Het meten en beoordelen van contrasten

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be

Het meten en beoordelen van contrasten S. Danschutter Labo Duurzame Ontwikkeling – WTCB 09/03/2010


Meten en beoordelen van contrast Het belang van contrasten  

Specifiek voor personen met een visuele beperking In functie van de situatie

Terminologie Beoordelen van contrasten  

Referenties Conclusies

Meten van contrasten   

Methodes Toestellen en locatie Conclusies


Het belang van contrasten 

Belang van contrasten bij het uitvoeren van bepaalde taken/activiteiten: •

Voorbeeld: sanitaire voorzieningen

GOED SLECHT



Belang voor de oriëntatie en circulatie in het gebouw •

Voorbeeld: contrast tussen binnendeur en omlijsting en de muur/ aanduiding van een verdieping

GOED SLECHT



Belang voor de oriëntatie en circulatie in het gebouw •

•

Aan te bevelen reflectiecoëfficiënten voor vloeren, wanden, plafonds volgens NBN EN 12464-1: Oppervlak

Reflectiecoëfficiënt

Plafond

0,6 – 0,9

Wanden

0,3 – 0,8

Werkoppervlak

0,2 – 0,6

Vloer

0,1 – 0,5

BS 8300 – Design of building and their approaches to meet the needs of disabled people: – “The Light Reflection Value (LRV) of a wall should be 30 points different from that of the ceiling and of the floor. To avoid giving the wrong impression about the size of a room, skirting should have the same LRV as the wall so that the junction between the skirting and the floor marks the extent of the room”



Belang voor het lokaliseren van bepaalde voorzieningen •

Voorbeelden: schakelaars, handgrepen, liftknoppen,...


Terminologie Spectrale ooggevoeligheid: 

Alle fotometrische grootheden houden rekening met de spectrale ooggevoeligheid: •

•

Lichtstroom, lichtsterkte, luminantie, verlichtingssterkte,... Licht ≈ elektromagnetische golven – 380 tot 760 nm = zichtbaar spectrum – Maximale ooggevoeligheid voor 555 nm – Licht heeft een belangrijke invloed op het waarnemen van contrasten

Bron: UCL


Terminologie Kleurweergave- index: 

De kleurweergave- index van een lichtbron is het vermogen van die lichtbron om de verschillende kleuren van het zichtbaar spectrum van het verlichte voorwerp weer te geven •

Het wordt gekenmerkt door de index IRC of Ra, een getal zonder eenheid, variërend van 0 tot 100 – Een lichtbron met IRC > 80 geeft aanleiding tot redelijke kleurweergave – Een lichtbron met IRC >90 geeft aanleiding tot goede kleurweergave

•

Voor het waarnemen van contrasten is het belangrijk dat kleuren correct worden weergegeven


Terminologie


Terminologie Luminantie [cd/m²]: 

De luminantie van een oppervlak is de verhouding tussen de lichtsterkte van dat oppervlak in de waarnemingsrichting en de schijnbare oppervlakte van dat oppervlak in de beschouwde richting (luminance L) •

•

•

Zoals het begrip lichtsterkte is het een vectorgrootheid die rekening houdt met de waarnemingsrichting

Eén van de fundamentele fotometrische grootheden omdat het deze en deze alleen is, waarvoor ons oog gevoelig is. De verhouding L1/L2 kan worden gebruikt om het contrast tussen 2 oppervlakken te beoordelen – Zie meten van contrast


Terminologie Reflectie [-,points, %]: 

De reflectiecoëfficiënt (r) van een oppervlak: •



Verhouding tussen de totale door dit oppervlak teruggekaatste lichtstroom en de totale invallende lichtstroom

Light Reflection Value/ LRV (BS 8493): •

Proportion of visible light reflected by a surface, weighted for the sensitivity to light of the human eye – This is equivalent to CIE Tristimulus Y10 when viewed under illuminant D65 and when measured with the appropriate specimen and measurement geometry



De reflectiecoëfficiënt = Light Reflection Value


Terminologie Reflectie – speculair: 

Het invallend licht en het uitgezonden licht maken dezelfde hoek ten opzichte van de normaal loodrecht op het beschouwde oppervlak

Reflectie – diffuus: 

Het weerkaatste licht wordt in alle richtingen met dezelfde intensiteit uitgezonden

Reflectie - tussenvormen


Terminologie


Terminologie Glans: 

Glans, in het Engels „gloss‟ genoemd is hinderlijk voor het waarnemen van contrasten:

•

Afhankelijk Afhankelijk Afhankelijk Afhankelijk

•

Meten van glans:

•

• •

van van van van

het gebruikte materiaal/oppervlak de vorm van het beschouwde object de positie van de waarnemer de positie van het lichtpunt

– NBN EN ISO 2813 (1999): Verven en vernissen – metingen van de glans (spiegelende reflectie) van niet-metallieke verflagen onder 20°, 60° en 85°


Terminologie Glans: 20° → High gloss 60° → Semi-gloss

60 °

20 °

85° → Low gloss

85 °

 R proefstuk(60spec)   x100 Glans    Rs tan daard(60spec) 

Bron: KAHO Sint-Lieven Laboratorium voor lichttechnologie


Terminologie Verblinding: 

Verblinding wordt veroorzaakt door een slechte verdeling van de luminantie in het gezichtsveld of door een te hoge luminantie in het algemeen •

•

Directe verblinding – rechtstreeks veroorzaakt door een lichtbron Indirecte verblinding – onrechtstreeks veroorzaakt door de weerkaatsing van een lichtbron op een oppervlak – Verblinding door reflectie – Verblinding door het sluiereffect

•

Verblinding leidt tot een vermindering van het vermogen van het individu om voorwerpen te onderscheiden


Terminologie


Terminologie Contrast: 

Luminantiecontrast: •



Verhouding tussen de luminanties van twee gelijktijdig of achtereenvolgens waargenomen oppervlakken

Kleurcontrast •

Juxtapositie, gelijktijdig of achtereenvolgens, van twee in de ruimte of in de tijd, verschillend gekleurde oppervlakken. Bij uitbreiding, overeenstemmende subjectieve beoordeling (contrastgewaarwording)

Personen met een visuele beperking zijn vooral gevoelig voor luminantiecontrast en niet zozeer voor kleurcontrast


Beoordelen van contrasten - referenties Eerste conclusies: 





Uit de terminologie blijkt dat heel veel externe factoren een invloed hebben op het waarnemen van contrasten Het correct gebruik van kleuren is een belangrijk maar niet het enige criterium voor goed contrast Personen met een visuele beperking zijn vooral gevoelig voor een verschil in luminantie, eerder dan een verschil in kleur


Beoordelen van contrasten - referenties Beoordelen van kleurverschillen: 

PTV 21-601: geprefabriceerde architectonische en industriële elementen van sierbeton • •

• • •

Kleurverschil: E  (L)²  (a)²  (b)² L*a*b kleurwaarden ontwikkeld in 1976 door CIE om de kleurweergave te verbeteren. L gaat van 0 (zwart) tot 100 (wit) - helderheid a gaat van -60 (groen) tot +60 (rood) b gaat van -60 (blauw) tot +60 (geel)

Personen met een visuele beperking zijn vooral gevoelig voor luminantieverschillen en niet zozeer voor een verschil in tint of saturatie


Beoordelen van contrasten - referenties Buitenlandse referenties: 

BS 8300: Design of buildings and their approaches to meet the needs of disabled people – code of practice •

•

Criteria vastgelegd via onderzoek bij slechtzienden University of Reading – Research Group for Inclusive Environments

Bron: RGIE – Research Group for Inclusive Environments



BS 8300: Design of buildings and their approaches to meet the needs of disabled people – code of practice •

Annex B: using light reflectance value (LRVs) to assess visual contrast – “The main feature of a surface, which appears to be strongly correlated with the ability of blind and partially sighted people to identify differences in colour, is the amount of light the surface reflects, or its light reflectance value (LRV).” » LRV = 0 → perfect zwart oppervlak » LRV = 100 → perfect wit oppervlak

LRV1 - LRV2 ≥ 30% geeft goed contrast LRV1 - LRV2 ≥ 20% geeft aanvaardbaar contrast* *Bijkomende voorwaarden: grote oppervlakken + minimale verlichtingssterkte van 200 lx op het beschouwde oppervlak



ADAAG – Americans with Disabilities Act, Accessibility Guidelines •



http://www.access-board.gov/

Institut Nazareth & Louis Braille •

http://www.inlb.qc.ca/

(LRV1 - LRV2)/LRV1 ≥ 70% geeft goed contrast

→ LRV1/LRV2 ≤ 30% geeft goed contrast → analoog L1/L2 ≤ 1/3 geeft goed contrast


Beoordelen van contrasten - conclusies Buitenlandse referenties – samenvattende grafiek BS 8300 : goed contrast BS 8300 : aanvaardbaar contrast ADAAG : goed contrast Lichte kleuren (hoge LRV) is ADAAG strenger

Donkere kleuren (lage LRV) is BS 8300 strenger Aan te bevelen kleurgebruik


Beoordelen van contrasten - conclusies

Bruin

8024

11

11

Blauw

5023

13

13

Purper

4001

14

15

Grijs

7005

16

16

Groen

6024

16

16

Roze

3014

25

25

Oranje

2003

33

31

Beige

1001

46

45

Geel

1016

71

68

Wit

9016

85

82

●

Aan te bevelen kleurgebruik

●

●

Zwart

9

Rood

9

Bruin

3000

Blauw

Rood

Purper

2

Grijs

2

Groen

9011

Roze

Zwart

Oranje

Gemeten Reflectiecoëfficiënt

Beige

Theoretische Reflectiecoëfficiënt

Geel

RAL kleurcode

Wit

Kleur


Beoordelen van contrasten - conclusies Goed contrast, zowel volgens de ADAAG als de BS 8300 – aan te bevelen kleurgebruik

Goed contrast volgens de ADAAG, aanvaardbaar contrast volgens de BS 8300 Goed contrast volgens de ADAAG, zwak contrast volgens de BS 8300 Goed contrast volgens de BS 8300, zwak contrast volgens de ADAAG Aanvaardbaar contrast volgens de BS 8300, zwak contrast volgens de ADAAG Zwak contrast, zowel volgens de ADAAG als de BS 8300

●

Geel/Blauw: goed contrast, zowel volgens de ADAAG als de BS 8300

●

Roze/Beige: aanvaardbaar contrast volgens de BS 8300, zwak contrast volgens de ADAAG

●

Roze/Groen: zwak contrast, zowel volgens de ADAAG als de BS 8300


Meten van contrasten - methodes BS 8493 Aard van het oppervlak Toestel & locatie:  

Luminantiemeter Colorimeter of spectrofotometer

Conclusies


Meten van contrasten - methodes 

BS 8493 (2008): Ligth Reflectance value (LRV) of a surface – method of test • •

• • • •

Toepassingsdomein Expliciete vermelding dat de norm niet geschikt is voor meting in situ Beschrijving van meetapparatuur Voorbereiding van het proefstuk Omschrijving testprocedure Overzicht van verschillende kleuren en hun LRV


Meten van contrasten - methodes Aard van het oppervlak: 

Voor men kan starten met het uitvoeren van een meting moet het oppervlak aan bepaalde voorwaarden voldoen: •

Opaak, vlak en diffuus oppervlak (meeste bouwmaterialen) – Geen glasoppervlakken – Geen spiegelende oppervlakken – Voorbeelden: geschilderde oppervlakken, tapijten (kortpolig), materialen (hout, beton,...).

•

Textuur: vlak – BS 8493: Texture < 2 mm

•

Geen fosforescerende, fluorescerende, retroreflecterende of lichtgevende oppervlakken


Meten van contrasten - methodes Meting met een luminantiemeter: 

L1/L2 ≤ 1/3: •

Meting in situ: – Opaak oppervlak – Perfect diffuus oppervlak (luminantie is richtingafhankelijk) – Voorzichtig bij de beoordling van kleuren met lage LRV

( LRV1  LRV2 ) L  70%  1  1 / 3 LRV1 L2 •

L1 – L2 → geen conclusie mogelijk


Meten van contrasten - methodes Colorimeter of spectrofotometer  

[LRV1-LRV2]/LRV1 ≥ 70% [LRV1-LRV2] ≥ 30% •

Meting van de LRV of reflectiecoëfficiënt = „Y‟ – Totale hoeveelheid gereflecteerd licht

•

Met ingebouwde lichtbron: A, C, D50, D65,... – Externe lichtbronnen (die kunnen variëren) worden uitgesloten

•

Meting conform BS 8493 enkel in labo-omstandigheden


Meten van contrasten - conclusies Conclusies: 



Meting LRV/reflectiecoëfficiënt heeft vooral tot doel vooraf te bepalen of 2 kleuren goed contrast opleveren In situ is meting mogelijk: • •







Benaderend Geen garantie voor goed contrast

De aard van het oppervlak is belangrijk: opaak, diffuus/speculair, textuur,... De aard van de verlichting is belangrijk: gelijkmatig, kleurweergave-index, verlichtingssterkte Door verschillende normatieve referenties naast elkaar te plaatsen is een onderbouwde keuze van kleur mogelijk


Dank voor uw aandacht Contactgegevens [email protected] Tel: 02/655.77.11

Het meten en beoordelen van contrasten

Recommend Documents