Reisverslag van ons transport naar Moldavië en de bezoeken aan onze projecten van 22 november tot 7 december 2012. Aanwezig namens de stichting: Henk van Veldhoven en Elly Spiekerman (foto’s en verslag). Kort verslag van het laden op 22 november Om 8.00 uur ´s morgens staat de truck al voor de opslag te wachten; de chauffeur slaapt nog. Hij is waarschijnlijk midden in de nacht aangekomen. De vroege vrijwilligers beginnen vast met de nodige voorbereidingen. Om 9.00 uur komen er meer vrijwilligers en kan het laden beginnen. Na een eerste kop koffie gaan we aan de slag.
Het laden van de eerste goederen Henk geeft de volgorde aan en we beginnen allereerst met het laden van de dozen. Dit zijn er 600, dus daar zijn we wel even mee bezig. Daarna volgen de overige goederen: bedden, rolstoelen en andere hulpmaterialen. Als laatste worden de schoolsetjes geladen. Deze staan op een andere locatie, vlakbij onze opslag.
Het kost veel tijd om alles goed passend in de truck te krijgen
Tot de nok toe gevuld
Klaar voor vertrek
Om vier uur sluiten we eindelijk de deuren van de vrachtwagen en nemen afscheid van de chauffeur. We zullen elkaar terugzien in Moldavië.
-1-
Zondag 25 november Om acht uur ’s morgens staan we al op Schiphol. Onze vlucht gaat via Wenen naar Chisinau (de hoofdstad van Moldavië). Door krachtige wind op Schiphol wordt een van de startbanen gesloten. Hierdoor lopen we een uur vertraging op. We missen daardoor onze aansluiting in Wenen. Een rechtstreekse vlucht naar Chisinau is er die dag niet meer en we worden daarom omgeleid via Istanboel. Zes uur later dan gepland komen we aan in Moldavië. Directeur Victor Ostasov van de Technische School staat ons op te wachten, samen met tolk Marina. We logeren dit keer in de buurt van de Technische School, omdat in het Sociaal Centrum in Stauceni geen plaats was. In verband met de distributie van de goederen was het, achteraf gezien, wel prettig om dicht bij deze school te zijn. Maandag 26 november Na het ontbijt, wat door de kok van de school voor ons is klaargemaakt, vertrekken we naar de kamer van directeur. We praten hem even bij over het komende transport en de planning voor onze afspraken. Hierna nemen Henk en ik de bus naar het centrum. We gaan naar het kantoor van Step by Step. De chauffeur van de truck heeft problemen en die moeten eerst worden opgelost. Het laadgewicht van de truck blijkt hoger te zijn dan in de papieren staat vermeld en dit geeft problemen aan de grens. Het gewicht is altijd gebaseerd op een schatting, maar dit keer is het verschil blijkbaar te groot. We zullen dus een nieuwe vergunning moeten aanvragen met vermelding van het juiste gewicht. Na overleg met het personeel van Step by Step maken wij een verklaring met excuses voor het Ministerie en zij maken hiervan een vertaling. We hopen dat het Ministerie een beetje mee wil werken. Vier dagen lang ben ik overdag stand-by op het kantoor van Step by Step om - indien nodig informatie te geven en al die dagen moeten we rustig afwachten. De truck staat ondertussen te wachten in Roemenië. Henk probeert nog wat afspraken te maken en bezoekt Internaat/school nr. 5 in Chisinau. Zij krijgen voor het eerst goederen uit ons transport. Deze school is erg arm en kan onze hulp goed gebruiken. We hebben o.a. schoolmeubels voor ze gereserveerd, een paar computers en wat dozen met kleding. Ze kijken hier erg naar uit. Donderdag 29 november De vergunning wordt eindelijk afgegeven en naar de chauffeur gestuurd. Hij kan nu de grens over en komt om drie uur ’s middags aan bij het douanekantoor in Chisinau. Hier beginnen nu de normale werkzaamheden bij de broker. Zij moet alle papieren voor de douane voorbereiden en neemt hier uitgebreid de tijd voor. Om vijf uur krijgen we te horen, dat we de volgende ochtend contact kunnen opnemen. Vrijdag 30 november Pas om 12.00 uur is de broker klaar met alle papieren en na 13.00 uur begint de douane aan de controle hiervan. Ze blijken computerproblemen te hebben en geen enkele truck kan die middag vertrekken. Het is een grote puinhoop. De Technische school sluit om 17.00 uur de deuren en docenten en leerlingen gaan naar huis. Wij wachten af op onze kamers. Via de e-mail houd ik de organisaties die meteen hun goederen zouden komen ophalen op de hoogte. Om 20.30 uur komt eindelijk het verlossende telefoontje: de truck is onderweg. Gauw wordt een groep leerlingen opgetrommeld en ook een paar docenten komen helpen. Henk coördineert bij de truck en zorgt dat alle zware goederen beneden blijven. Ik coördineer op de eerste verdieping waar alle dozen en losse goederen komen te staan. Per organisatie hebben we van te voren al een plek gekozen, waar alles wordt neergezet. Dit maakt het distribueren straks wat gemakkelijker, want we hebben goederen voor 10 verschillende organisaties.
’s middags heeft Henk bij de ingang van de school een plateau laten maken
-2-
Aankomst van de truck om 21.00 uur
Het uitladen kan beginnen
Stoeltjes boven
dozen gesorteerd bij elkaar
De jongens vermaken zich prima met het doorgeven van de dozen
-3-
Speranta laadt de goederen rechtstreeks
De laatste dozen uit de truck
Om 23.45 uur is alles uitgeladen en kan de chauffeur terug naar huis. Iedereen is doodmoe, maar we zijn blij dat alles nu veilig in de school staat. De deuren gaan op slot en een nachtwaker zal op alles passen. Zaterdag 1 december Om 8.00 uur staan we alweer klaar bij de school. Vandaag brengen we in een open vrachtwagen vast wat goederen naar het Internaat in Chisinau. Een groepje leerlingen wil hierbij wel helpen.
Henk gaat mee naar het internaat en ik begin al vast in de school met het ordenen van de dozen. Alles moet kloppen met de distributielijsten, want maandag komen de organisaties hun goederen ophalen. Kindertehuis Casa Aschiuta komt vandaag al, dus die lijst controleer ik als eerste. Daarna ga ik verder met de rest. Een aantal dozen is bij de verkeerde organisatie neergezet en die haal ik er tussenuit. Gisteravond was het onmogelijk om alles helemaal in de gaten te houden.
-4-
Om 15.00 uur meldt Mr. Fiodor zich. Hij is directeur van Casa Aschiuta en heeft een paar man meegebracht om te sjouwen. We hebben alle dozen al klaarstaan, dus het laden is zo gebeurd. Mr. Fiodor wil – als het kan – ook graag wat schoolsetjes meenemen. We hebben er nog een aantal extra, dus ook aan die vraag kunnen we voldoen.
Inladen voor Casa Aschiuta Hij is erg blij met alle mooie goederen en dankbaar dat we al drie jaar lang zijn kindertehuis steunen. Hij nodigt ons uit om maandagavond in Casa Aschiuta te komen eten. Dit doen we natuurlijk graag, want dan kunnen we ook meteen de kinderen weer zien. Zondag 2 december Om 9.00 uur staat een docent van de school klaar, om ons met zijn eigen auto naar Stauceni te brengen. Wij vergoeden hem uiteraard de benzine. We nemen meteen de dozen mee, die voor het Sociaal Centrum in Stauceni zijn. Het past allemaal maar net in de auto. We hebben vandaag afgesproken met Liliana, die vroeger voor Step by Step werkte. Zij woont in Stauceni en heeft ons uitgenodigd voor de lunch. Bij het Sociaal Centrum laden we eerst de dozen uit en daarna zet de chauffeur ons af bij het huis van Liliana. We houden vandaag een rustdag. Lekker bijpraten en samen eten. De rest van de week hebben we weer een vol programma. Maandag 3 december Om 8.00 uur zijn we op school aanwezig en na het ontbijt gaan we meteen aan de slag. Het Professional Lyceum uit Dubossary komt als eerste goederen halen. Zij krijgen 75 dozen met computers en netwerkmateriaal. Hiermee gaan ze naar de douane in Transnistrië. Ze moeten daar opnieuw een vergunning aanvragen. Alle dozen worden eerst gecontroleerd en daarna verzegeld. Pas als de vergunning rond is, worden de goederen vrijgegeven. Dit kan zeker nog twee weken duren. Afgelopen mei hadden we dezelfde procedure en dat is allemaal prima verlopen. We vertrouwen erop, dat alles in orde komt. Aanstaande donderdag gaan we de school in Dubossary bezoeken. De rest van de dag is het een komen en gaan van scholen en organisaties, die allemaal hun goederen komen ophalen. Alle aantallen kloppen en alles staat klaar, dus het is alleen een kwestie van inladen. Leerlingen die geen lessen hebben, komen helpen sjouwen. Aan het eind van de dag zijn we doodmoe, maar het grootste gedeelte is nu gedaan. Twee scholen zijn nog niet geweest, die komen morgen. Henk en ik zoeken onze kamers op, om ons even op te frissen. Daarna vertrekken we naar Casa Aschiuta, waar we zijn uitgenodigd voor het eten. Eerst krijgen we nog een rondleiding door het huis. Directeur Fiodor laat ons de laatste vernieuwingen zien. In de gedoneerde dozen zaten handgehaakte spreien en daar hebben ze diverse ruimtes mee opgevrolijkt. Ook met alle nieuwe kleding en schoenen zijn ze erg blij. De kinderen van vorig jaar zijn allemaal vertrokken; teruggeplaatst bij familie of naar een pleeggezin. Er is nu een hele groep nieuwe kinderen. Deze zijn allemaal nog erg jong.
-5-
Opgevrolijkte ruimtes
De nieuwe kinderen
Behandeling tegen luizen Drie kinderen worden voor 24 uur geïsoleerd, omdat ze ernstig onder de luizen zitten. Dit is een groot probleem bij nieuw binnenkomende kinderen. De directeur vraagt of wij kunnen helpen met betere bestrijdingsmiddelen. Wat in Moldavië verkocht wordt, is erg agressief en de lucht in de kamer is dan ook onbeschrijfelijk. Echt zielig voor die kinderen en naar ons idee ook erg ongezond. In Nederland zullen we kijken of er betere middelen te koop zijn. Na deze rondleiding staat er een heerlijke maaltijd voor ons klaar en hebben we alle tijd om rustig met elkaar te praten.
-6-
Dinsdag 4 december Om 9.30 uur worden we door Vladimir, de chauffeur van Step by Step, opgehaald. We gaan vandaag naar het dorpje Sestaci, dat in het noorden van Moldavië ligt. Het is ongeveer twee uur rijden. De goederen voor dit dorp - uit ons transport - zijn al opgehaald en naar de kleuterschool gebracht. Rita van Step by Step is vandaag onze tolk. We hebben onderweg veel tijd om met elkaar te praten, zodat zij meteen haar Engels kan oefenen. Hier krijgt ze niet vaak de kans voor. We kennen elkaar nu zes jaar, dus over haar verlegenheid is ze nu wel heen. De eerste jaren durfde Rita nooit veel te zeggen, omdat ze onzeker was over haar Engels. Nu gaat dit veel beter. Ze heeft er echt plezier in. Tegen 12.00 uur komen we aan in Sestaci bij het Gemeentehuis. De burgemeester staat ons met een collega al op te wachten. We gaan lopend naar de kleuterschool. Daar krijgen we een zeer warm welkom van personeel en kinderen. Volgens traditie wordt ons brood en wijn aangeboden.
Vers brood met bovenop een schaaltje zout en jonge wijn van dit jaar We nemen allemaal een stukje brood en een slokje wijn. Hierna worden we uitgenodigd in een gezellige ruimte waar alle kinderen op ons wachten. Ze zingen en dansen voor ons en de burgemeester houdt een toespraakje. Hij vertelt aan de kinderen wie wij zijn en waar wij vandaan komen.
Toespraakje van de burgemeester
Zang
en
-7-
Dans
Een feestje met de kinderen Ieder kind mag een leuke knuffel uitzoeken om mee naar huis te nemen. Ook hebben we veel speelgoed voor de school. Fietsjes, autopeds en heel veel spelletjes. Na dit feestje met de kinderen geven we uitleg aan de docenten over de door ons gedoneerde goederen. Nooit eerder heeft deze school iets uit het buitenland ontvangen. Ze bewonderen de bolderkar, handgemaakte kinderdekentjes, nieuwe kleding, schoenen en prachtige poppen. Ook krijgen ze vijftien sets kleutermeubeltjes en twee computers. Ze kijken hun ogen uit.
De bolderkar
Nieuwe kinderkleding
Kinderdekentjes
Nieuwe kinderschoenen
Nieuwe poppen
We laten veel blije gezichten achter en zullen hier zeker nog een keer terugkomen.
-8-
Lunch en afscheid Na een heerlijke lunch met Chisinau. Tijdens de lunch project. Hopelijk hebben meegebracht en kunnen ze
veel traditionele gerechten nemen we afscheid en keren terug naar hebben we veel informatie kunnen uitwisselen o.a. over het wolze wat aan de voorbeelden, die we uit Nederland hebben daar hun voordeel mee doen.
In Chisinau worden we afgezet bij het kantoor van de organisatie Speranţa. Met directrice Lucia en twee personeelsleden gaan we naar een restaurant. Zij willen ons hiermee graag bedanken voor alle hulp die wij ieder jaar weer geven. Woensdag 5 december Om half tien worden we opgehaald door Eliza en Parascovia van de organisatie Keystone. We bezoeken samen een familie op het platteland in het dorp Bulboaca; een alleenstaande moeder met twee ernstig gehandicapte kinderen.
Op familiebezoek Ook oma woont hier in de winter, omdat stoken in haar eigen huisje te duur is. Ze slapen met z’n allen in één kamer. Beide kinderen hebben een veel te klein bed. Keystone vraagt onze hulp bij de aanschaf van betere bedden voor de kinderen. Bij aankomst ligt de jongen op bed en het meisje zit in een rolstoel. Communicatie met de jongen is moeilijk.
Vlechtwerk van folie Het meisje begrijpt wel wat er gezegd wordt en kan daar met klanken op reageren. Kortgeleden heeft ze bij Keystone een handvaardigheidcursus gevolgd, waar ze leuke dingen heeft leren maken. Het zijn kleine gevlochten etuitjes, die er erg mooi uitzien. Ze laat ze met trots aan ons zien. Het geeft haar thuis een fijne bezigheid en mogelijk kunnen ze deze ook gaan verkopen.
-9-
De moeder is – door de zorg voor haar kinderen – aan huis gebonden en doet naai- en verstelwerk voor haar buren. Voor dit doel heeft ze vorig jaar een naaimachine gekregen. Dit geeft haar nieuwe mogelijkheden, waardoor ze zich nu iets beter redt. Door de hulp van Keystone is deze moeder in staat om thuis voor haar eigen kinderen te zorgen. Ze staat er gelukkig niet alleen voor. Na dit bezoek nemen we afscheid van Eliza (begeleidster van dit gezin) en vertrekken met Parascovia naar Community home Hansca. Hier wonen zes gehandicapte jongeren met 24 uur zorg. Ze zijn allemaal afkomstig uit het jongensinternaat in Orhei. Keystone heeft de nodige voorzieningen aangebracht en het huis ziet er erg goed uit. Er is buiten ook een kippenren gemaakt. Op dit moment zijn er geen kippen, maar in het voorjaar beginnen ze hier weer mee.
Community home Hansca In mei hebben we hier een instapbad gebracht, waar nu veel gebruik van wordt gemaakt. Ze zijn er erg blij mee.
Instapbad Met de kinderen gaan we naar de keuken, waar lekkere dingen voor ons klaarstaan. Het is een beetje feest voor ze, want er komt niet iedere dag iemand op bezoek.
Twee jongens zijn erg druk en vragen veel aandacht. De verzorgsters hebben er hun handen aan vol. Alle kinderen kregen in het internaat veel medicijnen om rustig te blijven. Dit wordt nu afgebouwd. Door de kleinschaligheid van de Keystone projecten, is er meer persoonlijke aandacht en begeleiding. Hierdoor kunnen deze kinderen zich beter ontwikkelen. Na dit bezoek gaan we terug naar het kantoor van Keystone om goederen op te halen voor nog twee andere projecten. Deze bezoeken we in de middag.
- 10 -
In Community home Orhei staat een lunch voor ons klaar. Dit is door de vier bewoners zelf verzorgd. Een jaar geleden zijn ze hier komen wonen. Ook zij komen allemaal uit het internaat in Orhei.
Lunch in Community home Orhei Ze zijn zo blij met het leven dat ze nu hebben. Er heerst een ontspannen sfeer. Drie bewoners hebben nu een baantje, wat vroeger ondenkbaar zou zijn geweest. Ze hebben samen een financiële pot gemaakt, waaruit ze dingen betalen voor het huis en voor uitstapjes. Dit geeft ze een grote mate van zelfstandigheid. Er is dit jaar veel gebeurd. Ze houden nu kippen en konijnen en ze hebben zelfs een varken.
Kippen
Konijnen
Varken
Ook maken ze sieraden en andere leuke snuisterijen, die verkocht kunnen worden. Ze hebben hier veel plezier in.
Zelfgemaakte sieraden
Zelfgemaakt etuitje
gemaakt van ijspapier
Het ziet er allemaal erg mooi uit en deze jongens mogen daar met recht trots op zijn! Henk heeft nog een kist met tweedehands gereedschap meegebracht, want deze jongens klussen graag. Als een grote schat wordt dit in ontvangst genomen en vol belangstelling bekeken.
Kist met gereedschap
- 11 -
Als laatste Keystone project bezoeken we Community home Mitoc. Hier gaan we een tweedehands elektrische rolstoel brengen voor de 19-jarige Ion. In 2011 vertelde hij ons, dat dit zijn grootste wens was. Hij is volledig afhankelijk van zorg en zit altijd in een rolstoel. In zijn vingers heeft hij sinds vorig jaar wat kracht gekregen, waardoor hij nu een afstandsbediening van een TV kan bedienen. Hij wil heel graag meer dingen zelf kunnen doen. In mei dit jaar heeft hij van ons een computer gekregen en hiermee kan hij al goed overweg. De elektrische rolstoel is een complete verrassing, want niemand heeft hem hierover van te voren verteld. Eerst doen we voor hoe je hiermee kunt rijden en daarna tilt de verpleger hem erin. Ion is een beetje bang, maar heel rustig wordt hij begeleid om het uit te proberen. De kracht in zijn vingers is net voldoende om de stuurhendel te bedienen. In de komende periode zullen de verplegers de bediening links en rechts gaan uitproberen om beide armen te stimuleren. Dit zal hem mogelijk sterker maken.
De eerste poging
In zijn eigen kamer
Bij het afscheid Wat is hij blij, dat hij nu eindelijk zichzelf kan voortbewegen. Bij het afscheid komt hij uit zichzelf al naar ons toe rijden. Hij bedankt ons voor dit grote cadeau, waar hij alleen maar van had kunnen dromen. Op de terugweg naar Chisinau hebben we veel tijd om met Parascovia informatie uit te wisselen over de diverse projecten van Keystone. Ze is erg blij met onze directe manier van hulp geven. We worden afgezet bij het kantoor van Step by Step. Het is sinterklaasavond en wij trakteren het personeel op gevulde speculaas. Dit kennen ze in Moldavië niet, maar ze vinden het allemaal bijzonder lekker. Het personeel gaat naar huis en wij praten met Cornelia (directeur van Step by Step) nog wat na. Dit is meteen ons afscheid hier, want morgen hebben we een bezoek aan Dubossary in Transnistrië en vrijdag vliegen we alweer naar huis.
- 12 -
Donderdag 6 december Om half tien vertrekken we naar het Professional Lyceum in Dubossary. We worden opgehaald door Vera. Zij is onze tolk en dochter van de directrice. Het heeft vannacht gesneeuwd en de wegen zijn erg glad. Bij aankomst staat de directrice met een groepje personeelsleden ons al op te wachten. We krijgen een rondleiding door de school om alle veranderingen sinds vorig jaar te aanschouwen. Ze zijn hier erg trots op en dankbaar voor alle computermaterialen, die wij in de maand mei hebben gebracht.
Nieuwe leslokalen met computers
De ruimte voor netwerkbeheer De leslokalen zien er keurig netjes uit. Ze hebben hard gewerkt om de eerste partij computers in een netwerk aan te sluiten. De komende maanden gaan ze aan de slag met de zojuist ontvangen zending. Dit computerproject is een grote vooruitgang voor deze school. Voorheen beschikten ze uitsluitend over een paar losse oude computers en nu kunnen alle leerlingen van goede computers in een netwerk gebruikmaken. Nooit eerder ontvingen zij hulpgoederen en de school is dan ook erg blij met onze hulp. Ze kunnen niet geloven, dat zij deze hulp zomaar uit Nederland krijgen. Met een uitgebreide lunch worden we bedankt voor alle gedane moeite.
Een mooi gedekte tafel staat voor ons klaar
- 13 -
Van de bakkersopleiding, die we tijdens de rondleiding bezochten, krijgen we vers gebakken broodjes aangeboden.
De broodjes zien er mooi uit en smaken heerlijk Het is een warm en gezellig weerzien en na de lunch worden we over de glibberige, besneeuwde wegen teruggebracht naar Chisinau. Vrijdag 7 december Onze laatste dag is aangebroken. De koffers staan gepakt en vanochtend gaan we in het woongebouw van de Technische School de douches officieel openen. Afgelopen jaar is hier hard aan gewerkt. Vijftien jaar lang waren de douches niet meer in gebruik. De leidingen waren te oud en onbruikbaar geworden. Een armzalige toestand, waaraan nu een eind is gekomen.
Cabines
Opening doucheruimte
Boilers
Kleedruimte Het zijn 11 prachtige douchecabines geworden. Een verwarmde kleedruimte en een aparte ruimte met twee boilers. Driehonderd leerlingen kunnen hier nu gebruik van maken en ze zijn de koning te rijk. In Nederland is een douche de normaalste zaak van de wereld, maar in Moldavië is dit op sommige plaatsen nog steeds iets bijzonders. Na een laatste lunch in de Technische School met directeur Victor en zijn vrouw, nemen we afscheid van iedereen en vertrekken naar de luchthaven. We zijn moe van alle inspanningen en na twaalf dagen Moldavië vliegen we terug naar Nederland. Wij bedanken alle donateurs die – op welke wijze dan ook – steun hebben gegeven aan onze projecten.
- 14 -
