Het Einde van de Mexicaanse Drugsoorlog

Het Einde van de Mexicaanse Drugsoorlog

1

De Denkacademie 2011­2012 Op Reis Herman Hendriks Groep 1.08 Chris Swart Jorijn Smit Rachel van Klaveren 13 april 2012

2

1. Inleiding

940  miljoen  toeristen  telden  onze  planeet  in  2010.  Allemaal  mensen  die  hun  eigen  huis  even   laten voor wat  het  is  en  op  reis gaan naar een andere omgeving, vaak omgeven door zon, zee en strand. Maar niet alleen  mensen  gaan  op reis. Nog veel vaker reizen er miljarden producten de wereld over. Soms van de ene  stad  naar   de  andere,  soms  naar  de  andere  kant  van  de  wereld.  In Mexico zijn een aantal van deze producten  illegaal  en  reizen  vooral  de  Amerikaanse  grens  over.  Enkele  maanden geleden werd er door de  Mexicaanse   overheid  een  ondergrondse  tunnel  gevonden  tussen  San  Diego  en  Tijuana.  De  tunnel was  400  meter  lang  en  was  uitgerust  met  ventilatie,  verlichting  en  een  automatische  treintje.  Meer  dan 17  ton  marijuana  werd  in beslag genomen. Vanaf 2008 zijn meer dan 70 van dit  soort  tunnels gevonden en  wie  weet  hoeveel  er  nog  onder  de  grond  zitten.  Er  reist  dus  een  hoop  drugs  de  wereld  rond. Sinds 2006  woedt  er  ten gevolge hiervan in Mexico een oorlog tussen de overheid en drugskartels. Hoe komt het dat deze onenigheid is geëscaleerd tot een oorlog met zoveel geweld?

In  de  vijf  jaar  sinds  de  Mexicaanse  president  Felipe  Calderon  het  leger  begon  te  gebruiken  om  de machtigste  drugskartels   van  het  land  te  bestrijden,  zijn  er  ongeveer  50,000  mensen  vermoord.  Het  is een  controversiële  strategie  waarvan  velen  zeggen  dat  het  meer  schade  heeft veroorzaakt, in plaats van het  verminderen  van  misdaad (Tovrev, 2012). In de eerste 11 maanden van 2010, telde de Mexicaanse overheid  12,456  doden  door  de   drugsoorlog,  bijna  twee  keer  zoveel  als het aantal doden in heel 2009 (Reynolds,  2010).  Ook  het  toerisme  lijkt  hieronder  te  lijden.  Het  Amerikaanse  ministerie  van 3

Buitenlandse  Zaken   gaf  in  april  een  negatief  reisadvies  op  lange  termijn  uit  over  Mexico.  Deze waarschuwing  zet  Mexico  op  een  lijst  met  landen  zoals  Noord­Korea,  Afghanistan,  Jemen  en  Congo (Tovrev,  2012).  In  populaire  bestemmingen zoals Acapulco, “Pearl of the Pacific”, zijn kartelactiviteiten gestegen.  Acapulco  heeft  een  aantal  van  de  meest  gruwelijke  gevallen  van  drugsgeweld  gezien.  In augustus  vond  de  politie  op  een  parkeerplaats  twee  onthoofde  lichamen  die  in  20  stukken  waren gehakt.  Later  werden  de  hoofdhuid  en  de  huid  van  het  gezicht  gevonden  in   een  tas  van  een  vrouw (Tovrev, 2012). De  huidige  machtsstrijd  tussen  de  verschillende  kartels  begon  in  1989  na  de  arrestatie  van Miguel  Ángel  Félix  Gallardo,  de  'godfather'  van  de  Mexicaanse  drugskartels  en  leider  van  de  illegale drugshandel  tussen  Mexico  en  de  Verenigde  Staten.  In  de  jaren  '90  werd  deze  strijd  tijdelijk  gesust, maar  het  geweld  is  sinds  het  jaar  2000  dramatisch  geëscaleerd.  Door   verschillende  factoren,  zoals  de arrestaties  of  de  dood  van  kartelleiders  en  het  sterker  en zwakker worden van nieuwe en oude kartels, is er een fluctuerende machtsbalans (Tovrev, 2012; Lupsha, 1995). De  onderzoeksvraag  die  wij  zullen  proberen  te  beantwoorden  is:  "Wat  zijn  de  oorzaken  van  de Mexicaanse  drugsoorlog?".  Deze  vraag  zal  beantwoord  worden  door  te  kijken  naar  de  verschillende factoren  die  een  rol  spelen  in  deze drugsoorlog. De onderzoeksvraag zal worden beantwoord vanuit de disciplines  sociale  geografie,  bedrijfskunde  en  culturele antropologie. In  een interdisciplinaire aanpak zal dit  complexe  probleem   beter  beantwoord  kunnen  worden  door  een  integratie  van  de  afzonderlijke disciplinaire  inzichten.  Potentieel  relevante  disciplines  die  wij  niet  hebben  kunnen  integreren  zijn economie  en  politieke  wetenschappen.  Voor  een  betere  interdisciplinaire  aanpak  zouden  de  inzichten van deze disciplines daarom gebruikt moeten worden. De  sociale  geograaf  houdt  zich  bezig  met  de  vraag  waarom  iets  op  een bepaalde plaats gebeurt,  of het gewenst  is  en  hoe  het  eventueel  veranderd kan worden. Het probleem in de Mexicaanse drugsoorlog is niet  te  verklaren  door  enkel  de vragen van de sociaal geograaf. De ligging van Mexico is echter wel één van  de  belangrijkste  oorzaken  van  het  probleem.  Mexico  ligt  tussen  Zuid­Amerika  en  de  Verenigde Staten.  De  Verenigde  Staten  hebben  grote  problemen  met  het  verminderen  van  het  gebruik  van drugs, en  Zuid­Amerika  is  een   grote  producent  van  verschillende  soorten  drugs.  Omdat  we onderzoeken wat de  oorzaken  zijn  voor  de  Mexicaanse  drugsoorlog  is  het  interessant  om  te  onderzoeken  welke  rol  de Verenigde  Staten  daarin  spelen.  De  sociaal  geograaf   zal  de  volgende  vraag  beantwoorden:  “Welke rol spelen de Verenigde Staten in de Mexicaanse drugsoorlog?”. De  bedrijfskundige  onderzoekt  de  organisatie  en  marktomgeving  van  bedrijven.  Er  zijn  veel verschillende  partijen  actief  in  de  Mexicaanse  drugsoorlog:  de   drugskartels,  de  politie  en  het  leger, drugsgebruikers,  burgers  en  politici.   We  willen  graag  elke  partij  als  een  afzonderlijk  bedrijf  analyseren en  vervolgens  onderzoeken  hoe de partijen met elkaar omgaan. “Is  het niet vreemd (zot) om partijen  als politie  en  leger, en zelfs drugsgebruikers, burgers en politici, als afzonderlijke bedrijven te analyseren? Is dit  gebruikelijk  in  de  bedrijfskunde?  Bestaat  er  bedrijfskundige  literatuur  waarin  dit  op  vergelijkbare wijze  wordt  gedaan?”  Een  groot  omslagpunt  in de Mexicaanse drugsoorlog was het  uiteenvallen van de Partido  Revolucionario  Institucional.  Hoe   komt  het  dat  deze  gebeurtenis  zoveel  invloed  had?  Om erachter   te  komen  hoe  de  drugsoorlog  kan  worden  beëindigd  is  het  belangrijk  te  weten  welke partijen teveel  macht  bezitten  en  waarom.  De  bedrijfskundige beantwoordt daarom de vraag: "Wat moet er aan de  machtsverhoudingen  tussen  de   verschillende  partijen  veranderen  om  de  drugsoorlog  tot  een  eind  te brengen?" De  culturele  antropoloog  kijkt  naar  culturen  als  systemen  die  worden  vormgegeven  door  symbolen, 4

rituelen,  normen  en  waarden.  Deze  hangen  vaak  samen  met  de  samenstelling  van  de  samenleving. Omdat  er  niet  één  Mexicaanse  cultuur  bestaat, zal er worden gekeken naar de cultuur van betrokkenen in  de  Mexicaanse  drugsoorlog.  Wat  zijn  de  normen,  waarden  en  gewoonten  binnen deze samenleving? In  de  drugsoorlog  betekent  een  hoge  sociaal­economische  status niet automatisch dat er geen sprake is van  betrokkenheid  aan  drugshandel,  deze  oorlog  speelt  zich  af   over  de  hele  burgerlijke  samenleving. Wel  heeft sociaal­economische status invloed op de posities binnen de kartels. De culturele antropoloog zal  daarom  de  vraag  beantwoorden:  “Hoe  is  de  samenleving  van  de  Mexicaanse  drugsoorlog opgebouwd?”. De  deskundigen  van  betreffende  disciplines  zullen  eerst  hun  eigen  inzichten  presenteren  waarna  er naar een  common  ground  tussen  deze  inzichten  zal  worden  gezocht.  Met  behulp  van  de  verschillende technieken  zullen  de  inzichten  worden  geïntegreerd  tot  nieuwe  common  ground  assumptions  en common ground concepts welke de onderzoeksvraag zullen beantwoorden.

5

2. De Mexicaanse drugsoorlog vanuit de Sociale Geografie

Het ontstaan van de Mexicaanse drugsoorlog Vanuit  sociaal  geografische  perspectief  is  het  interessant  om  te   kijken   waarom  de  drugsoorlog  in Mexico  totaal  is  geëscaleerd.  Het  is  belangrijk  om  te  kijken  naar  de  invloed  van  de  Verenigde  Staten van  het  huidige  probleem.  In  Mexico  is  er  altijd  al  veel  illegale  handel  geweest van goederen afkomstig uit  Zuid­Amerika  naar  de  Verenigde  Staten.  Dit  komt  omdat  er  in  Zuid  Amerika  veel  drugs  wordt geproduceerd  en  er  in  de  Verenigde  Staten  een  grote  vraag naar drugs is. Mexico ligt hier topografisch gezien tussen in. Maar  het  gaat  er hier niet om waarom er in drugs gehandeld wordt maar waarom dit probleem zo gewelddadig  is  geworden.   Vanuit  de  sociale  geografie  wordt  er  gekeken  naar  de  invloed  van  de Verenigde Staten op dit conflict dat vanaf 2006 elk jaar meer doden veroorzaakt. Neoliberalisme Tussen  de  jaren  1960  en   1979   had  Mexico  een  economische  groei  van  3.5  procent.  Het  gemiddelde loon  lag  rond  de  $4.5  per  dag  .  Vanaf  1980  werden  er  neoliberale  hervormingen  doorgevoerd  en economische  handelsverdragen  gesloten, zoals de NAFTA. Vanaf 1980 was de economische groei nog maar 0.1 procent en vanaf 1992 tot 2007 1.6 procent. Het gemiddelde loon is gezakt naar $3.70. Door  de  vrijhandelsverdragen  verloren  2.3  miljoen  Mexicanen  hun  baan   in  de  agrarische  sector doordat  er  goedkoper  geïmporteerd  kon  worden  vanuit  de  gesubsidieerde  agrarische  sector  in  de  VS (Mercille, 2011). Hierdoor  is  er  een  groei  te  zien  in  de  informele  sector  waarin  er  nauwelijks  geld  word  verdiend door  de  Mexicaanse  bevolking.  In  1992  werkte al 53 procent in dit grijze gebied en in 2004 maar liefst 57 procent. Vanaf 2000 kwam daar ook nog de concurrentie bij van productielanden als China en India waardoor  nog  meer  Mexicanen  zonder  baan  kwamen  te  zitten  (Mercille,  2011).  Deze  economische achteruitgang  heeft  ervoor  gezorgd  dat  een  groot  deel   van  de  Mexicaanse  bevolking  geld  bij  moet verdienen  om  in  leven  te  blijven.  Werken  in  de  drugshandel  is  voor  velen  de makkelijkste  weg. Steeds meer  Mexicanen  kiezen  voor  het  geld in de drugshandel omdat er genoeg werk in te vinden is en je snel een behoorlijk salaris verdient. Verandering drugsverkeer Een  andere   oorzaak  van  de  groei  in  de  Mexicaanse  drugs  industrie  is  het  feit  dat  voorheen  drugs  uit Zuid­Amerikaanse  landen  via  het  Caribisch  gebied  en  Florida  de  VS  binnen  kwam.  Door  het neoliberalisme  is er een  intensere handel tussen de Verenigde Staten en Mexico. Hierdoor is het vervoer over  de  grens  tussen  deze  twee  landen  vanaf  de  jaren  80  enorm  gestegen.  Veel  drugsproducenten  in Zuid­Amerika  sluiten  contracten  met  Mexicaanse  drugskartels.  De  drugskartels  in  Mexico  zijn verantwoordelijk  voor  de  toevoer  van  drugs  naar de Verenigde Staten (O’Neil, 2009). Bijna alle drugs die de VS binnenkomt wordt geproduceerd in Zuid­Amerika en komt vanaf Mexico vervolgens  het land binnen.  Op  de kaart in figuur 2.1 is dit met pijlen aangeduid en zijn de gebieden van  de kartels met kleur op de kaart aangegeven. Figuur 2.1: De verschillende kartels en drugsstromingen binnen Mexico (Mexican drug war, 2011) 6

Van Autocratie naar democratie De  politieke  partij  de   IRP  had   tot  de   jaren  80  een  monopolie  positie  in  Mexico,  er  heerste  een  soort dictatuur.  Zij  controleerden  de  verschillende  drugskartels  in  Mexico  en   zorgden  ervoor  dat  de verhoudingen  tussen de kartels in evenwicht bleven. De overheid was omkoopbaar maar het land kende relatief  weinig  geweld.  Het  neoliberalisme  heeft  er  voor  gezorgd  dat  er  vrijhandel  kwam  die  de gemiddelde  Mexicaan  een  stuk  armer  maakte en werkloos. De  verandering van een autocratie naar een democratie  moest  ervoor  zorgen  dat:  de  Mexicaan  in  alle  vrijheid  mocht  stemmen  op  een  politieke partij,  er  voor  iedereen  gelijke  kansen  waren  op  de  arbeidsmarkt  en  er  een  eerlijk  rechtssysteem  zou zijn.  Het  heeft  er   echter  voor gezorgd dat de samenleving die  enigszins leek te werken in een klap totaal veranderde.  Op  dit   moment  is  het  vertrouwen van de Mexicaanse bevolking in het rechtssysteem ver te zoeken  zo  blijkt  uit  het  volgende  citaat:  “Most  of  Mexico's  various  police  forces  continue  to  be largely incapable  of  objective  and  thorough  investigations,  having  never  received  adequate  resources  or training.  Impunity  reigns:  the  chance  of  being  prosecuted,  much  less  convicted,  of  a  crime  is  extremely low.  As  a  result,  Mexicans  place  little  faith  in  their  law  enforcement  and  judicial  systems”  (O’Neil, 2009:69). Weinig  vertrouwen  in  het  rechtssysteem  en  daarnaast de nieuwe  vrijheden voor de kartels zorgen ervoor  dat  er  een  nieuwe  situatie  ontstaat  waarin  de  drugskartels  steeds  meer  macht  krijgen  binnen  de samenleving.  De  kartels  in  Mexico  gaan  het  gevecht  met  elkaar aan. Dit komt doordat de PRI een lege ruimte  heeft  achtergelaten  die  de  kartels  proberen  te bemachtigen. De democratie geeft de drugskartels meer vrijheid en meer macht in de Mexicaanse samenleving. In  2000  wint  de  PAN  (Partido  Acción  Nacional)  uiteindelijk  de  verkiezingen  en  heeft  de  PRI 7

voor  het  eerst sinds zeventig niet meer de macht in Mexico. In 2006 slaat de nieuwe president Calderón van  de  PAN  een  nieuwe  weg  in.  Hij  wordt  gesteund  door  de  VS  en  moet  de  strijd  aangaan  met  de drugskartels.  Vanaf  2006  tot  op  heden  zijn  er  al  zo’n  45.000  burgers,  210  militairen  en  1450 politieagenten  gedood  in  de  Mexicaanse  drugsoorlog  (Mercille, 2011). De harde aanpak leid voorlopig alleen  tot  een  steeds  heftiger  wordende  oorlog  en lijkt voorlopig geen oplossingen te bieden. Figuur 2.2 laat  de  drugs  gerelateerde  moorden  in  Mexico  in  de  periode  januari  tot  november  2011  zien  en  de verandering met het jaar daarvoor. Figuur 2.2: Drugs gerelateerde moorden in 2011 (Scoop, 2011).

Wapenindustrie en hegemonie VS Ondanks  het  negatieve  effecten  die  de  nieuwe  aanpak  lijkt  te  hebben  steunt  de  Verenigde  Staten  de strijd  van  Calderon  tegen  de  kartels  nog  steeds.  Vanaf  2008  werd  er  door  de  VS  $1.5  miljard uitgegeven  aan  het  trainen  en  bewapenen  van  de  militairen­  en  politiemacht  in  Mexico.  Vanaf  2010 werden  er   26   gepantserde  voertuigen  geleverd  aan  Mexico,   zeven  Bell helikopters ter waarde van $88 miljoen  aan  het leger van Mexico en drie UH­60 helikopters ter waarde van $76.5 miljoen geleverd aan de  Mexicaanse   federale  politie.  Al deze wapens werden geproduceerd door bedrijven uit de Verenigde Staten  en  kunnen  worden  gezien  als  giften  van  de  Amerikaanse  overheid  aan  hun eigen wapenindustrie (Mercille,  2011).  Daarnaast  komt  87%  van  de wapens in de Mexicaanse drugsoorlog  uit de  Verenigde Staten.  De  wapenindustrie  van   de  Verenigde  Staten  verdient  op  deze  manier  veel  geld  aan  de Mexicaanse drugsoorlog. De  regering  van  de  Verenigde  Staten  heeft  nog  meer  redenen  om  het  conflict in Mexico op deze 8

manier  te  willen  bestrijden.  Het  wil  hegemonie  in  Latijn  Amerika.  Het  is  al  jaren  bekend  dat  er  veel corruptie in Mexico is. De Verenigde Staten hebben al die jaren hun voorkeur gehad voor het uitbreiden van  hun  macht  in  Latijn  Amerika  in  plaats  van  het  aanpakken  van  de  corruptie.  De  laatste  jaren  is  de Verenigde  Staten  druk  bezig  met  het  oppakken  van  corrupte  leiders  in  Mexico  in  hun  strijd  tegen  de drugskartels.  Het  volgende  citaat  geeft  aan  dat  de  Mexicaanse  drugsoorlog  door  de  Verenigde  Staten wordt  gebruikt  als  excuus  om  hun  militaire   macht  in  Latijn  Amerika  uit  te  breiden en tegenstanders van neoliberale  hervormingen  aan  te  pakken:  “The  war  on  drugs—just like the ‘war on terror’—has served as  one  pretext  to  deepen  bilateral military relations with Latin American countries and has proved useful to  contain  popular  opposition  to  neoliberal  reforms”  (Mercille,  2011:1644).  In  dit  citaat  wordt  de vergelijking  gemaakt   met   de  ‘war  on  terror’.  Deze  oorlog  wordt  beschouwd  als  een  excuus  van  de Verenigde  Staten  om  hegemonie  in  het Midden­Oosten te hebben. Het zou de Verenigde Staten vooral gaan  om  de  grote  olie  voorraden  in  dit  gebied.  De  Mexicaanse  drugsoorlog  wordt  door   de  Verenigde Staten gebruikt om hegemonie in Latijn Amerika te hebben. Oplossingen voor het beëindigen van de Mexicaanse drugsoorlog De  Mexicaanse  drugsoorlog  is  een  complex  probleem  en  is  niet  enkel  door  de  sociale  geografie  te verklaren  of  op  te  lossen.  Daarom  zullen  we  een  voorlopig  oplossing  geven  voor  het  probleem.  Het Neoliberalisme  heeft  ervoor  gezorgd  dat  de  Mexicaanse  economie  amper  nog  groeide.  Het  is  daarom belangrijk  dat  de   Verenigde  Staten  het  geld  gaat  investeren  in  het  stimuleren  van  de  Mexicaanse economie.  Op  dit moment geeft de Verenigde Staten veel geld uit aan het bestrijden van de Mexicaanse drugsoorlog  en  het  opsporen  van  drugs.  Ze  kunnen  dit  geld  beter  besteden  aan  het  stimuleren  van  de Mexicaanse economie in plaats van het sponsoren van hun eigen wapenindustrie. Daarnaast  is  het  belangrijk  dat  de  vraag  naar  drugs  in  de  Verenigde  Staten  zal  dalen.  De Verenigde  Staten  heeft  een  vele  malen  hogere  drugsconsumptie  dan   bijvoorbeeld  Europa.  De Verenigde  Staten  heeft  nu  harde  aanpak.  In  Europa  is er een softere aanpak. De Verenigde Staten kan het  geld  wat  ze  op  dit  moment  uitgeven  aan  deze  harde  aanpak  en  de  Mexicaanse  drugsoorlog  beter gebruiken om drugsverslaafden te ondersteunen bij het afkicken (O’Neil, 2009). Het  is  belangrijk  dat  de  Verenigde  Staten  niet  langer  enkel  uit  eigen  belang  handelt  en  het probleem  in  Mexico  echt  probeert  aan  te  pakken.  Ze  moeten  Mexico  ondersteunen  om  een democratisch  land te worden. Er moet een goed rechtssysteem komen waar de bevolking vertrouwen in heeft.  Belangrijk   is  dat  de  Mexicaanse  economie  op  gang  komt  zodat  de  Mexicaanse  bevolking  een keuze  heeft  om  niet  langer  voor  de  drugskartels  te  werken  en  toch  een  fatsoenlijk  bestaan  te  kunnen hebben.

9

3. Bedrijfskunde over de Mexicaanse drugsoorlog Inleiding Tot  voor  1914  waren  verdovende  en  stimulerende  middelen  zoals  heroïne,  cocaïne  en  morfine  nog legaal  en  vrij   verkrijgbaar  in  de  Verenigde  Staten.  Chinezen  vestigde  zich  aan  de  westkust  van Mexico—voornamelijk  in  Sinaloa—om  daar  opium­bevattende  planten te kweken  en die te exporteren naar  de  VS.  Nadat  de  verslavende  en  destructieve  werking  van  deze  drugs  duidelijk  werden  kwam er steeds  meer  controle   op   de  verkoop  en  het  gebruik  van  deze  middelen.   Desondanks  bleef  de Mexicaanse  exportmarkt  bestaan  en  werden  er  slechts  sporadisch  mensen  opgepakt  voor  het smokkelen van drugs. Pas  toen  in  1919  door  de  drooglegging  (alcoholverbod)  van  de  Verenigde  Staten  ook  alcohol de  grens  over  werd  gesmokkeld  veranderde  de  situatie.  Omdat  alcohol   niet   zo  makkelijk  was  te verbergen  als  drugs  moesten  douane­ambtenaren  worden  omgekocht  of  zelfs partnerschappen worden aangegaan   met   hogere  functies  binnen  de  douane.  Zo  raakte  stap  voor  stap  de  Mexicaanse  politiek betrokken  en  ondernemers  uit  deze  kringen  werden  gefinancierd om luxe hotels, nachtclubs en casino’s te  starten.  De  smokkelaars  investeerden  weer  in  deze   ondernemingen  en  zo  ontstond  een  netwerk  van smokkel­ en witwaspraktijken. Machtsvacuüm Rond  dezelfde  periode,  van  1910  tot  1929, woedde in Mexico de Mexicaanse Revolutie. Aan het eind van  deze  revolutie werden alle facties en bevelhebbers samengevoegd in één en dezelfde partij,  de partij die  nu  de  Partido  Revolucionario   Institucional  of  PRI  heet.  Tot  aan  de  jaren  zestig  heeft  deze  partij volledig  alleen  geregeerd  en  was  er  dus  meer  sprake  van een autoritarisme dan democratie. In de jaren zeventig  zorgde  wetswijzigingen  ervoor  dat  er  ook  andere  partijen  deel  konden  uitmaken  van  de regering  en  zo   raakte  langzaamaan  ook  de  PAN en PRD aan de macht. In 2006 werd de PRI voor het eerst  ingehaald  door  zowel  de  PAN  als de PRD en raakte in één klap meer dan  de helft van haar zetels kwijt, zowel in de kamer als in het senaat. De  snelle  oplossing  van  de  PRI  creëerde  een  machtsvacuüm  dat  niet  kon  worden  opgevuld door  de  oppositie.  Drugskartels  sprongen   in  dit  gat  en  versterkte  de  onduidelijke  scheiding  tussen overheid  en  onderwereld.  De  regering  en  kartels  raakte  op  deze  manier  steeds  meer  in  elkaar verworven.  De drugskartels worden dus  in de loop van de twintigste eeuw groter en machtiger en vanuit bedrijfskundig  perspectief   is  het  interessant  om  te  kijken  hoe  professioneel  ze  daarmee  zijn  geworden. Om  dit  te  bepalen  heb  ik  gekeken  naar  de  marktomvang,  de  grootte  van  de  coöperaties  en  interne organisatie. Marktomvang Misschien  wel  het  meest  bepalend  voor  de  professionaliteit  van  een  organisatie   is  de  omvang  van  de markt  die  zij  bedient.  Hoe  groter  de  markt  is  hoe  meer  omzet  er   wordt  gedraaid  en  hoe  groter  de mogelijkheden  zijn  voor,  in  dit  geval,  de  kartels.  De  kartels  handelen  in  verschillende  soorten  drugs; voornamelijk  marijuana,  ephedra  en  cocaïne.  Om  voor  elk  type  drugs  een  schatting  te  maken  van  de marktomvang,  stelt  Kilmer  (Kilmer   et  al,  2010)  twee  methodes  voor:  supply­sided  en  demand­sided. 10

Supply­sided  is  ingewikkeld  alleen  al  vanwege  de  verschillende  cijfers  die  door  organisaties  worden geraporteerd.  Zo  schat  bijvoorbeeld  de  VS  de  productie  van  cocaïne  zo´n  70%  hoger  in  dan  de Verenigde  Naties.   Bij  marijuana  lijken  verschillende  supply­sided  schattingen  veel  hoger  te  liggen  dan mogelijk  zou  moeten  zijn  aan  de  consumptiekant,  sommige  schattingen  zouden  uitkomen  op  een consumptie  van  1.2kg  per  gebruiker  in  de  VS,  wat zou betekenen dat elke gebruiker gemiddeld om de twee  uur  een  joint  rookt.  Overigens  wordt  opgemerkt  dat  dit  probleem  een  bekend  fenomeen  is  bij supply­sided schattingen. Een  betrouwbare  methode  is  de  demand­sided  schatting.  Dat  komt  neer  op  het  tellen  van  het aantal  gebruikers  vermenigvuldigd  met  hun  bijbehorende  consumptiewaarden.   Hoewel  deze  zwaar leunen  op  enquêtes  en  ook  daar  de  nodige  moeilijkheden  aan  zijn  verbonden,  geven  ze  in  ieder  geval een  betere  schatting  dan  de  supply­sided  schattingen.  Voor  marijuana  komt  dit  neer  op  zo'n  3.200  tot 3.300  ton  (megagram!).  Vervolgens  moeten  we  in  de  gaten  houden  dat  niet  alle  marijuana  in  de  VS afkomstig  is  uit  Mexico.  60%  tot  33%  is  afkomstig  uit  andere  exportlanden  als  Canada  of  Jamaica  of wordt binnen de grenzen van de VS gekweekt. Om  nu  tot  een  marktwaarde  van  de  drugs  te  komen  is  het  belangrijk  te  realiseren  dat  de marijuana niet overal dezelfde prijs heeft maar  afhankelijk  is van de mate waarin het al vervoerd is op de supply  chain.  Zo  kost  een  kilogram  cocaine  in  Columbia  USD  2000,  in  Mexico  is  deze  kilo  al  USD 10.000  waard  en  eenmaal  over  de  grens  tussen  de  USD  14.000  en  18.000.  Vervolgens  wordt  deze kilo  verdeelt  en   per gram verkocht om uiteindelijk meer dan USD 100.000 op te leveren. Voor ons van belang  is  wat  de  kartels  verdienen  aan  het  smokkelen,  met  andere  woorden  voor  welke  prijs de drugs worden  verkocht  aan  de  VS,  de zogenaamde export price. Uitgaande van een gemiddelde kiloprijs van USD 880 per kilo (Kilmer et al, 2010) komen we dan uit de volgende formule: export total = 880 * 3,300,000 * ( (40%+67%) / 2) ≈ 1.5 miljard USD Op  vergelijkbare  wijze  kunnen  we  voor  andere  drugs  een  schatting  maken  van  de  exportwaarde. Humphreys (Humphreys, 2011) komt daarmee tot de volgende overzichten:

11

De  overzichten  verschillen  hem  in  de  niet­drugsinkomsten,  ook  hier  zijn  we  namelijk  weer  afhankelijk van  zeer  uiteenlopende  schattingen. Met de exportwaarde van marijuana (MJ) van ongeveer 1.5 miljard komen  we  dan  uit  op  een  totale  omzet  tussen  de  10  en  20  miljard  USD.  De  gehele  Mexicaanse drugskartels  zouden  daarmee  ergens  onderaan  de  Fortune  Global  500  staan,  samen  met  bijvoorbeeld 12

Akzo  Nobel  (20,4  miljard  USD,  479ste  plaats)  of  Heineken  (21,7  miljard,  448ste  plaats)  (Fortune Global 500, 2011). Interne Organisatie Wat  betreft  het  aantal  werknemers  van  de  kartels  zijn  ook  slechts  schattingen  beschikbaar.  Een schatting  van  de  VN  baseert  haar  claim  op  het  percentage  in  beslag  genomen  cocaïne.  In  2007  werd (naar  verdere  cijfers  van  de  VN)  ongeveer  10%  van   de  totale  cocaïne  bedoeld  voor  de  Amerikaanse markt  onderschept.  Daarnaast  waren  er  gemiddeld  20.000  arrestaties  van  kartelleden.  Nu  gaat  de beredenering   dat  als  het  aandeel  gearresteerden  gelijk staat aan het aandeel in beslag genomen cocaïne, dat  er  dan  20.000  *  10  =  200.000  kartelleden  zijn. Een grove schatting die zou betekenen dat er meer mensen  voor  de  kartels  werken  dan  de  grootste  supermarktketen  in  Mexico;  Wal­Mart  de  México (140.000  werknemers)  of  ongeveer  evenveel  als  in  het  Mexicaanse  leger  (237.000  medewerkers) (IISS  2007).  Andreas  (Andreas,  1998)  komt  ook  uit  op  een  ledenaantal  van  200.000  tot  300.000. Hier nog niet in meegenomen zijn de duizenden banen rondom de kartels, van boeren tot bankiers. Duidelijk  is  in  ieder  geval  dat  de  drugssmokkel  een  zeer  grote  werkgever  is   met  een  hoop professionele  mogelijkheden.  Zo  zien  we  dat  ze  gebruik  maken  van  salarisschalen,  wat  betekent dat er een  duidelijk  financiële  hiërarchie  is  in  de  functies  binnen  de  kartels.  Dit  zorgt  ervoor  dat  mensen  zicht hebben  op  een  nieuwe  functie  en  gemakkelijker  doorgroeien  naar  een  nieuwe  positie.  Een  tweede mogelijkheid  is  die van vervangbare werknemers. Door de grote schaal waarop de kartels opereren zijn de  functies  van  werknemers  zo  duidelijk  afgebakend  dat  ze   makkelijk  kunnen  worden  vervangen door nieuwe.  Dit  maakt  teven  het  arresteren  of  liquideren  van  kartelleden  minder,  zoniet  niet,  effectief.  Niet geheel  verrassend  is  het  dan  ook  als de kartels en de bedrijvigheid eromheen wordt vergeleken met een natie op zich, een zogenaamde ‘natie binnen een natie’.

13

4. De Mexicaanse drugsoorlog vanuit de Culturele Antropologie

In de culturele antropologie wordt er naar culturen gekeken als systemen die worden vormgegeven door symbolen,  rituelen,  normen  en  waarden.  De  bouw  van  de  samenleving  is  hier  vaak  afhankelijk van; het gedrag  van  mannen  en  vrouwen is erg afhankelijk van normen en  waarden. Een cultuur is echter een erg dynamisch  begrip;  één  cultuur  bestaat  niet.  In  dit  hoofdstuk  is  daarom  gekeken  naar  de  cultuur  binnen de  Mexicaanse   drugsoorlog.  Waarom  gaat  men  meedoen  in de drugsindustrie? Wie doen er mee? Wat zijn  de  normen  en  waarden?  De  culturele  antropoloog  zal  de  vraag  beantwoorden  hoe  de  samenleving binnen  de  Mexicaanse  drugsoorlog  is  opgebouwd  en  wat  er  aan  deze  samenleving  moet  worden verandert  om  de  oorlog  te  kunnen  beëindigen.  Duidelijk zal worden dat er veel factoren zijn die invloed hebben op, of een gevolg zijn van, de Mexicaanse drugsoorlog. Een  belangrijke  vraag  die  niet  kan  worden  genegeerd  bij  het  analyseren  van  de  Mexicaanse drugsoorlog  is  waarom  mensen  eraan  mee  gaan  doen.  Een  belangrijk  inzicht  hierin  is  dat  de  slechte economie  in  Mexico   een  grote  oorzaak  is.  Stout  (2012)  schrijft  dat  “to  tens  of  thousands  of  young people  employment  with  a  drug   corporation  “at  least  offers  something,”  as  a  seventeen­year­old  high school  dropout  told  me  after  a  friend  offered  to connect him with a recruiter. Al Jazeera quoted a drug organization  member:  “I  could  never  go  back  to  making ten dollars a day. At least here I get paid and I have  some  opportunity  to  rise  up.  In   other  jobs  I  will  always  be  at  the  bottom”  (Stout,  2012:41).  In andere  woorden,  drug corporaties goed en het is mogelijk om hoger in de hiërarchie te komen. Dit trekt jongeren omdat het een aantrekkelijke en ‘makkelijke’ manier is om veel geld te verdienen. Campbell  (2008)  onderbouwt  dit  en  zegt  dat  veel  beginnen  met het smokkelen van drugs “as a desperate  economic  measure,  given  their  limited  options  in  the  mainstream  economy”  (Campbell, 2008:259).  Ook  zegt  hij  dat  bij  de  grens  van  Mexico  en Amerika, armoede en de hogere inkomsten in de  drugs  industrie  velen  de  drugsindustrie  in  duwen:  “Even  though  the  vast  majority  of  U.S.­Mexico border  women do not engage in smuggling, the region's poverty and the increased income drugs provide push  thousands  into  the  trade  each  year.  Moreover,  border  women  who  are   not  smugglers themselves are  often  heavily   affected  by  the  drug  business,  whether  as  drug  consumers  or  the  spouses,  lovers  or relatives  of  male  smugglers”  (Campbell,  2008:235).  Vrouwen  die  zelf  niet  smokkelen  worden  ook  de drugsindustrie  ingetrokken  omdat  ze  bijvoorbeeld  vrouw,  geliefde  of  familielid  zijn  van  mannelijke smokkelaars. De  drugsindustrie  biedt  veel  mogelijkheden voor de laaggeschoolden en degenen die slachtoffer zijn  van  de  slechte  economie.  Het  is  echter  niet  alleen  de  lagere  klasse  die  meedoet  aan  deze  oorlog. Ook  de  hogere  klasse  in  betrokken  in  de  drugsindustrie.  In  de  oorlog  betekent  een  hoge socio­economische  status  daarom  niet  dat er niet wordt gehandeld; de drugsindustrie speelt  zich af over de  hele  burgerlijke  samenleving.  De  socio­economische  status  heeft   wel  invloed  op  de  individuele posities  binnen  de  kartels.  Deze  staan  veel  onder  leiding  van  voormalige  Mexicaanse  leger  en  marine officieren.  “By  the   1970s importing Colombian cocaine and getting it into the United States had become an  increasingly  complex  business.  The  so  called  “cartels”  or  drug  corporations   included  accountants, lawyers,  chemists,  legislators,   and entire corps of police departmentalized into individual functions which included  marketing,  investment,  press  relations,  and  militarized  units,  most  of  which  were  led  by experienced  former  Mexican  Army  and  Navy  officers” (Stout, 2012:35). Veel van deze hoogopgeleide gouverneurs,  bankiers  en  zakenlieden  beschouwden  het  groeien  en   exporteren  van  drugs  zo  natuurlijk 14

en  profitabel  als  het  groeien van katoen of maïs. De inkomsten van de drugsindustrie filtreerden door de economie  en  werden  toegeschreven  aan  “verkoop  van  landbouwproducten”  wanneer  de  bron  van inkomsten in twijfel werd getrokken. Vanwege  het  feit  dat  veel  functionarissen  betrokken  zijn  in  de  drugsindustrie  is  er  geen vertrouwen  meer  in  de  politie;  de  openbare  veiligheid  ontbreekt.  Stout  (2012)  argumenteert  dat individuele  entrepreneurs  privé  “legers”  nemen  zodat  familieleden,  het  bedrijf en industriële sites kunnen worden  beschermd.  “Other  forces  primarily  formed  of  former   military  and  police  personnel  became private  “armies”  contracted  by  individual  entrepreneurs.  They escort dignitaries and their families, guard business  and  industrial  sites,  and—like  the  drug  organization  paramilitaries—serve  as  armed  couriers. As  an  Oaxaca  self­employed  contractor,  Ali  Jiménez,  told  me,  “It’s  come  to  the  point  that  the government  lets  these  guys (entrepreneurs) surround themselves with gunmen since nobody can  trust the police  and  there’s  no  public  security”  (Stout,  2012:38).  Een  voormalige  journalist  uit  Chihuahua  verliet zijn  beroep als gevolg van bedreigingen met de dood. Hij vergelijkt de Mexicaanse drugsoorlog met een voetbalwedstrijd  zonder  coaches  of  scheidsrechters.  Kartels  gaan  hun  eigen  gang  en  hebben  hun eigen regels  waardoor  er  meer  schade  wordt  toegebracht   aan  buitenstaanders  dan  aan de kartels zelf (Stout, 2012). Campbell  (2008)  ondersteunt  dit met het concept la plaza: “The cartels transport drugs through territories  in  which  they  have  bribed  politicians,  police,  military  officials  and  border  guards.  This arrangement  is  known  as   "la  plaza"  (Campbell,  2008:236).  Doordat  politici,  politie  en  militaire functionarissen  gemakkelijk  omgekocht  kunnen  worden  verlaagt  dit  ook  het vertrouwen in de politie en het  leger.  De  lokale  bevolking  voelt  zich  niet  meer  veilig  en  kan   niet   meer  vertrouwen  dat  de  politie en het leger zorgen voor openbare veiligheid. De  belangrijkste  inzichten  die  binnen  de  culturele  antropologie  te   vinden  waren,  waren  de slechte  economie,  de  betrokkenheid  van  de  hogere  klasse  en  het  ontbreken  van  vertrouwen  in  de openbare  veiligheid.  Door   de  slechte  economie  zien  veel   jongeren  geen  andere  manier  om  geld  te verdienen  dan  zich  aan  te  sluiten  bij  een  kartel.  Deze biedt vaak betere inkomsten hoe hoger je komt in de  hiërarchie.  De  drugsindustrie  bestaat  niet  alleen  uit  de  lagere  klasse.  Ook  hoogopgeleide functionarissen  zijn  erin  betrokken.  Vele  kartels  staan  bijvoorbeeld  onder  leiding  van  voormalige  leger en  marine  officieren.  De  drugsindustrie  speelt  zich  daarom  af  over  de  hele  burgerlijke  samenleving.  Dit zorgt  echter  wel  voor  het  ontbreken  van  vertrouwen  in  de  openbare  veiligheid.  Drugs  entrepreneurs worden  vaak  beschermd  door  voormalige  militairen  en  politie.  De  overheid   doet  hier  echter  niets  aan waardoor  niemand   de  politie  meer  vertrouwt.  Dit  komt  ook  mede  omdat  politici,  politie  en  militaire functionarissen vaak omgekocht worden, ook wel bekend als la plaza. Om  de  Mexicaanse   drugsoorlog  tot  een  einde  te  brengen  zouden  deze  drie inzichten verbeterd moeten  worden.  Een  voorlopige conclusie is daarom dat er betere werkomstandigheden moeten komen voor  de  lagere   klasse.  Ook  moet  de  overheid  harder  in  opstand  komen  tegen   functionarissen  die  zelf actief  zijn   in  de  drugsoorlog,  bijvoorbeeld  met  hulp  uit  Amerika.  Een  gevolg  hiervan  zou  zijn  dat  de bevolking  weer  vertrouwen  krijgt  in  de  politie.  Al  deze  ideeën  zijn  echter  makkelijker  gezegd  dan gedaan.  Door  andere  disciplines  hierbij  te  betrekken zal duidelijk worden wat de beste oplossingen zijn voor het beëindigen van de Mexicaanse drugsoorlog.

15

16

5. Common Ground

Involvement through bad economy Het  eerste  probleem  dat  we  vonden  was  dat  een  aantal  inzichten  niet  conflicteerden  en elkaar ook niet uitsloten,  maar  er   wel  verschillen  te  vinden  waren.  Wij  realiseerden  dat  er  een  verband  was  te  vinden tussen deze drie inzichten omdat ze elkaar aanvullen. Een  inzicht  vanuit  het  sociaal  geografisch  perspectief  is  dat  een  negatief  effect  van  de Mexicaanse  drugshandel  de  stijging  van  de  informele  economie  is.  Deze  informele  economie  biedt slechtere  werkomstandigheden  voor  werknemers;  het  vormde  57  procent  van  de  beroepsbevolking  in 2004. Een  inzicht  binnen  bedrijfskunde  is  dat  net  als  veel  legitieme  bedrijven,  drugsorganisaties  ook salarisschalen  hebben.  Deze  beginnen  meestal  met  het  equivalent  van  800  Amerikaanse  dollars  per maand, een figuur dat verdubbelt na een bepaald aantal maanden of jaren in dienst. Binnen  culturele  antropologie  werd  het  inzicht  gevonden  dat  drugsorganisaties  tienduizenden jongeren  trekt.  Dit  komt  omdat voor deze jongeren de werkgelegenheid binnen een drugsorganisatie “in ieder  geval  iets biedt”. Zoals  een jong lid van een drugsorganisatie zei: “I could never go back to making ten  dollars  a  day.  At  least  here  I  get  paid  and  I  have  some  opportunity  to  rise  up.  In   other  jobs  I  will always be at the bottom”. Het  onderliggende  principe  die  wij  vonden  was  dat  door  de  slechte  economische omstandigheden  meer  jongeren  voor  criminele  organisaties  gaan  werken.  Dit  komt  omdat  de salarisschalen  in  drugsorganisaties  te  vergelijken  zijn  met  legitieme  bedrijven  en  daarom aantrekkelijker zijn  dan  die  van  moeilijk  te  vinden  legale  baantjes.  Jongeren  hebben  zo  meer  kans om zichzelf omhoog te werken en dus op een goedbetaalde baan. De  techniek  die  dit  probleem  oplost  is   organisatie.  Het  ene  inzicht  is  een  voorwaarde  voor  het andere;  door  het  onderliggende  principe  te  identificeren  worden  verschillende  disciplinaire  concepten georganiseerd in relatie tot het onderliggende principe. Nation within a Nation Ook  in  het  tweede  probleem  vonden  we  dat  de  inzichten  niet  conflicteerden  en  elkaar niet uitsloten, ze verschilden echter wel. Tevens was er een verband te vinden tussen deze inzichten. Een  inzicht  binnen  sociale  geografie  is  dat  wanneer  de  Partido  Revolucionario  Institucional (PRI)  zijn  macht  verloor  aan  Partido  Accion  Nacional  (PAN)  in  2000,  dit  ook  het  verval  van autocratie  betekende.  De PRI overzag een informeel  systeem waarin de staat de drugshandel binnen het land  reguleerde;   er  was  erg  weinig  geweld  en  elke  groep deed zijn zaken in een relatief stabiele  manier. Toen  de  PAN  aan  de  macht  kwam  nam  drugsgerelateerd  geweld  toe  vanwege  de  gevechten  tussen kartels voor een plek in een nieuwe onstabiele markt. Binnen  bedrijfskunde  werd  het  inzicht  gevonden  dat  door  de  snel  groeiende  drugscoöperaties, “naties  binnen  een  natie”  met  een  eigen  ‘overheid’  ontstonden  die  veel  sociale  en  maatschappelijke activiteiten  absorbeerden  of  verdrongen.  In  vele  aspecten  (investeringen,  handel,  communicatie, transport,  defensie)   stonden  de  “naties  binnen  de  natie”  parallel  met  de  structuur  van  de  federale overheid van Mexico. 17

Een  inzicht  vanuit  het  cultureel  antropologisch  perspectief  is  de  betrokkenheid  van  de  hogere klasse.  Accountants,  advocaten,  apothekers,  wetgevers  en de politie werden in afzonderlijke afdelingen verdeeld  met  een  eigen  functie:  marketing,  investeringen,  persrelaties  en  gemilitariseerde  eenheden.  De meeste kartelafdelingen werden geleid door ervaren voormalige Mexicaanse leger en marine officieren. Het  gevonden  onderliggende  principe  is  dat  door  de  val  van  autocratie,  de  drugscoöperaties vlug  een  plek  in  een  nieuwe  markt  wilden  veroveren  en  de  macht  wilden  over  andere  corporaties; autocratie  had  daarom  geen  tijd  om  te  hervormen.  Hierdoor  begonnen  deze  drugscoöperaties  snel  te groeien:  omdat  er  geen  autocratie  meer  was  gingen  de  drugscoöperaties  hun  eigen  gang en regelden ze zaken  met  een   eigen  ‘overheid’,  met  de  “naties  binnen  een  natie”  als  gevolg.  Dit  was  niet  mogelijk geweest  zonder  het  toezicht  van  hoge  functionarissen  en  officieren  die  mee  wilden  profiteren.  De “naties”  werden  geleid  door  goed  opgeleide mensen en zaken werden professioneel geregeld waardoor de “naties” parallel lopen met de overheid van Mexico. Ook  hier  is  de  oplossing  organisatie.  Door  de  drie  inzichten  te  organiseren  werd  duidelijk  hoe het  machtsvacuüm   een  voorwaarde  is  voor  het  ontstaan  van  de  'natie  binnen  de  natie'  en  kon  de common ground assumption worden gevormd. Corruptie en Immuniteit Het  derde  probleem  dat  we  vonden  was  dat  de  inzichten  niet  conflicteerden  maar  wel  verschillende terminologie gebruikten. In  sociale  geografie  is  het inzicht dat de politie niet in staat is om objectief en grondig onderzoek uit  te  voeren,  omdat  ze  nooit  goede  middelen  of  training  hebben  gekregen.  Hierdoor  is  de  kans  om vervolgd  of  zelfs veroordeeld te worden voor een misdaad erg klein, met het gevolg dat veel Mexicanen weinig vertrouwen in hun rechtshandhaving en justitiële systemen hebben. Een  inzicht  binnen  bedrijfskunde  is  dat  veel  hoge  functionarissen  (gouverneurs,  politici,  etc.) immuun  zijn  tegen  militaire  aanvallen  of  wanneer  PGR  onderzoek  (Procuraduría  General   de  la República, Office of the General Prosecutor) zich richt op hun bedrijven. Binnen  culturele  antropologie  is  een  inzicht  dat  individuele  entrepreneurs  worden  beschermd door  eigen  “legers”  bestaande  uit  voormalige  militaire  en  politie  personeel.  De  overheid  laat  de entrepreneurs  zich  omringen  met  gewapende  mannen  vanwege  het  feit dat niemand de politie vertrouwt en  er  geen  openbare  veiligheid  is.  Ook worden politici, politie, militaire functionarissen en grenswachten omgekocht  zodat  kartels  drugs  kunnen  transporteren  naar  verschillende  gebieden.  Dit  staat  bekend  als “la plaza”. Omdat  de  inzichten  niet  conflicteerden  maar  wel  verschillende  terminologie  gebruikten  was  het noodzakelijk  om  common  ground  te  creëeren.  De  techniek  die  wij  hiervoor  kozen  was  extensie.  De inzichten  van  sociale  geografie,  bedrijfskunde  en  culturele  antropologie  werden  door  elkaar  uitgebreid buiten  de  grenzen  van  de  specifieke  discipline.  Het  nieuwe  common   ground  concept  van corruptie en immuniteit  dat  gevormd  werd,  gaat  het  over  het  feit  dat  de  Mexicaanse  bevolking  weinig  vertrouwen heeft  in  rechtssystemen  omdat  kartels  partnerships  vormen  en  beschermd  worden  door (immune) hoge functionarissen, door ze om te kopen, en de politie niet in staat is om leden van deze kartels te vervolgen of te veroordelen.

18

6. Integratie

We  hebben  in  het  voorgaande  common ground gevonden door organisatie en extensie. We kunnen met deze  inzichten  een  antwoord  geven  op  de  hoofdvraag:  wat  zijn  de  oorzaken  van  de  Mexicaanse drugsoorlog? A more comprehensive understanding Uit  het  voorgaande  is  gebleken  dat  er  in  Mexico  slechte economische omstandigheden zijn. Er zijn veel mensen  werkloos  waardoor  ze  werkzaam  zijn  in  de  informele  sector  waar  weinig geld wordt verdiend. Hierdoor  hebben  veel  Mexicanen  geen  andere  keuze  dan  werken  in  de  drugssector.  Voor  jongeren  is dit de enige mogelijkheid op een goed betaalde baan. Daarnaast  heeft  het  voornemen  om  van  Mexico  een  democratisch  land  te  maken  ervoor gezorgd  dat  de  drugskartels  meer  vrijheid  kregen  van  de  Mexicaanse  overheid  die  niet  langer  in  staat was  om  de  drugskartels  in  bedwang  te  houden.  De drugskartels gingen met elkaar de strijd aan om een plek  te  bemachtigen  in  het  ‘democratische’  Mexico.  Hierdoor   ontstond  er  een  natie  in  een natie. Hoge officieren  en  functionarissen  profiteerden  mee  en  goed  opgeleide  mensen  zorgden  ervoor  dat  de drugskartels goed functioneerde, in tegenstelling tot de democratische Mexicaanse overheid. Door al deze corrupte praktijken daalt het vertrouwen van  de Mexicaanse burger in de overheid en  het  rechtssysteem.  De  politie  functioneert  niet  goed.  Daarnaast  worden  politici,  politie,  militaire functionarissen  en  grenswachten  omgekocht  zodat  de  drugs  kartels  drugs  kunnen   transporteren  naar verschillende  gebieden.  Veel hoge functionarissen zijn immuun voor militaire aanvallen en onderzoek van de PGR. Kortom er is geen vertrouwen. Al  deze  inzichten  samen  hebben  ervoor  gezorgd  dat  Mexicaans  drugsoorlog  kon  ontstaan.  De Verenigde  Staten  hebben  in  2006 de Mexicaanse regering aangemoedigd om het drugs probleem en de drugskartels  in  Mexico  aan  te  pakken.  Deze  harde  aanpak  heeft  ervoor  gezorgd  dat  de  Mexicaanse drugsoorlog geëscaleerd is en er steeds meer doden vallen.

19

7. Actie horizon: Hoe kan de Mexicaanse drugsoorlog beëindigd worden? We  hebben  de   oorzaken  van  de  Mexicaanse  drugsoorlog  hierboven  beschreven.  Het  is  nu  interessant om een oplossing te bieden voor het probleem. Om  het  probleem  op  te  lossen  is het belangrijk dat Mexico een economische ontwikkeling door gaat  maken.  De economische groei moet gestimuleerd worden door onder andere de Verenigde Staten. Om  er  voor  te  zorgen  dat  het  geld  dat  uit  de  economische  groei  wordt gehaald  ook  terecht komt in de Mexicaanse  samenleving  is  het  noodzakelijk  dat  Mexico  democratisch  wordt.  Corruptie   moet aangepakt  worden.  Er  moet  een  rechtstaat  en  politiemacht   worden  geïnstalleerd  waar  het  volk  op  kan vertrouwen.  Hoe   ze  dit  moeten  doen  is interessant om in de toekomst te onderzoeken. Hiervoor zijn de discipline  politicologie  en  economie  nodig.  Deze  twee  disciplines  kunnen  de vragen beantwoorden: hoe zorg  je  ervoor  dat  Mexico  economisch  sterker  wordt?  Hoe  maak  je  van  Mexico  een  goed functionerend democratisch land?

20

8. Conclusie

We  hebben  in  dit interdisciplinaire werkstuk gezien dat de Mexicaanse drugsoorlog steeds verder dreigt te  escaleren.  Dit   was  voor  ons  vooraf ook te reden om onszelf de vraag te stellen: wat zijn de oorzaken van de Mexicaanse drugsoorlog? Vanuit  de sociale geografie kwam naar voren dat de Verenigde Staten een grote rol speelt in het ontstaan  van  de  Mexicaanse  drugsoorlog.  Dit  bleek  uit  het  feit  dat  het  neoliberalisme voor Mexico niet zo  voordelig  uit  heeft  gepakt.  Daarnaast  is  de  ondersteuning  van  wapens  voor  de Mexicaanse regering vooral  een  gift  van  de   regering  van  de  Verenigde  Staten  aan  de  eigen  wapenindustrie.  De  Verenigde Staten  is  vooral  bezig  om hegemonie te behouden in Latijn Amerika en lijkt de Mexicaanse drugsoorlog enkel  te  gebruiken  als  excuus  hiervoor. De Verenigde Staten geeft weinig blijk dat ze de wil hebben om Mexico  democratischer  te  willen  maken  en  zijn  vooral  geïnteresseerd  om  hun  eigen  positie  te versterken. Vanuit  de  discipline  bedrijfskunde  kwam  naar  voren  dat  een  van  de  oorzaken  van  de Mexicaanse  drugsoorlog  is  dat  de  markt  voor  illegale  drugs te groot is. Er is teveel vraag naar en alleen een  erkenning  van  deze  vraag  en  een  nauwere  samenwerking  tussen  boven­  en  onderwereld  zou   dit kunnen  verhelpen  (bijvoorbeeld  legalisatie,  meer  wetenschappelijk  onderzoek  naar  effecten  van  drugs, objectievere voorlichting). De  culturele  antropologie  geeft  drie  redenen  voor het ontstaan van de Mexicaanse drugsoorlog. De  eerste  is  het  grote  aantal  jongeren  dat  de  drugskartels  als  enige   mogelijkheid  zien  om  een  baan  te krijgen.  De  tweede  reden is  de betrokkenheid van de hogere klasse, begeleiding leger/marine officieren, privéondernemingen. En de derde is dat er geen vertrouwen is in de politie en geen openbare veiligheid. De  Mexicaanse  drugsoorlog  is  echter  niet  enkel  te  verklaren  vanuit  deze  drie  disciplines  en wij raden  ten  zeerste  aan om verder onderzoek te doen naar het democratischer maken van de Mexicaanse overheid  en  het  versterken  van  de  economie.  Zoals  al  eerder  genoemd  zijn  de  disciplines  economie en politicologie hier geschikt voor.

21

9. Appendix 1: Data­management tabel

Inzichten Sociale Geografie Auteur/Jaar Inzichten Concepten Mercille, Julien A  related  negative  effect  has  been  the  rise  of  theStijging  informele economie informal  economy,  which  offers  worse  conditions  2012 workers;  it  formed  57  per   cent  of  the  workforce  in 2004, up from 53 per cent in 1992. During  its  seven  decades   in  power  the  PartidoVerval autocratie Revolucionario  Institucional  (PRI),  until   it  lost  power the  Partido  Accion  Nacional  (PAN)  in  2000,  oversaw an  informal  system  whereby  every  relevant  actor,  from the  military,  police,  traffickers  and  local  and  national political  officials,  took  a  cut  from  drug  trafficking. Narco­violence  was  kept  to  relatively  low  levels  and every  group  had  an incentive to conduct its business in relatively predictable and stable manner.

As  the  PRI’s  political  monopoly started losing ground the  late  1980s,  culminating  in  the  PAN’s  2000 presidential  victory,  drug­related  violence  increased. The  traditional  PRI­backed  informal  arrangements  which  the  state  regulated  the  flow  of  drugs  through  country  eroded.  The  result has been a vacuum of power that  has  increased  violence,  as  the  cartels  now  have  fight for their share of a newly unstable market. Most  of  Mexico's  various  police  forces  continue  to  beWeinig  vertrouwen  in largely  incapable  of  objective  and  thoroughrechtshandhaving  en investigations,  having never received adequate resources justitiële systemen or  training.  Impunity  reigns:  the  chance  of  being prosecuted,  much less convicted, of a crime is extremely low.  As  a  result,  Mexicans  place  little  faith  in  their  law enforcement and judicial systems.

22

Inzichten Bedrijfskunde Auteur/Jaar Inzichten Concepten Stout, Robert J. Like  many legitimate corporations the drug organizations Salarisschalen  in have  established  salary   scales, usually beginning with drugsorganisaties equivalent  of  US$800  per  month,  a  figure  that  doubles 2012 after a set number of months or year of service The  financial  fluidity  of  these  rapidly  expanding “Naties binnen de natie” corporations  enabled  them  to  establish  "nations  within the  nation"  that  were  functionally  self­governing  absorbed  or  supplanted  many  social  and  communal activities.

In  many  aspects  (investment,  trade,  communication, transportation,  defence)  the  "nations  within  the  nation" that  the  drug  corporations  formed  paralleled  the structure of Mexico's federal government. Many  governors,  high­ranking  politicians,  business Immuniteit  impresarios,  and  generals  remained  immune  even  when functionarissen military  raids  or  PGR  investigations  targeted  their agencies.

hoge

Inzichten Culturele Antropologie Auteur/Jaar Inzichten Concepten Stout, Robert J. To  tens  of  thousands  of  young  people  employment with Goed  betaald,  trekt a  drug  corporation  “at  least  offers  something,”  as jongeren seventeen­year­old  high  school  dropout  told  me  after 2012 friend  offered  to  connect  him  with  a  recruiter.  Jazeera  quoted  a  drug  organization  member:  “I  could never  go  back  to making ten dollars a day. At least here I  get  paid  and  I  have  some  opportunity  to  rise  up.  In other jobs I will always be at the bottom.” By  the  1970s  importing  Colombian  cocaine   and  getting Betrokkenheid  hogere it  into  the  United  States  had  become  an  increasingly klasse,  begeleiding complex  business.  The  so  called  “cartels”  or  drugleger/marine  officieren, corporations  included  accountants,  lawyers,  chemists,prive­ondernemingen legislators,  and  entire  corps  of  police  departmentalized into  individual  functions  which  included   marketing, investment,  press  relations,  and  militarized units, most 23

which  were  led  by  experienced  former  Mexican  Army and Navy officers. Other  forces   primarily  formed  of  former  military  and Geen  vertrouwen  in police  personnel  became  private “armies” contracted bypolitie,  geen  openbare individual  entrepreneurs.  They  escort  dignitaries  and veiligheid, “la plaza” their  families,  guard  business   and  industrial  sites, and—like  the  drug  organization paramilitaries—serve armed  couriers.   As  an  Oaxaca  self­employed contractor,  Ali  Jiménez,  told  me,  “It’s come to the point that  the  government  lets  these  guys  (entrepreneurs) surround  themselves  with  gunmen  since  nobody  can trust the police and there’s no public security.”

The  cartels  transport   drugs  through  territories  in  which they  have  bribed  politicians,  police,  military  officials  border guards. This arrangement is known as "la plaza Campbell, Howard 2008

24

10. Bronnenlijst

● Andreas,  Peter.  1998.  "The  Political  Economy  of  Narco­Corruption  in  Mexico"  in   Current History. ● Campbell,  H.  2008.  Female  Drug  Smugglers  on  the  U.S.­Mexico Border: Gender, Crime, and Empowerment. Anthropological quarterly 81(1):2330267 ● Humphreys,  Keith.  2011.  Mapping  the  Revenue   of  Mexico’s  Organized  Crime  Organizations. http://www.samefacts.com/2011/10/crime­control/mapping­the­revenue­of­mexicos­organized­ crime­organizations/. ● Juan2800 – WordPress.com. 2012. Map of the Mexican Drug War. Electronic document, http://juan2800.wordpress.com/2011/04/28/map­of­the­mexican­drug­war/, accessed on April 8, 2012. ● Johnson, Lori, A. et al. 2011. Battleground: Government and Politics. ABC­CLIO. ● Kilmer,  Beau,  Jonathan  P.  Caulkins,  Brittany  M.  Bond  and  Peter  H.  Reuter.  2010.  Reducing Drug  Trafficking  Revenues  and  Violence  in  Mexico:  Would  Legalizing   Marijuana  in  California Help?. RAND Corporation. ● Lupsha, P. 1995. Transnational Narco­Corruption and Narco­Investment: A Focus on Mexico. Electronic  document, http://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/mexico/readings/lupsha.html,  accessed  March 1, 2012. ● Mercille,  J.  2011.  Violent  Narco­Cartels  or  US  Hegemony? The political economy of  the ‘war on drugs’ in Mexico. Third World quarterly 32(9):1637­1654. ● O’Neil, S. 2009. How Democracy Can Defeat the Drug Cartels. Foreign Affairs 88(4):63­77 ● Reynolds, C. 2010. How Mexico’s Drug War Affects Tourism. Electronic document, http://articles.latimes.com/2010/dec/26/travel/la­tr­mexico­20101226, accessed March 28, 2012. ● Scoop. 2011. Drugs gerelateerde moorden in 2011. Electronic document, http://img.scoop.it/pk8fC3PaFh9RctncC2Z6czl72eJkfbmt4t8yenImKBVaiQDB_Rd1H6km uBWtceBJ, accessed on April 8, 2012. ● Stout,  R.J.  2012.  Do  the  United  States  and  Mexico  Really  Want  the  Drug  War  To  Succeed? Monthly review 63(8):34­45. ● Tovrev, D. 2012. Is Mexico’s Drug War Hurting Tourism? Electronic document, http://www.ibtimes.com/articles/285028/20120120/mexico­s­drug­war­hurting­ tourism.htm, accessed March 28, 2012. ● United Nations. 2010. World Drug Report 2010. United Nations Publications. 25

● United  Nations.  2010.  Globalization  of  Crime:  A  Transnational  Organized  Crime  Threat Assessment. United Nations Publications.

26