Ondersteuning net Het CIPU-contract: een kader waarbinnen de netgebruiker kan deelnemen aan het beheer van het hoogspanningsnet Om de veiligheid, doeltreffendheid en betrouwbaarheid van zijn net te vrijwaren, is het absoluut noodzakelijk dat Elia de injecties van elektriciteit in dat net kan coördineren en het vermogen kan benutten dat niet door de producenten wordt gebruikt. Daarom zijn de ARP’s die verantwoordelijk zijn voor de injectie van productieeenheden waarvan de werking een invloed heeft op het hoogspanningsnet bij wet verplicht om een "contract voor de coördinatie van productie-eenheden", doorgaans CIPU-contract genoemd, af te sluiten met Elia. In de praktijk ondertekenen de producenten het CIPU-contract. Het CIPU-contract vormt een kader voor de activering van vermogen dat niet wordt gebruikt door de producent. Het CIPU-contract voorziet ook dat de producent Elia op de hoogte stelt van de beschikbaarheden van zijn productie-eenheden. De producent stelt vooruitzichten op over deze beschikbaarheden zowel op lange (één jaar) als op korte termijn (op dag D) en bezorgt die vooruitzichten aan Elia. Dankzij al deze informatie die wordt ingezameld op basis van het CIPUcontract kan Elia zijn hoogspanningsnet op optimale wijze beheren, wat de netgebruikers ten goede komt.
I. Het CIPU-contract: de principes Het hoogspanningsnet dat Elia beheert, maakt deel uit van het Europese koppelnet. In dit verband werkt Elia mee aan de uitvoering van de regels en aanbevelingen die UCTE (Union for the Co-ordination of Transmission of Electricity) heeft opgesteld. Deze regels bepalen met name dat Elia: • deelneemt aan de frequentieregeling van het Europese net; • het evenwicht van zijn net beheert; • de congestie- en spanningsproblemen in zijn regelzone oplost. Hiervoor moet Elia over vermogensreserves beschikken die het moet kunnen activeren wanneer de netsituatie dit vereist. Elia kan op deze wijze instaan voor de betrouwbaarheid en efficiënte uitbating van het hoogspanningsnet en de veiligheid ervan vrijwaren. Om aan zijn verplichtingen te kunnen voldoen, heeft Elia zijn regelzone in verschillende zones opgedeeld. De verantwoordelijkheid voor het evenwicht in deze zones wordt toegekend aan evenwichtsverantwoordelijken, de zogenaamde ARP’s. De zones die aan de ARP’s toegekend zijn, worden doorgaans de "evenwichtsperimeter" genoemd (zie ook de fiche "Balancingmechanisme om het evenwicht in de Elia-regelzone te bewaren"). De ondertekenaar van het CIPU-contract fungeert voor Elia als enige contactpersoon (SPOC) voor het beheer van de productieeenheid die elektriciteit in het hoogspanningsnet injecteert. Het CIPU-contract is de basisovereenkomst voor het ter beschikking stellen van andere vermogensreserves (primaire, secundaire en tertiaire reserve) en voor de activering ervan door Elia. Vooruitzichten dragen bij tot betrouwbaar en doeltreffend beheer Het CIPU-contract regelt de communicatieoverdracht, m.a.w. de wijze waarop de vooruitzichten aan Elia worden bezorgd. Deze gegevens zijn onontbeerlijk om een overzicht te hebben van de beschikbaarheid van de productie-eenheden. Deze vooruitzichten hebben betrekking op zowel lange als korte termijn: gaande van globale jaarlijkse productievooruitzichten, maandelijkse en wekelijkse vooruitzichten tot vooruitzichten voor uitvoering op dag D op basis van kwartuurwaarden. Op basis van de vooruitzichten op lange termijn heeft Elia een zicht op beschikbare reservevolumes bij de producenten. Elia gebruikt de vooruitzichten op kortere termijn voor de selectie (om eventueel geactiveerd te worden op dag D) van vermogens die noodzakelijk zijn voor het beheer van zijn regelzone. De dagelijks uitgewisselde vooruitzichten worden "programma’s" genoemd. Wanneer zij op dag D-1 worden meegedeeld en goedgekeurd door Elia, worden het "nominaties". Concreet kan Elia dankzij deze planning: • de werken die op zijn net uitgevoerd worden en de werken die bij de producenten geprogrammeerd zijn zo efficiënt mogelijk coördineren; • het beschikbare vermogen bij de productie-eenheden oordeelkundig gebruiken; • congestieproblemen voorkomen of oplossen, zowel op lange als op korte termijn; • het evenwicht in zijn regelzone in real time beheren.
Bovendien kan Elia deze planning aanwenden voor de berekening van de invoer- en uitvoercapaciteiten aan de grenzen. Wanneer Elia de productieplanning raadpleegt, kan het eventuele probleemsituaties identificeren en indien nodig de producenten vragen om hun programma te wijzigen. Elia kan ook vragen dat de productie-eenheden worden opgestart, stilgelegd of dat zij hun geproduceerd vermogen verhogen of verminderen. Elia zal de producent vergoeden voor deze gevraagde wijzigingen.
II. Eén contract, zes procedures Opdat Elia op het juiste moment over relevante informatie zou beschikken, zijn er zes procedures opgenomen in het CIPU-contract. • de "Listed" procedure; • de "Revision" procedure; • de "Stand-by" procedure; • de "Ready to run" procedure; • de "Nomination" procedure; • de "Exploitation" procedure. Op basis van deze procedures worden de timing, structuur en de vereiste kenmerken van de informatie overeengekomen die met Elia wordt uitgewisseld. De informatie wordt een gegeven tijdstip bezorgt, zoals blijkt uit het schema hieronder. Om de taak van de producenten niet nodeloos te bemoeilijken, blijft de informatie bondig in de eerste procedures en wordt deze steeds nauwkeuriger naarmate we het moment van de fysieke productie naderen, met name in de "Exploitation" procedure.
ARP's
van J-1
van J-1
W 30
W 33
voor dag D W -5
voor dag D
voor dag D
W -1
D -1
D
Elia W 32
W 37
van J-1
van J-1
W -4 voor dag D
W -1
D
D -1
voor dag D
voor dag D
T "Listed" Procedure
"Revision" Procedure
"Stand-by" Procedure
J-1
"Ready-to-Run" Procedure
"Nomination" Procedure
"Exploitation" Procedure
J
II.1. Analyse van de programmavoorstellen In elk fase bezorgt de producent die verantwoordelijk is voor de injectie, een programmavoorstel aan Elia. Elia analyseert dit programmavoorstel en indien de net veiligheid het vereist, vraagt Elia een wijziging van het programma. In bepaalde gevallen geeft een wijziging van het programma recht op een vergoeding. De programma’s die de producent aan Elia bezorgt, bevatten heel wat specifieke gegevens zoals: • de minimale en maximale technische vermogens; • de minimale en maximale beschikbare vermogens; • het type van brandstof; • de "ramping rate", dat wil zeggen de snelheid waarmee een productie-eenheid zijn geproduceerd vermogen verhoogt of verlaagt. De gegevens en de voorstellen worden steeds nauwkeuriger naarmate de procedures vorderen in de tijd (zie de onderstaande tabel).
Procedures
Aan Elia bezorgde informatie
Informatie van Elia als feedback
Listed
Deelname (ja of neen) van de eenheden
Bericht van ontvangst (of weigering)
Revision
Beschikbaarheid van de eenheden dag per dag
Bevestiging of statuutwijziging
Stand-by
Beschikbaarheid van de eenheden en raming van het programma (in vermogen) dag per dag
Bevestiging of statuutwijziging
Ready to run
Beschikbaarheid van de eenheden en raming van het programma per uur
Bevestiging of statuutwijziging Bestelling van opregelingen of afregelingen
Prijsofferte voor de opregelingen en afregelingen Startprijs Nomination (zie fiche)
Statuut van de eenheden en programma per 1⁄4 uur Prijs van de opregelingen en afregelingen voor dag D-1
Bevestiging of wijziging van het programma Bestelling van opregelingen of afregelingen
Prijs van de opregelingen en afregelingen voor dag D Startprijs voor de dag D-1 en voor dag D
Exploitation
Verzoek tot afwijking van het programma
Instemming met of weigering van het verzoek tot afwijking van het programma Bestelling van opregelingen of afregelingen
II.2. Reservevermogens De producent die verantwoordelijk is voor de injectie, neemt de nodige maatregelen om over voldoende reservevermogen te beschikken zodat hij aan zijn evenwichtsverplichting kan voldoen, in het bijzonder wanneer een van de productie-eenheden uitvalt die deel uitmaakt van zijn evenwichtsperimeter. De producent deelt Elia de productiemiddelen (reservevermogens) mee die hij, indien nodig, wenst te activeren om de eventuele onbeschikbaarheid te compenseren van een productie-eenheid die deel uitmaakt van zijn evenwichtsperimeter. In dit geval kan hij geen beroep meer doen op de vermogens van de productie-eenheden die worden bepaald in contracten tussen Elia en de ARP voor de terbeschikkingstelling van reserves. Indien de eigen middelen van de ARP niet volstaan om de eventuele onbeschikbaarheid te compenseren van een productieeenheid die deel uitmaakt van zijn evenwichtsperimeter, kan Elia de tertiaire productiereserve inschakelen, die het zelf heeft gecontracteerd (zie fiche: "Tertiaire reserve: een antwoord op belangrijke onevenwichten en congesties") en waarvan de capaciteit1 is vastgesteld op basis van een beslissing van de CREG.
II.3. Opregelingen en afregelingen Vanaf de "Ready to run" procedure stuurt Elia aanvragen voor opregelingen en afregelingen uit. Een opregeling is een verhoging van het geïnjecteerde vermogen, een afregeling is een vermindering van het geïnjecteerde vermogen. Deze op- en afregelingen worden door Elia aangevraagd om congesties te beheren of het evenwicht in zijn regelzone te bewaren. Bij een opregeling heeft de producent recht op een vergoeding, terwijl bij een afregeling Elia een vergoeding ontvangt van de producent. Om het bedrag in kwestie vast te leggen, bezorgt de producent prijsoffertes aan Elia (incremental bid of decremental bid). Naast deze offertes deelt de producent tijdens de fase "Ready to run" de vraagprijs mee voor het opstarten van zijn productie-eenheid.
II.4. Communicatieprotocol Alle informatie die wordt meegedeeld of gevraagd in de context van het CIPU-contract, wordt op elektronische wijze doorgestuurd, in overeenstemming met protocollen die Elia heeft vastgelegd. Tijdens de fase van de procedure "Exploitation" wordt deze informatie bezorgd via e-mails die via daartoe voorbehouden verbindingen worden verstuurd. Deze informatie kan ook telefonisch worden doorgegeven tussen de dispatching van de producent en Elia. Elia stelt de applicatie die voor deze communicatie wordt gebruikt gratis ter beschikking aan de producenten.
1 Ter informatie: deze waarde bedroeg 460 MW in 2006 en 420 MW in 2007.
III. De vergoeding en de facturering van de CIPU-diensten Bepaalde operaties, zoals bepaald in het CIPU-contract, geven recht op een vergoeding. Afhankelijk van de operatie, wordt deze vergoeding betaald door Elia of door de ARP die verantwoordelijk is voor de injectie.
III.1. Overzicht van de vergoede operaties Elia vergoedt hoofdzakelijk twee categorieën van operaties: • het starten van een productie-eenheid; • de aanvragen voor opregelingen. Bovendien worden bepaalde wijzigingen in de beschikbaarheid van de productie-eenheden eveneens vergoed. Opstarten van een productie-eenheid Wanneer Elia het opstarten van een productie-eenheid aanvraagt in week W-1 (procedure "Ready to run"), op dag D-1 (procedure "Nomination") of op dag D (procedure "Exploitation"), wordt de vergoeding van de producent vastgelegd op basis van een prijsformule die berekend wordt per productie-eenheid. Dezelfde formule is van toepassing voor deze drie procedures en is contractueel vastgelegd. De formule houdt in het bijzonder rekening met de technische karakteristieken van de productie-eenheid, de kostprijs van de gebruikte brandstof en de beheerskosten. Verzoeken tot opregeling en afregeling Verzoeken tot een opregeling worden door Elia vergoed aan de producent, verzoeken tot een afregeling worden door de producent vergoed aan Elia. De vergoeding verschilt afhankelijk van het moment waarop het verzoek aan de producent werd gericht: • wanneer Elia aan een producent een opregeling of een afregeling vraagt in week W-1 of op dag D-1, wordt de vergoeding aan deze producent of aan Elia berekend in overeenstemming met een formule die in het CIPU-contract is opgenomen. In deze formule wordt met verschillende elementen rekening gehouden zoals de technische karakteristieken van de productie-eenheid, de kostprijs van de gebruikte brandstof en de beheerskosten; • de aanvraag van een opregeling of afregeling op dag D, geeft recht op een vergoeding in overeenstemming met de offerte die de producent de dag ervoor heeft ingediend.
Incremental bid prijsofferte voor opregeling
Decremental bid prijsofferte voor afregeling
W-1
D-1
D
Prijs bepaald op basis van een formule die vastgelegd is in het contract en die rekening houdt met de brandstofprijs, de technische karakteristieken van de eenheid en de beheerskosten
= Prijs W-1 + 10 %
Elia vergoedt de ARP op basis van de prijsofferte die de producent de dag ervoor ingediend heeft.
Prijs bepaald door een formule die vastgelegd is in het contract en die rekening houdt met de brandstofprijs, de technische karakteristieken van de eenheid en de beheerskosten
= prijs W-1
De producent vergoedt Elia (of eventueel vergoedt Elia de ARP) op basis van de prijsofferte die de ARP de dag ervoor ingediend heeft.
Wijziging van de beschikbaarheid van de productie-eenheden Een dergelijke wijziging geeft recht op een vergoeding die vastgelegd is op basis van een prijsofferte van de producent aan Elia. Deze prijs moet billijk en transparant zijn. Dit betekent dat de prijs rechtstreeks in verhouding staat met de directe kosten veroorzaakt door de gevraagde wijziging.
III.2. Neutrale operaties voor de evenwichtsperimeter De perimeter die aanmerking wordt genomen voor de facturering van het onevenwicht, wordt nooit beïnvloed door de door Elia gevraagde op- of afregelingen, voor zover deze worden uitgevoerd door de producent. De producent zal dus nooit gefactureerd worden voor een onevenwicht dat het onmiddellijk gevolg is van deze gevraagde wijzigingen.
IV. De voordelen van het CIPU-contract Het CIPU-contract tussen de producent en Elia biedt de producent zowel rechtstreeks als onrechtstreels een aantal voordelen: • de producent werkt heel concreet mee aan het beheer en de efficiënte uitbating van het nationale elektriciteitsnet. Dankzij de informatie van de producenten die verantwoordelijk zijn voor de injectie, kan Elia de exploitatiekosten van zijn net efficiënter beheren. De optimale exploitatie van het hoogspanningsnet leidt dan weer tot een betere dimensionering van de investeringen, wat een gunstige invloed heeft omde tarieven van Elia op een optimaal peil te handhaven; • in elk geval dekken de vergoedingen die in het CIPU-contract vastgelegd zijn, minstens de kosten die de netgebruikers maken om deze diensten te leveren; • de producent geniet een veilig en stabiel kader om de maatregelen die in real time worden uitgevoerd op efficiënte wijze te beheren.
V. Wettelijke en contractuele basis Het federaal Technisch Reglement bepaalt dat elke productie-eenheid die rechtstreeks elektriciteit in het Elia-net injecteert of waarvan de werking de veiligheid, betrouwbaarheid of efficiënte uitbating van het Elia-net beïnvloedt, een CIPU-contract dient af te sluiten. Dit CIPU-contract wordt afgesloten tussen Elia en de ARP die verantwoordelijk is voor de injectie van de productieeenheid (in de praktijk de producent), Elke producent die rechtstreeks aangesloten is op het Elia net met een productie-eenheid waarvan het nominaal vermogen 75 MW of meer bedraagt, dient zijn resterend vermogen ter beschikking van Elia te stellen. Elia gebruikt dit vermogen om op– en afregelingen uit te voeren die nodig zijn voor de regeling van de zone van Elia (belangrijkste verwijzingen naar het Technisch Reglement: art. 159 en 198). Volgens de contractuele benadering van Elia: • wordt een ARP aangeduid door de toegangshouder2 in het toegangscontract; Wanneer een ARP een CIPU-contract met Elia heeft afgesloten, kan deze één of meerdere uit onderstaande contracten ondertekenen met Elia voor de levering van: • primaire regeling van de frequentie; • secundaire regeling; • tertiaire reserve; • spanningsregeling; • Black Start vermogen.
Het CIPU-contract in 5 punten • Het CIPU-contract biedt Elia de mogelijkheid om alle injecties van elektriciteit in zijn regelzone te coördineren. • Het beschikbare vermogen van de producenten wordt door Elia gebruikt om het evenwicht, de spanning en de congesties in het net te beheren. • Het CIPU-contract legt zes opeenvolgende procedures vast waarmee de producenten de programma’s van de productie-eenheden aan Elia melden. Elia kan, indien nodig, een wijziging van deze programma’s aanvragen. • Het CIPU-contract bepaalt dat de kosten die de producenten die verantwoordelijk zijn voor de injecties in het net maken om bij te dragen tot de goede werking van het net, volledig gedekt worden door de vergoedingen die Elia toekent. • De ARP’s die verantwoordelijk zijn voor de injecties van de productie-eenheden die een invloed hebben op het Elia net, (in de praktijk de producenten), zijn bij wet verplicht een CIPU-contract af te sluiten.
S5-N-30.04.08 / Niet-contractueel document / Verantw. uitgever: J. Vandermeiren, Keizerslaan 20, 1000 Brussel
• sluit elke ARP die verantwoordelijk is voor een injectiepunt, een CIPU-contract af met Elia.
De toegangshouder kan de netgebruiker zijn die een aansluitingscontract met Elia heeft afgesloten, of een derde die werd aangeduid door deze netgebruiker.
2
