Terugblik KUNSTENISRAËL t/m medio 2013
Terugblik KUNSTENISRAËL t/m medio 2013 Introductie “De Stichting Levi Lassen wilde met dit fonds de diversiteit van de Israëlische kunst over het voetlicht brengen. Dus niet alleen de Joodse cultuur, maar ook Arabisch getinte en niet-religieuze kunst. Zonder te letten op politieke voorkeuren. Het spectrum van de Israëlische kunst is net zo breed en divers als de Israëlische samenleving. En kunst is het middel bij uitstek om die cultuurverschillen te overbruggen.” - Ken Gould, directeur, in Magazine KUNSTENISRAËL 1, 2013
In 2010 liet Stichting Levi Lassen onderzoek verrichten, waaruit bleek dat in Nederland behoefte bestond aan een organisatie die Israëlische kunst en cultuur in Nederland zou gaan ondersteunen en de belangen ervan zou behartigen. Een dergelijke organisatie bestond nog niet. Stichting Levi Lassen nam vervolgens het initiatief tot het opzetten van een onafhankelijk en niet-politiek Nederlands fonds/instituut voor Israëlische cultuur (verder afgekort tot NFIC). Het NFIC kreeg de volgende doelen mee: • het in kaart brengen en uitbreiden van presentatie van Israëlische kunstuitingen in Nederland • het vormen van een loket en platform voor stakeholders die de Nederlandse bevolking kennis willen laten maken met Israëlische cultuur • het professionaliseren van de infrastructuur ter vertegenwoordiging van Israëlische cultuur in Nederland Door het faciliteren van culturele projecten uit Israël op Nederlandse podia (in de breedste zin van het woord) was het vanuit Stichting Levi Lassen de bedoeling een belangrijke bijdrage te leveren aan een verbreding van de beeldvorming van Israël in Nederland. KUNSTENISRAËL streeft er in de praktijk naar, om een neutrale, niet-politieke organisatie te zijn waar het puur draait om Israëlische kunst.
“Nederlanders verrijken met kunst en cultuur uit Israël, dat is in kort bestek de missie van het in 2011 opgerichte KUNSTENISRAËL. Het is een succesvol initiatief dat de afgelopen anderhalf jaar al tal van culturele activiteiten heeft kunnen ondersteunen, zowel financieel als publicitair. In een groot aantal gevallen heeft de steun van KUNSTENISRAËL een doorslaggevende impuls kunnen geven aan een festival een expositie of voorstelling.” - Els Swaab, voorzitter bestuur, in Magazine KUNSTENISRAËL 1, 2013.
! van 8! 1
KUNSTENISRAËL Vervolgplan 2013-2016
Businessplan en uitvoering Jigal Schrijver en Fabienne Meijers schreven in opdracht van Stichting Levi Lassen een Businessplan voor het NFIC gebaseerd op een onderzoek onder een breed spectrum aan stakeholders. Uit dit onderzoek bleek o.a. dat er al wel veel Joodse initiatieven op het gebied van cultuur bestonden, met name in het buitenland, maar nog geen Israëlische; dat de Israëlische culturele projecten die geprogrammeerd werden door culturele instanties in Nederland moeilijk vindbaar waren omdat het aanbod versnipperd was en er geen inzicht in het totaal was; dat er ruimte was voor het NFIC om de diverse disciplines / netwerken aan elkaar te linken en culturele projecten van verschillende disciplines uit Israël te laten programmeren in Nederland; en dat het NFIC door de diverse respondenten werd gezien als een welkome aanvulling op de reeds bestaande culturele infrastructuur in Nederland. Het NFIC werd opgericht in mei 2011 en vrijwel meteen werd Ken Gould aangesteld als directeur. De stichting kreeg de werknaam KUNSTENISRAËL. Gould werd in oktober van dat jaar al geïnterviewd door het Nieuw Israëlitisch Weekblad (NIW) over het toen nog gloednieuwe initiatief:
“‘Kunst uit Israël is van een zeer hoog niveau en verdient meer aandacht. In Israël is kunst een primaire levensbehoefte, het geeft uitdrukking aan het leven onder grote druk. Dat maakt Israël tot een broedplaats van artistieke expressie. De omstandigheden in het land zijn uniek door de invloeden uit heel veel verschillende culturen: Arabische, Jemenitische, Ethiopische en natuurlijk ook Oost-Europese, en niet alleen Joodse. Dat zie je allemaal terug in de kunst, dat maakt het heel bijzonder.’ De moeite waard dus om onder de aandacht van het Nederlandse publiek gebracht te worden. En dat is precies wat KUNSTENISRAËL gaat doen. (...) De organisatie heeft twee poten: ten eerste wil ze de cultureel geïnteresseerde Nederlander op de hoogte brengen ven houden van het Israëlische kunstenaanbod in ons land. Dit gebeurt door middel van een online agenda en een nieuwsbrief. De tweede poot bestaat uit een fonds dat financiële steun geeft aan projecten die de bekendheid van Israëlische kunst of kunstenaars in Nederland vergroten.” - Ken Gould, directeur, in Nieuw Israëlisch Weekblad, 7 oktober 2011
KUNSTENISRAËL kreeg een jaarlijks budget van € 100.000 om projecten financieel te ondersteunen, exclusief overheadkosten. Het bestuur werd op sterkte gebracht met culturele en financiële specialisten: Els Swaab, een krachtige voorzitter en voormalig voorzitter Raad voor Cultuur; Evert van den Bergh, een penningmeester met uitgebreide bestuurlijke ervaring bij zowel Nederland joodse organisaties als in de culturele sector; en Jigal Schrijver, zowel schrijver van het KUNSTENISRAËL-businessplan als iemand met uitgebreide communicatie- en marketingexpertise. KUNSTENISRAËL wordt na twee jaar als een succesvol initiatief beschouwd. Vanaf het begin werd dan ook meteen voortvarend aan de slag gegaan om KUNSTENISRAËL op de kaart te zetten in cultureel Nederland. De organisatie werd opgezet om gefaseerd te werk te kunnen gaan, waarbij faciliteren, participeren en initiëren centraal stonden. De directeur, Ken Gould, gebruikte zijn uitgebreide netwerk in de culturele sector om de organisatie op korte termijn bekend te maken bij culturele kopstukken binnen de diverse disciplines. Er werd een aansprekend logo en een herkenbare huisstijl ontwikkeld, en vervolgens werden een website met interactieve agenda, verschillende social media kanalen, en een maandelijkse tweetalige digitale nieuwsbrief gelanceerd; dit palet van middelen bleek als een ! van 8! 2
KUNSTENISRAËL Vervolgplan 2013-2016 effectieve mix van marketinginstrumenten te werken voor het faciliteren van, en het genereren van publiciteit voor, Israëlische kunstuitingen in Nederland. Recentelijk kwam de eerste editie van het magazine KUNSTENISRAËL uit (oplage: 17.000). Inmiddels biedt KUNSTENISRAËL een goed totaaloverzicht in het aanbod van Israëlische kunst in Nederland - waarvoor duidelijk een grote doelgroep blijkt te bestaan. Na het opzetten van een bijdrageregeling en online aanvraagprocedures was het fonds in staat om te participeren in de presentatie van Israëlische kunstuitingen in Nederland. Inmiddels zijn ruim 40 projecten financieel mede mogelijk gemaakt door KUNSTENISRAËL. Het initiëren van nieuwe projecten rond Israëlische kunst in Nederland kwam o.a. op gang met het organiseren van kunstverkenningsreizen naar Israël voor belangrijke stakeholders binnen de museumwereld, het doen publiceren van een serie artikelen over Israëlische kunst en het organiseren van een eigen landelijke concertserie voor Israëlische ensembles.
Realisatie doelen Businessplan tot nu toe In het ‘Businessplan voor het opzetten van de Stichting Nederlands Fonds voor Israëlische Cultuur’ werden aan het nieuwe initiatief, dat een onafhankelijk en niet-politiek Nederlands Instituut voor Israëlische Cultuur moest worden, een aantal doelstellingen meegegeven. Tevens werden een aantal strategische keuzes geformuleerd en werd een gefaseerde aanpak geadviseerd. Dit businessplan heeft gefungeerd als de outline voor het opzetten van KUNSTENISRAËL, en na bijna twee jaar kan worden geëvalueerd of de fases die volgens het plan tot een succesvol initiatief zouden leiden, daadwerkelijk zijn gerealiseerd.
! van 8! 3
KUNSTENISRAËL Vervolgplan 2013-2016 Fases gedefinieerd in businessplan
√
Opmerkingen
Fase 0: opstarten Directeur aanstellen
√
Per 1 mei 2011, Ken Gould gekozen uit 30 kandidaten
Stichting opzetten
√
Interne operatie opzetten
√
Bestuur installeren
√
Raad van Advies installeren
ne Het bestuur heeft besloten dat dit op dit moment niet nuttig is. Er is e voldoende kennis in het bestuur en er is een uitgebreid bestand van adviseurs ter beoordeling van aanvragen. Er is gekozen voor een lossere vorm van adviseurs, die voor de buitenwereld anoniem blijven.
Jigal Schrijver was bij de oprichting van de stichting de eerste en enige bestuurder, vervolgens hebben Gould en Schrijver een aantal kandidaten gesproken en Evert v/d Berg uitgenodigd (penningmeester) en Els Swaab (voorzitter). Zij zijn per 1 november 2011 tot het bestuur toegetreden.
Fase 1 Communicatie kanalen opzetten richting stakeholders (o.a. website)
√
Nieuwsbrief, Facebook, website, Twitter
Contacten opbouwen
√
Directeur heeft contact opgenomen met o.a. de personen die werden geïnterviewd in het proces van het maken van het businessplan.
Netwerk onderhouden en verder uitbouwen
√
Bestaande netwerk uitgebouwd met gebruik van adressenlijsten van o.a. adresdata.nl.
Inhaken op alle huidige events met Israëlische culturele projecten
√
internet afgestruind, contact opgenomen met Israëlische ambassade
Programma overzicht (kalender) opstellen van huidige events
√
De kalender is een geautomatiseerd onderdeel van het CMS.Het komt in de agenda online en aan het eind van de maand wordt het een automatisch gegenereerd onderdeel van de nieuwsbrief.
Programma 2011/2012 invulling geven
√
Speerpuntenplan gemaakt
Fase 2 Activiteiten uit fase 1 verder verdiepen
√
Project opzetten met eigen financiële middelen
√
Initiëren: projecten opgezet: kunstverkenningsreizen, concertserie
Eigen achterban / database ontwikkelen
√
Inmiddels ca. 10.500 adressen
Taalcursussen aanbieden
ne gepland voor 2015 e
Vraag uit de markt honoreren en zoeken naar additionele mogelijkheden (projecten vergroten / uitbouwen)
√
Fase 3 Vraag uit de markt laten groeien door proactieve benadering
√
cultuurproducenten actief benaderd. Potentiële aanvragers op de hoogte gebracht van ons bestaan via mailing.
1 eigen geïnitieerd event (met een partner)
√
Kunstverkenningsreis
Eigen programmering ontwikkelen voor seizoen 2012/2013
√
Agent aanstellen in Israël voor input uit lokale markt (parttime functie)
√
Tal Yahas aangesteld per 1 juni 2012
Eerste NFIC reis naar Israël met belangrijke personen uit cultureel NL
√
O.a. directeuren Centraal Museum Utrecht en Armando Museum Amersfoort
Uitgebreide website opzetten
√
Ontworpen en uitgevoerd door Hollands Lof en SCEP.
! van 8! 4
KUNSTENISRAËL Vervolgplan 2013-2016
omslag KUNSTENISRAËL Magazine
Fases gedefinieerd in businessplan Maandelijks werkoverleg directeur KUNSTENISRAËL - ambassade
√
Opmerkingen
√
Aantrekken additionele financiële partners
in gang gezet
Instituut voor Nederlandse cultuur opzetten in Israël
langere termijn ambitie
Aanvraagprocedure (flow) opzetten
√
Opgezet in samenwerking met Andries Mulder; online per september 2011
Infrastructuur kantoor opzetten
√
Kantoor Uilenburger synagoge, ingetrokken per juli 2012
Takenpakket directeur en bestuur vaststellen en implementeren
√
Directiereglement opgesteld november 2011
Bij elkaar brengen van alle Israëlische culturele projecten die in NL worden georganiseerd
√
! van 8! 5
KUNSTENISRAËL Vervolgplan 2013-2016 Fases gedefinieerd in businessplan
√
Ontwikkelen sales tools: openingstour, website, brochure/factsheet, flyers, korte filmpjes projecten, platenboek, NFIC reis, logo, huisstijl, social media, perslijst, launch
√
Opmerkingen
Evaluatie werkwijze tot nu toe Een aantal voorbeelden geven een indruk van de diverse werkzaamheden van KUNSTENISRAËL in de eerste twee jaren van zijn bestaan. Nieuwsbrief: communicatiemiddel bij uitstek
Bij aanvang van KUNSTENISRAËL werd meteen begonnen met het onderdeel Faciliteren (een ander woord voor publiciteit en netwerken). Dat er al zoveel Israëlische kunst in Nederland getoond werd, dat wist niemand, het was meer een vermoeden. KUNSTENISRAËL maakte als eerste het totaalaanbod inzichtelijk. In het businessplan was niet voorzien in een maandelijkse elektronische nieuwsbrief met activiteitenagenda op het gebied van Israëlische kunst en cultuur. Het opzetten hiervan was een succes: het bleek een zeer geliefd en effectief communicatiemiddel te zijn. Als snel had de nieuwsbrief duizenden lezers (medio 2013 zijn dat er meer dan 10.500). Door middel van de nieuwsbrief met de activiteitenagenda werd meteen vanaf het begin bij het snel groeiende lezersbestand het gevoel gewekt: er gebeurt heel veel, Israëlische kunst betreft niet een schraal aanbod, het is zeer rijkgeschakeerd. Een veel groter aantal mensen dan zij die daadwerkelijk de evenementen gaan bezoeken, wordt zo op hoogte gehouden van wat er allemaal gebeurt op dit gebied. Door het lezen van de nieuwsbrief zien de lezers dat het kunstaanbod vanuit Israël iets is waar je u tegen kunt zeggen.
“Als Israëlisch ambassadeur ben ik trots op het culturele leven in mijn vaderland. Israël is de afgelopen decennia de thuishaven geweest voor immigranten uit de gehele wereld. Allemaal hebben ze hun culturele background meegenomen, een proces dat zich weerspiegelt in het culturele aanbod. Diversiteit, vernieuwingsdrift en temperament zie ik als kernbegrippen van het Israëlische culturele klimaat, ook in bloeiende disciplines als de beeldende kunst, de film of het theater. Cultuur is de manier bij uitstek om mensen uit verschillende culturen samen te brengen en politieke en religieuze verschillen te overbruggen. Zo kunnen we elkaar met onze wederzijdse culturele tradities verrijken.” - Ambassadeur van Israël Haim Divon, in KUNSTENISRAËL Magazine
Magazine zet KUNSTENISRAËL op de kaart
In 2013 kwam de eerste editie van het gedrukte Magazine KUNSTENISRAËL uit. Het is feitelijk een soort brochure die het verhaal van het initiatief vertelt. Het communiceert door de uitstraling van degelijkheid veel van waar KUNSTENISRAËL voor staat aan onze achterban. Het Magazine is verstuurd naar betrokkenen bij het Joods Historisch Museum, en het is met het magazine van Beelden aan Zee meegestuurd en met het NIW; de oplage was 17.000. Fonds & publiciteitsbureau vullen elkaar perfect aan
KUNSTENISRAËL geeft bescheiden bedragen die nét het verschil maken. In de eerste 6 à 9 maanden zijn - in lijn met het businessplan - hoofdzakelijk projecten ondersteund die al sowieso zouden zijn ontstaan. Nadat verloop van tijd,
! van 8! 6
KUNSTENISRAËL Vervolgplan 2013-2016 kwamen aanvragers met nieuwe ideeën voor projecten die heel specifiek vielen binnen de doelstelling, hetgeen een concrete uitbreiding van het aanbod betekende. Spin in het web
KUNSTENISRAËL helpt dan ook weer voor deze projecten co-financiers te zoeken, en omdat wij daarbij zelf ook geld meebrengen, komen we heel makkelijk aan tafel te zitten bij diverse culturele organisaties, we zijn gewilde gesprekspartners. Dat is onmisbaar voor de daadkracht en effectiviteit. De combinatie van fonds en publiciteitsbureau is dan ook ideaal - en uniek. Die geeft toegang en spreekrecht. We zien waar de mogelijkheden zijn en spelen daar snel op in. We zitten inmiddels middenin het web van de Israëlische cultuur in Nederland. Via de activiteitenkalender hebben we dan ook een directe lijn tot alle evenementen die ermee te maken hebben, of we ze ondersteunen of niet. De publiciteitsactiviteiten verkondigen wat er allemaal gebeurt, en dat vermenigvuldigt weer het effect van het fonds. Het aanbod en de afnemer bij elkaar brengen
Een voorbeeld van een project dat nooit zonder onze bemiddeling en steun van de grond zou zijn gekomen is ‘A Night in Tel Aviv’. Dat was een Israëlische jazz showcase in het Bimhuis. Topmusici op een toplocatie, uitverkocht, en in aanwezigheid van allerlei promotors en bookers. Ook de combinatie van netwerken, projecten helpen van de grond te krijgen en ze vervolgens financieel mede kunnen ondersteunen is heel sterk. Als bijvoorbeeld een veelbelovende tentoonstelling vanuit Israël naar Duitsland komt, dan doen wij veel moeite om mogelijke Nederlandse partners te regelen om dezelfde tentoonstelling hier ook mogelijk te maken. Dat wij ook eventuele financiële ondersteuning kunnen bieden, maakt een dergelijke tentoonstelling dan extra aantrekkelijk. Banners: eenvoudig de link met Israël leggen
Een mooi voorbeeld van hoe fonds en publiciteit elkaar versterken bij het uitdragen van de missie, is het gebruik van de banners (twee formaten: A3 & 80x200 cm) bij concerten, exposities en evenementen die KUNSTENISRAËL financieel mogelijk maakt. Door deze banners (die in roulatie zijn bij de benificiënten) goed zichtbaar te plaatsen, wordt voor het publiek de link met Israël altijd heel duidelijk - zonder die banner zou dat waarschijnlijk niet het geval zijn geweest. Zo kunnen we, doordat we co-financiers van projecten zijn, ook het Israëlische karakter van deze specifieke kunstuitingen benadrukken. Meer aandacht voor film
Film is een heel toegankelijk, laagdrempelig medium, en na bijna twee jaar KUNSTENISRAËL is gebleken dat film het meeste effect heeft op de beeldvorming rond Israël. Daarom is KUNSTENISRAËL ook een belangrijke mede-financier van het filmfestival Filmisreal. Dit is een relatief kleinschalig initiatief, terwijl de Israëlische cinema wel degelijk de potentie heeft om landelijk onder de aandacht gebracht te worden. Met bijvoorbeeld films uitgezonden op televisie kan een nog groter publiek kennis maken met de Israëlische denkwijze en blik op de wereld, wat de toeschouwer ook meer ontvankelijk stelt voor andere Israëlische kunst. KUNSTENISRAËL werkt nu om Israëlische films op een grootschaliger manier onder de aandacht van Nederlanders te brengen en heeft contact met een van de grootste behartigers van Israëlische film. Met een bijdrage van deze organisatie hopen wij binnenkort de verspreiding van Israëlische cinema in Nederland aanzienlijk te kunnen bevorderen. Eigen concertserie speelt in op last-minute kansen
KUNSTENISRAËL heeft gewacht met het initiëren van projecten totdat duidelijk werd waar de lacunes zijn. Eén van de lacunes die we zagen was op het gebied van concerten. We besloten de kansen te grijpen die zich voordoen als Israëlische ensembles toch in het land zijn voor één concert, maar verder geen uitgebreid tournee hebben geregeld. Wij presenteren die ensembles nu zelf op een aantal andere plekken, zodat ze vaker in Nederland kunnen optreden. Met de eigen concertserie ‘KUNSTENISRAËL Presenteert’ hebben we vaste, openbaar toegankelijke podia in synagogen in Groningen, Maastricht, Delft en Amsterdam. Steeksproefsgewijs hebben we geconstateerd dat er mensen komen die anders nooit in synagogen zouden komen. Nadat wij begonnen waren met deze concertserie, hebben we ! van 8! 7
KUNSTENISRAËL Vervolgplan 2013-2016 gezien dat er andere fondsen zijn die graag hieraan zouden willen meebetalen. Het AFK, de Rabobank Foundation en Maror zijn aangeschreven als potentiële mede-financiers.
! van 8! 8
