bouwen Magazine over loopbaanontwikkeling en vaktechniek voor werknemers in de bouw en infra Nr. 2 · april 2012
Poptempel Ziggo Dome bijna klaar Van leerling tot kandidaat-eigenaar Heien op hoge snelheid Asbest: feiten en fabels
Het Loopbaantraject Bouw & Infra: jouw kans op groei Kom naar de open avond bij jou in de buurt: dinsdag 17 april of donderdag 19 april a.s.
Voorwoord Madonna komt! Ik heb twee kaartjes gekocht voor het concert op 7 juli. Daarmee neem ik wel een risico, want de nieuwe poptempel Ziggo Dome is nog niet eens klaar. Voor de zekerheid maar even een kijkje genomen (zie pagina 22). En ik ben gerustgesteld: alles komt in orde. Maar wacht even. Waarom zou ik er geen vertrouwen in hebben dat alles op tijd gereed komt? De sector maakt weliswaar zware tijden door, maar dat betekent toch niet dat er geen kwaliteit meer geleverd wordt?! Heb ik mezelf dan zo negatief laten beïnvloeden door de sombere berichtgeving over de bouwsector, dat ik niet eens meer durf te vertrouwen op het doorzettingsvermogen en de vakkennis van de mensen die werkzaam zijn in de bouw? Kom óp, zeg! De redactie van Bouwen sluit echt niet de ogen voor de moeilijke situatie waarin veel bedrijven en gezinnen verkeren, integendeel. Maar we geloven niet dat doemdenken bijdraagt aan een oplossing. Hoop en perspectief wel. Daarom staat dit nummer in het teken van verandering en vernieuwing. Zo gaan we op bezoek bij Flora Holland, waar Vibrocom een nieuwe techniek gebruikt om in recordtempo palen de grond in te trillen. Madurodam verbouwt, zodat het nog meer bezoekers kan ontvangen. En natuurlijk besteden we uitvoerig aandacht aan werknemers die gebruik gemaakt hebben van de EVC-centra en het Loopbaantraject Bouw & Infra. Zoals John Quigley, die - tot zijn eigen verbazing - te horen kreeg dat zijn vakkennis gelijkwaardig is aan een diploma kaderfunctionaris niveau 4. Of oud-metselaar Marcel Akgun die in zijn nieuwe baan lekker op wintersport mocht. En wat te denken van Mark van Amsterdam. Deze voormalige timmerman heeft twaalf weken per jaar vakantie sinds hij de overstap maakte naar het onderwijs. “Kan hij mooi het huishouden doen als ik aan het werk ben”, zegt zijn vrouw. Tja, Cruijff zei het al: ‘Elk voordeel heeft z’n nadeel’.
Erik Huijsman Hoofdredacteur
Colofon
www.loopbaantrajectbouw.nl
·
www.evc-centra.nl
·
www.fundeon.nl
Bouwen is het magazine over loopbaanontwikkeling en ontwikkelingen in vaktechniek. Vijf keer per jaar wordt dit tijdschrift gratis toegestuurd aan werknemers en werkgevers voor wie de cao voor de Bouwnijverheid geldt. Bouwen wordt gemaakt in opdracht van het Loopbaantraject Bouw & Infra. Uitgever: Fundeon, kennis- en adviescentrum voor de bouw en infra. Redactieraad: Erik Huijsman (hoofdredacteur), Betsie Brink, Franklin Everts, Metha van der Haar, Louis Jongeleen, Pieter Kastermans, Frans Kokke, Michiel Mons, Dick Singerling en Jolanda de Vries. Tekst: Erik Huijsman, Louis Jongeleen, Tessa Klooster, Jos Vlak, Jolanda de Vries en Elian van ‘t Westeinde. Fotografie: De Beeldredaktie en Chris Pennarts. Vormgeving: Click Communicatie, Utrecht. Druk: Senefelder Misset. Oplage: 180.000 exemplaren. Contact met de redactie: Fundeon, afdeling Communicatie, telefoon (0341) 499 310, E-mail
[email protected]. Correspondentie en adreswijzigingen: Loopbaantraject Bouw & Infra, Postbus 440, 3840 AK Harderwijk, telefoon (0341) 499 378, E-mail
[email protected].
Inhoud Pagina 8 Vibrocom gebruikt geavanceerde heitechniek Driehonderd heipalen per dag de grond in, en ondertussen rustig een gesprek voeren naast de heimachine? Geen probleem! Vibrocom bewijst het bij de aanleg van een bedrijfshal voor Flora Holland in Aalsmeer. Ervaren machinist Ron van Fliert verbaast zich nog dagelijks: “Dit is ADHD-heien”. Voorwoord Op maat: Angelo Marengo heeft vertrouwen in de toekomst Bouwnieuws in ’t kort Vibrocom trilt in hoog tempo palen de grond in Marco van Hemert maakt zijn ambities waar ‘Zonder papiertje kom je er ook wel’. Is dat zo? Op bezoek bij Kwakkel: feiten en fabels over asbest Kom naar de open avond van het Loopbaantraject! Bouwreportage: nieuwe poptempel Ziggo Dome bijna klaar John Quigley haalt meer uit zijn evc-traject Bos en Vrijhof: van leerling tot kandidaat-eigenaar Bouwbeeld: renovatie Madurodam Bouwtechniek: hoe maak je een natuurstenen ornament? Marcel Akgun gaat op wintersport, onder werktijd Contactgegevens trajectadviseurs en evc-adviseurs Thuis bij Lyanne van Amsterdam
2 4 6 8 14 16 18 21 22 28 31 34 36 40 42 44
Pagina 22 Het nieuwe onderkomen van Madonna De lakeien van Pearl Jam mogen twee weken eerder het spits afbijten, maar op 7 en 8 juli treedt de koningin van de popmuziek - Madonna - zelf op in het Ziggo Dome. De nieuwste poptempel van Nederland, pal naast de Amsterdamse Arena, is bijna klaar. Wij namen alvast een kijkje.
Pagina 28 Van schilder tot gediplomeerd kaderfunctionaris niveau 4 John Quigley kwam voor een paar maanden naar Nederland. Inmiddels woont de geboren Ier alweer dertien jaar in Nederland en klom hij op van schilder tot bedrijfsleider. Dankzij het evc-traject kan hij zijn ervaring omzetten in een diploma. 3
Op Ma a t Met vertrouwen de toekomst tegemoet
4
Angelo Marengo Angelo Marengo toont een foto waarop hij als klein mannetje op schoot zit bij zijn vader. Samen zitten ze achter een tekentafel. “Kijk”, zegt Angelo lachend, “het zat er al vroeg in.” Inderdaad, de inmiddels 32-jarige werkvoorbereider wil in de voetsporen treden van zijn vader en studeert momenteel voor projectleider. Werken en studeren; hoe combineer je dat eigenlijk? Is aannemingsbedrijf Kroon je eerste werkgever? “Nee, na de mts ben ik eerst aan de slag gegaan bij een architectenbureau. Vijf jaar lang werkte ik als bouwkundig tekenaar. Totdat ik het zat was. Dat vertelde ik mijn baas. Daarop kwam hij met een aanbod: ik mocht mee naar bouwvergaderingen als assistent directievoerder en op de bouwplaats mocht ik de toezichthouder assisteren. Dat beviel goed. Een jaar later maakte ik via een project kennis met Kroon. Het aannemingsbedrijf sprak me erg aan en ik besloot een open sollicitatie te sturen. Die werd positief ontvangen. Zo kreeg ik de kans om over te stappen.”
Na een serie cursussen ben je nu met een loopbaantraject gestart. Bijna een overbodige vraag, maar bevalt het studeren? “Enorm. Vooral wat ik noem de ‘zachte kant’, waarbij je stilstaat bij wie je werkelijk bent. In de cursus leer ik bijvoorbeeld dat sterke punten tegelijkertijd ook een valkuil kunnen zijn. Praktijkopdrachten doe ik op mijn werk. Daardoor is de wisselwerking tussen praktijk en theorie goed. Kroon is dan ook nauw betrokken bij de cursus. Elke donderdagmiddag ga ik naar school en thuis besteed ik gemiddeld acht uur aan mijn studie. Dat is goed te combineren met mijn privéleven.” Dus volgend jaar werk je als projectleider? “Dat is even de vraag. Bij Kroon is nu geen ruimte. Wellicht in de toekomst, daar heb ik alle vertrouwen in.”
95
19
19 79 :g
eb
or
en in :M Sc hi TS ed 19 b am ou 99 w : R. b ku O ou nd . D wk eR . V un ot d ro ig te 20 eg te rd 06 am in ke d : ew na in w e a D rk eij r, en v BV Bu Bo oor in rea b m e 20 M uv m re e id oo 06 l ide de r r, :c lh A Aa ur ar rc su nn ni hit 20 s s e ec B 07 m tu e in he :c ur g er s ur be & sin su d 20 sB rij gB 08 fJ et ou .K :V er w eB ro CA Ui on eh 20 tv -vo oe & ee 08 l, r r Zn in sin Va /2 g .B gW nn 00 ,V ea V 9: olk 20 e u r cu er 09 ke Gr r W n, su /2 oe es sA Vo 01 p se & lk 0: llr ls 20 e o P Ac r c 10 un W ar ur ad es d su tn :l em W se id er sV l s er y Jo sA er 20 k ng br or ca 11 ed ga Vo de :l in ni lk my id gA sa e r Jo t W o 20 l lro ng rB es 11 un se Bo O l :c d B s uw W ur BV en er su d k sP or Ne ro ga de jec ni r sa la tle nd to id rB er O Bo B uw BV ,A va ns +
Wat vind je zo leuk aan die uitvoerende kant? “De dynamiek. Het is veel spannender en afwisselender dan bouwtekeningen maken. Nu stem ik zaken op elkaar af. Wanneer er afwijkingen zijn op het project, hangt er direct een uitvoerder aan de telefoon, en moet je het probleem oplossen binnen het projectteam. Dat was in het begin best spannend, want ik werd gelijk in het diepe gegooid met een groot project. Alles pakte goed uit. Zo kwam ik op het idee om
projectleider te worden. Gelukkig staat groei hoog in het vaandel bij Kroon. En omdat Kroon onderdeel is VolkerWessels, kon ik op de VolkerWessels Academy terecht.”
Scholing en Loopbaanontwikkeling
5
Bouwnieuws
in 't kort
Damwandsleuven kunnen veel goedkoper
Nederland kent een enorm ondergronds leidingnetwerk. Om die leidingen ondergronds aan te brengen, graven aannemers smalle sleuven en ondersteunen deze met damwanden. Daarmee voorkomt de aannemer onder andere dat de sleuf instort. BT Geoconsult verrichtte onderzoek naar twee dicht tegenover elkaar liggende damwanden. Er ontstaat opspanning, waardoor de grond meer weerstand kan leveren. Dankzij die opspanning kunnen smalle damwandsleuven goedkoper, efficiënter en met minder omgevingshinder gerealiseerd worden. Er kan maar liefst 44 procent bespaard worden op staal. Dit betekent een enorme kostenbesparing in transport en materieel. Bovendien vermindert de omgevingshinder. Ook zettingen van bestaande en nieuw aangebrachte leidingen worden beperkt.
Prefab gevelsysteem van waalformaat baksteenstrips Onlangs is een prefab gevelsysteem van waalformaat baksteenstrips op de markt gekomen. Het baksteensysteem bestaat uit prefab platen van polyurethaan hardschuimisolatie met daarop steenstrips van 17 à 18 mm dikte. De steenstrips zijn gebakken en worden net als gewoon metselwerk gevoegd. Hierdoor ontstaat de uitstraling van een handgemetselde gevel. Door de lichtgewicht gevelplaten (ca. 25 kg per m²) is het niet nodig de bestaande fundering te verzwaren. De aannemer kan het systeem met schroeven en pluggen direct op de bestaande buitenmuur of op het casco monteren. Deze duurzame gevelafwerking is bij uitstek geschikt voor renovatieprojecten. Woningcorporaties kunnen bij renovatie een aanzienlijke energiebesparing realiseren en zo een gunstiger energielabel behalen. Bovendien maakt dit gevelsysteem korte metten met eventuele vochten/of schimmelproblemen. Maar ook voor nieuwbouw biedt dit gevel systeem vele mogelijkheden. Zeker bij lastige vormen en gevelconstructies biedt het architecten meer vrijheid in hun ontwerp en aannemers een groter verwerkingsgemak. Bij nieuwbouw wordt het gevelsysteem direct tegen het binnenspouwblad geplaatst. Kooy Baksteensysteem garandeert dat de gevelplaten volledig recyclebaar zijn. De aannemer zaagt ze met een diamantschijf eenvoudig op maat en overschotten en afval kunnen worden vergruisd. De wegenbouw gebruikt de ontstane steengranulaatdeeltjes van 2 tot 4 cm als onderlaag bij de aanleg van wegen. De kleinere polyurethaangranulaatdeeltjes zijn geschikt voor spouwmuurisolatie. De allerfijnste deeltjes isolatieschuim worden toegepast als olie- en benzineabsorberend middel voor bijvoorbeeld garages en technische ruimten. Meer informatie: www.kooy.nl 6
Binnen vier maanden een tijdelijke parkeergarage bouwen? Het kán! Ballast Nedam Parking heeft binnen vier maanden een tijdelijke parkeervoorziening met een capaciteit van 500 parkeerplaatsen gerealiseerd voor het Reinier de Graaf Gasthuis in Delft. De parkeergarage is gebouwd volgens het ModuPark-concept, een gezamenlijk systeem van Ballast Nedam Parking, Oostingh Staalbouw en Grontmij Parkconsult. Dat kenmerkt zich door een snelle realisatie, flexibele opzet, duurzaam materiaalgebruik en lage kosten. De garage is volledig modulair opgebouwd en kan aan het einde van de gebruiksperiode zonder verspilling van materialen worden gedemonteerd en hergebruikt. Het systeem bestaat uit stalen onderdelen en prefab betonnen platen van 16 x 2,5 meter. Met deze platen wordt modulair gebouwd in stramienen van 16 x 5 meter. Door de plaatoverspanning van 16 meter is het mogelijk om kolomvrij te parkeren. De parkeergarage telt vier verdiepingen met vlakke parkeerdekken en is uitgerust met een centraal trappenhuis en een lift. De kant die grenst aan het kinderrevalidatiecentrum is één verdieping lager gehouden om het uitzicht zo prettig mogelijk te houden.
Business centrum in Kiev klaar voor het EK In Kiev wordt momenteel de laatste hand gelegd aan Ocean Plaza, een modern business centrum met een totale vloeroppervlakte van 250.000 m² en een ondergrondse parkeergarage met drieduizend parkeerplaatsen. Peri Engineering uit Schijndel is verantwoordelijk voor de bekistings- en steigersystemen. De bouwploeg beschikt met PERI UP Rosett over een uiterst flexibel ondersteuningssysteem. Er worden ondersteuningstorens met een basisbreedte van 1,50 m en 2,00 m gemonteerd, die zowel op de ondersteuningshoogte als op
de te dragen belasting zijn afgestemd. Indien nodig worden de torens voorzien van extra profielen. Op plaatsen waar grote ondersteuningshoogtes tot 13,80 m voorkomen, wordt een ondersteuningsschijf ingezet om de belasting over te dragen. Voor de aanpassing van de ondersteuningstorens aan de verdeelde belasting en de geconcentreerde belasting - resulterend uit 1,20 m dikke steunbalken worden horizontale regels van 50 cm en 75 cm gebruikt. Op die manier worden de verticale stijlen in het systeem gebundeld, waardoor een bewerkelijke montage van buis/koppeling niet nodig is.
7
“Dit is ADHD Machinist Ron van der Fliert (29):
8
-heien”
Ron van der Fliert werkt al vanaf zijn 16e als machinist, maar zelfs hij heeft dit nog nooit meegemaakt. “Maar liefst driehonderd palen per dag gaan de grond in, moet je nagaan!” Het geheim? Vibrocom gebruikt een techniek waarbij de palen niet in de grond worden geslagen, maar getrild. Veel efficiënter, en wel zo prettig: veel stiller en minder schokken.
9
10
Erik van Weverwijk, projectbegeleider bij Vibrocom, vertelt hoe het werkt. “Op de plek waar een paal de grond in moet, leggen we een metalen plaatje neer. Vervolgens trilt een holle buis het plaatje naar beneden. Aan de bovenkant van de buis is een slang bevestigd die in verbinding staat met een betonpomp met mixer. Wanneer de juiste diepte is bereikt, vullen we de holle buis met beton. Tegelijkertijd trekt machinist Ron de buis op. Zodra het beton is gestort, werken we de paal op hoogte af. Na ongeveer vijf dagen is het beton hard genoeg.” Vragen om fouten? Het metalen plaatje moet precies op de juiste plek worden gelegd. En dat kan alleen handmatig. 32 honderd plaatjes handmatig leggen: dat kan toch niet goed gaan? Erik: “Alles valt of staat met een goede voorbereiding. Dat vergt dan ook het meeste werk. Wij gebruiken een Robotic Station, dat is een soort digitale landmeetmachine. Nadat het apparaat is geladen met de bouwtekening, zetten we het midden in het veld. Via een PDA (zakcomputer) staat een medewerker permanent in verbinding met de Robotic Station. Hij ziet dus precies waar een metalen plaatje geplaatst moet worden. Zo kan een team van drie medewerkers ongeveer duizend heiplekken per dag uitzetten en vastleggen.”
Erik van Weverwijk 11
Tot de laatste korrel Ook bij het heien zelf is de computer onontbeerlijk. “De computer rekent uit hoeveel beton nodig is; dat is natuurlijk afhankelijk van de diepte en de diameter van de paal, maar ook van het soort grond. Zowel de snelheid waarmee de buis getrokken wordt als de gepompte hoeveelheid beton, bewaken we continue. Als er ook maar iets fout gaat, slaat de machine af. Het hele proces is tot op de laatste korrel beton nauwkeurig,” zegt Erik. “Voor de zekerheid doen we een steekproef van zo’n 10 procent van de palen; achteraf meten we akoestisch om te controleren of er geen problemen zijn. Is dat wel het geval, dan boren we opnieuw.”
12
Werken onder druk Vibrocom garandeert haar klanten een productie van 250 palen per dag. Maar in de praktijk gaat het nog sneller. Ron: “Ik heb ongeveer anderhalve minuut per paal nodig, dus ga maar na: dat zijn veertig palen per uur, ofwel zo’n driehonderd palen per dag. Moet je je voorstellen wat dat betekent: driehonderd keer de heimachine omzetten, driehonderd keer rechtzetten, driehonderd keer het metalen plaatje opzoeken. Ik noem het wel eens ‘ADHD-heien’ want het is heel intensief en geconcentreerd werk. Eén foutje en je loopt zo tien minuten vertraging op, dat zijn dus zes palen.”
Ron van der Fliert
13
Portret
”Ik ben met mijn -piep- in de boter gevallen”
Fort bij Asperen Fort bij Asperen was onderdeel van de Hollandse Waterlinie en werd gebouwd tussen 1840 en 1860. De toren is 33 meter hoog en bestaat uit drie verdiepingen. De kern van het fort bestaat uit een cilindervormige licht- en luchtkoker, die door alle drie de verdiepingen loopt. Daar omheen is een ringvormige gang. Sinds 1986 worden openluchtvoorstellingen gehouden in het fort. 14
Marco van Hemert Het is koud op het dak van Fort bij Asperen. Er staat een harde wind en het sneeuwt. Terwijl de Elfstedenkoorts stijgt, legt Marco van Hemert de laatste hand aan een schoorsteen die hij restaureerde met speciaal samengestelde hydraulische kalk. Maar wacht even: jij bent toch timmerman?
“Van huis uit ben ik metselaar”, zegt Marco lachend. “Maar de afgelopen twintig jaar heb ik mezelf ontwikkeld tot allround vakman. Ik kan metselen, timmeren, tegelzetten en stukadoren. Mijn hart ligt bij het timmeren, want daar zit de meeste variatie in.” Leermeester Marco ging een half jaar geleden aan de slag bij de Bonth van Hulten, een bouwbedrijf uit Nieuwkuijk (NB). Die wilde een leermeester met zoveel evaring en leergierige werklust wel een kans geven. “Mijn contract is inmiddels verlengd, dus nu kan ik eindelijk mijn loopbaantraject afronden en doorgroeien naar de functie assistent-uitvoerder. Want uiteindelijk wil ik uitvoerder worden.” Snel weer aan de slag Marco vertelt in hoog tempo hoe zijn loopbaan verlopen is. Ondertussen bewijst hij een uitstekende gastheer te zijn. “Brabantse gastvrijheid hè”, zegt hij lachend, terwijl hij verse koffie inschenkt. Met zijn vorige werkgever had Marco de afspraak dat hij uitvoerder zou worden. “Om te bepalen welke cursussen ik daarvoor moest doen, ben ik naar het Loopbaantraject Bouw & Infra gegaan. Ik deed twee modules. Dat ging prima, totdat mijn werkgever stopte met zijn bedrijf. Nu kun je een loopbaantraject pas afronden als je daadwerkelijk begint in de nieuwe functie, dus ik baalde vreselijk. Daarom ben ik onmiddellijk op zoek gegaan naar een andere baan. Ik belde met oud-collega’s, sprak met dorpsgenoten en benaderde spelers van mijn voetbalteam. En dat werkte, want nog voordat ik op straat kwam, kon ik aan de slag bij de Bonth van Hulten. Nu kan ik alsnog uitvoerder worden. Wat wil je nog meer? Ik ben erg opgelucht dat het zo goed afgelopen is. Zoals wij in Brabant zeggen: Ik ben écht met mijn piep in de boter gevallen. Eigenlijk gebruik ik een ander woord voor -piep-, maar dat zal ik nu maar niet zeggen”, lacht Marco.
Ook voor jou! Het Loopbaantraject Bouw & Infra is voor iedereen die werkt volgens de cao voor de Bouwnijverheid. Maar ook als je werkloos bent, kan het Loopbaantraject iets voor je betekenen. Heb je bij je laatste werkgever gewerkt volgens de cao voor de Bouwnijverheid? Neem dan contact op met de trajectadviseur bij jou in de buurt. Kijk op pagina 42 voor de contactgegevens. 15
"Zonder papiertje kom je er ook wel" Nog altijd zijn er genoeg vaklui die rond hun 16e de bouwsector zijn ingerold. Zonder diploma, maar met gouden handen. De eisen die tegenwoordig aan vakmensen worden gesteld, zijn echter veel zwaarder geworden. Het lijkt wel eens of je alleen met een ‘papiertje’ nog kans maakt op de arbeidsmarkt. Is dat wel zo? Kun je zonder diploma’s in de bouw ook goed je brood verdienen? Bouwen legt deze vragen voor aan drie medewerkers van Bolton Bouw in Zegveld: voorman timmerman El Hassan Almadani, voorman timmerman Peter Blokhuis en chef werkplaats Peter Rietveld.
El Hassan Almadani (43) aarzelt wat als hem de stelling wordt voorgelegd. “Zonder papiertje ben je niet helemaal kansloos. Maar het is wel heel lastig om dan verder te komen. Als je iets wilt bereiken in je vak dan moet je jezelf ontwikkelen.” Hassan werkt al 23 jaar bij Bolton en heeft vaak meegemaakt dat collega’s zich ontwikkelden tot uitvoerder. “Wie hogerop wil komen moet zelf initiatieven ontplooien, interesse tonen, vragen naar opleidingsmogelijkheden. Op die manier ben ik zelf ook voorman geworden.” Nieuwe werkmethodes en strengere regels op het gebied van veiligheid en milieu maken het volgens hem noodzakelijk om je bij te scholen. “Neem alleen maar de veranderingen in de techniek. Als je niet zorgt dat je daarin bijblijft, dan worden je kansen wel heel klein.” 16
“Zonder diploma wordt het lastig” Hassan benadrukt dat collega’s elkaar kunnen stimuleren als het gaat om opleidingen: “Samen een cursus volgen, kan iemand over de streep trekken en het is ook nog eens goed voor de teambuilding!”
Peter Blokhuis (63) werkt al 39 jaar bij Bolton Bouw. Wat vindt zo’n ouwe rot van de stelling? “Als je een goede vakman bent, kun je het misschien redelijk redden zonder papiertje, maar slim is het niet.” Zelf kwam hij op zijn 15e van de lts. “Ik had geen zin om verder te leren. Uiteindelijk ben ik een heel eind gekomen toen ik inzag dat het nuttig was om meer opleidingen te volgen.” Peter ziet een duidelijk verband tussen jezelf willen ontplooien en vakmatige interesse. “Als je niet de wil hebt om door te ontwikkelen, dan denk je ook niet na over je vak. Veel jongeren zijn blij wanneer ze de schooltijd achter de rug hebben. Dat begrijp ik wel. Toch is het verstandig om cursussen te blijven volgen, anders raak je achterop. En dat vertel ik ze ook.”
“Een vakman zonder diploma? Het kan wel, maar slim is het niet” “Het wordt heel moeilijk zonder papiertje”, zegt Peter Rietveld (53) resoluut. “Het is niet zo dat er niks van je terecht komt als je helemaal niets doet aan vervolgopleidingen, maar erg ver zal je het niet schoppen.” Peter werkt 32 jaar bij Bolton Bouw en is opgeklommen tot chef werkplaats en leermeester. Je moet altijd verder leren, vindt hij. “Als je bereid bent om meer diploma’s te halen, zie ik dat als een bewijs dat je openstaat voor nieuwe dingen. Wie overal ‘nee’ tegen zegt, heeft volgens mij maar weinig interesse in z’n vak. En dat zegt wel iets over de insteek waarmee je naar je werk komt.” Daarnaast ziet Peter aan zo’n mentaliteit een nadeel voor de branche als geheel: “Geen opleidingen meer volgen leidt er toe dat er op termijn veel kennis verloren zal gaan.”
“Ver zal je het niet schoppen” 17
Medewerkers Kwakkel BV zijn niet bang voor asbest
“Houd je aan de regels, dan kan er niets misgaan” Asbest is gevaarlijk voor de gezondheid en moet altijd verwijderd worden. “Dat is dus een misverstand”, zegt Adrie Reumer beslist. “Asbest kan gevaarlijk zijn, maar dat hoeft niet. En het is zeker niet zo dat alle asbest verwijderd moet worden.” Samen met Frank van Sambeek werkt Adrie als werkvoorbereider op de afdeling asbestsanering bij Kwakkel B.V. in Kampen. Zij vertellen over de feiten en de fabels rondom asbest.
Adrie: “Of asbest gevaarlijk is, hangt af van de soort en of je het bewerkt. Als je het bewerkt, kunnen er namelijk vezels vrijkomen. Die zijn gevaarlijk voor de gezondheid. Het asbest dat in woningen zit, is echter bijna altijd verwerkt in verhard materiaal. Bijvoorbeeld in dakpanelen, luchtschachten, schoorstenen, of een vensterbank. Zolang dit niet kapot gaat, komen er geen schadelijke deeltjes vrij en is de gezondheid dus niet in gevaar.” Ziektes Asbest is een verzamelnaam voor mineralen die zijn opgebouwd uit microscopisch kleine vezels. Ze komen voor in twee toestanden: hechtgebonden en niet-hechtgebonden. Adrie legt uit. “Bij hechtgebonden toepassingen (in vensterbanken, golfplaten, vlakke platen) zitten vezels vast in het materiaal. Ze komen alleen vrij als je gaat schuren, hakken enzovoorts. Niet-hechtgebonden asbest (onder andere in bepaalde kachels) komt makkelijker vrij.” In veel huizen van voor 1994 kan nog asbest zitten. “Het is een goedkoop product: makkelijk verwerkbaar, isolerend en hittebestendig. Toen bekend werd dat het vrijkomen van asbestvezels gevaarlijk is voor de gezondheid, mocht het niet meer worden verkocht, verhandeld of toegepast. Door inademing kunnen ziektes ontstaan als stoflongen of longkanker. Die ziektes ontstaan vaak pas jaren later.” 18
Neem geen risico! Asbest is van buitenaf niet te herkennen. Dus wie in zijn huis van vóór 1994 wil gaan slopen of (ver) bouwen, moet een inventarisatiebureau op het gebied van asbest inschakelen. Adrie: “Zo'n bureau stelt een rapport op, kijkt wat voor soort asbest er is en hoe groot de risico's zijn als je het verwijdert. Met dat rapport mag een gecertificeerd asbestverwijderingsbedrijf aan de slag.” “Aan het verwijderen van asbest zitten veel regels,” zegt Frank. “Er zijn drie risicoklassen. Bij klasse 1 gaat het om asbest dat je zonder beschadiging kunt verwijderen, bijvoorbeeld in bloembakken. Bij klasse 2 gaat het om hechtgebonden materialen die je niet zonder sloopwerkzaamheden kunt verwijderen en bij klasse 3 gaat het om niet-hechtgebonden of beschadigde hechtgebonden materialen. Bij die laatste twee klassen werken we met een 'containment'. Dat is een afgesloten ruimte die is aangesloten op een 19
onderdrukmachine. Op die ruimte sluiten we een douchesluis aan. Medewerkers verwijderen asbesthoudende materialen met een speciale overall en een gelaatsmasker. Vervuilde kleding laten ze achter in de afgesloten ruimte. Daarna nemen ze een douche en trekken schone kleren aan. Het asbesthoudende afval wordt dubbel verpakt, schoongespoeld in de douchesluis en naar een gecertificeerde afvalverwerkingsbedrijf afgevoerd.” Aanspreekpunt op de werkvloer Frank van Sambeek is Deskundig Toezichthouder Asbestsanering (DTA). Hij werkte jarenlang als asbestsaneerder en trekt ook vandaag de dag nog regelmatig het veiligheidspak aan om aan de slag te gaan. Daarnaast houdt hij toezicht en is aanspreekpunt op de werkvloer voor opdrachtgever, bewoners en arbeidsinspectie. “Op dit moment saneren we 66 huizen voor een woning stichting. Drie collega's verwijderen asbest in de 'vuile ruimte'. Ik blijf buiten de 'containment'; pak het afgespoelde, dubbelverpakte afval aan en zorg dat het asbest in een speciale container komt.” Afwisselend werk Dat asbest schadelijk is voor de longen, weet Van Sambeek. Maar hij maakt zich daar niet druk om. “Als je alles volgens de regels doet, is er niets aan de hand. Je moet jezelf goed beschermen, net als op elke andere werkvloer waar je met stoffen of machines werkt.” Hij houdt van zijn werk. “Het is best een vrij beroep. Heel anders dan wanneer je in een magazijn werkt en er altijd iemand met je meekijkt. Daarnaast doen we steeds andere klussen, dus het is erg afwisselend.” 20
Deze collega's gingen je voor Kom naar de open avond bij jou in de buurt, op dinsdag 17 april of donderdag 19 april a.s.
Het Loopbaantraject
Bouw & Infra:
jouw kans op groei Via het Loopbaantraject Bouw & Infra kunnen werknemers in de bouw en infra zich omscholen naar een ander beroep. Dat kan een stap hogerop zijn, maar ook een stap opzij. Een loopbaantraject biedt je de kans om je te ontwikkelen. Om die functie te krijgen die je altijd hebt gewild. Of om te zorgen dat je tot aan je pensioen gezond en met plezier kan blijven werken.
Meld je aan voor 9 april Tijdens de bijeenkomst hoor je wat het Loopbaantraject Bouw & Infra voor jou kan betekenen. Je kunt je voor een bijeenkomst aanmelden door een bericht te sturen naar
[email protected]. Je mag ook bellen naar het algemene nummer (0341) 499 378 of de antwoordkaart gebruiken die bij deze uitgave van Bouwen zit. Meld je aan voor 9 april 2012! Meer informatie over het Loopbaantraject Bouw & Infra vind je op Het Loopbaantraject Bouw & Infra is een www.fundeon.nl/loopbaantraject. bedrijfstakvoorziening voor alle werknemers in de bouw en infra; van elke leeftijd, elk niveau, Dinsdag 17 april: met of zonder diploma. Het advies en de Heerhugowaard, Leiden, Dordrecht, begeleiding zijn gratis. Daarnaast betaalt het Amersfoort, Oss, Nuth, Doetinchem, Loopbaantraject (met de werkgever) mee aan Hardenberg, Zwolle en Groningen. opleidingen die voortkomen uit het advies. Van de werknemer wordt ook een bijdrage Donderdag 19 april: verwacht. Behalve inzet kan dit in de vorm van Diemen, Bergen op Zoom, Veldhoven, het inbrengen van enkele verlofdagen zijn. Nijmegen, Holten, Ruinen, Nunspeet en Leeuwarden. Vanaf 18.45 uur staat de koffie klaar. De bijeenkomst begint om 19.00 uur en duurt ongeveer tot 20.00 uur. 21
Ziggo Dome
Tegenover de hoofdingang van stadion Amsterdam Arena staat sinds kort een gigantische zwarte doos van negentig meter lang en dertig meter hoog. Fervente muziekliefhebbers weten al lang dat het hier gaat om Ziggo Dome. Dit voorjaar werkt een groot aantal werkploegen uit alle macht aan de afbouw van het interieur en de inrichting van de nieuwe muziektempel. Nog vóór de zomer staat de eerste internationale topact hier op het podium, Pearl Jam. En op 7 juli treedt popkoningin Madonna op. 22
23
Ziggo Dom
Project: bouw van concerthal (17.000 personen) Objecten: Ziggo Dome, entreegebouw met restaurant en kleine zaal (800 personen) Opdrachtgever: Black Box Real Estate BV, Amsterdam Hoofdaannemer: Strukton Bouw BV, Maarssen Projectleider Uitvoering: Martin de Knecht Architecten: Benthem Crouwel Architekten, Amsterdam (Ziggo Dome) en Oever Zaaijer & Partners, Amsterdam (entreegebouw) Staalconstructies: Stieva Project, Aalsmeer Installaties: Beemster Elektrotechniek BV, Heerhugowaard en Warmtebouw Utrecht BV Interieurontwerp: Designbureau Day, Amsterdam Bouwtijd: Van april 2010 tot eind april 2012 (begin 2011 lag de bouw vijf weken stil als gevolg van een faillissement van de oorspronkelijke aannemer. Strukton Bouw BV nam de opdracht aan om Ziggo Dome te voltooien) Bouwkosten: 60 miljoen euro
Een vrije overspanning voor optimale beleving.
24
Optimale akoestiek Hoofduitvoerder Jan Bouwman van Strukton Bouw kijkt met een geconcentreerde blik de zaal in. Hij staat op het podium van Ziggo Dome, of liever, op de plek waar straks het podium komt. Waar let hij op? Hij wijst naar de eerste ring. “Daar zijn monteurs bezig met het aanbrengen van beugels voor de balustraden. Die constructie mag straks geen obstakel vormen voor onbelemmerd zicht op het podium. Dat checkte ik even.” Om de beleving van het publiek niet te verstoren staan er geen kolommen in de muziekhal. Het dak van Ziggo Dome rust op een staalconstructie met
een vrije overspanning van bijna negentig meter. Optimale akoestiek voor versterkte livemuziek. Daar gaat het om bij Ziggo Dome. Het gebouw heeft daarom de constructie van een ‘doos-in-een-doos’. De buitenschil is in hoge mate geluidwerend om overlast voor de omgeving te voorkomen. De wanden en het plafond van de binnenschil zijn uitgevoerd met materialen om het binnengeluid beheersbaar te maken. De opstaande kanten van de betonnen tribunes laten geluid door om hinderlijke geluidweerkaatsing uit te sluiten.
Madonna geruststellen In de bouwkeet met uitzicht op de grote zwarte doos, vertelt Martin de Knecht, projectleider Uitvoering van Strukton Bouw, wat bouwakoestiek betekent in de praktijk. “Bouwen voor een bepaalde geluidskwaliteit blijft altijd ingewikkeld. Het is een wetenschap op zich. Bij Ziggo Dome hebben akoestisch deskundigen een grote vinger in de pap bij het ontwerp. Door middel van het bestek en de bouwtekening geven ze aan hoe we kunnen bouwen om de gewenste akoestiek te realiseren. Als wij het bouwplan zorgvuldig uitvoeren, doen we ons werk precies goed. Uiteindelijk weet je pas echt wat het resultaat is, als je de geluidswaarden gaat meten. Die test zie ik met vertrouwen tegemoet. Wat dat betreft kan ik zelfs Madonna nu al geruststellen.”
Pauze voor de steigerbouwploeg met Danny Overgoor (tweede van links).
Capaciteit poppodia In Nederland bestaat grote behoefte aan muziekpodia van middelgrote omvang. Met een capaciteit van rond de dertigduizend bezoekers, zijn Ahoy’ en Gelredome dikwijls te groot. Alternatieven als Heineken Music Hall (5.500) of Paradiso (1.500) zijn juist weer te klein. Met een capaciteit van zo’n 17 duizend bezoekers, vult Ziggo Dome dit gat op.
Mooi en spannend beroep Op een hoogte van ruim twintig meter tikt steigerbouwer Danny Overgoor een spie vast van een smalle, hoge steigerconstructie. In minder dan een halve minuut is hij weer beneden voor de middagboterham. Danny is voorman van de ploeg die in opdracht van Ridon Steigerbouw B.V. uit Rotterdam een werkvloer op hoogte maakt voor installateurs. Danny: “Deze steiger is berekend op een hoge werkbelasting. De luchtbehandelingskanalen die de installateurs gaan monteren, zijn behoorlijk zwaar. Wij bouwen alles strikt volgens tekening. Onze precisie is hun veiligheid.” Danny zit al 16 jaar in het vak. “Ik heb een mooi en spannend beroep. Je kan meewerken aan allerlei fraaie bouwwerken, zoals deze muziektempel. Het lijkt me mooi om hier een keer een concert mee te maken. Van UB40 bijvoorbeeld.” 25
Willem van de Kerkhof (links): “Ze spreken hier bijna alle talen van Europa.”
Gregor Henke: Van mijnbouw tot afbouw.
Mijnwerker Vanaf het platform van een schaarhoogwerker bevestigt metalstudmonteur Gregor Henke de profielen voor het extra dikke, geluiddempende wandsysteem aan de betonnen achterwand van het toekomstige podium. Gregor is geboren in de Poolse havenstad Gdansk en werkte vroeger als mijnwerker. ”Zeven jaar lang hakte ik steenkool op duizend meter diepte. Dat is ongezond en zwaar werk, dus dat moet je niet te lang doen. Daarom stapte ik over naar de bouw, maar in Polen was ook de bouw erg zwaar en onveilig. Veertien jaar geleden besloot ik naar Nederland te gaan. Ik ging aan de slag in de landbouw. Toen ik toestemming kreeg om in de bouw te werken, ben ik direct overgestapt. Ik werk nu zeven jaar in de wand- en plafondmontage. Het is erg precies werk. Nog drie weken, dan ben ik klaar met dit project.“ En daarna? Gregor: “Geen idee. Maar dat kom wel goed hoor”, lacht hij. 26
Alert en geconcentreerd Een belangrijk onderdeel van de afbouw van de muziekhal is het aanbrengen van de geluidwerende en brandveilige binnenschil. Een omvangrijke klus. Tachtig wand- en plafondmonteurs zijn op verschillende plaatsen in de hal bezig. Afbouwer Willem van de Kerkhof stuurt de werkploegen aan. “Deze monteurs zijn prima vaklieden. Ze komen uit verschillende Europese landen, zoals Polen en België. Met sommige Polen werk ik al meer dan tien jaar samen.” Willem vertelt dat het monteren van de metalstudwanden en plafondsystemen niet ingewikkeld is, maar je moet wel alert blijven. Willem: “En je blijft ook meedenken over de kwaliteit. Dat mag de opdrachtgever van je verlangen.”
Het concept Ziggo Dome Artiesten verdienen steeds minder met de verkoop van muziek en gaan daarom vaker op tournee. Probleem: er zijn niet genoeg concertzalen. De investeerders achter Ziggo Dome beschouwen de bouw van deze concertzaal dan ook als een concept: zodra Ziggo Dome gereed is, worden vergelijkbare concertzalen gebouwd in het buitenland. Uiteindelijke doel is om een artiest te contracteren voor een tournee langs alle Ziggo Domes in de wereld.
27
Portret
“Alle kennis zat in mijn hoofd maar ik kon het niet aantonen”
28
“Nee, niet de liefde bracht me naar Geldrop”, lacht John Quigley (40). “Maar uiteindelijk vond ik hier wel de ware.” Dertien jaar woont hij nu in Nederland. Hij is getrouwd met een Nederlandse en heeft twee kinderen. Dat had hij zelf ook niet verwacht toen hij reageerde op een advertentie in een Ierse krant. “Ik wilde gewoon even weg, iets van de wereld zien.” In Ierland werkte hij als schilder. “Ik had niets te klagen hoor: er werd volop gebouwd in Kilkenny en omgeving. Maar het avontuur lonkte.” Dus toen hij de kans kreeg om als heftruckchauffeur aan de slag te gaan, waagde hij de overstap. “Ik werd ingehuurd voor een project van een half jaar, daarna zou ik terugkeren. Nog voordat die periode verstreken was, bood mijn baas me een baan aan als leerlingbetonvlechter bij Tilborghs Betonstaalvlechtwerken.” “Vooral doen” Hij leerde het vak in de praktijk; nooit volgde hij een opleiding. “Ik keek hoe ervaren betonvlechters het aanpakten. En ik liep een tijdje mee met een voorman. Veel vragen stellen en vooral doen: dat is de enige manier om het vak te leren”, zegt hij met een lichtIers accent. Na zes jaar werd John chef-buigcentrale, een functie die hij nog steeds vervult. “Ik ben eindverantwoordelijk voor alles wat er op de werkvloer gebeurt. Zo bepaal ik wanneer een order wordt verwerkt, op welke machine en door wie. Ik stuur zo’n tien tot vijftien mensen aan, afhankelijk van de drukte.” Zonder diploma op straat Van leerling-betonvlechter tot chefbuigcentrale, en dat zonder opleiding. Een hele prestatie, maar ook riskant. Want als je op straat komt te staan, val je terug tot het niveau van je laatst behaalde diploma. Daarom is het belangrijk dat je werkervaring wordt vastgelegd in certificaten of 29
diploma’s. John stond daar nooit bij stil, totdat een andere collega loopbaanadvies kreeg en een personeelsfunctionaris aan John vroeg: “Is dat niets voor jou?”
mbo-niveau 3. Daarna kon ik instromen bij de opleiding Kaderfunctionaris op mbo niveau 4. Maar dan moest ik wel kunnen aantonen dat ik beschikte over alle kennis op niveau 3. Dat was een probleem, want alle kennis zat in mijn hoofd. John ging op gesprek bij een trajectadviseur en Daarom adviseerde ze me een evc-traject.” vertelde over zijn dagelijkse werkzaamheden. “Volgens haar kwam ik wel in aanmerking voor Verrassend gesprek een ervaringscertificaat allround vakman op Onlangs had John een intakegesprek met de evc-adviseur. “Volgens hem voldoe ik aan alle kwalificaties van niveau 4 en kom ik in aanmerking voor het diploma Kaderfunctionaris. Dat is natuurlijk een aangename verrassing, want dat betekent dat ik de opleiding niet eens hoef te volgen”, zegt John opgetogen. De evc-adviseur helpt John bij het samenstellen van een portfolio, waarin elke competentie wordt gekoppeld aan praktijkervaring. Daarna volgt een taaltoets en een slotgesprek. “Eigenlijk zie ik het meest op tegen die taaltoets. Thuis wordt alleen Nederlands gesproken, dus ik ben het wel gewend. Maar het zal niet makkelijk worden.” Gezin onderhouden Uiteindelijk wil John werkvoorbereider of bedrijfsleider worden. “Ik maak geen geheim van mijn ambities”, zegt John. “Ik heb mijn baas uitgelegd, dat ik in deze onzekere tijd zekerheden wil hebben. Want laten we wel zijn: ik heb een gezin te onderhouden. Met dat diploma hoef ik nooit meer een stap terug te doen en heb ik meer kansen op de arbeidsmarkt. Mijn baas geeft me groot gelijk: hij steunt me in alles.”
Zorg ervoor dat je papieren op orde zijn Heb jij – net als John – alle vakkennis in je hoofd, maar kun je dat niet aantonen met papieren? Doe dan een evc-traject. Je vakkennis ten aanzien van een bepaald beroep wordt dan in kaart gebracht en omgezet in een ervaringscertificaat of zelfs een diploma. Het kan zijn dat je wat extra kennis nodig hebt voordat je een diploma kunt aanvragen. Als dat zo is, kun je aanvullende (maatwerk)scholing volgen. Afhankelijk van hoeveel scholing er nodig is, wordt dit geheel of gedeeltelijk vergoed. De EVC-centra betalen tot maximaal 10 dagen. Dus: zorg ervoor dat je papieren op orde zijn. Want in tijden dat de werkgelegenheid onder druk staat, zijn diploma’s extra belangrijk! Kijk voor meer informatie op: www.evc-centra.nl 30
Bedrijfsportret
Rini Vrijhof van Aannemingsbedrijf Bos en Vrijhof kijkt vooruit
“Doorgaan totdat betere tijden aanbreken” Rinie Vrijhof (51) is al vijftien jaar eigenaar van aannemingsbedrijf Bos en Vrijhof BV in Hierden. Hij heeft vijf man in dienst, waaronder timmerman Jeroen Groeneveld. In Jeroen ziet Rinie zijn mogelijke opvolger, maar zover is het nog lang niet. Ondertussen wordt gebouwd aan een nieuw bedrijfspand. Rinie: “Het is niet mijn intentie om verder te groeien. In deze tijd is het belangrijk dat je het alleen kunt behappen.”
Toekomst. Een woord waarbij Rinie Vrijhof zorgelijk gaat kijken. “In deze tijd is het vooral een kwestie van je hoofd boven water houden. Het is koffiedik kijken, want wie weet waar we over een jaar staan? Die recessie hakt er flink in.” Toch is hij niet alleen somber, integendeel. Op het terrein achter zijn woonhuis bouwt hij een nieuw kantoor. “Mijn vrouw, Jeroen en ik doen het administratieve gedeelte nu nog vanuit huis, maar dat wil ik niet meer. Daarom krijgt het nieuwe pand een groter kantoor, een kantine en een spreekruimte. Alles wordt wat professioneler.” Personeel bouwt in de 'loze uren' aan het nieuwe pand. Rinie: “We hebben dit project in de wintermaanden gepland, omdat er dan iets minder werk is. Als werknemers tijd hebben tussen twee klussen door, kunnen ze hier mooi aan de gang. Wat mij betreft duurt het heel lang voordat het nieuwe kantoor klaar is,” lacht hij, “want dat betekent dat we het te druk hebben met normaal werk.”
Toekomst
Mogelijke opvolger Rinie hoopt op nog tien vruchtbare werkjaren, daarna wil hij afbouwen en uiteindelijk stoppen. Daarvoor moet er wel een opvolger zijn. Hij heeft groot vertrouwen in zijn timmerman Jeroen Groeneveld. Rinie: “Als Jeroen bij Bos en Vrijhof blijft werken en als hij het wil, zie ik hem wel als opvolger. Maar zover zijn we nog niet en ik heb 31
het er ook nog niet met hem over gehad. Ik heb veel vertrouwen in hem. Hij is onderaan begonnen, als timmerman, en klimt steeds hogerop. Zo leert hij alle facetten van het bedrijf kennen.” Vertrouwde sfeer Jeroen heeft de mbo-opleiding Bouwkunde gedaan en werkt nu drie jaar bij Bos en Vrijhof. Daarnaast doet hij de Kader- en Ondernemersopleiding in de Bouw (KOB) in de avonduren. “De modules Calculatie en Werkvoorbereiding heb ik al afgerond. Op dit moment ben ik bezig met de
32
module Commerciële Bedrijfsvoering en volgend jaar leer ik ondernemen. Bij Rinie kan ik het geleerde in de praktijk brengen. Zo doe ik een gedeelte van de calculatie voor het bedrijf en vaak ook de uitvoering daarvan.” Jeroen vindt het belangrijk om zich te ontwikkelen. “Ik kan als timmerman blijven werken, maar ik wil meer. Ik vind het leuk om nieuwe dingen te leren en wie weet kan ik er in de toekomst iets mee. Naar een eigen bedrijf of een opvolging heb ik zeker wel oren. En dat hoeft niet op stel en sprong, want ik ben 23 jaar. Ervaring is ook belangrijk. Bos en Vrijhof is een fijn bedrijf. Niet al te groot,
Bedrijfsportret
waardoor iedereen elkaar kent en de sfeer persoonlijk is. Ik voel me hier thuis.” Uurtje meer of minder Ook al duurt het nog even en ook al is de toekomst alles behalve zeker, als Jeroen het bedrijf ooit overneemt, zal Rinie zich langzaam losmaken. “Natuurlijk zal ik hem inwerken, we gaan samen op weg. Jeroen is erg gemotiveerd, zelfstandig en ambitieus. Hij weet waar hij over praat en hij kijkt niet op een uurtje. Ik heb vertrouwen in hem.”
Ambitieus In december 2010 heeft Jeroen Groeneveld zich aangemeld bij het Loopbaantraject Bouw & Infra. Hij is ambitieus en wil graag bij zijn eigen werkgever doorgroeien. Samen met trajectadviseur Maaike Kerklingh is een traject uitgestippeld. Inmiddels werkt Jeroen op kantoor en volgt hij de KOB-opleiding. 33
34
Wegens verbouwing gesloten Madurodam - de kleinste stad van Nederland - bestaat dit jaar 60 jaar. Tijd voor een ingrijpende verbouwing. Wat blijft zijn de bekende, karakteristieke miniaturen. Ze worden onder verdeeld in drie gebieden: ‘water als vriend en vijand’, ‘oude binnensteden’ en ‘Nederland als inspiratiebron voor de wereld’. Wat is nieuw? Er komen tientallen doe-dingen en via moderne communicatiemiddelen worden de boeiende verhalen achter de objecten verteld. Jong en oud kunnen straks via tientallen interacties aan de slag waarbij de handen uit de mouwen moeten worden gestoken, bijvoorbeeld door het daadwerkelijk bedienen van het schaalmodel van de Oosterscheldekering, het leegpompen van een polder en het laden en lossen van schepen in de haven van Rotterdam. Via digitale informatieschermen en de eigen smartphone kunnen bezoekers de verhalen achter de objecten multimediaal beleven. Een speeltuin met als thema de Waddenzee en nieuwe horeca faciliteiten maken het nieuwe Madurodam compleet. Het vernieuwde Madurodam opent haar deuren in april 2012.
35
Het kopiëren van een natuursteen element naar authentiek voorbeeld Bij Steenhouwerij Zederik B.V. in Zederik (Z-H) werken steenhouwers aan de reproductie van natuurstenen waterlijsten van de toren van de Sint-Eusebiuskerk in Arnhem. Daarbij maken zij gebruik van ambachtelijke vaardigheden en digitale hulpmiddelen en robotica. Voordat de restauratie begon, werd eerst de bestaande situatie van de toren opgenomen met laserscan-
techniek. Van elk natuursteenelement werd de plaats precies vastgelegd. De afgekeurde bouwdelen zijn gerubriceerd en afzonderlijk in tekening gebracht. De tekeningen en de vakmatige eisen aan het steenhouwerwerk heeft de restauratiearchitect in opdracht van de hoofdaannemer doorgestuurd naar Zederik.
Computertekening (CAD) van deel van natuurstenen waterlijst
Tekeningen: Steenhouwerij Zederik B.V.
Vormen van de mallen voor een deel van de waterlijst met (van boven naar onder): contour van het zeskantig blok, bovenaanzicht (met speciekruis), onderaanzicht (met speciekruis) en rechts het zijaanzicht of kopmal.
36
Hakken en highTech In een afgesloten werkruimte van Steenhouwerij Zederik staat een zware machine met een dikke stalen arm met aan het uiteinde een spitse diamantfrees en een watersproeier. Het is één van de grootste steenhouwerrobots van Europa. Bouwkundig ingenieur Jurgen Braun bestuurt de robot vanuit een cabine. Hij werkte ook aan de ontwikkeling van de computerprogrammatuur voor de robot. Jurgen: “Via bouwkundig tekenen raakte ik geboeid door het 3D-modelleren van bouwdelen en de mogelijkheden van robotica voor de steenhouwerij. Deze robot kan voorbeelden exact kopiëren. Dikwijls is de hand van de steenhouwer toch weer nodig om het werk van de robot het uiterlijk van ambachtelijk werk te geven.”
“De robot maakt exact na wat is geprogrammeerd, maar kan het werk van de steenhouwer in de restauratie niet overnemen“, zegt steenhouwer Sander Benjaminse. Vijftien jaar geleden maakte hij de overstap van het leven en werken als beeldhouwer naar het bestaan van steenhouwer in vaste dienst. Sander: ”Een origineel element is handwerk en daardoor uniek qua maat, vorm en textuur. Dat bepaalt ook de uiteindelijke charme van het stuk. Ook voor een kopie geldt dat handwerk het werkstuk tot leven wekt. Moderne technieken zijn nuttig om een eindproduct te kunnen maken onder gezonde en veilige arbeidsomstandigheden en tegen redelijke kosten.”
37
Van natuursteenelement In de computerruimte van de steenhouwerij downloadt de bouwkundig ingenieur de CAD-teke ningen van een deel van de originele natuurstenen waterlijst. Hij vertaalt de digitale bestanden om deze op ware grootte te kunnen afdrukken met een plotter. Uit de plotter komen op-maat-gesneden kunststof mallen met de vormen van onderaanzicht, bovenaanzicht en zijaanzicht van het natuursteenelement. De gesneden vormen gebruiken de steenzagers en steenhouwers om er hun werk mee af te tekenen.
Bij elk element hoort een specifieke set mallen en tekeningen, omdat elk deel van de natuurstenen waterlijst een unieke maatvoering heeft. Het aangevoerde blok is exact groot genoeg om er de specifieke vorm van het element uit te kunnen hakken. De natuursteenzager controleert eerst of het zeskantige blok - met de bruto maat - correspondeert met de bijgeleverde mallen. Als dat klopt, tekent hij de mallen af op de vlakken van het werkstuk.
Aan de hand van de getekende lijnen bepaalt de zager welk gedeelte van het zeskantig blok afgezaagd wordt. Met dit vóórzagen kan hij de totale bewerkingstijd van een werkstuk flink verkorten. Hij monteert het zaagblad dat de juiste diamantbinding heeft voor de te zagen steensoort. Tijdens het zagen let hij op de spanningsmeter om te bepalen hoeveel zaaggangen nodig zijn om een stuk door te zagen.
Met een kleinere zaag gaat de zager het werkstuk ‘inzagen’. Aan de hand van de belijning die staat aangegeven op de voorbeeldmallen tekent hij de zaagsneden af en de stoplijnen die aangeven waar een zaagsnede moet eindigen. Door inzagen - met een verstelbare steenzaag - kan de zager vaak al dicht bij de gewenste profilering van het werkstuk komen. Door in de diepte van parallelle zaagsneden (ribben) te variëren kan hij zelfs holle of bolle vormen benaderen.
38
naar authentiek voorbeeld In de steenhouwerij hakt de steenhouwer eerst de ingezaagde stukken van het blok af met een zogeheten jop. Het ‘joppen’ is het grovere werk. Daarbij slaat hij de grotere stukken van het blok af. De te bewerken steensoort heet Peperino duro. Het is een vrij hard gesteente en wordt daarom in deze fase met behulp van de vuistkamer bewerkt. Met het joppen krijgt de steenhouwer de juiste aanzet voor de volgende, fijnere bewerking.
Met een smalle, platte beitel in een zware pneumatisch hamer bewerkt de steenhouwer het onregelmatige oppervlak. Hij zet eerst zijn beitel diagonaal op een rand. Met dit insnijden kan hij de randen van het werkstuk veilig stellen. Voor de bulten pakt hij een grove beitel. Voor het vlak maken van de waterslag gebruikt hij een slijptol met diamantslijpschijf. Een stofmasker, een watertand en eventueel mobiele afzuiging beschermen de steenhouwer tegen het inademen van steenstof. Om de steenvlakken het gewenste ambachtelijke uiterlijk te geven, schakelt de steenhouwer over op zuiver handmatig werken. Met een brede, vlakke steenbeitel (ceseel) en een klopper bewerkt hij het zichtwerk met een zogeheten scharreerslag. Toen harde steen nog niet machinaal gezaagd werd, was scharreren de aangewezen techniek voor het effenen van een steenvlak. Deze slag geeft een ritmisch patroon van evenwijdige groeven. Daarin kunnen steenhouwers onderling elkaars handschrift herkennen. Van de gehakte natuurstenen waterlijst zal uiteindelijk, na plaatsing in de kerktoren, slechts het bewerkte gedeelte zichtbaar zijn. De kopse kanten, de achterkant en gedeelten van onder- en bovenzijde van het werkstuk kunnen in principe onbewerkt blijven. Toch krijgen deze vlakken, die moeten aansluiten op het bestaande werk, nog een behandeling. Met een brede beitel in een zware pneumatische hamer, hakt de steenhouwer die steenvlakken nog even ruw op. Voor de hechting van de specie tussen de blokken.
39
Portret
“Een muurtje metselen? Hooguit als hobby” Marcel Akgun droomde ervan om profvoetballer worden. School vond hij niet belangrijk. Hij haalde zijn lts-diploma (op z’n sloffen) en ging op z’n 16e aan de slag als metselaar. Maakte hem niet uit, want dat zou maar tijdelijk zijn … Maar de droom kwam niet uit. Weliswaar speelde hij een tijdje bij profclub FC Emmen, maar hij brak niet door. Hij volgde een trainingscursus en werd jeugdtrainer. Overdag werkte hij als metselaar maar na twaalf jaar had hij daar genoeg van. Verjaardagsfeest “Ik heb altijd geweten dat ik niet tot mijn pensioen metselaar wilde zijn. Toen ik last kreeg van mijn gezondheid en gedwongen was van baan te veranderen, was voor mij duidelijk dat het moment gekomen was om van baan te veranderen.” Hij deed een beroepskeuzetest via het Loopbaantraject Bouw & Infra en bleek geschikt
Toe aan een nieuwe uitdaging? Neem de eerste stap! Je bent toe aan een nieuwe uitdaging. Gewoon omdat je wat anders wilt, of omdat je lichaam steeds harder protesteert tegen de zware inspanningen. Maar wat wil je? Je hebt geen idee. Dat had Marcel Akgun ook niet, maar hij kende wel de tweede stap: een gesprek met een trajectadviseur van het Loopbaantraject Bouw & Infra. Een trajectadviseur helpt je inzicht te verkrijgen in je talenten en je mogelijkheden, bijvoorbeeld door een beroepskeuzetest. Misschien moet je - net als Marcel - wel een opleiding volgen voordat je de overstap kunt maken. Dat kan. Het Loopbaantraject betaalt mee. Maar hoe wist Marcel dat allemaal? Nou, omdat hij eerst informatie had opgezocht op loopbaantrajectbouw.nl. Dus aan jou de vraag: wanneer neem jij de eerste stap? 40
Marcel Akgun voor sociaalagogisch werk. “Dat is zo’n vaag begrip, dat je eigenlijk nog niets weet. Op een verjaardagsfeestje raakte ik in gesprek met een kennis en vertelde hem wat ik wilde. Hij was clustermanager bij een instelling voor ontspoorde jongeren en vroeg of ik zin had om een dagje mee te lopen. ‘Misschien is het wel wat voor je’, zei hij.” Betaalde opleiding Het was een schot in de roos. Marcel kreeg meteen een jaarcontract aangeboden. Voor waarde was wel dat hij de driejarige opleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening (SPH) zou volgen. “Ik heb hem afgerond in twee jaar”, vertelt Marcel trots. De opleiding werd volledig vergoed door het Loopbaantraject. “Een half jaar voordat ik afstudeerde (in september 2011)
kreeg ik mijn vaste aanstelling. Ik werk nu één dag minder dan toen ik metselaar was, maar financieel ben ik er op vooruit gegaan.” Wintersport Zijn ervaring als jeugdtrainer komt nu goed van pas. “Ik werk met jongeren in de leeftijd van 10 tot 18 jaar. Deze jongeren hebben veel problemen. Ik probeer ze weerbaarder te maken door ze een positief zelfbeeld te geven, waardoor ze meer zelfvertrouwen krijgen. En uiteindelijk geaccepteerd worden in de maatschappij. Laatst zijn we met de hele groep een weekje op wintersporten gegaan in Winterberg (D). We namen ervaren skileraren mee. Dan zie je ze helemaal opbloeien; prachtig om te zien! Nee, mij zie je nooit meer een muurtje metselen hoor”, lacht Marcel. “Hooguit als hobby.”
41
Regio noordoost
Neemct conta op
Omscholen naar een andere functie? De trajectadviseur van het Loopbaantraject Bouw & Infra begeleidt je daarbij.
42
Marleen Slotboom Leeuwarden (06) 100 793 15 m.slotboom@ loopbaantrajectbouw.nl
Franklin Everts Zwolle (06) 100 775 50 f.everts@ loopbaantrajectbouw.nl
Regio noordwest
Carla van der Leij Groningen (06) 202 476 32 c.vanderleij@ loopbaantrajectbouw.nl
Yvonne Aaltink Enschede (06) 100 805 18 y.aaltink@ loopbaantrajectbouw.nl
Jolanda Snoek Heerhugowaard (06) 511 620 87 j.snoek@ loopbaantrajectbouw.nl
Annechien Bakker Amersfoort (06) 303 834 09 a.bakker@ loopbaantrajectbouw.nl
Elise Burger Den Haag (06) 100 808 66 e.burger@ loopbaantrajectbouw.nl
Dick Groot Koerkamp Goes (06) 100 772 65 d.grootkoerkamp@ loopbaantrajectbouw.nl
Pascal Doesburg Hoogezand (06) 100 779 86 p.doesburg@ loopbaantrajectbouw.nl
Annemiek Nieborg Holten (06) 100 771 97 a.nieborg@ loopbaantrajectbouw.nl
Edith Manjé Heerhugowaard (06) 514 368 28 e.manje@ loopbaantrajectbouw.nl
Marloes Blok Nieuwegein (06) 100 773 39 m.blok@ loopbaantrajectbouw.nl
Eva Wels Schiedam (06) 100 774 43 e.wels@ loopbaantrajectbouw.nl
Frank Kuijper Bergen op Zoom (06) 100 774 93 f.kuijper@ loopbaantrajectbouw.nl
Jan van Eldik Ruinen (06) 100 782 62 j.vaneldik@ loopbaantrajectbouw.nl
Maaike Kerklingh Nunspeet (06) 100 791 97 m.kerklingh@ loopbaantrajectbouw.nl
Gerard van Nieuwkoop Hoofddorp (06) 100 776 25 g.vannieuwkoop@ loopbaantrajectbouw.nl
Martine Groot Gehele regio (06) 536 652 17 m.groot@ loopbaantrajectbouw.nl
Howard Chan Jon Chu Dordrecht (06) 539 611 27 h.chanjonchu@ loopbaantrajectbouw.nl
Sharon van Leest Rosmalen (06) 100 773 59 s.vanleest@ loopbaantrajectbouw.nl
Henk ten Oever Hardenberg (06) 512 355 37 h.tenoever@ loopbaantrajectbouw.nl
Linda Geels Doetinchem (06) 100 772 84 l.geels@ loopbaantrajectbouw.nl
Marlies Vermeulen Diemen (06) 100 793 74 m.vermeulen@ loopbaantrajectbouw.nl
Regio zuidwest
Mirjam Klaasen Tilburg (06) 100 803 50 m.klaasen@ loopbaantrajectbouw.nl
Kijk op www.loopbaantrajectbouw.nl en www.evc-centra.nl voor meer informatie
Ervaringscertificaat of diploma halen? De evc-adviseur van de EVC-centra Bouw & Infra ondersteunt.
Regio zuidoost
De evc-adviseurs
evc-adviseurs
Titus Coehorst Nijmegen (06) 100 784 91 t.coehorst@ loopbaantrajectbouw.nl
Karin Gradussen Veldhoven (06) 100 791 94 k.gradussen@ loopbaantrajectbouw.nl
Ad Vermonden Noord-Nederland (06) 514 178 03 a.vermonden@ evc-centra.nl
Paul Frankenhuizen Midden-Nederland (06) 128 448 59 p.frankenhuizen@ evc-centra.nl
Hein Vrancken Zuidoost-Nederland (06) 514 178 34 h.vrancken@ evc-centra.nl
Jan Zuidema Oss (06) 100 784 67 j.zuidema@ loopbaantrajectbouw.nl
Jack Akkermans Sittard/Nuth (06) 100 781 73 j.akkermans@ loopbaantrajectbouw.nl
Metha van der Haar Oost-Nederland (06) 534 122 24 m.vanderhaar@ evc-centra.nl
Jos Hermans West-Nederland (06) 511 957 48 j.hermans@ evc-centra.nl
Claudia Klarenbeek Zuidwest-Nederland (06) 533 620 71 c.klarenbeek@ evc-centra.nl
Pascale Wismans Mierlo (06) 100 803 25 p.wismans@ loopbaantrajectbouw.nl
Erwin van Peppen Gehele regio (06) 514 233 48 e.vanpeppen@ loopbaantrajectbouw.nl
Postbus 440, 3840 AK Harderwijk T. (0341) 499 378
Pascal Segers Horst (06) 100 809 74 p.segers@ loopbaantrajectbouw.nl
Postbus 440, 3840 AK Harderwijk T. (0341) 499 211
[email protected]
[email protected]
www.loopbaantrajectbouw.nl
www.evc-centra.nl
Het Loopbaantraject Bouw & Infra en de EVC-centra Bouw & Infra zijn zelfstandige onderdelen van Fundeon, het kennis- en adviescentrum voor het opleiden en ontwikkelen van personeel in de bouw- en infrasector. Kijk op www.fundeon.nl.
43
THUIS m a d r e t s m A n a v e ij Lyann
b
sterdam (47) Wie: Lyanne van Am n Amsterdam (48) bouwtechniek Mark va ur cte tru ins n: va er Partn en Danique (14) Moeder van: Mike (16) dige in de thuiszorg Beroep: verpleegkun Echtgenoot Mark werkte 28 jaar als timmerman, waarvan de laatste vier jaar
deren. Mark wilde ‘iets met jongeren’. “Toen Mark nog
met hevige rugpijn. Lyanne wist al heel snel: dit komt niet meer goed. Ze
werkte, had hij ook vaak jongeren onder zijn hoede. Hart-
stimuleerde Mark om van baan te veranderen. Maar wat? Uiteindelijk is Mark
stikke leuk vond hij dat”, zegt Lyanne.
instructeur bouwtechniek geworden op een roc in Den Haag. Fysieke problemen
Instructeur in het onderwijs op een middelbare school; zou
heeft hij niet meer. “Ik laat mijn leerlingen het zware werk doen”, lacht hij.
dat iets voor hem zijn? Om daar achter te komen, regelde Mark zelf een snuffelstage op de school van zijn dochter.
Lyanne: “Ik herkende de fysieke problemen van Mark vrij
Die vond dat natuurlijk niet zo leuk. Danique: “Zie ik in de
snel want jaren geleden heb ik zelf een whiplash gehad.
pauze opeens mijn vader rondlopen op het schoolplein. Ik
Bovendien werk ik al jaren als verpleegkundige – voorheen
schrok me rot!”
in een ziekenhuis, tegenwoordig in de thuiszorg – dus dan “Na de snuffelstage volgde Mark een echte stage op roc krijg je daar wel oog voor. Toen bleek dat Mark een dubbel-
BouwForce in Leiden”, zegt Lyanne. “En op de kts in
zijdige hernia had, was voor mij wel duidelijk dat het zo
Voorhout. In Leiden kon hij blijven totdat hij een baan
niet langer kon.” Zelf was Mark minder overtuigd: na de
gevonden had, zodat hij alvast praktijkervaring opdeed.
operatie keerde hij terug op de bouwplaats. Maar het ging
Uiteindelijk werd Mark instructeur bij ROC Mondriaan in
niet meer. Mark: “De laatste vier jaar was ik zo vaak ziek,
Den Haag. Daar heeft hij ook zijn opleiding afgerond.
dat ik bij elkaar in totaal maar één jaar gewerkt heb.”
Tegenwoordig begeleidt Mark leerlingen tijdens de praktijkles. Ik ben natuurlijk erg blij en opgelucht dat Mark deze
Op het schoolplein
stap heeft gezet. Prettige bijkomstigheid is dat hij nu
Via de arbo kwam Mark in contact met een adviseur
twaalf weken per jaar vrij is; kan hij mooi het huishouden
Loopbaantraject. Deze adviseerde hem van baan te veran-
doen als ik aan het werk ben”, lacht ze.
