EXCURSIE 1 december
Deze excursiedag wordt georganiseerd door het Restauratie Opleidings Project (ROP). Een onderdeel van het ROP is het promoten van restauratieopleidingen. Het ROP organiseert cursusdagen en gastlessen voor jongeren die geïnteresseerd zijn in de restauratie of al in de restauratie bezig zijn. Naar aanleiding van het succes van de vorige cursus heeft het ROP weer een cursusdag georganiseerd, en nu willen we meer jongeren in de gelegenheid stellen om deel te nemen aan deze dag. Ook de leerlingen uit Limburg zullen deze dag aan de excursie deelnemen. De begeleiders deze dag zijn de heer Bert Baltussen, de heer Christ Van Bree en mevrouw Sandra Van Trijffel. Het programma voor de dag ziet er als volgt uit: 9.00 9.15 10.00 10.00 - 10.45
uur uur uur uur
10.45 - 12.00 uur 12.00 - 13.00 uur 13.00 14.00 14.30 15.45
uur uur uur uur
Ontvangst bij het Bouwhuis in Rosmalen Vertrek naar de Sint-Jans kathedraal in ’s-Hertogenbosch Aankomst Sint-Jans Kathedraal in ’s-Hertogenbosch Ontvangst en introductie met koffie en gebak (door Boudewijn de Bont, directeur Nico de Bont) Rondleiding op de steigers van de Sint-Jans kathedraal Lunch in de directiekeet en introductie van De Muzerije en stoomketelfabriek Deprez Lopend naar De Muzerije Vertrek per bus naar Deprez in Tilburg Aankomst en rondleiding in de stoomketelfabriek Deprez Einde excursie en vertrek per bus naar Rosmalen
Verslag van de excursie van 1 december 2009 voor de leerlingen van het ROP-zuid, Brabant en Limburg. De excursie is georganiseerd voor de leerlingen restauratie timmeren en restauratie metselen niveau 3 en de belangstellende leerlingen voor het restauratie vak van niveau 2 timmeren en metselen . In totaal waren er 28 leerlingen en 4 docenten/begeleiders. Er was een afmelding van een EVC leerling ivm te drukke werkzaamheden op hun bouwproject.
De bus had een kleine vertraging vanuit Limburg, waardoor we iets later dan gepland zijn vertrokken uit Rosmalen. Vervolgens is de bus naar ‘s-Hertogenbosch gereden, waar we in de directiekeet werden ontvangen door Boudewijn de Bont (directeur van Restauratie bedrijf Nico de Bont). Onder het genot van een kopje koffie en een stuk appeltaart gaf Boudewijn de Bont een toelichting over het restauratiebedrijf Nico de Bont. Het opleiden van leerlingen in het restauratievak heeft Nico de Bont zeer hoog in het vaandel staan, vandaar dat Boudewijn de Bont graag tijd vrij maakt om het begin van deze dag met de leerlingen mee te maken. Het project waar de leerlingen als eerste gaan kijken bij dit bedrijfsbezoek is de St-Jan, aldus heer de Bont. De St-Jan is in +/- 1200 als Romaans kerkje gebouwd. Na 70 jaar was dit kerkje te klein geworden en is het vergroot. Rond 1380 is men begonnen met de bouw van de Gotische kathedraal over het Romaans kerkje heen. Het heeft 150 jaar geduurd voor de Gotische kathedraal er in zijn totaliteit stond. In 1529 was de kerk klaar. De eerste grote restauratie was van 1860-1940. Dit was ook tevens de grootste restauratie. De 2e grote restauratie was van 1965-1985. Nu is de 3e restauratie aan de gang. Dit omvat de kooromgang / hoogkoor, het noordtransept en het normale onderhoud. In 1999 is de 3e restauratie gestart en in 2010 moet het opgeleverd worden. De opdrachtgever is het kerkbestuur van de St-Jan in Den Bosch. De overige ROP- projecten van Nico de Bont die we gaan bezoeken zijn; Deprez en de Muzerije. Boudewijn de Bont laat een aantal foto’s zien van deze projecten. Verder geeft hij aan dat bouwbedrijf Nico de Bont het belangrijk vindt om jonge mensen op te leiden. Zij zijn de toekomst van hun restauratie bedrijf. Op dit moment hebben we ongeveer 10 leerlingen in dienst, waarvan ongeveer 50% niveau 3 is en de andere 50% niveau 2. Er zijn thans 3 à 4 leerlingbouwplaatsen in uitvoering. Verder heeft het bedrijf 8 gediplomeerde leermeesters in dienst en proberen zij vaste koppels te creëren (leermeester/leerling) voor een langere tijd. Bedrijfsleider Henk van de Brand heeft onlangs een zilveren speld gekregen van Fundeon voor het begeleiden van leerlingen, waar het hele bedrijf trots op is.
Kathedraal – Basiliek St Jan te s’Hertogenbosch. Een monumentale restauratie. De restauratie van de St-Jan is een zeer langdurig project. Het duurt maar liefst 10 jaar. Eind 2010 wordt het opgeleverd. Deze restauratie omvat in hoofdzaak twee onderdelen nl. het vervangen van de Tufsteen in Portlandstone aan de buitenzijde van de kooromgang en het demonteren en weer opbouwen van de zandsteenbekleding van het noordtransept. Verder zijn er bijkomende werken als herstel van leiendaken en glasinloodramen. De verwerkte Ettinger Tufsteen uit de tweede grote restauratie aan de kooromgang is ongeveer 80 jaar oud en is reeds sterk verweerd. Onder invloed van regen en vorst verbrokkelen beelden en stenen. Deze Etteringer Tufsteen is des tijds gedolven met dynamiet. Door deze explosie zijn veel haarscheuren ontstaan, waardoor afbrokkeling ontstaat. Ook door de grove structuur van Tufsteen wordt veel vocht opgenomen.
De zandsteen blokken en beelden aan het noordtransept, ongeveer 7000 stuks, moeten worden gedemonteerd en vervolgens weer geplaatst, omdat de ijzeren ankers in de natuursteen onderling en naar het achter liggende metselwerk aan het roesten zijn. Door het roesten worden de ankers 3 keer zo dik, waardoor de zandsteen blokken en beelden in brokken uit elkaar vallen. Bijzonder aan de verwerking van de zandsteen aan het noordtransept is, dat de natuursteen blokken zijn gestapeld met slechts enkele plaatjes lood er tussen en niet gemetseld.
Alle blokken krijgen na demontage een nummer, waarna ze worden getransporteerd naar de steenhouwer of beeldhouwer, naar de schoonmaakplaats of worden afgevoerd en door een nieuw blok worden vervangen.
De restauratie aan de Sint-Jan wordt uitgevoerd op een groot steiger met werkvloeren, werksteigers en kranen, om grote zware blokken zowel naar beneden als naar boven te krijgen. De hele steiger bij het noordtransept is een grote werkplaats op zich. Na het bezichtigen van de Sint-Jan krijgen alle deelnemers van de excursie een lunch aangeboden in de ontvangstruimte, waarna ze hun weg te voet vervolgen naar de Muzerije. De Muzerije (Huis voor de Amateurkunst) is een historisch gebouw dat ooit gebruikt is door justitie en vervolgens door het bisdom. Sedert 1964 heeft het de bestemming muziekschool en later omgedoopt in Muzerije. Toon Veugelers (projectleider) geeft een toelichting op de restauratie van de Muzerije. De Muzerije bestaat uit 2 locaties. De Schilderstraat is reeds opgeleverd en nu is men bezig in de Hinthamerstraat. De pleitzaal is geheel afgebrand en in 1965 opnieuw opgebouwd. Het transport en de afvoer van puin is lastig gezien de smalle straatjes en de locatie midden in de stad. De nieuwe liftschacht heeft men op zondag over het dak van het gebouw gehesen en direct geplaatst. In het gebouw is een complete nieuwbouw gebouwd met een loopbrug van het ene gedeelte naar het andere gedeelte van het pand op een hoogte van +/- 4,50 meter.
In 2 halve dagen is er circa 350 m3 schuimbeton (600kg/m3) verwerkt. Deze vloer is 1 meter hoog en dient als opvulling en tevens isolatievloer. De Muzerije oogt van buiten kleinschalig, maar blijkt een enorm complex. Bert Baltussen geeft aan vooral te letten op de gestucadoorde plafonds en het binnen timmerwerk zoals lambriseringen. Er zijn stucplafonds aangebracht op riet, gebogen twijgenlatten, stucanet en gipsplaten. Op sommige plaatsen heeft men gaten gemaakt in het stucwerk en bedekt met plexiglas om de oorspronkelijke structuur van het metselwerk te laten zien. Na de Muzerije vertrekt de bus richting Tilburg, waar we de voormalige stoomketelfabriek Deprez gaan bekijken. (Industrieel gebouw gelegen in de spoorzone als gemeentelijk monument met een nieuwe bestemming). Eerder die dag gaf Herman Hooimans een presentatie over Deprez in Tilburg. Dit is een voormalige stoomketelfabriek met een typische fabrieksarchitectuur. Het betreft een kale hal met een staalconstructies en shed- of zaagtand dak om overal in de werkplaats daglicht te krijgen. De buitengevels zijn van steens metselwerk en worden gerestaureerd. Het sheddak wordt compleet vervangen, en de oude staalconstructie wordt gericht en geconserveerd. Men heeft een steigervloer gemaakt in het sheddak waardoor er aan het dak gewerkt kan worden. Hierdoor is de vloer van de hal vrij van steiger. Er komt een nieuw kelderdek (keuken), nieuwe verdiepingsvloeren en een nieuwe begane grondvloer in de voormalige fabriekshal. De spanten blijven in het zicht en de ruimtes blijven transparant. De ronde gietijzeren ramen zijn hersteld en blijven behouden. Er wordt zeer veel aandacht besteed aan de juiste samenstelling en het op kleur brengen van het voegwerk met natuurlijke materialen. Na de restauratie zal het gebouw een publieke functie krijgen.
Na het bezoek aan Deprez vertrekt de bus weer naar Rosmalen, waar de helft van de leerlingen uitstapt. De andere helft vervolgt zijn weg terug naar Limburg.
Het was een zeer geslaagde dag waar zowel leerlingen uit Brabant als Limburg en hun docenten van hebben geleerd en genoten. Voor iedereen was er wel een project bij wat iets speciaals had. Met dank aan het restauratie bedrijf Nico de Bont uit Vught voor de leerzame en interessante studie dag en het beschikbaar stellen van de medewerkers van het bedrijf ten gunste van onze ROP leerlingen. Sandra van Trijffel ROP-zuid
