Samen Duurzaam: Het ondernemingsplan van Deventer Energie 2013 – 2016
Deventer, 3 mei 2013 (conceptversie voor ALV 30/5/2013) Deventer Energie Coöperatie U.A. Postbus 466, 7400 AL Deventer, Telefoon: 0570 – 572 217, Email:
[email protected] www.deventerenergie.nl
Samen Duurzaam: Het ondernemingsplan van Deventer Energie Wat vooraf ging . . . Mei 2012: ruim 200 inwoners en ondernemers uit Deventer en omgeving reageren enthousiast op plannen van een initiatiefgroep, onder aanvoering van Dick Glaser. Hun droom is een lokale energiecoöperatie op te richten. Tijdens een startbijeenkomst in Hogeschool Saxion geven zo’n zestig vrijwilligers zich op om daadwerkelijk mee te helpen aan de voorbereiding ervan. Zij gaan gedreven aan de slag, verdeeld over een zestal werkgroepen; drie met een algemene taak (‘samenwerking’, ‘organisatie’ en ‘marketing’), en drie voor de verschillende werkgebieden die al meteen aan de coöperatie worden toegedacht: besparing en optimalisatie, opwekking van duurzame energie en in- en verkoop van duurzame energie. Er is steun van de gemeente Deventer, die de aanloopkosten afdekt en twee verkennende onderzoeken laat uitvoeren. In juni wordt de ‘Stichting Deventer Energie’ opgericht, als formeel vehikel in deze voorbereidingsfase. Hans van der Zalm treedt aan als directeur, en voorziet de werkgroepen continu van impulsen. Een aantal rondes volgt van ideeën opperen, uitwerken en soms weer verwerpen; inspiratie opdoen bij andere coöperaties; en pittige onderlinge discussies. En met resultaat! Op 24 oktober is het zover: de oprichtingsakte wordt ondertekend. De “Deventer Energie Coöperatie UA” – roepnaam Deventer Energie – is een feit! Er is een eerste bestuur – zeven personen sterk – gekozen uit en door de kring van actieve vrijwilligers. De werkgroepen gaan in principe door in de nieuwe setting, net als de directeur die een tijdje eerder door de Stichting was aangetrokken. De Stichting zelf heeft zijn taak voltooid en wordt eind 2012 opgeheven, met dank aan Dick Glaser en zijn bestuursleden voor hun grote inzet. Leden werven en activiteiten in gang zetten zijn de twee grote uitdagingen waar het bestuur en de vrijwilligers van Deventer Energie vanaf oktober voor staan. Plus het opstellen van een ondernemingsplan dat hierbij in de eerstkomende jaren als leidraad kan dienen. Met dit laatste gaat een tijdelijke projectgroep aan de slag, waarin enkele bestuursleden – Willem Poterman, Titus Swartjes, Jan de Vries (tevens penvoerder) – en onze directeur, Hans van der Zalm. Externe versterking komt er in de persoon van Gert-Jan Kuiper (student commerciële economie-Saxion). Deze groep schrijft enkele conceptversies; die worden besproken in het bestuur (februari-april 2013) en vervolgens verbeterd. De versie die nu voor je ligt, zal worden besproken en desgewenst bijgesteld door de eerste ledenvergadering van Deventer Energie, d.d. 30 mei 2013.
Deventer, 3 mei 2013 Het bestuur van Deventer Energie
3
Inhoudsopgave Wat vooraf ging . . .
3
1
Inleiding en leeswijzer
5
2
Deventer Energie: waar staan we voor? 2.1 Missie, doelstelling en werkvelden 2.2 Autonoom, maar niet alleen 2.3 Onze kernwaarden
6
3
Deventer Energie als coöperatie 3.1 Vereniging en onderneming in één 3.2 Wat gaan we doen? 3.3 Hoe pakken we het aan? 3.4 Financiële uitgangspunten 3.5 Ons huishoudboekje: op weg naar ‘break even’
8
4
Deventer Energie:onze strategische uitdagingen 4.1 Sterkten en zwakten 4.2 Kansen en bedreigingen 4.3 Strategische uitdagingen
13
5
Van ambitie naar uitvoering 5.1 Leveren van duurzame energie 5.2 Het project ‘Energie in Deventer’ 5.3 Energiebesparing: nieuwe producten van Deventer Energie 5.4 Duurzame energie produceren: de windturbines in Kloosterlanden. 5.5 De kweekvijver: nog meer kansen en ideeën 5.6 De organisatie van Deventer energie versterken 5.7 Het financiële perspectief ingekleurd 5.8 Onze strategische uitdagingen oppakken
16
6
Marketing, communicatie en PR
26
4
1. Inleiding en leeswijzer Onze ambitie is Deventer Energie te laten uitgroeien tot een coöperatie die op eigen benen staat: een bloeiende vereniging en gezond bedrijf ineen, met een expliciete missie: samen duurzaam. Dit (concept-)ondernemingsplan beschrijft hoe we deze droom denken te realiseren. Waar staat Deventer Energie voor? Dit lees je in hoofdstuk 2: haar missie, doelstellingen en waarden. Hoofdstuk 3 sluit hierbij aan: hier vind je in hoofdlijnen de organisatievorm, de verschillende werkvelden en de financiële uitgangspunten beschreven. Dit mondt uit in een prognose van de ledengroei en andere inkomstenbronnen, die samen het financiële draagvlak van Deventer Energie vormen. Een pas opgerichte coöperatieve vereniging zoals de onze heeft haar sterke, maar ook zwakke kanten; en ziet kansen, maar zal ook stuiten op bedreigingen. In hoofdstuk 4 brengen we deze in kaart, in de vorm van een zogenaamde SWOT analyse. Sterkten en kansen aan de ene kant, zwakten en bedreigingen aan de andere, vormen het vertrekpunt voor de meer concrete hoofdstukken 5 en 6. Hier vindt u welke activiteiten we op korte en wat langere termijn voorzien, hoe we de organisatie van Deventer Energie willen inrichten en uitbouwen, de werving van leden en hun deelname aan activiteiten willen stimuleren, en niet in de laatste plaats: hoe het financiële plaatje er dan uit gaat zien. Kortom: hoe we onze ambitie willen vertalen in uitvoering. Dit ondernemingsplan dient als leidraad voor wat Deventer Energie in de komende drie à vier jaar gaat doen. Het plan is zodoende interessant voor iedereen die voor de coöperatie aan de slag gaat, en ook voor externe partijen met wie we gaan samenwerken. Een leidraad is geen wet van Meden en Perzen; het is ook geen uitvoeringscontract: het kan zijn dat we de uitvoering moeten faseren of kunnen versnellen. Of dat we al doende betere ideeën krijgen over mogelijke activiteiten, over de wijze van uitvoering, et cetera. Dan kunnen we het plan natuurlijk aanpassen, na ampele overweging. Slotopmerking: Vanwege leesgemak gebruiken we de termen “we” en “Deventer Energie” in afwisseling; doorgaans betekenen ze hetzelfde. Met de term “Deventer” bedoelen we de gemeente Deventer – stad, dorpen en buitengebied. Je mag het ook lezen als “Deventer e.o.”, want “Deventer Energie” houdt de grenzen graag open.
5
2. Deventer Energie: waar staan we voor? Deventer Energie wil als lokale energiecoöperatie de problemen van onze energievoorziening aanpakken. Die problemen zijn immens en divers: de energielasten voor burgers en bedrijven stijgen, en zullen dat waarschijnlijk blijven doen; de gangbare energiebronnen en het gebruik ervan zijn verre van duurzaam; de meeste energieleveranciers zijn molochs die moeilijk van koers veranderen. Natuurlijk zijn dit stuk voor stuk problemen die niet speciaal in Deventer spelen, of hier veroorzaakt worden. Ze ‘oplossen’ op het lokale niveau zal dan ook niet lukken. Maar we kunnen er wel heel wat aan doen. Bijvoorbeeld door minder energie te gebruiken, door op duurzame energiebronnen over te stappen, door onze energievoorziening zoveel mogelijk in eigen hand te nemen, etc. Veel inwoners en bedrijven zijn hier individueel al mee bezig. Deventer Energie heeft de overtuiging dat we gezamenlijk, in coöperatief verband, méér kunnen bereiken: samen staan we sterker!
2.1 Missie, doelstelling en werkvelden De mensen die betrokken waren bij de oprichting van Deventer Energie hebben bovenstaande ambitie – hun drijfveren – compact verwoord in de vorm van een missie. Deze is opgenomen als preambule in de oprichtingsakte van Deventer Energie: “De oprichters hebben verklaard dat zij, en met hen sympathiserende Deventenaren (huizenbezitters, huurders, organisaties en bedrijven die energie consumeren), streven naar een duurzame toekomst voor Deventer. Een toekomst waarin zij zelfstandig, sociaal en welvarend kunnen leven en werken in een mooie, waardevolle omgeving, zonder dat dit ten laste gaat van anderen. Energieconsumptie en -productie spelen daar een belangrijke rol in. Door zich te verenigen in de Deventer Energie Coöperatie (DEC) vormen zij een verbond waardoor zij grip willen krijgen op het realiseren van hun toekomstdroom.” Waar Deventer Energie voor staat, wordt een slag concreter als we kijken naar de doelstelling waarin deze missie is vertaald. We ontlenen deze aan de statuten (art. 2.1): “De coöperatie heeft ten doel in stoffelijke behoeften van haar leden te voorzien door de bevordering van: a. een doelmatig energiegebruik; b. een efficiënt energiegebruik; c. het gebruik van duurzame energie; d. het verrichten van al hetgeen met het in dit lid bepaalde doel verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn.” Binnen deze doelstelling passen allerlei activiteiten. In dit ondernemingsplan verdelen we deze in drie werkvelden: (1) besparing en optimalisatie; (2) productie van duurzame energie; (3) inkoop en levering van duurzame energie.
2.2 Autonoom, maar niet alleen Deventer Energie is zelfstandig en onafhankelijk, maar staat er niet alleen voor. Overal in Nederland (en daarbuiten) komen vergelijkbare initiatieven op, of zijn al op stoom. Samen vormen zij een elkaar inspirerende beweging van ‘lokale duurzame energiebedrijven’ (LDEB’s). Als Deventer coöperatie ontlenen wij bovendien steun aan het feit dat zowel ons gemeentebestuur als het provinciebestuur van Overijssel ambitieuze doelen heeft gesteld met betrekking tot de energievoorziening van onze stad resp. provincie. Hun motto’s ‘Deventer klimaatneutraal in 2030’ en ‘20% energie uit duurzame bronnen in 2020’ spreken voor zich. Nu ligt het niet op onze weg om zulke kwantitatieve doelstellingen over te nemen. Die kunnen we als coöperatie immers onmogelijk realiseren. Maar onze activiteiten dragen er wel aan bij, en zullen zodoende – verwachten wij – een positief onthaal vinden bij gemeente en provincie.
6
2.3 Onze kernwaarden Deventer Energie wil zijn doelstelling realiseren op een coöperatieve, en maatschappelijk verantwoorde wijze. Dit uitgangspunt is voor ons vanzelfsprekend, gegeven de aard van het beestje: wij zijn een coöperatie. En gegeven onze brede interpretatie van het begrip duurzaam (zie de missie). We hebben dit uitgangspunt verwoord in de volgende zes kernwaarden:
coöperatief Deventer Energie is ván de leden en is er vóór de leden. De ledenvergadering bepaalt het beleid, kiest het bestuur, beslist over de bestemming van eventuele winst, etc. Actieve leden zijn één van de pijlers waar Deventer Energie op bouwt.
duurzaam De kern van duurzaam (samen-)leven is voor ons dat wij latere generaties – onze kinderen en kleinkinderen – niet belemmeren in hún kansen op levenskwaliteit. Milieuaantasting en uitputting van de aarde vermijden horen daarbij. Het alternatief is zuinig gebruik van schoon geproduceerde energie uit duurzame bronnen: wij voorzien onze leden van energie zonder de volgende generaties in die mogelijkheid te beperken.
lokaal betrokken Wij staan met beide voeten in de lokale gemeenschap – de burgers, bedrijven en instellingen in Deventer; hun betrokkenheid bij elkaar en bij hun (leef-)omgeving vindt via Deventer Energie een weg naar duurzaam resultaat.
verbindend en complementair Deventer Energie is geen alternatief voor de eigen inzet – tijd, geld, kennis – van inwoners, bedrijven en instellingen in Deventer, maar versterkt deze; legt verbindingen; vult aan waar nodig. Door samenwerking verbeteren we het gemeenschappelijke resultaat.
transparant en betrouwbaar We maken inzichtelijk waarom we onze activiteiten kiezen en hoe we die uitvoeren. We zijn eerlijk in wat we onze leden en partners kunnen bieden en maken ons aanbod waar.
kwaliteit en continuïteit Ons doen en laten is gericht op de lange termijn. Deventer Energie is een blijvertje! Onze leden kunnen op ons rekenen: we leveren kwaliteit en zullen dat blijven doen. Onze leveranciers kiezen we (mede) op kwaliteit; met hen streven we naar langdurige relaties.
7
3. Deventer Energie als coöperatie: opzet, kernactiviteiten, financiering 3.1 Vereniging en onderneming in één Deventer Energie is opgezet als een “coöperatie u.a.” naar Nederlands recht. We hebben deze ondernemingsvorm gekozen omdat de principes ervan het beste aansluiten bij onze missie en doelstelling. De wet schrijft voor dat een coöperatie is ingericht als vereniging, met statuten en reglementen die bepalen dat de leden het voor het zeggen hebben. En tegelijkertijd – alweer volgens de wet – fungeert een coöperatie als onderneming die voorziet in bepaalde stoffelijke behoeften van haar leden. De term ‘stoffelijk’ mag je ruim opvatten; het gaat erom dat een coöperatie niet alleen puur ideële doelen nastreeft, maar producten (goederen of diensten) levert aan haar leden en/of niet-leden. Onze activiteiten zijn een invulling hiervan: Deventer Energie gaat goederen en (vooral) diensten leveren, moet net als iedere onderneming haar exploitatie op orde houden, kan winst boeken, is belastingplichtig, denkt commercieel etc. Een eventuele winst komt ten goede aan de leden: zij beslissen over de bestemming ervan. Tenslotte: de letters ‘u.a.’ staan voor ‘uitgesloten aansprakelijkheid’. Dit beschermt de leden: zij zijn niet aansprakelijk voor schulden van de coöperatie, mocht die over de kop gaan.
3.2 Wat gaan we doen? Deventer Energie richt zich hoofdzakelijk op drie werkvelden: (1) besparing en optimalisatie; (2) productie van duurzame energie; (3) inkoop en levering van duurzame energie. Binnen deze werkvelden ontwikkelen we producten – goederen of diensten – van diverse aard: advisering over mogelijkheden voor energiebesparing, gezamenlijke inkoop, financieringvormen, duurzame energie uit eigen installaties, etc. Karakteristiek voor deze producten van Deventer Energie is dat ze bestemd zijn voor onze leden; zij kunnen er gebruik van maken tegen een in de regel kostendekkende prijs (inclusief kosten van de coöperatie zelf). De volgorde waarin we deze drie werkvelden vermelden, is geen toevallige. Besparing en optimalisatie staat voorop, want minder energie gebruiken is een essentiële stap op weg naar een meer duurzame energievoorziening. Vaak is het ook de makkelijkste en meest betaalbare (of zelfs voordelige) stap die onze leden – bewoners en bedrijven/instellingen – kunnen zetten. Lokale productie van duurzame energie zien we als tweede prioriteit. Steun verlenen aan leden die met eigen installaties duurzame energie willen opwekken, valt onder dit werkveld. Evenals opwek in grotere installaties door de coöperatie zelf, gefinancierd door leden gezamenlijk. Duurzame energie elders inkopen en leveren aan onze leden is onze derde prioriteit. Niettemin is dit werkveld c.q. product voor Deventer Energie van groot belang, vanwege het tijdpad en de schaal ervan: we kunnen er snel mee beginnen. Op deze manier kunnen we van meet af aan voorzien in de behoefte aan duurzame energie van elk geïnteresseerd lid. Deventer Energie doet meer dan het ontwikkelen en aan de man brengen van producten binnen genoemde drie werkvelden. De coöperatie ziet het ook als haar taak c.q. functie om samenwerking te bevorderen tussen leden onderling en/of marktpartijen; en om voorlichting te geven, zowel aan leden als niet-leden. Dit zijn als het ware onze werkvelden 4 - 6. Hierbinnen passen diverse activiteiten. Zo organiseert Deventer Energie ongeveer tien keer per jaar een ‘energiecafé’ voor leden en introducés, gaan we in opdracht van de gemeente Deventer publieksvoorlichting en -advisering verzorgen over energiebesparing en duurzame energie, en realiseren we partnerships met Deventer bedrijven en instellingen. Vanzelfsprekend zijn er allerlei raakpunten tussen (de activiteiten binnen) deze werkvelden en de drie eerder genoemde; figuur 1 brengt dit in beeld. Maar dat is niet het hele verhaal: samenwerking bevorderen en voorlichtingsactiviteiten hebben – in het licht van onze missie en doelstelling – ook een waarde op zich. Dit impliceert o.m. dat de kosten ervan in principe gedekt zullen worden uit algemene
8
inkomsten van de coöperatie en/of externe financiering. In figuur 1 is nog een zevende ‘werkveld’ onderscheiden: het werven van leden voor de coöperatie. Ook voor dit werkveld geldt dat er veel raakpunten zijn, zowel met (activiteiten binnen) de werkvelden 1 – 3 als met de werkvelden 4 – 6, maar dat het er niet mee samenvalt. Groei in ledental is voor Deventer Energie een doel op zich; groei is nodig om een levensvatbare, stabiele coöperatie te vormen. En tegelijkertijd ontstaat er met een groeiend ledental een grotere markt voor onze producten, en dus meer gelegenheid om onze doelstelling te realiseren. Ledenwerving is zodoende een prioriteit voor in elk geval de eerstkomende jaren. De kosten ervan zullen worden gedekt uit algemene inkomsten van de coöperatie.
Figuur 1 De zeven werkvelden van Deventer Energie
3.3 Hoe pakken we het aan? Als toekomstbeeld staat ons voor ogen dat Deventer Energie de beschikking heeft over een klein bureau met enkele professionele, betaalde medewerkers, vooral gericht op uitvoering; daaromheen een flinke groep enthousiaste vrijwilligers met gevarieerde talenten en kundigheden, deels georganiseerd in diverse werk- en projectgroepen; en een bestuur dat zich vooral bezighoudt met (voorbereiden van) het beleid van de coöperatie, niet met de uitvoering ervan; dit alles onder regime van de algemene ledenvergadering (ALV), die vooraf – goedkeuring beleidsplannen – en achteraf – verantwoording bestuur – het laatste woord heeft. Ideeën voor nieuwe activiteiten of producten kunnen in dit model overal opborrelen: in de ALV, onder vrijwilligers, binnen het bestuur of het bureau: Deventer Energie is een levende organisatie. Ideeën die levensvatbaar lijken, worden vervolgens uitgewerkt door een (permanente) werkgroep of (speciaal gevormde) projectgroep: het idee concretiseren, de financiële haalbaarheid toetsen, de uitvoerbaarheid nagaan door de coöperatie zelf of door bedrijven, bedrijven vinden die als leverancier willen optreden, potentiële belangstelling verkennen, hoort allemaal hierbij. Als alle seinen op groen staan, kan het bestuur of de ALV haar fiat geven. En dan volgt waar het eigenlijk om gaat: de uitvoeringsfase. Ook hieraan kunnen (mensen uit) alle geledingen van de coöperatie bijdragen. De statuten van Deventer Energie zijn op dit werk- en organisatiemodel afgestemd. Daarin staan de gebruikelijke regels omtrent wijze van besluitvorming, rechten en verplichtingen. Bovendien zijn een aantal specifieke keuzen genoemd waarover het bestuur niet mag beslissen zonder expliciete ALVuitspraak; bijvoorbeeld: de contributiehoogte, aankoop van onroerend goed, oprichten van een bureau. De ALV kan ook een ledenraad instellen, en daaraan bepaalde bevoegdheden delegeren.
9
Op dit moment, begin 2013, zijn de meeste elementen van dit toekomstbeeld aanwezig, maar met twee beperkingen: het huidige bestuur is niet benoemd door een ALV en evenmin op weg geholpen met een beleidsplan. Dit eerste bestuur is door de oprichters op pad gestuurd met een even helder als open mandaat: zet Deventer Energie op de rails! Onderdeel van dit mandaat is zelf een beleidsplan uit te werken (namelijk dit ondernemingsplan), de uitvoering ervan in gang te zetten, en achteraf verantwoording af te leggen. Bijgevolg neemt het bestuur in deze eerste periode soms besluiten die volgens de statuten aan de ALV voorbehouden zijn. Zulke beslissingen hebben dan een voorlopig karakter, in afwachting van een fiat door de eerstkomende ALV. Deventer Energie zit in haar opbouwfase: - er is een bureau, maar met zeer beperkte bezetting; - het bestuur bereidt activiteiten voor en zet een koers uit, maar verricht ook nogal wat uitvoerende taken; - de indeling van werkgroepen stamt uit de voorbereidingsperiode, sommige ervan hebben hun taken afgerond of hun functie verloren, andere worden overbelast; - nu sommige producten kunnen worden ‘uitgerold’, is er behoefte aan vrijwilligers met andere talenten dan in de voorbereidingperiode; Wij voorzien dat Deventer Energie al in 2013 forse stappen kan zetten richting het geschetste toekomstbeeld. Dit werken we verder uit in hoofdstuk 5.
3.4 Financiële uitgangspunten Deventer Energie verwerft inkomsten uit diverse bronnen. Allereerst zijn er de leden die een jaarlijkse contributie betalen. Naast deze structurele bron vormen donaties, sponsorbijdragen, giften en dergelijke een zeer welkome aanvulling van in principe incidentele aard. De coöperatie ontvangt in dit oprichtingsjaar bovendien een startsubsidie (€ 50.000) van de gemeente Deventer, evenals de resterende middelen uit de voorbereidingsperiode (dit is het eindsaldo van de opgeheven Stichting Deventer Energie). Samengenomen zorgen deze algemene inkomsten voor (een deel van de) dekking van algemene uitgaven, zoals bestuurs- en bureaukosten, de kosten van energiecafés en andere ledenbijeenkomsten, ledenwerving, publiciteit e.d. De producten die Deventer Energie levert aan haar leden zorgen eveneens voor inkomsten, net zoals projecten die we uitvoeren met externe financiering. Deze inkomsten zijn geoormerkt: er staan uitgaven tegenover, inclusief de aan producten en projecten toe te rekenen bureaukosten e.d. Ons financiële uitgangspunt bij producten van de coöperatie is een kostendekkende opzet. Ons uitgangspunt voor projecten is dat inkomsten en uitgaven worden verantwoord aan de opdrachtgever/subsidiegever. De coöperatie kan haar financiële middelen aanvullen met leningen, verschaft door de leden, dan wel door derden. Ledenleningen zijn in de statuten omschreven als ledenparticipaties: leningen voor onbepaalde tijd, waarmee de coöperatie werkkapitaal genereert. Dit werkkapitaal kan in principe twee functies vervullen: behoefte aan extra liquiditeit, bijvoorbeeld om een periode met aanloopverliezen te overbruggen; en behoefte aan investeringsmiddelen, waarmee Deventer Energie bijvoorbeeld eigen opwekvermogen kan realiseren. Dit ondernemingsplan voorziet dat uitgifte van participaties niet nodig is met het oog op de eerstgenoemde functie (liquiditeitsbehoefte). De tweede functie wordt naar onze verwachting al snel actueel: we hebben enkele investeringsprojecten in (prille) voorbereiding. De belangrijkste ervan is onze deelname in de geplande windturbines langs de A1 (zie hoofdstuk 5). In dit ondernemingsplan werken we de financiële aspecten hiervan nog niet uit. Deventer Energie zet in op ledenaanwas, levert vanaf voorjaar 2013 het product ‘deventer energie’ aan haar leden, en voert – eveneens vanaf voorjaar 2013 – een vrij omvangrijk voorlichting- en adviesproject uit, gericht op het bredere publiek. Deze elementen samen maken (verdere) professionalisering van de coöperatie mogelijk en noodzakelijk. We komen zo dichter bij het in par. 3.3 geschetste toekomstbeeld.
10
Het financiële uitgangspunt hierbij is voorzichtigheid. Voor projecten zullen we in de regel tijdelijke arbeidskracht inhuren. Voor vaste taken maken we in principe gebruik van arbeidsovereenkomsten, zo mogelijk voor onbepaalde tijd. We zullen arbeidsvoorwaarden bieden zoals gangbaar in vergelijkbare stichtingen en coöperaties. Ons laatste uitgangspunt betreft een eventueel batig saldo, oftewel de winst die aan het einde van een boekjaar mogelijk overblijft. Statutair is vastgelegd dat de ALV beslist over de bestemming hiervan: toevoegen aan het eigen vermogen van de coöperatie, uitkeren aan de leden, dan wel een andere bestemming in lijn met de doelstelling van Deventer Energie.
3.5 Ons huishoudboekje: op weg naar ‘break even’ De financiële prognose voor de eerste drie jaren (zie tabel) is opgesteld met de genoemde financiële uitgangspunten in gedachten. We geven hier alleen de hoofdlijn weer; in § 5.7 werken we deze uit tot de meerjarenbegroting. Een prognose als deze is een baken uitzetten in de mist. Deventer Energie kan te maken krijgen met meevallers, maar zeker ook met tegenvallers. Hoe daarmee om te gaan, bespreken we in § 5.7.
Inkomsten De prognose houdt rekening met de opbrengst van contributies, met inkomsten uit de levering van duurzame elektriciteit en gas aan onze leden, en inkomsten uit het project ‘Energie in Deventer’; ook de startsubsidie van gemeente Deventer aan Deventer Energie is opgenomen. Andere inkomstenbronnen zijn p.m. vermeld. De drie belangrijkste inkomstenbronnen lichten we hier kort toe.
contributieopbrengst Deventer telt ongeveer 43.000 huishoudens + enkele duizenden bedrijven en instellingen. Voorspellen welk deel van dit potentieel zich zal aanmelden als lid van Deventer Energie is een hachelijke zaak: onzekerheid is hier niet te vermijden. We hebben deze onzekerheid beperkt door te letten op ervaringen van andere coöperaties in den lande. Het blijkt dat hun ledental veelal vrij snel en gemakkelijk oploopt tot enkele honderden; al zijn er ook genoeg die blijven steken in tientallen. Doorgroei naar enkele duizenden leden resp. tot >10% van het potentieel kost meer tijd en inspanning, en is tot dusver nog maar enkele coöperaties gelukt. Tegen deze achtergrond hebben wij ons een redelijk ambitieus, maar niet té hoog gegrepen doel gesteld: zo’n 500 leden per eind 2013; resp. enkele duizenden leden binnen 3 à 4 jaar. De contributieopbrengst hangt hiermee samen; gerekend is met de gemiddelde ledenstand in een jaar en met een jaarcontributie van € 36,- (€ 25,- in het eerste jaar, voor aanmeldingen tot 1/7/13).
het product duurzame energie Vanaf april 2013 kunnen wij onze leden duurzame elektriciteit en (niet-duurzaam) gas aanbieden, tegen een scherp tarief. We werken voor dit product samen met energieleverancier Qwint (zie § 5.1). Deventer Energie deelt mee in de financiële opbrengst; een gedeelte hiervan gebruiken we om de klimaatgevolgen (CO2-emissie) van het gasverbruik te compenseren (vergroenen gasverbruik). Onze prognose is dat in 2013 40 % van de leden gebruik gaat maken van dit aanbod, en dat dit percentage stapsgewijs toeneemt met 10 % per jaar. Per lid verwachten we een financiële opbrengst van ca. € 43,- per jaar (bij gemiddeld energiegebruik); daarvan zetten we € 10,- opzij voor de kosten van vergroening van het aardgasgebruik.
het project ‘Energie in Deventer’ Vanaf maart 2013 verzorgt Deventer Energie het servicepunt ‘Energie in Deventer’, in nauwe samenwerking met een aantal bedrijven en organisaties (zie § 5.2). Inwoners van Deventer, net zoals Deventer bedrijven en instellingen (als energiegebruiker), kunnen hier terecht voor informatie en advies over energiebesparing en duurzame energiebronnen. Gemeente en provincie stellen voor drie jaar financiële middelen ter beschikking voor zowel de fysieke locatie als een website. Deze projectsubsidie is in het eerste jaar kostendekkend, in het tweede en derde jaar niet; dan worden ook bijdragen verwacht van participerende bedrijven. In de prognose is de optelsom van projectsubsidie en deze bijdragen gelijk gehouden.
11
Uitgaven De bedragen voor algemene uitgaven in 2013 zijn grotendeels ontleend aan een eerder door het bestuur opgestelde begroting voor dit jaar; wel zijn de kosten van huisvesting bureau afgestemd op onze nieuwe locatie aan de Nieuwe Markt, en de kosten van organisatie en administratie zijn verlaagd. Deze uitgaven en die voor ledenwerving en –contact in latere jaren zijn iets opgevoerd, in lijn met de voorziene groei van de coöperatie. De uitgaven voor het project ‘Energie in Deventer’ worden gespecificeerd in § 5.7. Hier is het totaal ervan opgenomen, minus de post voor overheadkosten (coördinatie en aansturing) van de coöperatie. Deze laatste draagt zodoende bij aan dekking van de algemene uitgaven van Deventer Energie. Tenslotte de post ‘compensatie CO2-emissie gasgebruik’. Deze correspondeert met het aantal leden dat via de coöperatie gas afneemt (€ 10,- per klant).
Resultaat Inkomsten en uitgaven volgens deze prognose tellen op tot een vrijwel neutraal resultaat in het eerste en derde jaar. Het resultaat in het vierde jaar is positief. Het ‘break even point’ is dan gepasseerd, mits natuurlijk inkomsten en uitgaven zich ontwikkelen conform deze prognose. Dit is geen lichte eis! Tussendoor is er nog het kritieke tweede jaar, waarin de startsubsidie niet meer beschikbaar is en het financiële draagvlak van de coöperatie nog te dun is voor het geschetste uitgavenniveau. Het ongewenste resultaat in dit jaar roept twee vragen op: - kunnen we uitgaven beperken, zonder de beoogde ledengroei in gevaar te brengen? - zijn additionele inkomsten mogelijk? Denk bijvoorbeeld aan de pm-posten of snellere ledengroei. We komen op deze vragen terug in § 5.7. Meerjaren prognose
2013
2014
2015
2016
aantal leden (ultimo) aantal leden (gemiddeld)
500 250
1.000 750
1.500 1.250
2.000 1.750
aantal klanten energielevering
100
375
750
1.225
Inkomsten - contributie opbrengst
6.250
27.000
45.000
63.000
- inkomst energielevering - startsubsidie (+ saldo Stg. DE)
4.300 50.800
16.100 -
32.250 -
52.700 -
- Energie in Deventer - sponsoring/donaties
75.000 p.m.
90.000 p.m.
90.000 p.m.
90.000 p.m.
p.m.
p.m.
p.m.
p.m.
136.350
133.100
167.250
205.700
- personele lasten bureau
42.600
45.000
45.000
45.000
- ledenwerving en –contact - huisvesting bureau
10.000 5.900
12.000 8.400
14.000 8.400
16.000 8.400
- organisatie en administratie - Energie in Deventer
10.000 67.700
12.000 81.250
15.000 81.250
20.000 81.250
1.000
3.750
7.500
12.250
Totaal uitgaven
137.200
162.400
171.150
182.900
Resultaat voor belasting
-/- 850
-/- 29.300
-/- 3.900
22.800
- overige producten/projecten Totaal inkomsten Uitgaven
- compensatie CO2 emissie
12
4. Deventer Energie: onze strategische uitdagingen Deventer Energie is ambitieus, maar wil niet de realiteit uit het oog verliezen. We hebben daarom 1 een zogenaamde sterkte-zwakte analyse uitgevoerd, toegespitst op de coöperatie als geheel. Doel ervan is de belangrijkste strategische uitdagingen te identificeren waar Deventer Energie in de komende periode voor staat. Als eerste stap hebben we ons afgevraagd waar de (potentiële) kracht zit, en waar de (potentiële) achilleshiel van een organisatie als Deventer Energie. Om voldoende focus te houden, dus niet te verdwalen in een lange reeks ‘sterkten’ en ‘zwakten’, hebben we onszelf gedwongen om de drie belangrijkste items in beide categorieën te benoemen. Op dezelfde manier hebben we gekeken naar onze omgeving: Wat is daar aan de hand? Welke ontwikkelingen bieden ons kansen? Welke bedreigingen voorzien we voor het succes van Deventer Energie? Ook hier geldt: je kunt een hele waslijst maken, maar we beperken ons tot de drie belangrijkste in elke categorie. In een tweede stap hebben we de zes organisatie items (sterkten en zwakten) geconfronteerd met de zes omgeving items (kansen en bedreigingen). Dit levert een 6x6 matrix op: 36 combinaties van zwakte met kans, sterkte met bedreiging, etc. Binnen deze confrontatiematrix hebben we de meest relevante combinaties geïdentificeerd – d.i. relevant voor de strategie van Deventer Energie. Deze selectie, een handvol combinaties, hebben we meegenomen naar de volgende ronde – de derde en laatste stap. Elk ervan is vertaald in een strategische uitdaging, geformuleerd in de vorm van een vraag. Zo ronden we deze sterkte-zwakte analyse af, en slaan meteen een brug naar hoofdstuk 5: daarin willen we de geformuleerde vragen beantwoorden.
4.1 Sterkten en zwakten De drie, ons inziens belangrijkste ‘sterkten’ resp. ‘zwakten’ van Deventer Energie zijn de volgende: Sterkten: 1. ons coöperatieve karakter Veel mensen voelen zich hierdoor aangesproken. Natuurlijk zijn er ook veel mensen die deze coöperatieve opzet betrekkelijk koud laat. Maar wie erdoor wordt getriggerd, voelt zich betrokken en zal dat vaak jarenlang blijven. Hierdoor kan de coöperatie ook een appèl doen op hun inzet, en dus profiteren van hun expertise. 2. onze lokale oriëntatie Ook deze karakteristiek spreekt veel mensen aan. En ook vele bedrijven en instellingen, die onderkennen dat samenwerken met Deventer Energie wederzijds voordelen biedt. 3. onze brede doelstelling Duurzame energie inkopen/leveren én zelf opwekken én energiebesparing stimuleren geeft een goede balans tussen focus – alle activiteiten zijn energie-gerelateerd – en variatie: Deventer Energie kan een palet aan producten (goederen en diensten) ontwikkelen en aan haar leden aanbieden. Zwakten: 1. onze onvolwassenheid Deventer Energie is amper de kinderwagen ontgroeid. De interne rolverdeling (bestuur, bureau, vrijwilligers, werkgroepen) en allerlei werkroutines zijn nog niet uitgekristalliseerd. Tegelijkertijd is de behoefte evident aan een competente, professionele werkwijze, met het oog op de snelle verbreding en beoogde groei van onze activiteiten. 2. onze geringe naamsbekendheid en ons beperkte budget Steeds weer is de respons op onze – nog kleinschalige – activiteiten verrassend positief. Maar dat neemt niet weg dat onze naamsbekendheid onder het bredere publiek nog heel gering is. Veel inwoners, bedrijven en instellingen in de gemeente Deventer weten niet waar wij voor staan en wat Deventer Energie hen te bieden heeft. Hierbij komt dat onze financiële armslag om dit te veranderen, beperkt is. 1 ) Bedrijfsadviseurs bieden allerlei methodieken voor zo’n sterkte-zwakte analyse, of in minder goed Nederlands: SWOT-analyse – een afkorting die staat voor ‘strengths’, ‘weaknesses’, ‘opportunities’, ‘threats’. Wij volgen het recept van adviseur Frank van Ormondt (zie www. frankvanormondt.nl)
13
3. onze lastige product-portfolio Deventer Energie levert een (eerste) product – duurzame stroom en vergroend gas – dat qua functionele kwaliteit niet en qua prijs nauwelijks verschilt van gewone energie. Bovendien verkopen we er liever mínder van dan méer, want energiebesparing stimuleren en daarop gerichte diensten leveren heeft onze voorkeur; dit laatste biedt de klant (ons lid) soms financieel voordeel, maar niet altijd of pas op de lange duur (is veelal situatie-afhankelijk). Kortom: onze producten zijn maatwerk en kunnen niet zonder een bijpassend verhaal. Dit verhaal vertelt de extra belevingswaarde van duurzaam energiegebruik en/of lokale herkomst; het moet overtuigend zijn, dus eerlijk, transparant en toegesneden op de situatie van de klant.
4.2 Kansen en bedreigingen De drie belangrijkste ‘kansen’ voor resp. ‘bedreigingen’ van een succesvolle toekomst van Deventer Energie zijn naar onze inschatting de volgende: Kansen: 1. toenemend energiebesef Energie is en blijft een primaire (levens-)behoefte, zowel voor burgers als voor bedrijven en instellingen. Preciezer gezegd: die energie zelf kunnen we missen, maar niet de functies waarvoor energie wordt aangewend, zoals licht, warmte (of: koelte) en kracht. Het besef groeit dat hier iets te kiezen valt; dat je als burger, bedrijf of instelling in je functionele behoeftes kunt voorzien met mínder en/of duurzame energie; en door decentraal samenspel in plaats van afhankelijk te zijn van (inter-)nationale energiereuzen. Deventer Energie kan op dit bewustzijn (deze vraag) inspelen, dankzij haar lokale maatvoering en duurzame uitgangspunten. 2. toenemend marktaanbod Er is een groeiende markt voor aanbieders van energiebesparende en duurzame energie leverende materialen, installaties en voorzieningen; de installatie ervan, service en onderhoud, financiering etc. Daarmee groeit ook de behoefte bij (potentiële) afnemers aan onafhankelijke voorlichting, advies en ‘ontzorgende’ dienstverlening. Gegeven ons profiel als verbindende en complementaire schakel kan Deventer Energie hierin een waardevolle rol spelen. 3. overheidsstimulansen Met het oog op hun energie- en klimaatdoelstellingen proberen overheden – van Europees tot lokaal niveau – hun burgers, bedrijven en instellingen op allerlei manieren te stimuleren. Zulke stimulansen vergroten de aantrekkelijkheid van onze producten. Bovendien besteden provinciale en gemeentelijke overheden de implementatie van een stimuleringsregeling soms uit aan (semi-) marktpartijen. Bij gelegenheid kan Deventer Energie zo’n rol op zich nemen. Bedreigingen: 1. economisch klimaat De koopkracht van burgers en de (investerings-)budgetten van bedrijven en instellingen staan onder druk, als gevolg van de huidige economische crisis. Dit beperkt hun investeringsbereidheid, vooral ingeval van lange terugverdientijden. 2. concurrerend groen aanbod Er is concurrentie om de gunst van de ‘groene/lokaal georiënteerde energieconsument’, zowel van de kant van leveranciers van ‘grijze’ stroom als van aanbieders van duurzame energie en energiebesparingsdiensten. Deventer Energie moet in dit speelveld een eigen positie verwerven. 3. politiek imago Van tijd tot tijd ontstaat politieke tweespalt over de energie- en klimaatdoelstellingen van de overheid, of over de implementatie daarvan. Deventer Energie kan een speelbal worden van zulke tweespalt of er imagoschade door oplopen: omarmd en gekoesterd door de ene partij, belaagd door de andere.
4.3 Strategische uitdagingen Onze eigen sterkten en zwakten, en de kansen en bedreigingen vanuit de omgeving hebben we tegenover elkaar gezet in onderstaande matrix. Elk veld weerspiegelt een potentieel relevante combinatie van ‘sterkte en kans’, ‘zwakte en kans’ etc.; relevant voor het uitzetten van de strategie van Deventer Energie.
14
Natuurlijk doet niet elke combinatie er evenveel toe. Vooruitkijkend – Deventer Energie in de komende jaren – hebben we de o.i. meest relevante geïdentificeerd. Per kolom in de matrix zijn de scores 5 (meest relevant), 3 (matig relevant) en 1 (minder, maar ook nog wel relevant) eenmalig toegekend.
sterkten
kansen
coöperatief karakter
zwakten
toenemend energiebesef
groeiend marktaanbod
overheidsstimulansen
economisch klimaat
3
3
5
3
lokale oriëntatie brede doelstelling
groene concurrentie
politiek imago 3
1
5
5
onvolwassenheid gering(e) budget / naamsbekendheid
bedreigingen
5 5
3
1
1
3
1
5
lastige productportfolio
1
1
Figuur 2: De confrontatiematrix van Deventer Energie
Zo zijn er zes velden die scoren als de meest relevante voor het uitwerken van onze strategie. We vertalen deze in een vijftal strategische uitdagingen waar Deventer Energie voor staat: 1. Hoe kunnen we onze product-portfolio zo invullen dat deze inspeelt op het toenemende energiebesef van burgers en bedrijven/instellingen, aansluit bij onze brede doelstelling; en tegelijkertijd rekening houdt met het ongunstige economische klimaat? 2. Hoe kunnen we uitgroeien tot een volwassen, professionele partner van aanbiedende partijen in de markt voor energiebesparing en duurzame energie? 3. Hoe kunnen we maximaal inspelen op overheidsstimulansen, gebruik makend van ons coöperatieve karakter? 4. Hoe kunnen we onze lokale oriëntatie het beste profileren en waarmaken, zonder in lokale politieke tweespalt verzeild te raken? 5. Hoe kunnen we – gegeven onze beperkte middelen – onze naamsbekendheid vergroten, te midden van andere aanbieders en initiatieven met (deels) vergelijkbare activiteiten en doelstellingen? Deze uitdagingen pakken we op in het volgende hoofdstuk, nadat we het ondernemingsplan concreet hebben uitgewerkt (zie § 5.8). Het zijn de toetsstenen waaraan we de deugdelijkheid van onze uitwerking willen afmeten.
15
5. Deventer Energie: van ambitie naar uitvoering Deventer Energie bestaat vanwege ambities. Die hebben we hiervoor verwoord. Ook hebben we ons werkterrein afgebakend, en in grote lijnen ons organisatiemodel en financiële perspectief geschetst. Bovendien zijn de belangrijkste strategische uitdagingen benoemd die we in de komende 3 à 4 jaren voor ons zien. Al deze elementen houden we vast, nu we in dit hoofdstuk uitwerken hoe we onze ambities willenconcretiseren. We detailleren allereerst de belangrijkste activiteiten die in de komende jaren zeker op de rol staan: duurzame energie inkopen en leveren aan onze leden (§ 5.1), en het project ‘Energie in Deventer’ (§ 5.2). Vervolgens kondigen we enkele activiteiten aan die er vrijwel zeker bijkomen: diverse energiebesparingsdiensten (§ 5.3) en onze participatie in de windmolens bij de A1 (§ 5.4). En er is een open eind: onze kweekvijver waar ideeën en kansen voor nog weer andere activiteiten worden uitgedacht en verkend (§ 5.5). De organisatie en daarmee het functioneren van Deventer Energie willen we versterken om dit alles mogelijk te maken (§ 5.6), ons financiële perspectief kleuren we in (§ 5.7), en last but not least komen we terug op de eerder geïdentificeerde uitdagingen (§ 5.8).
5.1 Leveren van duurzame energie Elektriciteit en gas leveren aan afnemers is alleen toegestaan aan bedrijven met een zogenaamde leveringsvergunning. Aan zo’n vergunning zitten nogal wat voorwaarden vast, die moeten garanderen dat de energievoorziening voor alle afnemers zonder haperingen verloopt en dat de markt fatsoenlijk functioneert. Deventer Energie heeft niet de ambitie zich te ontwikkelen tot een zelfstandige leverancier met eigen leveringsvergunning. Bedoelde voorwaarden zijn voor ons als coöperatie te complex en te veeleisend; terwijl een zelfstandige leveranciersrol ook niet nodig is voor het realiseren van onze doelstellingen. Wij kiezen ervoor om in samenwerking met een bestaande, erkende leverancier aan onze leden het product te leveren dat ons voor ogen staat: duurzame energie, liefst lokaal geproduceerd, en betaalbaar. Inmiddels is een geschikte partner gevonden in energieleverancier Qwint BV, gevestigd te Hengelo. Qwint BV is nauw verbonden met het bedrijf DVEP BV (voluit: De Vrije Energie Producent), dat met name opereert als handelspartner van windturbine-exploitanten, tuinders met warmte-kracht installaties (WKK) e.d. Eind februari is de samenwerkingsovereenkomst tussen Qwint en Deventer Energie ondertekend. De intentie is gericht op langdurige samenwerking, maar beide partijen kúnnen de samenwerking beëindigen (opzegtermijn 3 maanden). Qwint gaat aan onze leden elektriciteit en gas leveren, en natuurlijk stroom terugnemen van leden met eigen energieopwekking (zonnepanelen). De duurzaamheid van de geleverde stroom is dubbel geborgd: enerzijds door de inkoopportefeuille van Qwint/DVEP, die voor 80 % bestaat uit afnamecontracten met producenten van windenergie, bio-energie en efficiënt opgewekte WKK2 stroom; en anderzijds door zogenaamde groencertificaten . Afgesproken is dat Qwint de stroom voor leden van Deventer Energie (en andere coöperaties) als regel afdekt met groencertificaten, gegenereerd door Nederlandse windenergieproducenten. Het door Qwint geleverde gas is niet duurzaam; dat kan ook niet, want duurzaam gas van aardgaskwaliteit is in Nederland niet verkrijgbaar. Wij willen zelf in deze leemte voorzien, door voor elke kuub gas een klein bedrag opzij te zetten, en daarmee de klimaatgevolgen (CO2-uitstoot) van ons gasverbruik zoveel mogelijk te compenseren. De betaalbaarheid van energielevering via Deventer Energie is in orde, dankzij de scherpe tarieven die Qwint als slank energiebedrijf kan hanteren. Onze leden die overstappen kunnen hierdoor in de meeste gevallen een lagere energierekening tegemoet zien. Hiernaast ontvangt Deventer Energie per lid/klant een bijdrage in onze organisatiekosten, in de vorm van een maandelijkse vastrechtafdracht; plus het genoemde bedrag per kuub gas (0,5 €cent) ten behoeve van klimaatcompensatie.
2
) Producenten van duurzame energie genereren deze certificaten; ze kunnen worden verkocht aan leveranciers, die ze vervolgens afstempelen naar rato van de ‘groene stroom’ die zij leveren aan afnemers.
16
Eén gewenst element ontbreekt nog in deze opzet, namelijk de lokale herkomst van ons product. We zijn er tot dusver niet in geslaagd lokale producenten van duurzame energie te vinden die aan onze leden willen leveren. Verbetering op dit punt is beslist wenselijk en lijkt binnen niet al te lange tijd ook mogelijk, bijvoorbeeld door eigen productie van windenergie (zie § 5.4). Afgezien van deze toekomstige verbetering is de ontwikkeling van ons eerste belangrijke product – ‘Energie van Deventer Energie/Qwint’ – klaar. Klantgerichte informatie staat op de website, folders zijn gemaakt, medewerkers op ons bureau (met ruggensteun van de klantendesk van Qwint) kennen de finesses. Alle huidige leden van Deventer Energie zijn uitgenodigd over te stappen; de eersten van hen hebben die stap al gezet. Kortom: het product is gelanceerd. Het komt nu aan op het werven van ‘klanten’. Deze activiteit zal in grote mate samenvallen met het werven van leden voor de coöperatie: beide versterken elkaar. Het lidmaatschap van Deventer Energie wordt immers aantrekkelijker als je tevens gebruik maakt van dit product; omgekeerd kún je alleen klant worden als je ook lid bent. In ons financiële perspectief (zie § 3.5) is aangenomen dat in 2013 40% van onze leden overstapt op energielevering door Deventer Energie/Qwint, stapsgewijs oplopend naar 70 % in 2016. Dit is een ambitieuze aanname. Gerichte marketing zal beslist nodig zijn om hem waar te maken, iets wat met het oog op de financiële gezondheid van Deventer Energie zeer gewenst is.
5.2 Het project ‘Energie in Deventer’ Eind februari is het informatieloket ‘Energie in Deventer’ geopend op het adres Nieuwe Markt 23, de nieuwe thuisbasis van Deventer Energie. Onder dezelfde naam ‘Energie in Deventer’ is een website online gegaan, en zullen in de komende tijd diverse voorlichtingsactiviteiten worden ontplooid. Een en ander wordt bekostigd door de gemeente Deventer en de provincie Overijssel; de formele vormgeving ervan is een gemeentelijke projectsubsidie van in totaal € 200.000, gedurende in principe 3 jaar. Achterliggende gedachte is dat brede toepassing van energiebesparende maatregelen en van duurzame energie wenselijk is maar niet ‘vanzelf’ op gang komt; ook al is dit vaak aantrekkelijk voor de energiegebruiker. Aanbieders en (potentiële) vragers vinden elkaar niet, door gebrek aan informatie over technische en financiële mogelijkheden, onvoldoende maatwerk afgestemd op de klant e.d. Vandaar het idee van de provincie Overijssel om in elke gemeente een loket zoals het onze te creëren, met als kerntaak een schakelfunctie: te ‘makelen’ tussen vragers en aanbieders. De ambitie is dat ‘Energie in Deventer’ gaat fungeren als paraplu, waaronder alle aanbieders van producten gericht op energiebesparing en duurzame energie (c.q. informatie daarover) hun plek vinden; een paraplu die herkenbaar is voor de Deventer samenleving: daar moet je zijn, als je je wilt informeren en op zoek bent naar een aanbod dat bij jouw wensen past. En: daar kun je niet ontbreken, als je iets te bieden hebt op het vlak van energiebesparing of duurzame energie. De doelgroep is breed – de Deventer samenleving – maar hierbinnen is er wel een extra focus op een specifieke groep: de particuliere woningeigenaren, oftewel ca. 25.000 Deventer huishoudens. Als concreet oogmerk is namelijk afgesproken dat in drie jaar tijd tenminste 1000 woningeigenaren dankzij het project een of meer energiemaatregel(-en) nemen. Ook de term ‘aanbieders’ vatten we breed op: allerlei bedrijven (bouw- en installatiesector, energieadviseurs e.a.), platforms zoals het Blok voor Blok consortium, particuliere initiatieven zoals 3 Stichting Zon Deventer, lokale duurzaamheidwerkgroepen, en natuurlijk Deventer Energie zélf . De ambitie is tevens dat deze aanbieders tezamen functioneren als een open, maar samenhangend netwerk: een bron van veelsoortige informatie, met gezamenlijke borging van de kwaliteit ervan. Een ‘lerend’ netwerk, dat oog heeft voor wat werkt en niet werkt, en waar nodig innovatieve oplossingen zoekt en benut. En tenslotte een netwerk dat haar eigen kracht ontwikkelt en zodoende in staat is tot continuïteit, gebaseerd op geleidelijk toenemende eigen financiering. 3
) Wij hebben zodoende twee rollen in dit project. Enerzijds ‘houden we de paraplu overeind’: we faciliteren het netwerk, bemensen het servicepunt, onderhouden en actualiseren de website, organiseren activiteiten; en anderzijds zijn we ook één van de partners ónder de paraplu, met onze eigen producten.
17
De basis van dit netwerkverband zullen we vastleggen in de vorm van een convenant met de deelnemende bedrijven en organisaties. Het project ‘Energie in Deventer’ vormt voor Deventer Energie in meerdere opzichten een uitdaging. Het is allereerst een kans om een forse impuls te geven aan twee van onze werkvelden – externe samenwerking met marktpartijen, en voorlichting geven aan leden én niet-leden; zie par. 3.2. Het is ook een kans om de aantrekkelijkheid van onze producten (en ons lidmaatschap) over het voetlicht te brengen. In dit opzicht nemen we dezelfde positie in als de andere bedrijven en organisaties in het netwerk. Tegelijkertijd is het project niet zonder risico’s. Binnen het te vormen netwerk kan onze dubbele rol spanning oproepen; in de externe beeldvorming kan verwarring ontstaan tussen het gewenste zelfstandige, neutrale profiel van ‘Energie in Deventer’ en dat van Deventer Energie. Deze risico’s lijken ons beheersbaar, mits we voortdurend zorgen voor transparantie in onze informatieverstrekking en advisering. Twee andere risico’s zijn fundamenteler: (a) de projectuitvoering is al gestart, terwijl het beoogde netwerk nog niet is gevormd; en (b) de haalbaarheid van de projectdoelen – een daadwerkelijke bijdrage leveren aan energiebesparing, gecombineerd met stapsgewijs toenemende autonome bekostiging – moet nog blijken. De onzekerheid die hiermee gepaard gaat, is onderkend in de subsidiebeschikking en kan leiden tot tussentijdse beëindiging van het project. In ons financiële perspectief is rekening gehouden met het subsidiebudget, groot twee ton; verdeling: ca. € 75.000 in de jaren 2013 (vanaf mrt.) en 2014, aflopend naar € 45.000 in 2015 en een klein restant in 2016. Eveneens begroot zijn de beoogde inkomsten vanuit de activiteiten binnen het netwerk, c.q. bijdragen van netwerkpartners. Het verdienmodel van ‘Energie in Deventer’ zal samen met de netwerkpartners worden ingevuld; de bedoeling is dat toepassing ervan vanaf 2014 inkomsten genereert. De beschikbare middelen worden grotendeels aangewend voor de personele bezetting van ‘Energie in Deventer’; een kleiner deel is nodig voor huurlasten, websitebeheer, informatiemateriaal en activiteiten, en de overheadkosten van de coöperatie.
5.3 Energiebesparing: nieuwe producten van Deventer Energie Deventer Energie ontwikkelt verschillende producten waarmee we onze leden kunnen helpen effectief energie te besparen. Onze werkgroep Besparing en Optimalisatie bereidt deze voor.
Energiescans zijn een goed instrument om inzicht te krijgen in de besparingsmogelijkheden voor bestaande woningen. Daarvan zijn er diverse op de markt. Ook zijn er zogenaamde zelfscans, die bewoners in staat stellen zelf een eerste evaluatie uit te voeren. Wij verkennen nu welke hiervan (of ev. een zelf ontwikkelde variant) het meest geschikt zijn om aan onze leden aan te bieden.
Product: waterzijdig inregelen Er is een categorie woningen waar wel een efficiënte verwarmingsketel (HR-ketel) is geïnstalleerd, maar de radiatoren niet (goed) zijn afgesteld. Gevolg is dat de ketel zijn potentieel hoge rendement niet waarmaakt; ca. 5 % van de energie voor verwarming gaat onnodig verloren. Dit euvel is simpel te verhelpen door het watervolume dat door elke radiator stroomt beter af te stellen (= ‘waterzijdig inregelen’). Soms zijn enige aanpassingen nodig aan radiatorkranen e.d. Het product, de dienst die Deventer Energie haar leden aanbiedt, bestaat uit drie onderdelen: a. een zelfscan, waarmee het lid kan nagaan of dit euvel zich in zijn woning voordoet; b. huisbezoek van een energieadviseur, die de situatie in kaart brengt en de inregeling verzorgt; c. advies over benodigde hardware aanpassingen, en desgewenst inhuren van een installateur. Voor onderdelen b en c (advies) sluit de coöperatie een samenwerkingsovereenkomst met enkele gekwalificeerde adviseurs. Zij voeren dit uit; de klant (ons lid) betaalt een afgesproken standaardtarief; DE ontvangt een klein deel hiervan. Dit product is toe aan introductie; afspraken met energieadviseurs zijn gemaakt, enkele pilots zijn afgerond.
Producten zoals deze zullen we in de komende jaren vaker ontwikkelen, in principe steeds in samenwerking met energieadviseurs en/of uitvoerende bedrijven.
18
5.4 Duurzame energie produceren: de windturbines in Kloosterlanden Begin 2013 heeft de gemeente Deventer de weg vrijgemaakt voor het plaatsen van twee grote windturbines bij de A1, ter hoogte van bedrijventerrein Kloosterlanden. De opbrengst van beide molens (ca. 11 mln. kWh/jr) is primair bestemd voor het nieuwe, in zijn opzet klimaatneutrale bedrijvenpark van Deventer, net ten zuiden van de A1. Maar hierbij heeft de gemeente aangetekend dat tenminste 25 % beschikbaar zou moeten komen voor inwoners van Deventer. Deze beoogde verdeling komt terug in de bedrijfsmatige opzet. De bedoeling is dat Raedthuys BV (een ervaren windenergieproducent) en Deventer Energie – als representant van bewonersparticipatie – de molens gezamenlijk financieren en gaan exploiteren. Deze opzet is inmiddels vastgelegd in een intentieovereenkomst tussen beide partijen. Windturbines plaatsen en exploiteren komt neer op een grote begininvestering, beperkte jaarlijkse kosten voor onderhoud, verzekering e.d., en de investering + lopende kosten terugverdienen uit de opbrengstprijs + subsidie per kWh; liefst met een redelijk rendement. De begininvestering voor dit project is 6 à 7 miljoen Euro. Als beoogd mede-eigenaar en –exploitant moeten we in principe 25 % van het investeringsbedrag bijdragen, en delen we voor eenzelfde percentage in de opbrengst. In de statuten is opgenomen dat Deventer Energie ledenparticipaties kan uitgeven: leningen voor onbepaalde tijd (maar wel opzegbaar) met een vooraf afgesproken rentevergoeding. De coöperatie kan op deze ‘crowdfunding’-achtige manier de investeringsmiddelen genereren voor dit project. Een andere optie is geld lenen van derden, waar onder banken. Participeren in dit windturbineproject is voor Deventer Energie een mogelijkheid, maar hiertoe besluiten is nog voorbarig. We willen het project in de komende maanden zorgvuldig tegen het licht houden (financieringswijze, exploitatierisico’s, rentabiliteit e.d.) en de uitvoering ervan voorbereiden. Bij het laatste hoort het oprichten van een gezamenlijke rechtspersoon – bijv. een project-BV – door beide eigenaren/exploitanten. Als alle seinen op groen staan, dus als dit project ons een aantrekkelijke kans biedt om voor onze leden duurzame energie te produceren, zullen we aan de ALV voorstellen er in te stappen en vervolgens een campagne starten om de financiering rond te krijgen. In de loop van 2014 – als alles meezit – kunnen de molens worden geplaatst.
5.5 De kweekvijver: nog meer kansen en ideeën LED verlichting voor de tennisbanen, energiecoöperaties per straat, zonnepanelen voor de buurt/op bedrijfsdaken, een ‘energie service company’ (ESCO) oprichten die energiebesparing voorfinanciert, waterkracht opwekken in de IJssel, etc., etc. Bijna wekelijks ontvangen we suggesties en voorstellen voor wat Deventer Energie nog meer of beter kan doen; via de mail, onze energiecafé’s, of face to face. Of we komen ze tegen in onze contacten met andere lokale energie-initiatieven. ‘Met de kennis van vandaag’ lijkt het vaak onmogelijk om zulke ideeën binnen afzienbare tijd in praktijk te brengen. Praktische bezwaren, lastige wetgeving en fiscale regels, onvolwassen techniek, gebrek aan tijd of geld, etc. staan in de weg. Maar zulke omstandigheden kunnen veranderen. Soms gaat dat snel. Dan ontstaat opeens een kans op toepassing of ruimte voor een nieuwe activiteit. Daarom koesteren we al deze ideeën: ze bevolken onze (virtuele) kweekvijver. Daar kunnen we uit putten, zodra zich nieuwe kansen voordoen. Sommige worden al verkend door onze werkgroepen. We zien hier een belangrijke rol weggelegd voor onze leden.
5.6 De organisatie van Deventer Energie versterken In par. 3.3. is het toekomstbeeld geschetst dat Deventer Energie functioneert dankzij: een klein bureau met enkele professionele, betaalde medewerkers, vooral gericht op uitvoering; daaromheen een flinke groep enthousiaste vrijwilligers met gevarieerde talenten en kundigheden, deels georganiseerd in diverse werkgroepen; en een bestuur dat zich vooral bezighoudt met (voorbereiden van) het beleid en de strategie van de coöperatie, niet met de uitvoering ervan; dit alles onder regime van de algemene ledenvergadering (ALV), die vooraf – goedkeuring van beleidsplannen en bijzondere, risicodragende projecten – en achteraf – verantwoording bestuur aan de hand van het jaarverslag – het laatste woord heeft.
19
Dit toekomstbeeld is in het organogram gevisualiseerd, inclusief enkele toevoegingen. Puntsgewijs lichten we de rol van een aantal ‘actoren’ toe. De leden Allereerst de leden. Zij zijn de spelers waar het uiteindelijk om draait: Deventer Energie is er dóór en vóór hen. Zij vormen de algemene ledenvergadering (ALV), kiezen het bestuur en – na instelling ervan – de ledenraad. Actieve leden werken als vrijwilliger mee aan activiteiten van de coöperatie, individueel of in een werk- of projectgroep. Algemene ledenvergadering (ALV) en Ledenraad De algemene ledenvergadering heeft het laatste woord. Besluiten met een brede impact, zoals vaststelling van de (meerjaren)begroting, het ondernemingsplan, de jaarrekening en de vaststelling of wijziging van het huishoudelijk reglement, zijn volgens de statuten voorbehouden aan de ALV. Hetzelfde geldt voor belangrijke beslissingen van meer specifieke aard, zoals de contributiehoogte of deelname aan een risicodragend project. Wij voorzien dat de ALV in de regel tweemaal per jaar zal worden bijeengeroepen, in voor- en najaar. Volgens de statuten kan de ALV een ledenraad instellen en daaraan bepaalde taken en bevoegdheden delegeren. Zo’n ledenraad maakt tussentijdse afstemming mogelijk tussen het bestuur en de leden, en vergroot daarmee de slagvaardigheid van de coöperatie. Wij voorzien dat we in najaar 2013 een uitgewerkt voorstel voor instelling van de ledenraad zullen voorleggen aan de ALV. De werkgroepen De werkgroepen zijn een verhaal apart. Tussen mei en oktober vorig jaar fungeerden de zes toenmalige werkgroepen – drie met een algemene taakomschrijving, drie voor de verschillende werkvelden – als de motor van het gezamenlijke denkproces over de opzet, missie, doelen, hoofdactiviteiten etc. van de coöperatie. Dit denkproces werd succesvol afgerond met de oprichting van Deventer Energie. Hiermee brak een nieuwe fase aan, met de focus op ‘van denken naar doen’. Drie werkgroepen hebben deze switch niet overleefd, of zijn slapend; diverse oorzaken zijn daar debet aan. Twee andere (wg. Opwek en wg. Besparing en optimalisatie) richten zich op het uitdenken van nieuwe coöperatieproducten; zij dragen zo bij aan beleidsvoorbereiding. De zesde (wg Marketing en Communicatie) had vanaf het begin een meer uitvoerende rol, en gaat hiermee door. Laatstgenoemd drietal stuit wel geregeld op grenzen qua capaciteit en competenties. Zulke leemtes worden opgevangen door bestuursleden, door de directeur of door taken uit te besteden. De les is dat werkgroepen niet de spil kunnen vormen van ons functioneren; dat zou teveel vergen van hun inzet c.q. te hoge verwachtingen oproepen over het resultaat ervan. Dit neemt niet weg dat werkgroepen van groot belang blijven voor Deventer Energie: ze horen bij onze coöperatieve opzet, geven ruimte voor actieve betrokkenheid van leden, en kunnen fors bijdragen aan het succes van onze coöperatie. De drie actieve werkgroepen willen we handhaven, en zo mogelijk versterken. Hiernaast willen we het accent verleggen naar projectgroepen of commissies met een meer afgebakende, tijdelijke functie, soms voor een beleidsvoorbereidende taak, soms voor een uitvoeringsklus. Het ligt voor de hand dat zulke uitvoerende projectgroepen aanhaken bij het bureau; voor projectgroepen die nieuwe activiteiten c.q. beleid voorbereiden kan de primaire link ofwel met het bestuur, ofwel met het bureau worden gelegd (zie hieronder). Voor goed functionerende werk- en projectgroepen is nodig dat we de afstemming verbeteren tussen werk- en projectgroepen onderling, en tussen iedere groep en het bureau en bestuur. Dit willen we langs twee wegen bereiken: (a) er komt een interne, maandelijkse nieuwsbrief over de plannen en besluiten van het bestuur, de voortgang van/nieuws uit de werk- en projectgroepen, en wetenswaardigheden die voor hen van belang zijn; (b) zoveel mogelijk zullen we de projectgroepen – zowel de beleidsvoorbereidende als de uitvoerende – een duidelijke taak- c.q. rolomschrijving meegeven. Voor de huidige, breder georiënteerde werkgroepen is dit minder nodig of wenselijk: hun functie is vooral ideeën toe te voegen aan onze kweekvijver (zie § 5.5).
20
vrijwilligers proj.gr (uitv.)
Bureau o.l.v. directeur
wg proj.gr (voorb.)
Leden Bestuur DB Cie van Aanbev.
Ledenraad
ALV
Figuur 3 Het organogram van Deventer Energie
Bestuur en bureau Het bestuur en het bureau vormen samen de spil van de coöperatie, de eerste als beleidsbepalend orgaan (binnen het mandaat van de ALV), de tweede als uitvoerend orgaan. Deze rolverdeling is vastgelegd in de statuten, maar vraagt om concretisering: de kerntaak van het bestuur is te besluiten over het beleid en de strategie van de coöperatie. De voorbereiding van zulke beslissingen kan in verschillende handen liggen. Tot nu toe neemt meestal een bestuurslid het voortouw, al of niet gesteund door een (beleidsvoorbereidende) werkgroep. Soms fungeert een bestuurslid ook als trekker van zo’n werkgroep (‘kartrekker’). Wij voorzien dat in de komende jaren het bureau een grotere rol gaat spelen in de beleids- en strategievoorbereiding.
21
Sommige bestuursleden verrichten nu ook uitvoerende taken; wij voorzien dat dit geleidelijk zal verminderen. En geregeld buigt het bestuur zich over uitvoeringsdetails; daarmee willen we snel stoppen. de kerntaak van het bureau, geleid door de directeur, is uitvoering te geven aan beleid en strategie van de coöperatie door tal van activiteiten, al of niet gesteund door (uitvoerende) werkgroepen, en al of niet in samenwerking met externe partners. Wij voorzien verschuivingen als spiegelbeeld van die bij het bestuur: uitvoerende taken zullen steeds vollediger voor rekening komen van het bureau, evenals de ondersteuning van werk- en projectgroepen. Het bureau zal ook in toenemende mate gaan bijdragen aan de voorbereiding van beleid en van strategische keuzes. het bestuur bestaat nu uit zeven personen, en opereert op basis van collegialiteit. Drie bestuursleden vervullen de functies voorzitter, secretaris en penningmeester en fungeren tevens als het dagelijks bestuur. Het dagelijks bestuur behartigt met name organisatorische en financiële kwesties, evenals ‘lopende zaken’ die geen bestuursbespreking behoeven, is het eerste aanspreekpunt voor het bureau (c.q. de directeur), en bereidt de bestuursvergaderingen voor. Deze bestuurssterkte en interne rolverdeling werkt vrij goed. Wel verwachten we dat de frequentie van bestuursvergaderingen (tot nu toe eens per twee weken) kan dalen naar een maal per vier weken, waarbij tussentijds het dagelijks bestuur bijeenkomt.
Het tempo waarin deze verschuivingen kunnen worden doorgevoerd, hangt vooral af van de beschikbare capaciteit (tijd en competenties) binnen het bestuur en het bureau. De capaciteit van het bureau kunnen we op korte termijn versterken dankzij het project ‘Energie in Deventer’. Comité van Aanbeveling Volgens de statuten kan het bestuur een Raad van Advies instellen. Wij hebben voorlopig gekozen voor een Comité van Aanbeveling omdat dit beter past bij de ontwikkelingsfase waarin de coöperatie verkeert. Deventer Energie heeft nu vooral een visitekaartje nodig. De aangezochte leden van het comité hebben hun sporen in de maatschappij op hun terrein verdiend en geven onze nieuwe organisatie prestige. Soms kunnen we door hun tussenkomst deuren (beter) openen. Daarnaast hebben zij een specifieke deskundigheid waarop we kunnen terugvallen. We zullen in voorkomende gevallen een beroep doen op de expertise van individuele leden. Van hun kant hebben de leden van het Comité van Aanbeveling al te kennen gegeven dat zij graag bereid zijn ons desgevraagd van advies te dienen.
5.7 Het financiële perspectief ingekleurd We hebben in § 3.5 in grote lijnen het financiële perspectief van Deventer Energie geschetst: een prognose voor de jaren 2013 – 2016, gebaseerd op tamelijk vrolijke verwachtingen over de ledengroei van de coöperatie en het aantal afnemers van ons product duurzame elektriciteit en gas. Contributies en inkomsten uit energielevering zijn zo in de komende jaren de belangrijkste pijlers waarop de coöperatie in financieel opzicht kan steunen. Maar deze inkomstenschatting is onzeker, en bovendien mondt de prognose voor 2014 uit in een onhanteerbaar tekort. De derde pijler onder de financiën van de coöperatie is het project Energie in Deventer, met zijn eigen financiering. Echter, ook hieraan kleeft een belangrijke onzekerheid. Hoe kunnen we het tekort in 2014 voorkomen en hoe gaan we om met mogelijke tegenvallers? Deze vragen willen we hier beantwoorden, aan de hand van de meerjaren prognose. Die geven we hier opnieuw weer, maar met wat meer detail (voor het project Energie in Deventer; zie de tabel). Het is zonneklaar dat de financiële gezondheid van Deventer Energie om voortdurende en intensieve aandacht vraagt. We onderscheiden drie elementen: steeds de vinger aan de pols houden, acties gericht op extra inkomsten, en zo nodig ingrijpen in ons uitgavenniveau. Vinger aan de pols De inkomsten in het oog houden en de uitgaven bewaken is een taak die primair bij de penningmeester en de directeur ligt. Ontwikkelen beide zich conform de prognose? Elk kwartaal rapporteren zij aan het bestuur en stellen zo nodig aanpassingen voor.
22
Meerjarenprognose DEC
2013
2014
2015
2016
aantal leden (ultimo)
500
1.000
1.500
2.000
aantal leden (gemiddeld) aantal klanten energielevering
250 100
750 375
1.250 750
1.750 1.225
Inkomsten - contributie opbrengst - inkomst energielevering
6.250 4.300
27.000 16.100
45.000 32.250
63.000 52.700
- Energie in Deventer - projectsubsidie - inverdien effect
75.000 -
73.000 17.000
45.000 45.000
7.000 83.000
- startsubsidie (+saldo Stg DE)
50.800
-
-
-
p.m. p.m.
p.m. p.m.
p.m. p.m.
p.m. p.m.
136.350
133.100
167.250
205.700
- personele lasten bureau - ledenwerving en –contact
42.600 10.000
45.000 12.000
45.000 14.000
45.000 16.000
- huisvesting bureau - organisatie en administratie
5.900 10.000
8.400 12.000
8.400 15.000
8.400 20.000
4.200 47.000
8.400 63.500
8.400 63.500
8.400 63.500
- materiaal/activiteiten - onvoorzien
7.400 9.100
4.000 5.350
4.000 5.350
4.000 5.350
Compensatie CO2 emissie
1.000
3.750
7.500
12.250
Totaal uitgaven
137.200
162.400
171.150
182.900
Resultaat voor belasting
-/- 850
-/- 29.300
-/- 3.900
22.800
- sponsoring/donaties - overige producten/projecten Totaal inkomsten Uitgaven
Energie in Deventer: - huisvesting - personele lasten
Extra inkomsten verwerven Zoals al opgemerkt, gaat de prognose uit van vrij ambitieuze verwachtingen qua aantal leden en aantal klanten. Toch willen we proberen onze prognose te verslaan: als we de inkomsten uit contributies en energielevering die we in 2015 voorzien, een jaar eerder realiseren, dan vermijden we rode cijfers in 2014. De p.m.-posten bieden een tweede aangrijpingspunt voor extra inkomsten: sponsoring, donaties, andere coöperatieproducten en eventueel projecten. Vooral met sponsoring zijn we al enige tijd bezig, door bedrijven en instellingen te werven als partner van Deventer Energie. Hiermee gaan we door, al is er nog geen financieel resultaat mee geboekt. Een specifiek punt betreft de inkomstenpost ‘inverdien effect’ binnen het project Energie in Deventer. Deze post weerspiegelt de beoogde medefinanciering door bedrijven en instellingen die participeren in de project, vanaf 2014. Zodra het project op gang komt, geven we hieraan volop aandacht. Zo nodig uitgaven beperken Inkomsten en uitgaven in 2013 zijn volgens de prognose vrijwel in evenwicht. Maar de veronderstelde leden- en klantentoename is onzeker. Als die tegenvalt, dreigt een tekort.
23
De tweede – grotere – onzekerheid betreft 2014. De prognose voor dat jaar kleurt rood, al zullen we er alles aan doen die uitkomst te vermijden door meer leden en klanten te werven en/of door andere inkomsten. De derde onzekerheid dient zich eveneens in 2014 aan, is dan qua omvang beperkt maar wordt in 2015/16 fors groter; deze betreft de inverdienresultaten van het project Energie in Deventer. Als deze onzekerheden negatief uitpakken, zal Deventer Energie haar uitgavenniveau moeten aanpassen: uitgangspunt blijft dat de reële inkomsten maatgevend zijn voor ons budget. Een dreigend tekort kan dus het gevolg zijn van te langzame aanwas van leden en/of klanten. We moeten in dit geval onze algemene uitgaven beperken. Dit kan op diverse posten, maar een substantiële vermindering lijkt alleen mogelijk op de post personele lasten bureau (met name door de bestaande fulltime aanstelling te vervangen door een parttime aanstelling). Een tekort kan ook het gevolg zijn van een achterblijvend inverdieneffect binnen het project Energie in Deventer. Snijden in de uitvoeringskosten van dit project is hier de enige optie. Ook hier is substantiële vermindering alleen mogelijk op de post personele lasten, door werktijdbeperking (aanstellingsuren). In het uiterste geval kan het project tussentijds worden beëindigd.
5.8 Onze strategische uitdagingen oppakken We hebben in dit hoofdstuk de ambities van Deventer Energie geconcretiseerd in de vorm van een aantal activiteiten, plus de organisatorische en financiële randvoorwaarden die daarbij horen. Ter afronding stellen we de vraag: is dit een goed plan? Of, anders geformuleerd: geeft dit ondernemingsplan een passend antwoord op de strategische uitdagingen waarvoor de coöperatie zich gesteld ziet (vgl. onze sterkte-zwakte analyse in hoofdstuk 4)? De tijd zal het uitwijzen. Maar vandaag is ons antwoord, kort samengevat: dit plan is een goeie start. Een wat langer antwoord formuleren we aan de hand van de eerder geformuleerde uitdagingen.
Hoe kunnen we onze product-portfolio zo invullen dat deze inspeelt op het toenemende energiebesef van burgers en bedrijven/instellingen, aansluit bij onze brede doelstelling; en tegelijkertijd rekening houdt met het ongunstige economische klimaat?
Ons product ‘levering van duurzame energie’ is sinds april beschikbaar voor onze leden. Met dit product vullen we één element in van onze doelstelling, zij het niet het belangrijkste element. Het is dankzij de scherpe prijs ook een attractief product in economisch ongunstige tijd. Mede daardoor creëert het mogelijkheden voor leden- en klantenwerving. De andere elementen van onze doelstelling – energiebesparing bevorderen en duurzame energie produceren – vullen we nog nauwelijks in. Daarvoor is langere voorbereiding nodig; de windturbines in Kloosterlanden bieden mogelijk een goede kans om op vrij korte termijn eigen opwek te realiseren.
Hoe kunnen we uitgroeien tot een volwassen, professionele partner van aanbiedende partijen in de markt voor energiebesparing en duurzame energie?
Deze uitdaging pakken we met name op in het project Energie in Deventer, dat immers gebaseerd zal zijn op een zorgvuldig vormgegeven, interactieve wijze van samenwerken met bedrijven (aanbieders). Hiernaast zoeken we voor onze eigen producten samenwerking met één of meerdere partners, en hebben dit voor enkele producten al gerealiseerd (energielevering, waterzijdig inregelen).
Hoe kunnen we maximaal inspelen op overheidsstimulansen, gebruik makend van ons coöperatieve karakter?
Het coöperatieve karakter van Deventer Energie is al een voordeel gebleken bij het verwerven van de ‘opdracht’ om een informatie- en servicefunctie te verzorgen voor de Deventer samenleving: het project Energie in Deventer. Vergelijkbare projectkansen kunnen zich vaker voordoen. Hiernaast zijn we gespitst op wijzigingen in nationale subsidie- en fiscale regels die nieuwe kansen kunnen bieden aan coöperaties (bijvoorbeeld ruimere salderingsregels voor zonne-energie; energiebesparing via ESCO’s). Zulke wijzigingen hangen in de lucht, maar zijn nog toekomstmuziek.
24
Hoe kunnen we onze lokale oriëntatie het beste profileren en waarmaken, zonder in lokale politieke tweespalt verzeild te raken?
Voorop staat dat Deventer Energie een herkenbare, eigen koers vaart en geen afhankelijkheid uitstraalt. Hierbij hoort dat we elke activiteit overwegen en vormgeven in het licht van onze doelstellingen en kernwaarden. En erbij hoort dat we zo snel mogelijk financiële zelfstandigheid creëren en die vervolgens handhaven: voldoende leden/contributies en opbrengst uit eigen producten; (project-)subsidies voor additionele, afgebakende projecten. Dit ondernemingsplan mikt erop dat we op korte termijn ons ‘break even point’ passeren.
Hoe kunnen we – gegeven onze beperkte middelen – onze naamsbekendheid vergroten, te midden van andere aanbieders en initiatieven met (deels) vergelijkbare activiteiten en doelstellingen?
De combinatie van doelen, kernwaarden en activiteiten van Deventer Energie spreekt lang niet iedereen aan, maar zeker meer Deventenaren dan wij tot nu toe hebben bereikt. Deze laatste uitdaging vraagt om twee dingen: (1) we willen aan de weg timmeren door lokaal aansprekende projecten en activiteiten uit te voeren. Dit kan in verschillende rollen – soms als initiator, regisseur of exploitant, soms alleen als tussenpersoon of ondersteuner. Onze capaciteit is beperkt, dus zullen we steeds kiezen welke rol we willen en kunnen spelen; (2) we willen effectief onze doelgroep bereiken en zo leden en klanten werven én behouden. Een aanzet voor het laatste geven we in het afsluitende hoofdstuk van dit ondernemingsplan.
25
6. Marketing, communicatie en PR Deventer Energie staat op de rails. Onze wegbereiders, werkgroepen en vrijwilligers, bureau en bestuur hebben dat gezamenlijk voor elkaar gekregen. We hebben inmiddels een groeiende groep leden, waarvan een aantal al duurzame energie afneemt van Deventer Energie/Qwint. De eerste ledenvergadering komt eraan. En sinds onze verhuizing naar Nieuwe Markt 23, het vroegere gymnasium, zitten we op een voor het publiek herkenbare plek. Dit ondernemingsplan bevat een reeks voorstellen om de coöperatie en onze activiteiten uit te bouwen. Met sommige ervan is al een begin gemaakt. Eén prioriteit steekt er met kop en schouders boven uit: Deventer Energie wil en moet groeien in leden- en klantental. De leden en klanten zijn immers zowel de voorwaarde als de graadmeter voor ons succes. Zonder voldoende leden heeft de coöperatie geen basis voor haar activiteiten en geen financieel draagvlak; zonder klanten bereiken we geen resultaat, maar blijven we steken in idealen. Onze eerste prioriteit is dan ook: leden en klanten werven.
Sinds de oprichting op 24 oktober 2012 zijn we al druk in de weer met diverse vormen van lokale communicatie om zoveel mogelijk burgers, bedrijven en instellingen te bereiken en te betrekken in onze activiteiten. We hebben inmiddels onze website (www.deventerenergie.nl) en nieuwsbrief. We bieden de mogelijkheid met ons te communiceren via de sociale media (DeventerEnergie: Twitter, FaceBook en LinkedIn). En door het organiseren van Energiecafés betrekken we belangstellenden in discussies over actuele ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid en over lokale activiteiten door Deventer Energie.
Nu we daadwerkelijk begonnen zijn met het leveren van duurzame energie gaan we qua wervingsactiviteiten een tandje bijzetten. We hebben inmiddels een aantal flyers ontworpen waarmee we de ledenwerving op korte termijn willen intensiveren. In de werkgroep Marketing, Communicatie en PR werken we onze activiteiten voor 2013 verder uit. Het plan is om een complete communicatie “roadmap” te presenteren tijdens de algemene ledenvergadering op 30 mei 2013.
26
