Het Marktplein
Het vierkantige plein wordt gedomineerd door de noord-westzijde: hetStadhuis, het Landhuis met Belfort en de
Sint-Walburgakerk.De noordkant - waar de terrassen de publiekstrekkers zijn bestaat uit vijf huizen met trapgevels. Ze werden in 1920 heropgebouwd naar het renaissancepatroon van 1609.
Het Stadhuis Dit bakstenen gebouw (1596-1612) in renaissance-stijl was oorspronkelijk de conciergewoning van het Landhuis. Bemerk de versierde muurankers en de cartouchen. Het ontwerp is toegeschreyen aan stadsarchitect Lieven Lucas afkomstig van Sint-Omaars. De pui werd gebouwd naar een ontwerp van de Brugse steenkappers Hieronymus Stalpaert en Ferri Aerts.
De Grate Markt in 1829, de pomp midden op de markt staat nu op het Sint-Denijsplein.
Enkele zalen zijn bekleed met Mechels en Corduaans leder. Merkwaardig zijn oak de renaissanceschouw, de portretten van Albrecht en Isabella en de bronzen gerechtsvoorwerpen (1499-1623). De fraaie Koning Albertzaal met leder behangen en de portretten van Albrecht en Isabella. Hier zetelt de gemeenteraad
Het Landhuis en het Belfort Vroeger zetelde de rechtbank in het Landhuis. Nu is de Dienst voor Toerisme en Cultuur er gevestigd. Als bouwwerk valt het Landhuis (16131621) op door zijn evenwichtige gevelsamenstelling en het gebruik van het materiaal. Met zijn Arquenne-steen contrasteert het gebouw met de lokale bakstenen architectuur van het stadhuis. Het is een voorbeeld van de klassieke ~~"". De pui van het Stadhuis, pure renaissance.
renaissance-strekking in navolging van de Italianen, die bij ons gepromoveerd
Jose Van Gucht (1913-1980) maakte meer dan duizend afbeeldingen van de markt.
Het huis De Valk, het Stadhuis en het Landhuis, begin deze eeuw.
werd door Cornelis F. de Vriendt. In de pilastergevel staan gegroefde composietpilasters boven de Dorische. Er is een gelede architraaf en een fries met een gestileerd bloemenmotief, een balustrade met obelisken aan de hoeken, een rondboogdeur met imposten en een sluitsteen, geflankeerd door Dorische zuilen op sokkel. In de twee rondboognissen vervangen de allegorische beelden 'De Vrede' en 'De Gerechtigheid'
Schilderij 'Het vernielde Veurne' vanJoe English (1882-1918) dat men kan bezichtigen in het Stadhuis.
de beelden van aartshertogen Albrecht en Isabella die door de Franse revolutionairen vernield werden. De Belforttoren is gebouwd tussen 1617 en 1629. De onderbouw is vierkantig van vorm en de bovenbouw achtkantig met balustrade en koepelvormige spits. In het Landhuis, op het gelijkvloers wordt de halle met kruisgewelf in stuc (1719) gebruikt als toeristisch bureau. Gp de eerste verdieping is er een wandelzaal met renaissance-interieur waarin een schouw staat van H. Stalpaert (1618). In deze 'Stenen Zaal' zetelde vroeger de vierschaar. Nu vinden er plechtigheden en concerten plaats. Verder is er nog een zittingzaal met eikehouten lambrizering en een kapel (1617) waar het schilderij 'La Dame de Fumes' van Paul Delvaux hangt.
De noordkant
van de markt
Zoals vele gebouwen op de markt werd dit bouwkundig geheel gebouwd op kosten van de kasselrij (1609). Het hele architecturaal project bewijst de welvaart van die tijd, alsook de stedebouwkundige
visie van de toenmalige bel~idsmensen. De huizen zijn gebouwd in typische streek-renaissance; bakstenen huizen met trapgeveltop en tabernakelvenster. De versieringsmotieven, de Tudor- en korfbogen, also ok de schelpen zijn in baksteen gebeiteld. N a de vernielingen van 1914-1918 werden ze gelukkig heropgebouwd door de Veurnse architect Camiel Van Elslande naar het oorspronkelijk ontwerp. Ze zijn een geslaagd voorbeeld van de wederopbouw-architectuur in 'de verwoeste gewesten'. CVergelijk met leper en Nieuwpoort.) De terrassen zijn in de zomer voor inwoners en toeristen een unieke ont-
.
Een beeldje omstreeks 1900. In 1903 kreeg ook het Cafe du Sport een bevallig kunstgeveltje. De herberg rechts, 't Vuu! Gootje, werd in 1908 afgebroken. In 1907 bouwde men een toren, een neogotische kruisbeuk en schip aan de Sint-Walburgakerk.
moetingsplaats om bij een streekbier en een boterham met hesp te genieten van de gezellige drukte en de bekoorlijke ligging. Het wordt een enig gebeuren als alleen de beiaard de uren aftelt.
Gp de hoek van de Noordstraat, bij het aanleunende huistorentje, stond een kleine herb erg, Het Vuul Gootje. Het werd in 1908 afgebroken omdat het vloekte met de omgeving. Het monument van de oorlogsslachtoffers werd er ondergebracht en is nu v.ervangen door een bronzen plaat ter herinnering aan pater Clou, de stichter van de Sodaliteit en van de Veurnse Boetprocessie.
De charme van een wnnig
Veurne was in de EersteWereldoorlog de hoofdstad van onbezet Belgie. Op de foto zien we troepen defileren op de markt v66r koning Albert en koning Georges V van Groot-Brittannie.
terrasje.
De westzijde van de markt Het huis dat paalt aan het stadhuis, met bovenop een valk, heette vroeger 'het huis der Valk' (1624) en kreeg later bekendheid als hotel-restaurant Het Belfort. De laatgotische trapgevel onderging Brugse invloed. De vergelijking van de stijl met deze van andere gebouwen kan interessant zijn. De slanke muurdammen tussen de ramen geven aan de gevel een sterk verticaal accent dat nog versterkt wordt door een golvende lijn die in de top de muurdammen opvangt.
was in mei 1940 het hoofdkwartier
van
de Britse Goldstream Guards gevestigd. Het werd op 29 mei door de aanrukkende Duitsers beschoten en vernield. Na de oorlog werden deze huizen heropgebouwd. Ze zijn een voorbeeld van hedendaagse invul-architectuur.
Huis De Valk (1624).
Aan het andere einde van de westzijde staat de herberg De Vette Os, een stijlvol huis uit 1770. Tussenin ligt het huis De Zwaan en de Kredietbank. Daar
Begrafenis van een Duitse soldaat in 1940. De Zwaan en gasthof De Kroon (nu bank) liggen in puin.
De oostzijde van de markt De vierkante toren van de Sint-NiIdaaskerk domineert de markt achter de oostelijke gevelwand.
Het Spaans Paviljoen Hier stond al in de 14de eeuw de Halle die als schepenhuis dienst deed, maar toen het in 1450 "oud en rot" bleek te zijn "en van Idein gerief" besloot men een nieuw stadhuis te bouwen: "op de wijze van een belfoft, een schoon en treffelijk stadhuis". Het strodak werd vervangen door een schaliedak en het gebouw kreeg een vrij massief uitzicht "als van een donjon". Toen het gebouw te klein bleek te zijn besloot men het uit te breiden. De stadspensionaris Malin de Visch bestelde (1582) in Brugge 'Brabantse' baksteen en 'steen van Avesnes'. Men betrad het gebouw langs een pui. ~a de versmelting met de kasselrij in 1582 werd er meer gebruik gemaakt van het nieuwe Landhuis en het Spaans
Paviljoen leek
-
tot op vandaag
-
geen
precieze me er bestemming te vinden: het werd een residentie, een herb erg (Den Gouden Appel), een kazerne voor een Spaans regiment en later zelfs een teken- en nijverheidsschool. In 1890 werd het Spaans Paviljoen grondig gerestaureerd door stadsarchitect]ozefVmck. Boven de ingang werd het wapen van de stad gemetseld. De benedenzaal werd door A. De Saever voorzien van neogotisch houtwerk en door de Bruggeling Charles Lenoir van een witstenen schouw. Hierin werden de wapens van de oorspronkelijke bouwheren uit de 16de eeuw gehouwen. Het gebouw werd in 1940 ernstig bescbadigd maar dadelijk gerestaureerd en ~&ericht als 'Fahrbereitschaft', waarin men gedurende de oorlog benzinebonnen moest halen. Later werd het ge-
Op de hoek van de Ooststraat: lige Vleeshuis (rechts).
het Spaans Paviljoen
bruikt als vredegerecht, als bibliotheek en zelfs als tentoonstellingsruimte.
Het voormalige Vleeshuis In 1615 bestelde de kasselrij een vleeshalle in de stijl van het Stadhuis: de vensters kregen een gelijkaardige vormen het tabernakelvenster met schelpvulling kreeg nog meer versieringen. Het gebouw werd later gebruikt als een toneelzaal en in 1861 omgebouwd tot een echte schouwburg (architect P. Croquisson). J. Vinck restaureerde gunstig de gevel aan de marktzijde in 1895. Na de schade aangebraclit in 1940 stond het jarenlang leeg en het interieur werd (1966-1968) volledig veranderd door architect S. Smis (Oostende). In de woningenrij aan de oostkant bevat het huis Mouton een kern van de 17de eeuw. De Botetmand werd in 1920 heropgebouwd. De Kroon dateert van 1863 en op de hoek met de Appelrriarkt staat een monumentje met de atbeelding van Belgische generaal Michel, die Veurne in 1940 tot open stad verIdaarde, waardoor de Duitsers hun bombardementen op de stad staakten.
(links) en het voonna-
De zuidkant van de markt De Hoge Wacht
.'
Dit huis werd gebouwd in 1636 op kosten van de kasselrij. Hierin werd de nachtwacht gehuisvest, het politiebureau en onder de oorlog de Luchtbescherming. INu huist er de Kamer voor Handel en Nijverheid. Onlangs werd het interieur modern ingericht. Langs een arduinen trappenbordes met ijzeren leuning komt men in de galerij, die bestaat uit vijf rondbogen in natuursteen.IDe bogen worden gedragen door Dorische zuiltjes. Tegen het huis leunt een.vijfzijdig huistorentje aan. Onder het huis bevindt zich een oude kelder (14de eeuw) en wie goed naar omhoog kijkt naar de trapgevel ziet hoe laat het is. In den Hert (m. 15) is een zeer getrouwe imitatie van de renaissance-architectuur wals ze in deze streek werd uitgevoerd. Het is het werk (1906) van architect A. Dumont, de man die De Panne ontwierp. De pui van de apotheek is gei"nspireerd door de bovengalerij van De Hoge Wacht, met tabernakelvenster met schelpvulling, borstwering met bak-
Een foto uit de oude doos van De Hoge Wacht.
steenversiering en verdiepte vensteromlijstingen. De pas gebouwde residentie (m. 16), in moderne stijl, is opgetrokken op de plaats waar het Hotel Royal, en later de Franco-Belge, met een opvallende gevel de aandacht trok. De nieuwbouw roept vragen op betreffende de wijze waarop open ruimten in een historische omgeving moeten worden ingevuld.
Twee opvallende gevels, rechts naast In den Hert. Vroeger: de witbeschilderde bakstenen lijstgevel van Hotel Royal, nu: een gedurfd staaltje van moderne architectuur. ,.
