Het echte verhaal van Sinterklaas Inleiding Zoals jullie natuurlijk weten, is Sinterklaas weer in het land om alle kinderen blij te maken. Maar waar komt het Sinterklaasfeest eigenlijk vandaan? Wie is Sinterklaas eigenlijk? Of beter: wie was hij eigenlijk? Daarover ga ik jullie nu wat vertellen. Ik ga eerst over de persoon van Nicolaas vertellen, daarna over • de wonderen die hij verrichtte waardoor hij heilig werd • Waarom zijn feest op 5+6 december wordt gevierd • hoe we het Sinterklaasfeest tegenwoordig vieren • Waarom Sinterklaas uit Spanje komt • Hoe het met Zwarte Piet zit • en ten slotte praten we nog even over wat Sinterklaas voor ons betekent. Zijn jullie er klaar voor?
1
De persoon Nicolaas Jullie weten allemaal natuurlijk dat Sinterklaas niet echt bestaat. Maar eigenlijk gaat het verhaal over iemand die wél echt heeft geleefd. De echte Nicolaas leefde rond het jaar 300, dus meer dan duizend zevenhonderd jaar geleden. Nicolaas was de bisschop van Myra. Myra is een plaatsje in Turkije. Sinterklaas was dus eigenlijk een Turk, maar hij sprak wel Grieks. Dat was toen de taal die ze daar spraken. Nicolaas is geboren rond het jaar 270, maar het jaartal is niet precies bekend. Hij is geboren in het plaatsje Pataras in Turkije. We weten dat Nicolaas als kind al heel vroom was. Zo bijvoorbeeld weten we dat toen Nicolaas nog een baby was hij op vastendagen geen moedermelk wou drinken. Dus ook als baby wou hij al niet eten of drinken als zijn geloof hem dat voorschreef. Voor een baby is dat natuurlijk heel bijzonder! Nicolaas had rijke ouders die stierven toen hij nog heel jong was, maar hij wilde de arme mensen helpen en gaf heel veel weg van de rijkdom die hij geërfd had. Omdat hij zo voorbeeldig leefde werd hij bisschop van Myra toen hij 19 jaar oud was. Zijn echte naam is Ninos Laos, maar toen hij bisschop werd veranderde hij dat in Nicolaas. Dat komt uit het Grieks: Nike = winnen en Laos = volk. Nicolaas wilde dat de arme mensen -- het volk -zouden winnen van de rijke mensen die aan de macht waren. Nicolaas is rond het jaar 345 gestorven, maar ook zijn sterfjaar is niet precies bekend. Zijn sterfdag is gelukkig wel precies bekend, kent iemand van jullie die? … Juist ja, 6 December, daarover ga ik jullie later wat meer vertellen. Hij werd toen begraven in Myra in Turkije, dus in de plaats waar hij bisschop was geweest. Maar ongeveer 700 jaar later, in de elfde eeuw, kwamen de Mohammedanen Turkije veroveren. De Italianen hebben toen in 1087 de kist met zijn botten gestolen en die hebben ze opnieuw begraven in de Italiaanse stad Bari en daar ligt hij nu nog steeds. Maar omdat ze bij het stelen van de kist in Myra ook moesten vechten tegen de Mohammedanen konden de Italianen niet alles meenemen. In 1955 hebben mensen het eerste graf in Myra terug gevonden en daar lagen nog een paar botjes in. Die hebben ze in Antalya in Turkije bewaard in een oud kistje en daar staat de oudste afbeelding op van Sint Nicolaas.
2
De wonderen die hij verrichtte Wat was er nu zo bijzonder aan deze Nicolaas uit Myra? Wel, hij heeft een aantal wonderen verricht, ik heb een aantal voorbeelden hiervan : • 3 meisjes woonden in een arm gezin en hadden geen geld, dus ze konden niet trouwen. De vader zei dat ze dan maar mannen moesten verleiden om geld te verdienen, maar Nicolaas had stiekem drie gouden munten door het raam gegooid en die vielen precies in de schoenen van die meisjes en zo konden ze toch trouwen. • 3 vermoorde jongetjes waren in stukjes gehakt en Nicolaas heeft ze weer tot leven gebracht. • Een kindje zat in bad en dat bad stond boven op het vuur om het water warm te krijgen. Maar de moeder werd even weggeroepen en ze vergat dat het kindje in bad zat. Toen ze een lange tid later terugkwam zag ze het kindje vrolijk in het kokend water spelen want Nicolaas heeft ervoor gezorgd dat het kindje niet dood ging. • Hij heeft ook 3 zeelieden van de doodstraf gered. • En ook was er een keer een schip aan het zinken, de mannen aan boord moesten toen gaan zwemmen midden in een storm, de mannen verdronken en Nicolaas heeft de mannen toch nog gered. Vanwege al die wonderen werd Nicolaas in de 9e eeuw door de kerk van Rome heilig verklaard. Dat betekent dat de kerk er officieel van overtuigd is dat hij echt in de hemel is en wonderen kan verrichten. "Sint" betekent "heilig", dus daarom zeggen we nu "Sint Nicolaas". In de loop van de eeuwen is dat - doordat mensen het soms verkeerd uitspraken - veranderd in "Sinterklaas". Sinterklaas is daarom nu de beschermheilige van de kinderen, maar ook van de scholieren, de zeelieden, de reizigers, de kooplieden, gevangenen, de rechters en advocaten, en zo zoveel meer … Dat zijn dus eigenlijk allemaal de zwakkere mensen in onze samenleving, de mensen die hulp nodig hebben, en daarom natuurlijk ook de juristen, die over de gevangenen en de boeven hun straf moeten beslissen, wat niet gemakkelijk is. De verhalen over zijn wonderen gingen door heel Europa en zo werd hij ook bij ons bekend. Daarom vieren wij het Sinterklaas al sinds de 14e eeuw. In andere landen is hij ook een belangrijke beschermheilige, zoals Griekenland en Rusland.
3
Waarom 5+6 december Zoals ik al heb gezegd, is Nicolaas gestorven op 6 december. Heiligen worden altijd herdacht op hun sterfdag en bij Sint Nicolaas is dat dus 6 december. Sinterklaasavond is de dag daarvoor, dus op 5 december. Dat is dus net zo als met Kerstavond op 24 december, terwijl Kerstmis pas op 25 december is. Als we nu het Sinterklaasfeest vieren, is dat dus niet zijn verjaardag zoals we altijd hebben gedacht, maar we herdenken zijn sterfdag.
Sinterklaas tegenwoordig In 1851 was er iemand, die heette Jan Schenkman, hij was een schoolmeester uit Amsterdam, in Nederland. Hij maakte een boekje dat heette “Sint Nicolaas en zijn knecht”. Het boekje stond vol met plaatjes en versjes of liedjes zoals “Zie ginds komt de stoomboot” en de meeste andere bekende Sinterklaasliedjes. Het boekje werd heel veel verkocht en het Sinterklaasfeest dat we vieren vandaag is nog altijd gebaseerd op de liedjes en prentjes uit dat boekje. In 1851, toen het boekje uitkwam, was Sinterklaas nog heel modern, de stoomboot was toen het nieuwste van het nieuwste. Daarom komt Sinterklaas nog steeds met zijn stoomboot uit Spanje gevaren. In het boekje kreeg Sinterklaas ook een baard, dat was toen een teken van waardigheid. En daarom heeft Sinterklaas ook vandaag nog een baard, en gelukkig maar, want anders zou het veel moeilijker zijn om je te vermommen als Sinterklaas en zouden de kinderen snel herkennen wie Sinterklaas speelt. Met het Sinterklaasfeest van tegenwoordig wordt dus eigenlijk de echte Nicolaas nageaapt. We zien nog steeds dingen terug van de wonderen van Nicolaas. Denk maar eens aan de gouden chocoladecentjes die de kinderen in hun schoen krijgen. Dat is eigenlijk het wonder van de 3 arme meisjes.
4
Waarom komt de Sint uit Spanje Waarom denken we tegenwoordig dat Sinterklaas uit Spanje komt? Wel, ook dat weten we niet precies, maar het kan om een van de volgende redenen zijn : • Bari, waar zijn botten nu liggen begraven, ligt wel in Italië, maar het was vroeger Spaans bezit geweest. Misschien dacht men vroeger daarom dat Sinterklaas uit Spanje komt. • Toen de mensen in onze streken het Sinterklaasfeest voor het eerst begonnen te vieren, in de zestiende eeuw, werden onze streken bezet door de Spanjaarden. Daardoor wist iedereen hier dat Spanje bestond en dat het een ver land was. Veel meer wisten de gewone mensen niet van aardrijkskunde. Sinterklaas kwam uit een ver land, dus is het logisch dat men daarbij dan aan Spanje dacht: Mama, waar komt Sinterklaas vandaan? Tja jongen, dat weet ik ook niet, hoor! Maar ik bedoel, uit welk land komt Sinterklaas? Ja, ik zeg toch dat ik dat niet weet jongen! Maar ik wil weten waar Sinterklaas woont! Hou toch op met dat gezeur, jongen! Maar waar woont-ie dan? Nou, hij woont gewoon in een heel ver land. Oh. Woont-ie dan in Spanje? Ja! Daar woont hij! “Hehe”, denkt mama, "nu ben ik eindelijk van dat gezeur af..."
5
Zwarte Piet Men weet niet precies waar Zwarte Piet vandaan komt, maar er zijn wel enkele theorieën over: • De mensen waren gaan denken dat Sinterklaas uit Spanje komt en daar hadden ze vroeger vaak zwarte slaven. • Nicolaas heeft ooit een Ethiopische slaaf vrijgekocht en die heette Piter. Ethiopië is een land in Afrika waar zwarte mensen wonen. Als dank voor zijn bevrijding is deze Piter waarschijnlijk altijd bij Nicolaas gebleven om hem te helpen.Later werd “Piter” uitgesproken als “Piet”. • Er waren vroeger veel Italiaanse schoorsteenvegers die in onze streken kwamen werken. En de mensen verwarren Italië vaak met Spanje, en dus dachten ze dat deze schoorsteenvegers de helpers waren van Sinterklaas, die ook uit Spanje komt. Door hun werk hadden deze schoorsteenvegers natuurlijk een vuil zwart gezicht. Ook hadden ze een roe, waarmee ze de schoorsteen schoonveegden, en een zak om het roet in op te vangen. De roe en de zak zijn dus niet bedoeld om stoute kinderen te straffen, zoals zovelen denken, ze zijn gewoon de werktuigen van Zwarte Piet, de schoorsteenveger. Nu weet je ook waarom Sinterklaas door de schoorsteen komt! Net zoals de baard van Nicolaas handig is als vermomming, komt het goed uit dat Piet een zwart gezicht heeft. Met wat schoensmeer in zijn gezicht is Nonkel Frans al snel onherkenbaar verkleed als Zwarte Piet.
De Sinterklaasgedachte Zoals ik heb verteld, was Nicolaas een man die arme mensen hielp. Omdat hij daarvoor niks terug wilde krijgen, zelfs geen dank, deed hij dat stiekem zodat men niet eens wist door wie men was geholpen. Hij deed het dus echt voor de ander en niet voor zichzelf. Met het Sinterklaasfeest van tegenwoordig moeten we eigenlijk hetzelfde doen : iemand een cadeautje geven of een zelfgemaakte verrassing zonder te zeggen van wie je bent, zodat het dus echt om het geven gaat en niet om er iets voor terug te krijgen. Het goede is dus dat je leert geven in plaats van te nemen. Je doet het voor de ander en niet voor jezelf. Dat is de eigenlijke Sinterklaasgedachte.
6
