19/09/2014
Het perspectief van het kind binnen ketensamenwerking Studiedag 29 september 2014 ‘Samen werken tegen kindermishandeling. Het Protocol van Moed en de grenzen van het beroepsgeheim’ Organisator: Steunpunt Welzijn Volksgezondheid en Gezin
Workshopbegeleiders: Anke Van Vossole en Ingrid Delameillieure Voorzitter en promotor: Anne Groenen
Team • Europees Project olv FOD Binnenlandse Zaken, AD Veiligheid en Preventie • Projectleider: provincie Limburg, Dries Wyckmans • Ketensamenwerking: • Wetenschappelijk onderzoek: Thomas More, Apart en KHLIM
1
19/09/2014
Inhoud • • • • • • • • • •
Inleiding Stellingen Cijfers Perspectief van het kind Gevolgen Signalen Context Ketensamenwerking Praktijk Conclusie
Inleiding
2
19/09/2014
Stellingen • Kinderen die getuige zijn van geweld tussen hun ouders, hebben meer kans zelf slachtoffer te worden van partnergeweld in hun latere leven. • Kinderen die getuige zijn van geweld tussen hun ouders, hebben meer kans om zelf pleger te worden van partnergeweld en/of kindermishandeling in hun latere leven. • De schade van het getuige zijn van geweld tussen de ouders is kleiner dan de schade die een kind oploopt door directe mishandeling. • Een kind moet altijd betrokken worden in de begeleiding van de ouders in situaties van kindermishandeling. • Er is meer kans op succes als er volledige informatieoverdracht is tussen politie, justitie en hulpverlening.
Cijfers • In 75% van de gevallen van partnergeweld zijn kinderen thuis (Holden 2003 in Desair & Hermans 2012) • 80% van de kinderen merkt iets van het geweld tussen hun ouders (Lamers & Winkelman, 2000) • 25% van kinderen en jongeren ziet volwassenen in het gezin soms of dikwijls tegen elkaar schreeuwen in die mate dat ze er bang van worden (Kinderrechtencommissariaat 2011) • In meer dan 40% van de situaties van partnergeweld was minstens 1 kind getuige van de gewelddaden gepleegd op één van zijn/haar ouders (IGVM 2010)
3
19/09/2014
Kindperspectief Misbruik door ogen van het kind:
Kindperspectief Misbruik door ogen van het kind:
4
19/09/2014
Gevolgen • Gevolgen van het leven in een gezin met (dreigend) geweld situeert zich op vele vlakken: fysiek; psychologisch; cognitief; op vlak van ontwikkeling; gedragsmatig; sociaal; economisch
• Geweld tast de veiligheid van kinderen aan • Kinderen leggen de schuld voor geweld vaak bij zichzelf • Gewelddadige relatiepatronen worden vaak doorgegeven
Gevolgen Intergenerationele overdracht (cyclus) van geweld (leereffect) Kind komt als volwassene terecht in gewelddadige relatie
Kind is getuige van huiselijk geweld
Kind leert geweld gebruiken om conflicten op te lossen
5
19/09/2014
Signalen Lichamelijke mishandeling
Blauwe plekken; schaafwonden en kneuzingen; botbreuken; snij-, steek- en bijtwonden; verwondingen aan het hoofd; inwendige verwondingen; uitspraken van het kind over geslagen worden; angst om geslagen te worden; onmogelijke verklaringen over verwondingen of pijn; angst om naar huis te gaan; angst voor ouders of andere volwassenen
Emotionele mishandeling
Laag zelfbeeld; schijnvolwassenheid; slaapstoornissen, depressie, angst, faalangst, zelfmoordneigingen
Lichamelijke verwaarlozing
Gebrek aan hygiëne (sterke lichaamsgeur, vuile kledij, kledij die onaangepast is aan de weersomstandigheden of leeftijd/gestalte van het kind, onverzorgde tanden); onvoldoende of onaangepaste voeding; kind heeft honger, bedelt of steelt eten; vertraagde motoriek; groeiachterstand
Emotionele verwaarlozing
Angst om hechte relaties aan te knopen; overdreven drang naar affectie; vriend van iedereen
Seksueel misbruik
Verwondingen aan de geslachtsorganen; verwondingen aan de anus; zwangerschap; pijn in de bovenbenen; seksueel overdraagbare aandoeningen; extreem seksueel gekleurd gedrag of taalgebruik; ongewone kennis van seksualiteit gezien leeftijd; kind zoekt seksuele toenadering tot volwassenen; negatief lichaamsbeeld; zelfverminking
Signalen Observatieschema vermoeden kindermishandeling:
6
19/09/2014
Context Ecologisch model Samenleving Gemeenschap Relaties
Individu
Context Betrokken partners School
Gezin
Dokter
Kind Hulpver-
Politie
lening Justitie
7
19/09/2014
Context Betrokken partners School
Gezin
Dokter
Kind Hulpver-
Politie
lening Justitie
Ketensamenwerking Rol onderwijs: • Wees alert voor signalen (cfr observatieschema) bv. fysieke signalen, onaangepast gedrag tav andere kinderen (externaliserend gedrag), stil en teruggetrokken (internaliserend), schoolverzuim, dalende resultaten, opvallende tekeningen
• • • •
Ga gesprek aan met het kind Vertrouwensrelatie Voor daadwerkelijke begeleiding doorverwijzen Bespreekbaar maken van geweld bij ouders
8
19/09/2014
Ketensamenwerking Rol politie: • • • • •
Breng alle kinderen in beeld Stel kinderen gerust Installeer veiligheid Bevraag de positie van het kind Heb aandacht voor het verhaal van kinderen • Noteer alle info in PV
Ketensamenwerking Rol gezondheidszorg: •
Wees alert voor signalen bv. onduidelijke diagnose, lange tijdsduur tussen letsel en doktersbezoek, verwondingen van verschillende ouderdom, specifieke afdrukken, gedragsverandering, dokter-hopping
•
• • •
Bespreek met ouders en bij voorkeur met kind, indien veilig! Meld indien nodig Schakel gespecialiseerde hulp in indien nodig Noteer vermoedens in medisch dossier
9
19/09/2014
Ketensamenwerking Rol hulpverlening: • • • • • • • •
Kind leren omgaan met wat het heeft meegemaakt Open discussie over het geweld stimuleren Duidelijk maken waarom conflict tussen de ouders Benadrukken dat kind geen schuld treft Kind leren omgaan met de emoties en gevolgen van geweld Problematische symptomen die kinderen vertonen als gevolg van het geweld, aanpakken Relatie van het kind met de niet-mishandelende ouder versterken Kind en de rest van het gezin bijstaan in het creëren van een niet-gewelddadige relatie
Ketensamenwerking
School
Gezin
Dokter
Kind Hulpver-
Politie
lening
Justitie
10
19/09/2014
Praktijk Casus
Praktijk Genogram
steve
sabrina
2011
2013
3
1
11
19/09/2014
Praktijk Vuistregels professionals: • Informeer jezelf over kindermishandeling (signalen, gevolgen, risico- en beschermende factoren, doorverwijsmogelijkheden) • Wees steeds alert voor de aanwezigheid en situatie van kinderen (bv. tijdens een politie-interventie) • Neem een vermoeden van kindermishandeling steeds ernstig. • Kindermishandeling is complex, blijf er niet alleen mee zitten. Bespreek in team, of win advies in bij experten.
Praktijk • Kijk wie er nog betrokken is rond een gezin en zoek partners. • Kijk zowel naar beschermende factoren (draagkracht) als risicofactoren (draaglast) bij het inschatten van een situatie. • Durf een vermoeden bespreekbaar te maken met een cliënt of met de ouders van een kind. • Stel de veiligheid van het kind voorop. • Documenteer je vaststellingen en acties, zet iets op papier.
12
19/09/2014
Praktijk Goede praktijk
Conclusie • Wat neem je mee? • Wat zou je vertellen aan collega’s? • Met welke vragen blijf je zitten?
13
19/09/2014
Meer info • Delameilleure, I. (2014). Luister naar mij. Kinderen helpen na trauma. Leuven: LannooCampus. • Roosen, M. & Groenen, A. (2012). Wie zorgt voor de kleintjes? Kinderen als getuigen van intrafamiliaal geweld, Geel: Campinia media. • Groenen, A., & Heuten, K. (2011). Scheiden: wat met de kinderen?, Alert,37, 4, 57-65. • Groenen, A., & Cuyvers, G. (2010). Hulpverleners klampen aan bij partnergeweld. Alert, 1, 36-43. • http://www.apart.nu
Ingrid Delameillieure (Vertrouwenscentrum Kindermishandeling)
[email protected] Anke Van Vossole (APART – Thomas More)
[email protected] Anne Groenen (APART – Thomas More, Linc - KU Leuven)
[email protected]
14
