Het EU witboek pensioenen. Juridische aspecten van subsidiariteit Ton van den Brink Europa Instituut Utrecht
Opzet • Aandacht voor de inhoudelijke aspecten vh beginsel, welke invulling wordt gegeven aan het beginsel in de discussie welke betekenis dat - kan hebben voor de voorstellen in de pijplijn • Ook kort iets over EU-bevoegdheden • Juridische aspecten en politieke aspecten • En iets over subsidiariteit in stricte zin (moet er EU-wetgeving komen of niet?) verbreed naar de vraag wat de subsidiariteitsgedachte kan betekenen als er wel EU-wetgeving tot stand komt
Pensioenbevoegdheden • Geen specifieke bevoegdheid tot regulering van alle aspecten aangaande pensioenen • Interne markt (art. 114 VWEU): geen algemene bevoegdheid, maar wel zeer brede basis voor EU-optreden. Moet (volgens EU-Hof) sprake zijn van daadwerkelijk bijdragen aan wegnemen van belemmeringen voor de interne markt • Maar: de effecten op specifieke terreinen die als nationaal moeten worden beschouwd, zoals pensioenen, worden niet meegenomen in een juridische toets m.a.w.: geen afweging tussen EU bevoegdheden en nationale bevoegdheden!! Dus bv: Rl meeneembaarheid pensioenrechten bij uitstek EU competentie Gevolg: geen nationale “EU-immune” terreinen
Subsidiariteit (art. 4 VEU): het kader • Tot nu toe vooral een politiek beginsel, maar dit is veranderd door VvLissabon • Gaat om uitoefening bevoegdheid (dus: er is een EU belang en een EU bevoegdheid) “wrong idea, wrong place”? Discussie in de literatuur hierover (als het niveau van regelgeving minder belangrijk is dan het belang van de lidstaten dat op het spel staat) • Klassiek dubbele test: 1: niet voldoende door lidstaten individueel en 2: beter door de EU. Moet dus apart beoordeeld worden • Elementen die meetellen: transnationale aspecten van het onderwerp (maar ook: gebrek aan EU optreden heeft juist te weinig grensoverschrijdende activiteiten tot gevolg), schaalvoordelen van EU optreden
Subsidiariteit: de praktijk N.b. op basis van onderzoek van Nl en andere parlementen • Verschillen in nationale wetgeving/praktijken op zich onvoldoende basis voor EU optreden • Veel aandacht voor Impact Assessment –achtige argumenten: • • •
Aard van het probleem Vergelijken van de huidige situatie met de beoogde situatie (juist ook vanuit nationaal perspectief opbrengst/verlies analyse) Kosten
• Nationale belangen • • • •
≠ slechts afschermen van EU invloed Omvang van de verschillen tussen nationale systemen/landen (en wijkt het voorstel daarvan af?) Effectiviteit van nationale praktijken, wetgeving etc. onder de aandacht brengen Wat is de nationale dimensie van het probleem, incl. de perceptie daarvan?
• • •
Is het belangrijk om andere landen te binden? Burgers en andere (nationale) actoren Alternatieven (bv. Internationale regelgeving, overlaten aan sectoren zelf)
N.b. bij steun zoeken bij andere parlementen, kaartenprocedures: let op hoe ze subs. toets: voor blokkeren EU-plannen of iets anders?
De subsidiariteitsgedachte als er toch EU-wetgeving tot stand komt • EU- wetgeving die veel beleidsruimte aan de lidstaten overlaat. archetype: minimumharmonisatie, maar ook beperken van de scope van een regeling, open normen opnemen, doelvoorschriften ipv middelvoorschriften, uitzonderingsbepalingen toestaan aan de lidstaten •
Probleem kan zijn dat zo verschillen blijven bestaan die een belemmering voor de werking van de interne markt vormen.
• EU-wetgeving beperkt tot coördinatie: geen geharmoniseerd EU systeem, maar een oplossing vinden voor de problemen die ontstaan door nationale verschillen (archetype: wederzijdse erkenning) •
Probleem hier kan zijn dat “isolatie” van het grensoverschrijdende aspect niet mogelijk is, of tot ongewenste effecten leidt (bv. niet grensoverschrijdende activiteiten of personen zijn slechter af).
N.B de genoemde problemen kunnen ertoe leiden dat deze mogelijkheden ongeschikt zijn toch scherper EU-beleid nodig
Conclusie:
• Subsidiariteit lijkt mij een zeer relevant beginsel in deze discussie, maar waarsch. minder in de klassieke betekenis (wat is het geschikt niveau?) en ook minder als middel om EU-regelgeving te blokkeren. • Tegelijk biedt subsidiariteit wel handvaten om uitdrukking te geven aan NL belangen.
