderscheid gemaakt in enerzijds klanten die wij nu al bedienen en anderzijds klanten die nu nog niet (voldoende) worden bediend, maar in de toekomst wel. KL ANTEN DIE HE T WBR NU GOED BEDIENT

KL ANTEN DIE HE T WBR NOG NIE T OF ONVOLDOENDE BEDIENT, WA AR ZIJ ZICH MEER OP GA AT RICHTEN

De waarden van de klanten (klantprofielen) Het zijn altijd al pioniers geweest, de mensen van Hillesluis. Eerst bouwden de boeren uit Zeeland en West-Brabant hier een nieuw leven op, later kwamen de Spanjaarden en Portugezen en nog later de Turken en Marokkanen. De huidige pioniers zijn de kopers van de kluswoningen. Een andere belangrijke kernwaarde in Hillesluis is het belang van het sociale: samenleven en hechte sociale netwerken spelen een belangrijke rol. Mensen helpen elkaar. Zij zijn hecht binnen hun eigen groep en leven in harmonie naast elkaar. De wijk kent dan ook voor een groot deel mensen met een groepsgeoriënteerde leefstijl*. Zij waarderen een samenleving met sociale contacten in de buurt, een gezellige omgeving. Bij de klanten in Hillesluis spelen ook waarden als harmonie, netheid en sociaal contact een belangrijke rol. Ten aanzien van waarden als netheid en ordelijkheid moet hier in tegenstelling tot Bloemhof geen sprake zijn van vrijblijvende leefregels, ieder wil immers z’n eigen gang kunnen gaan. Daarom is er behoefte aan regulering en controle. Voor de bewoners van Hillesluis speelt veiligheid een minder belang-

–

AUTOCHTONE OUDEREN

–

ALLOCHTONE OUDEREN

–

GEZINNEN

–

GROTE GEZINNEN

–

STARTER S

–

THUISWONENDE JONGEREN

–

SOCIALE STIJGER S

–

BEGINNER S (STUDENTEN/STARTER S VAN

–

EMP T Y NESTER S (KINDEREN UIT HUIS)

–

KLEINE ONDERNEMER S

BUITEN DE WIJK)

Al deze mensen hebben op zichzelf een bepaalde leefstijl, waar WBR rekening mee wil houden. De verschillende leefstijlen van bewoners zijn soms niet te verenigen en kunnen botsen. Botsende leefstijlen zijn te voorkomen door leefstijlen te matchen per portiek, straat of buurt.

21



22

23



In plaats van een analyse op wijkniveau (een te grove benadering) geeft enkel een zorgvuldige bepaling van de leefstijl per klant de gewenste informatie. Ondertussen is al wel duidelijk dat in Hillesluis de dynamische samenleving versterkt moet worden, de groepsgeoriënteerde samenleving behouden en de zogenaamde exclusieve samenleving gefaciliteerd.

‘Bouw je eigen huis in Hillesluis.’

24

25



BLOEMHOF-ZUID: TROTS SAMEN LEVEN “Ik wilde een koophuis dat in de buurt ligt van mijn ouders. Ik ben aan de buurt gehecht en af hankelijk van mijn ouders wat betreft het ophalen van mijn kind.”

Ook voor Bloemhof-Zuid is een waardebod geformuleerd. Het is: ‘Trots Samen Leven’. Dit bod richt zich op een opnieuw leren samenleven in de wijk, met bewoners van buiten de wijk en mét behoud van de trots.

* Smar t Agent Company benoemde een samenlevingsvorm voor Bloemhof-Zuid (Zie bijlage 2): – gezellige en huiselijke samenleving (geel/groen)

De waarden van de wijken (leefomgeving)

26

Bloemhof-Zuid is een dorp in de luwte van de stad. De bewoners in Bloemhof-Zuid zijn trots op hun gebied. Trots dat zij in Bloemhof wonen, in hun laagbouw met de tuintjes. Het dorpse is de meest genoemde kernwaarde. Daar horen begrippen bij als gemoedelijkheid, gezamenlijkheid, sociale samenhang, ons kent ons en zoiets als: ‘eigen´. Deze waarden gelden met name voor de zeventig procent autochtone bewoners. Deze groep zet zich actief in voor de wijk, richt actiegroepen op en verzorgt met elkaar de geveltuintjes. Dit sociale leefmilieu is echter aan verandering onderhevig.

De waarden van de klanten (klantprofielen) De dominante groep bewoners in Bloemhof kent een groepsgerichte leefstijl*. Mensen zijn graag onderdeel van een groep, zoeken verbondenheid met elkaar in hun wijk. Zij zijn daarbij sociaal introvert: vooral op hun eigen groep gericht. Belangrijke woonwaarden zijn netheid, fatsoen en harmonie in de leefomgeving, waar men gezamenlijk verantwoordelijk voor is. Op dit moment wordt deze bewonersgroep met deze leefstijl geconfronteerd met zaken waar zij welhaast ‘allergisch’ voor zijn. De verhouding tussen de verschillende nationaliteiten is over de jaren scheefgegroeid. Hierdoor hebben de verschillende groepen geen onderlinge banden, is er (bijna) geen contact en sluit men elkaar buiten. In zo’n situatie durft men elkaar niet goed op crimineel en overlastgevend gedrag aan te spreken.

27



De autochtone Rotterdammers lijden verlies. Zij kunnen hun taal minder spreken, zien hun traditionele winkels verdwijnen, en hun bekenden en buren vertrekken. Zij krijgen er andere geuren en kleding voor terug. Ook hun thuiswonende kinderen zijn sterk groepsgeörienteerd. Zij willen in de wijk blijven wonen. Zij kennen het gebied; het is vertrouwd. Terwijl ze een (toekomstige) stuwende kracht in de ontwikkeling van de wijk zouden kunnen zijn, hebben ze het idee dat er geen plek voor hen is. Nieuwkomers krijgen ‘hun’ woningen. Andersom voelen de ‘nieuwe Rotterdammers’ zich niet welkom. Voor de waarden van de autochtone bewoners functioneert de wijk niet goed op dit moment. Het bedreigt de kwaliteit van hun dorpse samenleving. De kernwaarden die bij het dorpse horen vallen weg. De trots is in gevaar, de kracht van de wijk neemt af. Het is nu zaak om iets te doen om de kracht van deze leefomgeving te behouden.

‘In Bloemhof-Zuid kent iedereen elkaar.’ Wie zijn onze klanten (klantgroepen)? Vanuit het waardebod is de inzet dat de huidige en nieuwe toekomstige bewoners trots kunnen samenleven. Voor de nu nog thuiswonende kinderen zal een deel van het aanbod van huur en koop in een deel van de wijk worden ingezet. Zij zijn verbonden met hun buurt en daarmee blijvers. Maar ook nieuwe bewoners verdienen een plek in Bloemhof-Zuid. Hun leefstijlen en woonwaarden dienen wel zoveel mogelijk aan te sluiten op de bestaande leefstijl en woonwaarden in Bloemhof-Zuid.

28

29



KL ANTEN DIE HE T WBR NU GOED BEDIENT


–

EMP T Y NESTER S/ECHTPAREN

–

(THUISWONENDE) JONGEREN

–

KLEINE GEZINNEN

–

ALLOCHTONEN

–

ALLEENSTA ANDEN

‘Trots zit hier vaak in de relationele sfeer.’ Een groot deel van deze klanten heeft een voorkeur voor groepsgericht samenleven. In de ontwikkelingen in de wijk worden de verschillen tussen de leefstijlen verkleind door de groepsgerichte samenleving te versterken en daarbij een verschuiving te realiseren van een sociaal introverte naar een extraverte leefstijl. In de randen van de wijk is ruimte voor mensen met een meer individualistisch georiënteerde leefstijl.

30

31



BLOEMHOF-MIDDEN: VERRASSEND GEVARIEERD WONEN Het waardebod dat wij deden op Bloemhof-Midden is: Verrassend Gevarieerd Wonen. De wijk is dynamisch en levendig, terwijl het er tegelijk rustig wonen is. Kortom, een diverse, dynamische woonwijk waar je je kunt laten verrassen door de verscheidenheid aan woningen en bewoners.

De waarden van de wijk (leefomgeving) In Bloemhof-Midden wisselt rustig stedelijk wonen zich af met dynamisch wonen. Bewoners zijn ook hier trots op de goede onderlinge contacten. Mensen zeggen elkaar gedag, er loopt altijd wel iemand op straat. Ondanks de zeer hoge woningdichtheid (84 woningen per hectare) leven mensen van verschillende achtergronden relatief rustig naast elkaar. Kernwaarden van Bloemhof Midden zijn diversiteit en rust. Het gebied kent vooral karakteristieke, betaalbare laagbouw. De diversiteit zit hem in de woningen, de buurten en de mensen. Dat het woningaanbod in buurtjes als de karakteristieke Kossel en het Patrimoniumhof nieuwkomers verrast is al bijzonder, maar dat veel buurtbewoners het niet kennen is opvallend. De kracht van Bloemhof-Midden kan worden gebruikt bij het sterker positioneren van het gebied ten opzichte van Bloemhof-Zuid en Bloemhof-Noord.

De waarden van de klanten (klantprofielen) Bewoners van Bloemhof-Midden lijken op die van Hillesluis. Zij hebben een groepsgeoriënteerde leefstijl* die meer sociaal extravert is dan bij de bewoners van Bloemhof-Zuid. Dat betekent dat zij meer open staan voor mensen van buiten hun groep. Belangrijkste woonwaarden zijn zodoende verbondenheid met de groep, samen verantwoordelijk zijn, voor elkaar opkomen, netheid, fatsoen en harmonie. Tegenwoordig wordt meer individualisme en deviant gedrag ervaren. Dit is iets minder een gevaar dan in Bloemhof-Zuid, maar vraagt wel aandacht.

32

33



Wie zijn onze klanten (klantgroepen)? In Bloemhof-Midden zijn de volgende klantgroepen: KL ANTEN DIE HE T WBR NU GOED BEDIENT


–

GEZINNEN

–

SOCIALE STIJGER S

–

ALLEENSTA ANDEN

–

GROTE GEZINNEN

–

KLEINE ONDERNEMER S

* Smar t Agent Company benoemde een samenlevingsvorm voor Bloemhof-Midden en –Noord (Zie bijlage 2): - Gezellige en ongedwongen samenleving (geel/groen)

Een groot deel van deze klanten heeft de voorkeur voor een groepsgerichte, gezellige en ongedwongen samenleving. In de ontwikkelingen in de wijk willen wij deze groepsgerichte samenleving behouden en de meer individualistisch georiënteerde leefstijl versterken.

34

‘Als we blijven zeggen dat het slecht gaat, zal het zeker zo worden.’ 35


Mohammed Sajri is als vierjarige naar Nederland gekomen en opgegroeid in Crooswijk. Hij woont nu in de Donkerslootstraat met zijn vrouw en drie kinderen van 9, 7, en 2 jaar.

36

37

Eigenaar Tabakshop Sajri op de Riederlaan

Mohammed Sajri

, 42 jaar

Mohammed Sajri heeft een tabakshop overgenomen die sinds 1928 in Hillesluis is gevestigd. “Ik hoorde van de Nederlandse eigenaar dat hij ermee ging stoppen. Ik ben marktkoopman geweest en zag diverse mogelijkheden. De zaak bestaat sinds 1928 en ik dacht, ik ga dit proberen. Ik waag de gok. Je probeert toch omhoog te klimmen.” Hij betaalt een stevige overname voor de goed lopende zaak die op de route ligt naar supermarkt Bas van der Heijden. Langzaam maar zeker ziet hij de economie in de wijk teruglopen. Dixon en Skala op de Beijerlandselaan zijn weg. De mensen uit de buurt lopen sinds Bas van der Heijden is vertrokken een andere route. Het vertrek van Bas van der Heijden heeft ook zijn effect op andere kleine zaken. Voor de groenteboer en de kledingreparateur zijn belwinkels en shoarmatenten terug gekomen. Ook de tabakszaak is van assortiment veranderd naar meer een buurtwinkel. De heer Sajri is bij iedereen in de buurt bekend. Tante Sjaan komt voor de Margriet, Pedro voor de Spaanse krant El Pais, Fatima kopieert de paspoorten voor haar gezin en buurtkinderen kopen lollies voor vijftien cent. “Het is in deze zaak niet alleen geld verdienen. Ik doe ook iets voor mijn klanten. Ben ik gezellig voor hen, dan komen mensen bij me terug. De bedoeling is dat ze iedere dag bij me langskomen. De gesprekken die ik voer, de sociale contacten die ik heb en mijn tijd die ik aan ze besteed, is mijn investering. Ik krijg er ook iets voor terug: gezelligheid en sinds ik deze winkel heb, heb ik steeds meer mensen uit de buurt leren kennen.” Jongeren uit de buurt hebben de winkel van Mohammed inmiddels ook als stagelocatie ontdekt. Negen jaar geleden tipte Nederlandse vrienden Mohammed Sajri dat er iets in de Donkerslootstraat te koop stond. Hij vond het een prima straat, maar langzaam maar zeker veranderde de straat en kwamen er steeds meer huisjesmelkers, stelt hij. “Dat trok andere bewoners aan. Ik zag lege flesjes bier rondzwerven en er lagen condooms op straat. Daar wilde ik mijn dochters niet mee confronteren. We zijn verhuisd naar de 1e Balsemiestraat naar een huurhuis. Maar dat heeft niet lang geduurd. De kinderen konden daar niet buiten spelen ze zeiden tegen me: ‘pa, zijn we honden of zo’. We zijn naar drie maanden weer teruggekeerd naar de Donkerslootstraat. De kinderen spelen in de speeltuin en op straat. Ze gaan naar de katholieke school Odylia. Een goede


Aad en Nella van den Hoek-Boeree zijn opgegroeid in Bloemhof

Nella (61) en Aad (55) van den Hoek-Boeree

Huurwoning in de Sandelingstraat

gemengde school waar ze het naar hun zin hebben. Voor mij hoefde de Donkerslootstraat niet meer, want ik ga ’s morgens vroeg weg en ben ’s avonds laat terug. Maar we zijn teruggekeerd voor de kinderen.”

38

39

Zuid. Als jong volwassen zijn ze naar de regio verhuisd maar keerden na hun beider scheiding terug naar Bloemhof. Bij toeval liepen ze elkaar tegen het lijf en vormden samen een nieuw gezin. Hun kinderen wonen met hun gezinnen buiten Bloemhof, maar willen graag terugkomen naar de wijk. Nella en Aad leerde elkaar kennen in café Costa del Sol op de Beijerlandselaan. Aad: “Het was in een week beslist en ben toen bij haar ingetrokken. Een paar jaar later in 1998 konden we het huis van de buurvrouw krijgen. Het was een bouwvallig pand dat we voor honderd euro in de maand erbij konden huren, maar dan moesten we het zelf opknappen. Dat hebben we gedaan. Het WBR heeft leidingen getrokken, de verwarming en water aangelegd. Aad en Nella zijn actieve bewoners van de bewonersgroep Bloemhof Zuid. Ze zijn bij Opzoomeren en projecten in het kader van schoon, heel en veilig betrokken. Bewoners schouwen eenmaal per week de buurt en hebben hierover contact met de wijkagent. Met het WBR inventariseren ze regelmatig de leegstand en tuinen. Nella is met anderen begonnen met ‘Welkom in de wijk’. Nieuwe bewoners krijgen een bos bloemen, kortingsbonnen van ondernemers uit de buurt en achtergrondinformatie over het wonen in Bloemhof Zuid. Nella: “Dat project is hartstikke leuk. Je komt bij culturen over de vloer die je niet kent. Je maakt ze wegwijs in de wijk. We kwamen bij een Afrikaanse familie over de vloer. Die zei: ‘Goh dat hebben we nog nooit meegemaakt.” Aad schrijft voor het buurtjournaal van Bloemhof Zuid en Nella bemoeit zich actief met het onderwerp hondenoverleg. Aad: “Ik wil een leefbare wijk waar het gezellig is. Dat willen we allemaal. Sinds mijn ziekte leef ik op 160m2 met mijn tuin en mijn computer als lijn naar de buitenwereld. Mijn levensvervulling is me actief inzetten voor de buurt.” Nella: “Ik ben nieuwsgierig en geïnteresseerd in anderen.” Beiden vinden de wijk heel veilig. Nella loopt alleen op straat en laat ’s avonds alleen de hond uit, maar is wel blij als ze van de Beijerlandselaan haar eigen wijk inloopt. De wijk is aan het veranderen, rondhangende jongeren en rechts extremisme zorgen ervoor dat hun veilige gevoel wordt aangetast: “Groepen jongeren tussen de 14 en 20 jaar vervelen zich dood, veroorzaken overlast en maken zaken kapot. Sinds er op de Beijerlandselaan camera’s hangen komen ze bij ons dealen.” Het aantal immigranten dat een woning krijgt in Bloemhof Zuid neemt toe. Daarmee verandert de sfeer in de buurt en dat leidt bij


sommige autochtone bewoners tot zichtbare reacties. “Ik maak wel eens een opmerking over allochtonen. Maar toen ik laatst een vlag met een hakenkruis zag hangen, schrok ik. Dit is een gevaarlijke ontwikkeling. De vlag is inmiddels weggehaald. Wellicht moet het WBR mensen screenen op hun tolerantie voor ze in zo’n gemengde wijk gaan wonen.” Aad: ‘Bloemhof Zuid heeft een dorps karakter. Iedereen kent iedereen. Mensen wonen er langdurig en er wonen nog veel blanken”. Nella: “Het is dorps, maar je komt niet bij elkaar over de vloer.”

40

41


TIEN L ADDER S OM TOEKOMST OP ZUID TE MAKEN

Tien ladders om toekomst op Zuid te maken Drie gebieden met hun eigen identiteit en gezicht zijn gekarakteriseerd met een waardebod per gebied. Hillesluis: Bloemhof-Zuid: Bloemhof-Midden:

Samen Pionieren Trots Samen Leven Verrassend Gevarieerd Wonen

Elk waardebod geeft richting aan het gebiedsprogramma. Voor dat programma is het beeld van de ladders gebruikt. Een ladder bestijg je immers met een bepaald doel, ambitie.

Waar zetten we de ladders neer? Het onderzoek van de afgelopen maanden heeft tot een ambitie geleid: we gaan met zijn allen toekomst op Zuid maken! Met het Samen Pionieren in Hillesluis, het Trots Samen Leven in Bloemhof-Zuid en het Verrassend Gevarieerd Wonen in Bloemhof-Midden worden die gebieden zo versterkt dat de leefomgeving verder verbeterd wordt en de bewoners en ondernemers daardoor in de wijken willen blijven. Dat is alleen mogelijk door een meer dan 100% inzet, een steeds weer geactualiseerde kennis van de klant en door coalities te sluiten met andere partijen. Deze ambitie vraagt de komende jaren om fysieke, sociale, economische en culturele investeringen in de leefomgeving binnen de drie gebieden.

Met ladders aan de slag De ambitie reikt verder dan het verbeteren van de leefomgeving 42

43



alleen. Toekomst op Zuid komt er ook door actief bij te dragen aan de emancipatie van de bewoners, door ‘ladders’ te gebruiken die nodig zijn om te stijgen (zowel in wooncarrière als in leefcarrière). De ladders bieden bewoners en ondernemers perspectief ín de wijk. Alleen op deze manier is waardecreatie op Zuid te realiseren die op den duur tot waardestijging leidt. Hiervan profiteert uiteindelijk iedereen, de bewoners van Bloemhof en Hillesluis voorop. Vanuit de integrale kijk op de wijken zijn tien ladders geselecteerd, die als vliegwiel dienen voor het Samen Pionieren, het Trots Samen Leven, het Verrassend Gevarieerd Wonen en het versterken van de kracht op Zuid.

Tien ladders om toekomst op Zuid te maken 1. Het stimuleren van het pioniersschap in Hillesluis –

– –

–

–

Door een uitgekiende inzet van de bedrijfspanden van het WBR in Bloemhof en Hillesluis wordt het startende ondernemers eenvoudiger gemaakt om van hun bedrijf een succes te maken. WBR levert woningen aan het project Kluswoningen in Hillesluis om pioniers naar Hillesluis te lokken. WBR gaat actief bijdragen aan de revitalisering van de Beijerlandselaan. Dat geldt zowel voor de (economische) aanpak van het particulier bezit als voor de woonfunctie boven de winkels. Hillesluis heeft geen studentenklimaat. Vooral de combinatie van meer ruimte voor minder geld moet studenten aantrekken. Een derde stadsbrug is bijzonder gewenst: Hillesluis ligt dan niet enkel hemelsbreed op twee kilometer afstand van de universiteit. Dat biedt wellicht mogelijkheden om studentenhuisvesting te realiseren boven de winkels aan de Beijerlandse laan en de Groene Hilledijk. Via het Pact op Zuid worden bedrijven op Zuid benaderd voor de adoptie van projecten of het faciliteren van startende ondernemers om zodoende te investeren in hun (toekomstige) personeel. WBR neemt de regie in het uitvoeren van de gebiedsvisie ‘Hilleplein’. De ontwikkeling hiervan draagt bij aan het samen pionieren, het verbinden en ontmoeten.

2. De jongeren: vakmensen van de toekomst –

44

Van de complexe problematiek van jongvolwassenen (met name rond 20 jaar) is nog te weinig bekend. Samen met haar partners gaat WBR zich actief inzetten om die problemen beter te begrijpen en de problematiek van deze groep op de agenda te krijgen. WBR 45


– – –


voelt zich als gebiedsregisseur verantwoordelijk voor de toekomst van de jongeren op Zuid, zoals in project Jong XL. Er komt een actieve inzet op de jonge klanten door met hen in gesprek te gaan en zo hun woonwensen te weten te komen. WBR zet zich in voor betere voorzieningen voor de jongeren in de wijk. De Woonfoyer aan het Sandelingplein is een geslaagd initiatief. We willen deze waar mogelijk uitbreiden. WBR-vestiging Zuid-Centrum biedt ieder jaar stageplaatsen aan voor AKA (Arbeidsmarkt gekwalificeerde Assistent)-, MBOen HBO-studenten. Ook in bouwprojecten, zoals aan de Boekweitstraat, wordt gezocht naar stageplaatsen.

5. Trots Samen Leven in Bloemhof –

6. Toewijzingsbeleid op basis van leefstijl –

3. Scholen als nieuwe iconen voor de wijken, versterken kwaliteit scholen –

–

–

–

WBR zet zich in voor een trots samen leven van de bewoners in Bloemhof. Thuiswonende kinderen uit de buurt, die al lang in de wijk gevestigd zijn en er graag willen blijven wonen, worden op de hoogte gehouden van het actuele aanbod in Bloemhof-Zuid .

–

WBR zoekt met haar partners op Zuid naar de meest geschikte locatie voor een HAVO/VWO om de jongeren uit Bloemhof en Hillesluis meer kansen te bieden. Er moeten meer BSO’s nabij basisscholen komen. Samen met de basisscholen en de aanbieders van BSO zoekt WBR naar geschikte locaties en/of gebouwen. Het WBR neemt de regie in de ontwikkeling van een Multifunctionele Accommodatie (MFA) in Hillesluis. Vestia heeft dat reeds voor Bloemhof gedaan (locatie Wielslag). De MFA wordt een plek waar onderwijs, zorg, BSO, maatschappelijke stages e.d. samenkomen. Bij de invulling van de MFA wordt aansluiting gezocht bij de ‘ideeën’ van Henk Oosterling : ‘Rotterdam-Vakmanstad’ waarin de MFA ook voor jongeren in de wijk en de wijkorganisaties wordt ingezet. In de gebiedsvisie voor het Hilleplein is ingezet op een cultuur-/onderwijscluster.

Met een toewijzingsbeleid dat is gebaseerd op de leefstijl en woonwensen van de klanten wordt trots samen leven in een gedeelte van Bloemhof-Zuid bevorderd. Dat kan door zoveel mogelijk in te spelen op de woonwensen van de klanten (zowel bij huur als koop) en tegelijkertijd de match tussen leefstijlen te verbeteren. Betere kennis van de klanten. Om dit zorgvuldig te kunnen doen is het zaak om nog veel meer vanuit leefstijlen naar de klant te kijken. En ook naar de verhalen erachter te blijven vragen.

7. Positieve beeldvorming: ‘Verkoop’ van de wijk in plaats van de woningen –

In al onze uitingen wordt het waardebod van de wijken gepromoot. Het waardebod wordt gemeld op de verkoopposters op de ramen van de woningen en in de welkomstpakketten voor nieuwe bewoners. Bewoners nodigen hun buren uit de andere buurten uit om het Verrassend Gevarieerd Wonen te ontdekken (‘Zuid-seeing’). Er komt meer en betere informatie over de sport- en spelvoorzieningen in de wijk. Een jonge architect huurt de modelwoning in de Kiefhoek en is tegelijk gastheer voor bezoekers die de woning willen bezichtigen.

8. Meer groen in de wijken 4. Transparantie woningaanbod in de wijk –

–

46

–

De verscheidenheid in het woningaanbod in Bloemhof en Hillesluis (huur, koop, MVE, kluspand en begeleid-wonenprojecten) wordt in samenwerking met de verschillende aanbieders in de wijken (Vestia, makelaars, particuliere verhuurders, ed.) transparanter gemaakt. Een zelfde transparantie krijgen de financieringsmogelijkheden om voor huurders de overstap naar een koopwoning eenvoudiger te maken. Er wordt meer informatie gegeven over de ontwikkelingen in de wijk, onder andere via de website van het WBR. Is er bijvoorbeeld veel leegstand te verwachten bij renovatie of sloop/nieuwbouw, dan wordt dat ook gemeld.

– –

WBR zet zich actief in voor een ingrijpende verbetering van de openbare ruimte door de gemeente. WBR investeert in meer groen in de wijk via de aanleg en onderhoud van voortuinen en door speeltuinen te sponsoren. Samen met scholieren, een tuincentrum en bewoners worden de voortuinen aangekleed.

9. Openen van de wijken –

47

Bewoners waarderen de goede bereikbaarheid van de wijken met het openbaar vervoer en de auto. Toch valt er nog wel het een en ander te verbeteren. De langzaamverkeersroutes ín de wijken naar onder andere de havens kunnen beter. �Dan worden de ‘Parels van



Zuid’ bereikbaar voor de bewoners van Bloemhof en Hillesluis en zijn de wijken tegelijkertijd beter zichtbaar voor bezoekers. �

10. Van huisbaas, naar bouwheer, naar gebiedsregisseur –

– – –

WBR neemt de rol van gebiedsregisseur in de wijken Bloemhof en Hillesluis op zich. Dat is een relatief nieuwe rol, die WBR met een zo breed mogelijk draagvlak bij voorkeur in co-productie met partners op zich zal nemen. Wij zoeken meer gebiedspartners om samen toekomst op Zuid te maken. WBR ontwikkelt met Vestia en de gemeente een gezamenlijke gebiedsvisie voor Bloemhof en Hillesluis. De toekomst van de bewoners in Bloemhof en Hillesluis staat centraal. Om hier zorgvuldig mee om te gaan is het zaak om nog veel meer vanuit leefstijlen naar de huidige en toekomstige klant te kijken. Maar ook naar de verhalen er achter te luisteren. Sinds 2006 zijn wij veel meer in gesprek met onze klanten over de leefomgeving in de wijk. Inmiddels weten we veel van de woonwensen van onze huidige en toekomstige klanten in Bloemhof en Hillesluis.

Met de uitgave van ‘Het Verhaal van Bloemhof en Hillesluis’ is een deel van de ‘ladders’ al daadwerkelijk in uitvoering. Een ander deel wordt op dit moment in concrete acties opgepakt binnen het WBR. Aan de hand van de kennis van de klant en haar woonwensen, samen met het waardebod per wijk is het WBR nu in staat zowel klantgericht als gebiedsgericht een nauwkeurig samengesteld programma op te stellen. Dat zal nog verder in overleg met bewoners en samenwerkingspartners gebeuren. Op deze manier maakt het WBR haar beloften waar. Naast deze concrete acties geldt uiteraard ook nog de uitnodiging die het WBR aan het begin van dit verhaal deed: “Wij nodigen iedereen uit om ook ‘een verhaal te komen halen’ in deze bijzondere wijken”.

48

49



PATRIMONIUMHOF

BINNENTERREIN

HILLEPLEIN

OCH T

CO

PU T SEB

KIEFHOEK

LO SSE UM WE G

LE

VL

IE

T

A AN

IL

B E IJ E

RL AN

DSEL

H

BLOEMHOFPLEIN

H

I

E D IJ K

E

EG

ZICHT OP DE KUIP

BLOEMHOF ZUID

BLOEMHOF ZUID

STULEMEIJER

STRE VEL SWEG

50

51

SPEELTUIN

HIGHLIGHTS BLOEMHOF EN HILLESLUIS

G RO

ENE

G

W

H IL L

L

L ANGE HILLE WEG

AN

E LL

VARKENOORDSEPARK


Een avondwandeling door Bloemhof en Hillesluis

omringen. Daaronder staan banken, waarvan er op dit tijdstip een bezet is. Twee vrouwen zitten daar op hun gemak te genieten van deze prachtige zomeravond. Een man met hond komt aangelopen en steekt op zijn gemak het plein over richting de Utrechtsestraat. Een scooter met twee opgeschoten jongens erop komt rustig uit de Overijselsestraat aangereden en stopt nabij de manshoge groene metalen hekken die aan de overzijde het plein van de Bogermanschool scheiden. “Hier lijkt nu niets aan de hand te zijn”, reageert Anja op mijn vragende blik, “maar is dat wat we hier nu waarnemen wel de waarheid?” Met deze vraag plaatst zij de kwestie van dit plein direct in een filosofisch kader. “Want wees nu eerlijk”, vervolgt zij, “waarschijnlijk denk jij ook dat die twee jongens daar drugskoeriers zijn”. Ik knik, want ben op mijn hoede gezien de berichten die over dit plein de ronde gaan. “Maar dat hoeft dus niet zo te zijn”, stelt Anja. Ik beken: “je hebt een punt”. Ik had het hier veel erger verwacht. Ik dreig met de werkelijkheid op de loop te gaan. Man met hond had drugshandelaar kunnen zijn, maar maakt zeer waarschijnlijk gewoon zijn gebruikelijke rondje, nog even voordat het achtuurjournaal begint.

“Daarom zitten wij hier!” “Wat zou er gebeuren als die hekken hier verdwijnen?”, vraagt Anja. “Goede vraag”, denk ik. Ofschoon de kastanjebomen het plein domineren, zijn het de hekken die het leven daarop determineren. Ze zijn bedoeld om uit en buiten te sluiten, om gedrag te reglementeren en zelfs het spel met de bal te kanaliseren. Hekken zijn het symbool van wantrouwen en onzekerheid. Het weghalen van de hekken is de bevrijding van deze plek, die dan gewoon weer een open plein mag zijn. “Ik zou er in ieder geval een opgelucht gevoel van krijgen”, antwoord ik. “Weet je”, vertrouwt Anja mij toe, “ik geloof niet zo in de maakbare samenleving, niettemin gaat het hier op dit plein wel om een vorm van samen-leven”. De vraag, die zij daarbij aan de orde stelt, is in feite deze: ‘wat moet er gebeuren om dat samen-leven tot stand te brengen zonder direct in determinerende maatregelen als het plaatsen van hekken te vervallen?’ In de kern is dat toch een vraag naar de maakbaarheid, niet die van de samenleving als geheel, maar die van het samen-leven op dit plein. Opgeleid als planoloog geloofde ik vroeger sterk in de idee dat de samenleving maakbaar was. Ik heb daarom destijds met volle overtuiging aan de Rotterdamse stadsvernieuwing meegewerkt, waarvan de resultaten achteraf gezien overigens niet bepaald iets waren om over naar huis te schrijven. Ik realiseer mij plotseling dat het deze vraag is, die als een rode draad door het gehele verhaal van Hillesluis en Bloemhof loopt. Het is de vraag die niet al-

Carol Hol, 2 augustus 2007

Over de waarheid en de werkelijkheid Anja van der Sijde komt mij tegemoet lopen, precies op tijd. Het is donderdagavond 2 augustus 2007, klokslag 19.00 uur. Het weer is mooi. We treffen elkaar op het Stichtseplein en niet zonder reden. Dit is het plein waar Annemarie Sour zo kleurrijk over heeft geschreven. Ik citeer uit haar rapportage (Pleinenonderzoek: Stichtseplein, Sour & Desmet, Conceptversie 7 juni 2007) in willekeurige volgorde: ‘gezellige sfeer, tevredenheid en ontmoetingsplek voor alle leeftijden’; ‘chillen, kijken, praten en spelen’; ‘verveling, vandalisme en intimidatie’; ‘modeplatform; ‘hotplein en niks-aan-de-handplein’. Het Stichtseplein is het plein van de contrasten en tegenovergestelde belangen, de plek middenin Hillesluis waar kennelijk niet een waarheid heerst maar waar verschillende werkelijkheden het dag- en nachtritme bepalen. Ik zie een metalen voetbalkooi midden op het plein, waarin twee jongetjes balletje trappen. De kooi houdt de bal gevangen, toch weet die een keer te ontsnappen. De bal rolt in mijn richting en ik schiet terug, tot vreugde van de jongetjes. Werkelijk prachtig zijn de kastanjebomen, waarvan de kronen het plein als een groene krans 52

53


leen voor dit plein relevant is maar die telkens ook centraal zal blijken te staan in andere delen van de wijk. “Ik geloof”, zeg ik heel stichtelijk, “dat het er wel degelijk toedoet wat we doen, dat je als individu en ook als organisatie van betekenis kan zijn”. Anja reageert resoluut: “daarom zitten wij, het WBR, hier!”.

welkom. Daarbij moeten we niet vergeten de bewoners die hier in deze wijk een groei doormaken, de sociale stijgers dus, vast te houden. Die zijn immers in het verleden en nu nog steeds, bij gebrek aan beter, vertrokken”. De wijkagent beaamt dit: “als het ergens kan, dan is het wel hier, want aan de betrokkenheid ligt het niet, die is in de wijk, niet overal overigens, best wel goed te noemen”. Als voorbeeld noemt hij de Donkerslootstraat. “Zo zou het overal moeten, ga daar maar eens kijken”, adviseert hij. Ik werp nog even snel een blik de Vlasakkerstraat in en zie aan het einde daarvan de Kuip oprijzen. Dat blijft een mooi gezicht.

“Dit is mijn wijk!” We laten het plein achter ons, lopen om het gebouw waarin de islamitische school De Dialoog en de basisschool De Zonnehoek zich bevinden, de Drentsestraat in. Geen hekken dit keer, maar wel een gemetselde muur, ooit fraai en nu aftands, tussen het schoolgebouw en de straat. Op het gazon, dat die naam niet verdient, liggen twee grote parasols schijnbaar achteloos op hun kop. Het signaal is hier: ‘onverschilligheid’. Maar even voorbij de muur ziet de wereld er een stuk vrolijker uit. Daar ligt het Drents Plantsoen, dat in tegenstelling tot het Stichtseplein heel open oogt en uitnodigend werkt. Het is niet stenig, maar groen. Overal is er leven en wordt er gespeeld. Alle banken zijn bezet. Ik zie kinderen, meisjes en jongens, jongeren en ouderen. Zo hoort het eigenlijk altijd en overal te zijn, vind ik, want “is dit nu niet een voorbeeld van samen-leven?” Ergens weet ik dat ik overdrijf, toch is dit plein wel goed gemaakt. Een klein beetje maakbaarheid mag toch wel? Er komt een politiewagen, de ramen naar beneden gedraaid, zachtjes aangereden. Hier op dit plein had ik die niet verwacht. “Wat kijken jullie zorgelijk”, zegt de agent achter het stuur toeschietelijk, “is er wat?” Anja vertelt hem wie we zijn en wat we hier aan het doen zijn. Dat vindt hij interessant en hij stelt zich voor. “Komt u hier vaak”, vraag ik. “Ja”, antwoordt hij, “dit is mijn wijk”. Hij blijkt veel van Hillesluis en de bewoners te weten en maakt een sterk betrokken indruk. Voorbijgangers zwaaien naar hem en sommigen schieten zijn collega, die naast hem zit, aan. “Er zijn problemen, maar die worden soms wel erg uitvergroot”, licht de wijkagent toe. “Jullie doen het wel goed”, zegt hij tegen Anja. En jullie manier van werken komt ook goed over”, en hij voegt eraan toe: “mensen, die ervoor gaan. Dat heb ik, toen ik wijkagent elders in Rotterdam was, wel anders meegemaakt”. “Wij kiezen in de eerste plaats voor de bewoners en voor een zo breed mogelijke aanpak, waarbij wij onze kerntaak natuurlijk wel in de gaten houden”, vertelt Anja. “Ik weet wat je bedoelt”, zegt de wijkagent, die zo nu en dan ook ‘opbouwwerker, maatschappelijk werker en jongerenwerker’ tegelijk is, “maar de bevolkingssamenstelling is nu wel erg eenzijdig, sommigen zijn gewoon erg arm. We kunnen hier best wel wat meer mensen met hogere inkomens van buiten de wijk gebruiken”. Anja knikt en zegt: “dat willen wij ook en die zijn natuurlijk ook van harte 54

De kunst van het verbinden Het straatbeeld van de Donkerslootstraat vertoont alle goede kenmerken die je van een straat met koopwoningen in de betere stadswijken van Rotterdam verwacht. De mensen hebben het hier kennelijk naar hun zin. “Eigenlijk geldt dat laatste voor veel bewoners van Hillesluis en Bloemhof”, bevestigt Anja. Dit is een bemoedigend teken dat nu wij zo hier rondlopen des temeer het gevoel versterkt dat het verhaal dat in dit boekwerkje over die twee wijken wordt verteld gewoon klopt. Wij keren om, gaan langs de West-Varkenoordseweg en de kluswoningen richting de moskee, die verlaten ligt, want nog in aanbouw en door leegte omgeven. Dit is de plek, het Hilleplein, waarvoor het WBR werkelijk een heel goed plan heeft bedacht. Het richtinggevende idee daarvan is om de moskee op betekenisvolle wijze met de omgeving te verbinden. “Dat is dan onze manier om aan de integratie in de wijk bij te dragen”, beklemtoont Anja en nuanceert: “Wij leggen niets op, wij maken wat er in de buurt reeds sterk leeft, daardoor krijgt het ook betekenis”. Neem dan wat mij betreft ook de noordoostzijde van de Slaghekstraat mee. Daar staan, in totale verwarring, losse gebouwen als het ware van bovenaf gedropt, die geen enkele poging doen hun betekenis voor de buurt duidelijk te maken. Ook gemaakt, maar ik vraag mij in dit geval oprecht in gemoede af wat daar nu de stedenbouwkundige gedachte achter is geweest. Waarschijnlijk geen, vrees ik.

Het IJzeren Gordijn En zo geraken wij op de Beijerlandselaan. Wij passeren het blok waarin vroeger het Colosseum zat. Ik weet mij dat nog goed te herinneren want daarin bevond zich ook de dansschool waarop ik als viertienjarige jongen zat. Hier heb ik mijn eerste meisje ontmoet. Om de hoek aan de Groningerstraat nr. 2 was de ingang. Mijn blik gaat ook die richting uit en warempel, daar staat boven de deur geschreven: “dansschool Marcel Silvius”. Op dit punt maakt de Beijerlandselaan een knik en is 55


de lange lijn van deze laan goed te zien. Het moet mij van het hart: dit is geen fraai gezicht, niet iets om trots op te zijn. Wie het verleden van deze laan kent weet dat hier sprake is van een groot verlies. Dan doel ik niet alleen op de leegstaande winkels. Die staan te koop dan wel te huur of zijn ter overname, behalve die van slagerij Stedehouder, want op het raam daarvan staat uitdrukkelijk vermeld: ‘Deze winkel blijft leeg’. Een verlies is zeker het verdwijnen van de vele kwaliteitswinkels, die hier waren gevestigd. Die krijgen we hier niet meer zo gauw terug, want nauwelijks maakbaar. Veel van wat er nu zit kan mij niet bekoren. Is dat echter niet de werking van de markt, die in het omringende gebied (nog) niet koopkrachtig genoeg is? Het is die markt die zich eerst en substantieel zal moeten gaan verbeteren. Daarna pas kan Beijerlandselaan volgen. Maar wat mij bovenal stoort, dat zijn de luifels, die zich als een ijzeren gordijn langs die lange lijn tot aan de horizon uitstrekken. Die lijn wordt nog eens extra benadrukt door de ijzeren afzettingen langs en masten op de trambaan, die als een barrière dwars door het midden van de laan loopt. “Wat vind je daar nu van”, vraagt Anja met een tikje ironie in haar stem. Want luifels, die waren immers nog niet zolang geleden het panacee tegen elk verval. “Ken je die gangpaden in gevangenissen, met aan de ene kant de cellen met tralies ervoor, zie de rolluiken voor de etalages, en aan de andere kant een open ruimte, waar je overigens zonder verlof ook niet mag komen, zie de trambaan? Daar doet mij dat aan denken”. Anja herkent het beeld en somt op wat we tot nu toe op onze wandeling zijn tegengekomen: “hekken, muren, luifels, afzettingen en rolluiken, dat is wel heel veel, dat mag bepaald wel wat minder in dit gebied”. Terwijl wij doorlopen op zoek naar een café -het is warm en wij hebben dorstwijst zij plekken boven de winkels aan waar allang niet meer wordt gewoond. Op de hoek met de Adriaen Nimantsstraat ligt een terrein braak. Er staat een bord met de volgende tekst: “Momenteel zijn wij bezig met het bekijken wat mogelijk is op deze plek. Wij verwachten dat de bouw start in 2007”. Dat wordt nog flink aanpoten. En over werk gesproken, dat wordt op de laan toch nog wel aangeboden, zie de posters op de diverse etalages, waarop respectievelijk wordt gevraagd naar: ‘nette verkoopster’; ‘bedienster’; ‘chauffeur, minimaal 24 jaar en liefst met ervaring’; ‘filiaalmanager’. Aan het einde van de laan, waar deze de Strevelsweg kruist, zit café Cosy Corner. Daar gaan we naar binnen en worden we al snel bediend. Het is hier allemaal Feijenoord wat de klok slaat. Ook ik ben gisteren, na zoveel tijd, wezen kijken naar Feijenoord-Chelsea. De Kuip zal helemaal vol, en dat voor een oefenwedstrijd! “Ja”, zegt de barman, “de zaken gaan weer goed. Nu is het hier rustig, maar ik voorspel je, met het toernooi dit weekeinde 56

kan je hier over de hoofden lopen”. Een bewoonster, ze ziet er goed uit en ik schat haar dan ook net vijftig, maar ik zit helemaal fout, ze is al begin zestig, komt erbij staan en vraagt wat ze nu met haar nieuwe woonpas moet doen. Anja legt haar dat uit. “Moet je dat nu toch zien!”, en ze wijst naar de woningen boven de winkels aan de overkant van de laan. “Is het geen schande, die staan al meer dan 15 jaar leeg!”. Dat is het zeker. De barman zegt: “jullie gaan fuseren met de Nieuwe Unie, is het niet?” Anja antwoordt: “dat is gisteren officieel gebeurd”. Wij heffen ons glas op “Woonstad Rotterdam”, drinken, wensen de bewoonster en de barman nog een prettige avond – “dat gaat helemaal lukken”, roepen zij ons na - en stappen op.

“Wij maken toekomst op Zuid!” Wij gaan de dijk af, Bloemhof in. “Dorp in de stad”, dat is hier het gevoel. Mijn halve familie heeft er gewoond. Het ziet er allemaal tamelijk goed uit, veel beter dan het vroeger was, denk ik mij te herinneren. De voortuintjes zijn keurig onderhouden, de woningen opgeknapt. “We hebben er dan ook veel in geïnvesteerd”, maakt Anja duidelijk. Een beer van een kerel, in korte broek en hemd zonder mouwen, staat liefdevol zijn auto te poetsen. “Moet je luisteren”, adviseert hij mij, “autowas nooit in de zon uitwrijven, daar krijg je alleen maar witte vlekken van”. Met die wijsheid lopen wij verder, de wijkagent op de fiets tegemoet. Het is niet dezelfde, deze draagt een grote snor. Hij zegt ons vriendelijk gedag, draait een rondje en schiet een zijstraat in. Dorp in de stad, wie doet je wat? Wij steken de singel, die de Lange Hilleweg heet, over. Daar staan nieuwe woningen, gebouwd door Vestia. “Dat hebben ze goed gedaan”, complimenteert Anja haar collega’s. De doelgroep zijn de sociale stijgers, vooral jonge gezinnen uit de wijk, en dat is zo te zien goed gelukt. “Als je mij nu vraagt wat ik als toekomstbeeld voor de wijk zie”– en ja, dat was ik inderdaad van plan Anja te vragen – “dan is het dat we die doelgroep hebben weten vast te houden, dat zij het zijn die hier de toekomst maken, dat zij de wijk een nieuwe impuls hebben gegeven”. Nu ben ik het die lacht. “Als jij dat maakbaarheid wil noemen”, weet Anja mijn gedachten goed te raden, “dan vind ik dat wel goed zo!”.

Ritueel Midden in Bloemhof ligt het plein, dat heel toepasselijk dezelfde naam draagt. Ook hier, op deze fraaie zomeravond, speelt zich het leven buiten af. De avond begint te vallen. Wij lopen nog snel de Kossel door en komen uit in de 2e Balsemienstraat. Wat is het hier prachtig! Daar wil ik er wel meer van. Dit is een duurzaam gebiedsconcept, dat best el57


Simone is geboren in Schiedam. Haar ouders zijn afkomstig uit Spangen. Simone is 2e jaars student Pedagogiek aan de Hogeschool Rotterdam en gaat met het openbaar vervoer naar school aan de Rochussenstraat. Ze is een diplomastapelaar. Begonnen in het Speciaal Onderwijs voor het voorbereidend onderwijs is ze vervolgens naar het Albeda College gegaan. Via het Albeda College kreeg ze de mogelijkheid om gebruik te maken van het begeleidkamer-project van het WBR op het Sandelingplein. Na het afronden van haar MBO-opleiding in 2006 moest ze het ‘Albedapand’ verlaten en kreeg ze van het WBR een tweekamerappartement in de Hyacintstraat aangeboden. Simone is alleenstaand en heeft twee katten en een hondje. Ze komt rond van een bijdrage van haar ouders.

58

Simone was niet bekend met Rotterdam Zuid. Ze kende er niemand. Haar bovenhuis vindt ze prettig. “Ik ben er echt blij mee. Ik loop zo van de slaapkamer in de badkamer, heb een keuken en woonkamer en ook nog een balkonnetje. Kom ik thuis dan voelt het heerlijk: als echt thuiskomen. Wat ik minder vind is de buitenkant. Het is een grijze betonnen geval en maakt de huizen dodelijk saai. Zeker in de winter zorgt het voor een sombere straat. Waarom geen kleurtje op de gevel? De smalle straten kunnen om de boel te verlevendigen ook wat meer groen gebruiken. Dat kan heel simpel met een klimop langs de muur of door geveltuintjes.”

59

Huurappartement in de Hyacintstraat

23 jaar

Simone Oosterwijk,

ders in de wijk zou mogen worden gereproduceerd. “Daar wordt op gestudeerd”, vult Anja aan, terwijl de wijkagent ons weer voorbij fietst. Wie klaagt er hier over het gebrek aan blauw op straat? Wij steken de kruising Lange Hilleweg/Hilleweg over, die in feite een T-splitsing van twee markante singels is, dus: “Zonde, die onderbreking van een mooie singel”, vindt Anja, en dat geldt ook voor de twee markante schoolgebouwen, die als poortwachters de entree tot de Polderlaan markeren. Op die andere kruising, die van de Slaghekstraat met de Beijerlandselaan, is het heel druk. Zo komen we van de rust van het dorp in de drukte van de stad. We slaan rechtsaf de Beverstraat in. Er spelen kinderen op straat. Hun moeders zitten op de stoep thee en koffie te drinken. Zij bieden ons een koekje aan, dat wij maar al te graag aannemen. Wij naderen het Stichtseplein. “Ik hou wel van rituelen”, zegt Anja aan het einde van onze voettocht, die tevens het einde van haast een jaar intensieve samenwerking markeert. “We hadden het niet beter kunnen afsluiten”, vind ik ook. Ik kijk nog eens het plein in het rond. Het is er donker en stil.

“Voordat ik het huis in de Hyacintstraat ging bekijken dacht ik dat het in Bloemhof een zooitje was. Maar in de praktijk is het hier zeer rustig. Het is er rustig en sociaal. De buren begroeten elkaar en de bewoners komen over als vriendelijke mensen. Het contact bestaat uit hallo en dag. Voor Rotterdam is het een rustige en prettige buurt. Mijn buurman heeft wel verteld dat het hier niet altijd lekker wonen is geweest. Hij woont er nu acht jaar en hij zou het liefste weggaan. Of ik heb oogkleppen op of ben naïef, maar volgens mij is er hier in de buurt niets aan de hand.” “Van de voorzieningen in de buurt maak ik nauwelijks gebruik. Ik ga niet naar de bioscoop, discotheken of Ahoy. De boodschappen doe ik om de hoek bij de Edah/Lidl of Super de Boer. Uitgaan is koken voor vrienden bij mij thuis of eten bij vrienden.” “Over twee jaar ben ik afgestudeerd en wil ik werken als sociaal pedagoog in het speciaal onderwijs. Het is de omgeving waarin ik zelf ben opgegroeid. Het Speciaal Onderwijs heeft mij zeer goed gedaan. Door-


dat ik meer individuele aandacht kreeg, nam mijn zelfvertrouwen toe en voelde ik me gerespecteerd. Binnen een paar maanden waren mijn gedragsproblemen over. Ik kies dus voor werk wat ik echt leuk vind en waar ik echt mijn hart in kan leggen. Ook op buurtniveau zouden we wat meer voor de jongeren uit het Speciaal Onderwijs kunnen doen. Kijk waar ze goed in zijn: zingen, dansen, rappen of voetbal. Het maakt niet uit, als ze eerst maar meer zelfvertrouwen krijgen. Dan pas kunnen ze ook de stap naar leren makkelijker maken.” “Voor mijn dertigste wil ik twee kinderen. Het liefst wil ik verhuizen naar een woning in Leiden of Delft. Ik ben daar een paar maal geweest. De sfeer en het uitzicht bevallen me daar. Ik zou niet zo gauw denken aan een woning in Rotterdam. Het is een gevoel, maar ik heb er geen verklaring voor. Hier staat veel te koop, blijkbaar gaan de huizen hier moeilijk weg. Voor mij is belangrijk dat er goede scholen in de buurt zijn en er geen auto’s door de straten scheuren. Voor de kinderen moet er voldoende geschikte speelplekken zijn. Hier zie ik in de buurt weinig mogelijkheden. Het is geen plek met brede stoepen en prettige speelpleinen. Mijn kinderen naar een gemengde school in deze buurt zou ik prima vinden. Voor mij moeten ze leren omgaan met een gemengde samenleving en van alle culturen iets leren.”

60

61


Mevlüt Uzun is geboren in Turkije, kwam als zevenjarige naar Nederland en groeide op in Zwijndrecht. Samen met zijn broer heeft hij Positief Makelaardij opgericht. Na het voorbereidend beroepsonderwijs volgde hij de opleiding tot boekhouder (MBO) in de avonduren en ging naar InHolland voor de opleiding Vastgoed (HBO). Mevlüt: “Ik was al werkzaam als makelaar toen ik begon met de avondopleiding voor makelaar. Mijn vader heeft ons gestimuleerd om te studeren. Hij zei: ‘Als je niet studeert, kom je nergens’.”

62

63

Positief Makelaardij, Putselaan

Mevlüt Uzun

, 27 jaar

Mevlüt is opgegroeid in Zwijndrecht en is daar gewend, maar ook vindt hij Zwijndrecht een rustige en meer veiliger plek om met vrouw en kinderen te wonen. In Hillesluis zou hij met zijn gezin niet willen wonen, dan liever in Lombardijen of IJsselmonde. Voor zijn onderneming koos hij wel voor Hillesluis. “Ik zie Rotterdam als een handelsplaats. Hier zijn veel mogelijkheden om een kantoor te openen, klanten te vinden en na te denken over toekomstige mogelijkheden. Zwijndrecht is een dorp van ambtenaren en fabrieksarbeiders. We hebben niet gekeken naar Amsterdam of Den Haag, maar ons georiënteerd op Rotterdam. Daar zien we kansen.” Ze zijn een paar jaar geleden begonnen met het bemiddelen in de verkoop van woningen. “Veel mensen zoeken koopwoningen tussen de 70.000 en 120.000 euro. Rotterdam Zuid heeft ze. Hier zit ons aanbod en onze doelgroep. Negentig procent van onze klanten is Turks. Ze zijn enigszins geremd om naar een Nederlandse makelaar te gaan, omdat ze de taal niet helemaal machtig zijn, maar ook het systeem niet kennen. Deze mensen hebben geen verstand van hypotheken, koopaktes en makelaars. We nemen onze klanten bij de hand, bereiden alles met ze voor en waarschuwen ze zonodig.” “We zijn drie jaar geleden begonnen in een nieuwbouwpand van het WBR. Het is een nieuwe locatie, goed bereikbaar met het openbaar vervoer en met de auto en het parkeren is gratis. We hebben ook gekeken op de Groene Hilledijk, maar de ruimtes zijn vaak kleiner en we moesten daarvoor tweemaal zoveel betalen. “We zien dat het met Hillesluis beter gaat. Vroeger stonden hier alleen oude panden. De nieuwbouw geeft het gebied een ander aanzien, maar ook de omgeving verbetert.”


Colofon Opdrachtgever

Speciale dank aan:

WBR

WE WILLEN DE VOLGENDE MENSEN BEDANKEN VOOR HUN INBRENG EN BIJDR AGE

FLIP BAKKER

TIJDENS DIT PROCES:

EDWIN DORTL AND

ESTHER AGRICOL A, DHR EN ME VROUW BIJL, DHR BORNE T, HENK OOSTERLING,

PAUL ELLESWIJK

DHR VAN DER PLIGT, NELL A EN A AD VAN DEN HOEK-BOEREE, SIMONE OOSTERWIJK,

HANS VAN DER HEIJDEN

SHARIN EN EL SHEMAR SAMBO, MOHAMMED SAJRI, GÜLBAHAR TORUN, ME VLÜT UZUN

EELCO L AGAS

R A AD VAN WIJZEN: THOM AUSSEMS, TRUDO; K ARIN VAN DRE VEN, WOONPLUS;

JOYCE SARIS

MARGA DUIJNKER, VML. BESTUUR SVOOR ZIT TER PORTA AL; K ARIN SCHREDERHOF,

ANJA VAN DER SIJDE

VML. PAC T OP ZUID, JENNY VERMEEREN, DE NIEUWE UNIE; WILLEM KLOS, DIREC TEUR

JOHANNEKE VAN DER VEER

WBR; STEFAN SCHUWER, VML. MANAGER EN ALLE OVERIGE BE WONER S, ONDERNE-

ILONA VAN VLIE T

MER S, COLLEGA’S, GEMEENTE, STAKEHOLDER S EN BE TROKKENEN VAN BLOEMHOF EN

TINEKE VREDENBREGT

HILLESLUIS.

WIJK TE AM HILLESLUIS WIJK TE AM BLOEMHOF

In samenwerking met: CONCIRE CAROL HOL DAFNE FOE T ANNELINE VAN DER STR A ATEN

Interviews ANNEMARIE SOUR

Onderzoek en paneldiscussies SMART AGENT COMPANY

Fotografie OT TO SNOEK CONCIRE

Vormgeving WALVIS & MOSMANS IDENTITEIT & VORMGE VING

64

65


BIJL AGE

Bijlage 1 Het proces De trots en de kracht van de wijken, daar richtte het onderzoek zich op. Dat moest volgens de opstellers het startpunt zijn voor een visie, een gebiedsprogramma voor Bloemhof en Hillesluis. De wijken komen al te lang alleen op een negatieve manier naar buiten. Er is ook een andere kant die bij ons al langer bekend was. Het benoemen van deze kracht heeft inspiratie gegeven en richting aan de ambitie, de doelen en aan een concreet programma. De afgelopen maanden is volgens de ADI²-methode (Analyse, Diagnose, Idee en Interventie) gewerkt om hier toe te komen. Niet alleen door ons, maar door samen met wijkbewoners, ondernemers en andere betrokkenen te zoeken naar de trots en kracht van Bloemhof en Hillesluis.

debat. Dit leidde tot een gedegen en gezamenlijk gedeelde opinie, een gebiedsoordeel voor Bloemhof en Hillesluis. Zo zijn de kern van de opgave, de missie, de randvoorwaarden en de doelstellingen voor de gebiedsvisie tot stand gekomen.

Idee De ideefase is de fase van richting geven en richting kiezen; het is een logisch gevolg van de analyse- en diagnosefase. Klantgroepen werden bepaald. Met enige vertegenwoordigers daarvan is een creatieve sessie gehouden. Er zijn veel plannen, ideeën en wensen voor Bloemhof en Hillesluis. Er zijn zelfs projecten in uitvoering, maar een richtinggevend idee ontbrak nog. Door het gebied zowel van binnenuit als ook van buitenaf te bekijken is uiteindelijk een bouwwerk ontstaan. Dit bouwwerk werd het idee: het gebiedsconcept dat vanaf nu richting geeft aan de toekomst van Bloemhof en Hillesluis.

Analyse In deze eerste fase is de opgave nader verkend. Onderzoeken, rapporten en beleidsnotities zijn doorgespit, gesprekken zijn gevoerd met wijkbewoners, ondernemers en direct betrokkenen, waaronder (deelgemeente, Pact op Zuid, Vestia en de Nieuwe Unie). Samen met collega-corporaties en (deel)gemeente werden op de fiets bewoners en ondernemers bezocht die verhaalden van hun meest waardevolle en meest waardeloze plekken. Er moest meer kennis komen van de klanten en hun woonwensen. Met SmartAgent Company is kennisgemaakt met de verschillende leefstijlen van bewoners in Bloemhof en Hillesluis. Via panelgesprekken met bewoners zijn van hieruit de woonwensen en de huidige beleving van de woonomgeving in beeld gebracht. Annemarie Sour, onderzoeker/ journalist, scherpte dit beeld aan door naar de verhalen erachter te vragen in een-op-een interviews met kopers, huurders, ondernemers en spijtoptanten. Aan de hand van de kracht van de wijken, de context en data op sociaal, cultureel en economisch gebied zijn Bloemhof en Hillesluis zodoende geanalyseerd. Een team van WBR-medewerkers nam de verschillende kernwaarden-analyses op zich.

Interventie In deze laatste fase is vanuit het richtinggevend idee bepaald wat er gebeuren moest. De resulterende projecten vormen de bouwstenen van het fundament, het gebiedsprogramma. Duidelijk is de nieuwe rol die het WBR op zich neemt: die van gebiedsregisseur in Bloemhof en Hillesluis. WBR voelt zich als corporatie verantwoordelijk voor de leefomgeving van de bewoners, is er op gebrand hen perspectief te bieden. Aangezien je dat beter maar niet in je eentje doet, wordt naar coproducenten gezocht die met ons waarde willen creëren in Bloemhof en Hillesluis.

Raad van Wijzen helpt regisseren Al sinds 1918 is het WBR een woningbouwcorporatie die zich zowel vanuit de fysieke kant als ook de sociale kant inzet voor de bewoners van Rotterdam. De rol van gebiedsregisseur is nieuw voor ons. Daarom en ook om de kwaliteit van onze visie te waarborgen, hebben wij een ‘Raad van Wijzen’ opgericht. De Raad van Wijzen bestaat uit verschillende (voormalige) directeuren van woningbouwcorporaties en de programmamanager van Pact op Zuid. Zij gaven feedback en wijze raad. Zij hielpen de diagnose aan te scherpen en, aan het eind van het proces, deze gebiedsvisie. Een visie die past bij de ambitie van de nieuwe stadse corporatie Woonstad, op Zuid.

Diagnose In de diagnosefase is de kern van de opgave geformuleerd. In verschillende workshops zijn de WBR-medewerkers tot opiniërende uitspraken gekomen. Met de kernwaarden is een zogenaamd waardebod uitgebracht op de gebieden in Bloemhof en Hillesluis. Elk bod geldt voor de lange termijn. Ook voor de diagnose is bij anderen te rade gegaan. Wijkbewoners, ondernemers, (deel-)gemeente, collega-corporaties en andere betrokken partijen in de wijk is de diagnose voorgelegd in een 66

67


BIJL AGE

Bijlage 2 Het overzichtskaartje laat zien welke leefstijlen overheersen in Bloemhof en Hillesluis. De kleuren verwijzen naar de leefstijlen die Smart Agent Company onderscheidt: rood (vitaliteit) is extravert en ego georiënteerd; geel (harmonie) is extravert en groepsgeoriënteerd; groen (bescherming) is introvert en groepsgeoriënteerd; blauw (controle) is introvert en ego georiënteerd. Smart Agent Company maakte tevens een analyse van de typen samenlevingen die in deze gebieden het beste worden bediend. Onderscheiden zijn bijvoorbeeld gezellig wonen, exclusief wonen en huiselijk wonen.

68

69


Bijlage 2

70

71


72

Het Verhaal van Bloemhof en Hillesluis

Recommend Documents