Nederlandse Vereniging voor Parodontologie Secretariaat: Postbus 24 Telefoon: Telefax:
nr. 6, seprember 1992 Redactie: Hans Rodenburg JacquelineSpeelman Erwrn van det Zee
9649ZG MUNTENDAM 0 5 g g t- 2 1 3 0 9 o 5 g g l- 2 3 t 8 9
Geachte collega,
NVvP-agenda
Uiteraardwordt deze Nieuwsbriefoverschaduwddoor het plotseling overlijden van HansRodenburg. Op dit momentoverheerst verbijstering en verdrietover het verliesvan een zo diérbare collegaen vriend.Zijn liefde,enthousiasme en inzetvoor de parodontologie was te grootvoor woorden. Het is een bijzondergrootvoorrechtHans te hebbengekenden met hem te hebben samengewerkt.Het heeftalleenveel te kort m o g e nd u r e n .
Het is mogelijk nu reeds rekening te houden met belangrijke roekomstige NVvp-activiteiten door de voigende dara in uw agenda op te nemen.
02-r0-rgg2: NVvP-Najaarscongres (Orpheus, Apeldoorn) 'Periodontal infecrions in immuno-compromised cancer patienrs'
0 1- r 1 - r g g 2 :
Erwinvan der Zee en JacquelineSpeelman.
r
herhaling cursus'KlinischeParodoncologie' (Krasnapolsky,Amsrerdam)
rr-r2-rgg2:
NVvP-Naiaarscongres ziepag. b
ÁLV (ScandicCrown, Urrechr)
1 2e n 1 1 - 0 3 - 1 9 9 3 : NVvP-Voorjaarscongres 'The implant and the supporting tissues' (MECC, Maastricht)
r 994: Frrst Conferenceof rhe European Federationon Periodontology (EFP) (Eurodisney,Parijs)
r99): 4th Nonh SeaConferenceon Periodonrology (Gothenburg, Zweden) Lossebijlage: verwijsmogelijkheden aanbevolendoor de NVvp
rHEWOfrID'| BIGGESISMILE
r
prize NVvP Colgate Research Deze onderzoeksprijs,die een maal per 2 jaar worclt uitge_ reikt, werd gewonnendoor Dr. S.H. Sasrrowijoto(rechts). De auteur van het winnende onder.zoeksverslaq vatte het als volgt samen: "FIet onderzoek berreft een longirudinale stu_ die in insuline aflrankelijkediaberenwaarin, on.ler invloed van een verbeterdelange termijninstelling, de roodl,reiclvan
de gingiva significant verbeterdeterwijl de zwelling van cle gingiva slechtseen aanduiding tot vermindering liet zien. Geen veranderingen werden aangetoondin de parodontopathogene microflora van sulci en pockets. De parodontale status in rnsuline aftankelijke diabeten kan alleen verbeteren wanneer een optimale mondhygiene wordt toegepasr."
o
r
lnmemoriam Hans Rodenburg Wanneer iemand zo plotseling, en op 40-jarige_leeftijd, uit het leuen worát wegge_ nolnen, dan lzan dat slechts een grote ueráta_ genheid en geuoel uan leegte meí zich meebrengen. Met uerbijstering nam ik h,ennis uan het ouerlijden uan Hd.ns, nauwelijks beseffend,wat, naast het uerdriet uoor uelen, de consequenties zullen zijn uoor de talloze actiuiteiien en qroiegtgn, waarbij hij met niet aflatend,e ijuer betrolzken was. Allen die Hans hebben geleend,weten met wel_ ke uasthoudendheid en beulogenheid,hij zich daaruoor kon inzetten. Dat d,óparod.oníotogie hierbij steeds een hoge prioritàit genoot, was uoor niemand een geheím. Of hei nu NVup_ bestuurs- en commissietaerk betrof, pAOT, redactiewerk uoor de Nvup-Nieuisbrief of het nieuwe parodontologie-boek, of "gewoon,' de patiëntenbehandeling in de Ktíniálz uoor Parodontologie op de Bóelelaan, met tomeloze inzet k.l.aardehij al die le,lussen.Opuallend. uoor zijn functioneren was daarbii d.at in een wereld uan indiuidualisten - watíand,artsen toch uaak 1ij, - teamwerk en gezelschop uoor hem onontbeerl-ijlz ?qren. Inspirerend. ats hij was wist hij uelen bij zijn actiuiteiten te be_ trelzlzen,daarbij profiterend uan de steun d,ie hij dan ook terugkreeg bij de onzekerheid, d,ie hem soms wel oueruiel. Onzeh,erheid,d,ie kan ontstaan wanneer je je, zoals Hans, uoortdu_ rend en uol enthousiasme op zoueel actiuitei_ ten stort. Eenmaal besloten, wist hii echter een ieder gemotiueerd mee te n"*ui on het door hem geh,ozenpad. Meer d,an d,ui1end. tand,artsen en mondhygiënisten d,ie het ge_ ruoegenmochten smahen een pAOT cu.rsus uan Hans te uolgen, zullen dit uolmond,ig kunnen beamen. Hij was een wadr natuur_ talent op didactisch gebied, en wist ooh,zijn mededocenten tot grote prestaties te stimile_ ren. Een maand uoor zijn ouerlijd,en werd. de uijf_
tigltgfAor rrr"uí pARob lC ií-ec:re pbr_
telijk herdacht. Hans werd toen 2eer nad.rulz_ kelijk in het zonnetje gezet, utaarbij d.e waardering uoor zijn werh èn persoo, ruim_ 2c.\o9ts werd geëtaleerd. En, O, wat genoot hij daaruan, hij, die met zijn geuoelíoor tra_ ditie, decorurn en persoonlijkí tuets, steed.s iets bijzonders maah,te uan al zijn actiuiteiten. Ik heb het uoorcecht gehad om so,men met Ifans deel uit te ntahen uan het NVup_ bestuun Op het moment dat ik plaatsnam in het bestuur, was Hans de uooriitter ucrn een "uriendenclub" die als een goed,geóIied.ema_ chine al een indrukwelekeide píriod,e achter de rug had. Daardoor was ooi, hnt led,ental
explosief naar 1500 gegroeid; uoor Hans betekendg dit een groei uan zijn dierbare "parofamilie", een geuoel dat hij oolz op and,eren wist ouer te brengen. Wie zijn oueruolle agenda kende, was er uer-
tegenaan ging. Velen waarschuu,tden hem daar uoor; uaah,dezelfde nlensen die zijn ad,uies of hulp nodig hadden omdat hij zoueel wist, kon èn dltijd lzlaarstond. En was men iets uergeten dan stond Hans zètf wel klaat; attent als hij was.
Ild utens een ied,er cJiehern tiefhad, en d,ierbaar was ueel sterkte toe in de h,omendetiid.
Otto Nelemans, uoorzitter NVup
r
Zï-Jarig lustrum vakgroep parodontologie A0TA Eind oktober vierr de vakgroep parodontologie van l.ret ACTA haar 21-jarig jubileum en laat dir teÀcl,t nler onEe_ merkr voorbij gaan. Gedr-rrendede laatsteweek van oktÀe, zijn een tal van activiteiten gepland, waaronder rwee open_ bare inaugurele redesen een bijzonclereklinische avoná. Voor de redactie een reden om op de afdeling een kijkje te nemen en u enigsz.ins te informerenover her hedenen ver_ leden van de vakgroep.
een srage bij de staf. Een beperkt aantal studenten krijgt in de vorm van een keuze-onderwijsperiode de mogelijkhlid zich verder in het vak te verdiepen, waarbij ze o.a onder stafbegeleiding mogen opereren.Maar ook in het algemene onderwijswordr getracht de studentenmet een actuele kennis van de meesr recenteontwikkelingen op parodontaal gebied te laten afstuderen. Post-doctorale opleiding parodontologie In september1991 is de post-doctoraleopleiding in de parodontologie van srart gegaan in Ámsterdam (ACTA) en Nijmegen (KUN). Het is een clriejarigeparttrme opleiding (4 dagen per week gedurende 40 weken per jaar) in de klinische parodontolo_ gie. Daarnaasrwordt er actreÍ geparticipeerclin weren_ schappelijk onderzoek en rs er een stageperiodein een extra murale parodontologie praktijk/kliniek. De opleidingseisensluiten aan bij de eisendie de NVvp stelt voor de erkenning als tandarts-parodonroloog. In een volgende nieuwsbriefzal uitgebreid op de opleicling worden ingegaan.
Oudste vakgroep De vakgroep parodontologie UvA/ACTA bestaat2)_jaar en is hiermee de oudste zelfsrandigeafclelingparodontolo_ gie van Nederland. Een totaal vernieuwendevisie van Leo Coppes,inmiddels hoogleraaremerltus, was vereist om de parodontologie de plaats te doen toekomen die het verclient binnen tandheelkundig Nederland Met ziln scl-rerpe opmerkingsgave,charismatischepersoonlijkl-reiden groot doorzetringsvermogen,opende hij vele ogen voor de grote parodontale problemen die binnen onze bevolking uoor_ komen. Hij benadruktehet belangvan de relatie tussen tandheelkunde, geneeskundeen de algemene biologische beginselendie voor beide disciplines gelden. Goed weten_ schappelijk onderzoek moest als basisdienen vanwaaruit de andere acriviteiten van de vakgroep op een verantwoorcle wijze konden worden gevoed. Coppes heeft zo een solicle fundament gelegd waar nu nog altijd op wordt voortge_ bor-rwd. 2 Hoogleraren Om de medisch biologische en klinische wetenscl.rappelijke aspecen van de parodontologie zo dicht mogelijk bij elkaar te brengen,werd in 1981 naastde leerstoelÈaroclontoloeie. . de leerstoelExperimentele Orale Biologie ingesteld. Vor-Ie jaar werden de nanten van deze leerstoelengewijzigd in Klinische Parodontologie,respectievelijkExperimentele Parodontologie.De leeropdrachtenversch.illen mer name ln de inhoudelijke gericl'rrheidvan het wetenschappelijk onderzoek. Fusie UvA-VU In het kader van de operatie 'taakverdeling en concentrarie. (TVC) die aan het begin van de jaren tuchiig o a. I,reeft ge_ leid tor het opheffen van twee tandheelkr,rnclige faculteiien, kwam een fusie tot stand tussende UvA- en VU-tandl-ree1_ kunde. Parodontologie was op de VU onclergebrachtbij conserverendetandl-reelkundeen kende (nog) geen aparre leerstoel.De nadruk was hier gevestigd op het oncleiwijs, dat in de loop der jaren zeetgrondig en gesrrlrcrlueerclwas opgezet; onderzoekstond op de achtergrond Daarenregen }rad op de UvA altijd her onderzoekop de eersteplaars ge_ staan. Derhalve konden beide groepen elkaar na de fusie uitstekend aan vr-rllen
Verwiissituatie Vanoudsher bestaatde mogelijkheid pariënten voor paro_ dontale behandeling naar de vakgroep te verwijzen. De m o g e l i j k h e d e nr o t b e h a n d e l i n gz i j n i n d e l o o p d e r j a r e n sterk r-rirgebreid.Zo kunnen de doorverwezenpatiënten, na overleg, voor behandeling ingedeeld worden bij de stafen mondhygiënisren van de vakgroep. de tandar:rs-parodontologen in opleiding, het PAO-T, her studentenkeuzeonderwijs, het algemenestudentenonderwijs of bij de Stichting Opleiding Mondhygiënisren.Belangrijk is te vermelden dat in dit geval uitsluitend de parodontale behandeling verzorgd wordt; alle overige tandheelkr-rndigebellandelingen worden verzorgd door de verwijzend l'ruistandalts.De tarieven die gelden voor behandeling in het kader van het onderwijs zijn meestalsterk gereduceerd.De behoefteaan patiënten-instroomvia verwijzing door algemeenpractici is zeergroot, daar al l-retonderwijsen klinisch onderzoeK langsdezeweg gevoedmoer worden. Inmiddels clrerster een chronrschtekot. Zeker nn, door uitbreidins .uun1,., ziekenfor-rds verstrekkingpakker een gror. gro.p tandartsen de (eenvotrdige)parodontale behandelingenzelf gaanverzoÍgen Onderzoekslijnen Zoals gemeld valt hec onderzoek re verdelen in twee sebie_ den: een fi-rndamenreel en een klinisch, overeenkomstigde beide leerstoelen Dit neemt niet weg dat ook het fr-rnJamentele onderzoekvoortkomt uit een klinische vraagstelling en, direct of indirecr, v,/eeleen klinische roepasslng kent in de parodontologie of in de geneeskunde De funclamentele groep l.reeftzich steedstoegelegd op de biologie van de parodonrale weefsels Internationale bekendheid heeft zij o.a. gekregen mer her bestnderenvan mechanismen van: tanderuptie, collageen-en botafbraak (o a. van be_ lang voor her begri;pen van de patl-rogenese van paroclontale aandoeningen), wortelcementvormingen mineralisatie(parodontaleregeneratie)en'guided rissueregeneration'van experimentele botdefecten.Het accentvan deze onderzoe_ ken iigt juist op de raakvlakken van de parodonrologie en de medischebiologie. De belangrijkstelijn van het klinisch onderzoekis van oudsherde vatbaarheidvoor parodonritis.Sinds 1985 is de microbiologiedaar een steedsbelangrijkerro1bij gaan spe-
Klinisch onderwiis Het klinisch onderwijsprogrammais sterk geïnspireerd door de Gotl-renburgseschool van Lindl,reen Nyman Na de fusie veranderdehet departementaleVU systeemnaar lrer integrale, zoalsdat op de UvA fnnctioneerde.Het kliniscl.re onderwijs bleef inhoudeiijk gelijk aan het oorspronkelijke VU pakker, zoalsdat mer name door Hans Roclenblrrs was vorm gegeven De stndentenkunnen vanafl.ret.arr,aJro, startenmer eenvoudigebehandelingenbi; parrëntenen ge_ durendehet 5-jarig curriculum wordt de moeilijkheids_ graad van de parodontale behandelingenopgevoerd. Parodontalechirnrgie wordt geïntroduceerd rn de vorm van
@
len. Daarnaastwordt er onderzoekgedaan naar de rloge_ lijkheden ror vroegrijdigediagnostieken preventrevan pa_ rorlontaleaandoeningen.Internationaal eezienis de groep toon2rangevend op het gebied van de klinische microbiolo_ gie en het onclerzoel< naar het vóórkomen van paroclontiris binnen families. Dríe tn,agenaan.,. Vouter Beertsen, hoogleraar experimentele parodontologie en Ubele van der Velden, hoogleraar I
ik zie her als een belangrrjkepersoonlijketaak het vakge_ bicd re rvijzenop de vele dogma'sdie hierbinnen besraanen rlezere ondcrzoeken.Een voorbeeldis her dogma dat parodontale regcneratiewordt bepaald cloor de uitkomst van een racetussenepitheelen bindweeíselcellen. persoonlijk clenk ik clar her veel rneer een race is russenverscl-rillende
LIbeleuan der Velden,haogleraarklinischepar.odonrolofue. soorteubindweefselcellen, het epitheelspeelreen secundaire rol lr-rde roekomst wil ik door een fundamenrele be_ nzrderingeen anrwoord op o.a dezevraagkri jgen UudV: Eigen\ijk is de leukste gebenrrenisl.retfeit dat lret al die 25 jaar leuk werken is geweesrbinnen de vakgroep Dit geldr zov,'elvoor de opbouw faseals voor de lzrrereperiode. Voor mijzelf was mijn promotie in I981 nier zozeer I'retleukste momenr, maar wel een hoogtepunr. $Vat ook heei leuk is geweest,rs het feir dat we al heel vroeg bezig waren met een onderwerp waar we nog steedsonze handen vol aan hebben: de vatbaarheidvoor parodonris. Achteraf liepen wij claareind jaren zevenrig ver mee i:ïï:,ï-a 3.Welke ontruikkelingetz beeft cle oakgroep c,q. de parodontologie in cle afgelopen 25 jaar doorgemaakt?: tX/B:Yan een bij uitstek klinisch gericht vak naareen disci_ pline die veel brederzijn wortels heeftgeschotenin de bio_ logie, de geneeskundeen de tandheelkunde. Daarnaasr heeft de sterke chirurgische gerichtheirJplaats gemaakr voor een veel meer op de preventiegerichte benadering De parodontologie is de afgelopen 25 jaarvolwassengeworden. UuclV: Onderzoek is binnen de vakgroep de afgelopen25 jaar altijd zeerbelangrijk gebleven,hierin is gelLrkkig geen verandering gekomen .J7el is er een vergaan<1e samenwerking mer de vakgroep orale n-ricrobiologietot stand gekomen.Tevenszijn we de patientenandersgaan behandelen. De Íàctor mondhygiënewas altijd van prirnair belang, maar de komst van de 'interdentalbrush' heefreen ware revolutie reweeggebrachr In her verleden werd cle parodonralebehandelingnooit met anribioticaonclersteund,nu doen we dat in specifiekegcvallenwel. Ook cle chirurgischebenaderingis veranderd,er vindt minder botcorrectieplaatsen er zijn nreuwetechniekenontwikkeld ten behoevevan regeneratievan paroclonralerveelsels
Extra cursus 'KIinische parodontologie' I
Zaterdag 7 november is uu, laatstekans om prof. Klaus Rateitsclraken zijn egtLdr, Edith Rarteitschak-pliiss a[wisse, lend in acrie re zien. Dirmaal zullen zij in Grand Hotel Klasnapolskyte Amsrerdam cle'hóheplinkte'van de basale klinischeparoclonrologie presenteren.Geziende overgrore belangscel|ngti.jdetrscletwee eerderecLlrsLrssen en hun wereidbefaamderc,kstboek,lijkr een verdere aanbeveling overbodiÍ:.
r
NVvP-Najaarscongres l ggz 'Periodontal
infections in immunocompromised cancer patients', Iuidt de titel van de ééndaagsecursus, die 2 oktober a.s. door de NVvp in het OrphÀs Congres Centrum te Apeldoorn georganiseerdzal worden. Kankerpatiënten kunnen primair door de maliqne aandoe_ ning, ofsecundairdoor de toegepaste (chemo)therapie een aanzienlijk verminderde immuunrespons verkrijgen. Juist door de verbeterdetherapeutischemogeiijkhedeÀ zijn de Ievensverwachtingenvan dezepatiënten sterk verbeterd en kunnen zij veeIaIde normale tandheelkundige zorg in de algemenepraktijk ondergaan.De mondhoite in her alse_ meen en het parodontium in het bijzonder uor-..r rr".Il voorkomende portes d'enrreesvoor mogelijk levensbedrei,
I
practici, tandarts-parodontoiogen,kaakchirurgen, oraal pathologen en oraal microbiologen heet de NVvp ook oncologen, oncologie-verpleegkundigen,immunoiogen, huisartsen en overige geïnteresseerdeberoepsverwanrenvan harte welkom.
NVvP-uooriaa rscongres 1ggg 'The
implant and the supporting tissues, is het onder_ werp dat tijdens het voorjaarscongresop 12 en 13 maart a.s. in Maastricht aan de orde zal komen. Een gezond steunweefselis niet alleen voor het natuurliik gebit maar ook voor randheelkundige implantaten erg be_ langrijk.
weefselprobiemen. Toponderzoekersen -sprekersdie dit programma zullen verzorgen zijn: Jan Lindhe, Tomas Albrektsson, Daniël van Steenberghe,Marc Quirijnen, Andrea Mombelli, Arie Jan van \Winkelhoff, Sture Nyman, Sasha Jovanovic en Jean Louis Giovanolli. Als entouragevoor dit congresis wederom gekozen voor Maastricht, bekend van de EG-top en vooral van de Third North SeaConferencein 1990.
r
"The implant and tbe supportingtissues,, l2-13 maart 1993 - MECC te Maastricht. Het socialeprogramma op de vrijdagavond zal zeerverrassend zijn en opzichzelfeen reden om het komende voorjaar Maastricht te bezoeken.
0proep kandidaten v00reennieuwe NVvP-commissie De commissie Media en PR: De NVvP verzorgt door de uitgave van brochuresals "Mondhygiëne, waarom en hoe?" en "parodontitis" voor_ lichting aan individuele patiënten. Met projecten a.[s"Een goed gebit voor jou geen kunst,, en "Zrt ji1 onder de plak?" worden groepen, m.n. scholen, ge_ informeerd over gingivitis en parodontitis en de preventie daawan.Het "grote publiek" kan via deze kanalen echter niet worden bereikt. Daarom zou de NVvp graag via media zoals kranten, tijdschriften en televisie meer bekendheid willen geven aan de parodontoiogie. Hiertoe hoopt het bescuurop de komende ledenvergade_ ring een commissie Media en PR te kunnen installeren. De hoofdtaken van deze commissie zullen bestaanuit:
-
-
het actief benaderenvan de media om via die weg de juiste informarie over parodontologie bij het grote publiek te kunnen overbrengen; realeren op gepubliceerdeartikelen en uirzendrnsen waar die correctie of commentaar behoeven; fungeren als informatiebron voor de media.
Het bestuur roepr hierbij kandidaten op voor de commissie Media en PR. De voorkeur gaat daarbij uir naar NVvp-le, den die reeds(enige) ervaring hebben opgedaanop het gebied van vooriichting en publiciteit, maar ook leden zónder ervaring maar mét een groot enthousiasmeworden van harte uitgenodigd om bij het secrerariaatvan de vereniging te reageren.(Tel. 05987 - 2130r. Leo Kroon, secrerarisNVvP.
