Martha M. Roggenkamp
Het juridisch kader van pijpleidingen in de olie- en gasindustrie De regulering van petroleum pijpleidingen in de Europese Gemeenschap, Nederland en de Noordzee
Inhoudsopgave Inleiding en Algemeen Kader
1
1. Inleiding op het Onderwerp
1
2. Begrippen en Definities
2
2.1
INLEIDING
2
2.2
HET BEGRIP 'PIJPLEIDING'
2
2.3
VERSCHILLENDE METHODEN OM PIJPLEIDINGSYSTEMEN TE
2.4
ONDERSCHEIDEN
3
2.3.1 2.3.2 2.3.3
3 3 4
Inleiding Onderscheid naar het Produkt Onderscheid naar het Voorzieningsstadium
DEFINITIE IN DEZE STUDIE
6
3. De Jurisdictie van Staten in het kader van het Internationaal Publiekrecht
8 8
3.1
HET BEGRIP JURISDICTIE
3.2
D E BEVOEGDHEID VAN STATEN OM REGELS TE STELLEN EN TE
3.3
ALGEMENE BEGINSELEN VAN (REGELGEVENDE) JURISDICTIE
HANDHAVEN
9
4. Grensoverschrijdende Pijpleidingen: Het Juridisch Kader
10
12
4.1
INLEIDING
12
4.2
OVERZICHT VAN VERSCHILLENDE PLJPLEIDINGVERDRAGEN
12
4.3
D E AANLEG VAN PIJPLEIDINGEN IN WEST-EUROPA
14
5. Ontwikkeling van de Aardgas- en Aardoliepijpleidingen in Europa
16
5.1
INLEIDING
16
5.2
HET BELANG VAN NEDERLAND VOOR DE PIJPLEIDINGENSECTOR
17
5.2.1 5.2.2
17
5.3
Rotterdam: Beginpunt van het Europese Oliepijpleidingennet Nederlands Aardgas: Slochteren als Beginpunt van het Europese Aardgasnet
HET EUROPESE PIJPLEIDINGENNET
5.3.1
5.3.2
18 19
Aardolieleidingen 5.3.1.1 Central European Pipeline System 5.3.1.2 Noord-Europese Verbindingen 5.3.1.3 Zuid-Europese Verbindingen 5.3.1.4 Enkele Slotopmerkingen Het Europese Aardgasnetwerk 5.3.2.1 Noord-Zuid Verbindingen 5.3.2.2 Oost-West Verbindingen
6. De Opzet van de Studie
19 21 21 23 24 24 26 27 28
Vil
Inhoudsopgave
DEELI De Regulering van Petroleum Pijpleidingen in de Europese Gemeenschap
31
Hoofdstuk I De Europese Gemeenschap en Pijpleidingen: Inleiding
33
1.1
INLEIDING
33
1.2
BEGINSELEN EN DOELSTELLINGEN VAN HET VERDRAG INZAKE DE EUROPESE (ECONOMISCHE) INTEGRATIE
33
1.3
H E T EG VERDRAG EN DE PUPLEIDINGENSECTOR
35
1.4
PLAN VAN AANPAK
37
Hoofdstuk II De Regels van de GemeenschappelijkeMarkt toegepast op de Pijpleidingensector
39
2.1
INLEIDING
39
2.2
H E T PIJPLEIDINGENVERVOER EN DE KWALIFICATIE VAN GOEDEREN EN
DlENSTEN 2.2.1 Algemeen 2.2.2 Kwalificatie van de Produkten Aardolie en Aardgas 2.2.3 Tot Slot 2.3 VRIJ VERKEER VAN GOEDEREN: TOEPASSING VAN ART. 30-36 EG 2.3.1 Inleiding 2.3.2 Artikel 30 en 34 EG Verdrag i. De Werking van art. 30 EG Verdrag ii. De Werking van Art. 34 EG Verdrag 2.3.3 De Excepties: Artikel 36 en de Redelijkheidstoets 2.3.4 Toepassing van art. 30 - 36 op de Pijpleidingensector 2.3.5 Slotopmerkingen 2.4
2.5
VERDRAG
39 39 40 41 41 41 42 42 43 43 45 46
RECHT VAN VESTIGING: TOEPASSING ART. 52 - 58 EG VERDRAG
47
2.4.1 2.4.2 2.4.3 2.4.4
47 47 48 49 49 50
Inleiding De Regel van Art. 52 EG Verdrag De Excepties Vrije Vestiging van Pijpleidingmaatschappijen 2.4.4.1 Algemeen 2.4.4.2 Liberalisatie van de Aardgassector
VRIJ VERKEER VAN DIENSTEN
52
2.5.1 2.5.2
52 53 53 54 54
2.5.3
Inleiding Toepassing van Art. 59 - 66 EG Verdrag 2.5.2.1 De Regel van Artikel 59 EG Verdrag 2.5.2.2 De Excepties Slotopmerkingen
vin
Inhoudsopgave 2.6
2.6.4 2.7
74-84 EG VERDRAG) 55 Inleiding 55 Het Gemeenschappelijk Vervoersbeleid: Art. 74 - Art. 84 EG Verdrag56 De Vervoerssector en de Infrastructuur 58 2.6.3.1 Inleiding 58 2.6.3.2 Beschikkingen betreffende de Vervoersinfrastructuur 58 2.6.3.3 Openbare Dienst 59 Slotopmerkingen 61
HET COMMUNAUTAIRE VERVOERSBELEID (ART.
2.6.1 2.6.2 2.6.3
D E MEDEDINGINGSREGELS TOEGEPAST OP DE PIJPLEIDINGENSECTOR
2.7.1 2.7.2
61
Inleiding Toepassing van art. 85 en 86 EG Verdrag 2.7.2.1 Inleiding 2.7.2.2 Art. 85 EG Verdrag 2.7.2.3 Art. 86 EG Verdrag 2.8 MONOPOLIES EN MACHTSPOSITIES 2.8.1 Inleiding 2.8.2 Staatshandelmonopolies: Artikel 37 EG Verdrag 2.8.3 Overheids- en Openbare Bedrijven: Toepassing van art. 90 lid 1 EG Verdrag 2.8.4 Toepassing van art. 90 lid 2 EG Verdrag 2.8.5 Artikel 90 EG Verdrag en de Pijpleidingensector
71 72 74
2.9
76
DEELCONCLUSIE
61 62 62 62 65 68 68 68
Hoofdstuk III Het Communautaire Vervoersbeleid en de Liberalisatie van de Pijpleidingensector
78
3.1
INLEIDING
78
VOORSTELLEN TOT WETGEVING
80
3.2
3.2.1
Het Beleidskader van de Europese Commissie en het Europees Parlement 3.2.2 Voorstel voor een Raadplegingsprocedure inzake het Pijpleidingenvervoer 3.2.3 Voorstel ter Bevordering van de Mededinging: Invoering van het Beginsel van 'Common Carriage' 3.2.3.1 Inleiding 3.2.3.2 Voorstel voor een Verordening betreffende Grensoverschrijdende Pijpleidingen voor Aardolie en Aardgas i. Het Beginsel van Common Carriage ti. Het Communautair Belang van Pijpleidingen 3.2.3.3 Slotopmerkingen 3.3 DEELCONCLUSIE E N SLOTOPMERKINGEN
IX
80 81 83 83 84 84 85 87 87
Inhoudsopgave Hoofdstuk IV Het Communautaire Energiebeleid en de Liberalisatie van de Pijpleidingensector 4.1
89
D E ONTWIKKELING VAN HET EUROPESE ENERGIEBELEID EN DE TOTSTANDKOMING VAN EEN INTERNE ENERGIEMARKT
4.1.1 Achtergronden bij het Communautaire Energiebeleid 4.1.2 De Interne Energiemarkt 4.1.3 Een Nieuwe Rechtsbasis: art. 100 (A) EG Verdrag 4.1.4 Tot Slot 4.2 UlTGANGSPUNTEN VAN HET WlTBOEK VAN 1985 EN DE PIJPLEIDINGEN-
89
89 91 92 94
SECTOR: D E AANLEG VAN AARDGASPIJPLEIDINGEN EN DE HARMONISATIE VAN TECHNISCHE SPECIFICATIES
95
4.2.1 4.2.2
95 95 95
4.2.3
4.3
Inleiding Harmonisatie van Technische Voorschriften en Normen 4.2.2.1 Het Beleid inzake Technische Harmonisatie en Normalisatie 4.2.2.2 Harmonisatie van Normen voor de Aanleg en Exploitatie van Pijpleidingen 4.2.2.3 Tot Slot Overheidsaanbestedingen en de Aanleg van Pijpleidingen 4.2.3.1 Inleiding 4.2.3.2 Richtlijn 93/38 inzake Overheidsaanbestedingen 4.2.3.3 Technische Specificaties 4.2.3.4 Slotopmerkingen
97 99 100 100 101 103 105
SECUNDAIRE ENERGIEWETGEVING: LIBERALISATIE VAN DE MARKT EN TOEGANG TOT DE PIJPLEIDINGEN
105
4.3.1 4.3.2
105
4.3.3
Inleiding Doorvoer van Aardgas en het Bevorderen van Grensoverschrijdende Energiehandel 4.3.2.1 Inleiding 4.3.2.2 Het Beginsel 'Vrijheid van Doorvoer' 4.3.2.3 Het Begrip 'Doorvoer' in de Gemeenschap: Toepassing van art. 36 EG Verdrag en art. V GATT/WTO 4.3.2.4 Het Begrip Doorvoer in Richtlijn 91/296 4.3.2.5 De Inhoud en Omvang van Richtlijn 91/296 4.3.2.6 Commentaar Gemeenschappelijke Regels voor de Interne Markt voor Aardgas 4.3.3.1 Inleiding 4.3.3.2 Aardgasbedrijven en Openbare Dienstverplichting 4.3.3.3 Algemene Voorschriften voor Regulering van de A ardgasbedrijven 4.3.3.4 Toegang tot het Systeem i. Procedures voor het Verlenen van Toegang ii. Weigering om Toegang te Verlenen Hi. De Bedrijven die Toegang hebben tot het Systeem: de Afnemers iv. Toegang tot de Upstream-Pijpleidingen
106 106 107 108 110 111 112 114 114 114 116 117 117 118 119 120
Inhoudsopgave 4.3.3.5 De Aanleg van Pijpleidingen 4.3.3.6 Toezicht en Geschillenbeslechting 4.3.3.7 Commentaar 4.4
DEELCONCLUSIE
125
Hoofdstuk V Trans-Europese Netwerken en de Interne Energiemarkt 5.1 5.2
INLEIDING ULTGANGSPUNTEN EN DOELSTELLINGEN VAN HET BELEID: ART. 129B EG VERDRAG
5.2.1 5.2.2 5.3
Uitgangspunten van het Beleid Doelstellingen van het Beleid
5.3.1 5.3.2
Algemeen De Energienetwerken
127 128
128 129 130
130 131
RLCHTSNOEREN VOOR DE ONTWIKKELING VAN TRANSEUROPESE ENERGIENETWERKEN
5.4.1 5.4.2
5.5
127
INSTRUMENTEN VOOR DE ONTWIKKELING VAN TRANS-EUROPESE NETWERKEN: ART. 129C EG VERDRAG
5.4
122 123 124
Inhoud en Doelstellingen van de Richtsnoeren Projecten van Gemeenschappelijk Belang 5.4.2.1 Inleiding 5.4.2.2 Criteria voor de Aanwijzing van Projecten van Gemeenschappelijk Belang 5.4.2.3 Geselecteerde Projecten van Gemeenschappelijk Belang 5.4.2.4 Uitvoering van Projecten van Gemeenschappelijk Belang
MAATREGELEN TER VERBETERING VAN DE INTEROPERABILITEIT
5.5.1 Maatregelen om een Gunstiger Klimaat te Creeren 5.5.2 Technische Samenwerking 5.5.3 Bestuurlijk-Juridische Samenwerking 5.5.4 Slotopmerkingen 5.6 FlNANCIERING VAN TRANSEUROPESE NETWERKEN 5.6.1 Inleiding 5.6.2 Bestaande Financieringsmethoden 5.6.2.1 Inleiding 5.6.2.2 Europese Investerings Bank 5.6.2.3 Het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling 5.6.3 Verordening inzake de Financiering van Transeuropese Netwerken 5.6.3.1 Inleiding 5.6.3.2 Projecten van Gemeenschappelijk Belang 5.6.3.3 Verlening van Financiéle Bijstand 5.6.3.4 Procedurele Aspecten 5.6.3.5 Tot Slot 5.6.4 Private Financiering: Verklaring van Europees Belang 5.6.4.1 Voorstel voor een Verordening van de Raad 5.6.4.2 Procedure en Voorwaarden voor een Verklaring van Europees Belang 5.6.4.3 Commentaar
XI
133
133 134 134 134 135 137 138
138 138 139 140 141 141 141 141 142 143 144 144 144 145 146 148 148 148 149 149
Inhoudsopgave 5.7
5.8
DE ONTWIKKELING VAN TRANS-EUROPESE NETWERKEN EN DE VERENIGBAARHEID MET HET GEMEENSCHAPSRECHT
150
5.7.1 5.7.2 5.7.3
150 151 152
Inleiding Trans-Europese Netwerken en de Mededinging Overheidsfinanciering en Staatssteun
SLOTOPMERKINGEN
152
Hoofdstuk VI Samenvatting en Conclusie
155
6.1
HET EG VERDRAG EN DE PIJPLEIDINGENSECTOR
6.2
D E PIJPLEIDINGENSECTOR EN DE ENERGIEVOORZIENING
6.2.1 6.2.2 6.2.3 6.3
LIBERALISATIE VAN DE PIJPLEIDINGENSECTOR
6.3.1 6.3.2 6.3.3 6.4
Rechtsbasis voor Pijpleidingliberalisatie Liberalisatie door het Openstellen van Pijpleidingen Toepassing van art. 86 EG Verdrag
REGULERING VAN DE INFRASTRUCTUUR
6.4.1 6.4.2 6.5
Veiligstelling van de Energievoorziening Openbaar Dienst Het Onderscheid tussen Aardolie-en Aardgaspijpleidingen
Liberalisatie van de Aanleg van Pijpleidingen Trans-Europese Netwerken
CONCLUSIE
Hoofdstuk I Aardolie- en Aardgaspijpleidingen in Nederland: Inleiding INLEIDING
159
159 160 162 163
163 164
167
169 169
Hoofdstuk II Totstandkoming van het Nederlandse Stelsel van Petroleum Pijpleidingen en de Kwalificatie van de Pijpleidingondernemingen 2.1
HET PUBLIEKE KARAKTER VAN DE ENERGIEVOORZIENING
2.2
D E ONTWIKKELING VAN HET NETWERK VAN PETROLEUM PIJPLEIDINGEN
EN DE BETEKENIS VOOR PETROLEUM PIJPLEIDINGEN IN NEDERLAND
2.2.1 2.2.2
156
156 157 158
165
DEEL II De Regulering van Petroleum Pijpleidingen in Nederland
1.1
155
172 172 172
Inleiding Ontwikkeling van het Nederlandse Pijpleidingennet ten behoeve van de Aardgasvoorziening 2.2.2.1 De Periode voor 1962: Regionale Voorziening 2.2.2.2 De Periode na 1962: Totstandkoming van een Nationaal Aardgasnet 2.2.2.3 Commentaar
xn
172 173 173 174 177
Inhoudsopgave 2.2.3 2.2.4 2.3
HET ALGEMEEN BELANG EN DE PETROLEUM PIJPLEIDINGEN
2.3.1 2.3.2 2.3.3
2.4
De Ontwikkeling van een Stelsel van Aardoliepijpleidingen Deelconclusie Inleiding De Betekenis van de Belemmeringenwetten voor de Pijpleidingensector Het Begrip 'Openbaar Werk' toegepast op de Pijpleidingensector 2.3.3.1 Inleiding 2.3.3.2 Pijpleidingenconcessies 2.3.3.3 Verklaring van Openbaar Belang 2.3.3.4 Het Openbaar Belang van Private Pijpleidingen 2.3.3.5 De Relatie tussen de Buisleidingconcessie en de Verklaring van Openbaar Belang
SLOTOPMERKINGEN
INLEIDING
3.1.1 3.1.2 3.2
182 184 184 185 186 188 190
194 194
Het Ontbreken van Integrale Wetgeving De Leidingbeheerder
194 194
VERLENING VAN PIJPLEIDINGENCONCESSIES - HET ONTSTAAN VAN EEN QUASI-VERGUNNINGENSTELSEL
195
3.2.1 3.2.2 3.2.3
195 196 197 197 197 198 199 199 200 201
3.2.4 3.2.5 3.3
182
182
192
Hoofdstuk III De Pijpleiding als Infrastructuur: De Aanleg, het Beheer en de Verwijdering van Pijpleidingen 3.1
178 181
De Vrijheid om Pijpleidingen te Leggen De Concessieverlening Concessievoorwaarden 3.2.3.1 Inleiding 3.2.3.2 Duur van de Concessie 3.2.3.3 De Exclusiviteit 3.2.3.4 Het Trace 3.2.3.5 De Veiligheid Het Concessiebesluit Slotopmerkingen
TRACÉBEPALING
3.3.1 3.3.2
3.3.3
202
Inleiding Procedure uitgevoerd door de Planologische Werk Commissie 3.3.2.1 De Planologische Werk Commissie 3.3.2.2 De Tracévaststellingsprocedure 3.3.2.3 Enkele Slotopmerkingen Ruimtelijke Ordeningsprocedures 3.3.3.1 De Wet Ruimtelijke Ordening 3.3.3.2 Structuurschema Buisleidingen
xm
202 202 202 203 204 205 205 207
Inhoudsopgave 3.3.3.3 Planologische Reserveringen op grond van het Structuurschema Buisleidingen i. Buisleidingenstraat ii. Buisleidingenstrook Hi. Buisleidingenzone iv. De Keuze in de Praktijk 3.3.3.4 Bestemmingsplannen en de Planologische Reservering voor Pijpleidingen i. Algemeen ii. Buisleidingenzones en het Bestemmingsplan iii. Buisleidingenstroken en het Bestemmingsplan iv. Bestaande Buisleidingen in Bestemmingsplannen v. De Praktijk: Een Dubbele of Meervoudige Bestemming 3.3.3.5 Weigering van Gemeenten om Buisleidingstroken Planologisch te Reserveren 3.3.3.6 Slotopmerkingen 3.3.4 Milieu-effectrapportage 3.3.4.1 Algemeen 3.3.4.2 De M.e.r.-procedure 3.3.4.3 Milieu-effectrapportage voor de Aanleg van Pijpleidingen 3.3.4.4 Integratie van de M.e.r.-procedure met de Overige Besluitvormingsprocedures 3.3.5 Integratie van de Facet- en Sectorprocedure 3.3.5.1 Gecoordineerde Besluitvorming 3.3.5.2 Coordinatie van Besluitvorming met betrekking tot de Aanleg van Infrastructurele Werken: de Tracéwet 3.3.5.3 Coordinatie van Besluitvormingsprocedures voor de Aanleg van Buisleidingen 3.3.5.4 De Tracéwet en de Aanleg van Pijpleidingen 3.3.6 Samenvatting en Conclusie 3.4 UlTVOERING VAN HET TRACÉBESLUIT: PUBLIEKRECHTELIJKE REGELINGEN VAN BODEMGEBRUIK 3.4.1 Inleiding 3.4.2 Vergunningenplicht voor de Aanleg van Pijpleidingen in het kader van de Wet Ruimtelijke Ordening en de Wet Milieubeheer 3.4.2.1 Inleiding 3.4.2.2 Bouwvergunning 3.4.2.3 Aanlegvergunning 3.4.2.4 Milieuvergunning 3.4.2.5 Integratie 3.4.2.6 Samenvatting
xiv
209 209 210 211 211 211 211 212 212 213 214 214 216 217 217 218 220 221 223 223 224 226 227 228 230 230 231 231 231 233 235 238 238
Inhoudsopgave 3.4.3
3.4.4
3.4.5 3.5
HET VEILIGHEIDSREGIME
3.5.1
3.5.3
3.5.4 3.6
Vergunningen ter Bescherming van Publieke Werken 3.4.3.1 Inleiding 3.4.3.2 Het Kruisen van Waterstaatswerken 3.4.3.3 Het Kruisen van Spoorwegen 3.4.3.4 Het Kruisen van Ondergrondse Leidingen 3.4.3.5 Archeologische Bodemschatten 3.4.3.6 Conclusie Vergunningen ter Bescherming van de Natuurlijke Omgeving 3.4.4.1 Inleiding 3.4.4.2 Bescherming van de Natuur 3.4.4.3 Bescherming van het (GrondJWater 3.4.4.4 Bescherming van de Bodem Samenvatting en Conclusie
252
Veiligheidsvoorwaarden in de Buisleidingenconcessies 3.5.2.1 Rol van het Stoomwezen 3.5.2.2 Toezicht door het Stoomwezen 3.5.2.3 Slotopmerkingen Normalisatie en Technische Normen 3.5.3.1 Inleiding 3.5.3.2 Externe Veiligheid en Zonering 3.5.3.3 NEN-Normen 3.5.3.4 Kruising van Waterstaatswerken: de Pijpleidingcode Zuid-Holland 3.5.3.5 Aanpassing van Nederlandse Normen aan EG-normen Samenvatting
UlTVOERING VAN HET TRACÉBESLUIT: PRIVAATRECHTELIJKE REGELINGEN VAN BODEMGEBRUIK
3.6.1 3.6.2
3.6.3
3.6.4
239 239 239 241 242 242 243 244 244 244 247 248 250
Landacquisitie en de Eigendom van Pijpleidingen Eigendomsrechten op Onroerende Zaken 3.6.2.1 Inleiding 3.6.2.2 Het Eigendomsrecht 3.6.2.3 Horizontale of Verticale Natrekking Gebruiksrechten op basis van Minnelijke Overeenkomst 3.6.3.1 Inleiding 3.6.3.2 Obligatoire Overeenkomst 3.6.3.3 Erfdienstbaarheid 3.6.3.4 Erfpacht 3.6.3.5 Recht van Opstal 3.6.3.6 Samenvatting Leidingaanleg bij het Ontbreken van Minnelijke Overeenkomst 3.6.4.1 Inleiding 3.6.4.2 Onteigening i. Algemeen ii. Pijpleidingenstraat Pernis-Klundert iii. Slotopmerkingen
xv
252 253 254 255 255 255 256 257 259 261 261 262
262 263 263 264 266 268 268 269 270 271 272 274 274 274 275 275 276 278
Inhoudsopgave 3.6.4.3 BelemmeringenwetPrivaatrecht i. Inleiding ii. Toepassing van de Belemmeringenwet Privaatrecht Hi. Criteria voor het Opleggen van een Gedoogplicht iv. Schadevergoeding v. De Procedure vi. Reikwijdte van de Gedoogplicht vii. Gevolgen voor het Eigendomsrecht 3.6.4.4 Gedoogvoorschriften op basis van het Burenrecht 3.6.4.5 Slotopmerkingen 3.6.5 Ondergrondse Pijpleidingen - Roerend of Onroerend? 3.6.5.1 Inleiding 3.6.5.2 Onroerende Zaken 3.6.5.3 Fiscale Toepassing: Onroerende Zaakbelasting /. Het Belastingobject n. de Heffingsmaatstaf HI. Private Vrijstelling van de NV Nederlandse Gasunie iv. Tot Slot 3.6.6 De Eigendom van Ondergrondse Pijpleidingen - Commentaar en Toekomsperspectief 3.7 PlJPLEIDINGENREGISTRATIE 3.7.1 Inleiding 3.7.2 Kadasterwet en de Registratie van Pijpleidingen 3.7.3 Een Wettelijke Regeling inzake Leidingregistratie? 3.7.3.1 Inleiding 3.7.3.2 Het Wetsontwerp Leidingbeheerdersregistratie 3.7.4 Kabels en Leidingen Informatie Centnim (KLIC) 3.7.5 Slotopmerkingen 3.8 PlJPLEIDINGSCHADE 3.8.1 Inleiding 3.8.2 Aansprakelijkheid voor Schade 3.8.2.1 Algemene Beginselen 3.8.2.2 Bijzondere Regelingen 3.8.3 Aansprakelijkheid voor Schade veroorzaakt door Derden 3.8.3.1 Inleiding 3.8.3.2 Aanbevelingen tot het Voorkomen van Schade aan Ondergrondse Leidingen 3.8.3.3 Slotopmerkingen
xvi
278 278 279 280 281 283 284 285 285 286 287 287 287 289 290 291 293 294 295 297 297 298 299 299 300 301 301 303 303 304 304 305 306 306 307 310
Inhoudsopgave 3.9
SLOTFASE: VERWIJDEREN EN/OF VERPLAATSEN VAN PIJPLEIDINGEN
3.9.1 3.9.2
3.9.3
3.9.4 3.10
Inleiding Verplaatsing van Pijpleidingen 3.9.2.1 Het Juridisch Kader 3.9.2.2 Verplaatsing van Pijpleidingen in Privaat Domein 3.9.2.3 Verplaatsing van Pijpleidingen in Publiek Domein 3.9.2.4 De NadeelcompensatieregelingKabels en Leidingen i. Inleiding II. Uitgangspunten van de Nadeelcompensatieregeling i». Schadevergoeding iv. Jurisprudentie 3.9.2.5 Slotopmerkingen Verwijdering van Pijpleidingen 3.9.3.1 Inleiding 3.9.3.2 Verwijdering van Pijpleidingen op grond van de Belemmeringenwet Privaatrecht 3.9.3.3 Verwijdering van Pijpleidingen op basis van een Overeenkomst 3.9.3.4 Verwijdering en de Gevolgen voor de Bovengrond Samenvatting
CONCLUSIE
310
310 311 311 311 314 315 315 316 318 319 320 321 321 321 323 324 325 327
3.10.1 Overzicht van de Verschillende Fasen van een Pijpleidingproject 3.10.2 Wettelijke Regelingen 3.10.2.1 Huidige Situatie 3.10.2.2 Een Pijpleidingenwet Hoofdstuk IV Vervoer van Aardolie en Aardgas door Pijpleidingen
327 329 329 330
333
4.1
INLEIDING
4.2
BOEK 8 B W : ALGEMENE BEPALINGEN BETREFFENDE VERVOER
333
4.2.1 4.2.2 4.2.3
333 334 335
4.3
Organisatie van het Vervoer Vervoer voor Derden Tarieven
VERVOER VAN AARDGAS PER PIJPLEIDING
4.4.1 4.4.2
4.5
Inleiding De Overeenkomst van Goederenvervoer Boek 8 en het Vervoer via Pijpleidingen
VERVOER VAN AARDOLIE PER PIJPLEIDING
4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.4
333
Inleiding Vervoer van Aardgas 4.4.2.1 Eigen Vervoer 4.4.2.2 Transport voor Derden
SAMENVATTING
335
335 336 338 340
340 340 340 341 343
xvn
Inhoudsopgave Hoofdstuk V Liberalisatie van de Nederlandse Energiemarkt
344
5.1
INLEIDING
344
5.2
D E EERSTE AANZET TOT LIBERALISATIE: DE DERDE ENERGIENOTA
345
5.3
NOTA GASSTROMEN: EERSTE AANZET VOOR EEN NEDERLANDSE AARDGASWET
347
5.3.1 5.3.2
5.4
5.5
Inleiding Vrijmaking van de Markt 5.3.2.1 Geleidelijke Openstelling van de Markt 5.3.2.2 Leveringsvergunning 5.3.2.3 Toezicht op de Levering 5.3.3 Toegang tot het Net 5.3.3.1 Regulering van de Toegang 5.3.3.2 Transporttarieven 5.3.3.3 Toezicht op de Toegang 5.3.4 De Transportnetten CONCURRENTIE IN DE PRAKTIJK 5.4.1 Inleiding 5.4.2 Liberalisatie van de Aardgashandel 5.4.3 Concurrentie van het Net CONCLUSIE
347 347 347 348 349 350 350 351 353 355 356 356 357 359 360
Hoofdstuk VI Samenvatting en Conclusie
361
Deel III De Regulering van Petroleum Pijpleidingen in de Noordzee
367
Hoofdstuk I Inleiding
369
Hoofdstuk II Pijpleidingen in de Noordzee: het Feitelijk Kader
370
2.1
INLEIDING
370
2.2
OPSPORING EN WINNING IN DE NOORDZEE
370
2.2.1 2.2.2
Het Nederlands Continentaal Plat Het Britse Continentaal Plat 2.2.2.1 Opsporing en Winning van Koolwaterstoffen 2.2.2.2 Pijpleidingensystemen in het Zuidelijk Deel van het Continentaal Plat 2.2.2.3 Pijpleidingensystemen die aanlanden bij Teeside 2.2.2.4 Pijpleidingensystemen in het Noorden van het Britse Continentaal Plat 2.2.2.5 Algemene Kenmerken van het Britse Offshore Pijpleidingennet
xvm
370 372 372 372 373 375 376
Inhoudsopgave 2.2.3
2.2.4 2.2.5 2.3
Het Noorse Continentaal Plat 2.2.3.1 Opsporing en Winning 2.2.3.2 Pijpleidingen die buiten Noorwegen Aanlanden 2.2.3.3 Pijpleidingen die in Noorwegen Aanlanden 2.2.3.4 Slotopmerkingen Het Deense Continentaal Plat Samenvatting
KWALIFICATIE VAN VERSCHILLENDE TYPEN PIJPLEIDINGEN
Hoofdstuk III Het Juridisch Kader
377 377 378 379 381 381 382 382
384
3.1
INLEIDING
384
3.2
D E OFFSHORE JURISDICTIE VAN KUSTSTATEN
385
3.2.1 3.2.2
3.2.3 3.3.
De Zeerechtverdragen 385 Verschillende Zeegebieden en de Jurisdictie van Kuststaten 388 3.2.2.1 Gebiedskwalificatie in de Zeerechtverdragen 388 3.2.2.2 De Territoriale Zee en Aansluitende Zone 388 3.2.2.3 Het Continentale Plat en de Exclusieve Economische Zone 389 3.2.2.4 De Volle Zee 391 Samenvatting 392
D E VRIJHEID OM ONDERZEESE PIJPLEIDINGEN TE LEGGEN
3.3.1. Het Vrijheidsbeginsel in de Zeerechtverdragen 3.3.2 De Vrijheid om Kabels en Pijpleidingen te Leggen 3.3.3 Beperkingen van de Vrijheid om Onderzeese Kabels en Pijpleidingen te Leggen 3.3.4 De Aansprakelijkheid voor Breuk en Beschadiging van Onderzeese Pijpleidingen 3.3.4.1 Achtergronden bij de Totstandkoming van het Aansprakelijkheidsregime 3.3.4.2 StrafrechtelijkeAansprakelijkheid 3.3.4.3 CivielrechtelijkeAansprakelijkheid 3.3.4.4 Ontbreken van Nationale Wetgeving 3.3.5 Bescherming van het Mariene Milieu 3.4
D E JURISDICTIE VAN KUSTSTATEN OVER ONDERZEESE PIJPLEIDINGEN
3.4.1 3.4.2 3.4.3
Inleiding De Territoriale Zee Pijpleidingen op het Continentaal Plat 3.4.3.1 Pijpleidingen binnen de Functionele Jurisdictie van Kuststaten 3.4.3.2 De Rechtsmacht van Kuststaten ten aanzien van de Grensoverschrijdende en Transitpijpleidingen 3.4.3.3 Samenvatting
xix
392
392 393 394 395 395 396 397 399 400 402
402 402 402 402 405 407
Inhoudsopgave 3.5
HET VERWIJDEREN OF HET ACHTERLATEN VAN ONGEBRUIKTE PIJPLEIDINGEN
3.5.1 3.5.2 3.5.3
3.5.4
3.5.5 3.6
408
Inleiding Ongebruikte Pijpleidingen in de Territoriale Zee Ongebruikte Pijpleidingen op het Continentaal Plat 3.5.3.1 Het Multifunctioneel Gebruik van het Continentaal Plat 3.5.3.2 De Zeerechtverdragen en de Plicht om Ongebruikte Installaties te Verwijderen i. De Verwijderingsplicht in de beide Zeerechtverdragen ii. Internationale Normen ten aanzien van de Verwijdering 3.5.3.3 Verplichting om Ongebruikte Pijpleidingen te Verwijderen? i. De Verwijderingsbepalingen en de Ongebruikte Pijpleidingen II. Overige Bepalingen uit de Zeerechtverdragen Het Storten of Achterlaten van Ongebruikte Installaties en Pijpleidingen 3.5.4.1 Het Begrip 'Storten'in het Algemeen 3.5.4.2 Het Storten of Achterlaten van Pijpleidingen Enkele Concluderende Opmerkingen
408 409 409 409 410 410 412 412 412 414 416 416 417 419
D E RECHTSMACHT VAN KUSTSTATEN OVER DE VERSCHILLENDE SOORTEN ONDERZEESE PIJPLEIDINGEN: EEN SAMENVATTING
Hoofdstuk IV Pijpleidingen op het Nederlands Continentaal Plat
419
421
4.1
INLEIDING
421
4.2
D E MIJNWETGEVING EN ONDERZEESE PIJPLEIDINGEN
422
4.2.1 4.2.2
4.2.3
4.3.
Het Toepassingsbereik van de Mijnwet Continentaal Plat Defmities van de Begrippen 'Winning' en 'Installaties' en 'Pijpleidingen' 4.2.2.1 Het Begrip 'Winning' 4.2.2.2 De Begrippen 'Installaties en Inrichtingen' 4.2.2.3 Slotopmerkingen De Grondslagen voor de Totstandkoming van het Huidige Offshore Pijpleidingennet 4.2.3.1 Inleiding 4.3.2.2 De Aanlandingsverplichting 4.2.3.3 Uitvoering van de Aanlandingsverplichting 4.2.3.4 Slotopmerkingen
REGULERING VAN DE AANLEG VAN OFFSHORE PIJPLEIDINGEN
4.3.1 4.3.2
Inleiding Bepalingen betreffende de Aanleg van Pijpleidingen op het Continentaal Plat 4.3.2.1 DeProcedure 4.3.2.2 Bepalingen inzake de Veiligheid en het Milieu 4.3.2.3 Slotopmerkingen
xx
422 423 423 424 425 426 426 426 427 428 429
429 429 429 431 432
Inhoudsopgave 4.3.3 4.3.4 4.4
VERWIJDERING VAN ONGEBRUIKTE PIJPLEIDINGEN
4.4.1 4.4.2 4.4.3
4.4.4 4.5
Regulering van de Aanleg van Pijpleidingen in de Territoriale Wateren Tot Slot Inleiding Het Verwijderen van Mijnbouwinstallaties Verwijdering van Ongebruikte Pijpleidingen 4.4.3.1 Algemeen 4.4.3.2 Standpunt van de Overheid 4.4.3.3 Commentaar Slotopmerkingen
D E ONTWIKKELING VAN DE HUIDIGE INFRASTRUCTUUR
4.5.1 4.5.2
Inleiding De Winningsvergunning en het Pijpleidingentransport 4.5.2.1 Inleiding 4.5.2.2 De Vergunninghouders en de Overeenkomsten inzake het Pijpleidingenvervoer 4.5.3 Noordgastransport 4.5.3.1 Inleiding 4.5.3.2 De Pijpleiding als Onderdeel van de Winning c.q. Mijnbouwinstallatie 4.5.3.3 Noordgastransport BV en het Transport van Aardgas 4.5.4 Westgastransportleiding 4.5.4.1 De Exploitatie van de Westgastransportleiding 4.5.4.2 Het Transport door de Westgasleiding 4.5.5 Unocal-Pijpleiding 4.5.5.1 Inleiding 4.5.5.2 Unocal Transport BV 4.5.5.3 Vervoer voor Derden i. (Verplichte) Toegang tot het Pijpleidingennet ii. De Mededingingswet 4.5.6 NOGAT Pijpleiding 4.5.6.1 Inleiding 4.5.6.2 DeAanlanding 4.5.6.3 NOGAT BV 4.5.6.4 De Aanleg van de NOGA T Pijpleiding i. Algemeen II. Pipeline Crossing Agreement 4.5.6.5 De Exploitatie van de NOGAT Pijpleiding 4.5.7 Het Nederlandse Offshore Pijpleidingenstelsel en het Pijpleidingenvervoer 4.6
SAMENVATTING EN DEELCONCLUSIE
XXI
432 433 434
434 434 435 435 436 437 438 439
439 439 439 441 442 442 442 444 446 446 447 448 448 448 449 449 450 452 452 452 454 455 455 457 458 459 460
Inhoudsopgave Hoofdstuk V Pijpleidingen op het Britse Continentaal Plat 5.1
INLEIDING
5.2
HET JURIDISCH KADER
5.2.1 5.2.2 5.2.3
5.3
463 463
Inleiding De Aanlanding van Koolwaterstoffen in Groot Brittannie De Petroleum and Submarine Pipe-lines Act 1975 5.2.3.1 Inleiding 5.2.3.2 De PSPA en het Begrip 'Pijpleiding' 5.2.2.3 Het Begrip 'Installatie' 5.2.3.4 Slotopmerkingen
5.3.1 5.3.2 5.3.3
5.4.3
469 470 470
Inleiding De Aanleg van Pijpleidingen 5.4.2.1 De Regulering op het Continentaal Plat 5.4.2.2 De Regulering in de Territoriale Zee 5.4.2.3 De Aanlanding van Pijpleidingen in Natuurbeschermingsgebieden De Veiligheid en Onderzeese Pijpleidingen
D E VERWIJDERING VAN ONGEBRUIKTE PIJPLEIDINGEN
5.5.1 5.5.2 5.5.3 5.5.4
5.5.5 5.5.6 5.6
469
Inleiding De Vergunninghouder De Vergunningsduur
REGULERING VAN DE AANLEG VAN ONDERZEESE PIJPLEIDINGEN
5.4.1 5.4.2
5.5
463 465 466 466 466 468 468
VERGUNNINGEN VOOR DE AANLEG EN DE EXPLOITATIE VAN ONDERZEESE PIJPLEIDINGEN
5.4
463
Inleiding De Regulering voor 1987 Petroleum Act 1987 Het Verwijderingsprogramma 5.5.4.1 Inleiding 5.5.4.2 DeProcedure 5.5.4.3 Verwijderingscriteria 5.5.4.4 Post-Verwijderingsfase Richtlijnen voor de Verwijdering van Pijpleidingen Slotopmerkingen
REGULERING VAN HET TRANSPORT
5.6.1 5.6.2
471
471 471 471 472 473 474 476
476 476 477 479 479 479 480 481 481 482 483
Inleiding De Pijpleidingvergunning en het Transport 5.6.2.1 Inleiding 5.6.2.2 De PSPA en de Toegang voor Derden tot het Pijpleidingennet 5.6.2.3 De Regulering van het Vervoer voor Derden 5.6.2.4 Slotopmerkingen
xxn
483 484 484 484 485 487
Inhoudsopgave 5.6.3
5.7
Nieuwe Ontwikkelingen: Code of Practice 5.6.3.1 Bevordering van de Mededinging in de Offshore Pijpleidingensector 5.6.3.3 Code of Practice 5.6.3.4 Slotopmerkingen
SAMENVATTING EN DEELCONCLUSIE
Hoofdstuk VI Pijpleidingen op het Noorse Continentaal Plat 6.1
INLEIDING
6.2
HET JURIDISCH KADER: D E PETROLEUMWET EN DE PIJPLEIDINGENSECTOR
6.2.1 6.2.2
6.2.3 6.3
6.4
Inleiding Het Werkingsbereik van de Petroleumwet 6.2.2.1 Het Geografisch Bereik 6.2.2.2 De Verhouding tussen 'Winning' en 'Transport' 6.2.2.3 De Begrippen 'Pijpleiding' en 'Inrichting en Installatie'. Het Vergunningenstelsel Inleiding Aanlandingsverplichting en Tracékeuze Vergunning voor de Aanleg van Pijpleidingen en het Trace De Afbakening tussen de Petroleumwet en de Landwetgeving
490
492 492
492 493 493 495 497 498 499
499 499 501 502
D E PIJPLEIDINGVERGUNNING EN DE VERWIJDERING VAN ONGEBRUIKTE PIJPLEIDINGEN
6.4.1 6.4.2 6.4.3
6.4.4 6.5
487 488 490
492
REGULERING VAN DE AANLEG VAN ONDERZEESE PIJPLEIDINGEN
6.3.1 6.3.2 6.3.3 6.3.4
487
503
Inleiding De Vergunningenduur en de Verwijderingsplicht De Petroleumwet 1996 6.4.3.1 Beéindigingsplan 6.4.3.2 Post-verwijdering Verwijdering van Ongebruikte Pijpleidingen
503 504 506 506 507 508
D E VERGUNNINGHOUDERS EN DE EIGENDOMSTRUCTUUR VAN PIJPLEIDINGEN 509
6.5.1 6.5.2
6.5.3
6.5.4
Inleiding De Vergunning en de Eigendom van Pijpleidingen 6.5.2.1 De Verhouding met de Winningsvergunning 6.5.2.2 De Eigendomsstructuur van de Pijpleidingonderneming i. De Procedure ii. De Staatsdeelname Overzicht van de Huidige Infrastructuur 6.5.3.1 Inleiding 6.5.3.2 Statpipe 6.5.3.3 Sleipner-Pijpleiding 6.5.3.4 Oseberg Transport Systeem 6.5.3.5 Haltenpipe Slotopmerkingen xxm
509 509 509 510 510 510 511 511 512 513 513 515 516
Inhoudsopgave 6.6
D E PIJPLEIDINGVERGUNNINGEN EN HET TRANSPORT
6.6.1 6.6.2
6.7
Beginselen van de Petroleumwet met betrekking tot het Transport Transporttarieven 6.6.2.1 Soorten Tarieven 6.6.2.2 Het Transporttarief en de Relatie met de Winning 6.6.2.3 Transporttarieven in de Praktijk
SAMENVATTING EN DEELCONCLUSIE
517
517 518 518 518 520 520
Hoofdstuk VII Pijpleidingen op het Deense Continentaal Plat
522
7.1
INLEIDING
522
7.2
HET JURIDISCH KADER
522
7.2.1 7.2.2
Inleiding Kwalificatie van het Begrip 'Pijpleiding': Relatie tussen Winning en Transport Het Begrip 'Offshore Installatie'. Slotopmerkingen
522
REGULERING VAN DE AANLEG VAN ONDERZEESE PIJPLEIDINGEN
526
7.2.3 7.2.4 7.3
7.3.1 7.3.2. 7.3.3 7.3.4 7.4
VERWIJDERING VAN PIJPLEIDINGEN
7.4.1 7.4.2
7.4.3
7.4.4 7.5
7.5.3
526 526 527 529 529
Inleiding Wet inzake de Deense Ondergrond 7.4.2.1 Afloop van de Vergunning 7.4.2.2 De Interpretatie van § 33 Wet inzake de Ondergrond Verwijderingsplicht in de Vergunningsvoorwaarden 7.4.3.1 De Verplichting onder de Winningsvergunningen 7.4.3.2 Verwijdering van Pijpleidingen Dumping
D E ONTWIKKELING VAN DE HUIDIGE INFRASTRUCTUUR
7.5.1 7.5.2
7.6
Vergunning voor de Aanleg van Pijpleidingen Het Trace en de Aanlanding van Pijpleidingen De Veiligheid Het Regime in de Territoriale Zee
523 525 525
Inleiding Dansk Olierør A/S 7.5.2.1 Aanlandingsverplichting 7.5.2.2 De Monopoliepositie van Dansk Olierør A/S 7.5.2.3 Transporttarief 7.5.2.4 Slotopmerkingen Dansk Naturgas A/S 7.5.3.1 Inleiding 7.5.3.2 Transport van Aardgas op Land: Monopolie van DONG 7.5.3.3 Transport van Aardgas op het Continentaal Plat i. Algemeen ii. Overeenkomst DONG en A.P. Møller/DUC ni. De Verhouding met Overige Vergunninghouders 7.5.3.4 Het Deense Aardgaspijpleidingennet: Een Geintegreerd Systeem
SAMENVATTING EN DEELCONCLUSIE
xxiv
529 530 530 531 532 532 533 534 535
535 535 535 536 537 540 540 540 540 541 541 541 541 542 543
Inhoudsopgave Hoofdstuk VIII Grensoverschrijdendepijpleidingen in de Noordzee
545
8.1
INLEIDING
545
8.2
HET FEITELIJK EN JURIDISCH KADER
545
8.2.1 8.2.2 8.3
JURISDICTIE EN GRENSOVERSCHRIJDENDE PIJPLEIDINGEN
8.3.1 8.3.2 8.3.3
8.3.4 8.4
Overzicht van de Grensoverschrijdende Pijpleidingen Kwalificatie van de Verschillende Grensoverschrijdende Pijpleidingen in Nationale Wetgeving Inleiding Jurisdictie en het Internationaal Privaatrecht Het Internationaal Publiekrecht 8.3.3.1 Algemene Beginselen van Jurisdictie 8.3.3.2 Extra-Territoriale Jurisdictie en Concurrerende Jurisdictie 8.3.3.4 Handhaving Extra-territoriale Jurisdictie Volkenrechtelijke Beginselen van Jurisdictie toegepast op Grensoverschrijdende Pijpleidingen
545 547 549
549 550 551 551 554 555 556
NOORSE GRENSOVERSCHRIJDENDE PIJPLEIDINGEN: ALGEMENE OPMERKINGEN OVER JURISDICTIE
8.4.1 8.4.2 8.4.3
Inleiding Kort Overzicht van de Inhoud van de Noorse Pijpleidingverdragen Jurisdictie over 'Noorse' Pijpleidingen 8.4.3.1 Overeenkomst tussen 'Zendende' en 'Ontvangende' Staat 8.4.3.2 Nationaliteit van de Pijpleidingonderneming 1". De Definities in de Pijpleidingverdragen ii. De Nationaliteit van Rechtspersonen 8.4.3.3 Afbakening van (Extra-territoriale) Jurisdictie in de Pijpleidingverdragen 1. Algemeen ii. Het Afwegingsbeginsel en de Omvang van de Noorse Extra-territoriale Jurisdictie in. Concurrerende Jurisdictie en IPR iv. Concurrerende Regelgevende Jurisdictie 8.4.3.4 De Aanlanding van Pijpleidingen en de Jurisdictie van de 'Ontvangende' Staat 1. Medewerking van de 'Ontvangende' Staat //. Jurisdictie over de Aanlandingsterminal 8.4.3.5 Bepalingen inzake Aanleg en Exploitatie van Grensoverschrijdende Pijpleidingen 1. Inleiding ii. Het Trace Hi. Het Vergunningensysteem iv. De Exploitatie 8.4.3.6 Het Fiscale Regime I. Inleiding II. Fiscale Jurisdictie over Pijpleiding en Terminals
xxv
558
558 560 561 561 562 562 563 565 565 566 568 569 570 570 570 572 572 572 573 574 575 575 576
Inhoudsopgave 8.4.3.7 Het Veiligheidsregime i. De Veiligheid: Harmonisatie van Technische Voorschriften II. Enkele Algemene Opmerkingen over Het Toezicht op de Veiligheid van de Pijpleidingen iii. Toezicht in het Kader van het Frigg-verdrag iv. Toezicht in het Kader van het Europipe-verdrag v. Toezicht in het Kader van het Zeepipe-verdrag vi. Tot Slot 8.4.3.8 Geschillen betreffende de Uitvoering van het Verdrag en de Geschillenbeslechting 8.4.3.9 Slotopmerkingen 8.5
579 579 580 581 582 582 583 583 584
D E NOORSE PIJPLEIDINGVERDRAGEN: ENKELE SPECIFIEKE ELEMENTEN
8.5.1 8.5.2
584
Inleiding 584 De Ekofisk-Verdragen 585 8.5.2.1 Inleiding 585 8.5.2.2 De Regulering van de Onderzeese Pijpleidingen 585 i. De Pijpleidingvergunningen 585 ii. De Vergunninghouder: Norpipe A.S. 586 8.5.2.3 De Regulering van de Aanlanding 587 i. De Aanlandingsterminals 587 ii. Norpipe Petroleum UK Limited 588 iii. Norsea Gas a.s 589 8.5.2.4 De Regulering van het Gebruik van de Pijpleiding 589 i. Inleiding 589 ii. Het Vervoer Retour Noorwegen 590 iii. Derdenvervoer 590 8.5.2.5 Samenvatting 592 8.5.3 Het Frigg-verdrag 592 8.5.3.1 Inleiding 592 8.5.3.2 Het Frigg-verdrag en de Nationale Pijpleidingvergunningen 593 8.5.3.3 Het Transport via de Frigg-pijpleidingen 595 8.5.3.4 Afloop van de Winningsvergunning en het Transport door de Frigg-pijpleiding 597 i". Inleiding . 597 ii. Het Frigg-verdrag en het (Voortgezet) Gebruik van de Noorse Frigg-pijpleiding 597 8.5.3.5 Het Nieuwe Frigg-verdrag 598
xxvi
Inhoudsopgave 8.5.4
8.5.5
8.5.6 .6
Het Zeepipe-Verdrag 600 8.5.4.1 Inleiding 600 8.5.4.2 Verdrag tussen Noorwegen en Belgie inzake het Vervoer van Aardgas via Offshore Pijpleidingen 601 8.5.4.3 Het Vervoer van Noors Aardgas op het Continentaal Plat en Belgisch Grondgebied 602 i. Inleiding 602 ii. Transit 603 Het Europipe-verdrag 605 8.5.5.1 Inleiding 605 8.5.5.2 De Europipe 606 8.5.5.3 Het Europipe-Verdrag en de Aanlanding in Duitsland 606 8.5.5.4 Aanlandingsvergunning 607 8.5.5.5 Toekomstige Aanlandingen 610 Slotopmerkingen 610
D E BRITSE INTERCONNECTORS: ONDERZEESE VERBINDINGEN VAN ONSHORE PIJPLEIDINGEN
8.6.1 8.6.2
611
Inleiding Het Brits-Ierse Pijpleidingverdrag en de Irish Subsea Interconnector 8.6.2.1 Inleiding 8.6.2.2 De Afbakening van de Brits/Ierse Jurisdictie over de Pijpleiding i. De Jurisdictieclausule in het Verdrag ii. Het Zeerecht en de Afbakening van Nationale Jurisdictie iii. Pijpleidingjurisdictie 8.6.2.3 Het Brits/Ierse Verdrag en de Bepalingen betreffende de Interconnector i. Kort Overzicht van de Verdragsbepalingen ii. De Vergunningverlening en de Eigendom van de Pijpleiding iii. Bescherming van de Veiligheid en het Milieu iv. Het Toezicht v. Toegang tot de Pijpleiding vi. De Buitengebruikstelling van de Pijpleiding vii. De Commissie van Toezicht en de Geschillenbeslechting viii. Enkele Slotopmerkingen 8.6.2.4 De Brits-Ierse Interconnector in een Europees Perspectief
xxvn
611 611 611 612 612 613 614 614 614 615 616 617 618 620 621 621 622
Inhoudsopgave 8.6.3
8.6.4 8.7
Brits-Belgische Interconnector 8.6.3.1 Inleiding 8.6.3.2 Het Brits-Belgische Verdrag en de Jurisdictie over de Interconnector 8.6.3.3 Het Brits/Belgische Pijpleidingverdrag i. Inhoud van het Brits/Belgische Verdrag ii. De Afbakening van Britse en Belgische de Jurisdictie iii. Fiscale Jurisdictie iv. Exploitatie van de UK Interconnector en het Transport van Aardgas 8.6.3.4 De UK Interconnector in Europese Perspectief Enkele Slotopmerkingen
623
"23 624 624 625 626 628 629 630
JURISDICTIE VAN DE TRANSIT-STAAT
631
8.7.1 8.7.2
631
Inleiding De Transit-Staat en de Vrijheid om Pijpleidingen te Leggen op het Continentaal Plat 8.7.2.1 Inleiding 8.7.2.2 De Communicatieve Vrijheden 8.7.2.3 De Milieubescherming 8.7.2.4 De Tracékeuze en de Bescherming van Nationale Belangen 8.7.2.5 De Tracékeuze van de Zeepipe: Een Illustratie 8.7.3 Deense Jurisdictie betreffende de Aanleg van Transit-Pijpleidingen 8.7.3.1 Inleiding 8.7.3.2 De Wettelijke Bepalingen 8.7.3.3 De Aanleg van Norpipe op het Deense Continentaal Plat 8.7.3.4 De Aanleg van Zeepipe op het Deense Continentaal Plat 8.7.4 Nederlandse Jurisdictie en de Aanleg van Zeepipe op het Nederlandse Continentaal Plat 8.7.4.1 Inleiding 8.7.4.2 De Aanleg van Zeepipe op het Nederlandse Continentaal Plat 8.7.4.3 Tot Slot 8.7.5 Totstandkoming van een Offshore Transit-Regime?
8.8
623
631 631 632 633 633 634 635 635 636 637 638 640 640 640 641 642
ENKELE CONCLUDERENDE OPMERKINGEN INZAKE DE GRENSOVERSCHRIJDENDE PIJPLEIDINGEN IN DE NOORDZEE
Hoofdstuk IX Pijpleidingen in de Noordzee: Samenvatting en Commentaar 9.1
HET ZEERECHT EN DE REGULERING VAN ONDERZEESE PIJPLEIDINGEN
9.2
D E REGULERING VAN DE 'NATIONALE' PIJPLEIDINGEN IN DE NOORDZEE
9.2.1 9.2.2 9.2.3 9.2.4
Inleiding De Definities van Pijpleidingen en Installaties Pijpleidingenvergunningen De Eigendomsstructuur van de Onderzeese Pijpleidingen
xxvm
644
648 648 649
649 649 651 651
Inhoudsopgave 9.3
D E REGULERING VAN DE INFRASTRUCTUUR
9.3.1 9.3.2 9.3.3 9.4
Inleiding De Aanleg van Pijpleidingen en de Tracékeuze Verwijdering van Ongebruikte Pijpleidingen
652
652 653 653
D E EXPLOITATIE VAN ONDERZEESE PETROLEUM PIJPLEIDINGEN EN DE REGULERING VAN HET VERVOER
9.4.1 9.4.3
655
Inleiding Het Gebruik van Onderzeese Pijpleidingen 9.4.3.1 Aansluitingsverplichting 9.4.3.2 Vervoerstarieven 9.4.3.3 Commentaar
655 655 655 656 657
9.5
GRENSOVERSCHRIJDENDE PIJPLEIDINGEN
657
9.6
D E OFFSHORE PIJPLEIDINGEN IN EUROPEES VERBAND
659
9.6.1 9.6.2 9.6.3 9.6.4
Toepassing van het Gemeenschapsrecht op Onderzeese Pijpleidingen Onderzeese Pijpleidingen en het Communautaire Aardgasvervoer Commentaar Integratie van Onshore en Offshore Systemen
Samenvatting en conclusie
659 660 661 662
665
1. Inleiding
665
2. Pijpleidingen in de Europese Gemeenschap
666
2.1
BELEIDSKEUZE EN RECHTSBASIS
666
2.2
D E INTERNE ENERGIEMARKT EN DE PIJPLEIDINGENSECTOR
667
2.2.1 2.2.2
De Betekenis van de Interne Energiemarkt voor de Regulering van Petroleum Pijpleidingen Het Primaire Gemeenschapsrecht
667 668
2.3
HET SECUNDAIRE GEMEENSCHAPSRECHT: DE TOTSTANDKOMING VAN DE INTERNE ENERGIEMARKT
670
2.4
TRANS-EUROPESE NETWERKEN
672
2.5
SLOTOPMERKING
673
3. Pijpleidingen in Nederland
674
3.1
INLEIDING
3.2
NOODZAAK VAN EEN VERGUNNINGENSTELSEL VOOR DE AANLEG EN HET
674
BEHEER VAN ONDERGRONDSE PIJPLEIDINGEN
xxix
674
Inhoudsopgave 3.3
D E INFRASTRUCTUUR
3.3.1 3.3.2 3.3.3 3.3.4 3.3.5 3.3.6 3.3.7
676
De Vrijheid om Pijpleidingen te Leggen Vaststelling van het Trace: Coordinatie van Pijpleidingbelangen en Bodembelangen Overeenkomsten tot het Gebruik van de Ondergrond Eigendom van de Pijpleidingen Het Beheer van Pijpleidingen: Registratie en Aansprakelijkheid Buitengebruikstellen van Ondergrondse Pijpleidingen Een Pijpleidingenwet?
676 677 678 680 680 682 684
3.4
HET VERVOER
685
3.5
HET LIBERALISATIEBELEID EN EEN NIEUWE AARDGASWET
685
4. Pijpleidingen in de Noordzee
687
4.1
D E RECHTSBASIS
687
4.2
JURISDICTIE OVER ONDERZEESE PIJPLEIDINGEN IN DE NOORDZEE
688
4.3
REGULERING VAN ONDERZEESE PETROLEUM PIJPLEIDINGEN IN DE NOORDZEE
4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.4
690
Afbakening van de Nationale Regulering Regulering van de Infrastructuur Regulering van het Vervoer
CONCLUDERENDE OPMERKINGEN
690 691 694 695
5. Slotbeschouwingen
696
Summary
701
Afkortingen
713
Literatuur
717
Zakenregister
737
Transponeringstabel EG Verdrag
743
Curriculum Vitae
751
XXX
