Het MNF Concept
Een concept voor bibliotheken om een (vernieuwde) positie, identiteit en nieuwe vormen van dienstverlening vorm te geven. En hun waarde te kunnen aantonen, die zoveel meer is dan geld en aantallen boeken. Het MNF (Max Neef Framework) is een initiatief van Plan B en Innovation Booster.
Inleiding
Veel bibliotheken moeten zichzelf heruitvinden om hun positie te handhaven – in de snel veranderende wereld met veranderde virtuele verhoudingen en technologieën. Dat weten we al lang(er). Er zijn ook al veel stappen gezet; verbeteringen, veranderingen, nieuwe diensten, reorganisaties… En sommige bibliotheken zijn er in geslaagd om succesvol te zijn. Toch wordt voor vele bibliotheken het voortbestaan nog steeds bedreigt. En is/blijft het lastig om de waarde van bibliotheken aan te tonen; waarde die zoveel meer is dan geld en aantallen uitgeleende boeken. In januari jl verscheen het rapport ‘Bibliotheek van de toekomst’, van de commissie Cohen. Volgens het rapport is de opdracht voor de openbare bibliotheek in 2025 het leveren van een bijdrage aan de ontplooiing van het individu. Behalve een centrum voor kennis en cultuur zal de bibliotheek van de toekomst steeds meer een sociale rol gaan vervullen. De bibliotheek als een vitale schakel in een samenleving. Hoe komen we nou tot iets waarmee bibliotheken direct aan de slag kunnen om invulling te geven aan deze opdracht voor 2025? Hiervoor hebben wij het zogenaamde MNF (Max Neef Framework) concept ontwikkeld; een concept en raamwerk om bibliotheken te ondersteunen in het vormgeven van een (vernieuwde) positie, identiteit en nieuwe vormen van dienstverlening. Dit framework biedt tevens de mogelijkheid aan bilbiotheken om zich (opnieuw) te bewijzen, hun waarde te laten zien en zo hun bestaansrecht te rechtvaardigen.
Het MNF Concept
In de onderstaande afbeelding (gemaakt door Callum Austin; student Animatie aan de Southampton Solent University) is een visuele weergave van het concept te zien1.
Het concept bestaat uit 9 aspecten, die zijn ontleend uit de 9 fundamentele menselijke behoeften, zoals gedefinieerd door Max Manfred Neef2. De 9 “Max Neef waarden” in het framework zijn: 1. Levensonderhoud 2. Genegenheid 3. Ontwikkeling 4. Participatie 5. Zelfredzaamheid 6. Ontspanning 7. Creatie 8. Identiteit 9. Vrijheid 1 We hebben het vooralsnog ‘Sociotheek’ genoemd, omdat het om meer gaat dan alleen boeken (‘biblio’). Een andere werktitel was: “A Place to Raise (me)”. 2 Meer over Max Neef, het model en de menselijke waarden: http://en.wikipedia.org/wiki/Manfred_Max_Neef
De gedachte hierachter is dat, door als bibliotheek in deze basisbehoeften te voorzien, daadwerkelijk een waardevolle bijdrage geleverd kan worden aan de ontplooiing van het individu. Daarbij is het mogelijk om op deze manier aantoonbaar te maken in hoeverre je hier aan voldoet.
Initiatieven ontplooien op basis van MN-‐waarden In de afbeelding is te zien dat wij de totale bibliotheek zien als een combinatie van een offline en een online omgeving, die aanvullend zijn aan elkaar. Binnen elke MN-waarde kunnen bibliotheken initiatieven ontplooien om hierin te voorzien. Rekening houdend met de grote diversiteit in waarden en behoeften van alle belanghebbenden, kan elke bibliotheek zelf bepalen welke initiatieven het meest waardevol zijn. Er zijn ontelbare initiatieven mogelijk. De commissie Cohen schetst veel mogelijkheden en kansen. En noemt het vormgeven hiervan ook een zaak van cultureel-maatschappelijk ondernemerschap. Dit concept helpt om vanuit ondernemerschap creatieve mogelijkheden te ontdekken. Voor elke MN-waarde hebben we ideeën geformuleerd. Oplossingen die waarde bieden aan de (toekomstige) klant, de medewerkers van de bibliotheek en de politiek. Oplossingen waarmee het imago van de bibliotheek (weer) ijzersterk en krachtig wordt, waar het vakmanschap volop kan worden ingezet, waar de sociale verbinding mee kan worden aangegaan, waar zowel oud als jong enthousiast van wordt. Een aantal van deze ideeën staat direct in relatie tot andere maatschappelijke vraagstukken, zoals de zorg voor ouderen, de generatiekloof en leer/werkomgevingen voor zzp’ers. Allemaal mooie kansen voor bibliotheken om zich te ontwikkelen tot de onmisbare schakel tussen burgers en informatie.
Waarde aantonen Een ander belangrijk voordeel van het gebruiken van de negen MNwaarden is dat op deze manier de prestaties van de bibliotheek gekwantificeerd kunnen worden. Bibliotheken moeten meer dan ooit (transparant) verantwoording afleggen en de letterlijke waarde (opbrengsten) kunnen aantonen. Aan het concept is de MAEX index (Maatschappelijke Exchange) gekoppeld. Deze index is ontwikkeld door “Kracht in NL” in samenwerking met Innovation Booster en is tevens gebaseerd op deze Max Neef waarden. Met deze index kun je ook de maatschappelijk en sociale waarde meetbaar maken en ook de niet-geldelijke waarden inzichtelijk maken. Met dit concept kan worden gespecificeerd hoeveel mensen door de bibliotheek in één van de negen basisbehoeften van de mens zijn voorzien. Dit biedt de
bibliotheken de mogelijkheid hun meerwaarde voor de overheid, politiek en investeerders beter zichtbaar te maken.
De voordelen op een rijtje Samengevat: Dit concept helpt bibliotheken bij het vormgeven van een (vernieuwde) positie, identiteit en nieuwe vormen van dienstverlening. Het concept biedt tevens de mogelijkheid om zich (opnieuw) te bewijzen en hun waarde laten zien om hun bestaansrecht te rechtvaardigen. We hebben bij het ontwikkelen van het concept specifiek rekening gehouden met een aantal zaken die belangrijk zijn voor een succesvolle inzet. We noemen er een aantal. Een grote hoeveelheid snelle korte termijn veranderingen kan leiden tot onrust of weerstand bij bibliotheek medewerkers of tot onduidelijkheid bij klanten (Wat nu weer? Waarom? Waar gaan we heen? Waar zijn we nou eigenlijk naar onderweg?). Het concept biedt een gemeenschappelijke taal en richting, en een eenduidig raamwerk voor alle bibliotheken binnen het (versnipperde) landschap van de bibliotheeksector. Binnen het concept is rekening gehouden met de grote diversiteit in belangen van de verschillende stakeholders (politiek, bestuur, medewerkers, klanten,..) Iedereen heeft andere (eigen) belangen, behoeften en waarden. En eigen visies en ideeën. Alle perspectieven worden meegenomen bij het vormgeven. Elke bibliotheek kan een eigen invulling geven. Niet elke bibliotheek is hetzelfde; er is juist een grote diversiteit in ‘soorten’ bibliotheken (afhankelijk van de buurt, ‘cultuur’, plaats, context, ambities,…) en dit concept gaat in op de specifieke individuele bibliotheek (binnen een gemeenschappelijke context) Zoals de commissie ook stelde is het toekomstperspectief niet in één waarheid of één visie te vatten. Met dit concept kan er continue snel ingesprongen worden op ontwikkelingen in de snel veranderende wereld.
Het concept in de praktijk Wij kunnen niet wachten om dit concept in te praktijk te brengen.
Innovation Booster is daarom op zoek naar een geïnteresseerde partij en een (bibliotheek) omgeving om dit concept in de praktijk te kunnen uitvoeren en testen, door middel van een prototype. Contactpersoon: Anthony Meyer zu Schlochtern (
[email protected]) (Tekst: Daphne Depassé / Plan B
[email protected])
Daphne Depassé is zelfstandig informatieen kennismanager, auteur van het boek “15 praktijkverhalen over kennismanagement’ en bedenker van de Plan B methodiek (voor complexe problemen en innovatie) www.depasse.nl
Innovation Booster bestaat uit vier jonge ondernemers, afkomstig van de TU Delft, gedreven door alles wat met innovatie te maken heeft. www.innovationbooster.nl
